E2642405 หนอน นก เขาใหญ่ อีกครั้งนะ [ดูนก]

หนอน นก เขาใหญ่ อีกครั้งนะ

สืบเนื่องจากกระทู้หนอนและนกที่เขาใหญ่ (E2632909 กระแสนกที่เขาใหญ่กับความไม่สบายใจส่วนตัว) ซึ่งมีการแสดงความคิดเห็นกันค่อนข้างมาก ผมพบว่ามีประเด็นที่น่าสนใจหลายประการ จึงขออนุญาตนำมากล่าวถึงอีกครั้งเผื่อจะเป็นประโยชน์สำหรับบางท่านที่ยังสนใจเรื่องนี้อยู่ อาจยาวสักหน่อยแต่เชื่อว่ามีข้อมูลหลายอย่างที่หาอ่านที่อื่นได้ยากครับ

ประเด็นแรก การให้อาหารนกเพื่อล่อมาถ่ายรูปไม่เป็นการรบกวนจริงหรือ?
จากประโยคเหล่านี้ “หากพวกเรารบกวนมันจริงๆ ป่านนี้มันเปลี่ยนที่ทำกินใหม่ไปแล้วล่ะครับ” “มันชอบมันถึงมา” “จะเอาขนมปังทาแยมรสดีไปให้กิน” และ “ยังไงก็กินเศษอาหารอยู่แล้ว ถึงจะไม่ได้ให้หนอน เค้าก็ออกมาหากินเศษอาหารหลังโรงครัวอยู่แล้ว” ผมขอแยกเป็น 2 หัวข้อเพื่อให้สามารถทำความเข้าใจได้ง่ายขึ้น คือ 1) การให้อาหารเพื่อถ่ายรูปเป็นการรบกวนหรือไม่? และ 2) กินอาหารที่นำไปให้ไม่เป็นอันตรายจริงหรือ?

สำหรับหัวข้อแรก การรบกวน (disturbance) นั้น ในทางนิเวศวิทยามีหลายรูปแบบครับ ถ้าอ้างอิงตามหนังสือ Recreation Ecology ของ M. Liddle จะพบว่าการให้อาหารจัดเป็นการรบกวนแบบ type 2 :Interference with rights or property (=habitat modification) ซึ่งอาจส่งผลได้ทั้งในทางลบหรือบวกต่อสัตว์ ในทางลบนั้นมีตัวอย่าง เช่น ใน land iquana ใน Galapagos ซึ่งการให้อาหารทำให้มันหยุดพฤติกรรมการแบ่งอาณาเขตเพื่อการผสมพันธุ์และส่งผลให้ไม่มีการผสมพันธุ์ในที่สุด การบิดเบือนพฤติกรรมของสัตว์ในรูปแบบต่างๆนี้ยังสามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของ species composition and structure (ขออนุญาตไม่แปลเพราะนึกวลีแบบไทยๆไม่ออก) ตามมาด้วย ซึ่งจุดนี้น่าสนใจครับ เพราะแม้สัตว์ที่ได้รับการ feed จะได้ประโยชน์ (assume ว่าอาหารที่ให้มีคุณภาพดี สะอาด ถูกหลักโภชนาการ) แต่ก็อาจก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของ community บริเวณนั้นไปในทางที่เราไม่รู้ (เพราะไม่สนใจ ไม่มีการศึกษา หรือเห็นแต่มองไม่ออก-เรื่องนี้เป็นเรื่องที่ศึกษายากมาก) ซึ่งไม่ได้แปลว่ามันไม่เกิดผลกระทบครับ
ส่วนที่ว่ายังไงๆนกก็มากินเศษขยะหลังโรงครัวอยู่แล้ว อันนี้เป็นอีกประเด็นหนึ่งครับ ทางออกที่ถูกน่าจะเป็นการหาทางแก้ไขโดยเรียกร้อง/ลงขัน/ทำอะไรซักอย่าง ให้มีการติดตั้งระบบกำจัดอย่างถูกวิธี ไม่ใช่เลยตามเลยหรือไปส่งเสริมแบบ “ไหนๆก็ไหนๆแล้ว ให้หนอนแม่...งซ้ำเข้าไปเลย”

