ความคิดเห็นที่ 1 ด้านล่างนี้ เป็นบทความที่ผมเขียนไว้ตั้งแต่เมื่อ 4-5 ปีก่อน ซึ่งคงข้อความไว้เหมือนเดิมทุกอย่าง...ได้โปรดทัศนา... DVD: Schubert: Symphony No. 9 - - Karl Boehm (Live Concert in 1973, Jun 13-14th)/ Vienna PO/ Unitel แผ่นนี้ ผมได้รับอภินันทนาการด้วยรักจากคุณ Oke ในวันที่เรา 3 คน นัดทานกาแฟกันที่เก่า กับเวลาเกือบ 5 ชั่วโมงที่นั่งคุยกัน Schubertism อย่างผม ขอบังอาจวิพากษ์วิจารณ์การกำกับของคาร์ล เบอร์มสักหน่อย... อ้างอิง: CD#   1. Boehm (1963)/ Berlin PO/ DG Collectors Edition (Complete 4CDs) [51:01] 2. Boehm (Live at Budapest 1969)/ Vienna PO/ IMD (Karl Boehm Collection II) [48:16] 3. Boehm (1979)/ Staatskapelle Dresden/ EMI IMG Artists GCoC (2CDs) [50:26] คาร์ล เบอร์ม ถือได้ว่าเป็นวาทยกรที่ได้รับการยกย่องว่าเข้าใจงาน Heavenly-length symphony ของชูเบิร์ตที่ดีที่สุดคนหนึ่งของโลก ในวันที่เขากำกับงานชิ้นนี้กับวงเวียนนาฟิลฯ ที่มูซิกเฟอไรน์ซาล (Musikvereinssaal, Vienna) นั้น เป็นการบันทึก Live concert ของวันที่ 13-14 June 1973 ซึ่งผมคงต้องระบุวันเวลาและสถานที่ เนื่องจากมีผลต่อการรับชมและรับฟัง... ท่าทางการกำกับตั้งแต่ลีลาแรกจรดลีลาสุดท้ายของคาร์ล เบอร์ม เต็มเปี่ยมไปด้วยวุฒิภาวะ พลังแห่งการถ่ายทอดจิตวิญญาณชูเบิร์ตถูกส่งผ่านจากสายตามากกว่าท่าทาง (Profound by Economy approach) และนั่นก็เป็นไปอย่างสม่ำเสมอตลอดทุกพลวัต (ความหนัก-เบา) แห่งเสียง...แม้ท่าทางการขยับไม้บาตองในมือขวาของเขา ก็เป็นเพียงการยืนยันกับนักดนตรีว่า "ผมอยู่ที่หน้าวงของท่าน" เท่านั้น ...บางครา เขาจะใช้ไม้ฯ ชี้ไปที่นักดนตรีกลุ่มเครื่องเป่าลมไม้/ ทองเหลือง อย่างนุ่มนวล ด้วยท่าทีที่เป็นธรรมชาติ ไร้การรังสรรค์ปั้นแต่ง ...หลายคราการขยับมือซ้าย เป็นลักษณาการของการ "หยิบและคลึง" อณูแห่งมวลเสียงออกมาจากวงอย่างสุขุม ลึกซึ้ง...และหลายครั้ง ท่านจะเห็นลักษณะเฉพาะตัวของเบอร์ม นั่นคือ การเขย่งช่วงเท้า เมื่อเขาต้องการความเข้มข้นในเนื้อหาดนตรีจากวง (ช่วงสุดท้ายจากลีลาที่สองของซิมโฟนี เป็นอะไรที่น่าขนลุกเมื่อเราเห็นเบอร์มขยับตัว พร้อมการทอดเสียงลงลึกของกลุ่มเครื่องสาย) สิ่งที่เล่ามา เชื่อไหมว่า ตลอดการกำกับ ไม่ปรากฏว่ามี Score วางอยู่ตรงหน้าของเบอร์มอยู่เลย!!!!!!!!!!! "เสียง" ดนตรีจากทางเดินขึ้นเนินเขา ณ ป่าเขตอุ่น ชานกรุงเวียนนาที่ถ่ายทอดโดยเบอร์ม ช่างวิเศษสุด ความหนักแน่นของเสียงเครื่องทรอมโบนผสานไปกับความอบอุ่นของเครื่องสายอย่างไร้ซึ่งรอยต่อใดๆ...นี่เป็นการแสดงดนตรี The Great ของชูเบิร์ตที่เป็นธรรมชาติและมีชีวิตชีวาอย่างที่สุดครั้งหนึ่ง ยิ่งไปกว่านั้น การครอบครองสิทธิแห่งการแสดงเดี่ยวโดยปี่โอโบในท่อนที่สอง ตอบโต้กับเครื่องลมทองเหลืองฮอร์นในนามของทูตสวรรค์ อันมีกลุ่มเครื่องสายเป็นกองหนุนพะเน้าพะนอ ถือเป็นของขวัญให้กับนักฟังผู้รักชูเบิร์ตโดยแท้ เบอร์มรักษารสนิยมอันดีของการบรรเลงท่อนนี้อย่างน่าปลาบปลื้ม แม้ว่า จะน่าเสียดายที่เขาไม่เล่นท่อนแห่งการตอบโต้กันไปมาดังว่านี้-ซ้ำ ที่ผมชื่นชม ซิมฯ บทนี้ของชูเบิร์ตอย่างที่สุดประการหนึ่ง นั่นก็เพราะชูเบิร์ตได้สร้าง Syncopation (ไม่รู้แปลอย่างไร) ท้ายการบรรเลงข้างต้นโดยสร้างเสียงแหวกอากาศของทูตสวรรค์ผ่านความเข้มข้นอย่างที่สุดของเสียงจากกลุ่มเครื่องสาย ปานประหนึ่งชูเบิร์ตเจอกับสัญญาณบอกเหตุแห่งความตายที่น่าสยดสยอง พอเสียงนี้หยุดลง ท่ามกลางความเงียบงันนั้น จะปรากฏเสียงจาก Pizzicato ของกลุ่มเครื่องสาย ดังห้วนๆ ขึ้นสองครั้ง (ประหนึ่งเสียงหัวใจเต้นอย่างตระหนก) แล้วก็แผ่วลง แผ่วลง จากนั้น เสียง "ปลอบประโลม" จากกลุ่มเครื่องเชลโลจะตามมาอย่างชวนฝันเป็นที่สุด ตรงนี้ หากวงใดบรรเลงได้จับจิตจับใจ (ดูสดๆ หรือได้แผ่น+เครื่องเสียงดีๆ) อาจจะน้ำตาไหลไม่รู้ตัว และเมื่อผ่านไปได้สัก 10 ห้อง แนวทำนองเดิมจะกลับมาอีกครั้ง พร้อมกับการปิดท้ายของ Development ที่สะทกสะท้อนจิต ปิดท้ายก่อนจบท่อนที่สอง... ย่อหน้าบนนี้ เบอร์มกำกับได้น่าดูชม เขากวาดไม้บาตองวาดอย่างแรงแต่พองามไปเกือบจรดพื้น ที่น่าแปลกใจคือ เสียงปลอบประโลมจากกลุ่มเครื่องเชลโลดูจะชวนเศร้าลงไปอีก (แทนที่จะเสริมซึ่งพลังใจ) ต่างจากที่กระทำกับ Berlin PO ในปี 1963 หรือแม้กระทั่ง S. Dresden ในปี 1979 เห็นท่าว่าเบอร์มอยู่ใกล้กับกรุงเวียนนาที่รักยิ่งของชูเบิร์ตมากเกินไปหน่อย (HA HA) ปัญหาของการกำกับภาพของช่างตัดต่อก็คือ เขาทำให้เราไม่ใกล้ชิดกับความยิ่งใหญ่และ Unique ของเบอร์มและวงฯ ด้วยการใช้ภาพซ้อนของโคมระย้าในโถงคอนเสิร์ต แล้วดึงภาพออกมาจากวงไกลลิบ ผมล่ะหงุดหงิดจริงๆ กับความ Art(S) ไม่รู้จักกาลเทศะของการตัดต่อครานี้... Scherzo ในท่อนที่สามและท่อนจบ เป็นท่อนที่วาทยกร "บ้าพลัง" หลายท่าน ตกม้าตายกันมามาก พวกเขาพากันอัดประจุอย่างไม่กลัวพื้นเวทีจะพัง หากความล้นเกินปรากฏอยู่ในสองท่อนนี้แล้ว คนที่ไม่ชอบเสียงพรู่ๆของทรอมโบนอาจจะพาลเกลียดซิมฯ บทนี้ของชูเบิร์ต และกลุ่มเครื่องสายเบสอาจจะนึกว่า ตนเองเป็นชาวคณะ Trio ของวง Jazz วงใดวงหนึ่งในกรุงชิคาโกไปแล้วก็ได้...แน่ละ ความสุขุมคัมภีรภาพ กอปรด้วยรสนิยมอันดีของเบอร์ม และความเป็น Virtuosic แบบเสือซ่อนเล็บของชาวเวียนนาฟิลฯ ย่อมไม่ตกหลุมพรางของความเปรมปรีด์ในแบบ Viennese ชานกรุง จากชูเบิร์ตอย่างเป็นแน่...ผมนั่งรับชมและรับฟังสองท่อนจบนี้ด้วยความสบายอกสบายใจ ไร้ซึ่งรอยตะเข็บแห่งสมารมณ์ใดๆ ทั้งสิ้น... ภาพการบันทึกทำได้สุดยอด แม้จะเป็นปี 1973, การตัดต่อเหตุการณ์ในสองวันของคอนเสิร์ตทำได้เนียนไม่มีที่ติ (ถึงตอนนี้ผมยังไม่รู้เลยว่า มีท่อนไหนที่บันทึกต่างวันกันบ้าง!), คุณภาพเสียงปานกลางครับ ไม่สามารถเปรียบเทียบกับเสียงจาก CD ได้ แม้กระทั่งกับแผ่น Unofficial จากคอนเสิร์ตที่กรุงบูดาเปสต์จาก IMD ก็ตาม หวังใจว่า Universal Music น่าจะทำฟอร์แมตซีดีออกมาในเร็ววันนี้!! สุดท้ายต้องขอขอบคุณ คุณ Oke ที่ใจดี สำหรับน้ำใจการแบ่งปันของขวัญชิ้นนี้ให้กับผม... ^____________^ จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 20 เม.ย. 53 23:02:58

