PANTIP.COM : K4282454 อยากทราบประวัติคร่าวๆของเจดีย์ที่ด่านเจดีย์ 3 องค์ ครับ [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 9

หาได้ในเน็ตครับ ดีใจจัง เอามาโพสต์ เผื่อใครอยากรู้บ้าง

พระเจดีย์สามองค์

ตำบลที่มีชื่อปรากฏอยู่ในประวัติศาสตร์ที่รู้จักกันดีตำบลหนึ่ง ก็คือ ตำบล "พระเจดีย์สามองค์" หรือ "ด่านพระเจดีย์สามองค์" เรื่องนี้ได้มีผู้ตั้งปัญหาถามในหนังสือ "วงวรรณคดี" ฉบับเมษายน ๒๔๙๖ ว่า "ที่เรียกกันว่า "พระเจดีย์สามองค์" หรือ "ด่านพระเจดีย์สามองค์" นั้น อยู่ที่ไหน มีพระเจดีย์สามองค์จริงหรือไม่ ใครเป็นผู้สร้างพระเจดีย์นั้น สร้างไว้ทำไม สร้างไว้แต่เมื่อไร" แล้วก็มีคำตอบให้ไว้ดังนี้

"ชื่อตำบลที่เรียก "พระเจดีย์สามองค์" นั้น ในประเทศไทยนี้คงมีอยู่สามแห่งด้วยกัน คืออยู่ในเขตกาญจนบุรี ๒ แห่ง แห่งหนึ่ง คือ ตำบลที่กล่าวถึงเสมอ ๆ ในพงศาวดารที่ว่าเป็นทางผ่านของพม่าหรือเรียกว่า ด่านพระเจดีย์สามองค์ อีกแห่งหนึ่งอยู่ใต้ลงมาทางด่านบ้องตี้ ซึ่งดูได้ชัดเจนจากแผนที่ประเทศไทยของกรมแผนที่ ส่วนอีกแห่งหนึ่งนั้นอยู่ในเขตจังหวัดราชบุรี เฉพาะที่ด่านพระเจดีย์สามองค์นั้น มีพระเจดีย์สร้างอยู่ ส่วนอีกสองแห่งนั้น ไม่มีชื่อเสียงในพงศาวดาร พระเจดีย์นั้นมีแต่ฐาน ส่วนรูปร่างลักษณะอื่นแลไม่เห็นเพราะพังหมด การเดินทางไปด่านพระเจดีย์สามองค์นั้นในฤดูแล้ง สามารถเดินป่าไปได้ทางเมืองกาญจนบุรี ทางอำเภอทองผาภูมิ ในสมัยสงครามไปโดยรถไฟสายกาญจนบุรีได้ แต่ในปัจจุบันยังไม่สะดวก

สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงกล่าวถึงเหตุที่สร้างพระเจดีย์นี้ไว้ในหนังสือประชุมนิพนธ์เบ็ดเตล็ดเรื่อง "วินิจฉัยเรื่องพระเจดีย์ ๓ องค์" ว่า "คงเป็นเพราะความยินดีที่มีชัยชนะในสงครามอย่างหนึ่ง มีความยินดีที่ได้กลับบ้านเมืองโดยปลอดภัยอย่างหนึ่ง และอาจเป็นเพราะได้บนบานอธิษฐานไว้เป็นการใช้บนด้วยอีกอย่างหนึ่ง" และทรงสรุปไว้ในตอนท้ายเรื่องว่า ทรงเห็นว่า พระเจดีย์สามองค์นั้น ๑. มิได้สร้างเป็นเครื่องหมายเขตแดน ๒. มิใช่ของหลวงสร้าง ๓. เป็นของแม่ทัพไทยที่ยกออกไปรบชนะพม่ากลับมาสร้างไว้ ๔. ที่สร้างเป็นสามองค์ คงเป็นเพราะกองทัพยกตามกันมาสามกอง กองมาถึงก่อนสร้างไว้องค์หนึ่ง กองมาภายหลังก็สร้างกองละองค์เรียงกันต่อไป ๕. แต่จะสร้างเมื่อใด ไม่มีหลักที่จะลงความเห็น เพราะอาจจะมีพระเจดีย์สามองค์อยู่ก่อนรัชกาลสมเด็จพระนเรศวร

