ความคิดเห็นที่ 1 สวัสดี มาก่อนใครเลย จากคุณ : NickyNick - [ 28 พ.ย. 49 10:12:26 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ลัทธิธรรมเนียมต่างๆ ภาคที่ ๑๖  ตำนานภาษีอากรบางอย่าง พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ           ลักษณะเก็บภาษีอากรในสยามประเทศแต่โบราณ  ตามที่ปรากฏในหนังสือเก่า  เช่นกฎหมายลักษณะพระธรรมนูญ และลักษณะอาญาหลวงเป็นต้น  และตามความในหนังสือของมองสิเออร์เดอลาลุแบร์ ราชทูตฝรั่งเศส  ซึ่งเข้ามาเมื่อรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแต่พรรณนาไว้  ดูจัดเป็น ๔ อย่าง  เรียกว่าจังกอบอย่าง ๑  อากรอย่าง ๑  ส่วย(๑)อย่าง ๑  ฤชาอย่าง ๑   เรียกรวมกันว่า ส่วยสาอากร  หรือ  ส่วยสัดพัฒยากร  หาได้เรียกว่า ภาษีอากร อย่างทุกวันนี้ไม่ จังกอบ  นั้นเก็บชักส่วนสินค้า  หรือเก็บเงินเป็นอัตราตามขนาดยานพาหนะที่ขนสินค้า  เช่นเรือเป็นต้น เมื่อผ่านด่านขนอนทางบกทางน้ำ  ในกฎหมายลักษณะอาญาหลวง (มาตรา ๑๐) ว่าพิกัดเก็บ ๑๐ หยิบ ๑  ประเพณีเก็บจักกอบนี้  มีมาแต่ดึกดำบรรพ์  ปรากฏในจารึกของพระเจ้ารามคำแหงมหาราช ครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานีของประเทศสยามนี้กล่าวว่า  เมื่อพระเจ้ารามคำแหงครองกรุงสุโขทัยนั้น  ทรงทำนุบำรุงราษฎรให้ไปมาโดยผาสุก  “เจ้าเมืองบ่เอาจะกอบในไพร่ลู่ทาง”  ดังนี้ อากร  นั้น เก็บชักส่วนผลประโยชน์ที่ราษฎรทำมาหาได้  โดยประกอบอาการต่างๆ  เช่น  ทำนา ทำไร่ ทำสวน เป็นต้น  หรือโดยให้สิทธิของรัฐบาล  เช่น  อนุญาตให้เก็บของในป่า  จับปลาในน้ำ  และต้มกลั่นสุราเป็นต้น  พิกัดที่เก็บเข้าใจว่าคงประมาณอยู่ราว ๑๐ หยิบ ๑  ในผลประโยชน์ที่ได้นั้นเป็นอัตรา ส่วย  นั้นคือยอมให้บุคคลบางจำพวกส่งสิ่งของ  ซึ่งรัฐบาลต้องการใช้แทนที่คนเหล่านั้นต้องมาประจำทำราชการด้วยแรงของตน  ยกตัวอย่างดังเช่น  ยอมอนุญาตให้ราษฎรที่ตั้งภูมิลำเนาอยู่ชายดงพระยาไฟ หาดินมูลค้างคาวอันมีตามถ้ำที่ภูเขาในดงนั้น  มาหุงดินประสิวส่งหลวงสำหรับทำดินปืน  หรือเช่นยอมให้ราษฎรชาวเมืองถลางหาดีบุกอันมีมากในเกาะนั้น  ส่งหลวงสำหรับทำลูกปืนแทนแรงรับราชการเป็นต้น  อัตราส่วยที่ต้องส่งคงกำหนดเท่าราคาที่ต้องจ้างคนรับราชการแทนตัว ฤชา   นั้นคือค่าธรรมเนียม  มีกำหนดเรียกจากการต่างๆ  ซึ่งรัฐบาลทำใช้เพื่อประโยชน์แก่ราษฎรบางคนเฉพาะตัว  ยกตัวอย่างดังผู้ใดจะขอโฉนดตราสารเป็นสำคัญ แก่กรรมสิทธิของตน  มิให้ผู้อื่นบุกรุกแย่งชิงที่เรือกสวนไร่นา  รัฐบาลก็เก็บค่าฤชาจากเจ้าของกรรมสิทธินั้น  หรือเช่นราษฎรเป็นความกัน  รัฐบาลต้องชำระให้โรงศาล  ฝ่ายใดแพ้คดีถูกปรับไหมให้ใช้เงินแก่ฝ่ายชนะเท่าใด  รัฐบาลย่อมเก็บเป็นฤชากึ่งหนึ่งนั้น  เรียกว่าเงินพินัย ดังนี้เป็นต้น           ในหนังสือที่มองสิเออร์เดอลาลุแบร์ราชทูตแต่ง  อธิบายว่า  เมื่อครั้งรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชนั้น  เก็บส่วยสาอากรต่างๆ (คิดตามอัตราเงินที่ใช้ในปัจจุบัน) ดังนี้ คือ ๑. จังกอบเรือ (บรรทุกสินค้า)  เดินเก็บตามขนาดเรือ ยาววาละบาท ๑  มีอธิบายว่า  เมื่อในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯเพิ่มพิกัดขนาดปากเรือขึ้น  เรือลำใดปากดกว่ากว่า ๖ ศอก (ถึงเรือนั้นจะยาวไม่ถึง ๖ วา) เก็บลำละ ๖ บาท  และจังกอบเรือนี้ว่าตรวจเก็บที่ด่านขนอน ๒. จังกอบเรือสินค้า  เก็บทั้งสิ่งสินค้าเข้า  และสินค้าออก ๓.  อากรค่านา  ว่าเก็บไร่ละ ๒๕ สตางค์  มีอธิบายว่า  แต่ก่อนถ้านาแห่งใดไม่ทำก็ไม่ต้องเสียค่านา  สมเด็จพระนารายณ์ฯมีพระราชประสงค์จะมิให้คนหวงที่นาไว้เปล่าๆ  ให้เก็บค่านาทั้งนาที่ทำและมิได้ทำ ๔. อากรสวน  ทุเรียนเก็บต้นละ ๕๐ สตางค์  พลูเก็บค้างละบาทหนึ่ง (ดูแรงเกินไป ที่จริงพิกัดเห็นจะเป็นไร่ละบาท)  หมาก เดิมเก็บพิกัดต้นละ ๓ ผล  ถึงรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯเก็บเป็นเงิน (แต่พิกัดเท่าใดหากล่าวถึงไม่)  มะพร้าวเก็บต้นละ ๕๐ สตางค์  ต้นส้ม ต้นมะม่วง ต้นมังคุด ต้นพริก (Pimentieri) เก็บต้นละบาท ๑ (ดูแรงเกินไป เห็นจะผิด)  มีอธิบายว่า พริกไทยนั้น เดิมก็เสียอากร  แต่สมเด็จพระนารายณ์ฯโปรดให้งดเก็บอากรเสีย  มีพระราชประสงค์จะให้คนปลูกพริกไทยเป็นสินค้าให้มากขึ้น ๕. อากรสุรา  เก็บตามจำนวนเตาที่ตั้งต้มสุราขาย  ถ้าและที่เมืองใดไม่มีเตาสุรา (ปล่อยให้ราษฎรต้มกลั่นตามอำเภอใจ) เก็บอากรสุราเรียงตัวคน(ชายฉกรรจ์) คนละบาท ๑  มีอธิบายว่า ในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯเพิ่มพิกัดอากรสุราขึ้นกว่าแต่ก่อนอีกเท่าหนึ่ง  และเก็บอากรจากคนขายสุราด้วย  คือขายย่อยเก็บร้านละบาท ๑  ถ้าขายเป็นจำนวนมาก เก็บตามจำนวนสุราโอ่งใหญ่(เท?)ละบาท ๑ ๖. อากรค่าน้ำ  เก็บจากอนุญาตที่ลหารให้คนหาปลา  มีอธิบายว่า เป็นหน้าที่ออกญาท้ายน้ำเป็นพนักงานเก็บ ๗. อธิบายว่ามีอากรที่เกิดขึ้นใหม่  หรือตั้งขึ้นในรัชกาลนั้นเองอีก ๒ อย่าง  คือ อากรบ่อนเบี้ยอย่าง ๑  และค่าอนุญาตให้ออกญาแมนตั้งโรงหญิงนครโสเภณีอย่าง ๑ (มีอากรอีกอย่างหนึ่ง  ซึ่งเข้าใจว่าเก็บมาแต่โบราณ  แต่มองสิเออร์เดอลาลุแบร์มิได้กล่าวถึง คือ อากรตลาด  เก็บจากผู้ที่ออกร้านขายของในท้องตลาด  แต่พิกัดอย่างไร หาทราบชัดไม่) ๘. ส่วนต่างๆ นั้น  คือเครื่องบรรณนาการ ซึ่งวประเทศราชส่งตามพระราชกำหนดอย่าง ๑  ทรัพย์มรดกของผู้มรณภาพ ซึ่งต้องพัฒยา (คือเกินกำลังของทายาทจะเอาไว้ใช้สอย)อย่าง ๑  เกณฑ์เฉลี่ย (คือ เกณฑ์ให้ช่วยกันเลี้ยงแขกเมือง  หรือเกณฑ์ให้ช่วยกันสร้างป้อมปราการเป็นต้น)อย่าง ๑   ส่วยแทนแรง คือโดยปรกติบรรดาชายฉกรรจ์มีหน้าที่เข้ามารับราชการปีละ ๖ เดือน    ยอมให้คนที่เหลือใช้ไปทำมาหากิน แต่ให้ส่งเงินมาจ้างคนแทนตัว  หรือหาสิ่งขิงที่ต้องการใช้ในราชการส่งแทนแรงที่เข้ามารับราชการอย่าง ๑   มีอธิบายว่า ค่าจ้างคนรับราชการแทนจัวนั้น  ตั้งอัตราเงินเดือนละ ๒ บาท  คิดเป็นค่าแรงบาทหนึ่ง  เบี้ยเลี้ยงบาทหนึ่ง  รวมเป็นปีละ ๑๒ บาท ๙. ค่าฤชา (ที่ไม่ได้เป็นของหลวง) นั้น   คือเงินพินัยเบี้ยปรับคู่ความ  และทรัพย์สมบัติ  ซึ่งริบจากผู้มีความผิด (ค่าธรรมเนียมต่างๆไม่ได้นับในหมวดนี้  เพราะเดิมพระราชทานเป็นผลประโยชน์ของเจ้าหน้าที่  เช่นกับเงินเดือน  แม้เงินพินัยตามศาลหัวเมือง  ก็ยกพระราชทานให้เป็นผลประโยชน์ของผู้ว่าราชการเมือง)           มองสิเออร์เดอลาลุแบร์  อธิบายเรื่องผลประโยชน์แผ่นดินครั้งรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯว่า  นอกจากเก็บส่วยสาอากรดังกล่าวมา  ยังมีทางได้อย่างอื่นอีก  คือได้ค่าที่นาหลวงและสวนหลวง  ผู้ทำต้องแบ่งผลที่ทำได้ส่งเป็นภาคหลวงอย่าง ๑  ได้กำไรการค้าขายในพระคลังสินค้าอย่าง ๑ .................................................................................................................................................... (๑)  คำว่า ส่วย  เห็นจะมาแต่ภาษาจีนแต้จิ๋ว “ส่วยโบ๊ว”  หมายความว่าเก็บส่วนลงจากผลประโยชน์ของราษฎร แก้ไขเมื่อ 16 ธ.ค. 49 08:52:58 แก้ไขเมื่อ 29 พ.ย. 49 10:00:49 แก้ไขเมื่อ 28 พ.ย. 49 12:54:12 จากคุณ : กัมม์ - [ 28 พ.ย. 49 12:14:24 ]

ความคิดเห็นที่ 3 สวัสดีครับพี่นิค ไม่ได้ทักทายกันเสียหลายวันเลยนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 28 พ.ย. 49 12:15:26 ]

ความคิดเห็นที่ 4 สวัสดีคุณนิค กับคุณกัมม์ค่ะ ตามมาตอกบัตรเช่นกัน จากคุณ : little kitty - [ 28 พ.ย. 49 13:09:12 ]

ความคิดเห็นที่ 5 สวัสดีเช่นกันครับ คุณ little kitty จากคุณ : กัมม์ - [ 28 พ.ย. 49 15:26:43 ]

ความคิดเห็นที่ 6 (ต่อ)          เรือพระคลังสินค้านี้  ในหนังสือซึ่งชาวต่างประเทศคนอื่นๆแต่งก็มักกล่าวถึง  และเป็นเรื่องที่รัฐบาลต้องโต้เถียงกับชาวต่างประเทศมาจนถึงสมัยในชั้นกรุงรัตนโกสินทร์นี้  ควรจะอธิบายให้ทราบลักษณะการเสียก่อน  อันมูลเหตุที่จะมีพระคลังสินค้านั้น  เข้าใจว่าเพราะเหตุ ๒ อย่าง  คืออย่าง ๑ เรือต่างๆประเทศเอาเครื่องศัสตราวุธและดินดำกำมะถันเป็นสินค้าเข้ามาขาย  ของเหล่านี้รัฐบาลไม่ปรารถนาจะให้ตกไปถึงมือปัจจามิตร  แต่จะห้ามมิให้ชาวต่างเทศเอาเข้ามา รัฐบาลก็ต้องการมีไว้สำหรับใช้ราชการบ้านเมือง  จึงยอมให้ชาวต่างประเทศเอาเครื่องอาวุธยุทธภัณฑ์เข้ามาได้  แต่บังคับว่าต้องขายแก่รัฐบาลแห่งเดียว  เมื่อรัฐบาลซื้อของเหล่านั้นไว้จนเกินจำนวนต้องการ  รัฐบาลก็ขายเป็นรายย่อยไปแก่ไพร่บ้านพลเมือง  เกิดกำไรแก่รัฐบาลด้วยประการ ๑          อย่างที่ ๒ นั้น  เป็นส่วนสินค้าขาออก  มีสินค้าบางอย่างซึ่งหาได้ในพื้นเมือง  แต่เป็นของมีน้อยและหายาก  ยกเป็นตัวอย่างดังเช่นดีบุกเป็นต้น  ของเหล่านี้ พวกพ่อค้าต่างประเทศพากันต้องการจะเอาไปขายประเทศอื่น  เพราะขายได้ราคาแพง  รัฐบาลจะยอมให้ขายซื้อกันได้ตามใจ  เกรงของเหล่านั้นจะหมดสิ้นไม่มีเหลืออยู่สำหรับใช้ราชการในบ้านเมือง  จึงกำหนดว่าเป็นสินค้าต้องห้าม  มิให้ซื้อขายกันในท้องตลาด  ใครมีสินค้าต้องห้ามเหล่านั้น  ถ้าจะขายให้เอามาขายต่อพระคลัง  ใครจะซื้อก็ให้มาซื้อที่พระคลัง  รัฐบาลเปิดขายไปแต่พอเห็นสมควร            วิธีการซื้อขายมที่รัฐบาลบังคับเช่นว่ามานี้  บางทีจะมีมาแต่ในรัชกาลพระเจ้าทรงธรรม  หรือก่อนนั้นแล้ว  แต่เมื่อถึงในรัชกาลพระเจ้าปราสาททอง (ระหว่าง พ.ศ. ๒๑๗๓ จน พ.ศ. ๒๑๙๘)  คิดจัดการค้าขายในพระคลังให้เป็นทางที่จะได้ประโยชน์แผ่นดินเพิ่มเติมอีกทางหนึ่ง  จึงตั้งพิกัดสินค้าต้องห้ามให้มากสิ่งยิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน  คือส่วนสินค้าที่เข้ามาแต่ต่างประเทศ  นอกจากเครื่องศัสตราวุธ  เพิ่มเติมกำหนดว่า  ห้าเป็นสินค้าต้องห้ามอย่างหนึ่ง  ใครบรรทุกผ้าเข้ามาต้องให้รัฐบาลรับซื้อเข้าพระคลัง  แล้วจำหน่ายไปตามตลาดทั้งในกรุงฯและหัวเมือง  ส่วนสินค้าขาออกนั้น  กำหนดดินประสิว ตะกั่ว ฝาง หมากสง หนังสัตว์ เนื้อไม้ ช้าง และงาช้าง เหล่านี้ว่าเป็นสินค้าต้องห้ามเพิ่มเติมขึ้น  รัฐบาลจึงได้กำไรในพระคลังเป็นผลประโยชน์แผ่นดินยิ่นขึ้นอีกทางหนึ่ง  เมื่อพระคลังมีการซื้อและจำหน่ายสินค้ามากขึ้นเช่นกล่าวมา  การแผนกนี้จึงได้นามว่า พระคลังสินค้า          นอกจากภาษีอากรต่างๆที่กล่าวมา  มองสิเออร์เดอลาลุแบร์ว่า  ผลประโยชน์แผ่นดินที่ได้เป็นตัวเงินเมื่อในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯ ประมาณปีละ ๑,๕๐๐,๐๐๐ บาท.          ผลประโยชน์แผ่นดินเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี   นอกจากเก็บส่วยสัดพัฒยากร  และการซื้อขายในพระคลังสินค้าดังกล่าวมา  ยังมีทางที่ได้ผลประโยชน์ของหลวงด้วยแต่งเรือไปค้าขายยังนานาประเทศด้วยอีกอย่างหนึ่ง  คือมีเรือกำปั่นของหลวงบรรทุกสินค้าของหลวง เช่น ช้าง ดีบุก และฝาง เป็นต้น  ไปขายถึงอินเดียบ้าง เมืองจีนบ้าง เมืองชวาบ้าง และประเทศอื่นบ้าง  แล้วรับซื้อสินค้าต่างประเทศที่ต้องการใช้ในประเทศนี้ เช่นผ้าลายและถ้วยชาม เป็นต้น  เข้ามาให้พระคลังสินค้าจำหน่าย ได้กำไรในทางนี้  เป็นผลประโยชน์ของหลวงอีกทางหนึ่ง          วิธีเก็บผลประโยชน์แผ่นดินเช่นกล่าวมานี้  ใช้เป็นประเพณีมาจนตลอดสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี  เมื่อมาถึงสมัยกรุงธนบุรีเป็นราชธานีก็ดี  ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานี  เมื่อชั้นรัชกาลที่ ๑ และรัชกาลที่ ๒ ก็ดี  ก็เก็บส่วยสัดพัฒยากร  และประกอบการซื้อขายในพระคลังสินค้า  และค้าเรือต่อมาตามแบบครั้งกรุงศรีอยุธยา  ไม่ปรากฏว่าได้แก้ไขอย่างใด  นอกจากเปลี่ยนพิกัดอัตราบ้าง  มีตัวอย่างดังเช่นเก็บเงินแทนแรงรับราชการ  เมื่อครั้งรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯกำหนดว่า  ไพร่คนหนึ่งต้องมาเข้าเวรปีละ ๖ เดือน  ถ้าไม่มาเข้าเวรให้เสียเงินแทนเดือนละ ๒ บาท  ในชั้นกรุงรัตนโกสินทร์นี้ลดเวลารับราชการลง  คงให้เข้าเวรเพียงปีละ ๓ เดือน  แต่เพิ่มพิกัดเงินที่ต้องเสียแทนแรงมากขึ้น  เดือนละ ๖ บาท(๒)  เพราะฉะนั้นชั้นก่อนถ้าไพร่ไม่เข้ารับราชการ  ต้องเสียเงินปีละ ๑๒ บาท  แต่ชั้นหลังต้องเสียปีละ ๑๘ บาท  แต่การอันนี้เลือกได้ตามใจไพร่สมัคร  ถ้าไม่อยากเสียเงิน  ชั้นก่อนต้องมาอยู่ประจำเวรถึงปีละ ๖ เดือน  แต่ชั้นหลังต้องมาอยู่เพียงปีละ ๓ เดือน  ผิดกันดังนี้          เรื่องเก็บส่วยสาอากรปรากฏในจดหมายเหตุว่า  มาจัดการฟื้นระเบียบแบบแผนเมื่อรัชกาลที่ ๓  เพราะเมื่อในรัชกาลที่ ๒  ได้ผลประโยชน์แผ่นดินไม่พอจ่ายใช้ราชการบ้านเมือง  บางปีถึงต้องขอลดอัตราเบี้ยหวัดข้าราชการ  จ่ายแต่ครึ่งหนึ่งบ้าง หรือสองในสามส่วนบ้าง  หรือมิฉะนั้นเอาสิ่งสินค้าของหลวงที่มีอยู่ในพระคลังเช่นผ้าลายเป็นต้น  ออกแจกเป็นเบี้ยหวัดก็มี          ที่เรียกว่าเบี้ยหวัดนี้  มักจะเข้าใจกันผิดว่าเป็นผลประโยชน์ประจำตำแหน่ง  เช่นอย่างเงินเดือนทุกวันนี้  ที่จริงเบี้ยหวัดแต่ก่อนหาใช่ผลประโยชน์ประจำตำแหน่งไม่  ด้วยถือกันว่าข้าราชการเป็นตำแหน่งใด  ย่อมได้รับค่าฤชาธรรมเนียมหรือส่วยและส่วนลดในหน้าที่ตำแหน่งนยั้นเป็นผลประโยชน์  จะยกตัวอย่างดังเช่นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย และกลาโหมกรมท่า  ย่อมได้ค่าธรรมเนียมประทับตรานำตั้งตำแหน่ง  เป็นผลประโยชน์ประจำตำแหน่งอย่างหนึ่ง  และยังมีอย่างอื่นอีกหลายอย่าง   เบี้ยหวัดนั้น ที่จริงเป็นของพระราชทานตอบแทนข้าราชการที่รับราชการในส่วนพระองค์เป็นทำนองบำเหน็จ  เพราะฉะนั้น จึงถือว่าขึ้นลดได้ตามพระราชอัธยาศัย           ผลประโยชน์แผ่นดินครั้งรัชกาลที่ ๒ นั้น  ถ้าว่าโดยประเภท  และวิธีเก็บก็เป็นอย่างเดียวกับเมื่อครั้งศรีอยุธยาเป็นราชธานี  คือ มีจังกอบอย่าง ๑  อากรอย่าง ๑  ส่วยอย่าง ๑  ค่าฤชาธรรมเนียมอย่าง ๑  กำไรพระคลังสินค้าอย่าง ๑  กำไรในการค้าเรืออย่าง ๑  มีจำแนกรายการปรากฏอยู่ในหนังสือพระราชพงศาวดารของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์  กับจดหมายเหตุของครอเฟิตทูตอังกฤษ  ซึ่งเข้ามาในรัชกาลที่ ๒ เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๓๖๕  ได้เนื้อความดังนี้ จังกอบ นั้น  เก็บสินค้าเมื่อผ่านด่านขนอน(ร้อยชักสิบ)อย่าง ๑  เก็บค่าเบิกล่องเรือกำปั่นตามขนาดปากเรือวาละ ๑๒ บาท อย่าง ๑ อากร นั้น   เก็บค่านา  อากรสวนสมพัตสร  ค่าน้ำ  ตลาด  เตาสุรา  บ่อนเบี้ย ส่วย นั้น  เงินที่ยอมให้ไพร่เสียแทนเข้าเวรรับราชการ จึงเรียกว่าข้าราชการอย่าง ๑  เงินบังคับเรียกจากจีนแทนแรงรับราชการ พิกัดเท่ากับทาสกรรมกรปีละ ๕๐ สตางค์  ๓ ปีเก็บครั้งหนึ่ง บาท ๑ กับ ๕๐ สตางค์  ใครเสียแล้วผูกปี้ครั่งที่ข้อมือให้เป็นสำคัญ  จึงเรียกว่าเงินผูกปี้อย่าง ๑  ยังส่วยสิ่งของต่างๆ  ซึ่งยอมให้ชาวหัวเมืองหาส่งแทนเข้าเวรรับราชการอีกหลายอย่าง (สิ่งของเหล่านั้นแจ้งรายชื่ออยู่ในพระคลังสินค้า  ซึ่งจะกล่าวต่อไป) ค่าฤชาธรรมเนียม นั้น  เรียกค่าตรา ค่าโฉนด และค่าธรรมเนียมความเป็นต้น  เหมือนอย่างเมื่อครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี          พระคลังสินค้าเมื่อในรัชกาลที่ ๒ นั้น  ครอเฟิตกล่าวว่า  กำหนดสิ่งเหล่านี้เป็นสินค้าต้องห้าม  คือ  ๑. รังนก  ๒. ฝาง  ๓. ดีบุก  ๔. พริกไทย  ๕. เนื้อไม้  ๖. ผลเร่ว  ๗. ตะกั่ว  ๘. งาช้าง  ๙. รง (ผิดกับครั้งรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯ) คือ เพิ่มพริกไทย ผลเร่ว รง เข้าในสินค้าต้องห้าม ๓ อย่าง  ยกเลิกดินประสิวกับช้าง ๒ อย่าง  แต่ช้างนั้นปรากฏในที่อื่นว่า  ยังมีช้างของหลวงส่งไปขายถึงเมืองเทศ  เห็นครอเฟิตจะไม่รู้ เพราะส่งไปทางเมืองตรัง  จึงไม่กล่าวถึงสินค้าต้องห้ามที่พระคลังขายนั้น  ช้างเห็นจะเป็นของหลวงจับเอง  หรือเป็นภาคหลวงที่เรียกจากผู้จับงาช้าง  เป็นของบรรณาการและรับซื้อด้วย  นอกจากสองสิ่งนี้เป็นของส่วยและรับซื้อทั้งนั้น  ที่กล่าวมานี้เป็นส่วยสินค้าขาออก           สินค้าขาเข้า ซึ่งพวกพ่อคพามาแต่ต่างประเทศนั้น  ในรัชกาลที่ ๒ ปรากฏว่า  กำหนดว่าสินค้าต้องห้ามมิให้ขายแก่ผู้อื่นแต่เครื่องศัสตราวุธยุทธภัณฑ์ คือ ปืนและดินปืน เป็นต้น  สินค้าอื่นๆนอกจากนั้น  เป็นแต่รัฐบาลต้องการใช้สิ่งใด  ซื้อได้ก่อนผู้อื่น  หาปรากฏว่าบังคับให้เอามาขายเหมือนเมื่อครั้งรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯไม่          เรือของหลวงสำหรับแต่งไปค้าขายต่างประเทศ  เมื่อในรัชกาลที่ ๒  มี ๒ ลำ  ชื่อเรือมาลาพระนครลำ ๑  เรือเหราข้ามสมุทรลำ ๑  (เข้าใจว่ายังมีเรือหลวงที่เมืองนครศรีธรรมราชอีกสักลำหนึ่งหรือสองลำ)  แต่งไปค้าขายถึงเมืองเกาะหมาย เมืองสิงคโปร์ เมืองหมาเก๊า และบางทีก็ไปถึงอินเดีย           ผลประโยชน์แผ่นดินในรัชกาลที่ ๒  ครอเฟิตประมาณว่า  เก็บได้ราวปีละ ๒,๒๖๐,๐๐๐ บาท .................................................................................................................................................... (๒)   พิกัดที่ว่านี้  จะเปลี่ยนเมื่อรัชกาลไหนไม่ทราบแน่ จากคุณ : กัมม์ - [ 28 พ.ย. 49 15:32:39 ]

ความคิดเห็นที่ 7 โอ้โฮ!! ดีจัง ขอบคุณคุณกัมม์มากครับ ดูข้อ ๓. อากรค่านาแล้วแสดงว่าการเก็บกักเก็งกำไรที่ดินมีมานานแล้ว ลองสำรวจดูข้อไหนจะเข้าลักษณะภาษีที่ดินได้บ้าง ๓.  อากรค่านา  ว่าเก็บไร่ละ ๒๕ สตางค์  มีอธิบายว่า  แต่ก่อนถ้านาแห่งใดไม่ทำก็ไม่ต้องเสียค่านา  สมเด็จพระนารายณ์ฯมีพระราชประสงค์จะมิให้คนหวงที่นาไว้เปล่าๆ  ให้เก็บค่านาทั้งนาที่ทำและมิได้ทำ ๔. อากรสวน  ทุเรียนเก็บต้นละ ๕๐ สตางค์  พลูเก็บค้างละบาทหนึ่ง (ดูแรงเกินไป ที่จริงพิกัดเห็นจะเป็นไร่ละบาท)  หมาก เดิมเก็บพิกัดต้นละ ๓ ผล  ถึงรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ฯเก็บเป็นเงิน (แต่พิกัดเท่าใดหากล่าวถึงไม่)  มะพร้าวเก็บต้นละ ๕๐ สตางค์  ต้นส้ม ต้นมะม่วง ต้นมังคุด ต้นพริก (Pimentieri) เก็บต้นละบาท ๑ (ดูแรงเกินไป เห็นจะผิด)  มีอธิบายว่า พริกไทยนั้น เดิมก็เสียอากร  แต่สมเด็จพระนารายณ์ฯโปรดให้งดเก็บอากรเสีย  มีพระราชประสงค์จะให้คนปลูกพริกไทยเป็นสินค้าให้มากขึ้น ๖. อากรค่าน้ำ  เก็บจากอนุญาตที่ลหารให้คนหาปลา  มีอธิบายว่า เป็นหน้าที่ออกญาท้ายน้ำเป็นพนักงานเก็บ (มีอากรอีกอย่างหนึ่ง  ซึ่งเข้าใจว่าเก็บมาแต่โบราณ  แต่มองสิเออร์เดอลาลุแบร์มิได้กล่าวถึง คือ อากรตลาด  เก็บจากผู้ที่ออกร้านขายของในท้องตลาด  แต่พิกัดอย่างไร หามราบชัดไม่) อากรค่านา อากรสวน อากรค่าน้ำ อากรตลาด เหล่านี้ควรถือเป็นจำพวกภาษีที่ดิน (รวมทรัพยากรธรรมชาติ) อากรสวนไม่ควรเก็บตามจำนวน-ประเภทของต้นไม้ แต่ควรเก็บตามขนาดและมูลค่าของที่สวนเหมือนอากรค่านา สั้นๆ ก็คือควรเก็บตามมูลค่าของที่ดินนั่นเอง ที่น้ำก็ถือว่าอยู่ในพวกที่ดินด้วย ส่วนอากรตลาดก็ควรเก็บตามมูลค่าของที่ดินเช่นเดียวกันซึ่งก็น่าจะแพงกว่าที่สวนที่นามาก หลักการคือควรพยายามเก็บภาษีจากมูลค่าที่ดินที่ถือครอง ไม่ควรเก็บภาษีจากรายได้ของการทำงานและการลงทุนผลิตสินค้าและบริการ จากคุณ : ยูโทเพียไทย (สุธน หิญ) - [ 29 พ.ย. 49 08:29:07 ]

ความคิดเห็นที่ 8 สวัสดีครับ คุณ ยูโทเพียไทย อากรค่าน้ำดูเหมือน บ่อตกปลาเก็บจากนักตกปลา(ในสมัยนี้) มากกว่านะครับ อากรตลาด  ตามบ้านนอกยังเห็นเจ้าของตลาดเดินเก็บคนขายของรายตัวเป็นรายวันอยู่เลยครับ วันนี้มีภาษี ๓๘ อย่างในรัชกาลที่ ๑  มาฝากให้วิเคราะห์ด้วยครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 29 พ.ย. 49 09:54:08 ]