ความคิดเห็นที่ 2 คุณผู้อ่านที่สนใจจะรับชมและรับฟังงานชิ้นนี้ของชูเบิร์ตดังที่กล่าวไว้ใน #1 นั้น คุณผู้อ่านสามารถหาชมได้ในยูทูบซึ่งมีผู้เมตตานำมาโพสต์ไว้อย่างอุดมครบทั้งสี่กระบวน... ด้านล่างนี้เป็นตัวอย่างในกระบวนที่ II พาร์ทที่ 1 ครับ . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 20 เม.ย. 53 23:08:13

ความคิดเห็นที่ 1 DVD: Schubert: Symphony No. 9 - - Karl Boehm (Live Concert in 1973, Jun 13-14th)/ Vienna PO/ Unitel (ทดแทนภาพที่หายไปสำหรับในหัวข้อกระทู้) . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 29 เม.ย. 53 19:27:08

ความคิดเห็นที่ 2 (บางที “การเริ่มต้น” ที่จะพิมพ์หรือเขียน เป็นอะไรที่ยากยิ่งกว่าการพยายามอธิบายเนื้อหาภายใน HA HA) ก่อนอื่น ผมต้องขออภัยไปยังมิตรรักแฟนเพลงที่ (อาจจะ) ติดตามอ่านและรอคอยเนื้อหาเพิ่มเติมสำหรับการห่างหายไปนาน...ตอนนี้ ผมก็หวังว่า จะสามารถดำเนินเรื่องราวของ “ซิมโฟนีแห่งการเดินทางไปสู่สรวงสวรรค์อันยาวนาน” ของชูเบิร์ตได้เสียทีเนาะ? :-) ด้านล่างนี้ เป็นความคิดเห็นอันเป็นตุเป็นตะจากสมองอันเต็มไปด้วยไขมันส่วนเกินอันตุ๊ต๊ะของผมเอง หาได้อ้างอิงจากตำราอันมีความน่าเชื่อถือได้แต่อย่างใดไม่ แต่กระนั้น ผมขอรับรองว่า จินตนาการของผมเป็นจินตนาการที่พอจะใช้ได้อยู่บ้างก็แล่วกั๋น อิอิ เอาละ ภายหลังมรณกรรมของเบโธเฟน ผู้คนที่จงภักดิ์รักดีอยู่กับมหาเทพ Zeus แห่งดนตรีกาลอย่างเขา ก็อาจจะมองเห็น Symphonic music ของเบโธเฟนเป็นพระคัมภีร์ใหม่ (อันล้ำเลอค่า) สำหรับดนตรีเยอรมันในสกุลเวียนนาคลาสสิค ซึ่ง “ความศักดิ์สิทธิ์” ของท่านศาสดาเบโธเฟนส่งผลทำให้เกิดการตีความอันหลากหลายและมีการสร้างนิกายใหม่ๆ สำหรับดนตรีซิมโฟนิคขึ้นโดยไม่รู้ตัวจากพระอรรถกถาจารย์ในภาคพื้นยุโรปหลายต่อหลายท่าน อย่างน้อยเท่าที่พอจะมองเห็นได้ชัดก็มี... I. Berlioz แห่งฝรั่งเศส ซึ่งว่ากันว่า ถ้าไม่มีเบโธเฟน ชะรอยเราอาจจะได้นายแพทย์หนุ่มฝีมือดีผู้เคร่งศาสนามาแทนที่ดุริยกวีผู้นี้, ผมควรกล่าวไว้ด้วยว่า ดนตรีซิมโฟนิคเชิงพรรณนาที่ยิ่งใหญ่อย่าง Symphonie Fantastique จากแบร์ลิโอซ ประดุจเป็นกระจกสะท้อนฉัพรรณรังสีอันเจิดจรัสเรืองรองจากซิมโฟนีของเบโธเฟนซึ่งแผ่ข้าม Black forest มาถึงฝรั่งเศส ครั้นเมื่อแบร์ลิโอซขยายกำลังสัญญาณแสงนั้นด้วยความพวยพลุ่งแห่งอารมณ์ส่วนตัวของเขาแล้ว แสงอันวาวโรจน์ที่มีกำลังสูงหลายกิโลวัตต์ก็ส่องสาดฉาดลำพุ่งตรงไปยังเมือง Bayreuth ของ Richard Wagner และอาณาจักร  Weimar ของ Franz Liszt เพื่อฉายทางให้กับดนตรีรูปแบบใหม่ในยุคโรแมนติคเป็นการเฉพาะ! ปล. ผมย้อนกลับไปอ่านสำนวนอันน่าหมั่นไส้ข้างบนแล้วก็รู้สึกขนลุกว่า พระเอกลิเกกำลังออกโรงมาอีกแล้ว (HA HA) II Wagner แห่งเยอรมัน + Liszt แห่งฮังการี สองมหาบุรุษนี้ ครั่นคร้ามและหวั่นเกรงเงื้อมเงาจากซิมโฟนีของเบโธเฟนมาก มากจนกระทั่งซิมโฟนีของวากเนอร์เป็นเพียงงานทดลองอันขวยเขิน ครั้นเมื่อซิมโฟนีแฟนทาสติคของแบร์ลิโอซสะท้อนกลับไปถึงไบรอยท์และไวมาร์นั้นเอง โลกเราจึงรู้จักกับ “Music Dramas” ของวากเนอร์ และ “Symphonic poem” ของลิซท์! (เราน่าจะพิจารณาได้ด้วยซ้ำไปว่า Dante Symphony กับ Faust Symphony ของลิซท์ก็เป็นเพียงซิมโฟนิคโพเอ็มอันยืดยาวแต่เท่านั้น) และ III Mendelssohn กับ Schumann แห่งเยอรมัน ซึ่งยังคงยึดมั่นในสังคีตลักษณ์แบบเวียนนาคลาสสิคและพยายามพัฒนาแนวทางของดนตรีในแบบ Viennese school อย่างเคร่งครัด (และด้วยความเป็นผู้รักการค้นคว้าของหนุ่มน้อยเมนเดลโซนส์นั่นเอง โลกเราจึงเพิ่งจะรู้จักกับอัจฉริยภาพอันหาที่เปรียบมิได้ของ Johann Sebastian Bach ในเวลานั้น!) Where was Schubert? ใน I, II และ III ไม่ปรากฏร่างเงาของชูเบิร์ตอยู่เลย! นั่นเท่ากับว่า ปัญหาของ “การมองเห็นได้ชัด” ของเราก็คือ เกือบจะทุกท่านมองข้ามชูเบิร์ตไปซะได้? นี่คงไม่ใช่แค่ “เส้นผมบังภูเขา” เสียแล้ว ตอนนี้ชูเบิร์ตผู้อาภัพ อาจจะจำแลงตนเป็นแค่ละอองเกสรดอกไม้ที่ประคองตนบนไรผมของเราอย่างน่าสงสาร... แต่ช้าก่อน...เป็นไปได้หรือเปล่าน๊า ที่ชูเบิร์ตซ่อนตัวอย่างเงียบเชียบอยู่ในเงื้อมเงาของเบโธเฟนอย่างแยกไม่ออก? และอาจจะลิเกกว่านั้น ถ้าจะบอกว่า ชูเบิร์ตเป็นอวตารของมหาเทพเบโธเฟน?? เอ้า ก็ว่ากันไป... (จริงๆ ผมว่าของผมเองแท้ๆ ก็ยังมีหน้ามายอกย้อนกับคุณผู้อ่านอี๊ก...HA HA ;-p) . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 30 เม.ย. 53 16:15:39