โดยเฉพาะเหตุข้อ ๕ ทรงกล่าวโดยอ้างข้อความในพงศาวดารตอนที่เจ้าพระยาจักรี เป็นแม่ทัพยกไปตีเมืองทะวาย พระยาพระคลังเป็นแม่ทัพไปตีเมืองตะนาวศรี เมื่อ พ.ศ. ๒๑๓๖ ตีได้เมืองทั้งสองนั้นแล้ว กองทัพเจ้าพระยาจักรียกกลับมาจากเมืองทะวาย ทาง "ด่านขมองส่วย" ในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า "ถึงตำบลเขาสูง ช่องแคบ แดนพระนครศรีอยุธยากับเมืองทะวายต่อกัน หาที่สำคัญมิได้ จึงให้เอาปูนในเต้าไพร่พลทั้งปวงมาประสมกันเข้าเป็นใบสอก่อพระเจดีย์ ฐานสูง ๖ ศอก พอหุงอาหารสุกก็สำเร็จ แล้วยกกองทัพมาถึงกรุงศรีอยุธยา" ทั้งนี้ทรงอ้างว่า เจ้าพระยาจักรีอาจเอาอย่างพระเจดีย์สามองค์ที่มีอยู่ก่อนแล้ว ไปสร้างที่แดนเมืองทะวายก็ได้ แต่ความทั้งหมดที่ทรงกล่าวไว้นี้ ทรงอธิบายไว้ตอนท้ายที่สุดของเรื่องว่า "ที่ว่านี้มิได้เคยเห็นพระเจดีย์สามองค์ด้วยตนเอง จึงได้แต่คาดคะเน"

ได้สอบสวนจากหลักฐานทางอื่น ๆ ได้ความว่า ธรรมเนียมของพวกเดินป่า เมื่อผ่านที่สำคัญ เช่น สันเขา ต้นไม้ใหญ่ หรือปากดง ซึ่งมีความไข้ชุกชุม ย่อมถือกันว่า มีเทพารักษ์ศักดิ์สิทธิ์สิงสู่อยู่ในที่นั้น ๆ จึงมีประเพณีต้องกระทำสักการบูชาด้วยดอกไม้ธูปเทียน แต่ในการเดินทางในที่กันดารเช่นนั้น ย่อมจะไม่มีใครนำธูปเทียนไปด้วยนัก จึงเกิดการใช้ก้อนหินหรือกิ่งไม้ดอกไม้เป็นเครื่องบูชาแทนธูปเทียน ดังนั้นเมื่อกาลนานเข้า ก็มีผู้คนเดินผ่านสิ่งนั้นมากขึ้น สิ่งสักการะก็ยิ่งทวีขึ้นตาม เพราะเป็นธรรมดาของผู้เดินทางเมื่อได้พบเห็นมีผู้ทำสักการะในสิ่งใดที่ใดไว้ก่อนหลัง ก็ถือกันว่าต้องทำตาม มิฉะนั้นไม่มีความสบายใจจนจะพาให้เกิดไข้เจ็บหรืออันตรายอย่างใด ๆ ขึ้นได้ พระเจดีย์สามองค์ก็คงเป็นหลักไม้หรือหลักหินอยู่แต่เดิมก่อน และโดยที่อยู่ในระยะทางคนเดินไปมาแต่กาลดึกดำบรรพ์ ก็ได้รับเครื่องสักการะด้วยก้อนหินทับถมมากมายขึ้นจนกลายเป็นกองหินสามกอง และเลยเรียกชื่อตำบลนั้นว่า หินสามกอง ภายหลังก็มากลายเป็น พระเจดีย์สามองค์"

ตำบลพระเจดีย์สามองค์นี้ จะเรียกว่า พระเจดีย์สามองค์ มาแต่เมื่อใดนั้นไม่ปรากฏ แต่ตามที่ปรากฏเป็นรูปพระเจดีย์อยู่ในขณะนี้นั้น มีเรื่องราวว่าเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ พระศรีสุวรรณคีรี (ทะเจียงโปรย เสตะพันธ์) นายอำเภอสังขละบุรีพร้อมด้วยราษฎร มีใจศรัทธาคิดจะสร้างพระเจดีย์ให้เป็นรูปงดงามขึ้น และเพื่อได้เป็นสิ่งถาวรต่อไป จึงได้บอกความประสงค์ไปยังเนียงเจอ ชนชาติกะเหรี่ยงซึ่งเป็นหัวหน้าชาวบ้านอยู่ในเขตแดนพม่าต่อกับไทย เนียงเจอมีความเห็นชอบพ้องด้วย จึงได้ช่วยกันสร้างแต่ในปีนั้น

พระเจดีย์นี้ตั้งเรียงกันอยู่สามองค์ จากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตก ทิศตะวันตกอยู่ในเขตประเทศพม่า องค์กลางอยู่ตรงสันเขตที่ปันแดนระหว่างไทยกับพม่า องค์ตะวันออกอยู่ในแดนไทย มีระยะห่างกันองค์ละ ๘ เมตร ส่วนสูงเพียงคอระฆังประมาณเท่ากับส่วนกว้างของฐาน แต่ตกยอดนภศูลขึ้นไปอีกราว ๔ เมตร เป็นรูปเจดีย์พม่า ๒ องค์ข้าง ๆ เล็กกว่าองค์กลางเล็กน้อย".

