CafeTech-ExchangePantip MarketChatPantownBlogGangTorakhongGameRoom


    แผ่นดินทอง - เสด็จประพาสต้น พระราชอิริยาบถซึ่งตรึงใจไทยทั้งชาติ

    (คัดจาก "ชีวิตและงานของ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ")


    "...พระบาทสมเด็จฯพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  มีพระราชอัธยาศัยโปรดฯในการเสด็จประพาส  ตั้งแต่เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติมา  เสด็จประพาสแทบทุกปี เสด็จไปตามหัวเมืองน้อยใหญ่ในพระราชอาณาเขตบ้าง  เสด็จไปถึงต่างประเทศบ้าง  ได้เคยเสด็จตามมณฑลหัวเมืองในพระราชอาณาเขตทั่วทุกมณฑล  เว้นแต่มณฑลภาคพายัพ มณฑลเพชรบูรณ์ มณฑลอุดร  และมณฑลอีสานเท่านั้น  ด้วยเมื่อในรัชกาลที่ ๕ ทางคมนาคมถึงมณฑลเหล่านั้นจะไปมายังกันดารนัก  เปลืองเวลาและลำบากแก่ผู้อื่น  จึงรออยู่มิได้เสด็จจนตลอดรัชกาล

    ในการเสด็จประพาสหัวเมืองใหญ่น้อยในพระราชอาณาเขตนั้น  บางคราวเสด็จไปเพื่อทรงตรวจจัดการปกครอง  จัดการรับเสด็จเป็นทางราชการ  บางคราวไปเพื่อสำราญพระราชอิริยบถ  ไม่โปรดฯให้จัดการรับเสด็จเป็นทางราชการ  ที่เรียกว่า "เสด็จประพาสต้น" อยู่ในการเสด็จเพื่อสำราญพระราชอิริยาบถ  แต่โปรดฯให้จัดการที่เสด็จไปให้ง่ายยิ่งกว่าเสด็จไปประพาสเพื่อสำราญพระราชอิริยบถอย่างสามัญ  คือไม่ให้มีท้องตรา  สั่งหัวเมืองให้จัดทำที่ประทับแรม ณ ที่ใดๆ  สุดแต่พอพระราชหฤทัยที่จะประทับที่ไหนก็ประทับที่นั้น  บางทีก็ทรงเลือก หรือเสด็จโดยสารรถไฟไปมิให้ใครรู้จักพระองค์  การเสด็จประพาสต้นเริ่มมีครั้งแรก  เมื่อรัตนโกสินทรศก ๑๒๓(พ.ศ. ๒๔๔๗)  รายการเสด็จประพาสต้นครั้งนี้  นายทรงอานุภาพได้เขียนจดหมายเล่าเรื่องประพาสต้นไว้โดยพิสดาร  ดังที่พิมพ์ไว้ในตอนต้นสมุดเล่มนี้

    เหตุที่จะเรียกว่า ประพาสต้น นั้นเกิดเมื่อเสด็จในคราวนี้  เวลาจะประพาสมิให้มีใครรู้ว่าเสด็จไป  ทรงเรือมาดเก๋ง ๔ แจวลำหนึ่ง   เรือนั้นลำเดียวไม่พอบรรทุกเครื่องครัว  จึงทรงซื้อเรือมาดประทุน ๔ แจวที่แม่น้ำอ้อมแขวงจังหวัดราชบุรีลำหนึ่ง   โปรดฯให้เจ้าหมื่นเสมอใจราชเป็นผู้คุมเครื่องครัวไปในเรือนั้น   เจ้าหมื่นเสมอใจราชชื่อ อ้น  จึงทรงดำรัสเรียกเรือลำนั้นว่า "เรือตาอ้น" เรียกเร็วๆเสียงเป็น "เรือต้น"  เหมือนในบทเห่ซึ่งว่า "พระเสด็จโดยแดนชล  ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย"  ฟังดูก็เพราะดี

    แต่เรือมากประทุนลำนั้นใช้อยู่หน่อยหนึ่งเปลี่ยนเป็นเรือมากเก๋ง ๔ แจวอีกลำหนึ่ง  จึงโปรดให้เอาชื่อเรือต้นมาใช้เรียกเรือมาดเก๋ง  ลำที่เป็นเรือพระที่นั่งทรง  อาศัยเหตุนี้  ถ้าเสด็จประพาสโดยกระบวนเรือพระที่นั่งมาดเก๋ง ๔ แจว  โดยพระราชประสงค์จะมิให้ผู้ใดทราบว่าเสด็จ  จึงเรียกการเสด็จประพาสเช่นนั้นว่า "ประพาสต้น"  

    คำว่า "ต้น " ยังมีที่ใช้อนุโลกต่อมาจนถึงเครื่องแต่งพระองค์  ในเวลาทรงเครื่องอย่างคนสามัญเสด็จประพาสมิให้ผู้ใดเห็นแปลกผิดกับคนสามัญดำรัสเรียกว่า "ทรงเครื่องต้น"  ต่อมาโปรดฯให้ปลูกเรือนฝากระดานอย่างไทย  เช่นพลเรือนอยู่กันเป็นสามัญขึ้นที่ในพระราชวังดุสิต  ก็พระราชทานนามเรือนนั้นว่า "เรือนต้น".....

     
     

    จากคุณ : กัมม์ - [ 17 ม.ค. 49 10:26:27 ]

 
 

ข้อความหรือรูปภาพที่ปรากฏในกระทู้ที่ท่านเห็นอยู่นี้ เกิดจากการตั้งกระทู้และถูกส่งขึ้นกระดานข่าวโดยอัตโนมัติจากบุคคลทั่วไป ซึ่ง PANTIP.COM มิได้มีส่วนร่วมรู้เห็น ตรวจสอบ หรือพิสูจน์ข้อเท็จจริงใดๆ ทั้งสิ้น หากท่านพบเห็นข้อความ หรือรูปภาพในกระทู้ที่ไม่เหมาะสม กรุณาแจ้งทีมงานทราบ เพื่อดำเนินการต่อไป