 |
ความคิดเห็นที่ 6 |
หลังจากฟังเพลงหน้ากล่องฯ และอ่านความเป็นมาในกระทู้นี้แล้ว ทำให้ผมต้องหางานบันทึก VC No. 1 ของ Bartok ในตู้มาฟังอย่างจริงจัง ซึ่งก่อนหน้านี้หลายปี ผมฟังแต่งาน No. 2 แต่พอได้ฟัง Chung บรรเลงกระบวนแรกในเพลงหน้ากล่องฯ จึงแปลกใจในความเลอะเทอะของตัวเองว่า ทำไมเราจึงไม่เคยจดจ่อฟังงานที่ให้ประสบการณ์การฟังที่ดีๆ อย่างงานชิ้นนี้มาก่อน!!?? :-( นั่นทำให้ผมต้องหา Meuhin กับ Stern ที่เหงาอยู่ในตู้มานานมาฟัง... และก็ทำให้คิดว่า VC No. 1 ของบาร์ต็อคเป็นงานที่น่าฟัง (อาจจะ) มากกว่า No. 2 ที่แพรวพราวด้วยเทคนิคและปร่าด้วยทำนองพื้นถิ่นฮังกาเรียนขนานแท้ ในขณะที่ No.1 โดดเด่นด้วยคติปลายยุคโรแมนติคที่เสนอเฉดต่างสุดขั้วในสองกระบวน และมีลีลาของไลน์เบสที่ทึมทึบชวนหลอน ทั้งยังมีความเป็นส่วนตัวเชิง Affair ของบาร์ต็อคอยู่อย่างน่าสนใจอีกด้วย...
ผมเพิ่งได้อ่าน Program-Notes ของ VC No. 1 จากบุคเลตของซีดีของ Stern+Ormandy/ Philadelphia O ซึ่งเขียนโดย Paula Kennedy (ทั้งๆ ที่เป็นซีดีบาร์ต็อคแผ่นแรกที่ซื้อ แต่ก็ไม่เคยอ่านบุคเลต แย่กว่านั้นคือ ตอนนั้นฟังแต่เบอร์ 2 HA HA) และขออนุญาตคุณ Vitamin_C เพิ่มเติมเรื่องราวโดยอาศัยข้อมูลของเคนเนดี ซึ่งผมคิดเอาเองว่า เขียนได้ค่อนข้างดี อย่างน้อยก็อาจจะตอบคำถามข้อสองของคุณพี่ <เซ็นเซอร์> ได้ และตอบคำถามได้ว่า ทำไมความสัมพันธ์ของบาร์ต็อคกับ Stefi Geyer จึงต้องพบกับความเศร้าอันเจ็บปวด...
เคนเนดีตั้งชื่อหัวข้อของโปรแกรมโน้ตว่า "Greetings From An Unbeliever" และในเนื้อหาก็ตรงกันกับที่คุณ Vitamin_C ได้แบ่งปันมากับกระทู้ทุกประการ ซึ่งตอนที่บาร์ต็อคพบกับกีเยอร์ เขามีอายุได้ 26 ปี ในขณะที่กีเยอร์เป็นนักไวโอลินสาวน้อยที่มีอายุเพียง 19 ปี ซึ่งบาร์ต็อคพบว่าทั้งสวยทั้งมีพรสวรรค์ ตอนนั้นบาร์ต็อคเป็นศาสตราจารย์ทางเปียโนศึกษาอยู่ที่สถาบันดนตรีที่กีเยอร์ศึกษาอยู่ บาร์ต็อคหลงรักกีเยอร์ (ในทันที) และเพียงไม่กี่วันหลังจากที่บาร์ต็อครับอาสาเดินทางไปกับกีเยอร์ด้วยกันยังหมู่บ้านแห่งหนึ่งใกล้กรุงบูดาเปสต์, ในวันที่ 1 ก.ค. 1907 เขาจึงได้เริ่มต้นประพันธ์ VC No. 1 โดยระบุไว้ว่าอุทิศให้กับกีเยอร์ ซึ่งแรงบันดาลใจเกิดขึ้นภายหลังจากที่บาร์ต็อครู้สึกประทับใจกับเพลงสำหรับเด็กๆ เพลงหนึ่งที่กีเยอร์ร้อง ซึ่งต่อมา ทำนองอันสดใสของเพลงได้ปรากฏอยู่ในลักษณะ Ironic ในตอนท้ายของกระบวนที่ II ของคอนแชร์โตนั่นเอง ซึ่งในสกอร์ได้กล่าวอ้างและระบุเชิงอรรถไว้ว่า Jaszbereny, 28 June 1907 (Jaszbereny เป็นชื่อหมู่บ้าน)