หัวข้อที่สอง เรื่องอาหารที่ให้ว่าหนอนนกนั้นปลอดภัยกับนกจริงหรือ อาจจริงอยู่ที่หนอนซึ่งเพาะเลี้ยงขึ้นมาในสถานที่เช่นศูนย์เพาะเลี้ยงนกน้ำและศูนย์เพาะพันธ์สัตว์ป่าอาจจะมีความสะอาด แต่หนอนที่ชาวดูนกนำไปโปรยกันอยู่คงไม่ได้มาจากสถานที่ดังกล่าวกระมัง (และถึงจะสะอาดจริงแต่เรื่องเชื้อโรคนี้ประมาทไม่ได้นะครับ ฟาร์มไก่ระบบปิดลงทุนมากมายยังติดหวัดนกไปหลายฟาร์ม) ผมมีเรื่องที่ไม่ได้เล่าไว้ในกระทู้ต้นเรื่องอยู่อีกสองเรื่องนอกจากเรื่องความตายของฝูงนกกางเขนก็คือ 1) นอกจากนกกางเขนแล้ว กิ้งก่าที่ผมก็เลี้ยงไว้ด้วยหนอนเหมือนกันก็มีอาการผิดปกติในช่วงเวลาใกล้เคียงกัน โดยมีอาการเซื่องซึม ตาปรือ สีลำตัวเปลี่ยนไปทางคล้ำๆ ก่อนจะหายตัวไปในที่สุดซึ่งไม่ทราบว่าเป็นตายร้ายดีประการใด 2) ในอดีตเมื่อราวปี 2530 ผมเคยได้ลูก Crested Goshawk มาจากจตุจักรสองตัว เลี้ยงได้สักพักก็พบว่ามีอาการประหลาดซึ่งทำให้ผมรู้จักโรคนิวคาสเซิลเป็นครั้งแรก โรคนี้เป็นโรคระบาดที่พบในไก่และประเด็นก็คือร้านที่ผมได้นกมานั้นก็ขายไก่อยู่ด้วย ซึ่งกรณีนี้ค่อนข้างชัดเจนว่าร้านขายนก (และหนอนนก) ย่อมไม่ใช่ที่ที่สะอาดนัก และย่อมเป็นไปได้ว่าพยาธิ เชื้อรา bacteria virus...อาจปนเปื้อนติดมากับหนอนนกได้
นอกจากเรื่องเชื้อโรคแล้ว ในแง่โภชนาการ เราไม่มีทางรู้เลยครับว่าอาหารผิดธรรมชาติที่ให้นกกินกันอยู่นี้จะส่งผลต่อสุขภาพนกหรือไม่ แต่เชื่อว่าหนอนนกกับเหยื่อของนกในธรรมชาติน่าจะมีสารอาหารต่างกันพอควร ซึ่งจะส่งผลต่อความแข็งแรงปราดเปรียวและภูมิคุ้มกันโรคของนกได้ นกในกรงเลี้ยงอาจดูแข็งแรงดีอยู่แต่ในธรรมชาตินั้นแรงกดดันจากสภาพแวดล้อมมีสูงกว่ามาก หากมีโรคระบาดหรือภาวะไม่คาดฝันอื่นๆเกิดขึ้น นกที่กินอาหารผิดธรรมชาติอาจตกเป็นฝ่ายเสียเปรียบ และไม่สามารถเอาตัวรอดได้ หรือไม่สามารถแพร่พันธุ์ต่อไปได้ (มองในแง่ร้ายนะครับ อาจเกิดในทางตรงข้ามคือแข็งแรง ปึ๋งปั๋งก็ได้)

ประเด็นที่สอง “การ Feed อาหารนกไม่ใช่ข้อเสีย มีหลายที่ที่มีการ Feed อาหารกันเป็นประจำ ซึ่งส่งผลต่อพฤติกรรมนกทั้งสิ้น ทั้งนกที่ใช้ประโยชน์จากสิ่งเหล่านั้นโดยตรง และบรรดาผู้ล่าที่จะมาคอยหาเหยื่อบริเวณนี้แทน”
ผมเห็นด้วยครับกับประโยคนี้ แต่เห็นด้วยเฉพาะกับการทำนอกพื้นที่ป่าโดยเฉพาะอย่างยิ่งนอกพื้นที่อนุรักษ์นะครับ ผมเองก็ทำอยู่ที่บ้านซึ่งมีทั้งอ่างน้ำ (สำหรับนกในตอนกลางวัน และคางคกในตอนกลางคืน) ข้าวนกเขาชนิดต่างๆ (สำหนับนกเขา 3 ชนิด และนกกระจอก) กล้วย/มะละกอ/มะม่วง/ฯลฯ (สำหรับกระรอก นก จิ้งจก? ตุ๊กแก?? จิ้งเหลน??? กิ้งกือ????) และหนอน (สำหรับจิ้งจก คางคก เขียด) การ feed นี้มีประโยชน์สำหรับสัตว์ในเมืองซึ่งมีแหล่งอาหารจำกัดและไม่สามารถเคลื่อนย้ายหากินไกลๆได้สะดวก (และสัตว์ที่พบในเมืองมักมีลักษณะที่ทนทาน สามารถปรับตัวได้ดี ไม่มีลักษณะทางชีววิทยาที่เปราะบางเหมือนสัตว์ที่หายาก อีกทั้งระบบนิเวศในเมืองก็เป็นระบบที่ไม่ซับซ้อน มีความหลากหลายต่ำ และทนทานต่อการรบกวนมากกว่าในป่าโดยเฉพาะป่าดิบเขตร้อนอย่างเขาใหญ่) แต่การfeed ในป่าจะเป็นการรบกวนระบบนิเวศดังที่กล่าวถึงในประเด็นข้างบนนะครับ ในประเทศที่ (ได้ชื่อว่า) เจริญแล้วต่างๆ โดยทั่วไปเขาก็ห้ามให้อาหารสัตว์ป่าในเขตอนุรักษ์นะครับ (ของเราก็ห้าม แต่ดื้อกันจัง ตามสวนสัตว์ก็เหมือนกัน มีสัตว์มากมายต้องป่วยหรือตายไปจากความเมตตาแบบไร้เดียงสาเยี่ยงนี้)