จำนงค์ ทองประเสริฐ
๑๒ กรกฎาคม ๒๕๓๖

จากคุณ : Godlike genius of Sebastian - [ วันเถลิงศก (15) 21:49:18 ]

ความคิดเห็นที่ 13

(ต่อ)

คราวนี้จะพิจารณาว่าสร้างพระเจดีย์ ๓ องค์เพราะเหตุใด ข้อนี้เผอิญหม่อมฉันพบโบราณวัตถุให้ความรู้ดังจะทูลต่อไปนี้ จะเป็นเมื่อปีใดจำไม่ได้ ในรัชกาลที่ ๖ หม่อมฉันขึ้นไปเที่ยวมณฑลพายัพอีกครั้งหนึ่ง ขากลับมาทางเรือจากเมืองเชียงใหม่ ในเวลานั้นหม่อมฉันพ้นหน้าที่ในการปกครองแล้ว จึงเอาใจใส่แต่ในการตรวจของโบราณตลอดทางที่เรือล่องมา เมื่อลงมาถึงอำเภอเมืองฮอด(เมืองรอด) ซึ่งถึงอยู่ที่ราบในแดนเชียงใหม่ต่อเชิงภูเขาสูง ซึ่งต้องเดินข้ามลงมาทางใต้ ทางเรือก็ต้องล่องผ่านแก่งในระหว่างภูเขาหลายวันจึงถึงที่ราบในอาณาเขตเมืองตาก หม่อมฉันขึ้นไปดูเมืองฮอด เห็นพระเจดีย์โบราณขนาดใหญ่ฝีมือทำอย่างประณีต สร้างรายอยู่ในตำบลเดียวกันหลายองค์ ดูราวกับว่าเมืองฮอดเคยเป็นเมืองใหญ่มาแต่ก่อน แต่เมื่อไตร่ถามถึงภูมิลำเนาปรากฏว่าไม่มีทำเลไร่นาที่จะทำให้พอเลี้ยงผู้คนพลเมืองในเมืองใหญ่ได้ จึงคิดว่าพระเจดีย์งามๆเหล่านั้นเห็นจะเป็นของเจ้านายที่ครองเมืองเชียงใหม่สร้างด้วยเหตุอย่างอื่น ถามหาเหตุก็ไม่มีใครรู้ คิดก็ไม่เห็นมาจนพบโบราณวัตถุซึ่งมิได้คาดว่าจะมีที่เมืองตาก จึงได้เค้ามูลการสร้างพระเจดีย์ที่เมืองฮอด

เมื่อหม่อมฉันลงมาถึงเมืองตากนึกขึ้นถึงความที่กล่าวในหนังสือพระราชพงศาวดาร ว่าเมื่อครั้งพระเจ้ากรุงธนบุรียกกองทัพไปตีเมืองเชียงใหม่เมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๗ เวลาประทับอยู่ที่เมืองตาก เสด็จไปยังวัดดอยเขาแก้ว ตรัสถามพระสงฆ์(เจ้าอธิการ)ว่ายังจำได้หรือไม่ เมื่อพระองค์ยังเป็นพระยาตากจะแปลงโคมแก้วทำเป็นพระเจดีย์ เสด็จไปเสี่ยงทายที่วัดนั้น ว่าถ้าจะได้สำเร็จพระโพธิญาณในอนาคต ขอให้ต่อยจุกโคมขาด อย่าให้ตัวโคมแก้วร้าวรานบุบสลาย ก็เป็นดังอธิษฐาน พระถวายพระพรว่ายังจำได้อยู่ หม่อมฉันถามพวกกรมการถึงวัดดอยเขาแก้ว เขาบอกว่าเป็นวัดร้างอยู่บนเนินเขาแก้ว ทางฝั่งตะวันตกแม่น้ำพิง ตรงข้ามกับที่ตั้งเมืองตาก และที่ตั้งจวนของพระเจ้ากรุงธนบุรีเมื่อยังเป็นพระยาตาก ก็ยังปรากฏอยู่ที่ตำบลสวนมะม่วงใกล้ๆกับเชิงเขาแก้วนั้น