ความคิดเห็นที่ 9 (ต่อ)          ถึงรัชกาลที่ ๓  จัดการแก้ไขวิธีการเก็บผลประโยชน์แผ่นดินหลายอย่าง  เหตุด้วยเมื่อในรัชกาลที่ ๒  ผลประโยชน์แผ่นดินได้ไม่พอจ่ายราชการดังกล่าวมาแล้ว  ครั้นมาถึงรัชกาลที่ ๓ มีศึกสงคราม จำเป็นต้องการเงินใช้ราชการมากกว่าแต่ก่อน  พระบาทสมเด็จฯพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระราชดำริจัดการฟื้นวิธีการเก็บเงินผลประโยชน์แผ่นดินราชการ  ที่ทรงจัดนั้นคือแก้ไขวิธีเก็บภาษีอากรเดิม เช่น เรียกเก็บค่านาเป็นตัวเงินแทนเก็บข้าวเปลือกขึ้นฉางหลวง  คิดเป็นไร่ละสลึง  และเก็บเงินแทนค่าขนข้าวส่งฉางหลวงอีกไร่ละเฟื้องเป็นต้น[sup(๓)[/sup]  นอกจากแก้ไขวิธีเก็บ  ทรงตัวภาษีขึ้นใหม่อีกหลายอย่าง            คำว่า  “ภาษี”  แต่เดิมในภาษาไทยใช้แต่ความหมายว่าได้เปรียบ  ดังเช่นกล่าวว่าสิ่งนี้มีภาษีกว่าสิ่งโน้น  ที่มาใช้หมายความว่าเก็บผลประโยชน์แผ่นดินดูเหมือนจะเพิ่งปรากฏขึ้นเมื่อในรัชกาลที่ ๓  เห็นจะมาแต่ภาษาจีนแต้จิ๋ว “บู้ซี” หมายความว่าสำนักเจ้าพนักงานทำการเก็บผลบประโยชน์แผ่นดิน  เพราะมาจัดวิธีให้มีผู้มาว่าประมูลเงินหลวงรับผูกขาดเก็บเก็บผลประโยชน์แผ่นดินขึ้นเมื่อรัชกาลที่ ๓  ใครประมูลได้ก็ได้ชื่อว่า “เจ้าภาษี” ดังนี้          ภาษีซึ่งตั้งขึ้นในรัชกาลที่ ๑  เจ้าพระยาทิพากรวงศ์กล่าวไว้ในหนังสือพระราชพงศาวดารว่ามี ๓๘ อย่าง คือ ๑. บ่อนเบี้ยจีน  เดิมมีแต่บ่อนเบี้ยไทย  คือตั้งโรงให้คนไปเล่นเบี้ยกันเอง  นายอากรเป็นแต่เก็บต๋งหัวเบี้ยส่งหลวง  ที่เรียกว่าบ่อนเบี้ยจีนนั้น  สำหรับพวกจีนเล่นกัน  ยอมให้เล่นตามประเพณีในเมืองจีน ๒. หวย ก.ข. ๓. ภาษีเบ็ดเสร็จ (เก็บจากของลงสำเภา) ๔. ภาษีของต้องห้ามหกอย่าง ๕. ภาษีพริกไทย (เก็บจากผู้ซื้อลงสำเภา) ๖. ภาษีพริกไทย (เก็บจากชาวไร่ที่ปลูกพริกไทย) ๗. ภาษีฝาง ๘. ภาษีไม้แดง (เก็บจากผู้ซื้อลงสำเภา) ๙. ภาษีไม้แดง (เก็บจากผู้ขาย) ๑๐. ภาษีเกลือ ๑๑. ภาษีน้ำมันมะพร้าว ๑๒. ภาษีน้ำมันต่างๆ ๑๓. ภาษีกะทะ ๑๔. ภาษีต้นยาง ๑๕. ภาษีไต้ ชัน ๑๖. ภาษีฟืน ๑๗. ภาษีจาก ๑๘. ภาษีกระแชง ๑๙. ภาษีไม้ไผ่ป่า ๒๐. ภาษีไม้รวก ๒๑. ภาษีกอไม้สีสุก ๒๒. ภาษีไม้ค้างพลู ๒๓. ภาษีไม้ต่อเรือ ๒๔. ภาษีไม้ซุง ๒๕. ภาษีฝ้าย ๒๖. ภาษียาสูบ ๒๗. ภาษีปอ ๒๘. ภาษีคราม ๒๙. ภาษีเนื้อแห้ง ปลาแห้ง ๓๐. ภาษีเยื่อเคย ๓๑. ภาษีน้ำตาลทราย ๓๒. ภาษีน้ำตาลหม้อ ๓๓. ภาษีน้ำตาลอ้อย ๓๔. ภาษีสำรวจ ๓๕. ภาษีเตาตาล ๓๖. ภาษีจันอับ, ไพ่, เทียนไขเนื้อ, และขนมต่างๆ ๓๗. ภาษีปูน ๓๘. ภาษีเกวียน, โคต่าง, เรือจ้าง, ทางโยง          ในรัชกาลที่ ๓  โปรดฯให้เลิกอากรซึ่งเคยมีมาแต่ครั้งกรุงเก่า  ๒  อย่าง คือ ๑. อากรรักษาเกาะ ๒. อากรค่าน้ำ .................................................................................................................................................... (๓)  ในหนังสือมองสิเออร์เดอลาลุแบร์ว่า  เมื่อรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เก็บค่านาเป็นตัวเงิน  ที่มาเปลี่ยนเป็นเก็บข้าวเปลือกนั้น  เข้าใจว่าเห็นจะเป็นครั้งกรุงธนบุรี  เพราะเป็นเวลาราษฎรขัดสนเงิน และรัฐบาลต้องการข้าวเป็นเสบียงสำหรับทำสงคราม จากคุณ : กัมม์ - [ 29 พ.ย. 49 09:58:37 ]

ความคิดเห็นที่ 10 เคยได้ยินเรื่องหนึ่ง คือภาษีผักบุ้ง ถึงทำให้เกิดการสั่นสะเทือนราชบัลลังก์ในสมัยปลายกรุงศรีอยุธยาเชียวแหละ จากคุณ : NickyNick - [ 29 พ.ย. 49 11:12:53 ]

ความคิดเห็นที่ 11 สวัสดีครับพี่นิค ได้ยินก็บอกกันมั่งนะพี่นะ   ความรู้จะมีค่าก็ต่อเมื่อถ่ายทอด นะครับพี่ จากคุณ : กัมม์ - [ 29 พ.ย. 49 12:23:33 ]

ความคิดเห็นที่ 12 บัญชีเงินภาษีอากร จำนวนปีมะเส็งสัปตศก  จุลศักราช ๑๒๐๗ ภาษีฝาง  พระสวัสดิวารีรับทำ รวมเป็นเงิน ๗๔๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๖๕๐  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๗๐  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๑๐  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวง ๑๐  ชั่ง ภาษีพริกไทย  หลวงอภัยวานิชรับทำ รวมเป็นเงิน ๔๒๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๓๘๐  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๓๐  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๕  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๕  ชั่ง ภาษีเบ็ดเสร็จสำเภา  จีนชินรับทำ รวมเป็นเงิน ๒๗๕  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๒๕๕  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๕  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๒  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๓  ชั่ง(๔) ขึ้น  เจ้าคุณวัง (เจ้าจอมมารดา กรมหมื่นสุรินทร์) ๓  ชั่ง ภาษีของต้องห้าม  จีนชินรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๗๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๑๕๐  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๕  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร์ ๒  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๑  ชั่ง ขึ้น  เจ้าคุณวัง ๒  ชั่ง ภาษีเนื้อปลา  จีนเล่าแชเป็นขุนวิเศษภักดีรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๑๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๙๓  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๒  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร์ ๓  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๒  ชั่ง ภาษีฝ้าย, ครั่ง  จีนพลับเป็นขุนจำเริญโภคารับทำ รวมเป็นเงิน ๑๘๕  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๑๗๗  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๗  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๑  ชั่ง ภาษีฝ้าย, ยาสูบ  จีนชินเป็นขุนศรีสมบัติรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๗๕  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๑๖๑  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๐  ชั่ง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๒  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักรณเรศ ๑  ชั่ง ภาษีของเบ็ดเสร็จสิบลด  จีนเกงซัวเป็นขุนภักดีอากรรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๑๒  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๑๐๑  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๙  ชั่ง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๒  ชั่ง ภาษีงาปีสิบลด  จีนต่วนเป็นขุนโกชาวาณิชรับทำ รวมเป็นเงิน ๕๒  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๔๔  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๓  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๒  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๒  ชั่ง ภาษีน้ำตาลทราย  หลวงพิทักษ์ทศกรรับทำ รวมเป็นเงิน ๖๖๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๖๑๘  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๕  ชั่ง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๓  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๓  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๒  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๑๗  ชั่ง ขึ้น  เจ้าคุณวัง ๒  ชั่ง ภาษีฟืนโรงน้ำตาล  หลวงพิทักษ์ทศกรรับทำ รวมเป็นเงิน ๗๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๖๕  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๕  ชั่ง ภาษีน้ำตาลกรวด  จีนบี๊เป็นหมื่นมธุรสวาณิชรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๐๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๙๕  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๕  ชั่ง ภาษีน้ำตาลโตนดเมืองเพชรบุรี  จีนเกียดเป็นขุนวิเศษทศกรรับทำ  รวมเป็นเงิน ๗๕  ชั่ง(๕) ขึ้น  พระคลังสินค้า ๗๕  ชั่ง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๕  ชั่ง ขึ้น  พระสรีสุลาไลย ๖  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นสุรินทร ๑  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๑  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๕  ชั่ง ภาษีน้ำตาลโตนดเมืองนนทบุรี  จีนนิ่มรับทำ รวมเป็นเงิน ๔  ชั่ง ขึ้น  พระคัลสินค้า ๔  ชั่ง ภาษีน้ำตาลโตนดเมืองสุพรรณบุรี  นายอยู่รับทำ รวมเป็นเงิน ๒  ชั่ง  ๕  ตำลึง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๒  ชั่ง  ๕  ตำลึง ภาษีน้ำอ้อย  หลวงพิทักษ์ทศกรรับทำ รวมเป็นเงิน ๑๖๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๑๔๐  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๒๐  ชั่ง อากรรังนกเมืองชุมพร เมืองไชยา  หลวงบรรจบวาณิชรับทำ  รวมเป็นเงิน ๙๕  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๗๑  ชั่ง  ๑๕  ตำลึง  ๒  บาท  ๒  สลึง  ๕๕๐  เบี้ย ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๓  ชั่ง  ๙  ตำลึง  ๑  สลึง  ๑๐๘  เบี้ย ขึ้น  พระคลังนอก ๔  ชั่ง  ๔  ตำลึง  ๒  สลึง  ๑๔๒  เบี้ย ขึ้น  พระคลังใน ๒  ชั่ง  ๘  ตำลึง  ๒  บาท ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๑  ชั่ง  ๑๖  ตำลึง  ๑  สลึง ขึ้น กรมหมื่นสุรินทร์ ๔  ชั่ง  ๖  ตำลึง  ๑  บาท  ๑  สลึง  ๑  เฟื้อง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๑  ชั่ง  ๓  ตำลึง  ๓  บาท  ๒  สลึง  ๑  เฟื้อง ขึ้น  กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ๑๒  ตำลึง  ๓  บาท  ๑  สลึง  ๑  เฟื้อง ขึ้น  เจ้าคุณวัง ๕  ชั่ง  ๓  ตำลึง  ๒  บาท อากรรังนก, กุ้งแห้งเมืองสงขลา  พระยาสงขลารับทำ รวมเป็นเงิน   ๕๕  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๕๕  ชั่ง อากรรังนกเมืองไทย  พระยานครรับทำ รวมเป็นเงิน ๗๒  ชั่ง  ๕  ตำลึง  ๒  บาท  ๒  สลึง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๗๒  ชั่ง  ๕  ตำลึง  ๒  บาท  ๒  สลึง ภาษีกอไม้ไผ่สีสุก  หลวงแพ่ง หมื่นทิพย์รับทำ เมืองกรุงเก่า เมืองอ่างทอง เมืองลพบุรี เมืองอินทร์ เมืองพรหม เมืองสิงห์ เมืองสรรค์ เมืองชัยนาท รวมเป็นเงิน ๑๐๐  ชั่ง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๗๘  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๖  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๗  ชั่ง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๔  ชั่ง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๔  ชั่ง ภาษีกอไม้ไผ่สีสุก  นางคงรับทำ เมืองสุพรรณบุรี เมืองนครไชยศรี เมืองปทุมธานี รวมเป็นเงิน ๘  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระคลังสินค้า ๖  ชั่ง  ๑๐  ตำลึง ขึ้น  พระราชวังบวรฯ ๑๕  ตำลึง ขึ้น  พระศรีสุลาไลย ๑๕  ตำลึง ขึ้น  กรมหลวงรักษรณเรศ ๕  ตำลึง ขึ้น  กรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ ๕  ตำลึง ภาษีกอไม้ไผ่สีสุก  ข้าหลวงกรมการเก็นเป็นหลวง เมืองราชบุรี เมืองเพชรบุรี เมืองสมุทรสงคราม รวมเป็นเงิน ๑๒  ชั่ง  ๑  บาท  ๒  สลึง  ๑  เฟื้อง ภาษีฝ้ายเม็ด, ฝ้ายบด  กรมการเก็บเป็นเงินหลวง เมืองปราณบุรี รวมเป็นเงิน ๒  ชั่ง  ๑๙  ตำลึง  ๒  บาท  ๑  เฟื้อง  ๓๕๒  เบื้ย ภาษีไม้ท่อน ไม้กระดาน กงฉาก กงค้าง  กรมการเก็บเป็นหลวง   กรุงเทพฯ เมืองสมุทรสงคราม เมืองนคร รวมเป็นเงิน                                 ๓  ชั่ง  ๒  ตำลึง ภาษีปลาทู  เจ้าภาษีเนื้อ  เจ้าภาษีปลาเก็บเป็นหลวง รวมเป็นเงิน                          ๒๐  ชั่ง  ๒  ตำลึง รวมทั้งสิ้น  ๓,๖๘๐  ชั่ง  ๙  ตำลึง  ๒  บาท  ๑  สลึง  ๑  เฟื้อง  ๓๕๒  เบี้ย (๒๙๔,๔๓๘  บาท  ๔๖  สตางค์) .................................................................................................................................................... (๔) จำนวนนี้น่าจะเป็น ๑ ชั่ง และ ๒ ชั่งตามลำดับ  จึงจะตรงกับจำนวนเงินภาษีทั้งหมด (๕)  จำนวนนี้น่าจะผิด  เพราะที่แยกออกไปเป็นจำนวน ๙๔ ชั่ง แก้ไขเมื่อ 29 พ.ย. 49 15:52:53 จากคุณ : กัมม์ - [ 29 พ.ย. 49 15:51:16 ]

ความคิดเห็นที่ 13 (ต่อ)          ตามรายการที่ปรากฏในบัญชีนี้  กล่าวถึงแต่ภาษีอากรบางอย่าง  เงินผลประโยชน์แผ่นดินครั้งรัชกาลที่ ๓  มากกว่าที่ปรากฏในบัญชีนี้อีกเป็นอันมาก  ประมาณเห็นจะไม่ต่ำกว่า  ๒๕,๐๐๐,๐๐๐  บาท          ในรัชกาลที่ ๓ นอกจากที่จัดวิธีเก็บภาษี  ปละตั้งภาษีขึ้นใหม่  การค้าขายของหลวงและของเจ้านายข้าราชการผู้ใหญ่ ด้วยแต่เรือไปค้าขายต่างประเทศ  ก็ยังคงทำมาตลอดรัชกาล          ถึงรัชกาลที่ ๔  กรุงสยามทำหนังสือสัญญาค้าขายกับฝรั่งต่างประเทศ  การที่ทำหนังสือสัญญากับต่างประเทศนั้น  เป็นปัจจัยต่อการเก็บภาษีอากรเป็นข้อสำคัญในเวลาต่อมา  เหตุด้วยยอมให้ชาวต่างประเทศที่เข้ามาค้าขาย  เมื่อเสียภาษีตามพิกัดอัตราอันกำหนดไว้ในหนังสือสัญญาแล้ว  ซื้อขายได้โดยสะดวก  ตัดทางค้าขายของหลวงในพระคลังสินค้า  และทางค้าขายผู้มีบรรดาศักดิ์ซึ่งเคยทำมาแต่ก่อน  รัฐบาลจำต้องตั้งภาษีอากรหาผลประโยชน์แผ่นดิน  และแบ่งส่วนพระราชทานทดแทนผู้มีบรรดาศักดิ์ซึ่งขาดตกไปเพราะการทำหนังสือสัญญากับต่างประเทศ  ภาษีอากรซึ่งตั้งขึ้นใหม่ในรัชกาลที่ ๔  เจ้าพระยาทิพากรวงศ์แสดงไว้ว่ามี ๑๔ อย่าง  คือ ๑.  ภาษีฝิ่น ๒.  ภาษีสุกร ๓.  ภาษีปลาสด ๔.  ภาษีปลาทู ๕.  ภาษีไหม ๖.  ภาษีขี้ผึ้ง ๗.  ภาษีผัก ๘.  ภาษีหม้อหวด ๙.  ภาษีถัง ๑๐.  ภาษีเตาหล่อ ๑๑.  ภาษีมาดเรือโกลน ๑๒.  ภาษีแจว พายโกลน ๑๓.  อากรการพนัน ๑๔.  อากรมหรสพ          กลับตั้งภาษีซึ่งเลิกในรัชกาลที่ ๓ สองอย่าง  คือ ๑.  อากรค่าน้ำ ๒.  อากรรักษาเกาะ          ลดเลิกและแก้ไขวิธีเก็บภาษีอากร ๖ อย่าง  คือ ๑.  เปลี่ยนอากรตลาด  เป็นภาษีเรือโรงน้ำมัน ๒.  ลดพิกัดเก็บสมพักสร  ซึ่งเดิมเก็บไร่ละบาท  ลงเป็นไร่ละเฟื้อง ๓.  เลิกวิธีเก็บภาษีพริกไทย ตามจำนวนค้างพริกไทย  เปลี่ยนเป็นเก็บอย่างสมพักสร ๔.  เลิกภาษีเกวียน เรือจ้างว และทางโยง ๕.  ลดอากรต้นทุเรียน  ซึ่งเคยเก็บต้นละบาท ลงเป็นต้นละเฟื้อง ๖.  เลิกภาษีน้ำมันมะพร้าว  เปลี่ยนเป็นเก็บตามจำนวนต้นมะพร้าว (ต่อมาเลิกทีเดียว)          จำนวนเงินภาษีอากร ซึ่งเก็บได้ในตอนต้นรัชกาลที่ ๔ (เข้าใจว่าจะไม่สูงต่ำผิดกับในรัชกาลที่ ๓  นัก)  สังฆราชปะละกัวได้สืบจำนวนเงินปีหนึ่งได้ดังนี้ ค่านา                                          ๒,๐๐๐,๐๐๐  บาท อากรสวน                                    ๕,๕๔๕,๐๐๐  บาท อากรสมพักสร                                 ๕๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีซุง                                             ๘๐,๐๐๐  บาท ภาษีฝาง                                         ๒๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีน้ำมันมะพร้าว                            ๕๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีน้ำตาลทราย                              ๒๕๐,๐๐๐  บาท ภาษีน้ำตาลโตนด                                ๑๐,๐๐๐  บาท ภาษีข้าวขาออก                                ๑๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีเกลือ                                          ๕๐,๐๐๐  บาท ภาษีพริกไทย                                   ๔๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีกระวาน                                       ๑๐,๐๐๐  บาท ภาษีเร่ว                                             ๒๐,๐๐๐  บาท ภาษีครั่ง                                            ๑๒,๐๐๐  บาท ภาษีดีบุก                                           ๖๐,๐๐๐  บาท ภาษีเหล็ก                                          ๖๐,๐๐๐  บาท ภาษีงาช้าง                                        ๔๕,๐๐๐  บาท ภาษียางไม้                                       ๒๔,๐๐๐  บาท ภาษีหน่อแรด(๖)                              ๒,๐๐๐  บาท ภาษีเขากวาง                                       ๔,๐๐๐  บาท ภาษีเขาควาย                                          ๕๐๐  บาท ภาษีหนังสัตว์                                       ๒,๖๐๐  บาท ภาษีกำยาน                                         ๑,๐๐๐  บาท ภาษีรังนก                                       ๑๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีปลาแห้ง                                     ๓๐,๐๐๐  บาท ภาษีกุ้งแห้ง                                         ๖,๐๐๐  บาท ภาษีเยื่อเคย                                      ๑๐,๐๐๐  บาท ภาษีน้ำมันยาง                                     ๘,๐๐๐  บาท ภาษีชัน                                              ๗,๐๐๐  บาท ภาษีไม้แดง                                       ๔๐,๐๐๐  บาท ภาษีไต้                                             ๒๐,๐๐๐  บาท ภาษีหวาย                                          ๑๒,๐๐๐  บาท ภาษีเปลืองโปลง                                  ๑๐,๐๐๐  บาท ภาษีเสา                                              ๙,๐๐๐  บาท ภาษีไม้ไผ่                                         ๙๐,๐๐๐  บาท ภาษีจาก                                           ๑๕,๐๐๐  บาท ภาษีฟืน                                            ๑๕,๐๐๐  บาท ภาษีฝิ่น                                           ๔๐๐,๐๐๐  บาท อากรสุรา                                         ๕๐๐,๐๐๐  บาท อากรบ่อนเบี้ย                                   ๕๐๐,๐๐๐  บาท อากรค่าน้ำ                                         ๗๐,๐๐๐  บาท อากรตลาด                                       ๑๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีแพ                                           ๑๕๐,๐๐๐  บาท ภาษียาสูบ                                        ๒๐๐,๐๐๐  บาท ภาษีไม้หอม                                       ๔๕,๐๐๐  บาท อากรรักษาเกาะ                                    ๖,๐๐๐  บาท ภาษีขาออก (ศุลกากร)                       ๓๐๐,๐๐๐  บาท ค่าแรงแทนรับราชการ                    ๑๒,๐๐๐,๐๐๐  บาท เงินผูกปี้ข้อมือจีน(๓ ปีเก็บครั้ง ๑)       ๒,๐๐๐,๐๐๐  บาท จังกอบเก็บเรือทะเล                             ๘๐,๐๐๐  บาท ภาคหลวงบ่อทองบางสะพาน                  ๑๐,๐๐๐  บาท ภาษีนครโสเภณี                                  ๕๐,๐๐๐  บาท เงินค่าธรรมเนียมความ                          ๑๕,๐๐๐  บาท ผลประโยชน์ส่งจากหัวเมืองฝ่ายเหนือ       ๕๐,๐๐๐  บาท ผลประโยชน์ส่งจากหัวเมืองใต้                ๔๐,๐๐๐  บาท อากรหวย ก.ข.                                  ๒๐๐,๐๐๐  บาท          รวมยอดจำนวนเงินผลประโยชน์แผ่นดิน  ครั้งรัชกาลที่ ๔  ปีหนึ่งประมาณเงิน  ๒๖,๙๖๔,๑๐๐  บาท  (จำนวนเงินที่ประมาณนี้เป็นต้นรัชกาลที่ ๔  เห็นจะไม่ห่างไกลกับจำนวนผลประโยชน์แผ่นดินที่เก็บได้ในรัชกาลที่ ๓ นัก) .................................................................................................................................................... (๖)  น่าจะเป็น นอแรด แก้ไขเมื่อ 30 พ.ย. 49 10:03:55 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 พ.ย. 49 10:01:21 ]

ความคิดเห็นที่ 14 (ต่อ)          การเก็บภาษีอากรเเบ่งเป็นหน้าที่กระทรวงต่างๆ (จะจัดมาแต่รัชกาลที่ ๓  หรือรัชกาลที่ ๔  ไม่ทราบแน่)  มีบัญชีทำในรัชการที่ ๕  เมื่อปีวอก พ.ศ. ๒๔๑๕  ชั้นก่อนจัดพระคลังตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์  ปรากฏอยู่ดังนี้ ขึ้นกรมพระคลังมหาสมบัติ ภาษีน้ำมันมะพร้าว ภาษีน้ำมันปลา อากรสุรา  ๒๖  หัวเมือง บ่อนเบี้ย  ๕๑  ตำบล ค่าน้ำ  ๑๖  ตำบล สมพักสร  ๓๔  เมือง ภาษีทางโยงบางพลี ภาษีเสา อากรสวนใน  ๓๔,๒๓๖  สวน อากรสวนนอก  ๗,๓๐๕  สวน ขึ้นกรมพระคลังสินค้า อากรหวย ก.ข. บ่อนเบี้ยไทย  บ่อนเบี้ยจีน  รวม  ๒๐  ตำบล อากรการพนันต่างๆในหัวเมือง ภาษีน้ำตาลทราย ภาษีถั่วงาปลาทู ภาษีสุกร ภาษีจันอับ ภาษีเยื่อเคย ภาษีฝ้ายปอคราม ภาษียาสูบ ภาษีไหมขี้ผึ้ง ภาษีหม้อหวด ภาษีพริกไทย ภาษีปลาน้ำจืด , น้ำเค็ม อากรรังนก ภาษีกุ้งแห้ง ขึ้นพระกลาโหม อากรสุรากรุงเทพฯ อากรแป้งข้าวหมาก ภาษีกะทะ ภาษีเหล็กก้อน , เหล็กหล่อ ภาษีถ่าน อากรรังนก (เมืองสงขลา และเมืองตรัง) ขึ้นกรมมหาดไทย ภาษีเรือโรงร้าน ภาษีมาดเรือโกลน ภาษีหีบฝ้าย ภาษีละคร ภาษีไม้ไผ่ ภาษีซุง ขึ้นกรมพระคลังในซ้าย อากรนาเกลือ อากรป่าผึ้ง ภาษีนุ่น ขึ้นพระคลังในขวา สมพักสรยาสูบ  ๒๓  เมือง ภาษีถ่านไม้ไผ่ ขึ้นกรมท่า อากรสมพักสรพริกไทย ภาษีไหม ภาษีไม้ไผ่ป่า ภาษีจาก อากรรักษาเกาะ อากรป่าผึ้ง (หัวเมืองชายทะเลตะวันออก) ภาษีไม้กระดาน ภาษีเบ็ดเสร็จ ภาษีฝาง ภาษีเข้า ขาออก ขึ้นกรมพระคลังราชการ อากรสวนจาก  ๑๐  เมือง ค่าจองสวน ภาษีไต้ ชัน น้ำมันยาง ภาษีฟืน ขึ้นกรมท่าซ้าย ภาษีเกลือ ภาษีไม้เครื่องเรือ ขึ้นกรมนา ค่าน้ำ          รวมจำนวนเงินผลประโยชน์ภาษีอากร (นอกจากค่าราชการส่วยและภาษีฝิ่น  อันมิได้กล่าวถึงในบัญชีที่แสดงมา)  เป็นเงินปีละ  ๒๙,๐๑๒,๘๐๐  บาท  นับว่าที่ได้ในรัชกาลที่ ๔          ถึงรัชกาลที่ ๕  เมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงบัญชาราชการแผ่นดินเอง  ความปรากฏว่าเงินผลประโยชน์แผ่นดินได้เข้าพระคลังไม่เต็มจำนวน  มักติดค้างอยู่ตามเจ้ากระทรวงและเจ้าภาษีนายอากรเสียโดยมาก  เงินพระคลังมหาสมบัติไม่พอจ่าย  ถึงรัฐบาลต้องเป็นหนี้อยู่  จึงทรงพระราชดำริให้จัดการพระคลัง  ตั้งแต่ปีระกา พ.ศ. ๒๓๑๖  ตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์เป็นที่สำนักงาน  ชั้นแรกเป็นแต่ให้มีกรมบัญชีกลาง สำหรับรวมบัญชีเงินผลประโยชน์แผ่นดิน  ซึ่งต่างกระทรวงเป็นเจ้าหน้าที่เก็บนั้น  ให้รู้ว่าเป็นจำนวนเงินเท่าใด  และเร่งเรียกเงินให้ส่งเข้าพระคลังมหาสมบัติตามกำหนด  แล้วจัดการแก้ไขค่อยรวมการภาษีอากรเข้าในกระทรวงพระคลังเป็นลำดับมา  และทรงพระราชดำริจัดระเบียบการเก็บภาษีอากรเลิกเสียบ้าง  แก้ไขวิธีเก็บบ้าง  เปลี่ยนแปลงมาเป็นลำดับ  จนเป็นกระทรวงเสนาบดีอยู่ในบัดนี้ แก้ไขเมื่อ 30 พ.ย. 49 15:14:39 แก้ไขเมื่อ 30 พ.ย. 49 14:54:27 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 พ.ย. 49 14:53:04 ]

ความคิดเห็นที่ 15 คคห ๑๒ และ ๑๓   มีประโยชน์มากค่ะเพราะกำลังสนใจเรื่องภาษีน้ำตาล แสดงว่าโปรด พระปิตุลา กรมหลวงรักษ์รณเรศ(พระยศในขณะนั้น)  ที่ทรงกำกับกรมวัง  มาก ท่านก็เลยมีทุนทรัพย์ที่จะแสวงความสุขสำราญ  และคิดการใหญ่ เจ้าจอมมารดาน้อยแก้วมาจากตระกูลใหญ่ที่มีกำลัง   เป็นธิดาพระยาจักรี เมืองนครศรีธรรมราช และโปรดกรมหมื่นอัปสรสุดาเทพ  อย่างยิ่ง สังเกตเห็นภาษีนครโสเภณีเก็บได้ถึง ๕๐,๐๐๐  บาท จากคุณ : แสนอักษร - [ 1 ธ.ค. 49 07:32:51 ]

ความคิดเห็นที่ 16 สวัสดีครับ คุณ แสนอักษร ยินดีเป็นอย่างยิ่ง  ที่เรื่องที่คัดได้เป็นประโยชน์กับส่วนรวมบ้าง วันนี้จะคัดเรื่องตำนานภาษีบางอย่าง ว่าเป็นอย่างไร  มีความเป็นมาอย่างไรบ้าง ขอเริ่มด้วยตำนานค่านานะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 08:34:44 ]

ความคิดเห็นที่ 17 มีข้อวิจารณ์อากรอีกข้อหนึ่งครับ อากรสวน ซึ่งเก็บตามจำนวนต้นไม้ เคยมีผลดังในหนังสืออเมริกันดีเด่น ชื่อ ความก้าวหน้ากับความยากจน (http://geocities.com/utopiathai/ProgressAndPoverty ) หน้า 409 ว่า "ภาษีที่โมฮัมเหม็ด อาลีเรียกเก็บจากต้นอินทผลัมได้ทำให้ชาวไร่ในอียิปต์ตัดต้นอินทผลัมของตนทิ้ง แต่ภาษีมากกว่านี้ 2 เท่าซึ่งเรียกเก็บจากที่ดินมิได้ทำให้เกิดผลเช่นนี้เลย" ขอบคุณคุณกัมม์มากครับ ผมเลยได้อาศัยเอาไปเขียนออกที่ http://utopiathai.bloggang.com และที่ http://geocities.com/utopiathai ด้วย จากคุณ : ยูโทเพียไทย (สุธน หิญ) - [ 1 ธ.ค. 49 10:04:45 ]