ประเด็นที่สาม ใช้หนอนล่อนกเพื่อถ่ายภาพ ใครๆก็ทำกัน ฝรั่งก็ทำ...
“หนังสือคู่มือการถ่ายภาพนกในธรรมชาติของต่างประเทศที่มีอยู่สิบกว่าเล่ม ทุกเล่มจะมีเคล็ดลับในการถ่ายภาพอยู่อย่างหนึ่งคือ การนำอาหารนกมาให้นกกิน...” คงจะจริงครับที่ผมมีอยู่ 2-3 เล่ม มันก็บอกอย่างนั้นแหละครับ แต่คนที่บอกไม่ใช่นักนิเวศวิทยาแต่เป็นช่างภาพซึ่งก็มีภูมิหลังต่างๆแตกต่างกันไป นักเศรษฐศาสตร์บ้าง พรานบ้าง คนกลุ่มนี้มีความชำนาญด้านการถ่ายภาพและการ approach เข้าหาสัตว์ แต่ก็ไม่ใช่คนที่จะรู้เรื่อง human stress impact ต่อ community หรือ ecosystem ครับ นอกจากนี้ช่างภาพเมืองนอกหลายคนสามารถทำงานที่สวนหลังบ้านตัวเองหรือตามเขตอนุรักษ์ซึ่งไม่ใช่ NP หรือ WS ได้เพราะเมืองนอกกับเมืองไทยสภาพแวดล้อมและระบบการจัดการมันก็ไม่ค่อยเหมือนกัน ถ้าเขาจะ feed นกในสวนหลังบ้านของเขามันก็ไม่แปลกนี่ครับ แต่ใน NP เขาก็คงไม่ทำหรอกครับเพราะมันก็ผิดกฎหมายเหมือนกัน หรือถ้าทำมันก็ไม่ใช่เรื่องที่เราต้องไปเอาอย่างครับ

ประเด็นที่สี่ซึ่งอาจไม่เกี่ยวข้องเท่าไหร่ แต่มีความเห็นในลักษณะว่า “มีปัญหาอื่นรุนแรงกว่า (เช่น การลักลอบทำลายป่า การลักลอบล่าหรือค้าสัตว์ป่า เรื่องเบ็ดราวหรือเบ็ดชักโง้ง ปัญหาขยะ) ซึ่งนักดูนกและนักถ่ายภาพนก และคนไทยทุกๆ คนควรจะเป็นห่วงมากกว่าแต่กลับไม่ค่อยจะเห็นมีใครแสดงออกในเรื่องแบบนี้เท่าไหร่ (มาโจมตีนักถ่ายภาพนกอยู่ได้?)” อันนี้จริงครับ ปัญหาพวกนั้นอาจส่ง impact มากกว่าจริงๆ แต่โดยลักษณะการเกิดปัญหาเป็นสิ่งที่ทุกคนเห็นได้ชัดเจนและมักมีหน่วยงานที่ต้องดูแลรับผิดชอบอยู่แล้ว เรื่องเหล่านี้จึงไม่ค่อยเกิดเป็น issue ตามกระทู้ครับ ส่วนเรื่อง impact ที่มองไม่เห็นหรือเห็นได้ยากนั้น กลับเป็นเรื่องที่น่าห่วงเพราะหากปล่อยปละละเลยปัญหาอาจลุกลามได้ครับ ซึ่งนักถ่ายภาพน่าจะยินดียอมรับการท้วงติง หากมีหัวใจที่ปรารถนาดีต่อนกจริงๆ