หม่อมฉันจึงข้ามไปดู เห็นตรงที่ตั้งจวนเป็นแต่ที่ว่างไม่มีอะไร เดินต่อไปไม่ไกลนักก็ขึ้นเนินเขาวัดดอยเขาแก้ว พอหม่อมฉันเห็นวัดก็เกิดประหลาดใจ ด้วยพระอุโบสถซึ่งเหลืออยู่แต่ผนัง ประตูหน้าต่างทำซุ้มจระนำอย่างแบบวัดหลวง ก็รู้ได้ในทันทีว่าเป็นของพระเจ้ากรุงธนบุรีสร้างเมื่อเสวยราชย์แล้ว มิใช่โบสถ์เดิมที่เสด็จไปทรงอธิษฐานเมื่อยังเป็นพระยาตาก พวกกรมการเขาบอกว่าตามไหล่เขาดอยแก้วทางใต้ยังมีวัดเก่าอีกหลายวัด หม่อมฉันเลยไม่ดู เห็นมี ๓ หมู่อยู่ใกล้ๆกัน วัดสุดทางเหนือเหลือพระเจดีย์กลมองค์ ๑ ขนาดสูงเมื่อบริบูรณ์สัก ๘ วา วัดที่อยู่กลางก่อเป็นแท่นสี่เหลี่ยมรีสูงสัก ๒ ศอกเศษ บนแท่นนั้นมีพระเจดีย์กลม ๒ องค์เคียงกัน ขนาดย่อมกว่าพระเจดีย์ที่กล่าวมาแล้ว วัดที่อยู่ข้างใต้มีพระอุโบสถเป็นแบบวัดหลวงเช่นว่ามาแล้ว กับกำแพงแก้วล้อมรอบ พอเห็นกำแพงแก้ว หม่อมฉันก็พิศวง ด้วยมีซุ้มโพรงสำหรับตั้งตะคันตามประทีป รูปร่างเหมือนอย่างซุ้มที่พระราชวังเมืองลพบุรีรายรอบกำแพงแก้ว เห็นตระหนักว่าต้องเป็นวัดหลวงสร้างครั้งสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ชวนให้เห็นต่อไปว่าวัดที่อยู่ในแนวเดียวกันอีก ๒ วัดก็น่าจะเป็นวัดหลวง

ก็เกิดปัญหาว่าเพราะเหตุใดจึงมีวักหลวงอยู่เขาดอยแก้วเป็นหลายวัดเช่นนั้น หม่อมฉันคิดค้นแล้วไปสอบในหนังสือพระราชพงศาวดารจึงเห็นเหตุ ด้วยปรากฏว่า เมื่อสมัยกรุงศรีอยุธยาพระเจ้าแผ่นดินเสด็จยกกองทัพขึ้นไปตีได้เมืองเชียงใหม่ ๓ ครั้ง คือสมเด็จพระชัยราชาธิราชตีได้เมื่อ พ.ศ. ๒๐๘๑ ครั้ง ๑ สมเด็จพระนเรศวรมหาราชโปรดให้สมเด็จพระเอกาทศรถเสด็จขึ้นไปตีเมืองเชียงใหม่เมื่อ พ.ศ. ๒๑๔๓ ครั้ง ๑ แต่ได้เมืองเชียงใหม่โดยมิต้องรบเพราะพระเจ้าเชียงใหม่สารวดี ซึ่งเป็นพระราชบุตารของพระเจ้าหงสาวดีบุเรงนองออกมาถวายบังคมยอมอ่อนน้อมโดยดี ต่อมาถึงรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเสด็จขึ้นไปตีได้เมืองเชียงใหม่เมื่อ พ.ศ. ๒๒๐๕ อีกครั้ง ๑ รวมเป็น ๓ ครั้ง พอเหมาะกับจำนวนและสมกับลักษณะของวัดทั้ง ๓ ที่พรรณนามา

เมื่อได้หลักเช่นนั้นก็อาจจะกล่าวต่อไปว่า ที่พระเจ้ากรุงธนบุรีทรงสร้างวัดเขาแก้วนั้น ก็เพราะเสด็จไปตีเมืองเชียงใหม่ได้ จึงสร้างอนุสรณ์ตามเยี่ยงอย่างที่พระเจ้าแผ่นดินแต่ปางก่อนได้เคยทรงทำมาในกรณีเดียวกัน และยังเลยตีปัญหาได้ต่อไปถึงพระเจดีย์ที่มีอยู่หลายองค์ ณ เมืองฮอดในแดนเมืองเชียงใหม่ ว่าพระเจ้าเชียงใหม่คนใดที่ได้ลงมารบพุ่งหัวเมืองไทยมีชัยชนะ กลับไปก็สร้างพระเจดีย์ไว้เป็นอนุสรณ์ ณ เมืองฮอด อันเป็นเมืองปลายแดนเช่นเดียวกับเมืองตาก
แก้ไขเมื่อ 17 เม.ย. 49 21:42:07

จากคุณ : กัมม์ - [ 17 เม.ย. 49 21:11:21 ]