ความคิดเห็นที่ 18 เรื่องภาษีผักบุ้ง จำได้เลือนๆ ไม่รู้ว่าอ่านจากหนังสือเล่มไหน จะเป็นหนังสือโฉมหน้าศักดินาไทย ของจิตร ภูมิศักดิ์ รึเปล่าไม่รู้ รู้สึกจะเป็นสมัยพระเจ้าเอกทัศน์ปลายกรุงศรีอยุธยา บ้านเมืองเดือดร้อนไปทั่ว ทางขุนนางอำมาตย์จึงหาวิธีเพิ่มรายได้ทุกอย่าง  แม้แต่ประชาชนยังถูกรีดภาษีจากผักบุ้งที่เก็บขายเก็บกินกันอีก ความเดือดร้อนจึงเกิดกับชาวบ้านระดับรากหญ้าหรือรากแก้วอย่างอุ่นหนาฝาคั่งเท่าเทียมกัน   ในที่สุด  เมื่อความเดือดร้อนมีหนักเข้า  ก็ต้องล่วงรู้ถึงพระมหากษัตริย์ วิธีการที่จะแสดงให้รู้เขาก็คงมีวิธีกันไปหลายๆ แบบ  แต่เมื่อเรื่องเล็กถูกสร้างให้เป็นเรื่องใหญ่เพราะการจัดเก็บภาษีที่ไม่เป็นธรรมเหล่านี้ ประชาชนเหมือนกับถูกรังแก  ทุกอย่างจึงต้องสะท้อนไปที่องค์พระมหากษัตริย์อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จากคุณ : NickyNick - [ 1 ธ.ค. 49 11:20:36 ]

ความคิดเห็นที่ 19 ฟังเรื่องที่คุณยูโทเพียไทย เล่าเกี่ยวกับภาษีต้นอินทผลัม  ทำให้นึกถึงเรื่องภาษีน้ำตาลโตนดขึ้นมา เมืองสุพรรณสมัยก่อนมีต้นตาลมากเหมือนกับเพชรบุรีหรือจังหวัดอื่นๆ ในภาคกลาง ภาษีน้ำตาลโตนดในตอนต้นรัชกาลที่ ๔ ไม่มากนัก เพียงปีละประมาณ ๑๐,๐๐๐  บาท หากเจาะเฉพาะเมืองสุพรรณที่เดียว ในปี จ.ศ.๑๒๐๗ (พ.ศ.๒๓๘๘) ได้เงินเพียง ๒  ชั่ง  ๕  ตำลึง เทียบปีเดียวกันของเมืองเพชรบุรี  ได้ ๙๔  ชั่ง เมืองนนทบุรี  ได้ ๔  ชั่ง เมื่อสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จประพาสเมืองสุพรรณคราวหนึ่ง  พระองค์ได้เรียกประชุมพวกพ่อค้าและผู้ชำนาญการทำตาลโตนดในวันที่ ๑๐ สิงหาคม ร.ศ.๑๑๗ ได้ความรู้เพิ่มเติมดี  พระองค์จึงรู้ว่าเหตุใดเมืองสุพรรณถึงมีคนทำน้ำตาลโตนดกันน้อยลง  ทำให้เก็บภาษีส่วนนี้ได้น้อยลง  แต่ก็ยังใจแข็งไม่ยกเลิกภาษีนี้ แต่คราวเดียวกันพระองค์ก็ได้ประกาศยกเลิก ด่านภาษี ของลำน้ำสุพรรณในเขตอำเภอเมือง ที่ภายหลังเหลือเก็บแต่ภาษีไม้ เลิกภาษีเครื่องบริโภคแล้ว  ส่วนด่านภาษีในคลองสองพี่น้องเขตอำเภอบางลี่ (อ.สองพี่น้องปัจจุบัน) ยังคงภาษีไม้ไว้ เพราะรายได้ยังดี .......... (แก้ไข ภาษีน้ำตาลโตนดเมืองเพชร จาก ๗๕ เป็น ๙๔ ชั่ง ตาม คคห.๑๒) แก้ไขเมื่อ 01 ธ.ค. 49 15:27:09 จากคุณ : NickyNick - [ 1 ธ.ค. 49 11:46:31 ]

ความคิดเห็นที่ 20 สวัสดีครับ คุณ ยูโทเพียไทย ขอบพระคุณเช่นกันครับ  สำหรับเกร็ดที่น่าสนใจ และขอบพระคุณอย่างยิ่งที่ได้ช่วยกันเผยความรู้ให้กว้างขวางออกไปยิ่งขึ้น อีกอย่างหนึ่ง  เรื่องต่างๆที่คัดมาลงไว้   บางทีก็หลุดไปไม่มีใครช่วยเก็บเข้าคลัง   ไม่สามารถอ้างถึงได้  เพราะสูญไปแล้ว คุณ ยูโทเพียไทย  ได้นำไปไว้ที่อื่นด้วยเป็นการดีอย่างยิ่งครับ สวัสดีครับ  พี่นิค นึกๆแล้วก็สงสารสมเด็จพระเจ้าเอกทัศน์นะครับ พระองค์ทรงถูกตำหนิติเตียนมาโดยตลอด เรื่องหลายๆเรื่องมาประจวบเหมาะในรัชกาลของพระองค์พอดี พระองค์จะเป็นอย่างไรก็ตาม  แต่ผมคิดว่าโทษที่พระองค์ได้รับมากเกินไปแล้ว สำหรับเรื่อง ต้นตาล  เมื่องสุพรรณฯ กับเมืองเพชรฯ เขาแข่งกันมาแต่เก่าก่อน เรื่องภาษีนี้น่าจะตัดสินความเรื่องนี้ได้นะครับ  ยอมหรือยังครับพี่ ขอบพระคุณสำหรับเรื่องเกร็ดต่างๆที่มาช่วยเสริมนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 12:20:37 ]

ความคิดเห็นที่ 21 ตำนานการเก็บค่านา (คัดจากประกาศในรัชกาลที่ ๔  เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๔๐๗)          ค่านานั้นแต่ก่อนเป็นหางข้าวตวงขึ้นฉางหลวงไร่ละ ๒ ถัง  แล้วซ้ำจัดซื้อเป็นราคาหลวงอีกไร่ละ ๒ ถัง  พระราชทานเงินให้ไร่ละเฟื้อง  เป็นราคาหลวงถังละ ๒ ไพ  แต่ราษฎรต้องขนมาส่งถึงฉางในกรุงเทพฯและฉางหัวเมือง  ตามแต่เจ้าพนักงานจะบังคับ  ราษฎรได้ความยากบ้างง่ายบ้างไม่เสมอกัน  ที่ได้ความยากก็ร้องทุกข์กล่าวโทษข้าหลวงเสนา  และเจ้าพนักงานไปต่างๆ  ต้องมีผู้ตัดสินเป็นถ้อยความอยู่เนื่องๆ  มาจนถึงแผ่นดินพระบาทสมเด็จ ฯ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว   ครั้งนั้นทรงพระราชดำริพร้อมกับความคิดเจ้านายต่างกรมและเสนาบดี  เห็นว่าเรียกหางข้าวค่านา และจัดซื้อข้าวเป็นตัวข้าวแล้วบังคับให้มาส่งถึงฉาง  ราษฎรได้ความลำบากมากบ้างน้อยบ้างไม่เสมอกัน  ที่ถูกเกาะครองเร่งรัดมักร้องทุกข์กล่าวโทษเจ้าพนักงานและข้าหลวงเสนา  เป็นถ้อยความต่างๆเนืองๆ            จึงได้คิดอ่านตั้งอย่างธรรมเนียมเสียใหม่  เลิกเรียกหางข้าวค่านา  และจัดซื้อเป็นราคาหลวงอย่างแต่ก่อนนั้นเสีย  แล้วมีพระราชบัญญัติให้เรียกเป็นค่านาไร่ละสลึงเฟื้องเสมอกันไปทั้งนาคู่โค และนาน้ำฝนฟางลอย  แต่การที่เรียกตามประเมินนาปักนาน้ำฝนฟางลอย  และเรียกตามจำนวนในตราแดงแลนาคู่โคนั้น  ยังคงอยู่ตามไม่ยักย้าย  ก็เมื่อใดฝนแล้งน้ำน้อย  หรือน้ำมากเกินประมาณ  ราษฎรเจ้าของนาคู่โคที่ต้องเสียตามจำนวนตราแดง มักร้องทุกข์ว่าทำนาได้ผลน้อย  จะทนเสียค่านาตามจำนวนตราแดงไปไม่ได้  ที่เป็นไพร่หลวงฝีพายและพวกพ้องของฝีพาย  มาเข้าชื่อกันถวายฎีกาในกรุงเทพฯบ้าง  ก็การที่สำเร็จแก่ผู้ร้องนั้นเป็นไปต่างๆเอานิยมลงไม่ได้  บางทีก็โปรดให้ยกให้ลด  ให้แต่ไพร่หลวงกรมฝีพายที่ลงมารับราชการ  บางทีก็โปรดให้ประเมินเรียกเอาแต่ตามที่ทำได้  บางทีก็โปรดลดให้ไร่ละเฟื้องเสมอไปในปีหนึ่งนั้น  ตามครั้งคราวที่เป็นใหญ่เป็นน้อย  หายืนลงเป็นอย่างไม่            จนมาถึงปีชวดจัตวาศก (พ.ศ. ๒๓๙๕) เป็นปีที่ ๒ ในแผ่นดินปัจจุบันนี้  ฝนแล้งน้ำน้อยคล้ายกับในปีชวด (พ.ศ. ๒๔๐๓) นี้ได้ทรงพระราดำรพร้อมกับท่านเสนาบดีก่อนแต่ยังไม่มีใครมาร้องว่า  ในปีนั้นฝนแล้งน้ำน้อยจะเรียกนาคู่โคเสมอไร่ละสลึงเฟื้อง ตามจพนวนในตราแดงเห็นจะมีผู้มาร้องเป็นแน่  เมื่อต่อมีผู้ร้องแล้ว  จึงจะให้ไปประเมินเรียกแต่ตามที่ได้ทำก็รู้เป็นแน่ได้ยาก  เพราะกว่าจะไปประเมินนาครอกเสียแล้ว  จึงมีพระรบรมราชโองการดำรัสสั่งเจ้าพระยาพลเทพสรรพพลเสพยเสนาบดี ขึ้นไปตั้งกองอยู่ที่กรุงเก่า  แต่งข้าหลวงเสนาออกไปประเมินนาคู่โคให้รู้จำนวนว่าทำได้เท่าไร ทำไม่ได้เท่าไร  ค่าเส้นเชือกที่ประเมินนั้นก็ไม่ได้คิด          ครั้นประเมินเสร็จแล้ว  ก็โปรดให้เรียกค่านาไร่ละสลึงเฟื้องแต่ที่ได้ทำ  ที่ไม่ได้ทำโปรดยกพระราชทานให้  ครั้นมาถึงปีเถาะสิปตศก (พ.ศ. ๒๓๙๘) โปรดให้เดินนาทำตราแดงใหม่  จึงได้ทรงพระราชดำริพร้อมกับความคิดท่านเสนาบดีเห็นว่า  นาคู่โคต้องเสียไร่ละสลึงเฟื้องเสมอตามจำนวนในตราแดงนั้นเสียเปรียบนาปักอยู่  เพราะนาปักเสียแต่ตามที่ทำได้  ซึ่งแต่ก่อนมีอย่างธรรมเนียมบังคับให้นาคู่โคเสียตามจำนวนในตราแดงเสมอนั้น  ก็เห็นว่านาหว่านมีผลมากกว่านาปัก  ถึงในปีฝนแล้ว  นาน้ำฝนฟางลอยเสียทำไม่ได้  น้ำเหนือมามาก  นาคู่โคก็ทำได้  อนึ่งประสงค์จะกดเจ้าของนาให้อุตส่าห์ทำนาให้เต็มภูมิ  จึงได้บังคับให้เรียกเสมอตามจำนวนในตราแดง  ไม่มีประเมิน          ครั้นเมื่อพิเคราะห์ดู  นาคู่โคถึงมีผลมากราคาข้าวก็ต่ำกว่าข้าวนาสวน นาปัก คิดดูก็พอขดเชยกัน  และซึ่งประสงค์จะกดให้ราษฎรทำนาให้เต็มภูมินั้น  เห็นว่าบัดนี้ข้าวก็เปิดให้ขายคนต่างประเทศ  ไม่ได้ปิดเหมือนอย่างแต่ก่อน  ราษฎรคงพอใจทำเต็มภูมิอยู่เอง  ซึ่งราษฎรเจ้าของนาคู่โคต้องเสียไร่ละสลึงเฟื้องเสมออยู่นั้น  เป็นอันเสียเปรียบนาปักอยู่  ถ้าฝนและน้ำท่าเป็นปรกติทำนาได้เต็มภูมิ เสียแต่น้อยก็จะยอมเสียไป  ถ้าเมื่อใดฝนแล้งน้ำน้อยก็คงจะร้องว่าทนค่านาไม่ได้  เพราะฉะนั้นควรจะลดค่านาคู่โคทั้งปวง  บรรดาซึ่งเรียกตามจำนวนในตราแดงนั้น  พระราชทานให้ไร่ละเฟื้องทุกปีเสมอไป  ใช้เนื้อล่วงหน้าแทนส่วนของนาที่ทำไม่ได้  ในลางปีมีบางครั้งบ่งคราวเมื่อฝนแล้งน้ำน้อยนั้นทีเดียว  เมื่อปีฝนแล้งน้ำน้อยก็ดี เป็นปรกติก็ดี  ให้เรียกแต่ไร่ละสลึงตามจำนวนในตราแดง  เหมือนกับให้ราษฎรเข้าชื่อทำนาผูกขาดตามจำนวนในตราแดงทีเดียว  ไม่มีช่องที่จะร้องเพราะได้ลดไว้ให้ต่ำกว่านาปักอยู่แล้ว  ก็ให้เวนนาแก่กรมนาผูกเป็นหลวงเสียทีเดียว          การที่โปรดให้ลกดค่านาตราแดงพระราชทานราษฎร  เพื่อไม่ให้เสียเปรียบในปีฝนแล้งน้ำน้อย  ซึ่งจะมีบางครั้งบางคราวล่วงหน้ามาไว้ตั้งแต่ปีเดินนาใหม่นับได้ถึง ๑๐ ปี ๑๑ ปีมาแล้ว  ราษฎรเข้าใจหรือไม่  แต่ก่อนใครไม่เข้าใจให้คิดให้เข้าใจด้วยคำประกาศนี้  การที่ลดค่านาพระราชทานให้ราษฎรเจ้าของนาคู่โคไร่ละเฟื้องในแขวงกรุงเก่า อ่างทอง ลพบุรี สุพรรณบุรีนั้น  คิดจำนวนนาถึง ๓๒๐,๐๐๐ ไร่เศษ  เมื่อลดพระราชทานให้ไร่ละเฟื้องทุกปี  เป็นเงิน ๕๐๐ ชั่งขึ้นไป  เพราะ ๓๒๐,๐๐๐ เฟื้องเป็นเงิน ๔๐,๐๐๐ บาท  คือ ๕๐๐ ชั่งทุกปี  ๑๐ ปีเป็นเงินถึง ๕,๐๐๐ ชั่ง  ว่าดังนี้ราษฎรเห็นด้วยหรือไม่  อีกอย่างหนึ่งค่านา ๓๒๐,๐๐๐ ไร่นั้น  เมื่อเรียกไร่ละสลึงเฟื้องได้เงินปีละ ๑,๕๐๐ ชั่ง  เมื่อเรียกไร่ละสลึง ได้เงินปีละ ๑,๐๐๐ ชั่ง  ก็ในปีนี้ฝนแล้งน้ำน้อย  จะคงเรียกอยู่ไร่ละสลึงตามธรมเนียมไม่ได้หรือ  ราษฎรได้เปรียบในหลวงกว่าแต่ก่อนมาถึง ๙ ปี ๑๐ ปีแล้ว          อนึ่งในปีนี้ เมื่อเดือน ๑๑  เสด็จขึ้นไปทอดพระเนตรน้ำกรุงเก่าทรงเห็นว่าน้อย  ได้มีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งให้กะเกณฑ์ข้าราชการไปปิดน้ำ  แล้วจำหน่ายพระราชทรัพย์แจกเป็นเงินค่ากับข้าวผูทำการคนละบาท  และจ่ายข้าวสารเสบียงคนละ ๑๐ ทะนาน  และจ่ายจัดซื้อไม้เพิ่มเติมไม้เกณฑ์ตัดให้ทันการ  สิ้นพระราชทรัพย์ ๕๐ ชั่ง เศษ  โดยทรงพระมหากรุณาช่วยนาของราษฎรทั้งแขวงกรุงเก่าและลพบุรี และอ่างทองตามกำลังจะทำได้  เป็นพระเดชพระคุณแก่ราษฎรอยู่  ควรราษฎรจะคิดถึงพระเดชพระคุณบ้าง  อย่าให้ต้องลำบากนัก          ครั้งนี้มีพระบรมราชโองการให้ปรึกษาท่านเสนาบดี  เห็นพร้อมกันกราบทูลพระกรุณาดังนี้ว่า  "ข้าพระพุทธเจ้าเห็นด้วยเกล้าฯพร้อมกันว่า  แต่ก่อนราคาข้าวถูกเกวียนละสิบบาท  เกวียนละ ๓ ตำลึง  ราษฎรทำนาก็น้อย  ค่านาก็เกรียกไร่ละสลึงเฟื้องตั้งแต่ ๙ ปี ๑๐ ปีมา  โปรดเกล้าฯเปิดข้าวให้ราษฎรได้ซื้อขายแก่ลูกค้าต่างประเทศ  ราคาข้าวก็ขึ้นเป็นเกวียนละ ๕ ตำลึงเป็นพื้น  ราษฎรทำนาก็มากขึ้น  ค่านาคู่โคลดเรียกแต่ไร่ละสลึง  ราษฎรได้เปรียบเงินค่านามากกว่านาน้ำฝนฟางลอยอยู่แล้ว  แต่นาคู่โคเป็นนาผูกขาด  เรียกค่าที่ไร่ละสลึงตามหน้าโฉนดตราแดง ณ ปีชวดฉศก  ฝนแล้งราษฎรทำไม่เต็มภูมิ  ข้าหลวงเสนาจะไปเรียกเงินค่านาตามหน้าโฉนดตราแดงราษฎรก็คงจะร้อง  ถ้าถึงเกาะกุมเร่งรัด ก็จะพากันได้ความเดือดร้อน  ขอรับพระราชทานให้มีหมายประกาศแก่ราษฎรให้ทราบทั่วกันว่า  ถึงกำหนดข้าหลวงเสนาจะมาเรียกเงินค่านาคู่โค  ถ้าราษฎรยอมเสียตามหน้าโฉนดตราแดง  ก็ให้ข้าหลวงเสนาเรียกเงินค่านาให้เต็มไร่ละสลึง  ถ้าราษฎรรายใดจะขอเสียเงินค่านาให้แต่ที่ได้เก็บเกี่ยวไร่ละสลึงก็จะยอมรับ  ที่ไม่ได้เก็บเกี่ยวจะขอค้างไว้นั้นก็จะยอมให้ค้าง  แต่ที่ค้างนั้นจะเป็นเนื้อที่มากน้อยเท่าใด  ต้องให้ข้าหลวงเสนาประเมิน  ถึงปีฉลูสัปตศก (พ.ศ. ๒๔๐๘) จะเรียกเอาเงินค่านาที่ค้างไร่ละสลึงเฟื้อง  เพราะด้วยเหตุ ๓ ประการ  ประการ ๑ เพราะต้องป่วยการข้าหลวงเสนาประเมิน  ประการ ๑ เงินหลวงค้างไปนานถึงปีหนึ่ง  ประการ ๑ ราคาข้าวก็แพงกว่าแต่ก่อนเกวียนหนึ่งถึง ๕ ตำลึง ๖ ตำลึงเป็นพื้น  เพราะดังนั้นจึงต้องเรียกไร่ละสลึงเฟื้องเหมือนประเมินนาฟางลอย  แต่หนังสือประกาศนั้นขอให้มีสำหรับข้าหลวงเสนาไปด้วยจงทุกนาย  ซึ่งจะมีแต่ท้องตราถึงเจ้าเมืองกรมการนั้น  ราษฎรจะไม่รู้ทั่วกันก็จะเข้าใจไปต่างๆ  เห็นด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมดังนี้  ควรมิควรแล้วแต่จะโปรดเกล้าโปรดกระหม่อม  ขอเดชะ"          เพราะฉะนั้น  บัดนี้ให้ประกาศเป็นคำสั้นๆดังนี้  ปีนี้เพราะฝนแล้งน้ำน้อยนาหว่านคู่โคแขวงกรุงเก่า แขวงอ่าทอง ลพบุรี สุพรรณบุรี  ก็ให้คงเรียกเสมอไร่ละสลึงตามเคย  เต็มตามจำนวนมีในตราแดงสำหรับนาคู่โคอย่างแต่ก่อน  แต่ให้กรมการข้าหลวงเสนากำกนันนายอำเภอ พร้อมกันผ่อนผันหย่อนตามใจราษฎรซึ่งเป็นเจ้าของนา  คือผู้ใดยอมส่งค่านาไร่ละสลึงเต็มตามจำนวนในตราแดงตามเคย  ก็ให้รับทำใบเสร็จให้เป็นแล้ว  ถ้าผู้ใดร้องว่าขัดสนเงิน  ไม่มีจะเสียเต็มตามจำนวนมีในตราแดง เพราะปีนี้ทำนาไม่ได้ผล  จะขอค้างไปก็ให้ยอมให้ค้าง  ถ้าจะขอค้างทั้งจำนวนได้ทำและไม่ได้ทำ  ก็ให้ทำบัญชีตั้งค้างไว้ให้แน่  ถ้าจะขอเสียแต่ที่ได้ทำ จะขอค้างในที่ไม่ได้ทำก็ให้ประเมินได้จำนวนแน่แล้ว  ก็ให้เรียกไร่ละสลึงตามแต่ที่ได้ทำ  จำนวนที่ไม่ไดทำก็ให้ตั้งค้างไว้  เมื่อปีต่อไปจึงให้ใช้รายค้าง  แต่รายค้างนั้นจะต้องขอเรียกให้ใช้ไร่ละสลึงเฟื้อง  เพราะเงินหลวงคั่งค้างปีอยู่  และต้องลำบากข้าหลวงเสนาที่ประเมิน  ราคาข้าวเดี๋ยวนี้ก็ขายแพงกว่าแต่ก่อน  ในหลวงก็ไม่ได้ตั้งพิกัดอัตราสำรวจกวดขันอะไรเลย  ตามใจราษฎรจะตั้งราคาขายกัน  ขายไปต่างประเทศก็ไม่ได้ปิด  ชาวนาได้เงินมากกว่าแต่ก่อน  ซึ่งจะเรียกไร่ละสลึงเฟื้องนั้นให้เรียกแต่นาที่ตั้งค้างปีไป  ก็ค่านาในจำนวนสำหรับปีในปีต่อไป  คงเรียกไร่ละสลึงยืนตามจำนวนในตราแดง  และตามอย่างที่มีมาแล้วในปีหลังๆ  แต่นานอกจำนวนบอกในนาคู่โคมีในตราแดงในแขวงทั้ง ๔ นั้น  ถ้าเป็นนาขึ้นในเร็วๆ ให้เรียกตามลักษณะนาขึ้นเร็วๆ  ถ้าเป็นนาเก่ายังไม่ได้บวกในตราแดง  ก็ให้ข้าหลวงเสนาประเมินเรียกตามแต่ที่ได้ทำได้ในปีนี้ก็ดี ในปีอื่นก็ดี  ให้ราษฎรเข้าใจตามคำประกาศนี้  อย่าหลงด้วยเรื่องค่านาค้างและค่านาสำหรับปีเข้าใจให้ผิดไปเลย ประกาศมา ณ วันพุธ เดือนยี่ ขึ้น ค่ำ ๑ ปีชวดฉศก ศักราช ๑๒๒๖ (พ.ศ. ๒๔๐๗)  หรือเป็นวันที่ ๔๙๗๗ ในรัชกาลปัจจุบันนี้ จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 12:21:14 ]

ความคิดเห็นที่ 22 คำอธิบาย ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ          คำที่เรียกว่า "นาคู่โค" ข้าพเจ้าเพิ่งพบอธิบายเมื่อไปเห็นประเพณีเก็บค่านาที่เมืองปัตตานี  เดิมเขาไม่ใช้ราววัดที่ดินทีเดียว  สำรวจเอาจพนวนโคที่ใช้ทำนา  ตั้งเป็นหลักของอัตราค่านา  โคคู ๑ ก็เก็บค่านาเท่านั้นๆ  เห็นจะเป็นวิธีสำหรับเก็บค่านานาทุ่ง  วิธีที่เรียกว่านาฟางลอยนั้น  แต่เดิมเห็นจะสำหรับเก็บค่านาดอนที่ทำแห่งละเล็กละน้อย  จึงใชสังเกตตอฟางที่ปลูกข้าวออกผลเก็บเกี่ยว  คิดรางวัดเป็นเนื่อที่ไร่งาน เป็นอัตราค่านา  วิธีทั้งสองอย่างนี้เข้าใจว่า  จะใช้กันมาแต่โบราณ  ก่อนกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี  ภายหลังที่ในกรุงฯ มาเลิกเก็บตามจำนวนคู่โคเสีย  ใช้ราววัดที่เหมือนกันทั้ง ๒ อย่าง  แต่คนทั้งหลายยังคงเรียกชื่ออยู่อย่างเดิม  นาทุ่งจึงยังคงมีชื่อเรียกว่านาคู่โคสืบมา จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 12:21:37 ]

ความคิดเห็นที่ 23 คุณแสนอักษรเจาะจงไปที่ภาษีน้ำตาลอย่างเดียวเลยหรือครับ พอดีคุณ NickyNick มีเรื่องภาษีน้ำตาลโตนดมาให้ ส่วนผมไม่ค่อยรู้มากนัก เมื่อก่อนเคยเขียนถึงพรีเมียมข้าว คือภาษีข้าวที่ส่งออก ว่ามันทำให้ชาวนาขายข้าวไม่ได้ราคา แต่ชาวเมืองได้กินข้าวราคาถูก ทำนองเสียงชาวเมืองดังกว่าเสียงชาวนา ไม่รู้ว่าทำไมนักการเมืองสมัยนั้นจึงใจจืดใจดำกับชาวนา แต่ก็มีบางคนบอกว่า ถ้าข้าวในประเทศราคาแพง คนที่จะได้ก็คือเจ้าของนา ไม่ใช่ชาวนา เอ้อ! รู้สึกว่าเหตุผลมันหลากหลายนะครับ เรื่องภาษีนี่เป็นเรื่องหลักของผมเลย แต่คิดแยกเป็นเฉพาะ 2 ชนิด คือ ภาษีมูลค่าที่ดิน กับ ภาษีอื่นๆ (คือภาษีที่ไม่ใช่ภาษีมูลค่าที่ดิน) ข้อแตกต่างระหว่างภาษี 2 ชนิดนี้คือ ที่ดิน (รวมทรัพยากรธรรมชาติ) ไม่ได้สร้างด้วยแรงงานและทุนของมนุษย์ แต่สิ่งอื่นๆ มนุษย์ต้องใช้แรงงานและทุนในการผลิต อีกทั้งการที่ที่ดินมีมูลค่าเพิ่มขึ้นๆ ก็มิใช่เพราะการกระทำของเจ้าของที่ดิน แต่เป็นเพราะการกระทำของผู้ลงแรงและผู้ลงทุนผลิตสินค้า (รวมทั้งสิ่งปลูกสร้าง) และบริการ เอามาซื้อขายแลกเปลี่ยนหรือให้เช่ากัน รวมทั้งส่วนที่จ่ายเป็นภาษีเอาไปใช้ในการบริการสาธารณะและสร้างสาธารณูปโภค เรื่องพวกนี้ในหนังสือของผมมีดัชนีค้นเรื่องให้ด้วยครับ สงสัยเรื่องของกรมพระยาดำรงฯ ที่คุณกัมม์พูดว่าคัดเอามาลง นี่ แสดงว่าไม่ใช่ copy and paste แต่ต้องพิมพ์ออกมาจากหนังสือเลยหรือครับ จากคุณ : ยูโทเพียไทย (สุธน หิญ) - [ 1 ธ.ค. 49 13:17:25 ]

ความคิดเห็นที่ 24 สำหรับเรื่อง ต้นตาล  เมื่องสุพรรณฯ กับเมืองเพชรฯ เขาแข่งกันมาแต่เก่าก่อน เรื่องภาษีนี้น่าจะตัดสินความเรื่องนี้ได้นะครับ  ยอมหรือยังครับพี่ เราไม่น่าเอาเรื่องนี้มาเน้นเลย บรรพบุรุษเมืองสุพรรณจะเล่นงานเอาแย่ ถ้าคิดว่าเงินภาษีเป็นคนละเรื่องกับจำนวนต้นตาล หนุ่มสุพรรณที่ไปอยู่ในวงล้อมคนเพชรสมัยนั้น บอกว่าจำนวนต้นเท่ากัน แต่แพ้ไอ้ตาลยอดด้วนต้นนั้นต้นเดียว ก็เป็นปฏิภาณไหวพริบของการเอาตัวรอด เรียนคุณ ยูโทเพียไทย ครับ ในฐานะที่ผมไม่รู้เรื่องภาษีเท่าใด แต่จากการอ่านเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ในหลายเรื่อง ก็พอทำให้เข้าใจไปได้ว่า มีการเมืองเข้ามาแทรกแซงเรื่องภาษีเรื่องค่าธรรมเนียมได้ตลอดเวลา อย่างเช่น ค่าพรีเมี่ยมข้าวที่ท่านเกริ่นให้ฟัง หรือการแบ่งประเภทนาคู่โค หรือนาฟางลอยเพื่อประเมินในการเก็บภาษีก็คงเป็นแบบเดียวกัน ผมเคยค้นการแบ่งประเภทนาดังกล่าวในเขตพื้นที่ของจังหวัดสุพรรณบุรีในหลายสมัย มีการเปลี่ยนแปลงประเภทได้เรื่อยๆ แต่พอเป็นที่สังเกตได้ว่า นาตราแดงหลายแห่งที่อยู่ในเขตใกล้ตัวเมือง หรือติดริมแม่น้ำ ดูเหมือนจะถูกจัดอยู่ในประเภทที่เสียภาษีในอัตราน้อยกว่านาในตำบลไกลๆ ออกไป เคยพยายามคิดในสิ่งที่พอเป็นเหตุเป็นผลก็คิดไม่ออก  พอมาคิดถึงว่า ที่ดินดีๆ เหล่านี้อยู่ในมือของข้าราชการ หรือคนร่ำรวยเป็นส่วนใหญ่  ส่วนที่นาในตำบลไกลๆ ยิ่งอยู่ขอบมุมของจังหวัดด้วยแล้ว การประเมินภาษีจะเป็นแบบนาคู่โคเลยทีเดียว เป็นเพราะว่าเป็นที่นาของประชาชนทั่วไป  ที่ไม่มีปากเสียง? รัฐจะเรียกเอาอย่างไรก็ได้? การเก็บเงินผูกปี้จีน  ในอัตราที่ถูกมาก ไม่รู้ว่าจะเกี่ยวข้องกับการเมืองด้วยรึเปล่า? จากคุณ : NickyNick - [ 1 ธ.ค. 49 14:16:29 ]