ความคิดเห็นที่ 3 เราทราบกันเป็นอย่างดีอยู่แล้วว่า ห้วงเวลาแห่งการประพันธ์ซิมโฟนีหมายเลขสาม (1803) ถึงหมายเลขเก้า (1824) ของเบโธเฟน...ไม่ใช่เป็นแค่ยี่สิบปีสำหรับโลกทั้งใบที่ฟังแต่เขา แต่เป็นยี่สิบปีแห่งความครั่นคร้ามของดุริยกวีในยุคเดียวกัน ตลอดทั่วทั้งเยอรมันและออสเตรีย ไม่มีใครพูดถึงซิมโฟนีที่ประพันธ์โดยดุริยกวีท่านอื่นใดเลย...โอ ตายแล้ว คุณพระคุณเจ้า! นี่ผมเอาดุริยกวีผู้เป็นมนุษย์ตัวกระจ้อยร่อยไปเปรียบเทียบกับมหาเทพ Apollo แห่งยอดเขาโอลิมปุสได้ยังไงกันเนี่ย? (HA HA) แน่ละ ช่วงเวลาสี่ปีอันแสนสั้นสำหรับจำนวนซิมโฟนีของชูเบิร์ตนับตั้งแต่หมายเลขหนึ่ง (1814) ถึงหมายเลขหก (1818) ก็ล้วนแล้วแต่ตกอยู่ในชะตากรรมอันฝืนไม่ได้เฉกเช่นที่กล่าวมาข้างบนนี้ และแน่นอนว่า ผมคงไม่บังอาจเปรียบเทียบอิทธิฤทธิ์ทางดนตรีของเทพ Pan กับมหาเทพอพอลโลอย่างหน้ามืดตามัวเป็นแน่ เพราะกลัวจะถูกสาปให้มีหูเป็นหูลาอย่าง King Midas ไปน่ะซี (HA HA) แต่ประทานโทษเถิดครับ เนื่องจากว่า ผมไม่ได้เป็นคิงไมดาสที่มีมือซึ่งจับอะไรก็กลายเป็นทองไปซะหมด ดังนั้น หูผมก๊อเลยไม่ใช่หูทอง (โห มุกฝืดบรรลัย :-p) ...เอาละ ผมกำลังจะบอกว่า ก่อนการมาของ Choral Symphony อันยิ่งใหญ่ของเบโธเฟนเพียงสองปี โลกแห่งดนตรีการก็ได้ต้อนรับ Unfinished Symphony (1822) อันลึกเร้นเต็มไปด้วยคำถามชวนพิศวงของชูเบิร์ต...มันเป็นซิมโฟนีที่เป็นลายเซ็นของชูเบิร์ตอย่างแท้จริง โดยเฉพาะท่วงทำนองที่มีลักษณะการรุกเร้า-หวาดไหวในความหม่นทะมึนซึ่งตอกย้ำ-ยอกย้อนไปมาในกระบวนที่ I และท่วงทำนองที่บ่งบอกความอาดูรวิปโยคกึ่งๆ ความสับสนทางจิตใจในท่ามกลางความปรารถนาชีวิตที่สุขสงบในกระบวนที่ II แต่เรื่องน่าเศร้าของซิมโฟนีที่เกือบๆ จะเป็น “ปรัชญดุริยางค์” อันลึกซึ้งซึ่งมีเพียงสองกระบวนชิ้นนี้ก็คือ ตัวดุริยกวีไม่มีโอกาสได้ฟังการบรรเลงของซิมโฟนีชิ้นนี้ เพราะกว่าที่จะถูกนำออกแสดงการบรรเลงเป็นครั้งแรก เวลาก็ล่วงเลยจากปีที่ชูเบิร์ตนอนสงบนิ่งอยู่ข้างหลุมศพของเบโธเฟนมาแล้วถึงเกือบ 40 ปี... ก่อนที่จะไปต่อ ผมขอถามคุณผู้อ่านนิสนึงว่า คุณผู้อ่านคิดเหมือนผมมั้ยว่า “จริงๆ แล้วชูเบิร์ตตั้งใจจะประพันธ์เพียงสองกระบวนเท่านั้น และมิได้เป็นซิมโฟนีที่ประพันธ์ไว้ไม่จบแต่อย่างใด?”!! :-| ผมชักจะเป็นคนแก่เพราะชอบเล่าความหลัง...แต่ก็อดไม่ได้ที่จะเล่า อิอิ...โอเคล่ะ ขอสักสองเรื่อง เรื่องแรก เมื่อหลายปีก่อน สมัยที่ห้างเอ็มโพเรียมแห่งสุขุมวิทเคยมีร้านขายซีดีดนตรีคลาสสิคบรรยากาศดีร้านหนึ่ง (ร้านเดียวกันกับที่กล่าวถึงในกระทู้ Sibelius: VC ในคลังกระทู้) วันหนึ่ง ผมได้พบกับคุณหมอท่านหนึ่งซึ่งเป็นผู้ใหญ่ใจดีและเป็นนักฟังดนตรีคลาสสิคและเป็นจิตรกรสีน้ำ/สีน้ำมันสมัครเล่นและเขียนหนังสือและเป็นนักบรรยายด้วย (ที่ ‘และ’ เยอะเนี่ย เพื่อจะบอกว่าคุณหมอท่านเก่งหลายอย่างน่ะครับ :-p)  วันนั้น ผมกำลังหยิบแผ่น SACD ของ Rafael Kubelik ที่กำกับซิมโฟนีหมายเลขเก้าของชูเบิร์ตไปอ้อนวอนพนักงานขายหนุ่มหล่อให้ลดราคาแผ่นให้อย่างหน้าไม่อาย คุณหมอท่านนั้นเห็น จึงถามผมว่า “ชอบซิมฯ เบอร์นี้หรือครับ?” ผมตอบท่านว่า “เป็นซิมฯ ของชูเบิร์ตที่ผมชอบมากที่สุดเลยล่ะครับ!” และคุณหมอก็กล่าวต่อด้วยเสียงนุ่มนวลมาก ว่า “ฮ๊า ชูเบิร์ต ต้อง Unfinished sym สิครับ ที่เป็นที่สุดของที่สุด” ผมได้แต่ยิ้มตอบไปยังคุณหมอด้วยความปลื้มใจ และคิดตีความต่อไปว่า คำว่า “ที่สุด” ของท่านนั้น ไม่ได้เกาะเกี่ยวเฉพาะงานของชูเบิร์ตแต่เท่านั้น แต่อาจจะครอบคลุมไปถึงซิมโฟนีทุกชิ้นที่มีมาในโลก!! (แต่กระนั้น ผมก็ยังชอบเบอร์เก้ามากที่สุดอยู่ดีหงะ อิอิ) เรื่องที่สอง เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นกับชายแก่สองคน คนหนึ่งอยู่แถวๆ นี้ ส่วนอีกคนก็คือ ตัวผมเอง...สำหรับผมแล้ว เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในวันที่ 11 กันยายนของปี พ.ศ. 2544 คืนนั้น คุณผู้อ่านทุกท่านคงทราบดีว่าเกิดเหตุการณ์เศร้าสลดใดขึ้น ตอนดึกคืนนั้นเอง ผมนั่งฟังท่อน Largo ใน New Word Symphony ของ Dvorak จากซีดีในการกำกับของ Otto Klemperer กับวง Philharmonia O ด้วยจิตใจหดหู่...ต่อมาไม่นานเมื่อผมเล่าเรื่องนี้ให้ชายแก่ผู้อาวุโสกว่าได้ฟัง เขาบอกผมว่า ตอนนั้นเขาอยู่ในยุโรป (ผมจำประเทศไม่ได้) ตอนนั้น รายการวิทยุที่เขาเปิดฟังในโรงแรม ได้บรรเลง Unfinished symphony in B minor ของชูเบิร์ตเพื่อระลึกให้กับเหตุการณ์ 911 ในสหรัฐอเมริกา...เขาบอกว่า เป็นบรรยากาศที่ยังคงจำฝังใจเขามาจนกระทั่งบัดนี้ (ถ้าผมถ่ายทอดมาได้ถูกต้อง)... ไม่ว่า แต่ละคนจะมีประสบการณ์น่าทึ่งกับซิมโฟนีชิ้นนี้อย่างไรก็ตาม แต่สิ่งที่น่าจะต้องกล่าวถึงไว้ก็คือ ไม่ว่าคุณผู้อ่านจะติดตามโพลหรือการจัดอันดับการโหวตซิมโฟนีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกจะกี่อันดับก็ตาม... Schubert: Symphony No. 8 in B minor “Unfinished” จะติดอันดับไม่ต่ำไปกว่าอันดับที่สิบอยู่เสมอ... . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 30 เม.ย. 53 20:50:42

ความคิดเห็นที่ 4   >>> ต่อมาไม่นานเมื่อผมเล่าเรื่องนี้ให้ชายแก่ผู้อาวุโสกว่าได้ฟัง เขาบอกผมว่า ตอนนั้นเขาอยู่ในยุโรป (ผมจำประเทศไม่ได้) ตอนนั้น รายการวิทยุที่เขาเปิดฟังในโรงแรม ได้บรรเลง Unfinished symphony in B minor ของชูเบิร์ตเพื่อระลึกให้กับเหตุการณ์ 911 ในสหรัฐอเมริกา...เขาบอกว่า เป็นบรรยากาศที่ยังคงจำฝังใจเขามาจนกระทั่งบัดนี้ (ถ้าผมถ่ายทอดมาได้ถูกต้อง) <<< That's me krub. I was in Gramany and watched tevevised concerts on the Sunday that followed the tragic fall of World Trade Center buildings. I remembered Christian Thielemann conducting one of Bruckner's symphonies, Simon Rattle conducting BPO for Mahler's unfinished Symphony no.10 (I guessed it was but was not totally sure), and Michael Gielen conducting Staatskapelle Berlin for Schuber's Unfinished Symphony, all in memory of 9/11 victims. All these symphonies appeared to be proper works to be performed for such a mourning occasion. They touched deeply in my feeling of sadness I shared with other people for for those who passed away before their proper times. จากคุณ : :-) เขียนเมื่อ : 2 พ.ค. 53 20:55:37 A:124.122.4.48 X: TicketID:190740

