การดูว่าอุจจาระของลูกน้อยนั้นมีลักษณะผิดปกติหรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับหลายปัจจัยค่ะ ไม่ว่าจะเป็นอายุของลูกน้อย
กินนมแม่หรือกินนมชง และอยู่ในวัยให้อาหารเสริมหรือไม่
ช่วง 2-3 วันแรกหลังคลอด ลูกน้อยจะถ่ายเป็น “ขี้เทา” (Meconium) ซึ่งมีลักษณะเหนียวและมีสีดำอมเขียว
(‘ขี้เทา’ คือสารที่สะสมค้างอยู่ในลำไส้ของลูกน้อยช่วงอยู่ในครรภ์ สร้างขึ้นจากมูก, น้ำดี, เซลล์จากผนังลำไส้,
สารคัดหลั่งและน้ำคร่ำ มีลักษณะเหนียวและเช็ดออกยาก) แต่การที่ลูกน้อยถ่ายเป็นขี้เทานั้น แสดงให้เห็นว่าลำไส้
ของลูกน้อยทำงานเป็นปกติดีค่ะ ‘น้ำนมแรก’ (Colostrum) ของแม่จะเป็นสิ่งที่ช่วยขับขี้เทาออกมาจากร่างกาย
ของลูก โดยเมื่อลูกน้อยเริ่มกินนมแม่และถ่ายเป็นขี้เทาจนหมดแล้ว อุจจาระของลูกน้อยก็จะค่อยๆ เปลี่ยนไปเป็น
สีน้ำตาลอมเขียว เริ่มอ่อนตัวและเป็นเม็ดเล็กๆหยาบๆ ก่อนที่จะค่อยๆเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทองคล้ายกับสีมัสตาร์ด
และมีกลิ่นหอม โดยช่วงสัปดาห์แรกลูกน้อยอาจถ่ายทุกครั้งหลังจาก/ในระหว่างช่วงให้นม แต่เมื่อลูกปรับตัวได้แล้ว
เค้าก็จะมีเวลาถ่ายที่เป็นประจำในแต่ละวันค่ะ
สำหรับลูกน้อยที่กินนมชง อุจจาระจะมีสีเหลืองอ่อนหรือสีเหลืองน้ำตาล และเนื่องจากทารกนั้นไม่สามารถย่อยนมชง
ได้ดีเท่ากับนมแม่ อุจจาระจึงมีขนาดใหญ่และมีเนื้อหยาบกว่าอุจจารระของทารกที่กินนมแม่นอกจากนั้นอุจจาระจะมี
กลิ่นค่อนข้างฉุน และอาจมีกลิ่นแรงคล้ายกับอุจจาระของผู้ใหญ่ เมื่อลูกน้อยเริ่มกินอาหารเสริม สีและกลิ่นของอุจจาระ
ก็จะเปลี่ยนไปตามอาหารเสริมที่ลูกกินค่ะ โดยอุจจาระจะมีลักษณะเหนียวขึ้น สีเข้มขึ้น และมีกลิ่นแรงขึ้น
การขับถ่ายที่ผิดปกติได้แก่
• ท้องเสีย (Diarrhoea) ลูกน้อยที่กินนมแม่นั้นมักจะไม่ค่อยท้องเสียค่ะ เนื่องจากในนมแม่มีปัจจัยที่เสริมสร้าง
ภูมิคุ้มกันและป้องกันการติดเชื้ออยู่ ทารกที่กินนมชงจึงอยู่ในกลุ่มเสี่ยงมากกว่า (เป็นเหตุผลว่าทำไมจึงต้อง
ฆ่าเชื้ออุปกรณ์ต่างๆและล้างมือทุกครั้ง) สำหรับสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการท้องร่วงนั้นมีหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น
การติดเชื้อในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ การดื่มน้ำผลไม้หรือกินผลไม้มากไป การงอกของฟัน การแพ้ยา
บางอย่าง หรือการแพ้อาหารบางชนิด ซึ่งอาการท้องร่วงควรหายไปภายใน 24 ชั่วโมง หากเกินกว่านั้นควรรีบ
พาลูกน้อยไปพบแพทย์ค่ะ
• ท้องผูก (Constipation) สังเกตได้จากการที่ลูกน้อยต้องเบ่งอุจจาระค่ะ ลูกอาจมีอาการเกร็งท้อง ปวดท้อง
หงุดหงิด และอาจมีแผลแตกเล็กๆที่รูทวารซึ่งเนื่องมาจากการถ่ายอุจจาระที่แข็งได้ พบบ่อยในเด็กที่กินนมชง
มากกว่าเด็กที่กินนมแม่ เพราะนมแม่นั้นมีคุณสมบัติทำให้อุจจาระอ่อนตัวอยู่แล้ว ควรปรึกษาคุณหมอเพื่อหา
สาเหตุและแนวทางการแก้ปัญหา ซึ่งคุณหมออาจแนะนำให้ดื่มน้ำและกินอาหารที่มีกากใยมากขึ้น
• อุจจาระสีเขียว (Green Poo) หากอุจจาระของลูกน้อยมีสีเขียวและเป็นฟอง เป็นไปได้ว่าลูกน้อยอาจได้รับ
น้ำตาลแลคโตสในนมมากเกินไป ซึ่งอาจเกิดจากการให้ลูกกินนมบ่อยเกินไป-น้อยเกินไป อาจมีปัญหาเกี่ยวกับ
กระเพาะอาหาร หรืออาจเกิดจากการไวต่ออาหาร/ยาบางชนิดได้ ทั้งนี้คุณแม่ควรแน่ใจว่าให้ลูกน้อยกินนมจาก
เต้าหนึ่งจนหมดก่อนแล้วค่อยเปลี่ยนไปให้กินจากอีกข้างนะคะ เพื่อให้ลูกได้รับทั้งน้ำนมส่วนหน้า (foremilk*)
และน้ำนมส่วนหลัง (hindmilk*) อย่างไรก็ตาม หากเกินกว่า 24 ชั่วโมงแล้วอาการเหล่านี้ยังคงอยู่ คุณแม่ควร
ปรึกษาคุณหมอเพื่อคำแนะนำที่เหมาะสมต่อไปค่ะ
• มีมูกเลือด (Steak of blood) อาจมีสาเหตุจากการที่ลูกน้อยท้องผูกได้ค่ะ แต่ก็ควรปรึกษาคุณหมอเพื่อความ
สบายใจและสาเหตุที่แน่ชัดจะดีกว่าค่ะ
* น้ำนมส่วนหลังนั้นเป็นส่วนที่ให้พลังงานและทำให้ลูกน้อยรู้สึกอิ่ม น้ำนมส่วนหน้าเป็นน้ำนมที่มีไขมันต่ำและมีน้ำตาล
แลคโตสเป็นส่วนประกอบอยู่มาก หากไม่ได้กินน้ำนมส่วนหลังจะทำให้ทารกรู้สึกหิวบ่อย และเมื่อกินแต่น้ำนมส่วนหน้า
ก็อาจทำให้ได้รับแลคโตสมากเกินไปได้