ความคิดเห็นที่ 25 สวัสดีครับ คุณ ยูโทเพีย เป็นการคัดออกจากหนังสือครับ บางทีก็พิมพ์ใน word แล้วค่อย paste ตั้งใจจะใช้สอบตัวสะกด  แต่ word ไม่เวิร์ก กลับมาพิพ์บนเว็บตามเดิมแล้วครับ จิ้มผิดจิ้มถูกไปบางขออภัยนะครับ   และขอให้ทานตัวสะกดก่อนนะครับ ผม Past เฉพาะที่ต้องเอาไปอ้างที่กระทู้อื่นนะครับ  ขี้เกียจพิมพ์ แวะเข้าไปเยี่ยมที่ลิงก์ที่ให้ไว้   ได้ความรู้เรื่องภาษีขึ้นอีกเยอะเลยครับ  ขอบคุณครับ ดูเหมือนท่านจะให้ความสนใจกับเรื่องภาษีเป็นพิเศษนะครับ สวัสดีครับ พี่นิค หนุ่มสุพรรณฯคนนี้ก็ยังยอมแบบงอนๆ เหมือนหนุ่มสุพรรณฯคนนั้นเหมือนเดิมนะครับ                รักดอกจึงหยอกเล่น ท่านเป็นเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดิน  อะไรสนองพระเดชพระคุณท่านได้ ผมว่าส่วนใหญ่ยอมนะครับ           ส่วนเงินผูกปี้จีนผมเห็นด้วยกับคุณพี่ครับ เงินผูกปี้เสียไม่มาก และได้ผลดีมากด้วย (คนละเรื่องเดียวกันหรือเปล่าครับ)     อาก๋งผมมาจากเมืองจีน  (แบบที่หนุ่มสุพรรณฯคนโน้นร้องไว้ใน เรฟูจี) แก่เล่าให้พ่อผมฟังซึ่งพ่อผมเล่าให้ผมฟังว่า   คนจีนอยากหนีมาเมืองไทยกันมาก เพราะอุดมสมบูรณ์  และมีอิสระอย่างไม่เคยพบในชีวิตเลย อาก๋งเป็นครูสอนหนังสือในประเทศจีน  ตอนปฏิวัติวัฒนธรรมก็เกรงภัย หนีมาประเทศไทย รับจ้างปลูกผักปลูกหญ้าขุดเว็จหาบขี้จนมีเรือล่องขายข้าว แกเล่าว่า เมื่อมาใหม่ๆกินข้าวต้ม กับก้อนหินแช่น้ำเกลือ(อม)ก็เคยมาแล้ว เอ่อ ท่านว่า...คนที่ชอบคุยอวดแบบนี้ เหมือนหัวเผือกเหมือนหัวมัน "คือ ส่วนที่ดีที่สุดอยู่ใต้ดิน" แหะแหะแหะ..... ตอนต่อไปคัดเรื่อง ตำนานอากรค่าน้ำ   ยาว ๑๘ หน้า  ขออนุญาตยกไว้พรุ่งนี้นะครับ แก้ไขเมื่อ 25 ธ.ค. 49 11:56:24 แก้ไขเมื่อ 01 ธ.ค. 49 15:25:27 แก้ไขเมื่อ 01 ธ.ค. 49 15:19:00 แก้ไขเมื่อ 01 ธ.ค. 49 15:02:23 จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 14:52:31 ]

ความคิดเห็นที่ 26 คุณแก้ข้อมูลใน ๑๒ ผมก็ขอแก้ใน ๑๙ ของผมด้วยก็แล้วกัน ภาษีน้ำตาลโตนดของเมืองเพชรบุรี  แก้จาก ๗๕  ชั่ง เป็น ๙๔ ชั่ง  ยิ่งห่างไกลกับของสุพรรณลิบลับเลย ซึ่งก็ตรงกับในหนังสือของคุณ ชัย เรืองศิลป์ เรื่อง "ประวัติศาสตร์ไทย สมัย พ.ศ.๒๓๕๒-๒๔๕๓ ด้านเศรษฐกิจ" ฉบับพิมพ์ปี ๒๕๔๑ หน้า ๑๖๒ บอกว่าคัดมาจากหนังสือ "ลัทธิธรรมเนียมต่างๆ เล่ม ๒" ที่มาเดียวกับของกระทู้นี้ หนังสือเล่มนี้ของคุณชัย พิมพ์ที่ไทยวัฒนาพานิช ราคาตั้ง ๒๙๕ บาทเชียวนะ ลองเปรียบราคาหนังสือของไทยวัฒนาพานิช หรือ คุรุสภา จะดูแพงกว่าของ กวป. กรมศิลป์ทั้งนั้น ยอมแล้วๆๆๆๆ ต้นตาลเมืองเพชรมีเยอะเกินควร ยังไม่งอนดอก เพราะยังไม่มีเหตุ จากคุณ : NickyNick - [ 1 ธ.ค. 49 15:21:13 ]

ความคิดเห็นที่ 27 อิอิอิ จากคุณ : กัมม์ - [ 1 ธ.ค. 49 15:28:04 ]

ความคิดเห็นที่ 28 เจอกันพรุ่งนี้อีกเช่นกัน จากคุณ : ทหารเรือไปแล้ว (NickyNick) - [ 1 ธ.ค. 49 15:30:28 ]

ความคิดเห็นที่ 29 โมทนาสาธุครับ พิมพ์เพื่อผู้อื่น ขอให้คุณกัมม์มีความเจริญและอยู่เย็นเป็นสุขครับ ขอบคุณคุณ NickyNick ด้วยครับ นั่นซิ ผมอ่านทีแรกแล้วก็งงว่า เอ๊ะ! ที่ดินดีๆ ทำไมกลับเสียภาษีถูกๆ จากคุณ : ยูโทเพียไทย (สุธน หิญ) - [ 1 ธ.ค. 49 15:35:17 ]

ความคิดเห็นที่ 30 สวัสดีครับ คุณ ยูโทเพียไทย ถวายเป็นพระกุศลในองค์สมเด็จฯเถิดครับ ผมแค่พนักงานหยิบหนังสือ (จริงไหมครับพ่อดอกประดู่) วันนี้อากรค่าน้ำ  รอแป๊บนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 2 ธ.ค. 49 08:35:33 ]

ความคิดเห็นที่ 31 ตำนานอากรค่าน้ำ          หนังสือเจ้าพระยาจักรี  มาถึงเมืองกรมการกรุงเก่า เมืองอ่างทอง เมืองพรหมบุรี เมืองสิงห์บุรี เมืองสุพรรณบุรี เมืองนครไชยศรี เมืองฉะเชิงเทรา เมืองปราจิณบุรี เมืองนครนายก เมืองอินทบุรี เมืองพิจิตร เมืองพิษณุโลก เมืองพิชัย เมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัย  และกรมการทั้งหลาย          ด้วยพระศรีชัยบานทำเรื่องราวมายื่นแก่เจ้าจำนวนพระคลังมหาสมบัติว่า  อากรค่าน้ำจืดน้ำเค็ม  มีนายอากรรับผูกขาดเก็บเงินส่งท้องพระคลังสืบมาแต่ก่อน  ครั้นเมื่อแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  โปรดเกล้าฯให้ยกเลิกอากรค่าน่ำเสีย  หามีผู้ใดเป็นเจ้าของพิทักษ์รักษาบ่อ ห้วย หนอง คลอง บึง บาง ไม่  ราษฎรทุกภาษาพากันทำปาณาติบาตทุกแห่งทุกตำบล  ตั้งปิดทำนบบ่อวิดน้ำ บ่อห้วยหนองคลองบึงบาง  ปลาเล็กน้อยก็พลฃอยตายสูญพันธุ์ไปเสียโดยมาก  ราคาปลาซึ่งราษฎรซื้อขายกันทุกวันนี้จึงได้แพงกว่าแต่ก่อน  แล้วก็ไม่เป็นประโยชน์แก่แผ่นดิน  พระศรีชัยบานจะขอรับพระราชทานทำอากรค่าน้ำจืดน้ำเค็มในแขวงกรุงเทพฯ และหัวเมือง ๓๗ เมือ ๘ ตำบล  เก็บค่าน้ำตามพิกัดเดิม ปีหนึ่งเป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๓๑๔ ชั่ง  ขึ้นพระคลังเดิม ๒๐ ชั่ง ขึนพระบวรราชวัง ๓๐ ชั่ง  กรมสมเด็จพระเดชาดิศร ๑ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมพระพิทักษ์เทเวศร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์ ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมหลวงวงศาธิราชสนิท ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมขุนสรรพศิลป์ปรีชา ๑๐ ตำลึง  ขึ้นพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้านพวงศ์ ๑๐ ตำลึง  รวม ๓๗๐ ชั่ง          พระศรีชัยบานจะขอให้แต่จีนอ้นเป็นนายอากร  เรียกค่าน้ำ ณ กรุงเทพฯตำบลบางแวก ๑  บางบอน ๑  บางวโทรัด ๑  หัวกระบือ ๑  แสนแสบ ๑  รวม ๕ ตำบล  และเมืองนนทบุรี เมืองปทุมธานี  เข้ากัน ๓ เมืองเป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๓๒ ชั่ง  ขึ้นกรมสมเด็จพระเดชาดิศร ๑ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมพระพิทักษ์เทเวศร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมขุนสรรพศิลป์ปรีชา ๑๐ ตำลึง  รวม ๓๖ ชั่ง          ขอแต่งให้จีนชุ่มเป็นนายอากร  เรียกค่าน้ำ ณ กรุงเก่า อำเภอนคร อำเภอเสนา อำเภออุทัย รวม ๓ อำเภอ  เมืองอ่างทอง เมืองอินทบุรี เมืองพรมหมบุรี เมืองสิงหบุรี เมืองสรรค์บุรี เมืองลพบุรี เมืองชัยนาท เมืองนครสวรรค์ เมืองพิจิตร เมืองพิษณุโลก เมืองสุโขทัย เมืองสุพรรณบุรี เมืองพิชัย เมืองสวรรคโลก เมืองนครไชยศรี เมืองราชบุรี เข้ากัน ๑๗ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๑๕๔ ชั่ง ๑๕ ตำลึง  ขึ้นพระคลังเดิม ๒๐ ชั่ง  ขึ้นพระบวรราชวัง ๓๐ ชั่ง  รวม ๒๐๓ ชั่ง ๑๕ ตำลึง           ขอแต่งให้จีนหนูเป็นนายอากรเรียกค่าน้ำ ณ เมืองสมุทรสงคราม เมืองสาครบุรี เมืองเพชรบุรี เมืองประทิว เมืองชุมพร เมืองไชยา เมืองสงขลา เมืองพัทลุง ๘ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๕๘ ชั่ง ๕ ตำลึง  ขึ้นกรมหลวงภูวเนตรนรินทร์ฤทธิ์ ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมหลวงวงศาธิราชสนิท ๓ ชั่ง  รวม ๕๙ ชั่ง ๑๕ ตำลึง          ขอแต่งให้จีนสีเป็นนายอากรเรียกค่าน้ำ เมืองนครนายก เมืองปราจิณบุรี เมืองฉะเชิงเทรา เมืองสมุทรปราการ เมืองชลบุรี เมืองบางละมุง เมืองระยอง เมืองจันทบุรี เมืองตราด  ๙ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๖๙ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้านพวงศ์ ๑๐ ตำลึง  รวม ๖๙ ชั่ง          เข้ากัน ๒๗ เมือง ๘ ตำบล  เป็นเงินอากรปีละ ๓๗๐ ชั่งก่อนแต่ในจำนวนปีชวดจัตวาศก (พ.ศ. ๒๓๙๕  อันเป็นปีที่ ๒ ในรัชกาลที่ ๔)  พระศรีชัยบานจะส่งเงินอากรให้ครบ  ถ้าทำอากรครบปีเงินอากรมีภาษีจะบวกทูลเกล้าฯถวายขึ้นอีก          จึงได้นำเรื่องราวพระศรีชัยบาน ขึ้นปรึกษากรมสมเด็จพระเดชาดิศร  กรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์  กรมพระพิทักเทเวศร์  กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์  กรมหลวงวงศาธิราชสนิท  และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ วรุตพงศนายก สยามดิลกโลกานุปาลนนาถ  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ นรเนตรนาถราชสุริยวงศ์  และเสนาบดีข้าราชการปรึกษาพร้อมกันว่า  พระราชทรัพย์ของหลวงซึ่งจะได้มาใช้สอยในราชการทำนุบำรุงกรุงเทพฯ  และถวายนิตยภัตเงินเดือนใช้ในการพระราชกุศล  และแจกเบี้ยหวัดพระประยุรวงศานุวงศ์  ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยทั่วไป  ได้มาแต่ภาษีอากรสมพักสร  ซึ่งราษฎรทำมาหากินในพระราชอาณาเขต  และราษฎรทำสวนปลูกต้นผลไม้ทำไร่ปลูกผักปลูกถั่วต่างๆ  และทำนาทำกินหาผลประโยชน์ซื้อขายเลี้ยงชีวิตสัมมาชีพ  ก็ต้องเสียหางข้าวค่านาอากรสมพักสรทั้งสอ้น  ซึ่งราษฎรทำการปาณาติบาตหาประโยชน์เลี้ยงชีวิตโดยมิจฉาชีพจะไม่ต้องเสียอากรค่าน้ำนั้น  เห็นว่าเหมือนหนึ่งยินดีด้วยคนทำปาณาติบาตหาควรไม่  ซึ่งพระศรีชัยบานทำเรื่องราวมาว่า  จะขอรับพระราชทานทำอากรค่าน้ำนั้นก็ชอบอยู่แล้ว  ผู้ซึ่งทำมาหากินในพระราชอาณาเขต  จะได้เสียอากรเสมอกัน  ที่ห้วยที่หนอง คลอง บึงบางมีนายอากรเป็นเจ้าของหวงแหนอยู่แล้ว  การปาณาติบาตที่ราษฎรจะทำซื้อขายแก่กันก็เลือกทำเอาแต่ที่ควรจะซื้อขายกันได้  ปลาเล็กน้อยที่ไม่ควรจะซื้อขายกัน ก็จะได้มีชีวิตเหลืออยู่เป็นพืชพันธุ์ต่อไป จากคุณ : กัมม์ - [ 2 ธ.ค. 49 11:32:28 ]

ความคิดเห็นที่ 32 (ต่อ)          พระยาพิพิธโภไคย  จมื่นศรีสรรักษ์ จึงนำเรื่องราวและคำปรึกษาพระบรมวงศานุวงศ์ และเสนาบดีข้าราชการ  ขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท  สมเด็จพระบรมนาถราชบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  แล้วมีพระบรมราชโองการตรัสเหนือเกล้าฯโดยพระราชดำริว่า(๖)  อากรค่าน้ำนี้ก็เป็นทางที่ให้บังเกิดพระราชทรัพย์อย่างหนึ่ง  สำหรับแผ่นดินในสยามประเทศนี้  มีมาแต่โบราณสืบๆกาลพระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อนทุกๆพระองค์  แต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเก่ามาจะได้ยินว่า  ในแผ่นดินพระเจ้าแผ่นดินองค์ใดองค์หนึ่ง  จะให้เลิกถอนเสียนั้นหามิได้  เพราะคนชาวประเทศไทยมีปรกติดังธรรมดา  มีเนื้อและปลาเป็นกับข้าวเป็นนิจทุกตัวคน ทุกตำบล ทุกแห่ง  จะเป็นของคนกินแต่ของเครื่องเค็มและเต้าหู้  ซึ่งเป็นสิ่งมิใช่เนื้อปลาเป็นกับข้าวดังจีนบางจำพวกก็ดี  หรือเป็นคนกินนมเนยถั่วงาเป็นกับข้าวดังพราหมณ์และคนมัชฌิมประเทศโดยมาก็ดี  หามีไม่    เพราะฉะนั้นท่านผู้ครองแผ่นดินมาแต่ก่อนจึงได้เก็บอากรแก่คนหากุ้งหาปลาเหมือนเก็บค่านาสมพักสรแก่ผู้ทำนา ทำไร่ ทำสวน เสมอกันไปทั้งพระราชอาณาเขต  รวบรวมพระราชทรัพย์มาใช้จ่ายเป็นการทำนุบำรุงแผ่นดิน  คุ้มครองราษฎรทั้งปวงไว้ให้อยู่เย็นเป็นสุข          ก็เห็นว่าสมควรแก่กาลและประเทศอันนี้อยู่แล้ว  เพราะพระเจ้าแผ่นดินกรุงไทยสืบมาแต่โบราณองค์ใดองค์หนึ่ง  ซึ่งจะมีบุญญาธิการเหลือล้นนัก  จนถึงขุนคลังแก้วมีทิพจักษุเห็นทรัพยแผ่นดิน  หยิบเอาทรัพย์ในแผ่นดินขึ้นมาถวายได้ทุกขณะทุกเวลา  เหมือนขุนคลังแก้วของบรมจักรพรรดินั้นก้ดี  และจะมีบุญฤทธิ์วิเศษยิ่ง  จนบันดาลห่าฝนแก้ว ๗ ประการ  ให้ตกลงมาได้พระหฤทัยปรารถนา  หามีไม่แต่สักพระองค์หนึ่ง          ครั้นมาเมื่อแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว  มีพระบวรสันดานเพลิดเพลินในการพระราชกุศลทรงสดับเรื่องราวโบราณนิทานชาดก และอื่นๆมากแล้ว  มีพระราชประสงค์จะให้ภิกษุสงฆ์และสัปบุรุษในพุทธศาสนาสร้องสรรเสริญนับถือว่า เป็นมหาสัพพัญญูโพธิสัตว์มหัศจรรย์กว่าพระเจ้าแผ่นดินพระองค์อื่นๆ  จึงทรงพระราชดำริตริตรองจะทรงปฏิบัติให้เหมือนพระโพธิสัตว์ที่มีเรื่องราวมาในชาดก  ซึ่งกล่าวด้วยพระโพธิสัตว์เป็นกษัตริย์เสวยราชสมบัติในเมืองพาราณสีและเมืองอื่นๆในมัฌชิมประเทศ  ที่มีประชาชนกินนมเนยและถั่วงาเป็นกับข้าวนั้น  เอามาเป็นพระอารมณ์ว่า  พระโพธิสัตว์แต่ก่อนได้เสวยราชสมบัติแล้วพระราชทานอภัยให้แก่สัตว์ในป่า  นกบินอยู่บนท้องฟ้า  ปลาในน้ำทั้งสิ้น  ไม่ให้ใครทำปาณาติบาตเลยทีเดียวได้อย่างไร  การอย่างนั้นจะทรงปฏิบัติได้บ้าง          อนึ่ง  ทรงระแวงแคลงไปว่า  เมื่อตั้งนายอากรไปให้เป็นเจ้าของเขตแดนห้วยหนองคลองบึงบางและเกาะในชเล  เมื่อนายอากรจะเก็บเอาทรัพย์ที่เกิดด้วยปาณาติบาตของราษฎรรวบรวมมาส่งเป็นพระราชทรัพย์แล้ว  พระกษัตริย์จะทรงใช้สอยพระราชทรัพย์นั้น  ก็จะเป็นมิจฉาชีพไปด้วย  จึงโปรดให้เลิกอากรฟองจันละเม็ดในชเล และค่าน้ำเสียให่หมด  แต่ครั้งปีจออัฐศก จุลศักราช ๑๑๘๘ (พ.ศ. ๒๓๖๙) มา  ในปีนั้นปีเดียวโปรดให้มีข้าหลวงขึ้นไปเปิดกระบังรังเผือก  ซึ่งราษฎรรับแต่นายอากรปิดห้วยหนองคลองบึงไว้  ปล่อยปลาอยู่ในที่ขังให้พ้นไปแล้วทรงประกาศการอันนั้น  ให้พระสงฆ์ราชาคณะอนุโมทนาสาธุการเป็นพระเกียรติยศครั้งหนึ่งเท่านั้น          (เมื่อปีมะโรงอัฐศก พ.ศ. ๒๓๙๙  มีประกาศในรัชกาลที่ ๔ ว่าด้วยเรื่องอากรค่าน้ำฉบับ ๑  ประกาศนั้นก็เป็นพระราชนิพนธ์ทรงบรรยายเรื่องอากรค่าน้ำครั้งรัชกาลที่ ๓  ทำนองเดียวกับความในท้องตราฉบับนี้  แต่มีพลความบางข้อ ซึ่งมิได้ปรากฏในท้องตราฉบับนี้  คือ          ข้อ ๑  ว่าเงินอากรค่าน้ำในรัชกาลที่ ๓  เมื่อก่อนจะเลิกอากรนั้น  เป็นจำนวนเงินนายอากรนำส่งคลังปีละ ๗๐๐ ชั่ง          อีกข้อ ๑  ทรงสืบทราบว่านายอากรไปเก็บอากรค่าน้ำ  แล้วตัดตอนขายหนองคลองบึงบางเป็นคลองเขิน  ให้แก่ราษฎรเป็นเจ้าของที่ต่างๆ  จึงผู้ซึ่งซื้อตอนทั้งปวงนั้นปิดพนบลงกระบังรังเผือกกั้นคลองบึงบาง  รุกรวมเอาปลากักขังไว้ในส่วนของตัวๆ  ปลาจะว่ายไปมาตลอดไปในที่มีน้ำทั้งปวงตามธรรมดาก็ไม่ได้  คนที่มีประโยชน์จะเดินเรือก็เดินไม่ได้  จึงทรงพระกรุณากับปลาว่าเป็นสัตว์มีชีวิต  อย่าให้ต้องติดขังจำตายเลย  และจะให้คนที่มีประโยชน์เดินเรือไปมาได้คล่อง  ไม่ต้องเข็นข้ามพนบและเผือก  เป็นเหตุให้มีทะเลาะวิวาทกันนั้นด้วย  จึงโปรดให้มีข้าหลวงขึ้นไปเปิดกระบังรังเผือก  ซึ่งราษฎรรับแต่นายอากรปิดห้วยหนองคลองบึงบางไว้  ปล่อยปลาอยู่ในที่ขังให้พ้นไป  ให้นายอากรเก็บค่าน้ำต่อไป  แต่โดยพิกัดตามเครื่องมืออย่างเดียว  อย่าตัดทอนขายต่อไปเลย  เมื่ออากรจะขาดสักเท่าไร  ก็ให้นายอากรมาร้องขาดเถิด จะลดให้  ฝ่ายนายอากรก็มาร้องขาด  ให้ลดเงินอากรลงปีหนึ่ง ๓๐๐ ชั่งเศษ  คงเงินอากรอยู่แต่ปีละ ๔๐๐ ชั่งเศษ  ครั้นภายหลังมายังทรงรังเกียจกลัวบาปต่อไป  ด้วยทรงแคลงว่าเพราะมีค่าน้ำ  คนจึงหาปลามากขึ้น  จึงโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมอีกครั้งหนึ่ง  ให้ยกอากรค่าน้ำที่เคยเรียกได้เป็นเงินอากรเพียงปีละ ๔๐๐ ชั่งเศษนั้นเสียทีเดียว)          ครั้นกาลภายหลังต่อมาทรงพระราชดำริว่า  ครั้นจะห้ามการปาณาติบาตทุกแห่งทุกตำบล ด้วยพระราชอาญาหาเหตุและเขตบมิได้ก็ไม่ควร  การจะไม่สำเร็จ  จึงโปรดเกล้าฯให้มีตราออกไปให้กรมการหัวเมืองฝ่ายตะวันออกซึ่งขึ้นกรมท่า  แต่งกองจับออกจับคนผู้หาฟองจันละเม็ดในชเล  จับตัวได้ให้เอามาทำโทษและเรียกค่าปรับไหมโดยสมควร  แต่การหากุ้งหาปลานั้นให้ห้ามแต่ในเขตเสาศิลา  ซึ่งปักไว้แต่ก่อนเป็นอาถรรพ์กันปีศาจทุกทิศในเขตพระนคร  ถ้าใครทำปาณาติบาตในเขตพระนครแล้วให้กรมเมืองจับปรับเอาทรายทำวัด  การที่มีผู้ทำปาณาติบาตในที่อื่นๆนอกจากเสาศิลาเขตพระนครนั้น  เป็นแต่ตรัสประภาษไว้ว่า  เมื่อใครเป็นเจ้าของห้วยหนองคลองบึงบางแล้ว  ราษฎรก็จะแย่งกันทำปาณาติบาตในที่นั้นๆก็จะเกิดวิวาทขึ้น  แล้วจึงจะยึดเอาที่นั้นเป็นที่หลวงเสีย  แล้วจึงจะได้ห้ามมิให้ใครทำปาณาติบาตในที่นั้นต่อไป  ที่นั้นๆจะทำปาณาติบาตของราษฎรก็จะน้อยแคบเข้าทุกที  ก็จะเป็รที่เจริญอภัยทานเป็นการพระราชกุศลเสมอไป  ความข้อนี้เป็นแต่ตรัสประภาษไว้ตั้งแต่ปีจออัฐศก (พ.ศ. ๒๓๖๙) มาจนถึงปีจอโทศก (พ.ศ. ๒๓๙๓) เป็น ๒๕ ปี  ก็ไม่มีใครซึ่งแย่งกันจนถึงความจนถึงได้ยึดเอาที่นั้นเป็นที่หลวง  แม้ถึงจะเกิดวิวาทกันบ้างก็ชำระแล้วไปแต่ในเจ้านายเท่านั้น  ไม่เป็นไปได้ตามพระราชประสงค์            ซึ่งมีพระราชโองการรับสั่งในกรมการหัวเมืองจับผู้หาฟองจันละเม็ดในชเล  และให้กรมการจับผู้หากุ้งหาปลาในเขตเสาศิลานั้น  เมื่อมีรับสั่งครั้งหนึ่งแล้ว  ก็ทรงไปด้วยราชการอื่นๆ  ด้วยว่ามีราชกิจเป็นการใหญ่ๆมาก  มิได้ทรงตักเตือนตรวจตราประการใดอีก  การนั้นก็จืดจางไป  ผู้ที่ทำปาณาติบาตก็ได้ช่องที่จะกำเริบขึ้น            เพราะฉะนี้ที่จะเลิกอากรค่าน้ำเสียนั้นไม่เป็นคุณอันใดแก่แผ่นดินและพระพุทธศาสนาและตัวสัตว์คือกุ้งปลาในน้ำ  กลับเป็นคุณแก่ผู้ที่ทำปาณาติบาตเป็นคนบาปนั้น  ยิ่งกว่าคนที่เลี้ยงชีวิตโดยชอบธรรม คือทำไร่นาเรือกสวนทั้งปวงนั้นเสียอีก  เป็นการไม่เสมอในการที่จะถือเอาส่วยแต่ราษฎรทั้งปวงไป  ซึ่งเสนาบดีข้าราชการผู้ใหญ่ได้ปรึกษาพร้อมกันจะให้มีอากรค่าน้ำขึ้นตามเดิมที่เคยมีมาแต่ก่อน  ตามธรรมเนียมบ้านเมืองนี้นั้นชอบแล้ว  จามแต่เจ้านายผู้ใหญ่และเสนาบดีที่เป็นผู้ช่วยทำนุบำรุงแผ่นดินจะเห็นควรนั้นเถิด  ก็ให้ตั้งพระศรีชัยบานเป็นนายอากรไปตามคำปรึกษาและเรื่องราวพระศรีชัยบาน  และพระบรมวงศานุวงศ์และเสนาบดีข้าราชการเห็นพร้อมกัน(๗) ................................................................................................................................................... (๖)  ความต่อไปนี้เป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (๗)  พระราชนิพนธ์หมดเพียงเท่านี้ แก้ไขเมื่อ 02 ธ.ค. 49 11:42:39 จากคุณ : กัมม์ - [ 2 ธ.ค. 49 11:32:56 ]