ความจริงยังมีอีกหลายประเด็นที่น่าสนใจ เช่น เรื่องการอพยพของนกว่ายังไงๆก็กลับจริงหรือ เรื่องนกกระเรียนว่าทำไมเขาเลี้ยงได้ เรื่องการปล่อยนกและสัตว์ต่างๆที่เพาะเลี้ยงคืนสู่ธรรมชาติว่าที่ว่าสำเร็จดีนั้น แท้จริงแล้วมันมีอะไรที่หลงลืม มองไม่เห็น หรือพยายามมองข้ามกันอยู่หรือเปล่า เรื่องรูปนกสวยๆว่าช่วยสร้างจิตสำนึกหรืออาจเป็นดาบสองคมได้ไหม และเรื่องงานวิจัยสัตว์ป่าว่าโหดร้ายจริงหรือแล้วทำไมส่วนใหญ่ต้องเขียนเป็นภาษาต่างชาติ แต่เรื่องเหล่านี้ดูชักจะห่างจากเรื่อง “ดูนก” ออกไปทุกที อีกทั้งยังต้องใช้เวลาและเนื้อที่ในการอธิบายอีกมาก ผมจึงขอไม่กล่าวถึงในที่นี้

ผมเองไม่ใช่ชาวดูนก อีกทั้งยังไม่คุ้นเคยกับ webboard แห่งนี้ และไม่รู้จักผู้ใดในนี้เป็นการส่วนตัว ที่เสนอความเห็นมานี้เพราะเห็นว่าอาจมีประโยชน์บ้างต่อผู้ที่สนใจ หากทำให้ใครต้องขุ่นข้องหมองใจหรือทำลายบรรยากาศการดูนกที่มีผู้บอกว่ากำลังคึกคักลงไปก็ต้องขออภัยด้วย และหากใครมีข้อมูลจะมาสนับสนุนหรือคัดค้านอย่างไรก็ขออย่าได้ลังเลที่จะอภิปราย ผมอยากให้สังคมไทยตัดสินปัญหาด้วยข้อเท็จจริงให้มากขึ้น และใช้ความรู้สึกแต่เพียงพอดี

จากคุณ : batwatcher - [ 27 ม.ค. 47 02:25:19 A:210.120.128.117 X:203.156.25.45 ]

ความคิดเห็นที่ 28

ขออภัยที่หายไปหลายวัน มีเรื่องอื่นๆต้องทำหลายเรื่อง
ดูจากข้อมูลและความเห็นที่เขียนกันมา ในฐานะเจ้าของกระทู้ท่าทางผมจะต้องเขียนยาวอีกแล้ว...เริ่มเลยละกันครับ

1. คุณหนอนฯครับ ผมยอมรับครับว่าองค์กรขนาดใหญ่อย่าง NG นั้น มีผู้เชี่ยวชาญหลายด้านแต่ก็อยากจะเรียนให้ทราบว่าไม่ครบทุกด้านครับ (โดยเฉพาะผู้เชี่ยวชาญด้าน human stress impact ซึ่งมีไม่มาก แต่ผมไม่ทราบว่าใน NG มีหรือไม่นะครับ) ผลงานหลายชิ้นของ NG นั้นนำมาจากงานของนักวิจัยนอกองค์กรซึ่งทาง NG ให้ทุนไปทำ (บางส่วน) โดยมีเงื่อนไขว่านักวิจัยจะต้องให้สิทธิกับทีมงานของ NG ในการเผยแพร่ผลวิจัยที่ค้นพบเป็นรายแรก ผมไม่เคยทำงานกับ NG จึงไม่รู้ว่านักวิจัยมีสิทธิแค่ไหนในการกำหนดวิธีการถ่ายทำเพื่อเผยแพร่นั้น แต่สำหรับ BBC (ซึ่งคงไม่ถือว่าเล็กนะครับ) ผมพอจะรู้มาจากนักวิจัยซึ่งเคยพาทีมงาน BBC ไปถ่ายทำสารคดีเกี่ยวกับ primate ชนิดหนึ่งว่า story board ทั้งหมดจะถูกกำหนดโดยทีมงานถ่ายทำมาจากอังกฤษหลังจากมี preliminary survey ครั้งเดียว นักวิจัยมีหน้าที่ให้ข้อมูลทางด้านนิเวศวิทยารวมถึงพาไปยังจุดที่เหมาะสมในการสังเกตและถ่ายทำ แต่ไม่มีบทบาทในการกำหนดเทคนิควิธีในการถ่ายทำ อย่างไรก็ตาม ในกรณีนี้ ผมไม่ได้ยินว่ามีการใช้อาหารล่อสัตว์มาเข้ากล้อง ได้ยินแต่ว่าทีมงานมาปักหลักถ่ายทำกันอยู่เป็นแรมเดือนจนนักวิจัยได้ค่าเหนื่อยไปหลายพัน USD สบายไป

