E2643873 นักดูนกกับไข้หวัดนก [ดูนก]

ความคิดเห็นที่ 9

"แล้วนกพิราบ นกกระจอกมันก่ต๊กลงมาต๋าย" เสียงจากชาวสุโขทัย"

จากข้อความข้างบน *ถ้า* สาเหตุการตายของนกชนิดดังกล่าวเกิดจากไข้หวัดนก จะขัดแย้งกับผลการวิจัยด้วยการทดลองฉีดเชื้อไข้หวัดนก สายพันธุ์ H5N1 ที่เคยระบาดในไก่และติดต่อสู่คนที่ประเทศฮ่องกง เข้าสู่นกพิราบ

จากผลงานวิจัยฉบับนี้ นกพิราบ (Columba livia) ทนต่อเชื้อดังกล่าว โดยที่ไม่มีอาการป่วยหรือตาย (แสดงว่าไม่ใช่ dead-end host) และยังตรวจไม่พบเชื้อไวรัสในอวัยวะทางเดินอาหาร (*อนุมาน* ได้ว่าไม่น่าจะมีการปล่อยเชื้อทางมูลนก ซึ่ง *เชื่อกันว่า* เป็นวิธีแพร่เชื้อที่สำคัญระหว่างนกป่า โดยเฉพาะนกเป็ดน้ำ) ทั้งนี้ต้องเข้าใจด้วยว่าเชื้อไวรัสไข้หวัดนกที่ระบาดในเมืองไทยเป็นสายพันธุ์ H5N1 จริง *แต่* ยังไม่สามารถสรุปว่ามีต้นตอมาจากสัตว์หรือนก (???) ชนิดใดเป็นพาหะ (Carrier คือสัตว์ที่ติดเชื้อแต่ไม่แสดงอาการ เป็นทางหลักที่เชื้อไวรัสใช้ในการดำรงอยู่ในวัฏจักรจนกว่าจะเกิดการระบาดอีกครั้งหนึ่ง เมื่อมีปัจจัยโน้มนำถึงพร้อม เช่น วิธีการเลี้ยงไก่ตามโรงเรือน ที่การฟุ้งกระจายของสารคัดหลั่งที่ปนเปื้อนเชื้อไวรัสจำนวนมากและแพร่กระจายอย่างรวดเร็วในพื้นที่จำกัดดังกล่าว) ซึ่งพาหะชนิดนี้จะต้องไม่ใช่ dead-end host (คือสัตว์ติดเชื้อแล้วตายฉับพลัน เพราะไม่มีภูมิคุ้มกันตามธรรมชาติ เนื่องจากชุดพันธุกรรมของสัตว์ประเภทนี้ไม่เคยสัมผัสเชื้อสายพันธุ์ดังกล่าวมาก่อน) มิฉะนั้นแล้วไวรัสจะมีโอกาสน้อยมากที่จะผลิตเชื้อจำนวนมากจนสามารถแพร่ระบาดได้อย่างกว้างขวาง และแม้ว่าจะเป็นสายพันธุ์เดียวกัน (Type A subtype H5N1) *ถ้า* แพร่มาจากต้นตอพาหะต่างกัน ความแตกต่างของหน่วยพันธุกรรมย่อมเกิดขึ้นได้ เพราะว่าไข้หวัดนกมีลักษณะเฉพาะที่จะผ่าเหล่าหน่วยพันธุกรรมของตนเอง หรือหยิบฉวยหน่วยพันธุกรรมบางส่วน (เพื่อปรับเปลี่ยนสายพันธุ์ตนเองให้มีโอกาสดื้อต่อระบบภูมิคุ้มกันของสัตวที่ติดเชื้อใหม่ เพื่อให้ตัวเชื้อไวรัสอยู่รอดและขยายพันธุ์ต่อไป) ของสัตว์ที่เชื้อกำลังขยายพันธุ์อยู่

