PANTIP.COM : C5634617 มือใหม่หัดคลาสสิค: ช่วงนี้กำลังติดใจกับสองยอดคอนดักเตอร์ชาวเบอร์ลิน มีคำถามสงสัยครับ? [Classical Music]

ความคิดเห็นที่ 1

หวัดดีครับ

ที่จริงแล้วที่ผมอธิบายเรื่อง Conductor ไว้ในกระทู้ก่อนๆ ก็เป็นการอธิบายเชิงเปรียบเทียบว่า Conductor ก็คือผู้กำกับการแสดงในวง Symphony Orchestra นั้น อ่านๆแล้วก็อาจไม่เข้าใจกัน(ที่จริงผมเป็นพวกอธิบายอะไรไม่ค่อยเก่งนัก)

การที่ต้องมี Conductor นั้นพูดถึงหลัก Basic ที่สุดก็เพราะ Conductor สำหรับเพลง Classic แล้วจะเป็นผู้ควบคุมทุกสิ่งที่จะ เกิดขึ้นในการบรรเลงครับ ทำไมผมถึงกล่าวอย่างนั้น เป็นเพราะว่าเพลงที่ คีตกวีแต่ละท่านเขียนเอาไว้ แน่นอนว่า เราไม่มีทางทราบได้อย่างแน่นอนว่าตกลงแล้ว ต้องเล่นอย่างไรและแค่ไหน เพราะว่า ในโน๊ตเพลง นอกจากโน๊ตในบรรทัด 5 เส้นแล้ว จะมีเครื่องหมายกำหนดสิ่งละอันพรรณละน้อยอีกมากมายอยู่ เช่น เครื่องหมาย Pause, มาคาโต้, สแตคคาโต้, เทนนูโต้, ฟอเต้(f), piano(p), Allegro, Finalle ฯลฯ (พูดไม่หมดจริงๆ) ที่นี้ปัญหามันก็คือ เช่น ฟอเต้(f) แปลว่าดัง ถามว่าแล้วมันดังแค่ไหนกันครับ ถ้าสมมุติหมายถึงดัง 70% เท่าที่จะทำได้โดยที่ไม่ได้มีการตกลงกันก่อน พวกเครื่อง Brass กับ Percussion ก็คงอัดกันแหลก จนพวกเครื่องสายกับ Woodwind กระเจิงไป ดังนั้นต้องมีกรรมการครับ ว่าสิ่งที่ต้องทำลงไปนั้นมากน้อยแค่ไหน เจาะลงไปในแต่ละเครื่องดนตรีด้วย เช่น ถ้า Horn 1, Horn 2, Horn 3 และ Horn 4 เล่นได้ไม่เท่ากันแล้ว คอร์ดที่จะเกิดขึ้นก็จะไม่ Balance ครับ เพราะเนื่องจากว่า มนุษย์ 4 คน ย่อมให้คำจำกัดความของ Forte ไม่เท่ากันแน่ๆ

นั่นเป็นตัวอย่างครับของสิ่งพื้นฐานที่ทำให้ต้องมี Conductor แต่เมื่อต่อยอดขึ้นมาว่า ทำไมต้องมีเครื่องหมายต่างๆประกอบอยู่ในบทเพลงด้วย คำตอบก็คือทำให้บทเพลงมี Dynamic (ไม่รู้จะใช้คำว่าอะไรดี) มีสุข สนุก เศร้า เหงา รัก แต่พอมองเป็นองค์รวมแล้ว ก็ต้องมีความพอดีเหมือนกัน เราคงเคยเห็นพวกนางแบบ แต่งตัวประหลาดๆ ออกมาเดินบน Catwalk บางครั้งจะพบว่าเฉียดกับการเป็นคนบ้าอยู่ไม่น้อย ดนตรีก็เหมื่อนกัน ถ้าดังมาก ก็เป็นหนวกหู เร็วมากก็เป็น เร่ง ช้ามากก็เป็น ยืด เบามากก็ไม่ได้ยิน หวานมากก็ เลี่ยน อะไรอย่างนี้ ดังนั้นต้องมีการตีความกันเกิดขึ้น เพื่อที่จะได้เกิดความเหมาะสมกลมกล่อม เป็นนานาจิตตัง ครับ บางคนว่าตรงนี้ต้องเล่นให้ดังกว่านี้จึงจะดี แต่บางคนก็อาจว่า แค่นี้ก็เล่นดังเกินไปแล้ว เราเลยต้องมี Professor หรือ Specialist ทางดนตรีมากำกับ ซึ่งก็คือ Conductor นั่นเอง