ประเด็นหนึ่งที่ผมอยากจะเรียนก็คือ การทำงานขององค์กรเหล่านี้อย่างไรเสียก็หวังผลทางธุรกิจ (หรือต่อ image ซึ่งก็เพื่อหารายได้อยู่ดี) การทำให้ได้ภาพหวือหวาหรือสวยงามมากๆจึงเป็นเรื่องสำคัญจนบางครั้งหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องทำอะไร “ล้ำเส้น” ไปจากธรรมดาบ้าง ทั้งนี้ทั้งนั้น โดยปกติเขาต้องชั่งน้ำหนัก หาวิธีที่เหมาะสม และทำเรื่องขออนุญาตเจ้าของพื้นที่ก่อนเสมอครับ

2. คุณเชนฯครับ ผมก็เป็นคนธรรมดาๆนี่แหละครับไม่ได้มีชื่อเสียงที่เอ่ยไปแล้วใครๆจะรู้จัก เพียงแต่ร่ำเรียนมาทางนิเวศวิทยาและชีววิทยาเชิงอนุรักษ์เท่านั้น จึงมีประสบการณ์ มุมมองและข้อมูลที่ต่างไปจากชาวดูนกที่ดูเป็น hobby อยู่บ้าง ส่วนเรื่องชื่อและเบอร์โทร ผมขออนุญาตยังไม่บอกนะครับ มิได้รังเกียจ เพียงแต่ยังไม่พร้อมที่จะเปิดตัวและโดยอุปนิสัยผมเป็นคนเก็บตัวและชอบทำอะไรๆลับๆล่อๆอยู่แล้ว อีกอย่าง แม่สอนไว้ อย่าคุยกับคนแปลกหน้า... เอาเป็นว่าถ้ามีใครต้องการติดต่อผม ขอให้ส่งเป็น e-mail แทนได้ไหมครับ ที่ batwatcher@hotmail.com ถ้าชะตาต้องกัน ต่อไปเราคงได้รู้จักกันแน่ครับ

3. คุณภูไทฯครับ ของคุณยาวหน่อยนะครับ ประเด็นมันเยอะ
เรื่องนกออกมาที่ระยะการตั้ง blind ต่างๆนี้ ตัวที่รบกวนนกน่าจะเป็นตัว blind และคนใน blind นะครับ ไม่ใช่การให้อาหาร ส่วนการให้อาหารผมอธิบายไว้แล้วว่าถือเป็นการรบกวนรูปแบบหนึ่งในทาง Recreation Ecology ซึ่งอาจส่งผลบวกหรือลบต่อสัตว์ก็ได้ แต่จัดเป็นการเปลี่ยนแปลง habitat ซึ่งสามารถส่งผลต่อ ecosystem/community บริเวณนั้นได้ ส่วนการที่นกจะออกมากินอาหารหรือไม่ หรือออกเมื่อวางบังไพรห่างกี่เมตรนั้น ผมขออธิบายให้ดูกันเล่นๆโดยใช้แนวคิดทาง Ethology (การศึกษาพฤติกรรมสัตว์โดยเน้นว่ามีกลไกการเกิดอย่างไร) แบบคร่าวๆนะครับ
ปกติปัจจัยที่กำหนดว่าสัตว์จะแสดงพฤติกรรมอะไรออกมาจะแบ่งง่ายๆเป็น 2 อย่าง คือ 1) internal stimuli (ตัวกระตุ้นภายในร่างกาย) และ 2) external stimuli (ตัวกระตุ้นภายนอกร่างกาย = สิ่งแวดล้อม) ในกรณีนกว่าจะมากินหนอนหรือไม่ internal stimuli คือ ความหิว (ควบคุมโดยระบบประสาทและสารเคมี) ส่วน external stimuli คือ อาหารนก (ในที่นี้คือหนอนนก นกรับรู้ผ่านระบบประสาทโดยการมอง) และมีตัวแปรอีกอย่างหนึ่งคือ ความกลัว (จากที่เล่ามา นกกลัว blind) จากตัวแปรทั้งสามนี้จะพบว่า:
นกที่หิวจะออกมากินหนอนทันทีถ้าไม่มี blind ส่วนนกที่ไม่หิวจะไม่ออกมากินหนอนไม่ว่าจะมี blind หรือไม่
ในกรณีที่นกหิวและมี blind เรื่องจะยุ่งขึ้น ถ้านกหิวมาก(หน้ามืด)มันอาจจะออกมากินหนอนแม้จะตั้ง blind ไม่ห่างนัก สมมติว่า 3 ม. แต่หากนกหิวแต่หิวไม่มาก(ไม่ถึงกับหน้ามืด)มันจะไม่ออกมาหากตั้งที่ระยะเท่ากันแต่อาจจะออกเมื่อตั้งห่างกว่าเดิม เช่นอาจเป็นที่ 5 ม. และถ้านกหิวนิดหน่อย มันอาจจะลงหากตั้งที่ระยะ 10 ม. หรืออาจไม่ลงเลยแต่ย้ายไปหากินที่อื่น (อันนี้ Ethology ช่วยไม่ได้ ต้องใช้ Foraging Theory อธิบาย-ขอไม่กล่าวถึงเพราะเป็นทฤษฎีที่เข้าใจยาก)
ทีนี้ย้อนกลับมาดูนกตัวแรกที่หิวมากจนหน้ามืด เอาเป็นว่านกลงมากินหนอนทั้งที่มีการตั้ง blind ระยะ 3 ม. กินไปได้ 5 ตัว (สมมตินะ) มันจะเริ่มรู้สึกดีขึ้น หิวน้อยลง คราวนี้อิทธิพลของความกลัวจะเริ่มครอบงำ มันจะได้สติหายหน้ามืดและบินออกไป ตอนนี้หากตั้ง blind ที่เดิม มันจะไม่มาแล้วแม้จะยังมีหนอนล่ออยู่ แต่หากเคลื่อน blind ออกไปสมมติว่าที่ระยะ 7 ม. มันจึงอาจจะกลับมากินอีก