ความคิดเห็นที่ 5 ผมต้องขอขอบคุณในความคิดเห็นจากพี่ชายผู้ใจดีของผมข้างบนนี้ด้วยนะครับ...รู้สึกอบอุ่นดีจริงๆ :-) แต่ถึงกระนั้น ผมก็หวังว่า คุณผู้อ่านคงจะยังติดตามอ่านกันอยู่เนาะ? ผมก็กลัวผีหลอกเหมือนกันน๊า อิอิ... หลายปีมาแล้ว ผมเคยไปยืน ‘แอบ’ อ่านหนังสือเล่มหนึ่งที่ศูนย์หนังสือจุฬาฯ ใกล้ๆ กับเจ้าหน้าที่สาวสวยซึ่งกำลังหาข้อมูลให้ลูกค้าด้วยความกระตือรือร้นจากจอคอมพิวเตอร์ น่าเสียดายที่ผมจำชื่อหนังสือและผู้แต่งไม่ได้ หากแต่จำได้แต่ชื่อกับใบหน้าของ จนท.สาวสวยผู้นั้น (กล้าเล่าเนาะ HA HA :-p) คลับคลาว่า เป็นข้อเขียนของศาสตราจารย์เจตนา นาควัชระ ท่านพูดถึงบทความของนักวิจารณ์ดนตรีนิรนามที่อ้างว่า “The Beatles เป็นวงดนตรีที่ประพันธ์เพลง (Songs) (ที่มีความยาวไม่เกินสามนาที) ได้ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลกนับตั้งแต่ชูเบิร์ต!” ถึงกระนั้น อาจารย์เจตนา ท่านก็ไม่ได้ให้ความเห็นอะไรเพิ่มเติม นัยว่าผู้อ่านคงเข้าใจความหมายของประโยคที่กล่าวโดยนักวิจารณ์ดนตรีนิรนามท่านนั้นอยู่แล้ว... ปล. วงเล็บที่ขยายความว่า “ที่มีความยาวไม่เกินสามนาที” เพิ่มเข้าไปโดยตัวผมเอง เพื่อเน้นให้เห็นอัตลักษณ์จากเพลงของเดอะ บีตเทิลส์ ชัดๆ น่ะครับ... ต่อมาไม่นาน มีท่านสมาชิกในห้อง Rock and Roll แห่งบอร์ดพันทิปได้พูดถึงเรื่องราวความยิ่งใหญ่ของ เดอะ บีตเทิลส์ และได้อ้างถึง Quote ข้างต้นด้วย ตอนนั้น ผมรู้สึกน้อยใจแทน Johannes Brahms แห่งมหานครเวียนนา ก็เลยพยายามเอาบราห์มส์ ผู้ซึ่งประพันธ์ Lied ไว้มากกว่า 200 ชิ้น เข้าขวางกระแสแห่งเวลาระหว่างชูเบิร์ตกับเดอะ บีตเทิลส์ ด้วยหวังว่า ผู้อ่านขณะนั้น ไม่ควรจะหลงลมไปกับโควทของนักวิจารณ์นิรนามโดยแสร้งละเลยความยิ่งใหญ่ของบราห์มส์ไปเสีย เพราะหากเราเปรียบว่างานสเกลใหญ่ๆ ของบราห์มส์นั้นมีคุณค่าและถือเป็นมรดกที่ยิ่งใหญ่ของโลก (เช่น ซิมโฟนี และ คอนแชร์โต) เป็นอวัยวะใดๆ ของร่างกายแล้ว...ลีดของบราห์มส์ก็เปรียบเสมือนเป็นเส้นเลือดฝอยที่หล่อเลี้ยงแทรกซึมเป็นองค์ประกอบย่อยแห่งอวัยวะชิ้นนั้นๆ นั่นเอง ดังนั้น การที่เราจะยกย่องเพลงของเดอะ บีตเทิลส์ เสมอสิ้นไปกับลีดของชูเบิร์ตที่มีมากกว่า 600 ชิ้นอย่างกล้าหาญ เราก็ไม่ควรที่จะอายที่จะยกเอาลีดของบราห์มส์มาพิจารณาร่วมด้วยเฉกเช่นกัน... โมเมนตัมแห่งความรู้สึกน้อยใจแทนบราห์มส์ในเหตุการณ์เมื่อหลายปีก่อน ได้เปลี่ยนย้ายไปที่ชูเบิร์ตโดยบัดดล เมื่อผมได้อ่าน Program-notes สำหรับ Brahms: Symphony No. 1 in C minor ซึ่งเขียนโดยของ Mr. Harry Rolnick สำหรับสูจิบัตรในงานคอนเสิร์ต BSO ของวันที่ 31 มีนาคม ที่ผ่านมา (ดังกล่าวไว้ในกระทู้ C9064170 และ C9067644 ด้านล่าง)   คุณรอลนิคได้เขียนไว้ว่า “Yes, this (หมายความถึง ซิมโฟนีเบอร์หนึ่งของบราห์มส์) was a homage to Beethoven, whose reputation Brahms both loved and hated. In fact he refused to name his first two major orchestral works at all, and instead called them Serenades. “You don’t know what it is,” he said, “to feel the tramp of a giant like him (Beethoven) behind us.” et al ผมยอมรับว่า ความรู้สึกและคำพูดของบราห์มส์ที่มีต่อเบโธเฟน ที่คุณรอลนิค (และผู้สันทัดกรณีหลายต่อหลายท่าน) ได้ยกมา ถือเป็นสิ่งที่จะต้องกล่าวถึงอยู่เสมอ เมื่อเราจะพิจารณาคุณค่าของซิมโฟนีหมายเลขหนึ่งของบราห์มส์ และเราต้องยอมรับโดยดุษณีถึงเรื่องราวอันเกี่ยวพันดังกล่าว แต่สิ่งที่ยังคงเป็นหนามรบกวนใจผมอยู่ก็คือ... “ทำไมบราห์มส์ในห้วงแห่งการประพันธ์ซิมโฟนีชิ้นแรกของเขาที่วนเวียนอยู่ในร้านกินดื่มในมหานครเวียนนาในช่วง 1862-67 ไยจึงไม่กล่าวถึงชูเบิร์ตที่เคยเวียนวนอยู่ในร้านกาแฟแลหนังสือในมหานครเวียนนาในช่วง 1822-28 เลยแม้แต่น้อย?” . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 3 พ.ค. 53 21:50:45

ความคิดเห็นที่ 6 ดังที่ผมได้กล่าวไปถึงแล้วในความคิดเห็นที่ 3 ข้างบนนี้ว่า เมนเดลส์โซห์นกับชูมานน์ยังคงพยายามพัฒนาแนวทางของดนตรีในแบบ Viennese school อย่างเคร่งครัด กล่าวอีกนัยหนึ่งก็คือ เมนเดลส์โซห์นกับชูมานน์เป็นผู้สืบทอดดนตรีแห่งสำนักเวียนนาที่หนึ่งซึ่งได้รังสรรค์อย่างเกรียงไกรมาแล้วจากมหาบุรุษเบโธเฟน (ท่ามกลางการถูกดูหมิ่นเหยียดหยามจากสำนักของวากเนอร์และการดูเบาเป็นบางครั้งจาก Anton Bruckner ในเวลาต่อมา) เมนเดลส์โซนส์มีซิมโฟนีอยู่ห้าชิ้น ในขณะที่ชูมานน์มีอยู่สี่ และถ้าหากคุณผู้อ่านย้อนกลับไปพิจารณาซิมโฟนีของเมนเดลส์โซนส์แล้ว จะเห็นได้ว่า ในสี่เบอร์หลังของเมนเดลส์โซห์น (1829-40) ถูกอุทิศให้กับความเชื่อทางศาสนาสองชิ้น คือ หมายเลขสองและหมายเลขห้า ในขณะที่หมายเลขสามและสี่ถูกอุทิศให้กับ “ภูมิทัศน์ที่ผูกพันอยู่กับความงามของธรรมชาติและความเป็นพื้นถิ่น” ซึ่งหมายถึงสองแห่งคือ ในสกอตแลนด์ และ ในอิตาลี...