นกชนิดอื่นที่มีรายงานว่าไวต่อการติดเชื้อไข้หวัดนก H5N1 อย่างรุนแรง (จากการทดลอง ไม่ใช่การติดเชื้อในธรรมชาติ และตายทันทีภายใน 1-13 วัน จึงเป็น dead-end host โดยที่นกในกลุ่ม Gallinaceous คือบรรดาไก่ ไก่งวง ไก่ฟ้า รวมนกกระทา มีอาการรุนแรงที่สุด คือตายภายใน 1-2 วันหลังติดเชื้อจากการทดลอง ซึ่งเป็นที่คาดเดาได้เพราะ ไก่เลี้ยงก็จัดอยู่ในกลุ่มเช่นกัน) คือ

1. House finch ในอเมริกา
2. Zebra finch จากออสเตรเลีย
3. นกหงษ์หยก จากออสเตรเลีย
4. Bobwhite quail จากอเมริกา
5. Japanese Quail จากเอเชีย
6. Chukar partridge จากยุโรป
7. Ring-necked pheasant จากยุโรปและเอเชีย

นกที่ทนต่อการติดเชื้อไวรัสสายพันธุ์ H5N1 (ไม่มีตายหลังการติดเชื้อในห้องทดลอง) คือ

1. House sparrow นกกระจอกใหญ่ นกชนิดนี้ติดเชื้อแต่ไม่มีอาการป่วย และไม่ปล่อยเชื้อออกทางมูล ดังนั้น *จึงอนุมานได้ว่า* ไม่น่าจะเป็นพาหะที่สำคัญ *ถ้าเป็นจริง*
2. European Starling ทนต่อการติดเชื้อมาก ไม่แสดงอาการและไม่มีการปล่อยเชื้อ

จะสังเกตได้ว่านกที่เป็น dead-end host จากผลงานวิจัยข้างบนล้วนเป็นนกที่มีต้นตอนอกอาณาเขตทวีปเอเชีย หรือเป็นไก่และนกกระทา ในขณะที่นกชนิดที่ทนทานต่อเชื้อมีการแพร่กระจายในเอเชียและยุโรป จึงเป็นไปได้ว่า แนวโน้มของนกที่มีชุดพันธุกรรมดังกล่าวไม่เคย หรือมีน้อยมากที่จะสัมผัสกับเชื้อสายพันธุ์ดังกล่าวดังนั้น เชื้อจึงก่อให้เกิดอาการอย่างรุนแรง เนื่องจากไม่มีการสัมผัสเชื้อ (หรือในระดับน้อยจนไม่มีโอกาสที่ทั้งเชื้อไวรัส และตัวสัตว์ที่ได้รับเชื้อ จะสามารถวิวัฒนาการร่วมกันจนเชื้อไวรัสสามารถเจริญพันธุ์ในสัตว์โดยไม่ก่ออาการ เช่นในเป็ด) มาก่อน ระบบภูมิคุ้มกันจึงไม่มีการเตรียมพร้อมต่อเชื้อสายพันธุ์ดังกล่าว

ข้อสรุปอีกประการที่อนุมานได้จากงานวิจัยเหล่านี้คือ ไม่สามารถคาดการณ์ได้ว่านกเกาะคอนหรือกลุ่มนกไม่เกาะคอน จะไวและเสี่ยงต่อการติดเชื้อมากกว่ากัน เพราะจะเห็นได้ว่านกหงษ์หยกเป็นนกในวงศ์นกแก้วที่เป็นนกไม่เกาะคอน ป่วยอย่างรุนแรง และนกฟิ้นช์ที่เป็นนกเกาะคอนก็ป่วยรุนแรง และเป็น dead-end host เช่นกัน เพราะฉะนั้นจนกว่าจะมีการเพาะแยกเชื้อและกำหนดสายพันธุ์ของเชื้อที่ *อาจจะ* พบในนกป่าหรือนกเป็ดน้ำในบ้านเรา แล้วพิสูจน์ได้ว่าเป็นสายพันธุ์เดียวกับที่ระบาดอยู่ จะเป็นการ *ด่วนสรุป* ที่จะระบุว่าการระบาดครั้งนี้มีต้นตอมาจากนกอพยพ *แม้ว่าในทางทฤษฎีแล้ว มีความเป็นไปได้ก็ตาม*