สิ่งที่ผมจะบอกก็คือ การที่มีนกออกมากินไม่ได้แปลว่ามันไม่รบกวน เพียงแต่อิทธิพลของการรบกวน มีน้อยกว่าความหิว หากไม่มี blind เลย นกจะหากินได้จนอิ่มสมใจ แต่หากมี blind อยู่ห่างหน่อย นกจะหากินได้อาจจะเกือบอิ่ม และหากมี blind อยู่ใกล้ๆ นกอาจกินได้แค่พอประทังความหิว หรืออาจไม่กล้าออกมาเลยก็ได้ ซึ่งเรื่องที่กล่าวมานี้อาศัยหลักการทาง Ethology เท่านั้นเพื่อให้เข้าใจง่าย แต่ในธรรมชาติจริงๆมีเรื่องอื่นมาเกี่ยวข้องอีกมาก เช่น ลักษณะของ blind (และการเคลื่อนไหวของคนใน blind), ความ sensitive ของนก, พฤติกรรมความเคยชินของนก ฯลฯ การคาดเดาจึงทำได้ไม่แม่นยำนัก ก็เล่าให้ฟังพอเป็น idea นะครับ

เรื่องโป่งนั้น เป็นอีกประเด็นหนึ่ง มีบางอย่างคล้ายเรื่องหนอนนกแต่ที่มามันไม่เหมือนกันครับ โป่งเทียมเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นโดยความเห็นชอบของอุทยานฯ และเกิดขึ้นมานานแล้วในยุคที่ความรู้และแนวคิดในการจัดการพื้นที่ธรรมชาติแตกต่างจากปัจจุบัน (คนละ concept) มันเป็นมรดกที่ตกทอดมาจากยุคที่แล้วเพื่อวัตถุประสงค์ในการท่องเที่ยวครับ (เช่นเดียวกับสนามกอล์ฟ หอดูสัตว์ เป็นต้น) ความจริง ประเด็นนี้จะว่าไปก็น่าสนใจครับ แต่ผมขอไม่ comment นะครับ เพราะไม่รู้รายละเอียดว่าเขาทำกันอย่างไร มีสัตว์อะไรมาใช้มากน้อยแค่ไหน และการกระจายตัวของโป่งธรรมชาติรอบๆนั้นเป็นอย่างไรไม่แน่ซักวันถ้ามีโอกาส ผมอาจจะลองหาทางทำวิจัยเรื่องนี้ดู (เกรงแต่ทางอุทยานฯจะไม่เห็นด้วยเพราะมันเป็นจุดท่องเที่ยวของเขา)