และสำหรับซิมโฟนีทั้งสี่ชิ้นของชูมานน์ (1841-51) ก็ล้วนแล้วแต่ได้รับ (และสร้าง) แรงบันดาลใจมาจากความงามของธรรมชาติและบทกวีที่บรรยายคุณค่าของธรรมชาติทั้งสิ้น... งานประพันธ์ของทั้งเมนเดลส์โซนส์และโดยเฉพาะอย่างยิ่งของชูมานน์ มีอิทธิพลอย่างยิ่งต่องานชิ้นแรกๆ ของโยฮันเนส บราห์มส์ แน่ละ ผมต้องกล่าวย้ำไว้อีกครั้งด้วยว่า บราห์มส์ก็เป็นผู้หนึ่งซึ่งได้สืบทอดมรดกของการพัฒนาดนตรีของสำนักเวียนนาที่หนึ่งนี้ด้วยเช่นกัน จนกระทั่งซิมโฟนีชิ้นแรกของเขา (1854-76) นั่นเองที่มีนัยประหวัดอย่างครั่นคร้ามไปถึงเงื้อมเงาแห่งความยิ่งใหญ่ของเบโธเฟน แต่กระนั้น ผมขอยืนยันว่า เป็นไปในลักษณะเพียง “การระลึกถึงก่อนการลาจาก” เท่านั้น เพราะถ้าหากเราจะพิจารณาให้ดีแล้ว สีสันในกระบวนที่ II และ III ของ Brahms’s One ล้วนแล้วแต่มีลักษณะของท่วงทำนองและการประสมเสียงที่บ่งชี้ถึง “ความเป็นชานกรุงเวียนนา” ของบราห์มส์ ซึ่งประหวัดไปยังดนตรีที่ผูกพันอยู่กับธรรมชาติและความเป็นพื้นบ้านในแบบชูเบิร์ตยุคหลัง (Late-Schubertian feel) อย่างชัดเจน ไม่ว่าบราห์มส์จะรู้ตัวหรือไม่รู้ตัวก็ตาม และในห้วงเวลาต่อมา บราห์มส์ก็ก้าวข้ามพ้นออกจากเงื้อมเงาของเสียงแบบเยอรมันจากเบโธเฟนอย่างสง่างามในซิมโฟนีอีกสามชิ้นต่อมาของเขา... ผมเล่าและพล่ามมาเสียยืดยาว ก็เพียงแต่จะพยายามฉายภาพให้เห็นถึงความเป็นไปในยุค Post-Beethoven ในเยอรมัน-ออสเตรีย เพื่อปูทางไปสู่หอเกียรติยศของฟรานซ์ ชูเบิร์ต มหาบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ ผู้ซึ่งมีส่วนต่อการพัฒนาซิมโฟนียุคหลังเบโธเฟนอย่างอุกฤษฏ์ และก่อนจะไปกันต่อ ผมจะต้องกล่าวไว้ในที่นี้เสียเลยว่า ซิมโฟนีของเมนเดลส์โซห์น, ชูมานน์, บราห์มส์, บรุคเนอร์, ดวอชาค, มาห์เลอร์ และผู้ที่มาไกลจากทิศตะวันออกอย่าง Tchaikovsky ล้วนแล้วแต่ได้รับอิทธิพลมาจากงานซิมโฟนิคของชูเบิร์ตกันเสียทั้งนั้น!! ที่ผ่านมา หอเกียรติยศของชูเบิร์ตมีสภาพเป็นสุญญากาศและปลูกสร้างอยู่ในสุญญสภาพแห่งความคิดอยู่เสมอมาท่ามกลางการสร้างความยิ่งใหญ่เกินจริงของผีเบโธเฟนจากนักวิจารณ์ทุกยุคทุกสมัย เพราะคำกล่าวที่ว่า “ซิมโฟนีชิ้นแรกของบราห์มส์เปรียบประดุจซิมโฟนีหมายเลขสิบของเบโธเฟน” นั้นเอง ที่ทำลายห้วงเวลา 52 ปีนับจากช่วงหลังเบอร์เก้าของเบโธเฟน (1824) จนกระทั่งถึงเบอร์หนึ่งของบราห์มส์ (1876) อย่างย่อยยับน่าละอาย! ให้ตายเถอะ!! 52 ปีนั้น...โลกแห่งดุริยางคศิลป์ตกอยู่ในห้วงแห่งความมืดมนอนธการหรืออย่างไร? (อย่าลืมว่า ช่วงนั้น เมนเดลส์โซห์น กับ ชูมานน์ ก็ประพันธ์ซิมโฟนีที่มีชื่อเสียงกะเค้าด้วยเหมือนกันน๊า...) ส่วนตัวแล้ว ผมเกลียดคำกล่าวข้างต้นนั้นมาก ไม่ว่านัยความหมายของคำกล่าวนั้นจะดูแคลนหรือจะยกย่องก็ตามที...น่าทึ่งเนาะ ที่เราสามารถจะสวิตช์เบโธเฟนผ่านรูหนอนแห่งกาลเวลาไปยังบราห์มส์ได้อย่างหน้าตาเฉยโดยไม่มอง 52 ปีแห่งความหลังนั้นเลย เป็นเรื่องน่าเศร้า...ก็นับประสาอะไร กับคำถามก่อนหน้านี้ที่ว่า “Where was Schubert?” เราควรจะต้องเปลี่ยนเป็น “Who was Schubert?” น่าจะเหมาะสมกว่าเสียละกระมังครับ? ประชดประชันจริ๊งงงงงงง พ่อคุณ (HA HA) . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 4 พ.ค. 53 20:36:58

ความคิดเห็นที่ 7 นั่งอ่านมากก็เยอะแล้ว จนชักจะเริ่มเวียนหัวกับ สำนวน อันมากด้วยมุขที่ยากจะเข้าใจ(^0^) ผมเลยชักอยากจะชวนออกทะเล มาสนทนาเรื่องที่ยากที่จะมีใครจะรู้หรือเข้าใจ ด้วยประเด็นตามใจฉันกันต่อในกระทู้นี้อีกนิดนึง จากข้อเขียนของคุณ Stargazer ทำให้วันนี้ ผมได้นำแผ่น The Unfinished ที่มีอยู่นานแล้วหลายแผ่นขึ้นมาเปิดอีกครั้ง ตัวผมเองก็สงสัยอยู่เสมอว่า Symphony บทนี้แท้ที่จริงแล้ว Schubert ต้องการให้จบลงตรง Movement ที่ 2 อย่างแท้จริง หรือว่า Symphony บทนี้เป็นเพียงงานที่แต่งไม่จบกันแน่ แต่หากจะดูจากความตั้งใจแรกเริ่มเดิมที ที่ Schubert ต้องการน่าจะไม่ใช่การจบลงตรงท่อนที่ 2 เพราะมีการเขียนต่อท่อน Scherzo ในแบบของ Piano Score ไปแล้ว จนเกือบจบ จึงน่าจะเป็นไปได้ที่ Schubert น่าจะเกิดเปลี่ยนใจ มาให้ Symphony ของเขาจบลงตรง Movement ที่ 2 เพราะถ้าเป็นงานที่แต่งไม่เสร็จ Movement ที่ 3 ก็น่าจะได้รับการผนวกเข้าไปด้วย ใน Orchestra Score อย่างไม่ยากเย็นนักสำหรับมือระดับนี้ จึงน่าจะเป็นที่ความตั้งใจเสียมากกว่า ว่ากันด้วยการตีความ ผมสังเกตุเห็น ความพยายามที่จะขมวดจบปิดกล่อง เพลงลงตรง Movement ที่ 2 ให้จงได้อย่างที่ Karl Bohm กับ Berliner PO. ทำไว้ในปี 1966 ซึ่งถ้าจะให้วิจารณ์สำหรับผมก็คงจะต้องบอกว่าฟังดูแปลก(อาจจะเป็นความคิดของผมที่ผิดเองก็ได้) แต่งานอย่างของ Hans Knappertsbusch (Wiener PO. 1957), Wilhelm Furtwangler (Wiener PO. 1950) หรือรุ่นใหม่ๆ อย่าง Riccardo Muti (Wiener PO. 1991), Carlos Kleiber (Wiener PO. 1979) ในลักษณะที่เหมือนกับเพลงยังไม่จบลง ดูจะเป็นเสน่ห์ของเพลงนี้ ที่น่าหลงไหลที่มีไม่มากนักใน Symphony หลายๆชิ้น ไม่ทราบว่า ท่านๆ จะมีความเห็นเป็นเช่นไร... จากคุณ : Genzo เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 53 00:54:34

ความคิดเห็นที่ 8 @ ผมเลยชักอยากจะชวนออกทะเล มาสนทนาเรื่องที่ยากที่จะมีใครจะรู้หรือเข้าใจ ด้วยประเด็นตามใจฉันกันต่อในกระทู้นี้อีกนิดนึง @ ผมก็นึกว่า ผมพาออกทะเลมาแล้วซะอีกน๊า... (จริงๆ น่าจะมหาสมุทร แหะ แหะ :-p) ตอนแรกผมไม่ได้ตั้งใจที่จะพูดถึง The Unfinished เลย (ถ้าดูจากหัวข้อกระทู้) แต่พอหวนคิดถึง Program-notes ในสูจิบัตรคอนเสิร์ต BSO สำหรับงาน Brahms: Symphony No. 1 อย่างที่พูดถึงตั้งแต่ต้นแล้ว ก็ทำให้ผมต้องพยายามปูทางให้เห็นการพัฒนาซิมโฟนีของชูเบิร์ตในห้วงนั้น ซึ่งหมายถึง No. 8 The Unfinished กับ เบอร์ 9 The great C นั่นเอง เพื่อจะแสดงให้เห็นว่า ชูเบิร์ต (ผู้ถูกลืม) เป็นรอยต่อของยุคเบโธเฟนกับยุคบราห์มส์ โดยผ่านมาทางเมนเดลส์โซห์นกับชูมานน์ (สำหรับสำนักเวียนนาฯ) ซึ่งตอนนั้นจะไม่พูดถึง Context แวดล้อม ก็เห็นจะไม่ได้เลยทีเดียว และเนื่องจากอิทธิพลของ The Unfinished นั้นมีอยู่สูงมาก ก็เลยต้องพูดถึงน่ะจ้ะ... พรุ่งนี้ ผมจะพยายามจบเรื่องของ The Great C และจะสรุปถึงอิทธิพลของ The unfinished ที่มีต่อซิมโฟนิคเวิร์คของดุริยกวีหลายต่อหลายคนในยุคต่อมา ส่วนสำหรับเสน่ห์ของซิมฯ ชิ้นนี้ คุณเกนโซก็ได้กล่าวไปอย่างน่าสนใจทีเดียวข้างบนนี้! :-) ^______^ จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 53 00:20:15

