สมาธิสั้นในผู้ใหญ่มีจริงหรือ?

เห็นตอนนี้เรื่องสมาธิสั้นกำลังเป็นที่สนใจ เลยขอยกเอาบทความนี้มาให้อ่าน แบ่งปันนะคะ

เด็กๆส่วนใหญ่ที่คุณพ่อคุณแม่พามาปรึกษาที่โรงพยาบาลเกือบครึ่งจะมาด้วยปัญหาการเรียน และโรคที่ถูกวินิจฉัยมากที่สุด ก็คือ โรคสมาธิสั้น ซึ่งเป็นโรคที่พบบ่อยมากที่สุดโรคหนึ่งทางจิตเวชเด็กและวัยรุ่น แต่หลายๆครั้งก็พบว่าตัวคุณพ่อหรือคุณแม่ของเด็กที่เป็นสมาธิสั้นหลายๆคนป่วยเป็นโรคสมาธิสั้นเช่นกัน ซึ่งไม่น่าแปลกใจเนื่องจากโรคสมาธิสั้นเป็นโรคที่สามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้ แต่คำถามที่พบได้บ่อยๆก็คือ “ผู้ใหญ่ก็เป็นสมาธิสั้นได้หรือหมอ”

คนส่วนใหญ่อาจจะคิดว่าโรคสมาธิสั้นพบได้เฉพาะในเด็กเท่านั้น แล้วผู้ใหญ่เป็นโรคสมาธิสั้นได้หรือไม่?

คุณมาทำงานสายเป็นประจำ ลืมนัดสำคัญกับลูกค้า ทำงานตกๆหล่นๆ ถูกเจ้านายตำหนิว่าไม่รับผิดชอบบ่อยครั้ง จัดระเบียบการทำงานไม่ได้ งานค้างส่งทันบ้างไม่ทันบ้าง แถมไม่เข้าใจว่าเกิดอะไรขึ้นกับตัวเอง บางครั้งเครียดจนนอนไม่หลับ บางทีคุณอาจกำลังเป็นโรคสมาธิสั้นก็ได้ คนในวัยทำงานหลายคนเป็นโรคสมาธิสั้นโดยที่ไม่รู้ตัว ทำให้ไม่ได้รับการดูแลรักษาที่เหมาะสม คนรอบข้างรวมถึงตัวเองก็ไม่เข้าใจ จนทำให้เกิดปัญหาต่างๆตามมา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องงาน ชีวิตส่วนตัว และ ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นเพื่อนร่วมงานหรือคนใกล้ตัว

จริงอยู่ว่าโรคสมาธิสั้นเป็นโรคที่ได้รับการวินิจฉัยในเด็กวัยเรียน แต่หลายๆครั้งที่โรคนี้ไม่ได้รับการวินิจฉัยในวัยเด็ก เพราะหลายเหตุผล เช่น มีความรู้เกี่ยวกับโรคนี้ในอดีต พ่อแม่หรือครูคิดว่าเด็กดื้อโดยนิสัย ขี้เกียจเอง เด็กสมาธิสั้นบางคนที่มีสติปัญญาดีทำให้ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องการเรียนเด่นชัด ทำให้ไม่ได้ถูกพามาพบแพทย์ตั้งแต่เด็ก หมอเคยได้ยินผู้ใหญ่ที่เป็นสมาธิสั้นคนหนึ่งเล่าว่า จริงๆถ้าเขาไม่สะเพร่าเวลาทำข้อสอบ เขาน่าจะสอบติดมหาวิทยาลัยในคณะที่เค้าเลือกเป็นอันดับต้นๆมากกว่าคณะที่เขาสอบได้ในอันดับ 3 ซึ่งสอดคล้องกับความเป็นจริงว่า underachievement เป็นปัญหาที่พบในคนที่เป็นสมาธิสั้นที่ไม่ได้รับการดูแลรักษา (underachievement หมายความว่า การที่ไม่ประสบความสำเร็จอย่างที่ควรจะเป็นทั้งที่มีความสามารถจะทำได้)