ผมเคยยกตัวอย่างถึง Symphony No.5 ของ Beethoven ก็เพราะ เป็นเพลงที่ติดหูผู้คน และก็เต็มไปด้วยอารมณ์ที่แตกต่างกันในเพลง เริ่มต้นเพลงเต็มไปด้วยความเครียด กลางๆหวาน ปลายเจิดจรัส ถ้า Conductor ไม่สามารถ ทำปลายเพลงที่เจิดจรัส ให้ชนะความเครียดที่มีในท่อนแรกได้ ก็เหมือนนิยายที่พระเอก ตายตอนจบแบบหลุดคิว หรือถ้าเริ่มได้ไม่บ่งบอกถึงชตากรรมที่กำลังเข้ามา คนฟังจะเข้าใจได้อย่างได ว่า เขาจะปรีดาในท่อนสุดท้ายไปทำไม ดังนั้น นอกจากกำหนดต่างๆในแต่ละจุดแล้ว Conductor ต้องปรับ Balance ของบทเพลงทั้งบทด้วย

ทีนี้ Conductor เค้าทราบกันได้ว่าต้องเล่นเพลงนั้นๆอย่างไร ก็คงต้องศึกษาจากประวัติของคีตกวี เช่นว่า เขามีแรงบันดาลใจอย่างไรในขณะแต่งเพลงนั้นๆศึกษาจาก การแสดงรอบเก่าๆที่เคยมีมา ของปรมาจารย์ต่างๆ ถ้าคุณลองศึกษาประวัติของ Conductor ดังๆมา คุณจะพบว่า พวกเขาเป็นศิตย์ของศิตย์ของศิตย์ ของท่านนั้นท่านนี้ต่อเนื่องกันมาเป็นสายยาวเหยียด หรือไม่ก็เคยเป็นคนที่ทำงานร่วมกันมา วิชาต่างๆมันก็จะถ่ายทอดปรับปรุงหรืออาจจะเสื่อมถ่อยกันเรื่อยมา ตามกาลเวลา

สุดท้าย แต่อาจไม่ใช่ของทั้งหมด(ของผม) ก็คือถ้าคุณเป็นนักดนตรีที่นั่งอยู่ในวง แล้ว Conductor ชี้ไม้ Baton มากำกับทางคุณแล้วมันจะสร้างความมั่นใจให้คุณเป็นอย่างมาก(เรื่องของจิตวิทยา) มันจะทำให้คุณระลึกได้ว่า คุณได้ตกลงว่าจะเล่นท่อนนั้นๆตอนที่ซ้อมไว้อย่างไร กับ Conductor ที่กำลังโบกไม้โบกมือส่งสายตามาทางคุณ เรามักจะเห็นเป็นประจำว่า Conductor มักจะหันไปๆมาๆเพื่อ กำกับเครื่องดนตรี Part ต่างๆของวง หากคุณสามารถพอที่จะแยกเสียงประสานได้แล้ว จะรู้ทันทีว่า ที่แท้เครื่องดนตรีนั้นๆกำลัง Solo อยู่นั่นเอง

ยังมีเหตุผลอีกมาก คงต้องช่วยๆกันอธิบายหลายๆคนถึงจะครบจริงๆครับ นี่ก็เท่าที่ผมนึกออก

จากคุณ : Genzo - [ 22 ก.ค. 50 22:52:52 ]

ความคิดเห็นที่ 6

คุณ Genzo และคุณthetorque เขียนอธิบายเรื่องบทบาทของคอนดักเตอร์ได้ชัดเจนดีครับ

สำหรับผมจะขอเสริมในเรื่องของการตีความดนตรี Classic อีกซักนิดนะครับ

"ดนตรีคลาสสิคถือว่าเป็นศิลปะที่ดำรงอยู่ด้วยการตีความ(Interpretation) นักตีความบทเพลงถือเป็นผู้ที่ยืนอยู่ระหว่าง music score กับโลกแห่งความเป็นจริง" (จากหนังสือ The History of Music in Performance โดย Ferderick Dorian)

ศิลปะด้านดนตรีนั้นมีปัญหาเฉพาะอยู่หลายอย่างครับ หนึ่งในนั้นก็คือความชัดเจนของการบันทึกโน๊ต

แน่นอนว่าดนตรีที่ถูกบันทึกอยู่ในกระดาษจะไม่มีความหมายใดตราบที่มันยังไม่ถูกบรรเลง ดังนั้นการบันทึก (Notation) จึงเป็นเสมือนเครื่องมือที่นักประพันธ์ใช้เพื่อบันทึกว่าดนตรีที่เขาแต่งนั้นควรจะต้องถูกเล่น และร้องอย่างไร

อย่างไรก็ตามถึงแม้ว่าจากอดีตสู่ปัจจุบันการบันทึกโน๊ตได้มีวิวัฒนาการและมีความชัดเจนเพิ่มขึ้นอย่างมาก แต่ในปัจจุบันการที่จะบันทึกความตั้งใจของนักประพันธ์ลงไปอย่างชัดเจน 100% ก็ยังเป็นสิ่งที่เป็นไปได้ยาก
เพราะภาษาของมนุษย์และครื่องหมายต่างๆนั้นยังมีข้อจำกัดอยู่ และแน่นอนว่ามันไม่สามารถอธิบายได้ทุกอย่าง