ความคิดเห็นที่ 33 (ต่อ)          เจ้าจำนวนได้เรียกเอานายประกันพระศรีชัยบาน  จีนอ้น  จีนชุ่ม  จีนหนู  จีนสี  ไว้มั่นคงสมควรแก่เงินอากรของหลวงอยู่แล้ว  ตั้งพระศรีชัยบานเป็นนายอากรเรียกค่าน้ำ ณ กรุงเทพฯ และหัวเมือง ๓๗ เมือง ๘ ตำบล  ตั้งแต่จำนวนปีชวดจัตวาศกเป็นเงินอากรจำนวนปีละ ๓๗๐ ชั่งสืบไป          พระศรีชัยบานแต่งให้จีนอ้นเป็นหมื่นเทพอากร  ไปเรียกค่าน้ำ ณ กรุงเทพฯตำบลบางแวก บางบอน บางโทรัด หัวกระบือ แสนแสบ รวม ๕ ตำบล  เมืองนนทบุรี เมืองปทุมธานี รวม ๓ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๓๒ ชั่ง  ขึ้นกรมสมเด็จพระเดชาดิศร ๑ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมพระพิทักษ์เทเวศร์ ๑ ชั่ง  ขึ้นกรมขุนสรรพศิลป์ปรีชา ๑๐ ตำลึง  รวม ๓๖ ชั่ง          แต่งให้จีนชุ่มเป็นหมื่นวิสูตรอากร  ไปเรียกค่าน้ำ ณ กรุงเก่า อำเภอนคร อำเภอเสนา อำเภออุทัย รวม ๓ อำเภอ  เมืองอ่างทอง เมืองอินทบุรี เมืองพรมหมบุรี เมืองสิงหบุรี เมืองสรรค์บุรี เมืองลพบุรี เมืองชัยนาท เมืองนครสวรรค์ เมืองพิจิตร เมืองพิษณุโลก เมืองสุโขทัย เมืองสุพรรณบุรี เมืองพิชัย เมืองสวรรคโลก เมืองนครไชยศรี เมืองราชบุรี เข้ากัน ๑๗ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๑๕๔ ชั่ง ๑๕ ตำลึง  ขึ้นพระคลังเดิม ๒๐ ชั่ง  ขึ้นพระบวรราชวัง ๓๐ ชั่ง  รวม ๒๐๓ ชั่ง ๑๕ ตำลึง          แต่ให้จีนหนูเป็นหมื่นอินทรอากร  ไปเรียกค่าน้ำเมืองสมุทรสงคราม เมืองสาครบุรี เมืองเพชรบุรี เมืองประทิว เมืองชุมพร เมืองไชยา เมืองสงขลา เมืองพัทลุง ๘ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๕๘ ชั่ง ๕ ตำลึง  ขึ้นกรมหลวงภูวเนตรนรินทร์ฤทธิ์ ๑๐ ตำลึง  ขึ้นกรมหลวงวงศาธิราชสนิท ๓ ชั่ง  รวม ๕๙ ชั่ง ๑๕ ตำลึง          แต่งให้จีนสีที่หมื่นศรีอากร  ไปเรียกค่าน้ำ ณ เมืองนครนายก เมืองปราจิณบุรี เมืองฉะเชิงเทรา เมืองสมุทรปราการ เมืองชลบุรี เมืองบางละมุง เมืองระยอง เมืองจันทบุรี เมืองตราด  ๙ เมือง  เป็นจำนวนเงินอากรขึ้นพระคลังมหาสมบัติ ๖๙ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้านพวงศ์ ๑๐ ตำลึง  รวม ๖๙ ชั่ง  เข้ากัน ๓๗ เมือง ๘ ตำบล  ปีหนึ่งเป็นเงินอากรจำนวนปีละ ๓๗๐ ชั่งสืบไป          ให้พระศรีชัยบาน หมื่นเทพ หมื่นวิสูตร หมื่นอินทร์ หมื่นศรี  ส่งเงินอากรค่าน้ำคิดแต่จำนวนปีชวดจัตวาศก  ส่งเงินอากรแก่เจ้าจำนวนปีละงวดๆ เดือน ๔ แรม ๑๕ ค่ำ  ปีชวดจัตวาศกงวดหนึ่ง เป็นเงิน ๓๗๐ ชั่ง  จงทุกงวดทุกปีสืบไป  อย่าให้เงินอากรขาดค้างลวงงวดล่วงปีไปได้เป็นอันขาดทีเดียว  และให้พระศรีชัยบาน หมื่นเทพ หมื่นวิสูตร หมื่นอินทร์ หมื่นศรีเรียกอากรค่าน้ำแก่ราษฎรตามพิกัดอัตรา  ซึ่งสรรพากรในยื่นไว้  ให้นายอากรเรียกค่าน้ำแก่ผู้ทำกินน้ำจืด  โพงพางละ ๓ ตำลึง  เรือแหพานลำละ ๒ ตำลึง ๒ บาท  เรือแหโปงลำละ ๑ ตำลึง ๒ บาท  เรือแหทอดลำละ ๑ บาท  ช้อนใหญ่ลำละ ๒ สลึง  ช้อนเล็กลำละ ๑ สลึง  สุ่มเรียกคนละ ๑ สลึง  ดักชุดคนละ ๑ บาท  ข่ายดักปลาตะเพียนคนละ ๑ บาท  แทงตะกรบคนละ ๑ สลึง  ฉมวกคนละเฟื้อง  ลอบยืนคนละ ๑ บาท ๒ สลึง  ลอบนอนคนละ ๑ บาท  ดักตุมคนละ ๑ สลึง  ดักไซคนละ ๒ สลึง  ดักลันคนละ ๑ เฟื้อง  เบ็ดราวคนละ ๒ สลึง  ตกเบ็ดปลาช่อนปลาชะโดคนละ ๑ เฟื้อง  สวิงกุ้งปลาคนละ ๑ เฟื้อง  อวนลำละ ๒ ตำลึง ๒ ปลา  ยกยอขันช่อปากกว้างตั้งแต่วาหนึ่งขึ้นไป ให้เรียกลำหนึ่งวาละ ๑ บาท  เชงเลงให้เรียกคนละ ๑ บาท  ยกยอเล็กปากกว้างต่ำกว่า ๔ ศอกลงมาให้เรียกคนละ ๑ สลึง  ดักจั่นให้เรียกคนละ ๑ สลึง  ฉะนางให้เรียกคนละ ๒ สลึง  ตกเบ็ดทรง ๑๐๐ ละ ๒ สลึง          น้ำเค็มรั้วปะกักคอกลำละ ๒ ตำลึง ๒ บาท  รั้วปะกักลาลำละ ๑ ตำลึง ๒ บาท  เรือฉลอมอวนลำละ ๒ ตำลึง ๒ บาท  เรือไซมานลำละ ๓ ตำลึง  เบ็ดลากลำละ ๒ บาท ๒ สลึง  ที่โพงพางปากน้ำ ๑ ตำลึง  ที่โพงพางถัดขึ้นมา ๓ บาท  ที่โพงพางถัดมา ๒ บาท  รั้วกางเคยที่บางhearลำละ ๑ บาท ๒ สลึง  ทอดแหทะเลลำละ ๑ บาท  เบ็ดกุเรา ๑ สลึง  แทงรั้วปู ๒ สลึง  สองคนลากอวนคนละ ๑ บาท  เบ็ดวางตับๆ ๒ สลึง  ช้อนกุ้งช้อนปลาคนละ ๑ เฟื้อง  รุนกุ้งทะเล ๒ บาท  รั้วโพงพางลากปลาในคลองลำละ ๒ สลึง  รั้วโพงพางลำละ ๑ ตำลึง  รั้วดักปูลำละ ๒ ตำลึง  ปะกักคอกล้อมฉนากยกนายเรือเสียนอกนั้นเอาคนละ ๑ บาท  ไสกุ้งไสเคยคนหนึ่งปีละ ๒ บาท ๒ สลึง  ครึ่งปี ๑ บาท ๒ สลึง  เดือนหนึ่งเป็นเงิน ๒ สลึง  เรือกางกุ้งกางเคยน้ำจืดน้ำเค็มรั้วละ ๑ บาท  เบ็ดลากกระเบนลำละ ๓ บาท  เบ็ดวาสายลากเบ้ดลำละ ๑ บาท ๒ สลึง  เบ็ดล่อกระพงคนละ ๒ สลึง  เบ็ดราวหางกิ่ว ๒ สลึง  เบ็ดสายหางกิ่ว ๑ สลึง  แทงปลาหมอน้ำลำละ ๑ สลึง  อวนลากยกนายเรือนอกนั้นเอาคนละ ๑ บาท  รั้วไซมานรองคลองละ ๓ ตำลึง  รั้วไซมานริมคลองลำละ ๒ ตำลึง ๒ บาท  ฉลอมกุเรา ๑ ตำลึง  ปะกักคลองกะพงลำละ ๑ ตำลึง ๒ บาท  อีชุดน้อยใส่เคยริมฝั่งคนละ ๑ สลึง  กระดานถีบหอยคนละ ๑ สลึง (กระดานล้วงปลา)หมึก ๒ สลึง  ขุดหอยปากเป็ด ๒ สลึง  ฉมวกคนละ ๑ สลึง  สวิงตักกุ้งไม่มีคัน ๑ เฟื้อง  เรือหาหอยกะพงคนหนึ่ง ๑ เฟื้อง  เรือหาหอยแมงภู่คนหนึ่ง ๔๐๐ เบี้ย  เรือหาหอยหลอดคนหนึ่ง ๔๐๐ เบี้ย          ซึ่งราษฎรชักหญ้ากร่ำลงกระบังรังเผือก  ห้วยหนองคลองบึงบางบ่อหลุมเอาตัวปลานั้น  บางทีทำบ่อหลุมน้อยก็มีบ้าง ใหญ่ก็มีบ้าง  ที่ชักหญ้ากร่ำลงกระบังรังเผือก ที่ใหญ่ยาวกว้างบ้างเล็กบ้างไม่เสมอกัน  นอกกว่าพิกัดนั้นเป็นอย่างธรรมเนียมสืบๆมา  สุดแต่นายอากรกับราษฎรผู้ทำกินจะเห็นพร้อมยอมกัน  แล้วแต่นายอากรจะเรียกราษฎร  จะผูกแก่กันตามสมควรจะยอมกันนั้นเถิด  ถ้านายอากรยอมให้ทำก็ได้  ถ้านายอากรไม่ยอมให้ทำก็อย่าให้ราษฎรลักลอบทำเป็นอันขาด  จนกำหนดลงในพิกัดด้วยไม่ได้  ให้นายอากรเรียกอากรค่าน้ำตามพิกัดมีมากในท้องตราแต่เท่านี้  ห้ามอย่าให้นายอากรเรียกอากรค่าน้ำล่วงแขวงล่วงอำเภอให้ล้ำเหลือผิดด้วยพิกัดอย่างธรรมเนียมแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้          ประการหนึ่งถ้าพรรคพวกบ่าวและทาส  ซึ่งไปทำการด้วยกันนั้น  เกิดวิวาทแก่กันเป็นแต่เนื้อความเล็กน้อย  ก็ให้นายอากรสมัครสมานว่ากล่าวให้สำเร็จแต่ในกันเอง  ถ้าเป็นเนื้อความมหันตโทษข้อใหญ่  ก็ให้ส่งไปยังผู้รรักษาเมืองกรมการพิจารณาว่ากล่าวตามพระราชกำหนดกฎหมาย  ถ้าและราชษรฎรฟ้องหากล่าวโทษสมัครพรรคพวกนายอากร  ก็ให้นายอากรส่งตัวผู้ต้องคดีให้ผู้รักษาเมือง ให้กรมการพิจารณาว่ากล่าว  ถ้าคดีต้องตัวนายอากร  ก็ให้แต่งทนายไปว่าต่างไปแก้ต่าง  อย่าให้ขัดขวางคดีของราษฎรไว้          อนึ่ง  ห้ามอย่าให้ผู้รักษาเมือง กรมการ แขวงนายบ้าน นายอำเภอ เกาะกุมนายอากรพรรคพวกบ่าวและทาส  ซึ่งไปทำอากรด้วยกันนั้น  กะเกณฑ์ไปใช้ราชการเบ็ดเสร็จ  ซึ่งมิได้เป็นพนักงาน  และเก็บยืมเรือจังกูดกรรเชียงถ่อพายเครื่องสำหรับเรือ ไปให้ป่วยการทำอากรแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้  และให้นายอากรกำชับห้ามปรามว่ากล่าวแก่พรรคพวกบ่าวและทาส  อย่าให้กระทำคุมเหงฉกชิงฉ้อกระบัดทำการข่มเหงราษฎร  และเป็นโจรผู้ร้ายปล้นสะดมเอาพัสดุทองเงินเครื่องอัญมณีของสมณะชีพราหมณ์ อาณาประชาราษฎร ไพร่บ้านพลเมืองลูกค้าพาณิช ทำลายพระพุทธรูปพระสถูปเจดีย์พระศรีมหาโพธิ์ พระอุโบสถพระวิหารการบุเรียนวัดวาอาราม  ฆ่าช้างเอางาและขนายฆ่าสัตว์อันมีคุณ  และห้ามอย่าให้รับซื้อเอาฝิ่นขายฝิ่นให้แก่กรมการราษฎรไทย มอญ ลาว เขมร แขก ญวน พม่า ทวาย ฝรั่งพุทธเกตเดิม  ซึ่งเป็นกำลังราชการและทหารสำหรับไปณรงค์สงครามนั้น  ซื้อขายของสิ่งของต้องห้าม  ทำให้ผิดด้วยพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปราเก่าใหม่  แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่ง          ครั้นลุท้องตรานี้ไซร้  ถ้ามีตรานกวายุภักษ์  มีหนังสือเจ้าจำนวนนำตั้งมาตั้งมาด้วยฉบับหนึ่ง  เรื่องราวจำนวนเงินต้องกันแล้ว  ก็ให้เจ้าเมืองกรมการลอกท้องตรานี้ไว้  แล้วให้ประทวนส่งตรานี้ให้แก่พระศรีชัยบาน หมื่เทพ หมื่นวิสูตร หมื่นอินทร์ หมื่นศรีผู้เป็นนายอากร  เข้าเรียกอากรค่าน้ำจืดน้ำเค็ม  แต่จำนวนปีชวดจัตวาศกสืบไป  ตามท้องตราและรับสั่งมานี้จงทุกประการ                         (สารตรามา ณ วันเสาร์ เดือน ๑๑ แรม ๑๑ ค่ำ ปีชวดจัตวาศก จุลศักราช ๑๒๑๔ (พ.ศ. ๒๓๙๕) แก้ไขเมื่อ 02 ธ.ค. 49 11:49:23 จากคุณ : กัมม์ - [ 2 ธ.ค. 49 11:37:16 ]

ความคิดเห็นที่ 34 ประโยชน์ของการเก็บภาษีอากรอย่างหนึ่ง ที่เป็นมรดกตกทอดมาถึงปัจจุบันของเมืองสุพรรณบุรี และของประเทศไทยด้วยเหมือนกันคือ นิราศสุพรรณ ของเสมียนมี  หรือหมื่นพรหมสมภัตสร (มี มีระเสน) ซึ่งท่านได้ไปเป็นนายอากรเก็บภาษีที่เมืองสุพรรณในปี พ.ศ.๒๓๘๗  เก็บภาษีชนิดไหนนั้น นามราชทินนามของท่านก็บอกไว้ชัดเจนแล้ว เวลาใกล้เคียงกับที่สุนทรภู่ (ภู่ ภู่เรือหงส์) เดินทางไปเล่นแร่แปรธาตุและแต่ง โคลงนิราศสุพรรณ เมื่อปี พ.ศ.๒๓๘๔ เสมียนมี เป็นศิษย์ผู้หนึ่งของสุนทรภู่  ทั้งสองแต่งนิราศเกี่ยวกับเมืองสุพรรณไว้ต่างกรรมต่างวาระ  แต่เป็นมรดกไว้ให้ลูกหลานชาวไทยได้ชื่นชมผลงานของบรรพบุรุษไว้ชั่วฟ้าดินสลาย จากคุณ : NickyNick - [ 2 ธ.ค. 49 15:42:21 ]

ความคิดเห็นที่ 35 สวัสดีครับ พี่นิค ขอบคุณสำหรับเกร็ดโบราณคดี ดูเหมือนชาวสุพรรณฯจะมีพรสวรรค์เรื่องทำนองนี้เป็นพิเศษนะครับ นักร้องเพลงลูกทุ่ง หลายคนที่ผมชื่นชม ก็มาจากเมืองสุพรรณฯนี่แหละครับ วันนี้  ตำนานอากรสวนใหญ่ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 ธ.ค. 49 08:38:12 ]

ความคิดเห็นที่ 36 ตำนานอากรสวนใหญ่ หนังสือเจ้าพระยาจักรี มาถึงเจ้าเมืองกรมการ          ด้วยท่านอัครมหาเสนาบดีผู้ใหญ่ๆปรึกษาพร้อมกันกราบบังคมทูลพระกรุณา  แก่พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎ สุทธิสมมติเทพยพงศ์ วงศาดิศวรกษัตริย์ วรขัติยราชนิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจักรพรรดิราชสังกาศ บรมราชาธิราชบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ว่าแต่ก่อนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในแผ่นดิน  ซึ่งล่วงมาแล้ว  เมื่อเสด็จขึ้นถวัลยราชาภิเก เสวยสิริราชสมบัติ  ครอบครองพระราชอาณาจักรอันนี้ได้ ๓ ปีแล้ว  เคยโปรดเกล้าฯให้แต่ข้าหลวงออกไปรังวัดสวนนับต้นไม้มีผลในสวนของราษฎร  จังหวัดกรุงเทพพระนครอมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยา  และเมืองนนทบุรี เมืองนครเขื่อนขันธ์ เมืองสมุทรปราการ เมืองนครไชยศรี เมืองฉะเชิงเทรา เมืองสาครบุรี เมืองสมุทรสงคราม เมืองราชบุรี เมืองเพชรบุรีทำหน้าโฉนดเสียใหม่  เรียกเงินอากรส่งเข้ามายังพระคลังมหาสมบัติตามหน้าโฉนดเสียใหม่นั้น  เป็นราชประเณีมีมา  ครั้งนี้พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระคุณธรรมอันมหาประเสริฐ  เสด็จเถลิงถวัลยราชบรมราชาภิเษกสำเร็จบรมราไชศวรรยาธิปัติ  ครอบครองพระราชอาณาจักรมาถึงปีที่ ๓ ในปีฉลูเบญจศกนี้  เป็นกาลอันควรจะแต่งข้าหลวงออกเดินสวนทำหน้าโฉนดใหม่ตามโบราณราชประเพณีนั้น  การอันนี้สุดแต่จะทรงพระกรุณาโปรดฯ          จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯดำรัสว่า(๘)  การ ๒ อย่าง คือการสักเลขหมายหมู่ทำทะเบียนหางว่าวไว้  แล้วเกณฑ์ข้าราชการตามจำนวนหางว่างอันนั้นไปหลายปี  และหักหนีตายเป็นคราวๆนานนั้นอย่างหนึ่ง  การเดินสวนเดินนานับต้นไม้มีผลและกระทงนาให้แน่นอนแล้ว  ทำหน้าโฉนดตราแดงให้ไว้แก่เจ้าของสวนเจ้าของนา  แล้วเก็บอากรสวนและหางข้าวค่านา  ตามจำนวนหน้าโฉนดตราแดงฉบับหนึ่งนั้นไปหลายปี  จึงเดินสวนเดินนาใหม่ต่อกาลนานๆนั้นอย้างนึ่ง  เห็นจะเป็นการบังเกิดเป็นอย่างธรรมเนียมมาแต่พระราชบัญญัติของพระมหากษัตริย์พระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อน  ที่ทรงพระสติปรีชาปัญญา  และข่าราชการที่ปรึกษาอันเป็นปราชญ์ฉลาดในการที่จะทำนุบำรุงแผ่นดินให้เจริญเรียบร้อยง่ายสะดวก  และการสักเลขหมู่มีทะเบียนหางว่าวตัวเลขตายหนีชราพิการหรือบวชเป็นภิกษุ  เจ้าพนักงานยังไม่หักบัญชีจำหน่าย  ก็คงเกณฑ์ราชการอยู่เสมอตามทะเบียนเดิมที่ลูกหมู่รุ่นฉกรรจ์ขึ้นก็มีมาก  เจ้าหมู่ยังไม่ได้นำเข้ามาสักคงเหลืออยู่โดยมาก  และนาของราษฎรที่เป็นนาคู่โค  ข้าหลวงรังวัดแล้วทำตราแดงให้ไว้แก่เจ้าของนาเป็นสำคัญ  เจ้าของนาจะได้ทำและมิได้ทำก็ดี  มีอย่างธรรมเนียมว่าเมื่อถึงปีข้าหลวงเสนาก็คงเรียกหางข้าวค่านาเต็มตามตราแดงที่มีในบัญชี  ที่เจ้าของนาเอาตราแดงไปเวนส่งแก่กำนันนายอำเภอแล้ว  หรืออพยพทิ้งนาให้ร้างไว้  ถึงภายหลังบางแห่งจะแต่งอุบายให้ญาติพี่น้องเข้าทำในที่นาเวน  ข้าหลวงเสนาก้ได้เรียกค่านาแต่ที่ทำได้  หรือแต่ตามตราแดงบัญชีตั้งคง  ค่านาตกขาดจากภูมิตราแดงโดยมาก          และสวนของราษฎรนั้นเล่า  ลางสวนต้นผลไม้หักโค่นตายเสีย  เจ้าของสวนเกียจคร้าน หาปลูกซ่อมแซมเพิ่มเติมขึ้นไม่  เจ้าพนักงานก็คงเรียกอากรเต็มหน้าโฉนด  ที่ปลูกต้นผลไม้ขึ้นใหม่กว่าหน้าโฉนดเดิมก็มิได้บวกเงินอากรขึ้น  การทั้งนี้ที่แท้ก็ควรจะให้เจ้าพนักงานชำระบัญชีไล่ตัวเลขลูกหมู่เข้ามาสัก และหักบัญชีจำหน่ายแล้ว  จึงเกณฑ์ข้าราชการตามตัวเลขที่มีจริงทุกคราวเกณฑ์  และแต่งข้าหลวงออกรังวัดนาเดินสวนของราษฎรให้เสมอทุกปีทุกคราวเก็บอากรสวน  แลพหางข้าวค่านานั้นจึงจะชอบเป็นการเสมอทั่วหน้า  แต่ถ้าทำอย่างนั้นก็จะเป็นการฟั่นเฝือจะต้องชำระบัญชีเก่าใหม่ซับซ้อนทบทวนมา  เอบ้านเมืองมีราชการทัพศึกหรือราชการอื่นใหญ่สิ่งหนึ่งสิ่งใดขึ้น  ก็จะค้างเดินไม่เรียบร้อยง่านสะดวก  จะลำบากแก่เจ้าพนักงาสนนักจึงมีธรรมเนียมใช้แต่การที่ใกล้ต่อความเสมอสมานดังนั้น          แต่ครั้นถ้าการชำระเลขและเดินนาเดินสวนใหม่นั้นงดเสีย  นานไปการที่ใกล้ต่อที่ตริงเสมอนั้นจะห่างจะไกลไปทุกปี  บัดนี้การสักเลขหมู่ลูกฉกรรจ์ขึ้นใหม่  กับชำระตัวเลขที่ต้องหักบัญชีจำหน่ายนั้น  กรมพระสัสดีก็ได้ตั้งการดัดแปลง  และชำระอยู่แล้ว  และการเดินนาเดินสวนนั้น ก็ควรให้เป็นไปใกล้ความเสมอดุจการสักเลขเหมือนกัน  เจ้ทาของนาเจ้าของสวนจะได้มีความอุตสาหะปลูกต้นไม้มีผลทำไร่นาให้มากขึ้น  เป็นประโยชน์แก่บ้านเมืองและเป็นคุณแก่แผ่นดิน            และเมื่อแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ในปีฉลูเอกศก (พ.ศ. ๒๓๗๒) โปรดเกล้าฯให้ข้าหลวงออกเดินสวนครั้งหนึ่ง  ครั้น ณ ปีเถาะตรีศก (พ.ศ. ๒๓๗๔) น้ำท่วมต้นผลไม้ตายเสียมาก  ได้ทรงพระกรุณาแก่ราษฎรเจ้าของสวนจะไม่ให้ได้ความเดือดร้อน  ณ ปีมะโรงจัตวาศก (พ.ศ. ๒๓๗๕) จึงโปรดเกล้าฯให้เดินสวนอีกครั้งหนึ่ง  แต่ปีมะโรงจัตวาศกมานั้นได้ ๒๐ ปีล่วงไปแล้ว  ซึ่งเสนาบดีผู้ใหญ่ๆปรึกษาพร้อมกันเห็นว่ากาลนานมา  จะขอให้แต่งข้าหลวงออกเดินสวนในปีฉลูเบญจศก (พ.ศ. ๒๓๙๖) นี้นั้นก็ชอบด้วยราชการอยู่แล้ว  แต่ซึ่งจะถือเอาเป็นธรรมเนียมว่าเปลี่ยนแผ่นดินใหม่ได้ ๓ ปีแล้ว  จึงให้เดินสวนนาและชำระเลขนั้นไม่ควร  เมื่อเหตุมีขึ้นหรือช้านานไปหลายปีแล้ว  ก็ควรจะต้องจัดแจงการเสียใหม่ให้ใกล้จริงและเสมอเข้าครั้งนี้(๙)          จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พระยาราชภักดีศรีรัตนราชสมบัติพิริยพาหะ กับพระยาพิพิธโภไคยสวรรย์ จมื่นศรีสรรักษ์หัวหมื่นมหาดเล็กเป็นแม่กองชำระความ  และชำระบัญชีต้นไม้  มีผลควรตรงอากรให้แน่นอน  แล้วทำหน้าโฉนดแจกแก่ราษฎรเจ้าของสวนแขวงกรุงเทพพระมหานครอมรรัตนโกสินทร์ และหัวเมือง  อย่าให้เกิดวิวาทแก่กันขึ้นได้  โปรดเกล้าฯให้แต่งข้าหลวงเดินสวนแขวงกรุงเทพมหานคร และเมืองนนทบุรี เมืองนครเขื่อนขันธ์ เมืองสมุทรปราการ          ฝั่งเหนือพระบรมมหาราชวัง  พระยาสีหราชเดโชชัยอภัยพิริยบรากรมพาหุแม่กอง ๑  พระยาราชสงครามจางวางทหารในขวา ๑  พระยาสมบัตยาภิบาลเจต้ากรมพระคลังในขวา ๑  หลวงศักดิ์นายเวรมหาดเล็ก ๑  หลวงอภิบาลภูวนาถเจ้ากรมรักษาพระองค์ขวา ๑  จมื่นมหาสนิทปลัดกรมพลพันขวา ๑  รวม ๖  พระบวรราชวังนั้น พระยาประเสริฐสาตรธำรงจางวางกรมหมอ ๑  หลวงรัตนรักษาเจ้ากรมแสงในซ้าย ๑  รวม ๒  รวมฝั่งเหนือ ๘          ฝั่งใต้ข้าหลวงในพระบรมมหาราชวัง  พระยาเพชรพิชัยจางวางล้อมพระบรมมหาราชวังแม่กอง ๑  พระยาสามภพพ่ายจางวางกรมทหารในซ้าย ๑  พระยากาญจนานุกิจ ๑  จมื่นสรรเพธภักดีหัวหมื่นมหาดเล็ก ๑  จมื่นจงรักษาอง๕เจ้ากรมพระตำรวจวังซ้าย ๑  หลวงวิจารณ์ราชารักษ์ปลัดจางงวางรักษาพระองค์ ๑  รวม ๖  พระบวรราชวัง  พระยาวิเศษศักดาจางวางทหารปืนใหญ่ ๑  พระจำนงสรไกรปลัดจางวางเกณฑ์หัดปืนแดง ๑  รวม ๒  รวมฝั่งใต้ ๘          เมืองเพชรบุรี เมืองราชบุรี เมืองสมุทรสงคราม เมืองนครชัยศรี เมืองสาครบุรี  ข้าหลวงในพระบรมมหาราชวัง พระเทพาธิบดีเจ้ากรมพระสัสดีซ้าย ๑  พระจันทราทิตย์เจ้ากรมสนมพลเรือนขวา ๑  จมื่นราชาบาลปลัดกรมพระตำรวจนอกซ้าย ๑  หลวงมไหศวรรย์ ๑  หลวงสุวรรณภักดี ๑  หมื่นเสพสวัสดิ์ปลัดกรม ๑  ข้าหลวงในพระบวรราชวัง พระยาอร่ามมณเฑียรจางวางทหารใน ๑  พระฤทธิ์เดชะเจ้ากรมพระตำรวจนอกซ้าย ๑  รวม ๘  รวมทั้งสิ้น ๒๔ นาย  และสวนเมืองฉะเชิงเทรานั้น  เดินสวนแขวงกรุงเทพฯเสร็จแล้วจึงให้ข้าหลวง ๘ นายฝั่งเหนือ  ออกไปเดินสวนแขวงเมืองฉะเชิงเทราต่อไปเหมือนอย่างกรุงเทพฯ  ให้ข้าหลวงมีชื่อแต่งทนายนายละ ๘ คนกำกับกัน  ให้นานยระวางนำไปรังวัดสวนนับต้นไม้ของราษฎรให้สิ้นเชิงจงทุกสวน  อย่าให้หลงเหลือเบียดบังไว้ได้เป็นอันขาด          และต้นผลไม้มีอากร หมาก  มะพร้าว  พลู  มะม่วง  มะปราง  ทุเรียน  มังคุด  ลางสาด  ๘  สิ่งนี้(๑๐)  หมากเอกสูง ๓ วา ๔ วา เรียกต้นละ ๕๐ เบี้ย  ๑๐๐ ละ ๓ สลึง ๒๐๐ เบี้ย  หมากโทสูง ๕ วา ๖ วา เรียกต้นละ ๔๐ เบี้ย  ๑๐๐ ละ ๒ สลึงเฟื้อง  หมากตรีสูง ๗ วา ๘ วา เรียกต้นละ ๓๐ เบี้ย  ๑๐๐ ละสลึงเฟื้อง ๖๐๐ เบี้ย  หมากผการายออกดอกประปราย ให้เรียกเท่าต้นโทต้นละ ๔๐ เบี้ย ๑๐๐ ละ ๒ สลึงเฟื้อง  หาก ๔ รายนี้มีหมากกรอกต้นละ ๑๑ ผล          มะพร้าวเล้กตั้งปล้องสูงศอกหนึ่งขึ้นไป  ให้เรียกเท่าหมากเอกต้นละ ๕๐ เบี้ย  ปีขาลฉศกจึงจะเรียกเงินอากร  แต่หมากกรอกนั้นยังไม่เรียก  ต้นสูงคอดคอเรียวชายเอนให้ยกอากรเสีย  สูง ๘ ศอกขึ้นไปเอาเป็นใหญ่เรียกต้นละ ๑๐๐ เบี้ย ๘ ต้นเฟื้อง ๑  มีน้ำมันเฉลี่ย  ตั้งปล้องสูงศอกหนึ่งขึ้นไปถึง ๗ ศอก อาเป็นปีขาลฉศกจึงเรียกอากร  แต่น้ำมันเฉลี่ยนั้นยังม่เรียก  สูงคอดคอเรียวให้ยกเสีย  แต่มะพร้าวมูลสีนาฬิเกหงสิบบาท  สำหรับของทูลเกล้าฯถวาย  และของกำนัลให้ยกอากรเสีย          พลูค้างทองหลางสูง ๗ ศอก ๘ ศอกขึ้นไปให้เอาเป็นใหญ่ ๔ ค้างเฟือง ๑  ร้อยละ ๓ บาทเฟื้อง  สูง ๕ ศอก ๖ ศอกเอาเป็นเล็ก ปีขาลฉศกจะเรียกเงินอากร          ทุเรียน มะม่วง วัดแต่โคนต้นขึ้นไปสูง ๓ ศอก  ยืนขึ้นไปเพียงตาโอบรอบ ๓ กำ เอาเป็นใหญ่  ทุเรียนต้นละ ๑ บาท  มะม่วงต้นละเฟื้อง  ใหญ่รอบไม่ถึง ๓ กำลงมาจนถึง ๒ กำเอาเป็นเล็ก  ปีขาลฉศกจึงจะเรียกเงินอากร          มังคุด ลฃางสาด วัดแต่โคนต้นขึ้นไป  สูงศอกคืบนั่งยองเพียงตา  โอบรอบ ๒ กำเอาเป็นใหญ่  เรียกต้นละเฟื้อง  ใหญ่รอบไม่ถึง ๒ กำลงมาจนกำหนึ่ง เอาเป็น เล็ก ปีขาลฉศกจึงจะเรียกอากร          มะปราง วัดแต่โคนต้นขึ้นไปสูง ๓ ศอก  ยืนเพียงตาโอบรอบ ๓ กำเอาเป็นใหญ่ ๒ ต้นเฟื้อง  โอบรอบ ๒ กำเป็นเล็ก ปีขาลฉศกจึงจะเรียกเงินอากร          แต่ส้มโอ ส้มแก้ว สัมเกลี้ยง สัมเทพรส ส้มมะแป้น ส้มจุก ส้มเปลือกบาง ๗ สิ่งนั้น  โปรดเกล้าให้ยกไม่ให้เรียกอากร  ถ้าเป็นโพรง ยอดตายมีแต่กิ่ง ๑ สองกิ่งให้ตั้งเป็นโคนหาอากรมิได้  ถ้าโคนต้น ๒ ต้น ๓ ต้น เคียงชิดกันให้เอาแต่ต้นหนึ่ง  ถ้าห่างกันตัวโคลอดได้ให้เรียกเรียงต้น  และถ้าสวนผู้จับทำสร้างขึ้นใหม่  หาต้นผลไม้มิได้ก็ดี  และต้นไม้เก่ามีอยู่อากรต่ำกว่าเดิมจอง  ให้เรียกแต่ปีเดิมจองเป็นหลวง  ปีละสลึง ๖๐๐ เบี้ย  ให้หน้าโฉนดตราแดงไว้ .................................................................................................................................................... (๘)  ความต่อไปนี้เข้าใจว่า เป็นพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (๙)  เข้าใจว่าหมดพระราชนิพนธ์เพียงนี้ (๑๐)  จำนวนที่เป็นเลข ๘ นี้  เป็นข้อระวัง  มีหมายรับสั่งในรัชกาลที่ ๔  พระราชดำรัสห้ามไว้ว่าอย่าให้เป็นคำผวนที่หยาบได้    ในบางที่เลี่ยงไปใช้เป็นอย่างอื่น  บางที่ก็เรียกว่า "(เต่า) ๔ คู่" ก็มี - กัมม์ ประกาศสรรพนามสำหรับช้างม้า (คัดจากหมายรับสั่ง  ณ  วันจันทร์ เดือน ๗ แรม ๙ ค่ำ  ปีขาลฉศก)         ด้วยขุนมหาสิทธิโวหาร  รับพระบรมราชโองการใส่เกล้าฯ  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯสั่งว่า  ให้หมายประกาศแก่ข้าราชการผู้ใหญ่ผู้น้อยฝ่ายทหารพลเรือน  กรมฝ่ายหน้าฝ่ายใน  แลพระบวรราชวังฝ่ายหน้าฝ่ายในทั้งปวง  ให้จงรู้ทั่วกัน  ว่าช้างม้านี้เป็นสัตว์มีชาติมีสกุลไม่ควรเรียกว่าตัวหนึ่งสองตัว  ให้เรียกว่าช้างหนึ่งสองช้าง  ม้าหนึ่งสองม้า  แต่สัตว์เดียรัจฉานนอกจากช้างม้านั้นให้เรียกว่าตัวหนึ่งสองตัว  อย่าให้ว่าสองชะมด  สองเต่า  สองปลา  กับคำจำเป็นคำผวน   เหมือนหนึ่งต้นไม้ ๘ ต้น ๙ ต้น  หรือแปดเต่า แปดตัว  อย่างนี้  ถ้าจะกราบบังคมทูลพระกรุณา ให้กราบบังคมทูลพระกรุณาอย่างอื่น อย่าให้เป็นคำผวนได้  ให้กรมมหาดไทย กลาโหม สัสดี  หมายให้รู้ทั่วกันตามรับสั่ง. แก้ไขเมื่อ 04 ธ.ค. 49 15:18:46 จากคุณ : กัมม์ - [ 4 ธ.ค. 49 15:17:37 ]

