PANTIP.COM : A4025212 หนังเรื่องสัตว์ประหลาด [หนังไทย]

ความคิดเห็นที่ 8

ภาพยนตร์

นพมาส แววหงส์

สัตว์ประหลาด "หนังไทยคว้าชัยที่คานส์"

กำกับการแสดง อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล

นำแสดง

บัลลพ ล้อมน้อย

ศักดา แก้วบัวดี

เส้นทางหนังไทยเรื่องนี้ไม่ได้เดินตามครรลองธรรมชาติจากแหล่งกำเนิดในประเทศสู่นอกประเทศไปจนถึงเวทีโลก แต่กลับไปโด่งดังจากนอกประเทศมาก่อนแล้วจึงย้อนกลับมาเป็นที่รู้จักกันในประเทศ อันที่จริงหนังเรื่องนี้จะไม่มีวันได้เข้าโรงฉายในประเทศเลยหากไม่ใช่เพราะการการันตีจากสถาบันที่น่านับถือเช่นเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติที่คานส์

แรกๆ เราจะรู้จักหนังเรื่องนี้ในเวทีโลกด้วยชื่อภาษาอังกฤษว่า Tropical Malady หรือความเจ็บป่วยในเขตร้อน และต่อมาก็ด้วยชื่อที่ทับศัพท์ของชื่อไทยเป็น Sud Pralad

หนังของผู้กำกับฯ คนเดียวกันนี้เคยได้รับการจับตาจากเวทีนานาชาติมาแล้วด้วยเรื่อง "สุดเสน่หา" หรือ Blissfully Yours โดยได้รางวัล "การยกย่องในระดับหนึ่ง" ซึ่งอาจจะเทียบได้กับรางวัลชมเชย

ที่แน่ๆ คือหนังของอภิชาติพงศ์ไม่ได้ทำขึ้นเพื่อรสนิยมสาธารณะอย่างที่คนดูหนังทั่วไปอาจจะคุ้นเคยอยู่ แต่เล่าเรื่องในสไตล์หนังอาร์ตยุโรปที่ต้องซึมซับความหมายเอาจากเรื่องที่เล่าเรื่อยๆ อย่างไม่ได้กระชับเนื้อหามุ่งตรงสู่ประเด็นให้คนเข้าใจได้ง่ายๆ รวมทั้งการเสนอด้วยสัญลักษณ์และความเปรียบ

เท่าที่เห็น คนดูส่วนใหญ่เดินออกจากโรงหนังพร้อมกับบ่นพึมว่า "ดูไม่เห็นรู้เรื่องเลย"

หลายอาทิตย์ก่อนหน้า ผู้เขียนได้อ่านรายงานข่าวในนิตยสารไทม์ซึ่งพูดถึงเทศกาลภาพยนตร์ที่คานส์ที่ผ่านมาในปีนี้ ข่าวบอกว่าปีนี้เป็นปรากฏการณ์ชัยชนะที่ยิ่งใหญ่สำหรับคนเอเชีย ขณะที่ก่อนหน้านี้หนังเอเชียแทบจะไม่เคยอยู่ในสายตากรรมการตัดสินเลย

ว่ากันว่าปรากฏการณ์นี้เป็นเพราะประธานจัดงานคือ เควนติน ทาแรนทิโน นักสร้างหนังสไตล์เท่ไม่ซ้ำใครที่ลือลั่นจาก Pulp Fiction และล่าสุดคือ Kill Bill ทั้งสองภาค ทาแรนทิโนได้ชื่อว่ามีฉันทาคติกับวัฒนธรรมเอเชียเป็นพิเศษ Kill Bill ของเขาก็เป็นคำคารวะแด่ศิลปะการต่อสู้ด้วยดาบซามูไรและหนังล้างแค้นในสไตล์ญี่ปุ่น

ข่าวบอกอีกว่าสำหรับ Tropical Malady "มีคนดูน้อยมากที่ทนนั่งดูจนจบทั้งเรื่อง และยิ่งน้อยขึ้นไปอีกที่มองเห็นคุณค่าอะไรนักหนา" และกล่าวว่ารางวัล Prix du Jury ที่ได้นี้ก็ใช่ว่าจะได้มาด้วยความเห็นพ้องต้องกันของคณะกรรมการ แต่ว่ามีกรรมการชื่อ Tsui Hark เป็นตัวตั้งตัวตีโน้มน้าวคนอื่นๆ ให้คะแนนสำหรับหนังเรื่องนี้