ครั้งหนึ่งเคยมีคนขอให้ Mozart อธิบายการทำ Rubato อย่างถูกวิธี
แต่ว่าแม้แต่ตัว Mozart เองก็ยังตอบว่า "เล่นให้ฟังจะเข้าใจได้ง่ายกว่า"

ดังนั้นหน้าที่ของนักตีความก็คือการถอดระหัสและการไขปริศนาของวิธีการเล่น โดยมีโน๊ตเป็นเงื่อนงำนั่นเอง (จะว่าไปบทบาทตรงนี้ก็คล้ายกับนักโบราณคดี หรือว่า นักสืบอะไรทำนองนั้นมั้งครับ)

อย่างไรก็ตาม Music score บันทึกข้อมูลที่ไม่ชัดเจนอย่างมาก เครื่องหมายบางอย่างในยุคหนึ่งมีความหมายอย่างหนึ่ง แต่พออีกยุคหนึ่งความหมายของมันกลับเปลี่ยนไป ยกตัวอย่างเช่น Allegro ในยุคบาโรค ช้ากว่า Allegro ในยุคโรแมนติค

ดังนั้นนอกจากการศึกษาโน๊ตและนักประพันธ์คนนั้นๆแล้ว นักตีความจะต้องศึกษาว่าในแต่ละยุคนั้นมีธรรมเนียมวิธีการเล่นอย่างไร ซึ่งเราสามารถรู้ได้โดยการศีกษาจากงานเขียนและเอกสารที่ตกทอดมาจากอดีตครับ เราอาจนำข้อมูลจากตำรามาประยุกต์เข้ากับวิธีการตีความของเราเพื่อให้ได้การเล่นทีใกล้เคียงกับสไตล์ดั้งเดิมมากที่สุด

บางทีนะครับเมื่อเราไปศึกษางานเขียนเหล่านั้น เราอาจพบข้อมูลที่น่าแปลกใจที่เราคาดไม่ถึงมากก่อน ยกตัวอย่างเช่นวีธีการตีความบทเพลงของ Chopin ในปัจจุบันกับสไตล์การเล่นของ Chopin จริงๆ

ถ้าหากว่านักเปียโนจะเล่นงานของ Chopin ก็มักจะคาดไว้ก่อนหลายว่ามันต้องเล่นให้ "Grand" และใส่พวก ritardando และทำ Rubato หลายที่

แต่ว่าจากเอกสารที่เขียนบรรยายสไตล์การเล่นของ Chopin และบันทึกคำบอกเล่าของนักเรียนของ Chopin บ่งบอกบอกว่า Chopin ไม่ได้เล่นแบบนั้นเลย และออกไปในแนวทางตรงกันข้ามเสียด้วย

Chopin เป็นนักเปียโนที่ชอบเสียงที่อ่อนนุ่มจากเปียโนตัวเล็กๆมากกว่า (สังเกตุได้ว่าเป็นแนวทางที่ต่างจาก Beethoven อย่างมากแม้ว่าจะอยู่ในยุคไล่เลี่ยกัน) และชอบที่จะเล่นเปียโนในห้องเล็กๆให้เพื่อนสนิทฟังมากกว่าการเล่นใน Consert hall

ส่วนในเรื่องของการทำ Ritardando นั้น Chopin จะทำในที่ๆเหมาะจริงๆเท่านั้น การทำสิ่งนี้บ่อยๆเป็นสิ่งที่ Chopin เองเกลียดอย่างยิ่ง (จากคำให้การของนักเรียนของ Chopin) Rubato ของ Chopin นั้นจะไม่มีการยืดจังหวะหากต่างจะเป็นการยืดหดความยาวของโน๊ตบางตัวในช่วงเวลาหนึ่ง แต่ว่าโน๊ต accompaniment จะเล่นจังหวะที่ตรงมาก (อันนี้อธิบายยากจริงๆครับต้องมีตัวอย่างฟังประกอบ)

เมื่อเข้าใจตรงนี้แล้วเราก็อาจจะเป็นวิธีการเล่นให้ถูกต้องตามสไตล์ดั้งเดิมเสียใหม่ได้ แต่ว่าบรรดาผู้ฟังในสมัยนี้คุ้นเคยกับการตีความเพลงของ Chopin ในสมัยใหม่ไปแล้ว อันนี้ผู้ตีความก็อาจจะต้องเลือกครับว่า จะเล่นตามแบบดั้งเดิมที่สุด หรือจะสร้างความสมดุลระหว่างแนวคิดสองขั้วนี้ดี

อย่างไรก็ตามวิธีการตีความดนตรีนั้นไม่มีรูปแบบที่ถูกที่สุดเพียงอย่างเดียว
ความเป็นไปได้นั้นมีหลายหลายมากครับ ยกตัวอย่างเช่น สมมุติเราถูกสั่งมาว่าให้วาดแตงโม เราจะวาดแตงโมแบบไหนก็ได้ แต่เราต้องวาดแตงโมให้เป็นแตงโม

จากคุณ : Dominus - [ 25 ก.ค. 50 06:55:29 ]