 |
แผ่นดินทอง - จดหมายเหตุเสด็จหว้ากอ ปีมะโรงสัมฤทธิศก
คำนำ ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๑๙
(๒) จดหมายเหตุเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ เรื่องเสด็จทอดพระเนตรสุริยุปราคาที่หว้ากอ เมื่อปีมะโรง พ.ศ. ๒๔๑๑ นั้น ท่านเรียงไว้แต่ย่อๆ ที่เอามาพิมพ์ในสมุดเล่มนี้ เพราะจะให้เข้าใจความในจดหมายเหตุของเซอร์แฮรี ออดแจ่มแจ้งดีขึ้น การที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จไปทอดพระเนตรสุริยุปราคาที่หว้ากอในฤดูฝน จนเป็นเหตุให้ประชวรและสวรรคตครั้งนั้น ผู้ที่เกิดภายหลังหรือเกิดทันแต่ยังเป็นเด็กอยู่ เช่นตัวข้าพเจ้า เคยปรารภกันว่าเพียงแต่ดูสุริยุปราคา เหตุใดจึงเสด็จลงไปฝ่าอันตรายและความลำบากถึงเพียงนั้น
พึ่งมาได้ฟังคำชี้แจงภายหลังว่าสุริยุปราคาที่จะเห็นได้หมดดวงในประเทศนี้ไม่เคยมีมาแต่ก่อน จนถึงในตำราโหรของไทยว่าสุริยุปราคาไม่มีที่จะหมดดวงได้ ครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงคำนวนทราบก่อนใครๆในประเทศนี้ว่า ในปีมะโรงสุริยุปราคาจะมีหมดดวงและจะเห็นได้ในเมืองไทยนี้ ดำรัสบอกพวกโหรก็ไม่มีใครลงเนื้อเห็นด้วย สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาบำราบปรปักษ์เคยตรัสเล่าว่าแม้พระองค์ท่านเองก็ไม่ทรงเชื่อว่าจะเห็นหมดดวง แต่เกรงพระทัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็ต้องยอมจะไปทอดพระเนตรด้วย
ที่เสด็จลงไปทอดพระเนตรที่ตำบลหว้ากอในแขวงจังหวัดประจวบคีรีขันธ์นั้น เพราะปรากฏในทางคำนวนว่าจะเห็นได้หมดดวงที่ตรงนั้น ถ้าดูอยู่ในกรุงเทพฯนี้หาเห็นหมดดวงไม่ เล่ากันว่าจนวันมีสุริยุปราคา โหรที่ลงไปตามเสด็จก็ยังไม่เชื่อว่าจะเห็นหมดดวง พอเงากินขอบพระอาทิตย์หมดดวง พระยาโหราธิบดี(เถื่อน) เวลานั้นยังเป็นหลวงโลกทีปร้อง "พลุบ" เต็มเสียงหน้าพระที่นั่งด้วยความยินดี สิ้นกลัว เพราะเลื่อมใสในวิชาที่ได้ร่ำเรียน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงชำนาญในโหราศาสตร์ จึงมิได้ทรงเกรงความลำบากจะทอดพระเนตรสุริยุปราคาครั้งนั้น
(๓) จดหมายเหตุของเซอร์แฮรี ออด เจ้าเมืองสิงคโปร์นั้น เห็นจะเป็นเลขานุการที่มาด้วยเป็นผู้เรียบเรียงขึ้นตามคำสั่งของเซอร์แฮรี ออด หมอบรัดเลได้สำเนามาพิมพ์ไว้ในหนังสือบางกอกคาเลนดา เล่มคริสต์ศก ๑๘๗๐ ข้าพเจ้าได้วานนักเรียนคนหนึ่งแปลออกเป็นภาษาไทยสำหรับพิมพ์ในสมุดเล่มนี้ จดหมายเหตุของเซอร์แฮรี ออดนี้ต้องอ่านด้วยทรงไว้ในใจว่าเป็นของฝรั่งแต่งตามความคิดและความเห็นของฝรั่งตั้งแต่ต้นจนปลาย อ่านโดยกำหนดไว้ในใจเช่นนี้จึงจะอ่านดี
อนึ่ง มีพระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงฉายที่หน้าพลับพลา เวลาเซอร์แฮรี ออดเฝ้าปรากฏอยู่ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าฯ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดชได้โปรด ประทานอนุญาตให้จำลองมาไว้ในหอพระสมุดฯ จึงได้ให้ถ่ายพระบรมรูปนั้นมาพิมพ์ไว้ในสมุดเล่มนี้ด้วย.
พระนิพนธ์ใน สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
วันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๖๓
พระบรมรูปพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ฉายที่หน้าพลับพลาที่หว้ากอ วันเสด็จออกรับเซอร์แฮรี ออด
จากคุณ :
กัมม์ 
- [
13 ก.ย. 49 11:32:36
]
|
|
|
|
|
|