ความคิดเห็นที่ 37 (ต่อ)          อนึ่ง  ราษฎรรู้ว่าข้าหลวงจะเดินสวน และราษฎรบังอาจลักตัดต้นผลไม้มีอากร  ซึ่งนายระวางประกาศห้ามแล้วให้ขาดอากรของหลวงไป  ให้ปรับไหมอากรต้นหนึ่งเป็น ๓ ต้น  สักหลังไว้ในโฉนดเป็นโทษไหม  แล้วอย่าให้หักสิบลดให้กับราษฎรผู้กระทำผิดนั้นเลย  ให้ผูกอากรกับไม้ใหญ่สืบไป  อย่าให้ดูเยี่ยงอย่างกัน  แล้วห้ามอย่าให้เรียกเอาค่าฤชาตลาการแก่ราษฎรผู้ลักตัดต้นไม้นั้นเลย          และห้ามอย่าให้ข้าหลวงกองเดินเอาเนื้อความแฝงอาญาอุทธรณ์นครบาล  ซึ่งเป็นสินไหมพินัย  ไว้พิจารณาว่ากล่าวเป็นอันขาดทีเดียว            และให้ข้าหลวงลงเส้นเชือกรังวัดสวนของราษฎร  ให้รู้ว่ากว้างยาวลงไว้ในหน้าโฉนดจงทุกสวน          และเมื่อแรกวันจะลงมือรังวัดสวน  ให้ราษฎรทำบายศรีบวงสรวงพระภูมิเจ้าที่สำรับหนึ่ง  กรุงพาลีสำรับหนึ่ง  ศีรษะสุกรคู่หนึ่งราคา ๕ สลึง  เสื่ออ่อนผืนหนึ่งราคาเฟื้องหนึ่ง  ผ้าขาวผืนหนึ่งราคาสลึงเฟื้อง  รองเชือกรังวัดขันล้างหน้าใบหนึ่งราคาเฟื้องหนึ่ง  สำหรับเสกน้ำปะพรมที่สวน  ค่าเสกน้ำเฟื้องหนึ่ง ค่ารังวัดหัวเชือกสลึง  หางเชือกเฟื้อง รวม ๒ บาทสลึงเฟื้อง  แต่แรกลงมือแขวงกรุงเทพฯสวนหนึ่ง  เมืองนนทบุรีสวนหนึ่ง  และเมืองนครเขื่อนขันธ์สวนหนึ่ง  เมืองสมุทรปราการสวนหนึ่ง  เมืองนครไชยศรีสวนหนึ่ง  เมืองสาครบุรีสวนหนึ่ง  เมืองฉะเชิงเทราสวนหนึ่ง  เมืองสมุทรสงครามสวนหนึ่ง แต่เท่านี้          และเงินของซึ่งราษฎรเสียไปกับข้าหลวงนั้น  ให้นายระวางหักเงินอากรของหลวง  ซึ่งจะเรียกในสวนนั้นหักให้แก้ราษฎรผู้เสียของและเงิน  คิดเบ็ดเสร็จเงิน ๒ บาทสลึงเฟื้องนั้นแต่ปีเดียว          ถ้าข้าหลวงนับได้ไม้ใหญ่ไม้เล็ก  สวนพระคลังสวนวัดได้เท่าใด  ให้แม่กองเดินผู้ใหญ่เขียนหน้าโฉนดป่าปิดตราประจำต้นไม้ให้ไว้เป็นคู่มือราษฎรจงทุกสวน  อย่าให้เรียกเงินค่าโฉนดป่าแก่ราษฎร  ให้เรียกแต่มะพร้าว ๒ คู่ พลู ๒ กลุ่ม หมากทะลาย ๑  คิดเป็นเงินสลึงเฟื้อง  เป็นหัวมือจงทุกสวน  แล้วให้ราษฎรเจ้าของสวนและนายระวาง  เอาโฉนดมาส่งแก่แม่กองผู้ชำระ  จะได้สอบสวนจำนวนต้นผลไม้ให้ถูกตามบัญชี  จะได้ทำโฉนดใหญ่ปิดตราให้ไว้กับเจ้าของสวนเป็นสำคัญ          แต่ก่อนนั้น  ข้าหลวงได้เดินสวน ๕ ครั้งแล้ว  และเมื่อข้าหลวงเดินสวนนั้น เป็นสวนของผู้ใด  ให่ราษฎรเจ้าของสวนคิดให้เงินค่าหัวมือสวนละสลึงเฟื้อง  เบี้ยเลี้ยงสวนละ ๒ สลึง  สวนหนึ่งเป็นเงิน ๓ สลึงเฟื้อง  ได้แก่ข้าหลวงนั้น  ให้ข้าหลวงเดินสวนทำตามข้าหลวงเดินสวมมาแต่ก่อน          ครั้นถึงวันพระ ๘ ค่ำ ๑๔ ค่ำ ๑๕ ค่ำ  ให้ข้าหลวงมีชื่อกองเดินเอาบัญชีเดินทุ่งมาส่งให้กองบัญชี  แล้วให้กองเดินกองบัญชีและทนายผู้นับต้นผลไม้พร้อมด้วยนายกองใหญ่  เข้าไป ณ อุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม  สาบานตัวเฉพาะพระพักตร์พระพุทธปฏิมากรแก้วมรกต  และพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก พระพุทธเลิศหล้านภาลัย  ว่าจะนับต้นผลไม้ของราษฎรและบัญชีแต่ตามสัจตามจริง  อย่าให้เอาของหลวงเป็นของราษฎรๆมาเป็นของหลวงมากเป็นน้อยๆเป็นมาก  ไม้ใหญ่ว่าเล็กๆว่าใหญ่  และเบียดบังเอาสินจ้างสินบน  เป็นอาณาประโยชน์ตนเป็นอันขาดทีเดียว          และให้กองบัญชีคิดอากรไม้ใหญ่และหมากกรอก  ให้นายระวางเรียกเงินอากรค่าหมากกรอก  ซึ่งขึ้นใหม่ในจำนวนปีฉลูเบญจศก  ส่งเข้ายังพระคลังมหาสมบัติ  ถ้าต้นผลไม้ชำรุดต่ำลงกว่าเดิม  ให้หักเงินอากรและหมากกรอกลงเสีย  ยังคงไม้ใหญ่และไม้เล็กเท่าใด  หักสิบลดหนึ่งพระราชทานให้แก่ราษฎรเจ้าของสวน   คงนายระวางเรียกอากรไม้ใหญ่ไม้เล็กหมากกรอกได้เท่าไร  ให้นายระวางเรียกส่งพระคลังสวนๆส่งเข้าไปยังพระคลังมหาสมบัติ  จำนวนปีขาลฉศกตามหน้าโฉนดสืบไป          ให้กองบัญชีเขียนโฉนดขึ้นกระดาษรายต้นไม้  จำนวนเงินเป็นอักษร  อย่าให้บุบสลายปิดตราข้าหลวง ๘ นายไว้จงทุกสวน  ครั้นเดินสวนเสร็จแล้ว  ให้ราษฎรเอาโฉนดป่ามาสอบทานกับโฉนดใหญ่ต้องกันแล้ว  ให้กองบัญชีเอาโฉนดป่าเก็บไว้ส่งโฉนดใหญ่ให้แก่ราษฎร  แล้วให้นายระวางเรียกเงินค่าโฉนดไว้ใบละ ๑ บาท ๒ สลึงจงทุกสวนแต่ปีเดียว  และเงิน ๑ บาท ๒ สลึงนั้น  ให้แก่นายระวางเป็นค่าสมุด ค่ากระดาษ ค่าดินสอสำหรับทำบัญชีในการเดินสวน ๑ สลึง  ให้แก่ผู้ตราทำบัญชีคู่โฉนด ๑ เฟื้อง  ให้เเก่ผู้เขียนโฉนดเฟื้อง ๑ ยกเป็นค่าตรา ๑ บาท  แล้วให้กองบัญชีทำบัญชีจำนวนสวน จำนวนไม้ จำนวนเงิน จำนวนหมากกรอกยื่นให้แม่กองใหญ่ขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณา  แล้วให้พนักงานรักษาไว้ในพระคลังมหาสมบัติ           อนึ่ง  มีพระบรมราชโองการดำรัสว่า  ไม้ ๓ จำพวกคือไม้มะเกลือเป็นไม้ดำ ๑  ไม้ละมุดสีดาเป็นไม้แดงเนื้อละเอียด ๑  ไม้จันทน์เป็นไม้ขาวเนื้อละเอียด ๑  ไม้ ๓ จำพวกนี้ถึงมีผลราษฎรซื้อขายกันได้บ้าง ก็ไม่ได้เรียกอากรมาแต่ก่อน  ครั้งนี้ต้องพระราชประสงค์จะใคร่ทรงทราบจำนวนไว้  และเมื่อตันหักโค่นประการใด  จะต้องพระราชประสงค์แก่นมาเลื่อยจักตัดออกใช้ราชการ  เพราะดังนั้นเดินสวนครั้งนี้  ให้ข้าหลวงและเจ้าพนักงานนับไม้ ๓ จำพวก คือ ไม้มะเกลือ ไม้ละมุด ไม้จันทน์  ให้รู้จำนวนตามเล็กและใหญ่ใส่หน้าโฉนดไว้  แต่อย่าให้เรียกเงินเอาค่าธรรมเนียม  เมื่อนับและทำบัญชีต้นไม้ ๓ อย่างนี้  เป็นอันขาดทีเดียว  เป็นแต่ให้ประกาศมอบหมายแก่เจ้าของสวน  และผปู้รับหน้าโฉนดไว้ว่า  ถ้าต้นมะเกลือและต้นละมุดต้นจันทน์ที่มีแก่นแล้วจะล้มซวนเอง  หรือคร่ำคร่าเจ้าของจะใคร่ฟันเสีย  ก็ให้มาบอกแก่เจ้าจำนวนก่อน  แล้วจึงตัดฟัน  แล้วนำเอาลำไม้มีแก่นมามอบให้เจ้าจำนวนนำมาทูลเกล้าฯถวาย  จะพระราชทานราคาให้ตามราคาไม้แก่นเสงเพรงโดยสมควรราชการ  แล้วมอบไม้ให้รักษาไว้ในพระคลังในขวาสำหรับใช้  ถ้าเจ้าต่างกรมยังไม่มีกรม และขุนนางเจ้าขุนมูลนายของชาวสวน จะใคร่ตัดเอาไม้สามอย่างนี้  แต่อย่างใดอย่างหนึ่งไปใช้ราชการ  ถ้าเจ้าของสวนจะยอมให้ตัดก็ให้ตัด  แล้วเอามามอบแก่เจ้าพนักงานก่อนแล้วจึงมารับไป  เมื่อเจ้าพนักงานได้รู้เห็นด้วยดังนี้แล้ว  ก็ให้สลักหลังหน้าโฉนดลดบัญชีลง  แต่ต้นเล็กน้อยยังไม่มีแก่นนั้น  ถ้าล้มตายก็ให้เจ้าของปลูกซ่อมแซมขึ้นใหม่ล่วงหน้า ๑๐ ปี  หรือ ๒๐ ปี  จะบวกเป็นไม้ใหญ่          ห้ามอย่าให้ข้าหลวงมีชื่อเสมียนทนายบ่าวไพร่ ซึ่งไปด้วยกันนั้นทำข่มเหงแก่ราษฎรชาวสวน  ขึ้นเก็บเอาผลไม้และสิ่งของในสวน และเครื่องอัญมณีต่างๆ  กระทำให้ราษฎรได้ความยากแค้นเดือดร้อนแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นอันขาดทีเดียว  ถ้าผู้ใดมิฟังกระทำผิดด้วยพระราชบัญญัตินี้  มีผู้มาร้องฟ้องว่ากล่าวมาพิจารณาเป็นสัจ  จะเอานายและไพร่ผู้กระทำผิดเป็นโทษโดยโทษานุโทษ  และให้ข้าหลวง เจ้าเมือง กรมการทำตามท้องตรา และรับสั่งมานี้จงทุกประการ                     หนังสือมา  ณ  วันอาทิตย์  เดือน ๙  ขึ้น ๑๐ ค่ำ  ปีฉลูเบญจศก  (พ.ศ. ๒๓๙๖) แก้ไขเมื่อ 04 ธ.ค. 49 16:33:26 จากคุณ : กัมม์ - [ 4 ธ.ค. 49 16:25:32 ]

ความคิดเห็นที่ 38 ไปอ่านเอกสารจดหมายเหตุเกี่ยวกับอากรค่าน้ำสมัยต้นรัชกาลที่ ๕  ราษฎรบางรายที่มีตราภูมิคุ้มห้าม สามารถใช้สิทธิ์นี้ลดหย่อนภาษีได้ อากรสวนนี้ก็น่าจะได้สิทธิ์เช่นเดียวกันนะครับ จากคุณ : NickyNick - [ วันพ่อแห่งชาติ 15:49:53 ]

ความคิดเห็นที่ 39 สวัสดีครับ พี่ เหลือกันอยู่สองคน คิดว่าคงมีเหมือนกันนะครับ และเคยอ่านผ่านๆว่าในรัชกาลที่ ๕ อากรสุรา ก็มีภูมิคุ้มห้ามกรณีพิเศษด้วย     จำไม่ได้เสียแล้วว่าอ่านจากเล่มไหน  พี่พอจะมีเกร็ดเรื่องนี้ไหมครับ อีก ๔๐ หน้าก็จบแล้ว  อย่าเพิ่งทิ้งกันนะพี่นะ จากคุณ : กัมม์ - [ 6 ธ.ค. 49 11:05:02 ]

ความคิดเห็นที่ 40 ที่มีอธิบายเกี่ยวกับตราภูมิคุ้มห้าม อย่างในหนังสือชุดรัชกาลที่ ๔  เช่น พระราชหัตถเลขาฯ เป็นต้น  ถ้าจะเอาเกร็ดนะเหรอ เยอะแยะไปหมด เดี๋ยวจะสนุกกันอยู่แค่สองคนเท่านั้น เอาเรื่องหลักให้จบก่อนเหอะ จากคุณ : NickyNick - [ 6 ธ.ค. 49 14:15:07 ]

ความคิดเห็นที่ 41 OK.ครับพี่ ยังเหลือตำนานภาษีอีก ๔ อย่าง -ภาษีซุง -ภาษีฝิ่น -ภาษียาสูบ -ภาษีถั่วงาปลทู คงจะจบวันเสาร์พอดี เรื่องภาษีไม่ค่อยสนุกตื่นเต้น  คนเขาไม่ค่อยสนใจกัน แต่เริ่มไปแล้วยังไงก็ต้องคัดให้จบ  อยู่ด้วยกันก่อนนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 6 ธ.ค. 49 15:46:48 ]

ความคิดเห็นที่ 42 ตำนานอากรรักษาเกาะ          หนังสือหมื่นวิเศษอักษรนายเวรกรมท่าเจ้าจำนวน  มายังท่านพระยาวิชยาธิบดี พระระนอง พระยาสาครสงคราม พระยาพิพิธสมัย พระพิไชยชลธี              ด้วยจีนกิมตุ๋นทำเรื่องราวยื่นให้กราบบังคมทูลพระกรุณาว่า  เดิมจีนแป๊ะผู้เป็นที่ขุนรักษาสมุทรคิรี  เป็นนายอากรเจ้าของเกาะในทะเลฝั่งตะวันออก  ที่ขึ้นอยู่ในแขวงเมืองบางละมุง ระยอง จันทบุรี เมืองตราด เมืองปัจจันตคิรีเขต  ระวังสลัดศัตรูเข้าพักอาศัยในเกาะ  และหาสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะ  ซื้อขายทำมาหากินแต่พรรคพวกของตัวฝ่ายเดียว  ขอถวายกำไรที่ซื้อหาได้ให้เป็นประโยชน์แก่แผ่นดินปีละ ๑๓ ชั่ง  ขุรนรักษาสมุทรคิรีรับรักษาเกาะหาสิ่งของซื้อขายได้ ๒ ปีแล้ว  มีกำไรหาบวกเงินขึ้นทูลเกล้าฯถวายไม่  จีนกิมตุ๋นเห็นว่ายังมีกำไรอยู่  ขอประมูลเงินขึ้นทูลเกล้าฯอีก ๑๐ ตำลึง  รวมเดิมประมูลเป็นเงิน ๑๓ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  ถ้ารักษาเกาะซื้อขายสิ่งของครบปีมีกำไรจะบวกเงินขึ้นทูลเกล้าฯถวายอีกนั้น          ได้หาตัวขุนรักษาสมุทรคิรีนายอากรรักษาเกาะคนเก่ามาว่ากล่าวให้สู้ประมูล  ขุนรักษาสมุทรคิรีนายอากรคนเก่าว่าอากรสูงอยู่แล้วไม่รับประมูล  ยอมให้จีนกิมตุ๋นรับทำตามเรื่องราวนั้น  ได้นำเรื่องราวจีนกิมตุ๋นและคำขุนรักษาสมุทรคิรีนายอากรคนเก่าขึ้นกราบบังทูลพระกรุณาทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว            มีพระบรมราชโองการตรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า  ได้เสด็จออกประพาสในทะเลฝั่งตะวันออกจนถึงเมืองตราด  ฝั่งตะวันตกจนถึงเมืองสงขลา  ได้ทอดพระเนตรเห็นฝั่งและเกาะในทะเลฝั่งตะวันตกตะวันออกทุกแห่ง ทุกตำบล  และทรงพระราชดำริเห็นว่า  เกาะในทะเลเป็นที่เปลี่ยว  อ้ายสลัดศัตรูจะเข้าพักอาศัยแอบแฝงอยู่ได้  แต่เกาะในทะเลฝั่งตะวันตกนั้นมีรังนก  นายอากรรังนกแต่งคนออกไประวังรักษาอยู่  ถ้ามีสลัดศัตรูมาเมื่อใดได้รู้เร็ว  แต่เกาะในทะเลฝั่งตะวันออกนี้  แต่ก่อนมีนายอากรฟองเต่าตนุคอยระวังรักษาอยู่  อ้ายสลัดศัตรูไปมาอาศัยก็เป็นที่เกรงขาม          และเมื่อในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงพระราชดำริเห็นว่า  มีนายอากรเก็บฟองเต่ามาซื้อขาย  เป็นการบาป  โปรดฯให้ยกเลิกเสีย  ตั้งแต่นั้นมาเกาะในทะเลฝั่งตะวันออกไม่มีผู้ใดระวังรักษา  พวกสลัดศัตรูกำเริบเข้าอาศัยตีเรือลูกค้าได้ไปเนืองๆ  ตัวเต่าที่อาศัยขึ้นถ่ายฟองในเกาะนั้น  พวกจีนไหหลำมาตั้งกองจับฆ่าเอาเนื้อทำเค็มออกไปซื้อขายจนเป็นสินค้าได้  และคนในกรุงเทพฯ  คนหัวเมืองพากันเอาอย่าง  จับตัวเต่ากระฆ่ากินและซื้อขายบ้าง  จนตัวเต่ากระในเกาะสาบสูญไปเกือบจะหมดอยู่แล้ว  การก็ไม่เป็นประโยชน์สิ่งใดกับแผ่นดิน            จึงโปรดเกล้าฯให้ปรึกษาท่านเสนาบดีทั้งปวงว่า  เกาะในทะเลนี้จะทิ้งไว้ให้เป็นที่เปลี่ยวดีหรือจะให้มีเจ้าของคอยระวังรักษาอยู่เหมือนอย่างแต่ก่อนดี  ท่านเสนาบดีทั้งปวงก็ให้กราบบังคมทูลพระกรุณาว่า  มีผู้รักษาเป็นเจ้าของนั้นดีมีคุณหลายประการ  ทิ้งไว้ไม่มีเจ้าของระวังรักษานั้นไม่มีคุณและประโยชน์สิ่งใด  และซึ่งขุนรักษาสมุทรคิรีรักษาเกาะมาถึง ๒ ปีแล้วมีกำไร  ไม่บวกเงินขึ้นให้เป็นประโยชน์แก่แผ่นดิน  จีนกิมตุ๋นเห็นว่าอากรยังมีกำไรอยู่  ขอรับรักษาเกาะและหาสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะซื้อขายตามพิกัดเดิม  ประมูลเงินขึเนอีก ๑๐ ตำลึง  รวมเดิมประมูล ๑๓ ชั่ง ๑๐ ตำลึงนั้น  มีความชอบอยู่  ให้ตั้งจีนกิมตุ๋นเป็นผู้รักษาเกาะ  และให้หาสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะต่อไปเถิด            แต่เกาะสีชังเป็นเกาะหน้าด่าน  มีผู้คนระวังรักษามากอยู่แล้วให้ยกเสีย  และไม้กฤษณาหวายพัศเดา ซึ่งเกิดในเกาะต่างๆเป็นของสำหรับไพร่ส่วยตัด  ส่งส่วยทูลเกล้าฯถวายและใช้ราชการเบ็ดเสร็จจะห้ามเสียไม่ได้  ไพร่ส่วยจะร้องขาด  และของอื่นๆที่มีในเกาะให้เป็นสิทธิ์แก่ผู้รักษาเกาะนั้น  เจ้าจำนวนได้เรียกนายประกันจีนกิมตุ๋นไว้มั่นคง  สมควรกับเงินของหลวงอยู่แล้ว  จึงตั้งจีนกิมตุ๋นเป็นที่ขุนรักษาสมุทรคิรี ออกมารักษาเกาะในทะเลฝั่งตะวันออก  ตั้งแต่ ณ วันอังคาร  ขึ้นค่ำ ๑  เดือน ๕  ปีมะโรงยังเป็นนพศก สืบไป  และให้ขุนรักษาสมุทรคิรีส่งเงินเข้าท้องพระคลัง เดือน ๔ งวดหนึ่งเงิน ๑๓ ชั่ง ๑๐ ตำลึง ให้ครบจงทุกปี  อย่าให้เงินหลวงค้างล่วงงวดปีแต่จำนวนหนึ่งได้นั้น          ให้ผู้ว่าราชการเมืองกรมการหมายให้กำนัน นายบ้าน นายอำเภอ ประกาศป่าวร้องราษฎรซึ่งอยู่ในแขวงบ้านแขวงเมืองให้รู้จงทั่ว  ว่าเกาะในทะเลฝั่งตะวันออกนี้  ให้ขุนรักษาสมุทรคิรีรับอาสาเป็นเจ้าของระวังรักษา  ส่งเงินเข้าท้องพระคลัง เป็นประโยชน์แก่แผ่นดินแล้ว  ห้ามอย่าให้ราษฎรคนใดคนหนึ่งไปหาสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะ และตัดฟืนไปซื้อขายตามอำเภอใจเหมือนแต่ก่อน  ถ้าราษฎรคนใดจะไปทำมาหากินในเกาะ ทำไร่ทำสวนและตัดฟืน  ซื้อขายเป็นอาณาประโยชน์ ก็ให้ไปว่ากล่าวต่อขุนรัษาสมุทรคิรีให้รู้ก่อน  ขุนรักษาสมุทรคิรียอมให้ทำจึงทำได้  ถ้าไม่ได้ไปบอกกล่าวขุนรักษาสมุทรคิรีให้รู้ก่อน ไปลักลอบตัดฟืนและหาสิ่งของ ซึ่งเกิดในเกาะและจับตัวเต่าตัวกระและขุดฟองเต่าไปซื้อขาย  ขุนรักษาสมุทรคิรีพบปะจับได้  ก็ให้เอามาส่งยังผู้ว่าราชการเมืองกรมการ  คดีเช่นนี้ ฝ่ายจำเลยจะแก้ตัวว่าขุดฟองเต่ามาได้ที่หาด ที่ฝั่ง และจับตัวเต่าตัวกระในน้ำในหาดนั้นไม่ได้  ต้องปรับไหมให้แก่ขุนรักษาสมุทรคิรี  เพราะเหตุนี้จะตัดสินไปเป็นอันยากไม่มีพยาน  ต้องเอาสิ่งของที่จับได้เป็นสำคัญตั้งปรับ ๑๐ ต่อ และค่าสินบนด้วย          ประการหนึ่งของในน้ำ  ราษฎรมีเครื่องมือได้เสียอากรน้ำแล้ว  จะหากินในท้องทะเลที่แห่งใด ตำบลใด  ห้ามมิให้ขุนรักษาสมุทรคิรีห้ามปรามเกาะกุม  ประการหนึ่ง เรือลูกค้าและเรืออื่นๆจะไปมาอาศัยเข้าตักน้ำตัดฟืนในเกาะไปใช้สอยไม่ได้ซื้อขายเป็นอาณาประโยชน์  ก็อย่าให้ขุนรักษาสมุทรคิรีจับกุมเอาพัสดุทองเงินในราษฎรลูกค้าได้รับความเดือดร้อน  ถ้าขุนรักษาสมุทรคิรีจับตัวผู้ลักลอบหาสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะและตัดฟืนได้แขวงเมืองใด  ก็ให้เอาตัวไปส่งยังผู้ว่าราชการเมืองกรมการชำระว่ากล่าวตัดสิน  อย่าให้ขุนรักษาสมุทรคิรีปรับไหมเอาเองตามอำเภอใจ  และให้ขุนรักษาสมุทรคิรีตั้งใจรักษาเกาะโดยซื่อสัตย์สุจริต  อย่าให้ขึนรักษาสมุทรคิรีและพรรคพวกซึ่งรักษาเกาะด้วยกัน  จับตัวเต่าตัวกระซึ่งอาศัยที่ฝั่งและที่เกาะฆ่ากิน ซื้อขาย  ให้ตัวเต่าตัวกระสาบสูญพืชพันธุ์ไปได้  ให้ทะนุบำรุงให้เกิดพืชพันธุ์ขึ้นให้มาก  จะได้ผลประโยชน์กับแผ่นดินไปข้างหน้าอีก  ถ้ามีผู้ฟ้องร้องว่า ขุนรักษาสมุทรคิรีและพรรคพวกฆ่าตัวเต่าตัวกระกิน และซื้อขาย  พิจารณาเป็นสัจจะปรับไหมทำโทษจงหนัก  ถ้าขุนรักษาสมุทรคิรีจะซื้อขายสิ่งของซึ่งเกิดในเกาะให้ผู้ใดไป  ก็ให้ทำตั๋วฎีกาประทับตราให้ไว้แก่ผู้ซื้อเป็นสำคัญทุกราย  อย่าให้เคลือบแฝงพาลพาโลจับกุมเป็นสองซ้ำได้  ถ้าผู้ใดซื้อของไปได้ตั๋วแล้ว  ของนั้นไม่ได้ซื้อขายไปกลางทางเป็นเหตุต่างๆ ตั๋วเปียกน้ำก็ดีแลพหายไปก็ดี  จะมาขอตั๋วใหม่อีก  ถ้าของยังไม่ได้จำหน่ายจริง ก็ให้ขุนรักษาสมุทรคิรีทำตั๋วฎีกาให้ใหม่อีก อย่าให้ขัดขวาง  และให้ขุนรักษาสมุทรคิรีกำชับว่ากล่าวห้ามปราบบุตรภรรบ่าวทาส และสมัครพรรคพวกซึ่งรักษาเกาะด้วยกัน  อย่าให้คบหากันเป็นโจรผู้ร้ายปล้นสะดมตีเรือลูกค้า  ฉ้อกระบัดเอาพัสดุทองเงินแก่ลูกค้าพาณิชสมณชีพราหมณ์อาณาประชาราษฎร  ซึ่งไปมาอาศัยอยู่ในเกาะ  กระทำให้ผิดด้วยพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปราบเก่าใหม่ แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นอันขาด          อนึ่ง  ฝิ่นมีเจ้าภาษีรับผูกขาดส่งเงินเข้าพระคลังแล้ว  ห้ามขุนรักษาสมุทรคิรีคบหากันลักลอบซื้อฝิ่น ขายฝิ่น กินฝิ่นที่เกาะเป็นอันขาดทีเดียว  ประการหนึ่งราษฎรฟ้องหากล่าวโทษพรรคพวกขุนรักษาสมุทรคิรีซึ่งไปรักษาเกาะด้วยกันนั้น  ด้วยข้อคดีสิ่งใดๆก็ให้ส่งตัวผู้ต้องคดีไปให้ผู้ว่าราชการเมืองกรมการชำระว่ากล่าวตามพระราชกำหนดกฎหมาย  ถ้าคดีต้องตัวขุนรักษาสมุทรคิรีก็ให้แต่งทนายไปว่าต่างแก้ต่าง  อย่าให้ขัดขวางคดีของราษฎรไว้เนิ่นช้า              ถึงพระราชพิธีตรุษสารทก็ให้ขุนรักษาสมุทรคิรีไปพร้อมด้วยผู้ว่าราชการเมือง กรมการ กำนัน นายอำเภอ ณ พระอุโบสถอารามใดอารามหนึ่งซึ่งเคยกระทำสัตยานุสัตย์  ให้ไปพร้อมกันที่พระอารามนั้นแล้วบ่ายหน้าต่อกรุงเทพฯ ตั้งสัตยานุสัตย์ต่อใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รับพระราชทานน้ำพระพิพัฒน์สัตยาปีละ ๒ ครั้ง  จงทุกปีอย่าให้ขาดได้            ถ้าผู้ว่าราชการเมืองกรมการลุหนังสือนี้แล้วมีตราโกษาธิบดีตั้งมาด้วยฉบับหนึ่ง  เรื่องราวจำนวนเงินต้องกันแล้ว  ก็ให้ยึดเอาต้นตราโกษาธิบดีไว้  แล้วให้หมายยกขุนรักษาสมุทรคิรีคนเก่าออกเสียจากที่ผู้รักษาเกาะ  แล้วให้ประทวนส่งต้นหนังสือเจ้าจำนวนให้แก่ขุนรักษาสมุทรคิรีคนใหม่ เข้ารับรักษาเกาะตามท้องตราสืบไป                    หนังสือมา  ณ  วันอังคาร  ขึ้นค่ำ ๑  เดือน  ๕  ปีมะโรงยังเป็นนพศก (พ.ศ. ๒๔๑๐) จากคุณ : กัมม์ - [ 6 ธ.ค. 49 15:47:31 ]