ส่วนเรื่องช่างภาพต้องถ่ายภาพให้ได้นั้น ผมเข้าใจเรื่องนี้ดีครับ เพราะการถ่ายรูปนกหายากให้ได้สวยๆก็เป็นสิ่งที่ผมเคยหลงใหลอยู่ (ตอนนี้เฉยๆครับ อยากถ่ายรูปที่สามารถใช้สื่อเนื้อหาได้ดีๆมากกว่า) แต่ผมมีเรื่องจะเล่าเรื่องหนึ่งครับ นานหลายปีมาแล้วเคยมีคนๆหนึ่งมีโอกาสต้องไปนั่งใน blind ตลอดทั้งวันในใจกลางป่ามรดกโลกเพื่อเก็บข้อมูลการป้อนอาหารของนกตัวโตที่ขังลูกและเมียไว้ในโพรงเป็นเวลานานนับเดือน หนึ่งในนั้นเป็นนกชนิดที่นักถ่ายภาพต้องตาลุกหากมีโอกาสได้ถ่ายภาพ แต่เชื่อไหมครับว่าคนๆนั้นกลับไม่พยายามถ่ายภาพนกรังนั้นเลยแม้จะมีกล้องพร้อมเลนส์ 400 มม.วางอยู่ข้างกาย สาเหตุก็เพราะก่อนหน้านั้นมีช่างภาพคนหนึ่ง (ชื่อ ส. –ไม่ใช่สุรเดช Exposure นะครับ เป็นคนที่เริ่มๆจะมีชื่อเสียงมาพร้อมกัน แต่ผมไม่เห็นชื่อตามหนังสือมานานแล้ว) แอบเข้าไปถ่ายภาพใน blind โดยไม่ได้ขออนุญาตใคร (เรามารู้ทีหลังจากการซักถามคนงานที่ถูกบังคับให้พาไปที่รัง) ด้วยความที่อยากได้ภาพดีๆช่างภาพคนดังกล่าวแหวก blind ออกเป็นรูกว้างเพื่อให้หน้าเลนส์ขนาดใหญ่สามารถโผล่พ้นและเคลื่อนไหวได้สะดวก (อันนี้ดูจากร่องรอยที่ blind ได้โดยตรงเพราะเป็น blind ธรรมชาติที่ใบไม้เริ่มแห้งแล้ว) นอกจากนี้ยังทำสิ่งใดอีกไม่ทราบได้แต่สิ่งที่เกิดขึ้นก็คือ เมื่อคนที่ไปเก็บข้อมูลย้อนกลับไปที่ blind เพื่อเก็บข้อมูลตามปกติในครั้งถัดไปก็พบว่า นกที่เคยบินไปที่รังด้วยอาการปกติเหมือนรังอื่นๆกลับมีลักษณะที่หวาดระแวงและไม่ยอมเข้าป้อนเหยื่อเกือบตลอดทั้งวันนั้น โดยเข้าเพียงครั้งเดียวในช่วงเวลาสั้นๆ ส่วนเวลานอกจากนั้นจะเกาะบนต้นไม้ใหญ่ที่อยู่ห่างออกไปนับร้อยเมตร มองมาทาง blind และร้อง ท้ายที่สุด blind อันนั้นจึงต้องถูกรื้อออกและ blind อันใหม่ที่นั่งไม่สบายเลยเพราะเล็กและทึบมากแถมพื้นยังเอียงก็ถูกสร้างขึ้น โชคดีที่นกยังไม่ถึงกับทิ้งรังและสังเกตไม่เห็น blind อันใหม่ การเก็บข้อมูลจึงสามารถทำต่อไปได้ แต่นั่นก็ทำให้คนที่เก็บข้อมูลคนนั้นต้องนั่งนิ่งที่สุดจนแทบจะไม่กระดิกตัวเวลาที่นกบินเข้ามาใกล้รังเพราะนกมีนิสัยขี้ระแวงขึ้นมากเทียบกับก่อนหน้าที่เหตุการณ์จะเกิดขึ้น ก็เล่าให้รับทราบไปงั้นๆแหละครับ ไม่ได้คิดจะว่าใครดีหรือชั่ว

เรื่องอันตรายของอาหารนกเนี่ย ผมไม่มีอะไรจะมานำเสนอใหม่ แค่อยากให้ลองคิดว่าถ้าพวกเรากินหมูสามชั้น ดื่มเหล้า สูบบุหรี่ทุกวัน เราจะตายใน 3 วันไหมครับ...แต่หลังจากนี้ ผมคงไม่ต้องบอกกระมังครับว่ามีโรคอะไรรอเราอยู่บ้าง

เรื่องนกจับแมลงพะโพกเหลือง ผมขอไม่เสนอความเห็นมากนักนะครับ แต่เป็นไปได้หลายอย่างว่าทำไมมันไม่ลงมากินหลังจากวันที่ 4 อาจเป็นเรื่องความกลัว หรือลักษณะการ search อาหารของนกเอง (เกี่ยวข้องกับ foraging theory-ขอไม่อธิบาย เหนื่อยแล้ว) ซึ่งผมยังมองไม่ออกครับต้องมีข้อมูลมากกว่านี้ แต่เห็นด้วยครับว่ามันคงไม่ถึงกับไม่ยอมหากินเอง