เอาเถอะค่ะ หนังเป็นงานศิลปะ ก็เป็นธรรมดาว่าต้องมีคนชอบบ้างไม่ชอบบ้าง ขนาด The Lord of the Rings ซึ่งผู้เขียนคิดว่าแสนสนุกเพลิดเพลินน่าตื่นตาตื่นใจจะตาย ยังมีเพื่อนและคนรู้จักไม่น้อยกว่าสี่คนมาต่อว่าในภายหลังว่าไม่เข้าใจว่าสนุกตรงไหน (วะ)

ก็อย่างคำท่านว่าไว้น่ะค่ะ "สองคนยลตามช่อง" คนสองคนมองลอดช่องเดียวกันแท้ๆ ยังต่างเห็นกันไปคนละอย่างสองอย่าง

ถ้าถามผู้เขียนว่าดูรู้เรื่องไหม ก็ต้องตอบว่ารู้เรื่องเท่าที่สามารถรู้ได้ และก็ไม่ได้อยากรู้ชัดเจนมากไปกว่านั้น เพราะหนังเต็มไปด้วยอุปมาแฝงเร้นไว้ทั่วไปหมด การจะเข้าใจอุปมา-หรือที่ศัพท์บัญญัติในวงวรรณกรรมเรียกว่า "อุปลักษณ์" หรือ metaphor-ได้นั้นต้องอาศัยการตีความอยู่มาก จึงทำให้ยากสำหรับคนดูที่คุ้นเคยกับการนำเสนอที่ตรงไปตรงมากว่านี้

อันที่จริง นึกๆ อยู่เหมือนกันว่าถ้าจะเขียนคอลัมน์ให้รู้เรื่องกว่านี้น่าจะต้องไปดูหนังอีกสักครั้งเพื่อเก็บรายละเอียดซึ่งขณะดูครั้งแรกยังอาจจะมองข้ามไปเพราะความที่ยังจับต้นชนปลายไม่ถูก ไม่รู้ว่าหนังเป็นเรื่องเกี่ยวกับอะไรและจะพาเราไปถึงไหน แต่คิดอีกทีก็ไม่ดีกว่าค่ะ เขียนคอลัมน์มาตั้งเป็นนานสองนานแล้วยังไม่เคยต้องไปดูหนังซ้ำเพื่อเอามาเขียนเลย หนังบางเรื่องที่ได้ดูมากกว่าหนึ่งรอบก็เพราะเขาเอามาฉายให้ดูทางทีวีหรอก

หนังเล่าเรื่องสองเรื่องแยกจากกันคนละครึ่งเรื่อง ช่วงเปลี่ยนไปสู่ครึ่งหลังนั้น หนังจะมืดหายไปอึดใจใหญ่ จนในตอนแรกรู้สึกเหมือนหนังขาด ซึ่งก็ไม่ใช่ว่าเหตุการณ์แบบนี้จะไม่เคยเกิดขึ้นในโรงหนังนะคะ คุณลองไปดูหนังในเทศกาลภาพยนตร์ก็จะรู้ว่าเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นได้บ่อยๆ คงเพราะว่าก๊อบปี้หนังที่เขาส่งมาฉายนั้นไม่ได้มีการตรวจเช็กสภาพล่วงหน้าและตั้งเครื่องฉายให้เดินไปโดยอัตโนมัติโดยไม่มีคนฉายคอยนั่งเฝ้า

ลักษณะการเล่าเรื่องในครึ่งแรกก็ออกจะคล้ายๆ กับ "สุดเสน่หา" ของผู้กำกับฯ คนเดียวกันนี้แหละค่ะ คือเล่าไปเรื่อยๆ ในลักษณะเหมือนชีวิตจริง บางทีตัวละครก็นั่งรถไปโน่นไปนี่ กว่าจะถึงที่หมายก็เนิ่นนานเหมือนในชีวิตจริง แถมกล้องยังสั่นแบบกล้องที่ถือด้วยมืออีกต่างหาก