ความคิดเห็นที่ 9 มีหลายวิธีที่เราจะประเมินคุณค่าของดนตรีจากชูเบิร์ต...วิธีการที่ง่ายและเป็นกันเองวิธีการหนึ่งก็คือ อ้างอิงกับคุณค่าของดนตรีจากดุริยกวีผู้ยิ่งใหญ่ท่านอื่นๆ ก่อนหน้า... โอเคล่ะ ถ้าหากเราไม่นับ Haydn สำหรับส่วนของการพัฒนาซิมโฟนีในยุคคลาสสิคแล้ว ซิมโฟนีที่เป็น Benchmark อันบ่งชี้ความเป็นตัวตนของดนตรีของสำนักเวียนนาที่หนึ่งก็เห็นจะเป็นซิมโฟนีของ Wolfgang Amadeus Mozart และ Ludwig van Beethoven และต่อนี้ไป ผมจะยึดถืออัตลักษณ์ทางดนตรีของดุริยกวีสองท่านนี้เปรียบเทียบกับชูเบิร์ต... ครั้งหนึ่ง ความงามของดนตรีคลาสสิคมักจะถูก “ยกให้สูง” และอ้างอิงไปกับความศรัทธาต่อพระเจ้า ส่วนตัวของผมแล้ว ถึงแม้จะกระดากใจที่จะให้ความเห็นกับเรื่องทำนองดังกล่าว แต่ก็อดไม่ได้ที่อยากจะร่วมสนุกกับจินตนาการ...เอาละ ถ้าจะอ้างอิงความงามของดนตรีคลาสสิคกับศรัทธาต่อพระผู้เป็นเจ้าแล้ว ผมจะถือว่า มทสาร์ทเป็น “ชาวฟ้า” ที่พลัดหลงจากดินแดนของพระองค์ลงมาสร้างความอภิรมย์ทางดนตรีให้กับมนุษย์...ในขณะที่เบโธเฟนเป็น “ชาวดิน” ที่สื่อสารดนตรีของเขาประหนึ่งซึ่ง “การท้าทาย” ต่อพระเจ้าเบื้องบน...แต่สำหรับชูเบิร์ตแล้ว เขาเป็นบุตรของชาวฟ้าผู้สูงศักดิ์ที่บังเอิญรักกับชาวดิน ดนตรีของเขาจึงแฝงไปด้วยความรื่นรมย์แบบชาวฟ้าคละเคล้าไปด้วยความทุกข์แต่ทระนงของชาวดินอยู่ด้วย แน่ละ หากมทสาร์ทถูกเรียกตัวไปเฝ้าพระเจ้าก่อนวัยอันควรเพราะพระองค์ทรงทราบถึงการพลัดหลงแล้วล่ะก็...ชูเบิร์ตที่ถูกเรียกตัวไปเฝ้าฯ ก่อนเวลา นั่นก็คงจะเป็นเพราะพระองค์ทรงอับอายที่ชาวฟ้าของพระองค์ไปเสียท่าให้กับชาวดินปากร้ายอย่างเบโธเฟนซะได้ยังไงล่ะ... (HA HA :-p) (ถึงตอนนี้ ผมควรกล่าวไว้ด้วยว่า โยฮัน เซบาสเตียน บาค มิได้เป็นการพลัดหลงของชาวฟ้า มิได้เป็นผลผลิตของชาวดิน แต่บาคเป็น “คนของพระเจ้า” ที่พระองค์ทรงประสงค์ส่งลงมาสื่อสารภาษาของพระองค์กับมนุษย์เป็นการเฉพาะ...) ผมอาจจะกล่าวได้ในอักนัยหนึ่งว่า ความงามของดนตรีของมทสาร์ทส่วนหนึ่งเปรียบได้กับความร่าเริงของเด็กหญิงที่ใสซื่อบริสุทธิ์ กระจุ๋มกระจิ๋ม ชีวิตยังเต็มไปด้วยความรื่นรมย์ในแบบชาววัง ในขณะที่ดนตรีของเบโธเฟนเปรียบได้กับชายหนุ่มฝีปากร้ายที่หยิ่งยะโส ทะนงตนด้วยความผึ่งผาย เกรียงไกร และเปิดเผย มีความเมตตาและปรารถนาดีต่อเพื่อนมนุษย์ ใช้ชีวิตเป็นคนติดดิน...ผมไม่อยากกล่าวว่า ชูเบิร์ตเป็นพ่อสื่อให้มทสาร์ทกับเบโธเฟนมารักกัน แต่จะกล่าวเป็นสมการเชิงสัญลักษณ์ไว้อย่างไม่กลัวฟ้าจะผ่า ไม่กลัวตำรวจจะจับ (และไม่กลัว Robert Langdon จะค้อน ;-p) ว่า Schubertian = Mozartian + Beethovenian          ------------------ (1) หวังว่าลิเกหลงโรงและสมการของแลงดอนกำมะลอ คงไม่ทำให้เกิดอาการย้อนกลับของอาหารในช่องท้องของคุณผู้อ่านอีกหนหนึ่งนะครับ อิอิ :-) . แก้ไขเมื่อ 06 พ.ค. 53 17:53:09 จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 53 17:49:27

ความคิดเห็นที่ 10 คุณผู้อ่านจะเห็นว่า Schubert: Symphony No. 9 in C major (1825-28) นั้นมีชื่อเรียกอยู่หลายชื่อ สำหรับชื่อเรียก “The Great” นั้น เป็นชื่อที่อ้างอิงกับเบอร์ 6 ซึ่งก็ประพันธ์ในบันไดเสียง C major เหมือนกัน เพราะเหตุที่ No. 6 in C มีขนาดหรือจำนวนห้องของสกอร์น้อยกว่า No. 9 in C มากนั่นเอง ทางชาวคณะผู้นิยมตรามงคลนามให้กับซิมโฟนีก็เลยเรียกเบอร์ 6 ว่า “The Little C” และเบอร์ 9 ว่า “The Great C” ซึ่งต่อมาภายหลัง เวลาเรียกเบอร์ 9 ก็มักจะเรียกกันสั้นๆ ว่า “The Great” บางครา จึงทำให้ผู้ที่พยายามทำความเข้าใจกับการตีความซิมโฟนีชิ้นนี้บางท่าน เตลิดไปไกลถึงขั้นที่จินตนาการเห็นกษัตริย์ผู้เป็นนักรบ “ผู้ยิ่งใหญ่” นั่งอยู่บนบัลลังก์ และมีเหล่าเสนามหาอำมาตย์ร่วมด้วยขุนทหารเข้าเฝ้ากันมากมายตั้งแต่กระบวนที่ I และไปไกลถึงขั้นยกกองทัพออกรบพุ่งอย่างอึงคะนึงในกระบวนที่เหลือ!! (:-O) เห็นมั้ย ยังมีคนที่จินตนาการออกลิเกไปยิ่งกว่าผมซะอีกน๊า (HA HA) ความจริงแล้ว ถ้าหากเราพิจารณาว่า The Unfinished เป็นซิมโฟนีที่มีความสำคัญที่สุดของชูเบิร์ตชิ้นแรกและเป็นปรัชญดุริยางค์ที่แฝงไปด้วยความเร้นลับประหนึ่งมองเข้ามาภายในใจของตัวดุริยกวี....The Great ก็ต้องเป็นซิมโฟนีที่มีความสำคัญที่สุดของชูเบิร์ตชิ้นสุดท้ายและมีความเป็นปรัชญดุริยางค์ที่สะท้อนถึงความสง่างามของธรรมชาติผ่านความรู้สึกลึกซึ้งของตัวดุริยกวี... ผมต้องกล่าวไว้อย่างชัดเจนในตอนนี้เสียเลยว่า ชูเบิร์ตอุทิศซิมโฟนีชิ้นนี้ให้กับคุณค่าและความงามของธรรมชาติอันยิ่งใหญ่ซึ่งเคยแวดล้อมเขาและดำรงอยู่อย่างนั้นอย่างทรงพลัง ซึ่งผู้สันทัดกรณีลงความเห็นไว้ว่า เป็นความประทับใจในท่ามกลางระหว่างที่ชูเบิร์ตเดินทางท่องเที่ยวไปยังพื้นที่ในเขต The Salzkammergut ทางตอนเหนือของออสเตรียซึ่งมีภูมิประเทศเป็นเทือกเขาและทะเลสาบที่มีทิวทัศน์อันงดงามดั่งสรวงสวรรค์... ขณะนั้นชูเบิร์ตมีสุขภาพที่ย่ำแย่ทั้งกายและใจ เพื่อนๆ ของเขาก็เลยชวนเขาไปเที่ยวพักตากอากาศยังสถานที่แห่งนั้น และนั่นก็เป็นแรงบันดาลใจให้กับการประพันธ์ซิมโฟนีหมายเลขเก้านี้นั่นเอง... และหากคุณผู้อ่านย้อนกลับไปดูยังหัวข้อกระทู้ฯ คุณผู้อ่านจะเห็นชื่อเรียกซิมโฟนีชิ้นนี้ (ซึ่งผิดไวยากรณ์นิสๆ ) ว่า “Heavenly-length Symphony” ...