ความคิดเห็นที่ 43 ตามอ่านอยู่ครับ แต่ไม่มีความเห็น ขอให้กำลังใจครับ จากคุณ : ยูโทเพียไทย (สุธน หิญ) - [ 7 ธ.ค. 49 00:35:47 ]

ความคิดเห็นที่ 44 อ่านหนังสือแต่งตั้งนี้แล้ว รู้สึกได้ว่านายอากรรักษาเกาะมีอำนาจมากเหลือเกิน เรื่องผลประโยชน์จากเกาะ กล่าวกันง่ายๆ ว่าเกาะทางตะวันออกนายอากรจะหากินกับไข่เต่าเป็นหลัก  ส่วนทางทะเลตะวันตก (ภาคใต้อ่าวไทย) จะหากินจากรังนกนางแอ่น ขุนรักษาสมุทรคิรี (กิมตุ๋น) นายอากรเจ้าของเกาะในทะเลฝั่งตะวันออกจะมีเกาะที่ขึ้นอยู่ในแขวงเมืองบางละมุง ระยอง จันทบุรี เมืองตราด เมืองปัจจันตคิรีเขต สำหรับเกาะสีชังในอดีต ขึ้นอยู่กับจังหวัดสมุทรปราการ เพิ่งจะโยกย้ายมาอยู่ในเขตอำเภอศรีราชา ชลบุรีเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๔๘๖ (จำไม่แม่น)  ซึ่งก็เป็นเหตุผลที่หนังสือแต่งตั้งนายอากรบอกว่า เกาะสีชังเป็นเกาะหน้าด่าน จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 10:25:31 ]

ความคิดเห็นที่ 45 สวัสดีครับ คุณ สุธน ได้เห็นว่าอ่านอยู่ ก็มีกำลังใจขึ้นเยอะครับ วันนี้ ตำนานภาษีซุง  ช่วงบ่าย อากรยาสูบ  นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 10:26:28 ]

ความคิดเห็นที่ 46 "...........เมื่อสมเด็จพระปิยมหาราชเสด็จประพาสมณฑลจันทบุรีในปี พ.ศ.๒๔๑๗ ได้ทรงแวะที่เกาะสีชัง และโปรดให้ทุกคนแต่งโคลง ฉันท์ ชมเกาะสีชัง ของท่าน ก็แต่งว่า สีชังเป็นเกาะขึ้น........................ เขตสมุทร ปราการเอย ไคลเมท (climate) ชลใสสุทธิ์...... สะอาดแท้ น้อยหน่าก็รสคุต (good)............. กว่าเทศ อื่นนา อินวลิด (invalids) มาอยู่แล้........ ลิฟ (live) ได้เซนจุรี (century) ...." ท่าน ในที่นี้คือ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร บุนนาค) ผู้เป็นนักเรียนนอก กลับมารับราชการในสมัย ร.๔ เป็นข้อมูลที่ผมได้ไปอ่านจากหนังสือของคุณลาวัณย์ โชตามระ เล่มหนึ่งมานะครับ คุณลาวัณย์กล่าวไว้ว่า ท่านเป็นกวีเมดเลย์คนแรกของสยาม เมื่อก่อนตอนอ่านครั้งแรกผมยังคิดว่าท่านเจ้าพระยาภาสกรวงศ์จะหลงทิศหลงทางรึเปล่า เพราะเคยชินอยู่กับคำว่าเกาะสีชังสังกัดจังหวัดชลบุรี เลยค้นหายกใหญ่ แต่ในอินเตอร์เน็ตที่เกี่ยวกับประวัติจังหวัดชลบุรี ไม่กล่าวถึงเรื่องที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของจังหวัดสมุทรปราการเลยครับ พอทราบคร่าวๆ ว่าตอนหลังเกาะสีชังได้โอนมาขึ้นกับ อ.ศรีราชา จ.ชลบุรี จำไม่แม่นครับว่าปี พ.ศ.๒๔๘๖ หรือเปล่า แล้วก็ได้เป็นกิ่ง และเป็นอำเภอโดยเต็มตัวในปัจจุบัน หากอยากรู้ชัวร์ๆ ต้อง คุณวศินสุข ท่านเปรียบเหมือนคลังราชกิจจาฯ ของห้องนี้เลยครับ ........... เข้ามาแก้ไขโคลง ใส่วรรคตอนในบาทสุดท้ายผิดไป ส่วนคำว่า "แล้" ในบาทสุดท้าย ลอกมาไม่ผิดนะครับ แล้วก็ มาเติมชื่อคุณวศินสุข แก้ไขเมื่อ 07 ธ.ค. 49 10:55:36 จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 10:32:49 ]

ความคิดเห็นที่ 47 สวัสดีครับ พี่นิค คลิกส่งพร้อมกันอย่าถือโทษเลยนะครับ จะเรียกว่าเจ้าเกาะ(ดอกท้อ)คงได้มังครับ แต่ดูภาษีที่รับประมูล ๑๓ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  เทียบกับอำนาจ พี่นิค คงจะประมูลสู้แน่ๆ  จีนนิคกับจีนกัมม์คงได้สู้กัน นะ  เปิดรีสอร์ทให้ฝรั่งมาแก้ผ้า   ให้แม่ค้ามาขายหมึกปิ้ง ข้าวหลาม หนมจาก รวยเละ เรื่องตัวเต่าตัวกระ  รับสั่งห้ามไม่ให้ทำอันตรายแล้วนี่ครับ ขอบพระคุณสำหรับเรื่อง เกาะสีชังครับ พี่มีความรู้เรื่องตำนานเมืองต่างๆ มากมายเลยนะครับ แอบฉกความรู้เอาไปได้ หลายครั้งแล้วครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 10:39:34 ]

ความคิดเห็นที่ 48 เอ่ยถึงหนังสือเล่มที่อ้างอิงมา ทำให้นึกถึงสุภาพสตรีผู้มีน้ำใจท่านหนึ่ง ท่านเป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องราวของคุณลาวัณย์ โชตามระ ขออนุญาตเอ่ยนามคุณแสนอักษรไว้ ณ ที่นี่นะครับ จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 10:46:55 ]

ความคิดเห็นที่ 49 ขอร่วมชื่นชมด้วยครับ ตรงนี้ยังไม่เห็นคุณ แสนอักษร เลย แอบไปบอกเธอดีกว่า  มีคนนินทา จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 11:29:23 ]

ความคิดเห็นที่ 50 ตำนานภาษีซุง          ข้าพระพุทธเจ้า กรมหลวงวงศาธิราชสนิท  ขอพระราชทานกราบบังคมทูลพระกรุณาให้ทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท          ไม้ขอนสักนั้น  เดิมเป็นพนักงานกรมพระคลังในขวา  ได้จ่ายจัดซื้อตามช่วงที่ราษฎรซื้อขาย  ครั้งแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยูหัว  เจ้าพนักงานหาไม้จ่ายไม่ทันพระราชประสงค์  จึงโปรดเกล้าฯสั่งเจ้าพระยาบดินทรเดชา  ให้ตั้งเจ้าภาษีเก็บภาษี  จัดซื้อไม้ขอนสักส่ง  เจ้าพระยาบดินทรเดชากราบทูลให้พระยาศรีสหเทพ(เพ็ง) เป็นเจ้าภาษี  เก็บภาษีไม้ขอนสักกับราษฎรผูกช่วงมาซื้อขาย ๑๐ ชัก ๒  พระยาศรีสหเทพตั้งให้นายเข็มเป็นที่ ขุนจำเริญสมบัติ  ขึ้นไปเก็บภาษีอยู่ ณ เมืองชัยนาท  เงินภาษีปีหนึ่งทั้งวังหลวงวังหน้า เป็นเงิน ๒๐๐ ชั่ง  ถ้าไม้จ่ายราชการไม่พอ  ก็ให้เจ้าภาษีซื้อส่ง  แล้วเบิกเงินหลวงให้กับเจ้าภาษีราคา ๒ พิกัด  พระยาศรีสหเทพทำภาษีไม้ขอนสักได้ประมาณ ๒ ปี หรือ ๓ ปี  จีนหงผู้เป็นที่พระศรีชัยบาทยื่นเรื่องราวประมูลเงินขึ้นอีก  เจ้าพระยาบดินทรเดชาตัดสินให้พระยาศรีสหเทพรับประมูลทำทูลเกล้าฯถวาย  รวมเงินภาษีไม้ขอนสักปีหนึ่งเงิน ๒๓๑ ชั่ง ๑ ตำลึง ๑ บาท          พระยาศรีสหเทพทำมาจนถึงแก่กรรม  โปรดเกล้าฯให้หลวงเสนาภักดี(พึ่ง) ผู้บุตรพระยาศรีสหเทพทำต่อมาก็ซ้ำไม้เบิกทำการไม่ใคร่จะได้  จึงโปรดเกล้าฯให้พระยามหาเทพรับทำภาษีต่อมา  พระยามหาเทพตั้งให้พระสรรค์เดี๋ยวนี้ เป็นที่ขุนบำรุงสมบัติขึ้นไปเก็บภาษี ณ เมืองชัยนาท  ทำภาษีเดือน ๑๒ ขึ้นค่ำ ๑ ปีมะแมนพศก  ถึงเดือน ๔ พระยามหาเทพถูกปืนถึงแก่กรรม  จึงโปรดเกล้าฯให้เจ้าพระยานิกรบดินทร์รับทำภาษีต่อมา  เจ้าพระยานิกรบดินทร์ตั้งให้หลวงวัฒนสมบัติเดี๋ยวนี้ เป็นที่ขุนจำเริญสมบัติเก็บภาษี ณ เมืองชัยนาท  เจ้าพระยานกิรบดินทร์ป่วย  โปรดให้พระยาราชวรานุกูลทุกวันนี้ ยังเป็นพระยาศรีสรรักษ์(๑๑)ทำต่อมา            ครั้งนั้นทำพระที่นั่งอนันตสมาคมขัดไม้  เจ้าภาษีหาไม้จ่ายไม่ทันพระราชประสงค์  ข้าพระพุทธเจ้ากลับมาจากทัพเมืองเชียงตุง*  จึงโปรดเกล้าฯว่าข้าพระพุทธเจ้าไปเมืองเหนือมา  เห็นจะเข้าใจในการไม้ขอนสัก  จึงโปรดเกล้าฯให้ข้าพระพุทธเจ้ารับทำภาษีไม้ขอนสัก  ทั้งเสาไม้แก่นเสาหุ้มเปลือก  ข้าพระพุทธเจ้าก็ทำการฉลองพระเดชพระคุณ  ตั้งแต่ ณ ปีเถาะสัปตศก  จนถึงปีกุนเบญจศก  ข้าพระเจ้าตั้งขุนจำเริญสมบัติเป็นที่หลวงวัฒนสมบัติ ยังอยู่ทุกวันนี้ เก็บภาษีอยู่ ณ เมืองชัยนาท  ข้าพเจ้าป่วยจึงทำเรื่องราวทูลเกล้าฯถวายคืนภาษี  จึงโปรดเกล้าฯให้เจ้าพระยาภูธราภัยรับทำต่อมา. .................................................................................................................................................... (๑๑)  คือเจ้าพระยารัตนบดินทร์ (รอด  กัลยาณมิตร) ในรัชกาลที่ ๕  เป็นบุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร์ แก้ไขเมื่อ 07 ธ.ค. 49 11:54:51 จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 11:29:55 ]

ความคิดเห็นที่ 51 "...ข้าพระพุทธเจ้ากลับมาจากทัพเมืองเชียงตุง*..." ทำให้นึกถึงเรื่องเกร็ดโบราณคดีเรื่องหนึ่ง ที่เคยอ่านเจอ (จำไม่ได้แล้วว่าอยู่ในเล่มไหน)  ว่า มีพระราชดำริว่า  แม่ทัพใหญ่ศึกเชียงตุง คือ กรมหลวงวงศาธิราชสนิท หากมีชัยชนะกลับมาได้เมืองเชียงตุง  จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เป็นที่  กรมพระราชวังหลัง       น่าเสียดายนะครับ  ไม่อย่างนั้นคงจะมีเรื่องให้พวกเราได้พูดกันอีกเยอะ แก้ไขเมื่อ 07 ธ.ค. 49 11:45:14 จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 11:43:40 ]

ความคิดเห็นที่ 52 พี่มีความรู้เรื่องตำนานเมืองต่างๆ มากมายเลยนะครับ แอบฉกความรู้เอาไปได้ หลายครั้งแล้วครับ ไม่เป็นไรหรอก ต่างฝ่ายต่างช่วยกันเผยแพร่ ใครขาดก็ช่วยกันเติม ใครไม่มีอะไรเพิ่มก็อ่านเฉยๆ ได้ บางอย่างยอมกันได้ แต่เรื่องจีนนิคจีนกัมม์ประมูลเกาะนี่ซี ยอมไม่ได้ เสือสองตัวต้องอยู่กันคนละถ้ำ ผมเคยตามรอยบรรพบุรุษเมืองสุพรรณท่านหนึ่ง โดยสืบค้นเอกสารจากหอจดหมายเหตุ แต่ทนอ่านได้ไม่กี่ครั้งก็ยอมแพ้ เพราะไม่ชินกับอ่านจอไมโครฟิล์ม เวียนหัวคลื่นไส้จะอาเจียนให้ได้ กว่าจะหาเจอแต่ละหน้าที่ต้องการ ต้องค้นจากฟิล์มหลายๆ ม้วน แล้วเจอเอกสารของท่านหนึ่งด้วย ไม่ได้เป็นสายตรงของผม แต่รั้วบ้านของบรรพบุรุษอยู่ติดกันริมแม่น้ำสุพรรณบุรี ท่านคือ หลวงพลสงคราม (ริต-หรือฤทธิ์ พลฤทธิ์) เป็นต้นสกุล พลฤทธิ์ ของเมืองสุพรรณ แต่คนละสายกับวิจารณ์ พลฤทธิ์ นักมวยเหรียญทองโอลิมปิกชาวสุโขทัยนะครับ ลูกหลานของท่านก็รับตำแหน่งหลวงพลสงครามต่อเนื่องกันมาอย่างน้อยสามชั่วคนที่ผมตามสืบได้  ตำแหน่งนี้เดิมคงจะร่วมกันทำสงครามตามชื่อราชทินนาม  แต่ภายหลังสงครามสงบ ก็ทำหน้าที่เก็บภาษี ผมไม่แน่ใจว่าเป็นตำแหน่งเจ้าภาษีด้วยรึเปล่า แต่คุยกับหลานตาคนสุดท้ายของท่านบอกว่าทำหน้าที่นี้ และคุมคนไปตัดไม้เมืองสุพรรณส่งกรุงเทพ   มีเอกสารจดหมายเหตุบันทึกไว้หลายครั้งว่า กองคาราวานไม้ของท่านที่ส่งเข้ากรุงเทพทางแม่น้ำถูกโจรปล้น  โจรเหล่านั้นภายหลังสืบทราบว่าเป็นคนของข้าราชการท้องถิ่น และมีบันทึกถึงความขัดแย้งที่เกิดลึกๆ ด้วยระหว่างอำนาจรัฐส่วนกลางกับข้าราชการท้องถิ่น  ความขัดแย้งนี่เองที่รู้สึกเหมือนว่าคนของรัฐ ปล้นรัฐ? จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 12:16:47 ]

ความคิดเห็นที่ 53 คห.๕๑ ใช่จากหนังสือพงศาวดารรัชกาลที่ ๕ ของกรมพระยาดำรงรึเปล่า จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 12:26:40 ]

ความคิดเห็นที่ 54 คห.๕๓  ไม่แน่ใจครับ ขอบพระคุณสำหรับเกร็ดต่างๆ ความรู้พวกนี่ไม่มีบันทึกไว้  ก็ได้พี่นี่แหละช่วยสืบค้น เรียกได้ว่า สืบทางลับ  ช่วยปะติดปะต่อเรื่องโบราณคดีได้ครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 14:47:48 ]

ความคิดเห็นที่ 55 ขอบคุณที่กรุณาชมเรื่องตำนานเมือง ก็เลยตั้งกระทู้ใหม่ในคลับลุ่มน้ำของ ของหมู่เฮา เชิญแวะชมได้เลย http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K4942681/K4942681.html จากคุณ : NickyNick - [ 7 ธ.ค. 49 15:36:40 ]

ความคิดเห็นที่ 56 เดี๋ยวตามไปครับ พี่ จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 16:16:17 ]

ความคิดเห็นที่ 57 ตำนานอากรยาสูบ          หนังสือเจ้าพระยาจักรี  มาถึงพระยาสวรรคโลก พระยาสุโขทัยผู้สำเร็จราชการเมือง          ด้วยทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯสั่งว่า  แต่ก่อนเมื่อยังไม่ได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ ๔๖ ปี  ได้เสด็จพระราชดำเนินไปที่นั่นที่นี่  ข้อการสุขทุกข์ของราษฎรมีประการใดๆ  ซึ่งราษฎรพูดจากันได้เคยทรงฟังมามาก  ไม่เหมือนพระเจ้าแผ่นดินที่ล่าวงแล้วแต่ก่อน  เห็นเป็นประหนึ่งราษฎรทั้งปวงย่อมสำคัญว่า  แผ่นดินปัจจุบันตามกาลนั้นว่าเป็นที่เดือดร้อนต่างๆ  ปรารถนามุ่งหมายแผ่นดินอนาคตไปว่า  จะได้ความสุขสบายโดยมากดังนี้  ด้วยว่าปรกติของราษฎรมักคิดสั้นๆ  คิดถึงแต่ตัวและครอบครัวพวกพ้องของตัวเท่านั้น  ไม่ได้เอาใจใส่ถึงการแผ่นดิน  เพราะฉะนั้น เมื่อต้องเสียภาษีอากรบ้างแต่เล็กน้อย  ก็มักบ่นว่าร้อนรนอย่างนี้อย่างนั้น  เมื่อในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ราษฎรบางพวกก็บ่นว่าร้อนด้วยภาษีอากรสมพักสรในครั้งนั้นคิดปรารถนาไปต่างๆ  บางพวกจึงรำพึงหวังพระเดชพระคุณต่อมาก็มีบ้าง  เพราะเห็นและเชื่อถือว่าทรงประพฤติในศีลสัตย์ กอรปด้วยเมตตากรุณาคุณ  และทรงทราบในทางอรรถทางธรรมมาก  หวังใจและเล่าลือกันว่า  ถ้าได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว  เห็นจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้เลิกภาษีอากรสมพักสรต่างๆ  และลดหย่อนผ่อนปรนไปให้น้อยลงกว่าแต่ก่อน          ครั้นเมื่อเถลิงถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษก  สมดังประสงค์ของคนบางพวกแล้ว  ก็ได้ทรงพระราชวิตกอยู่  ด้วยจะทำให้ราษฎรอยู่เย็นเป็นสุขทั่วกัน  แต่ครั้นจะทรงคิดอนุเคราะห์แต่ราษฎรอย่างเดียว  พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าทูลละอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อย และสมณพราหมณ์จารย์  ที่เคยได้สงเคราะห์อนุเคราะห์แต่พระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อน  เมื่อไม่ได้ตามเคยลดหย่อนไป เพราะภาษีอากรลดลงมากนัก  ก็ต้องลดเบี้ยหวัดเงินเดือนลง  ท่านทั้งปวงไม่เห็นการตลอด  ก็จะมีความมัวหมองร้าวฉานไป  จะทรงจัดแจงการนั้นๆแต่ลำพังเร็วๆก็ไม่ได้  ต้องอาศัยเห็นพร้อมยอมกันในพระบรมวงศานุวงศ์ เสนาบดีข้าทูลละอองธุลีพระบาทซึ่งเป็นประธาน  การจึงจะเรียบร้อยได้  โดยพระราชหฤทัยกอรปด้วยพระมหากรุณากับไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน  จะได้ทำมาหากินอยู่เย็นเป็นสุขทั่วไปในพระราชอาณาเขต  และภาษีอากรสิ่งอันใดที่เรียกเป็น ๒ ชั้น ๓ ชั้นอยู่นั่น  ก็ทรงพระราชดำริอยู่เนืองๆจะให้ลดหย่อนลงเรียกแต่ชั้นเดียว  ให้เสมอทั่วทั้งพระราชอาณาจักร  แต่ทรงพระดำริอยู่ด้วยราชการแผ่นดินอื่นๆไป  จึงยังมิได้ทรงจัดแจงให้เรียบร้อย          ณ ปีมะโรงอัฐศก๖ (พ.ศ. ๒๓๙๙)  โปรดเกล้าให้เสนาบดีผู้ใหญ่ปรึกษาตัดรอนยกเงินภาษีอากร  ซึ่งเรียกเป็น ๒ ชั้น ๓ ชั้นอยู่นั้น  จะให้เรียกแต่ชั้นเดียว  (ปรึกษาเห็นพร้อมกันว่า ซึ่งทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯนั้น)  พระเดชพระคุณหาที่สุดมิได้  และซึ่งราษฎรปลูกยาสูบลงในไร่ในขนัดขึ้นเป็นต้น  ได้ผลปีหนึ่งคราวเดียวเหมือนต้นข้าวเปลือก  ให้เรียกเป็นค่าที่ไร่ละสลึงเฟื้อง  ห้ามมิให้เรียกเรียงหลุมเป็นพันหลุมต่อ ๑ บาทอย่างแต่ก่อน  ได้นำคำปรึกษาเสนาบดีผู้ใหญ่ขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาทรงทราบฝ่าละอองธุลีพระบาท          จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า  ซึ่งเสนาบดีผู้ใหญ่ผู่ช่วยทำนุบำรุงแผ่นดินเห็นพร้อมยอมกันแล้ว  ก็ให้เจ้พนักงานพระคลังในขวาหาตัวนายอากรมาว่ากล่าว  เจ้าจำนวนได้เรียกหาตัวจีนสอนผู้เป็นที่หมื่นภักดีสมบัตินายอากรคนเก่ามาหารือ  ว่าเมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัย  อากรยาสูบเดิม ๕ ชั่ง ๕ ตำลึง  ครั้งนี้โปรดเกล้าฯจะให้เรียกเงินอากรกับราษฎรเป็นค่าที่ตามพิกัดใหม่ไร่ละสลึงเฟื้อง  หมื่นภักดีสมบัติจะรับได้สักเท่าใด  หมื่นภักดีสมบัติว่า เดิมรับทำอากรยาสูบผูกขาด  เรียกกับราษฎรพันหลุมต่อ ๑ บาท  ณ แขวงเมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัยเป็นเงินอากรปีละ ๕ ชั่ง ๕ ตำลึง  ครั้นถึงปีมะโรงอัฐศก  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯจะให้เรียกเงินอากรยาสูบแก่ราษฎรเป็นค่าที่ตามพิกัดใหม่  ไร่ละสลึงเฟื้องนั้น  เงินอากรตกลงมาก  จะรับทำต่อไปได้แต่ปีละ ๙ ตำลึง ๓ บาท  จึงนำเอาคำหมื่นภักดีสมบัติ นายอากรคนเก่าขึ้นปรึกษาเสนาบดีผู้ใหญ่  แล้วกราบบังคมทูลพระกรุณา  ทรงพระกรุณาตรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า  เดิมหมื่นภักดีสมบัติรับทำอากรยาสูบผูกขาด ณ แขวงเมืองสวรรคโลก  ณ เมืองสุโขทัย  จำนวนปีละ ๕ ชั่ง ๕ ตำลึง  มา ณ ปีมะโรงอัฐศก  ยกพิกัดเก่าเสีย ให้เอาพิกัดใหม่เป็นค่าที่ไร่ละสลึงเฟื้อง  หมื่นภักดีสมบัติจะรับทำได้ปีละ ๙ ตำลึง ๓ บาทนั้น  ก็ให้จีนสอนผู้เป็นหมื่นภักดีสมบัตินายอากรคนเก่าขึ้นมาเรียกอากรยาสูบผูกขาด  ณ แขวงเมืองสวรรคโลก เมืองสุโขทัย  ตั้งแต่จำนวนปีมะโรงอัฐศด  ปีละ ๙ ตำลึง ๓ บาท          และเงินอากรขึ้นพระคลังในขวา ๙ ตำลึง ๒ สลึงเฟื้อง ๕๓๗ เบี้ย  ขึ้นพระคลังเดิมพระบวรราชวัง ๒ สลึงเฟื้อง ๗๕๔ เบี้ยขึ้นกับกรมขุนกัลยาณสุนทร เฟื้องหนึ่งกับ ๓๓๕ เบี้ย  ขึ้นกรมหมื่นอมเรนทรบดินทร์ ๒ สลึงเฟื้อง  ขึ้นกรมหมื่นอดุลยลัษณสมบัติ ๒ สลึงเฟื้องกับ ๒๐ เบี้ย  รวมกันเข้าเป็นเงิน ๙ ตำลึง ๓ บาท  และให้หมื่นภักดีสมบัติส่งเงินอากรยาสูบตั้งแต่จำนวนปีมะโรงอัฐศกสืบไป  ปีละงวดๆเดือน ๔ ปีมะโรงอัฐศกงวดหนึ่ง  ส่งเงินแก่เจ้าจำนวนกรมพระคลังในขวาให้ครบปีละ ๙ ตำลึง ๓ บาทจงทุกงวดทุกปีสืบไป  อย่าให้เงินขาดค้างล่วงปีไปได้เป็นอันขาดทีเดียว  ให้หมื่นภักดีสมบัติเรียกอากรยาสูบแก่ราษฎรตามพิกัดใหม่ไร่ละสลึงเฟื้อง  อย่าให้เรียกพันหลุมต่อ ๑ บาทเหมือนอย่างแต่ก่อน  ถ้าและราษฎรปลูกยาสูบเกิน ๙ หลุม ๑๐ หลุมนั้น  ห้ามมิให้เรียกเอาอากรเป็นอันขาดทีเดียว  ถ้าปลูกที่สัตย์พระสัตย์สงฆ์  ให้นายอากรมีบัญชีไว้ต่างหาก  จะได้ยกไว้เป็นเงินเกณฑ์บุญ          อนึ่ง  ให้หมื่นภักดีสมบัติเรียกอากรแต่โดยสัตย์โดยจริงตามพิกัดอัตรา  ห้ามอย่าให้หมื่นภักดีสมบัติเรียกอากรล่วงแขวงล่วงอำเภอให้ล้ำเหลือ  ผิดด้วยพิกัดอัตราแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียว          อนึ่ง  สมัครพรรคพวกบ่าวและทาสหมื่นภักดีสมบัติ  ซึ่งไปเรียกอากรด้วยกันนั้น  ถ้าเกิดวิวาทแก่กันเป็นแต่เนื้อความมโนสาเร่  ก็ให้หมื่นภักดีสมบัติว่ากล่าวในกันเอง  ถ้าเป็นเนื้อความมหันตโทษข้อใหญ่  ก็ให้ส่งไปยังผู้รักษาเมืองกรมการพิจารณาว่ากล่าวตามพระราชกำหนดกฎหมาย  ถ้าและราษฎรฟ้องหากล่าวโทษหมื่นภักดีสมบัติ  ก็ให้แต่งทนายไปว่ากล่าวแก้ต่างอย่าให้ขัดขวางคดีของราษฎรไว้          อนึ่ง  ห้ามอย่าให้ข้าหลวงผู้ไปมากิจราชการ  และผู้รักษาเมืองกรมการแขวงนายบ้านนายอำเภอ  เกาะกุมหมื่นภักดีสมบัติและพรรคพวกบ่าวและทาส  ซึ่งไปเรียกเอาอากรด้วยกันนั้นกะเกณฑ์ไปราชการเบ็ดเสร็จ ซึ่งมิได้เป็นพนักงาน  และเก็บเรือยืมเรือแจวจังกูดถ่อพายเครื่องสำหรับเรือไปให้ป่วยการทำอากรแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้          อนึ่ง  ให้หมื่นภักดีสมบัติกำชับห้ามปรามว่ากล่าวแก่พรรคพวกบ่าวและทาส  ซึ่งไปเรียกอากรด้วยกันนั้น  อย่าให้กระทำคุมเหงฉกชิงฉ้อกระบัดทำกรรโชกราษฎร เป็นโจรผู้ร้ายปล้นสะดมเอาพัสดุทองเงินทางบกทางเรือ  และสูบฝิ่น กินฝิ่น ซื้อฝิ่น ขายฝิ่น  ทำลายพระพุทธรูป พระสถูปเจดีย์ พระศรีมหาโพธิ พระอุโบสถ พระวิหาร การเปรียญวัดวาอาราม  ฆ่าช้างเอางาและขนาย  ฆ่าสัตว์อันมีคุณซื้อขายสิ่งของต้องห้าม  กระทำให้ผิดด้วยพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปรามเก่าใหม่ แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียว          ถ้าถึงเทศกาลพระราชพิธีตรุษสารท  ก็ให้หมื่นภักดีสมบัติมาพร้อมด้วยเจ้าเมืองกรมการ  กราบถวายบังคมรับพระราชทานน้ำพระพิพัฒน์สัตยาปีละ ๒ ครั้ง  ตามอย่างธรรมเนียมจงทุกปี          ครั้นท้องตรานี้มาถึงวันใด  ถ้ามีตราเจ้ากรมพระคลังในขวา  ถ้ามีหนังสือเจ้าจำนวนมาด้วย  เรื่องราวจำนวนเงินต้องกันแล้ว  ก็ให้พระยาสวรรคโลก พระยาสุโขทัย  ลอกเอาตรานี้ไว้  แล้วก็ให้ประทวนส่งท้องตรานี้ให้แก่จีนสอน ผู้เป็นที่หมื่นภักดีสมบัติคนเก่าขึ้นมาเรียกอากรยาสูบผูกขาดแต่จำนวนปีมะโรงอัฐศกสืบไป  ตามหนังสือและรับสั่งมานี้จงทุกประการ                   หนังสือมา ณ วันศุกร์  เดือนอ้าย  ขึ้น ๘ ค่ำ  ปีมะโรงอัฐศก  จุลศักราช ๑๒๑๘ (พ.ศ. ๒๓๙๙) แก้ไขเมื่อ 07 ธ.ค. 49 16:44:24 จากคุณ : กัมม์ - [ 7 ธ.ค. 49 16:17:15 ]