ผู้เขียนเป็นคนขี้เมาความเคลื่อนไหวค่ะ เลยไม่ชอบดูภาพแช่จากกล้องมือถือที่ไม่นิ่งอยู่นานๆ ค่ะ ตอนดู The Blair Witch Project กับ Dancer in the Dark ก็นั่งเบือนสายตาไปจับอยู่นอกจอเสียตั้งค่อนเรื่อง เพราะคลื่นไส้เมากล้องค่ะ

แต่จะว่าไปแล้วหนังเรื่องนี้ก็ไม่ได้น่าเวียนหัวถึงขนาดนั้นหรอกนะคะ เสียแต่ว่ามืดเสียจนปวดตา ทำให้คิดว่าไม่มีทางที่จะเอาหนังไปฉายดูกับจอทีวีที่บ้านได้เลย แต่ก็เข้าใจได้ว่าเป็นศิลปะที่คนทำหนังอยากจะสื่อออกมาด้วยความมืดมิดของรัตติกาล

หนังเปิดเรื่องที่มีการพบศพคนตายในป่า พวกทหารพรานต่างก็โพสต์ถ่ายรูปหมู่กับศพอย่างเป็นเรื่องปกติ ไม่ได้เห็นความสำคัญอะไรนักหนา และแล้วจากนั้นก็มีช็อตของชายร่างเปลือยเปล่าวิ่งอยู่ไกลๆ อย่างอิสระเสรีในท้องทุ่งพงไพร

หนังย้อนมาเล่าถึงหนุ่มวัยรุ่นชื่อโต้งซึ่งเป็นเด็กที่ไม่ได้เรียนหนังสือมา อ่านไม่ออกเขียนไม่ได้ ทำงานด้วยแรงงาน แม้แต่อยากเป็นทหารยังเป็นไม่ได้เพราะไร้การศึกษา เขาทำงานเป็นลูกมืออยู่ที่โรงน้ำแข็ง เราเห็นภาพกรรมวิธีการทำน้ำแข็งก้อนไปจนถึงการเลื่อย การเตรียมก่อนส่งไปขาย และการขนส่งไปขายอย่างละเอียดเหมือนจะเป็นสารคดีจนต้องเริ่มคิดว่ามันมีประเด็นอะไรเกี่ยวโยงอยู่ในการดำเนินเรื่อง น้ำแข็งน่าจะเป็นอุปลักษณ์เชิงเพศสำหรับสภาพของหนุ่มโต้งคนนี้แหละ

ครึ่งเรื่องแรกนี้เล่าถึงการพัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างโต้งกับเก่ง ทหารหนุ่มที่อายุมากกว่า เป็นการเริ่มต้นความสัมพันธ์อย่างซื่อบริสุทธิ์และแปรรูปไปสู่รักร่วมเพศ ท่ามกลางชีวิตของเก่งที่อยู่ท่ามกลางหญิงที่สูงวัยกว่าทั้งนั้น มีเพียงหญิงสาวสวยอายุอานามพอจะไปกันได้คนเดียวที่เล่นหูเล่นตาด้วยในรถสองแถว แต่กระไรได้ ระหว่างนั้นหนุ่มรุ่นกระทงก็หันไปสนใจทักทายกับหนุ่มรุ่นพี่ที่นั่งรถสวนมาอีกคันเสียแล้ว

ครั้นสองหนุ่มเริ่มนัดไปเที่ยว ไปทัศนาจรในถ้ำ ไปดูหนังด้วยกัน ความสัมพันธ์ก็เลยค่อยๆ เพิ่มพูนเป็นการติดเนื้อต้องใจในเชิงเพศอย่างซื่อบริสุทธิ์ ขณะที่เพศตรงข้ามที่โต้งพบปะเจอะเจอล้วนมีแต่รุ่นคุณป้า อย่างเช่นคุณป้านักร้องคาเฟ่ที่เกี้ยวหนุ่มโต้งให้ขึ้นไปร้องเพลงคู่บนเวทีในร้านอาหาร เป็นเพลงไทยอมตะหวานซึ้งชื่อ "วนาลี" ไงคะ หรือคุณป้าที่ขับรถตามกันมาถึงบ้าน และเลี้ยงเป๊ปซี่โต้งขวดหนึ่ง