สำนวนนี้ เป็นของชูมานน์ซึ่งได้ค้นพบต้นฉบับของซิมโฟนีชิ้นดังกล่าวที่เวียนนาหลังมรณกรรมของเขา 11 ปี (ซึ่งต่อมาชูมานน์ได้นำสกอร์ไปให้เมนเดลส์โซห์นซึ่งเป็นวาทยกรอยู่ที่เมืองไลป์ซิกให้นำออกแสดงในปี 1839 และต่อมาในปี 1844 ที่ลอนดอน ท่ามกลางเสียงหัวเราะขบขันในระหว่างการซ้อมจากนักดนตรีในวง London Symphonic) สำนวนดังกล่าวนั้น ชูมานน์ไม่ได้กล่าวเกินจริงเลย หากผู้ที่ได้รับฟังซิมโฟนีที่มีความยาวมากชิ้นนี้ได้ระลึกไปถึง The Salzkammergut และทะเลสาบ Traunsee ของออสเตรียตอนเหนือ และจินตนาการเห็น “การเดินขึ้นภูเขา” ของชูเบิร์ต... คุณผู้อ่านจะเห็นในความเป็นตัวตนของชูเบิร์ตจากสมการที่ (1) ในความคิดเห็นที่ 9 สำหรับซิมโฟนีชิ้นนี้ได้ชัดเจน นั่นคือ ในท่ามกลางความร่าเริง กระจุ๋มกระจิ๋มแบบของมทสาร์ท ซึ่งชูเบิร์ตมักจะใช้แสดงออกมาในเชิงความรัก ความเพลิดเพลินต่อธรรมชาติผ่านเครื่องลมไม้และเครื่องสายที่มีลักษณะพะเน้าพะนอ...เขาก็ยังประดับประดาความงามดังกล่าวนั้นด้วยความองอาจ โอ่อ่า และสง่าผ่าเผยในแบบเบโธเฟนด้วยเสียงเครื่องแตรทองเหลือง เครื่องสายเชลโลและเครื่องเบสที่รุกเร้าอยู่เสมอ ถึงกระนั้น ชูเบิร์ตก็ยังแทรกสอดและโอบคลุมความร่าเริงและองอาจเหล่านั้นด้วยท่วงทำนองหม่นๆ ซึ่งผมเคยกล่าวไว้นานแล้วว่า เป็นลักษณะของ “การฝืนยิ้ม” จนกล่าวได้ว่า เป็นความโทมนัสเศร้าซึมแบบ Schubertian ที่มีชั้นเชิงอยู่เสมอ...บางครั้งเต็มไปด้วยลักษณะกึ่งลางสังหรณ์...บางคราก็อยู่ในลักษณะปลอบประโลมอย่างเศร้าๆ...บางเวลาก็อยู่ในลักษณะฮึดขึ้นมาอย่างไม่มีปี่มีขลุ่ย (มีแต่ Flute กะ Piccolo...โห เล่นมุกฝืดอีกแระ HA HA) ถึงกระนั้น ในซิมโฟนี The Great ชิ้นนี้นี่เอง ที่คุณผู้อ่านจะได้พบกับความลื่นเรื่อยอันหล่อเลี้ยงด้วยท่วงทำนองตอกย้ำแต่มากด้วยสีสันรี่ไหลไม่มีหยุดตลอดทั้งสี่กระบวน! ผมขอบิวท์อารมณ์คุณผู้อ่านด้วยรูปสวยๆ ของทะเลสาบ Traunsee แห่ง The Salzkammergut อันเป็นแรงบันดาลใจของ The Great C ปิดท้ายความคิดเห็นนี้นะครับ... . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 53 20:58:10

ความคิดเห็นที่ 11 หลายปีก่อน ผมเคยอ่านบทความของคุณมุกหอม วงศ์เทศ (ถ้ามีโอกาสจะเขียนเรื่องของเธอ กับ Milan Kundera กับดนตรีคลาสสิคน๊า) เธอได้กล่าวถึงซิมโฟนีชิ้นนี้ในอีกแง่มุมหนึ่งอันผูกโยงกับคติของสถาปัตยกรรม...ใช่แล้วครับ สถาปัตยกรรมแบบกอธิค! จากความทรงจำอันเลือนราง คุณมุกหอมได้ยกตัวอย่างว่า ภายในโบสถ์คริสต์แบบกอธิคมีการสร้างเพดานโค้งสัน, กำแพงครีบ และเสากลุ่ม ในลักษณะที่ซ้ำๆ เรียงกันไปตามทางยาวของตัวโบสถ์ คุณผู้อ่านคงพอจะนึกออกนะครับ และคุณมุกหอมได้บอกว่า ลักษณะการย้ำทำนองเดิมในทุกกระบวนของซิมโฟนี The Great ของชูเบิร์ตก็อยู่ในลักษณะเช่นเดียวกับ "การทำซ้ำ" ของสถาปัตยกรรมภายในโบสถ์ทรงกอธิคนั้น และเธอบอกว่า เป็น Kitsch ประการหนึ่งของวิธีการทางดนตรีของยุคโรแมนติค... ผมอ้างความคิดเห็นของคุณมุกหอมเพียงเพื่อจะลองสร้างพาราดอกซ์หรือปฏิทรรศน์กับเนื้อหาข้างต้นในความคิดเห็นที่ 10 ซึ่งผมบอกว่า 'คุณผู้อ่านจะได้พบกับความลื่นเรื่อยอันหล่อเลี้ยงด้วยท่วงทำนองตอกย้ำแต่มากด้วยสีสัน รี่ไหลไม่มีหยุดตลอดทั้งสี่กระบวน' ซึ่งผมขอยืนยันว่า การตอกย้ำทำนองเดิมในทุกกระบวนของชูเบิร์ตมีหลายสิ่งที่แตกต่างจากวิธีการเปรียบเทียบกับสถาปัตยกรรมของโบสถ์แบบกอธิค (อย่างน้อย ชูเบิร์ตก็ไม่ได้ประหวัดงานของตนไปที่โบสถ์แห่งไหนเลย) และแน่นอนว่า วิธีการของคุณมุกหอมได้ลดคุณค่าทางดนตรีในแง่ของการตีความลงไปอย่างน่าเสียดาย โดยเฉพาะคติของการทำซ้ำ... I Andante - Allegro ma non troppo - Piu Moto II Andante con moto III Scherzo. Allegro vivace IV Finale. Allegro vivace - Allegro vivace ในกระบวนที่ I นั้น ชูเบิร์ตได้เริ่มต้นด้วยเสียงเดี่ยวแตรฮอร์นที่มีลักษณะเหมือนการป่าวประกาศสาส์นที่มาแต่ไกล การเริ่มต้นทำนองเดี่ยวของชูเบิร์ตสำหรับ The Great นี้ ถือเป็นลักษณะใหม่ของการประพันธ์ซิมโฟนีในยุคนั้น และได้กลายเป็นมุกของดุริยกวีในยุคโรแมนติคหลายท่าน เช่น ชูมานน์, บรุคเนอร์, ดวอชาค และจนกระทั่งมาห์เลอร์ ใช้สำหรับซิมโฟนีของตนอย่างกว้างขวางเลยทีเดียว และสำหรับท่วงทำนองที่บรรเลงด้วยกลุ่มเครื่องสายสลับไปมากับกลุ่มเครื่องลมไม้อย่างมีลวดลายลื่นไหลนั้น ชูเบิร์ตได้ย้ำทำนองหลักนั้นให้น่าสนใจด้วยการประสมเสียงที่มีพลวัตเปลี่ยนไปมา จนบังเกิดความหวือไหวของน้ำหนักเสียงดังเบาอันสลับขึ้นลงในท่วงทำนองเล่นซ้ำนั้น นับเป็น Counterpoint ในแบบที่สร้างความรื่นหูอย่างน่าทึ่งจนกระทั่งคุณผู้อ่านอาจจะไม่อยากจะให้หยุด "การทำซ้ำ" เลยในกระบวนนี้ และเสียงเครื่องเป่าทรอมโบนในช่วง Coda ในกระบวนย่อย Piu Moto นั้น ผู้สันทัดกรณีบอกไว้ว่า ชูเบิร์ตเสมือนจะถูกเตือนด้วยลางสังหรณ์บางอย่าง... ในกระบวนที่ II ซึ่งเป็นกระบวนที่ผมชอบมากๆ นั้น...เสียงเดี่ยวโอโบในบันไดเสียงเอไมเนอร์ (ใครที่ไม่เป็นนักดนตรี แต่สนใจเรื่องของดนตรีอารบิกหรือดนตรีแขก จะสามารถเดาได้ไม่ยากว่าเป็นเอไมเนอร์...จริงๆ น๊า ;-D) จะถูกเปรียบประหนึ่งชูเบิร์ตกำลังเพลิดเพลินอยู่ด้วยภูมิทัศน์อันสวยงามระหว่างการเดินขึ้นสู่ยอดเขา คุณผู้อ่านที่ชอบเปรียบเทียบการบรรเลงในแต่ละวงดุริยางค์ น่าจะสนุกกับการสังเกตว่า "ชูเบิร์ตเดินอย่างไร?" ...เอ๊ ชูเบิร์ตจะอ้วนมั้ยน๊า?...รึ ชูเบิร์ตกะลังอยู่ในช่วงไดเอ็ท เพราะพลิ้วเชียว อิอิ... อ๊ะ รึว่าชูเบิร์ตเดินส่ายสลับขาไปมาเหมือนเด็กๆ :-) ...