เพราะฉะนั้นควรเป็นอย่างยิ่งที่จะแยกและกักกันไม่ให้มีการสัมผัสหรือใกล้ชิดระหว่างนกเลี้ยง และนกป่าในธรรมชาติ เพื่อเป็นการป้องกันโดยไม่ประมาท แม้ว่ายังสรุปไม่ได้ก็ตามดังได้แจงไว้ข้างต้นแล้ว และ *ไม่ควรอย่างยิ่ง* ที่จะให้มีการเลี้ยงปะปนสัตว์ปีกที่จับจากป่า โดยเฉพาะในวงศ์เป็ด (Anatidae) เช่น เป็ด ห่าน กับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่เป็นสัตว์เลี้ยงนำเข้า (exotic pet mammals) เช่น เฟอร์เร็ท ลิงชนิดที่เป็นสัตว์ประจำถิ่นของทวีปอเมริกาใต้ หรืออาฟริกา ดังที่ปรากฏในตลาดค้าสัตว์ป่าหรือสัตว์เลี้ยงมีชีวิต โดยเฉพาะสัตว์ปีก (Live-bird markets) เพราะจากข้อมูลงานวิจัยที่มีอยู่ในปัจจุบัน ไม่สามารถระบุหรือประเมินความสำคัญหรือผลที่จะตามมาในของสัตว์เหล่านี้ *ถ้า* มีการแพร่เชื้อไข้หวัดนกเข้าไป ว่าจะมีผลร้ายแรงอย่างไรบ้าง และอย่าลืมว่าสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเหล่านี้ ทางรหัสพันธุกรรมแล้ว ใกล้ชิดกับมนุษย์มากกว่าสัตว์ปีก แม้แต่องค์การอนามัยโลกยังวิตกว่า *อาจจะ* มีความเป็นไปได้ที่เกิดไวรัสสายพันธุ์ใหม่ที่รุนแรง *ถ้า* มีการติดเชื้อในคนด้วยไวรัสทั้งจากไก่และคน จนเชื้อทั้งสองสายพันธุ์ มีการหยิบฉวยหรือแลกเปลี่ยนหน่วยพันธุกรรม (genetic reassortment) ที่ส่งผลให้เกิดความรุนแรงอย่างมากในคน ดังนั้นเมื่อถือหลักแห่งความไม่ประมาท ควรถือเป็นแนวทางปฏิบัติจนกว่าเราจะมีความรู้มากพอที่ระบุไปในทางใดทางหนึ่ง

ปัญหาไข้หวัดนกเป็นปัญหาใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อสังคมไทยมากน้อยต่างกัน แต่เป็นปัญหาที่ถ้าเราไม่พยายามกำจัดให้หมดสิ้นอย่างเด็ดขาด เราทุกคนล้วนได้รับผลกระทบ เพราะฉะนั้นเมื่อพิจารณาสังคมโดยรวม โดยที่มีเราแต่ละคนเป็นหน่วยย่อยที่จะค้ำจุนสังคม เมื่อถึงคราวที่ต้องเสียสละก็ควรจะกระทำครับ เพราะปัญหานี้หนักหนาจริง ๆ ทั้งในแง่สุขภาพของประชาชน และภาวะเศรษฐกิจของชาติ