ครั้นแล้วจู่ๆ โต้งก็หายตัวไป

พอเปลี่ยนมาเล่าอีกเรื่องในครึ่งหลัง กลายเป็นเรื่องเสือสมิงของ น้อย อินทนนท์

น้อย อินทนนท์ เขียนนิยายล่องไพรที่โด่งดังในอดีต หนังส่วนนี้มีภาพวาดประกอบให้เราดูด้วยอีกต่างหาก เสือสมิงนั้นถือเป็นสัตว์ประหลาด อุปมาตรงนี้ก็ออกจะชัดพอดู เพราะมีคนเรียกพวกเกย์ว่า พวกวิปริตผิดธรรมชาติ หรือ freak of nature ซึ่งเท่ากับเป็นสัตว์ประหลาดเหมือนกัน

ในนิทานเสือสมิง เสือแปลงร่างเป็นสาวสวยไปล่อลวงนายพรานที่ตั้งห้างอยู่กลางป่า แต่นายพรานจับได้ ก็เลยยิงตาย จากนั้นมาวิญญาณของเสือก็ติดอยู่ในร่างของมนุษย์ผู้ชาย...ซึ่งเราเห็นภาพเปลือยร่ายวิ่งโทงๆ อยู่เมื่อต้นเรื่องแล้ว...และเมื่อนายพรานออกล่าเสือสมิงที่ลอบขโมยกินสัตว์เลี้ยงของชาวบ้านให้เดือดร้อนไปทั่ว เสือสมิงก็เกิดติดใจนายพราน คอยเฝ้าติดตามซุ่มดักจับจ้องอยู่ไม่ยอมปล่อย มีทางเลือกอยู่สองทางคือนายพรานจำต้องฆ่าเสือสมิงให้ตายเพื่อปลดปล่อยวิญญาณสัตว์ประหลาดออกจากร่าง หาไม่ก็ยอมถูกฆ่าตายเป็นเหยื่อของเสือสมิง

เรื่องที่เล่าทั้งหมดนี้เกิดขึ้นในป่ารกชัฎที่มืดแสนมืดและมีแต่การซุ่มดักจับจ้องดูเชิงกันอยู่ หนังส่วนนี้จึงอาจทำให้คนดูทั่วไปอึดอัดอยู่กับความเงียบและความมืดอยู่มาก

ถ้าจะหาข้อสรุปจากอุปลักษณ์และอุปมาในเรื่อง ก็จะต้องย้อนกลับไปในตอนเปิดเรื่องซึ่งมีการพบศพของคนตายในป่า ขณะที่ชายในร่างเปลือยเปล่าวิ่งโทงๆ อยู่อย่างอิสระในท้องทุ่ง ก็จะได้ข้อสรุปกันละว่าใครเป็นฝ่ายชนะใครเป็นฝ่ายแพ้ในเรื่องนี้

พูดให้ตรงประเด็นที่สุดคือหนังเรื่องนี้เป็นหนังเกย์ค่ะ ใช้คำอธิบายปรากฏการณ์นี้โดยอาศัยความเปรียบของเสือสมิงที่เป็นสัตว์ประหลาด หนังชี้ประเด็นไปที่หัวเลี้ยวหัวต่อของหนุ่มที่กลายเป็นเกย์ที่เปรียบกับการมีสัตว์ประหลาดเข้าครอบงำสิงร่าง หนังไม่ได้อ้างว่าการเป็นเกย์นั้นเป็นมาแต่กำเนิด แต่บอกว่าคนเรานั้น "กลายเป็น" สัตว์ประหลาดไปได้

ใครที่คิดว่าไม่ใช่รสนิยมฉัน จะไม่ดูก็ไม่ว่ากัน หรือจะไปดูเพื่อสนองความอยากรู้อยากเห็นว่าหนังไทยที่ได้รางวัลจากคานส์น่ะเป็นยังไงก็เชิญเลย ถึงจะดูเข้าใจยากแต่คนทำเขาก็มี "เรื่อง" แห่งความลี้ลับยากจะอธิบายบอกเรานะคะ

เหมือนที่ว่าไว้ว่าจิตมนุษย์นั้นไซร้ยากแท้หยั่งถึง

http://www.matichon.co.th/weekly/weekly.php?srctag=0430020747&srcday=2006/01/13&search=no

จากคุณ : ว่างแวะ - [ 17 ม.ค. 49 07:05:41 ]