สมาธิสั้น หรือ ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)เป็นโรคที่เกิดจากสารสื่อประสาทในสมองที่ชื่อว่า Dopamine ทำงานบกพร่องหรือมีปริมาณน้อยกว่าปกติ ซึ่งเป็นโรคที่เกิดในวัยเด็กแต่จะเป็นต่อเนื่องจนถึงวัยผู้ใหญ่ โรคนี้ไม่ได้เกี่ยวข้องกับระดับสติปัญญา เด็กสมาธิสั้นหลายคนที่ได้รับการรักษาสามารถเรียนได้เหมือนเด็กปกติ Dr. Russell Barkley กล่าวว่า โรคสมาธิสั้นเป็นโรคความบกพร่องของ executive functions ซึ่งประกอบด้วย การวางแผน (Planning), การแก้ปัญหา (Problem solving), การควบคุมอารมณ์ (emotional regulation), ซึ่งแม้คนที่เป็นสมาธิสั้นจะมีทักษะและความสามารถ แต่ด้วยความเป็นสมาธิสั้นทำให้การแสดงความสามารถที่มีอยู่ไม่ได้ผลเต็มที่ (ADHD is a disorder of “performance” not “skill”) ลักษณะที่สำคัญของคนที่เป็นโรคสมาธิสั้น คือ ไม่สามารถจัดการกับเวลาได้เมื่อต้องทำงานที่มีกำหนดเวลา (Time-blindness) บางครั้งจะทำไม่ทัน หรือทันแบบจวนตัว เช่น ถ้ามี project ที่ต้องทำให้เสร็จภายในวันจันทร์ ซึ่งต้องใช้เวลาทำอย่างน้อยสามวัน  คนที่เป็นสมาธิสั้นจะไม่สามารถควบคุมหรือรู้ตัวเองว่าจะต้องเริ่มทำอย่างน้อยก็วันศุกร์ บางทีกว่าจะนึกได้อีกครั้งก็วันเสาร์แล้ว (ซึ่งปัญหาตรงนี้จะต้องไม่ได้เกิดจากความขี้เกียจของตนเอง หรือ ปัญหาสุขภาพจิตอื่นๆ เช่น ความเครียด)

ลองมาดูอาการที่พบได้บ่อยในคนวัยทำงานที่เป็นโรคสมาธิสั้น

1. มีปัญหาในการทำอะไรที่ต้องการการจดจ่อและงานที่ต้องใช้สมาธิ เช่น เหม่อลอยเวลาต้องคุยธุระกับลูกค้ายาวๆ วอกแวกง่าย ฟังอะไรยาวๆแล้วจับใจความไม่ค่อยได้ ทำงานผิดพลาดเพราะประมาทเลินเล่อเสมอๆ

2. ขี้ลืมและมีปัญหาในการจัดการงานให้เป็นระบบ เช่น โต๊ะทำงาน รถที่ขับ ห้องพัก รกและไม่เป็นระเบียบอย่างมาก เวลาต้องหาอะไรจะหาไม่พบเสมอๆ มักผัดวันประกันพรุ่ง มาสายประจำ ทำของหายบ่อยๆหรือจำไม่ได้ว่าวางไว้ที่ไหน(เช่น กุญแจ, กระเป๋าเงิน, โทรศัพท์มือถือ, แฟ้มงาน) ไม่สามารถประมาณเวลาเพื่อให้งานเสร็จทันเวลาที่กำหนด

3. หุนหันพลันแล่น เช่น พูดแทรกเวลาคนอื่นพูด ไม่ค่อยคิดก่อนทำและพูดทำให้เกิดปัญหากับตนเองหรือคนรอบข้างบ่อยครั้ง

4. เบื่อง่ายทำอะไรนานๆไม่ค่อยได้ เช่น มีความรู้สึกอึดอัดเวลานั่งเฉยๆนานๆ เช่น เวลาประชุมนานจะรู้สึกกระวนกระวายใจ ชอบอะไรแปลกใหม่และตื่นเต้น พูดเก่ง พูดมาก