เมื่อรับข้อมูลแล้ว ให้พิจารณาด้วยสติ สิ่งใดที่ทำได้ ไม่เหลือวิสัย และวิเคราะห์แล้วว่ามีเหตุผล เป็นไปเพื่อบรรเทาปัญหาเพื่อส่วนรวม และป้องกันการระบาดของโรคนี้ แม้ว่าต้องเบียดบังหรือสูญเสียสิ่งที่รัก หรือขัดแย้งกับความรู้สึกในใจ ให้ถือว่า ถ้าหน่วยเล็ก ๆ ในสังคม เมื่อไม่ร่วมมือให้ผ่านวิกฤตเช่นนี้ไปได้แล้ว สังคมจะเป็นอย่างไร ดังนั้นการกำจัดสัตว์ปีก โดยเฉพาะสัตว์ปีกเลี้ยงเป็นอาหาร เช่น ไก่ ในรัศมีที่กำหนด จำเป็นต้องกระทำเพื่อกำจัดพาหะที่จะเป็นแหล่งเพาะขยายจำนวนเชื้อมากขึ้น ไม่ให้เชื้อมีการแพร่กระจายกว้างขวางออกไปอีก และอาจจะทำวัคซีนวงแหวนล้อมรอบบริเวณกักกันโรค นอกอาณาเขตโรคระบาด แต่คุณภาพและประสิทธิภาพของวัคซีนในปัจจุบัน ยังเป็นที่กังขาในแวดวงวิชาการ เพราะอย่างที่ทราบว่าต้องทำวัคซีนให้ตรงตามสายพันธุ์ที่มีการระบาด ไม่เช่นนั้นมีโอกาสน้อยที่วัคซีนนั้น ๆ จะให้ผลคุ้มกันต่อสายพันธุ์ที่เป็นสาเหตุของโรคระบาด
แก้ไขเมื่อ 29 ม.ค. 47 14:20:29

จากคุณ : Trogon - [ 29 ม.ค. 47 14:05:38 ]

ความคิดเห็นที่ 17

คุณรพินทร์ ด้วยความยินดีครับ แต่ขอให้ส่งร่างต้นฉบับบทความ มาให้ผมอ่านก่อนนะครับ ให้ส่งมาที่ idyl@hotmail.com

การที่ผมรวบรวมผลงานวิจัยเท่าที่มีอยู่และแปลมาอย่างนี้ หวังไว้ว่าสังคมมีข้อมูลที่ถูกต้องเท่าที่มีการศึกษาอย่างแท้จริง ไม่ถูกเหนี่ยวนำให้พิจารณาและตัดสินปัญหาด้วยอารมณ์ หรือวิตกจริต หรือจากบุคคลที่กึ่งรู้แล้วชี้นำไปในทางใดทางหนึ่ง ซึ่งอาจจะนำไปสู่ความเข้าใจผิดมากยิ่งขึ้น จะด้วยเจตนาหรือไม่ก็ตาม เพราะเท่าที่อ่านดูจากการแสดงความคิดเห็นตามบอร์ดเกี่ยวกับเรื่องนี้ บางคนเสนอความคิดเห็นตาม ‘อคติ’ ส่วนตัว แล้วชี้นำด้วยทิฏฐิที่คิดว่าตนเองรู้ แล้วเพ่งโทษผู้อื่น คุณรพินทร์เองก็ควรทราบว่าสื่อคือดาบสองคม ขอนะครับ อย่านำสิ่งที่ผมแปลไปเพ่งโทษฝ่ายใดเลย