หลังจากนั้น ระหว่างที่บาร์ต็อคยังคงมุอยู่กับ VC, ความสัมพันธ์ระหว่างเขากับกีเยอร์ก็พบกับความยุ่งยาก สาเหตุก็เพราะทรรศนะทางด้านความเชื่อทางศาสนาของทั้งคู่แตกต่างกันอย่างสุดขั้ว... บาร์ต็อคนั่นเองที่เป็นฝ่ายเริ่มต้น เขาบอกกับกีเยอร์ว่า เขามีความเชื่อว่าไม่มีพระเจ้า (Atheism) มาตั้งแต่อายุยี่สิบสอง! (เขาแสดงตัวตนอย่างชัดแจ้งต่ออดีตเพื่อนหญิงที่ไว้ใจที่ชื่อ Irmy Jurkovics มาแล้วก่อนหน้านี้)... และในเดือน ก.ย. ของปีนั้นเอง เขาเขียนจดหมายไปหากีเยอร์สองฉบับ ซึ่งเขาได้แจกแจงทัศนคติของเขาที่มีต่อพวกมิชชันนารีอย่างแหลมคม... ฉบับแรก (เคนเนดีบอกว่า) ที่มีจำนวนคำมากกว่าสี่พันคำ (นับทำไมน๊า? HA HA) ได้กล่าวถึงประดาหลักปรัชญาที่บาร์ต็อคเชื่อถือ และไม่ต้องคาดเดาเลยว่า กีเยอร์นั้นเป็นคริสเตียนที่มีศรัทธาอันเคร่งครัด เธอตอบกลับไปด้วยความยากที่จะเข้าใจหรือเห็นพ้องด้วยทัศนคติว่าด้วยการต่อต้านความเชื่อทางศาสนาของบาร์ต็อคได้... บาร์ต็อคนี่ก็ช่างกระไร เขากลับใช้พื้นที่ของจดหมาย (ฉบับที่สอง) ไปกับการหว่านล้อมกีเยอร์ให้เห็นในความเปล่ากลวงในคำสอนทางศาสนา และเขาได้ลงท้ายจดหมายนั้นว่า "Greetings from AN UNBELIEVER (who is more honest than a great many believers)" (ผมไม่แปลนะครับ เพราะแปลยังไง ก็ไม่ได้รสเท่าภาษาเดิมที่เป็นภาษาฮังกาเรียน...คิดว่าภาษาอังกฤษนี้ก็แปลมาทอดหนึ่งแล้ว...)
เราไม่พบจดหมายตอบกลับของกีเยอร์ แต่เค้าความอาจจะคาดเดาได้จากฉบับต่อมาของตาจอมดื้อสุดโต่งบาร์ต็อค ซึ่งเขายอมรับว่าเขาเดือดดาลเพียงใดกับปฏิกิริยาของกีเยอร์ผู้เป็นที่รัก... เคนเนดีผู้ซึ่งถอดจิตไปสัมผัสกับบาร์ต็อคบนสวรรค์บอกว่า ระหว่างความสับสนในใจของบาร์ต็อคที่จะยอมอ่อนข้อให้กับความเชื่อของเขานั่นเอง เขาได้สารภาพว่า "หลังจากได้อ่านจดหมายของคุณ ผมทรุดนั่งลงกับเปียโน - ผมมีความหวั่นหวาดอย่างเศร้าๆ ว่า เว้นเสียแต่ดนตรี ผมคงไม่อาจจะประสบสิ่งซึ่งปลอบประโลมชีวิตได้แล้ว...และก็ยังคงไม่ประสบ..." (ผมแปลได้ห่วยมาก คุณผู้อ่านน่าจะเจอภาษาอังกฤษสำหรับ Quotation ในกูเกิลเอิกเกริกทีเดียว)
เคนเนดีบอกว่า นี่นับเป็นประโยคที่เท้าความถึงสี่ตัวโน้ตซึ่งปรากฏในโมตีฟย่อยของกระบวนที่ I (ซึ่งคุณ Vitamin_C ได้กล่าวถึงแต่ละตัวอย่างละเอียดไปแล้ว) โดยบาร์ต็อคเขียนไว้ว่า "This is your Leitmotiv"
ช่วงปลายเดือน ม.ค. 1908 บาร์ต็อคยังคงตั้งใจจะเขียนคอนแชร์โตให้มีสามกระบวน แต่เขาใช้เวลาไม่นานที่จะเปลี่ยนใจให้ VC มีสองกระบวนที่มีเฉดต่าง... กระบวนแรกแสดงภาพเหมือนทางดนตรีที่เป็นอุดมคติของกีเยอร์ (ซึ่งคุณ Vitamin_C ใช้คำว่า "Celestial and Inward" และในเคนเนดีใช้คำว่า "Transcendent and intimate" ซึ่งทั้งสองแห่งแปลมาจากภาษาฮังการีอีกทอดหนึ่ง) และในกระบวนที่ II แทนถึง "The lively Stevi Geyer, gay, witty and entertaining" ซึ่งคุณ Vitamin_C ให้ความหมายว่า "กีเยอร์ซึ่งเป็นคนเฉลียวฉลาด ร่าเริงแจ่มใส"
และหลังจากการประพันธ์ VC No. 1 แล้วเสร็จในวันที่ 5 ก.พ. 1908 บาร์ต็อคจารึกไว้ว่า "For Stefi, from the times that were happy ones - although even that was only half-happiness" และในจดหมายเกี่ยวกับ 'this time' เขาชี้แจงว่า "I wrote it straight from my heart...the first movement is my confession to you" ...