5. มีปัญหาอารมณ์ เช่น ความรู้สึกไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร เครียด หงุดหงิดง่าย บางคนมีปัญหาโรคซึมเศร้าและวิตกกังวล นอนไม่หลับ เสี่ยงต่อปัญหาการติดสุราและยาเสพติดอื่นๆ

หากมีอาการตามที่อ่านมาข้างบน ยิ่งถ้านึกย้อนไปในวัยเด็กแล้วพบว่าอาการต่างๆเหล่านี้เป็นมาตั้งแต่คุณยังเรียนหนังสืออยู่ บางทีคุณอาจกำลังเป็นสมาธิสั้นอยู่ก็ได้ หากลองคิดย้อนหลังไปในอดีตเมื่อยังเป็นเด็กและวัยรุ่น อาจพบว่าเวลาที่ผ่านมามักจะถูกดุว่าจากคนรอบข้าง ไม่ว่าจะเป็นพ่อแม่ ครู เพื่อน บอกว่าเขาเป็นเด็กขี้เกียจ เด็กไม่ฉลาด เพราะมักจะทำงานไม่เสร็จ ส่งงานไม่ทัน สะเพร่า ขี้ลืมบ่อยๆ บางครั้งจะบอกว่าเมื่อเทียบกับความสามารถที่มีน่าจะเรียนหรือทำงานได้ดีกว่านี้  และหากไม่ได้รับการรักษาก็จะส่งผลกระทบตามมาอย่างมาก ทั้งด้านส่วนตัว การงาน และความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง

-ผลกระทบทางสุขภาพร่างกายและจิตใจ คนที่เป็นสมาธิสั้นเมื่อทำงานไม่ประสบความสำเร็จ หรือ ทำอะไรผิดพลาดบ่อยๆ มักจะมีความเครียด และเกิดโรคซึมเศร้า วิตกกังวลตามมา บางคนหันไปหายาเสพติดเพื่อเป็นทางออกในการคลายความเครียด จึงมีความเสี่ยงในการติดบุหรี่ สุรา หรือยาเสพติดที่อันตรายอื่นๆ ไม่ใส่ใจดูแลสุขภาพ

-ผลกระทบในการทำงาน มักทำงานผิดพลาดบกพร่อง เพราะความประมาท ทำงานส่งไม่ทันกำหนด จัดระเบียบในการทำงานไม่ได้ ถูกเพื่อนร่วมงานและหัวหน้าตำหนิอยู่เสมอ ทำให้เกิดความรู้สึกไม่มีคุณค่าในตนเอง

-ผลกระทบในเรื่องความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง เนื่องจากคนที่เป็นโรคสมาธิสั้น มักเป็นคนที่ใจร้อน   หุนหันพลันแล่น ไม่คิดก่อนที่จะกระทำ จึงทำให้เกิดการทะเลาะเบาะแว้งกับคนอื่นบ่อยๆ ไม่ว่าจะเป็นเพื่อนร่วมงาน คนในครอบครัว ตามมาด้วยการถูกให้ออกจากงาน หรือ การหย่าร้าง

หากคุณกำลังสงสัยว่าตัวคุณหรือคนใกล้ตัวเป็นโรคสมาธิสั้น ทางที่ดีที่สุดคือ การไปพบจิตแพทย์เพื่อการวินิจฉัย โรคสมาธิสั้นเป็นโรคที่รักษาได้ด้วยยาและการปรับพฤติกรรมซึ่งได้ผลเป็นอย่างดีค่ะ

อ่านฉบับเต็มได้จาก เพจ "เข็นเด็กขึ้นภูเขา"
http://www.facebook.com/kendekthai

จากคุณ	: ปอมปอมจัง
เขียนเมื่อ	: 16 พ.ย. 55 22:51:03