ทีนี้มาเรื่อง Land Iquana บ้าง เรื่องนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในธรรมชาติครับไม่ใช่ในกรงเลี้ยง Iquana เหล่านั้นได้รับอาหารจากนักท่องเที่ยวจนเชื่องและมีผลต่อพฤติกรรมการแบ่งอาณาเขตและการสืบพันธุ์จนในที่สุด ทางการต้องออกกฎห้ามให้อาหาร Iquana ซึ่งทำให้มันสามารถกลับไปสืบพันธุ์ได้เหมือนเดิม ถ้าสนใจลองดู Edington, J.M. and Edington, M.A. 1990 Ecology, Recreation and Tourism. Cambridge University Press. pp.200 (ใครหาได้บอกด้วยครับ ผมเคยอ่านของห้องสมุด British Council แต่ตอนนี้มันไม่มีแล้ว ยังเสียดายไม่ได้ copy ไว้)

ส่วนเรื่องของนกที่กินหนอนแล้วสามารถออกลูกได้นั้น ก็เป็นเรื่องปกติครับ เหมือนนกกางเขนบ้านผมเปี๊ยบเลย ออกลูกมามากมายเป็นเวลาหลายปี จนท้ายที่สุดก็เป็นอย่างที่บอกนั่นแหละครับ ตายเรียบ...แต่นกฝูงใกล้ๆไม่กินหนอนไม่เป็นไรเลยครับ ยังไงก็ระวังหน่อยละกัน ธรรมชาติซับซ้อนกว่าที่คิด และเรื่องไม่ปกติอาจเกิดขึ้นได้เสมอครับ

ขอบคุณสำหรับมุมมองและตัวอย่างนะครับ

4. คุณ Odysฯ ครับ ในทางนิเวศวิทยานั้นการ predict เหตุการณ์ล่วงหน้าแบบฟันธงร้อยเปอร์เซ็นต์นั้นเป็นสิ่งที่แทบจะทำไม่ได้เลยครับ สิ่งที่ผมเสนอก็คือ การให้อาหารสัตว์ในป่า “อาจจะ” ส่งผลกระทบต่อตัวสัตว์หรือระบบนิเวศได้ ซึ่งเคยมีตัวอย่างเกิดขึ้นหลายกรณี (Iquana เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่ง) ส่วนจะควรทำหรือไม่ ขึ้นกับวัตถุประสงค์ครับ คงต้องชั่งน้ำหนักดูเองว่า ทำเพื่ออะไร ถ้าเกิดผลเสียขึ้นจะคุ้มค่าไหม จะรับผิดชอบหรือแก้ไขอย่างไร (และมันผิดกฎหมายหรือไม่)

5. คุณ blackฯ ครับ ให้อาหารต่อไปเถอะครับ ผมเองก็ให้อยู่ดังที่อธิบายไว้ ระบบนิเวศในเมืองมีความทนทานต่อการรบกวนสูง (เพราะโดยตัวมันเองเกิดมาจากการรบกวนอยู่แล้ว) และสัตว์ที่พบได้ทั่วๆไปในเมืองก็เป็นสัตว์ที่มีอยู่ร่วมกับกิจกรรมมนุษย์มานานแล้วครับ

6. คุณรพินทร์ฯ ครับ ผมเห็นด้วยกับคุณครับ คุณมีมุมมองที่ดีทีเดียว แต่ผมคิดว่าการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมนักดูนกและนักถ่ายรูปนกไม่ให้เฮโลไปดูนกหายากคงเป็นไปไม่ได้แน่ และอาจไม่จำเป็นต้องทำด้วย แต่ที่น่าจะทำได้คือการดูอย่างมีสติและใช้ประโยชน์จากโอกาสที่ได้เห็นได้ดูได้ถ่ายรูปให้คุ้มค่ากว่าเดิม สังเกตให้ได้มากกว่าแค่ได้เห็น เก็บข้อมูลให้ได้มากกว่าแค่เพิ่มจำนวนนกใน list หากชาวดูนกจำนวนมากสามารถพัฒนามุมมองให้มีมากกว่าการดูเพื่อเป็นแค่ hobby งานวิจัยนกในประเทศเราอาจจะก้าวหน้าขึ้นมาก และเราจะมีข้อมูลสำหรับการจัดการปัญหาที่เกิดขึ้นได้ถูกต้องตรงจุดมากขึ้น

เฮ่อ เสร็จซะที ขอบคุณที่พยายามอ่านจนจบครับ

จากคุณ : batwatcher - [ 29 ม.ค. 47 04:57:25 A:210.120.128.117 X:203.156.24.116 ]