เขาได้ส่งต้นฉบับไปให้เธอประหนึ่งเป็นเครื่องหมายแห่งรัก และประหนึ่งว่าบาร์ต็อคได้แสดงตัวตนของเขาในลักษณาการของชายผู้โดดเดี่ยวเปลี่ยวเหงา... เขาได้เพิ่มบทกวีขนาดยาวของกวี Bela Balazs ลงไปในหน้าสุดท้ายของสกอร์ด้วย เคนเนดีบอกว่า แกนหลักของบทกวีสาธยายถึง การหวังพึ่งพาสิ่งใดๆ ล้วนเปล่าดายจะได้สุข ("No two stars are as far apart as two human souls") (ต่อมา บาร์ต็อคได้ใช้บทกวีนี้เป็นธีมหลักสำหรับเนื้อเรื่องในบัลเลต์เรื่อง The Wooden Prince กับโอเปราเรื่อง Bluebeard's Castle ในภายหลัง)
ความสัมพันธ์ระหว่างบาร์ต็อคกับกีเยอร์ดูเหมือนจะสิ้นสุดลงในระหว่างฤดูใบไม้ผลิของปี 1908 นั่นเอง ในห้วงต่อมา Leitmotiv ได้ปรากฏในสองบทของงานเดี่ยวเปียโน Bagatelles 14 ชิ้นซึ่งเสร็จสมบูรณ์ในเดือน พ.ค. 1908 ซึ่งถูกแฝงความหมายไว้ในทางลบผ่านคำจารึกของบาร์ต็อคไว้ เช่น No. 13 เขาจารึกว่า "She is dead" ในขณะที่ No. 14 ซึ่งมีลักษณะเสียดเย้ย จารึกว่า "Hateful music" ซึ่งบาร์ต็อคเคยพูดไว้ก่อนหน้าว่าแทน "Cool, indifferent, silent Stefi Geyer"
นอกเหนือจากนี้ ก็เป็นดั่งที่คุณ Vitamin_C ได้แบ่งปันมาด้านบนนี้นั่นเองครับ...
ผมคิดว่า เรื่องราวที่ผมได้รบกวนพื้นที่ในกระทู้มาแบ่งปันไว้นี้ คงจะมีประโยชน์และให้ข้อมูลเพิ่มเติมที่น่าสนใจอยู่บ้าง ซึ่งเราต้องอวยเกียรติให้กับคุณ Paula Kennedy สำหรับความละเอียดและข้อมูลของเธอ และหากผิดพลาดสิ่งหนึ่งสิ่งใด ผมต้องขออภัยคุณ Vitamin_C ผู้เป็นเจ้าของกระทู้ไว้ด้วยนะครับ...และแน่นอนว่า ผมต้องขอขอบคุณคุณ Vitamin_C จริงๆ ที่ทำให้ผมได้กลับมาพบกับบาร์ต็อคอีกครั้งกับ VC No. 1 อันน่าทึ่งของเขา หลังจากที่ผมซื่อบื้อมานาน เพราะมัวแต่ไปหลงหัวปักหัวปำกะความโด่งดัง (จากแรงยุของพวกนักวิจารณ์) ของ No. 2 (แหะ แหะ :-p)
^___________^
| จากคุณ |
:
St@rGazer  
|
| เขียนเมื่อ |
:
3 ต.ค. 53 02:07:10
|
|
|
|
|