จากงานวิจัยที่ผมแปลมา ก็ไม่สามารถให้คำตอบได้ทั้งหมด จึงไม่ควรด่วนสรุป แต่มาตรการควบคุมและป้องกนโรคควรดำเนินการอย่างเข้มงวด เพื่อลดโอกาสการแพร่ลุกลามของโรคขยายกว้างออกไป ดังนั้น ณ ขณะนี้ควรร่วมมือกันแก้ปัญหาโรคนี้ให้หมดสิ้นหรือควบคุมให้ได้ก่อน แล้วจะประเมินประสิทธิภาพการทำงานของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง น่าจะเป็นเรื่องที่ตามมา เพราะถ้ามัวแต่เพ่งโทษซึ่งกันและกัน ล้วนก่อให้เกิดความแตกแยกและไม่ได้รับความร่วมมือ ขณะนี้เกษตรกรรับผลกระทบมากที่สุด และเมื่อเผชิญปัญหาหนักที่ส่งผลต่อชีวิตพวกเขา ยิ่งอาจจะถูกชี้นำได้ง่าย ๆ จากผลงานวิจัย จะเห็นได้ว่า เราคาดการณ์ไม่ได้เลยว่า นกในลำดับ วงศ์ สกุล หรือชนิดใดบ้าง (โดยเฉพาะที่ยังไม่ได้มีการวิจัยไว้) จะมีความไว/เสี่ยงต่อการติดเชื้อไข้หวัดนกอย่างไร ยกเว้นนกในวงศ์ที่มีการวิจัยข้างต้นแล้ว ให้อนุมานได้เลยว่าน่าจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อและสามารถกลายเป็นพาหะได้ค่อนข้างสูง และที่สำคัญ เรายังขาดข้อมูลสถานภาพการติดเชื้อในนกอพยพ แต่สิ่งที่ควรกระทำคือระงับการเคลื่อนย้ายสัตว์ปีกทั้งหมด (รวมถึงนกเลี้ยงและนกป่า โดยเฉพาะนกเป็ดน้ำ นกเลี้ยงที่นำเข้าจากต่างประเทศและนกแก้วชนิดต่าง ๆ) และแยกชนิดสัตว์ปีกเลี้ยง/นก ออกจากกันโดยเด็ดขาด เพื่อลดการกระจายของเชื้อไวรัสผ่านพาหะใหม่ ซึ่งไวรัสจะเพิ่มจำนวนมากขึ้น โดยที่การเคลื่อนย้ายสัตว์ จะมุ่งไปในพื้นที่ที่ไม่มีการระบาด (อาจจะเพื่อหลบหนีการทำลายสัตว์นั้น ๆ) โดยที่ไม่มีการตรวจว่าสัตว์เหล่านั้นติดเชื้อหรือยัง จะเป็นการแพร่ขยายโรคไปสู่พื้นที่ใหม่โดยที่รู้เท่าไม่ถึงการณ์ ทำให้การควบคุมโรคยากมากยิ่งขึ้น

มีรายงานวิจัยฉบับหนึ่งทดสอบประสิทธิภาพน้ำยาฆ่าเชื้อไวรัสไข้หวัดนก ที่พบว่าสามารถทำลายโครงสร้างพันธุกรรมของไวรัส ทำให้เชื้อสูญเสียความสามารถในการติดต่อสู่สัตว์ บุคคลทั่วไปสามารถซื้อหามาใช้ได้ในบ้านของตนเอง โดยที่ต้องปฏิบัติตามคำแนะนำตามฉลากข้างขวดอย่างเคร่งครัด ชื่อสารเคมีเหล่านี้เป็นชื่อทั่วไป ให้อ่านเทียบกับฉลากข้างขวดที่ระบุว่า active ingredient มีดังนี้

1. Phenol (Dettol)
2. Quaternary ammonium compound
3. Sodium hypochlorite

เอกสารอ้างอิง:
1. Perkins, LEL & Swayne DE. 2002. Pathogenicity of a Hong Kong-origin H5N1 highly pathogenic avian influenza virus for Emus, Geese, Ducks, and Pigeons. Avian Diseases 46:53-63.

2. Perkins, LEL & Swayne DE. 2003. Varied pathogenicity of a Hong Kong-origin H5N1 avian influenza virus in four passerine species and Budgerigars. Veterinary Pathology 40:14-24.

3. Zitzow, LA et al. 2002. Pathogenesis of avian influenza A (H5N1) viruses in Ferrets. Journal of Virology 76:4420-4429.

4. Perkins, LEL & Swayne DE. Pathobiology of A/Chicken/Hong Kong/220/97 (H5N1) avian influenza virus in seven Gallinaceous species. Veterinary Pathology 38:149-164.

5. Makarova, NV et al. 2003. Replication and transmission of influenza viruses in Japanese quail. Virology 310:8-15.

6. Guan, Y. et al. Emergence of multiple genotypes of H5N1 avian influenza viruses in Hong Kong SAR. Proceedings of the Natural Academy of Sciences of the USA. 99:8950-8955.

7. Panigrahy B et al. 2002. Avian influenza virus subtypes inside and outside the live bird markets, 1993-2000: a spatial and temporal relationship. Avian Diseases 46:298-307.

8. Suarez DL. 2003. The effect of various disinfectants on detection of avian influenza virus by real time RT-PCR. Avian Diseases 47(3 Suppl):1091-5.

จากคุณ : Trogon - [ 31 ม.ค. 47 08:48:11 ]