หรือว่าชูเบิร์ตเดิน "ฝืนยิ้ม" อย่างหดหู่ในท่ามกลางธรรมชาติที่สดชื่นรอบๆ... จินตนาการเหล่านี้ คุณผู้อ่านไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย และควรต้องประสบด้วยตนเองจากการฟังเท่านั้นแล... ในกระบวนที่ II นี้ ผู้สันทัดกรณีกล่าวว่า เสียงเครื่องทองเหลืองเป็นทูตสวรรค์ที่อวยชัยให้พรอย่างโอ่อ่าอยู่บนชั้นบรรยากาศใกล้ๆ กับทางเดินเท้าขึ้นเขาของชูเบิร์ตซึ่งบรรเลงโดยปี่โอโบ โดยมีกลุ่มเครื่องสายสอดรับพะเน้าพะนอรุกเร้าอย่างเอาการเอางาน คุณผู้อ่านจะได้ฟังการทำซ้ำของชูเบิร์ตอย่างลื่นไหลตอกย้ำ แต่จนกระทั่งมาถึงขณะหนึ่งนั่นเอง เสียงของทั่วทั้งวงก็ดังขึ้น ดังขึ้น และหยุดลงอย่างกระทันหันประหนึ่งการโฉบลงมาของมฤตยูจากเบื้องบน ประดุจทวงถามมรณกาลของชูเบิร์ต! ตอนนี้ทั้งวงจะเงียบกริบมีแต่เสียงของการดีดสายผะแผ่ว 2-3 ครั้ง...นั่นเป็นหัวใจเต้นอย่างตระหนกของดุริยกวี...ถึงตอนนี้ เสียงเครื่องสายกลุ่มเชลโลก็ตามมาประคับประคองและปลอบประโลมอย่างเศร้าสร้อย...จนกระทั่งท่วงทำนองหลักเดิมของกระบวนนี้กลับมานั่นเอง ชูเบิร์ตได้สร้างท่วงทำนองสั้นๆ ที่ประหนึ่งจะให้เข้าใจความหมายของชีวิตในเชิงปรัชญา และเมื่อจะจบกระบวนนี้ โน้ตจบ 2-3 โน้ตก็ได้แสดงลักษณาการของการเริ่มต้นใหม่ของชีวิต...มุกการจบลักษณะนี้ถูกใช้มาตั้งแต่กระบวนที่ II ของ The Unfinished จนกระทั่งซิมโฟนีของบราห์มส์ (เบอร์ 1) ดวอชาค และตราบกระทั่ง บาง Tone Poem ของ Richard Strauss เลยทีเดียว... ในกระบวนที่ III เป็นสแกร์โซที่ยิ่งใหญ่ แต่ชูเบิร์ตก็ยังคงใช้สังคีตลักษณ์ในแบบโซนาตาเดิมอยู่ และต้องระบุไว้ด้วยว่า สแกร์โซของชูเบิร์ตในซิมชิ้นนี้ ทั้งในส่วนเริ่มต้น พัฒนา และย้อนกลับ ต่างก็ถูกวิวัฒน์ขึ้นอย่างมากมายทั้งในแง่ของมหัทธนภาพของทำนองและความหนาแน่นซับซ้อนของรูปการประสมเสียง จนได้กลายเป็นวัตถุดิบสำหรับดุริยกวีในยุคโรแมนติคหลายต่อหลายท่าน สำหรับ "คุณลักษณะแบบเวียนน๊า เวียนนา" อาทิ Rustic laendler ที่อย่างน้อยก็บรุคเนอร์และมาห์เลอร์ที่ได้หลายสิ่งหลายอย่างจากสแกร์โซในแบบ Schunertian นี้... ผมอาจจะกล่าวไว้ด้วยว่า ความลื่นไหลของท่วงทำนองที่ปลุกเร้า สมัครสมานของกระบวนที่ IV นี้มีความสมบูรณ์ได้ก็ด้วยความอุกอาจของกลุ่มเครื่องทรอมโบนกับกลุ่มเครื่องสายดับเบิลเบส ซึ่งโอบอุ้ม เคลื่อนขับทั้งวงให้ขึ้นสู่ Triumphal peak อย่างยิ่งใหญ่ แหลมคม และโอ่อ่า...ท่วงทำนองและการประสมเสียงของกระบวนนี้ ได้นำพาให้ The Great ของชูเบิร์ตเป็น The Greatest One ในหอเกียรติยศสำหรับซิมโฟนีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดที่ถูกประพันธ์ขึ้นมาในโลกนี้อย่างสมภาคภูมิ... . จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 53 00:09:49

ความคิดเห็นที่ 12 (ก่อนอื่นผมขอ Happy Birthday to Tchaikovsky & Brahms ซึ่งมีวันคล้ายวันเกิดร่วมกันในวันที่ 7th, May นี้ด้วยน๊า) ผมเห็นในมุมของผม (ซึ่งเป็นแบบสัมพัทธ์) ว่า ชูเบิร์ตมีคุณูปการต่อการพัฒนาซิมโฟนีในยุค Post-Beethoven อยู่มากมาย...ลักษณะเชิง Dramatic และ Mystical-sense (และแม้กระทั่งทำนองเปลือยๆ ในโมตีฟย่อย) ของ The Unfinished นั้น ได้สร้างแรงบันดาลใจผ่านการนับถือในตัวของมทสาร์ทของไชคอฟสกีซึ่งอยู่ไกลถึงรัสเซียอยู่มากมาย หากคุณผู้อ่านได้ฟัง The Unfinished โดยที่ยังไม่ได้รู้จักชูเบิร์ต แต่อาจจะรู้จักงานของไชคอฟสกีเป็นอย่างดี อาจจะเข้าใจว่า The Unfinished นั้นเป็นงานประพันธ์ของไชคอฟสกีอยู่บ้างก็ได้!...ถึงกระนั้น ในโมตีฟย่อยของงานเพียงแค่สองกระบวนชิ้นดังกล่าว ยังได้สร้างเซลย่อยมากมายแตกแขนงไปสู่ดนตรีในยุคโรแมนติคของ Viennese school อยู่อย่างอุดมอีกด้วย! ประหนึ่งการแตกตัวของอนุภาคภายในนิวเคลียสของอะตอมที่มีมวลสูงผ่านความเร็วเท่าความเร็วแสง ก่อให้เกิดพลังงานเอนกอนันต์กาล (ไปกันใหญ่แย้ววววว HA HA) เรื่องน่าเศร้าของชูเบิร์ตก็คือ... ประการแรก เขาเป็นลูกนอกสมรสของมทสาร์ทกับเบโธเฟน (:-O) เขาจึงถูกลืมเร้นหายไปในเงื้อมเงาอันยิ่งใหญ่ของเบโธเฟน ประการต่อมาคือ งานซิมโฟนิคอันเอกอุของเขาถูกนำเสนอต่อสาธารณะช้าเกินไป (The Unfinished ในปี 1865 และ The Great ในปี 1839) จนตอนนั้น ผู้คนบนดุริยพิภพคิดว่า ผีเบโธเฟนเป็นมหาเทพซุส (HA HA) และประการสุดท้ายคือ ชูเบิร์ตมีอายุสั้นเกินไป...หากเขามีอายุยืนยาวมาจนกระทั่งเกือบปลายยุคโรแมนติค...โลกแห่งดนตรีกาลจะเปลี่ยนไปมากจนคาดไม่ถึงเลยทีเดียว... ผมขอจบความคิดเห็นของผมที่มีต่อชูเบิร์ตไว้แต่เท่านี้ และก็เหมือนทุกครั้งก็คือ ผมแสดงความเห็นไว้ก็เพียงคิดไปเองข้างเดียวว่า มันน่าจะมีประโยชน์ต่อคุณผู้อ่านอยู่บ้าง ส่วนสำหรับความเพ้อเจ้อเลอะเทอะไปบ้างของผมนั้น ก็ขอให้คุณผู้อ่านอย่าได้ถือสาหาความเลยน๊า...ผมขอยอมรับว่า บางทีพิมพ์ๆ ไปก็เกิดเมื่อยทั้งมือ เมื่อยทั้งความคิด และรู้สึกเหงาๆ ก็เลยหยอดมุกไร้น้ำมัน และใส่จินตนาการอันไร้ขอบเขตแห่งสาระไปบ้าง มิพักต้องพูดถึงประดิษฐกรรมทางภาษาที่ลิเก๊ ลิเกจริงๆ...สิ่งเหล่านั้น ก็เพื่อปลอบประโลมใจของตัวผู้เขียนเท่านั้นเอง... ปล. ถึงกระนั้น วันหน้า ผมก็ยังคงเล่นมุกฝืดๆ ผ่านภาษาเฉวียนฉวัดอย่างนี้อีกอยู่ดีแหละน๊อ (HA HA) Enjoy the music... ^____________^ จากคุณ : St@rGazer เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 53 00:37:58

ความคิดเห็นที่ 13 มาลงชื่อให้ จขกท. ทราบว่าตามอ่านอยู่สม่ำเสมอครับ ถ้าจะเม้าท์เรื่องมิลาน คุนเดอรา กับคุณมุกหอม เมื่อไร ที่ไหน ก็จะตามอ่านอีก ว่าที่จริงถ้าเห็นกระทู้ที่ตั้งโดย St@rGazer ทีไรก็คลิกอ่านทุกทีแหละ อย่าไปกลัวผีเลยครับ เพราะไม่มีผีมีแต่ผู้อ่านที่ไม่ค่อยเผยตัวอย่างผมเยอะไปหมด ผีที่ไหนจะมาอยู่แถวนี้ จากคุณ : unclepiak เขียนเมื่อ : 12 พ.ค. 53 18:50:48