ความคิดเห็นที่ 58 อ่านใน ๕๗ แล้ว รู้สึกว่าการเก็บภาษีอากรแต่ก่อนคงจะยากลำบากนัก เพราะในหนังสือแต่งตั้ง มีข้อห้ามหลายอย่าง   ทั้งห้ามข้าหลวงมิให้ทำร้ายนายภาษีอากร ทั้งห้ามมีให้นายภาษีรังแกราษฎร หรือประพฤติเป็นโจรเสียเอง พอเก็บภาษีได้ ก็นำมามอบให้กับทางวังต่างๆ ซึ่งแทบไม่ได้ประโยชน์กลับคืนสู่ท้องถิ่นเท่าใดนัก ยิ่งอ่านยิ่งเศร้าใจ สงสารปู่ย่าตายายตาดำๆ สมัยนั้นเหลือเกิน จากคุณ : NickyNick - [ 8 ธ.ค. 49 11:58:07 ]

ความคิดเห็นที่ 59 ตำนานภาษีฝิ่น ตั้งแต่ปีกุน พ.ศ. ๒๓๙๔ หนังสือเจ้าพระยาจักรี มาถึงผู้ว่าราชการเมือง          ด้วยหลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร  หลวงพิทักษ์ทศกร  ขุนวิเศษภักดี  ขุนทิพสมบัติ  ทำเรื่องราวมายื่นแก่เจ้าพนักงาน  ขอได้นำขึ้นกราบบังตมทูลแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ให้ทรงทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทว่า  แต่ก่อนห้ามปรามมิให้ผู้ใดซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่น  ถ้าผู้ใดมิฟังจับได้ให้ปรับไหม แล้วลงพระราชอาญาผู้ซึ่งลอบลักซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่น  ลูกค้าไทยลูกค้าจีนก็ลักลอบซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่นก็มีอยู่เป็นอันมาก  และผู้ซึ่งลักลอบซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่นนั้นเป็นพวกจีนมากกว่าภาษาอื่นๆ  หลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร  จะขอรับพระราชทานเป็นเจ้าภาษี  หลวงพิทักษ์ทศกร  ขุนวิเศษภักดี  ขุนทิพสมบัติเป็นผู้เข้าส่วนทำภาษีฝิ่น ซื้อขายกันสูบแต่ตามพวกจีน  ซึ่งอยู่ในกรุงเทพฯและหัวเมืองปากใต้ฝ่ายเหนือ  พวกไทย และมอญ ลาว เขมร แขก ญวน พม่า ทวาย พราหมณ์ พุทธเกตเดิมจะไม่ขายให้  ถ้าและๆไทย มอญ ลาว เขมร แขก พม่า ทวาย ญวน พราหมณ์ ฝรั่ง พุทธเกตเดิม  เป็นไพร่ฟ้าข้าแผ่นดิน  ซึ่งห้ามไม่ให้สูบฝิ่นกินฝิ่น  จะจ้างวานจีนให้ไปซื้อฝิ่นที่โรงภาษีไปกินไปสูบ  ชำระได้ความจริงเป็นสัตย์แล้ว  ขอให้เอาโทษเสียให้เข็ดหลาบ  เจ้าภาษีจะขอซื้อขอขายเอง  ทำภาษีทูลเกล้าฯถวายในแขวงกรุงเทพฯและหัวเมือง  ปีหนึ่งเป็นเงินขึ้นเจ้าจำนวนในพระบรมมหาราชวัง ๑๘๐๐ ชั่ง  ขึ้นในพระบวรราชวัง ๑๐๐ ชั่ง  ขึ้นต่างกรม ๑๐๐ ชั่ง  เข้ากันเป็นภาษีปีละ ๒๐๐๐ ชั่ง  ทำภาษีครบปีมีกำไรจะบวกภาษีทูลเกล้าฯถวายขึ้นอีก          เจ้าพนักงานได้พาเอาเรื่องราวปรึกษา สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ วรุตมพงศนายก สยามดิลกโลกานุปาลนาถ  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ นรเนตรนาถราชสุริวงศ์  เจ้าพระยานิกรบดินทร์ มหินทรมหากัลยาณมิตร  และลูกขุน ณ ศาลา  แล้วกราบทูลกรมสมเด็จพระเดชาดิศร  กรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์  กรมพระพิทักษ์เทเวศร์  กรมหลวงภูวเนตรนรินทรฤทธิ์  กรมหลวงวงศาธิราชสนิท  พิเคราะห์ดูความในเรื่องราวเห็นพร้อมกันว่า  ฝิ่นเป็นของขชั่ว  ผู้ใดสูบฝิ่นกินฝิ่นติดแล้ว  ให้เกิดโทษในสันดานกระทำการทุจริตต่างๆ  สมเด็จพระมหากษัตราธิราชเจ้าแต่ปางก่อน  มีพระราชบัญญัติห้มปรามก็หลายแผ่นดินมาแล้ว  ผู้ซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่น  ก็มิได้ถดถอยน้อยลง  ไทยจีนซึ่งเป็นไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินก็พากันสูบฝิ่น กินฝิ่นมากขึ้นทุกๆแผ่นดินจนฝิ่นแผ่พ่านไปทุกบ้านทุกเมือง  ไทยจีนที่เป็นคนซื้อฝิ่น ขายฝิ่น ก็ลอบลักเอาเงินตราไปซื้อฝิ่นเข้ามา  จนเงินในบ้านในเมืองร่อยหรอน้อยไปทุกที  ซึ่งหลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร  จะขอรับเป็นเจ้าภาษี  หลวงพิทักษ์ทศกร  ขุนวิเศษภักดี  ขุนทิพสมบัติ  เป็นผู้เข้าส่วนทำภาษีฝิ่น  จะแบ่งเบิกทางซื้อขายกันแต่ตามพวกจีน จะมิได้ขายให้แก่ไทย และมอญ ลาว เขมร แขก ญวน พม่า ทวาย พราหมณ์ ฝรั่งพุทธเกตเดิม  ซึ่งเป็นไพร่ฟ้าข้าแผ่นดินอยู่ในพระราชอาณาเขต  เป็นทแกล้วทหารสำหรับที่จะได้สู้รบกับข้าศึกศัตรูนั้นก็ชอบอยู่  กับประการหนึ่งเงินตราในบ้านเมือง  ซึ่วไทนจีนลักลอบเอาออกไปซื้อฝิ่น  เงินออกไปเสียนอกประเทศปีหนึ่งๆก็มีเป็นอันมาก  ฝิ่นมีภาษีขึ้นแล้วเจ้าภาษีเอาสินค้าแลกผ่านกัน  เงินตราในบ้านในเมืองก็จะได้คงอยู่  มีข้อความในเรื่องราวและคำปรึกษาเป็นหลายประการ          เจ้าพนักงานจึงนำเอาเรื่องราวและคำปรึกษาพระบรมวงศานุวงศ์ เสนาบดีผู้ใหญ่ ลูกขุน ณ ศาลา ขึ้นกราบบังคมทูลแด่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว  มีพระบรมราชโองการตรัสเหนือเกล้าฯสั่งว่า  ซึ่งหลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  หลวงพิทักษ์ทศกร  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร  ขุนวิเศษภักดี  ขุนทิพสมบัติ  ทำเรื่องราวยื่นแก่เจ้าพนักงาน  จะขอรับทำภาษีฝิ่นตั้งโรงกงสีซื้อขายกันแต่พวกจีน  พระบรมวงศานุวงศ์ และเสนาบดีผู้ใหญ่ ปรึกษาเห็นพร้อมกันว่าจะไม่เกี่ยวข้องเป็นโทษกับแผ่นดินแล้ว  ก็ให้ตั้งหลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร เป็นเจ้าภาษีฝิ่นไปตามเรื่องราวและคำปรึกษานั้นเถิด  เจ้าพนักงานได้เรียกเอานายประกันไว้มั่นคง  สมควรแก่เงินภาษีของหลวงอยู่แล้ว  จึงตั้งให้หลวงเสน่ห์วาณิช  หลวงอนุรักษ์วาณิช  ขุนศรีสมบัติ  ขุนเทพอากร เป็นเจ้าภาษี  หลวงพิทักษ์ทศกร  ขุนวิเศษภักดี  ขุนทิพสมบัติ เป็นผู้เข้าส่วนเข้ารับทำภาษีฝิ่น  ตั้งแต่ ณ วันเดือนยี่ ขึ้นค่ำ ๑  ปีกุนตรีศกสืบไป          ให้เจ้าภาษีส่งเงินภาษีแก่เจ้าจำนวน ๔ งวดๆเดือน ๔ งวดหนึ่งเงิน ๕๐๐ ชั่ง  งวดเดือน ๗ งวดหนึ่งเงิน ๕๐๐ ชั่ง  งวดเดือน ๑๐ งวดหนึ่งเงิน ๕๐๐ ชั่ง  งวดเดือนอ้ายงวดหนึ่งเงิน ๕๐๐ ชั่ง  ถ้าปีใดเป็นอธิกมาสก็ให้บวกเงินภาษีขึ้นอีกเดือนหนึ่งเงิน ๑๖๖ ชั่ง ๑๓ ตำลึง ๑ บาท  ให้เจ้าภาษีส่งเงินภาษีของหลวงให้ครบจงทุกงวดทุกปี  อย่าให้เงินภาษีของหลวงขาดค้างล่วงงวดล่วงปไปแต่จำนวนหนึ่งได้  ถ้าทำภาษีครบปีมีกำไรก็ให้บวกภาษีทูลเกล้าฯถวายขึ้นอีก  และภาษีฝิ่นแรกมีเป็นการใหญ่ต้องลงทุนรอนมาก  อย่าให้ผู้ใดชิงแย่งเอาภาษีไปทำใน ๓ ปี  ให้เจ้าภาษีตั้งโรงกงสีซื้อขายเอง  ควรแก่ราคาจะซื้อขายกัน  ห้ามอย่าให้เจ้าภาษีขายฝิ่นให้กับไทย มอญ ลาว เขมร ญวน พม่า ทวาย แขก พราหมณ์ ฝรั่งพุทธเกตเดิม  มีผู้มาว่ากล่าวพิจารณาเป็นสัตย์  จะเอาตัวเจ้าภาษีเป็นโทษตามกฎหมาย          ถ้าพวกไทย มอญ ลาว เขมร พม่า ทวาย แขก ญวน พราหมณ์ ฝรั้งพุทธเกตเดิม  จะจ้างวานจีนผู้ใดไปซื้อฝิ่นที่โรงภาษีมาสูบ  จับได้พิจารณาเป็นสัตย์  จะเอาตัวจีนยผู้ไปซื้อฝิ่นเป็นโทษจงหนัก  ตัวผู้จ้างจีนให้ไปซื้อฝิ่นนั้นจะกระทำโทษตามพระราชบัญญัติหมายประกาศห้าม จากคุณ : กัมม์ - [ 8 ธ.ค. 49 13:34:18 ]

ความคิดเห็นที่ 60 (ต่อ)          อนึ่งถ้าผู้ใดลักลอบเอาฝิ่นไปขายที่บ้านเรือนของตัว  และเข้าแอบแฝงซื้อขายที่บ้านขุนนาง และวังเจ้าต่างกรมหากรมมิได้  เจ้าภาษีสืบจับได้  ให้เจ้าภาษีริบเอาฝิ่นเสีย  แล้วให้เจ้าภาษีเอาตัวจำไว้ ณ โรงภาษีฝิ่นให้เข้ดหลาบ  ถ้าจะมีผูรับสินบนนำเจ้าภาษีไปจับฝิ่น  ถ้าจับฝิ่นมาได้  เจ้าของฝิ่นจะต่อสู้เถียงว่า ผู้นำจับและพวกเจ้าภาษีเอาฝิ่นไปใส่ไว้  และวแกล้งพาลพาโลจับโดยสาเหตุต่างๆ  ก็จะให้ตระลาการไปสืบพยานรังวัดเพื่อนบ้าน  ถ้าพยานเบิกความว่า  คนที่จับฝิ่นเป็นคนซื้อฝิ่น ขายฝิ่น สูบฝิ่นแล้ว  ให้เจ้าภาษีปรับไหมเอาตัวทำโทษจำไว้กว่าจะเข็ดหลาบ  ถ้าพยานเบิกความว่าเป็นคนดี  ไม่เป็นคนซื้อฝิ่น ขายฝิ่น กินฝิ่น สูบฝิ่น จะเอาโทษปรับไหมผู้นำจับให้กับผู้ที่ต้องจับเสมอโทษลักลอบขายฝิ่น          ประการหนึ่งเจ้าภาษีจะต้องจ้างเรือและคน  ให้ไปลาดตระเวนในท้องทะเลข้างฝั่งตะวันตกตะวันออก  พบปะเรือเล็กมีแต่เงินตราเงินเหรียญออกไป  ไม่มีหนังสือเบิกร่อง  ไม่มีหนังสือนามเมือง  และเงินมากกว่าหนังสือเบิกร่องนามเมืองเกินกำหนด  ที่จะไปซื้อสินค้า  ผิดประหลาด  ก็ให้กองตระเวนจับเป็นเรือเอาเงินไปซื้อฝิ่น  เอาตัวไปส่งต่อเจ้าพนักงานให้ชำระตามสัตย์ตามธรรม  ชำระได้ความจริงว่าเอาเงินไปซื้อฝิ่นแล้ว  ก็ให้ปรับไหมเอาเงินในลำ  ซึ่งจับให้เป็นบำเหน็จแก่ผู้จับ  ตัวจีนเจ้าของเงินนั้นให้ปล่อยเสีย  ถ้าจับได้ฝิ่นในลำมากน้อยเท่าใด  ก็ให้กองตระเวนเอาฝิ่นมาส่งเจ้าภาษี  ให้เจ้าภาษีคิดราคาฝิ่นให้เป็นบำเหน็จแก่ผู้จับ  ตัวเจ้าของฝิ่นนั้นให้เจ้าภาษีจำไว้ใช้การงานให้เข็ดหลาบ  อย่าให้ผู้ใดลักลอบเอาเงินไปซื้อฝิ่นเข้ามาได้          ประการหนึ่ง  เจ๊สัวเจ้าภาษีและขุนนาง  แต่งสลุบกำปั่นสำเภาเรือปากใต้ไปค้าขายเมืองต่างประเทศ  จะซื้อฝิ่นเข้ามาเป็นสินค้าโดยมากเพียง ๕ ปักลงมา  เจ้าภาษีรับซื้อเอาฝิ่นไว้คิดราคาให้ปักละ ๑๐ ชั่ง  ถ้าเรือลำใดซื้อฝิ่นมากกว่า ๕ ปักขึ้นไป  ก็ให้เจ้าภาษีรับซื้อขึ้นไว้ทั้งสิ้น  แต่ให้คิดเงินให้แต่ ๕ ปักก่อน  ฝิ่นนอกจาก ๕ ปักขึ้นไปนั้นให้ค้างไว้  หนึ่งปีจึงให้เจ้าภาษีคิดเงินให้ครบ          ประการหนึ่ง  ห้ามมิให้เรือปากใต้ซื้อฝิ่นเมืองใหม่ เมืองเกาะหมาก เข้ามาถ่ายลำบรรทุกสำเภาไปเมืองจีน  ถ้าเจ๊สัวซึ่งแต่งสำเภาเรือปากใต้  ซื้อฝิ่นเข้ามาถ่ยลำบรรทุกไปเมืองจีน  ก็ให้เจ้าภาษีปรับไหมเอาอย่างลูกค้าผู้ลักลอบซื้อฝิ่น ขายฝิ่นในท้องที่ และกำปั่นหลวง นายกำปั่นเป็นจีน จะซื้อฝิ่นเข้ามาก็ให้ซื้อมาแต่ในกำหนด ๕ ปัก  ให้ขายแก่เจ้าภาษีตามราคาลูกค้าในกรุงเทพฯซื้อขายกัน  อย่าให้เอาไปขายให้ลูกค้าอื่น  แต่กะลาสรลูกเรือนั้นเป็นคนอยู่ในต้องห้าม  อย่าให้ซื้อฝิ่นเข้ามาเป็นอันขาด  ถ้านายกำปั่นหลวงกะลาสีลูกเรือมิฟัง  เจ้าภาษีสืบจับได้  ให้เจ้าภาษีปรับไหม  นายกำปั่นหลวงเหมือนอย่างลูกค้าในกรุงเทพฯ กะลาสีลูกเรือนั้นจะเอาโทษตามพระราชบัญญัติซึ่งห้าม          อนึ่ง  กำปั่นลูกค้าชาติอังกฤษ วิลันดา พุทธเกต ฝรั่งเศส อเมริกัน ซึ่งเข้ามาค้าขายในกรุงเทพฯและหัวเมืองชายทะเล  และอังกฤษ พม่า มอญ ตองซู่ ลูกค้าเมืองเมาะลำเลิง  เข้ามาทางบกค้าขายเมืองฝ่ายเหนือ  จะมีฝิ่นเข้ามามากน้อยเท่าใดให้บอกบัญชีกับเจ้าพนักงาน  และกรมการเจ้าภาษีให้รู้ก่อน  ถ้าเจ้าภาษีจะซื้อฝิ่นไว้ก็ให้เอาสินค้าแลกเปลี่ยนเอาฝิ่นไว้  อย่าให้ซื้อด้วยเงิน  เจ้าของจะขายให้ก็ตามใจ  ไม่ขายให้จะเอากลับออกไปก็ตามใจ  ห้ามอย่าให้เอาฝิ่นไปขายกับลูกค้าทั้งปวง  ห้ามอย่าให้ลูกค้าทั้งปวงไปลักลอบซื้อฝิ่นที่กำปั่นชาติอังกฤษ วิลันดา พุทธเกต ฝรั่งเศส อเมริกัน  เรือจีนนอกประเทศและลูกค้าต่างประเทศมาทางบกเป็นอันขาด  ถ้านายกำปั่นและลุกค้าคบหากันลักลอบซื้อฝิ่นขายฝิ่นให้แก่กัน  เจ้าภาษีสืบจับได้ให้เอาไปส่งต่อเจ้าพนักงานกรมท่า  ชำระได้ความจริงแล้วก็ให้ริบเอาฝิ่นในลำกำปั่นเผาไฟเสียให้สิ้น  ตามหนังสือสัญญากะปิตันหันตรีบารนีทำไว้เมืองศักราชฝรั่ง ๑๘๒๐ ปีจออัฐศก  พวกลูกค้าผู้ซื้อนั้นให้เอาโทษปรับไหมตามพิกัดลักลอบยซื้อฝิ่นขายฝิ่น          อนึ่ง  เจ้าภาษีจะแต่งให้จีนผู้ใดเป็นหลงจู  รับช่วงรับตำบลไปซื้อฝิ่นขายฝิ่นในแขวงกรุงเทพฯ และหัวเมืองปากใต้ฝ่ายเหนือก็ดี  ให้เจ้าภาษีเลือกสรรเอาที่ตนสัตย์คนธรรม  อย่าให้เอาคนถ้อยหมอความสันดานเป็นพาลทุจริต  โลภล้นเหลือประมาณมาตั้งเป็นเจ้าภาษีรับช่วงรับตำบลไป  กับให้เจ้าภาษีกำชับกำชาจีนซึ่งจะรับช่วงรับตำบลไป  อย่าให้คิดอุบายลักลอบขายฝิ่นให้แก่ไทย และมอญ ลาว เขมร แขก พม่า ทวาย ญวน พรหมณ์ ฝรั่งพุทธเกตเดิม  ซึ่งมีพระราชบัญญัติห้าม          ถ้าและเจ้าภาษีเห็นแต่จะได้กำไรมาก  คิดอุบายยักย้ายขายฝิ่นให้คนซึ่งอยู่ในพระบราชบัญญัติห้าม  มีผู้ฟ้องร้องว่ากหล่าวชำระเป็นสัตย์แลเว  ก็จะเอาราคาฝิ่นซึ่งขายให้กับคนต้องในพระราชบัญญัติห้ามไปมากน้อยเท่าใด  ขึ้นตั้งปรับไหม ๑๐ ต่อ  เป็นสินไหมึ่งพินัยกึ่ง  สินไหมให้เป็นบำเหน็จแก่ผู้เอาความมาว่ากล่าว  พินัยนั้นเป็นหลวง  แล้วให้มีโทษทวนแก่ผู้ลักลอบซื้อขายฝิ่นด้วยคนละ ๓๐ ที          อนึ่ง  ลูกค้าวาณิชไพร่บ้านพลเมือง  วึ่งมิได้เป็นคนซื้อฝิ่น ขายฝิ่น กินฝิ่น สูบฝิ่น  ก็อย่าให้เจ้าภาษีคิดอุบายเอาฝิ่นไปใส่จับกุมเอาตัวมากระโทษปรับไหม  ให้ได้ความยากแค้นเดือดร้อนแต่สิ่งใดสิ่งหนึค่งได้เป็นอันขาดที่เดียว  แล้วให้เจ้าภาษีกำชับห้ามปรามเสมียนทนายหลงจู จีนเต็ง และจีนผู้รับช่วงรับตำบลไป  อย่าให้คบหากันเป็นโจรผู้ร้ายปล้นสะดมฉ้อกระบัดเอาพัศดุทองเงิน  เคื่องอัญมณีของสมณชีพราหมณ์  อาณาประชาราษฎรลูกค้าพาณิชให้ได้ความยากแค้นเดือดร้อน  กระทำให้ผิดด้วยพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปรามเก่าใหม่  แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้          ประการหนึ่งเจ้าภาษีสืบได้ความว่า  มีผู้ลักลอบขายฝิ่นที่บ้านใดตำบลใดในแขวงกรุงเทพฯ ก็ให้เจ้าภาษีขอกำนันนายอำเภอต่อเจ้าพนักงานกรมเมือง  ก็ให้บอกแก่เจ้าเมืองกรมการ ขอกำนันนายอำเภอกำกับไป  ให้พระราชรองเมือง  หลวงเทพผลู  เจ้าเมืองกรมการ แขวงกำนัน  นายอำเภอกำกับไปดูแลผิดและชอบ  อย่าให้เกิดวิวาทกันได้          อนึ่ง  ถึงเทศกาลพระราชพิธีตรุษสารท  ก็ให้เจ้าภาษีไปพร้อมด้วยเจ้าเมืองกรมการ ณ พระอาราม  กราบถวายบังคมพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รับพระราชทานถือน้ำพระพิพัฒน์สัตยาปีละ ๒ ครั้ง  อย่าให้ขาดได้          ครั้นลุสารตรานี้ไซร้  ถ้ามีตราพระคชสีห์ พระราชสีห์ ตราบัวแก้ว  นำตั้งมาด้วยฉบับหนึ่ง  เรื่องราวจำนวนเงินต้องกันแล้ว  ก็ให้พระราชรองเมือง  หลวงเทพผลู  เจ้าเมืองกรมการ ยึดเอาตรนำตั้งไว้  ส่งต้นตราตั้งให้กับเจ้าภาษีเข้ารับซื้อฝิ่น ขายฝิ่น ทำภาษีตามสารตรามานี้จงทุกประการ          แล้วให้หมายประกาศนายบ้าน นายอำเภอ ไมยจีนไพรบ้านพลเมือง  วัดวาอารามพระสงฆ์เถรเณรศิษย์คฤหัสถ์ให้รู้ความในท้องตรา  และหมายพระราชบัญญัติประกาศจงทั่ว  ได้ส่งหมายพระราชบัญญัติประกาศให้ออกมาด้วยเมืองละฉบับ              สารตรามา ณ วันอาทิตย์  เดือนอ้าย  ขึ้น ๗ ค่ำ  ปีกุนนักษัตรตรีศก  จุลศักราช ๑๒๑๓   (พ.ศ.๒๓๙๔) จากคุณ : กัมม์ - [ 8 ธ.ค. 49 13:34:46 ]

ความคิดเห็นที่ 61 สวัสดีครับ พี่นิค ต้องขอยกข้อความในประกาศ คห.๕๗ มาว่าครับ " ...ด้วยว่าปรกติของราษฎรมักคิดสั้นๆ  คิดถึงแต่ตัวและครอบครัวพวกพ้องของตัวเท่านั้น   ไม่ได้เอาใจใส่ถึงการแผ่นดิน  เพราะฉะนั้น เมื่อต้องเสียภาษีอากรบ้างแต่เล็กน้อย   ก็มักบ่นว่าร้อนรนอย่างนี้อย่างนั้น.... " ผมคิดว่าพระคุณธรรมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คงไม่ต่างกับแผ่นดินปัจจุบัน ในแผ่นดินของพระองค์ท่านว่าตามจดหมายเหตุก็สงบร่มเย็น  เชื่อว่าปู่ตาย่ายายคงคิดว่า ...โชคดีมีบุญที่ได้เกิดมาในแผ่นดินของพระองค์ท่าน...เหมือนกับพวกเรา(คิด)นะครับ ว่าแต่จีนนิคจะประมูลอากรรักษาเกาะเท่าไรล่ะ  ฮั๊วกันได้นะครับ ๑๓ ชั่ง ๑๐ ตำลึง ๑ บาท  โอเคไหม (ขออภัยครับ ไม่ได้ปรับปรุงหน้าเว็บก่อนคลิกส่ง  ส่งแล้วจึงเห็น) จากคุณ : กัมม์ - [ 8 ธ.ค. 49 13:45:37 ]

ความคิดเห็นที่ 62 เมื่อพูดคุยเรื่องฝิ่น ทำให้นึกถึงหนังสือเล่มหนึ่ง น่าจะเป็น? อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ ขุนตำรวจเอก พระมหาเทพกษัตรสมุห (เนื่อง สาคริก) บิดาของ ศ.ระพี สาคริก  และเป็นทวดเทียดของดาราชื่อดัง อั้มอธิชาติ ชุมนานนท์  และท่านก็เป็นผู้พิมพ์ดีดต้นฉบับเอกสารสำคัญเล่มหนึ่ง  ที่ตอนหลังกลายเป็นหนังสือ "ประวัติต้นรัชกาลที่ ๖" ที่พิมพ์โดย สนพ.มติชน นั่นแหละครับ ในหนังสือเขียนรายละเอียดบรรยากาศโรงยาฝิ่นไว้ได้ดีมาก วิธีการสูบฝิ่น อาการของคนสูบฝิ่นและอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง   ซึ่งพวกเราสมัยนี้คงแทบไม่มีใครรู้จักแล้ว  อาจเห็นบรรยากาศบางครั้งบางคราในหนัง โดยเฉพาะหนังจีนที่เกี่ยวข้องกับสมัยจักรพรรดิองค์สุดท้าย ที่ถูกอังกฤษครอบงำด้วยยาฝิ่นทั้งประเทศ จากคุณ : NickyNick - [ 8 ธ.ค. 49 14:24:41 ]

ความคิดเห็นที่ 63 บ้านเกิดของผมใกล้แม่น้ำสุพรรณ คุณป้าท่านหนึ่งเล่าว่าเมื่อก่อนตรงทางเดินลงท่าน้ำจะมีโรงยาฝิ่นอยู่  สมัยนั้นเป็นโรงฝิ่นแบบถูกกฎหมาย  ต่อมามีการตีรันฟันแทงบ่อยๆ หรือเพราะกฎหมายเคร่งครัดขึ้น หรือเพราะอะไรก็ไม่ทราบถึงได้เลิกตรงนั้นไป   แต่ก็ปลูกสร้างทดแทนขึ้นมาในตัวตลาดกลางเมืองสุพรรณบุรี บางคนดูดกันจนตายคาโรงยาฝิ่นก็มี คุณป้าบอกว่าข้างๆ โรงฝิ่นมีขนมหวานขายเยอะแยะ  พอพวกสูบฝิ่นออกมาจากโรงยาก็จะกินขนมหวานกันให้มีแรงพอกลับบ้าน คุณป้าเล่าว่าคนแก่รุ่นนั้นติดฝิ่นกันมาก  ชั้นลุงๆ ของคุณพ่อที่เกิดแถวๆ ปี ๒๔๒๐ ติดฝิ่นกันหลายคน  ยิ่งส่วนใหญ่เป็นลูกจีนก็คงคุ้นเคยกับฝิ่นมากกว่าคนไทยแท้ๆ เล่ากันว่าสูบแล้วจะทำงานหนักได้ดียิ่งขึ้น ประเทศไทยยกเลิกฝิ่นเด็ดขาดทั่วประเทศเมื่อพุธ ๑ ก.ค. ๒๕๐๒ จากคุณ : NickyNick - [ 8 ธ.ค. 49 14:36:13 ]

ความคิดเห็นที่ 64 ดูตำนานภาษีฝิ่น  ไม่เห็นมีกล่าวถึงเรื่องคนปลูกฝิ่น เห็นแต่ซื้อขาย คิดเดาเอาว่ายังไม่รู้จักปลูกฝิ่นกันมังครับ ฝิ่นคงต้องนำเข้าจากประทศอื่น   แล้วเลยกลายเป็นดินแดนแห่งฝิ่น  สามเหลี่ยมทองคำ พูดถึงการทำศึกในเมืองจีน  ต้องยอมรับว่าแผนฝรั่งเขาดี เอาฝิ่นมามอมเมากำลังของศัตรูเสียก่อน  เเล้วค่อยรุกด้วยกำลัง แต่ในเมืองไทยใช้แผนนี้ไม่ได้  สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงหยั่งถึงแผนการอยู่แล้ว แต่จะห้ามเด็ดขาด  พวกจีนคงจะ "ฮวน" ขึ้น   เพิ่งได้ความรู้จากพี่เดี๋ยวนี้  ว่าฝิ่นเพิ่งเลิกได้ไม่นานมานี่เอง ขอบคุณครับ คงจะเลิกปลูกกันอย่างเต็มใจเลิก  เมื่อมีโครงการหลวงนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 8 ธ.ค. 49 15:39:51 ]

ความคิดเห็นที่ 65 ภาษียาสูบสมัยปัจจุบัน เพิ่มเติมจาก ๕๗ จัดอยู่ในภาษีสรรพสามิต (ปี ๒๕๑๑ เอกสารที่เก็บเอาไว้เอง) จากคุณ : NickyNick - [ 9 ธ.ค. 49 09:48:21 ]

ความคิดเห็นที่ 66 ขอบคุณครับ พี่นิค พี่มีเอกสารสำคัญหลายชิ้น พอจะเปิดพิพิธภัณฑ์เลยนะครับ เรื่องตรึงกำลังที่เมืองเชียงตุงขอเป็นรอบบ่ายนะครับ ทำเอกสารหนังสือพลาด  ช่วงเช้าวิ่งแก้ไขซะเหนื่อยเลย จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ธ.ค. 49 11:50:50 ]

ความคิดเห็นที่ 67 ตำนานภาษีถั่วงาปลาทู          หนังสือเจ้าพระยาจักรีฯ มาถึงเมืองกรมการ กรุงเก่า เมืองอ่างทอง เมืองสระบุรี          ด้วยจีนมีชื่อหลายพวกหลายราย  ทำเรื่องราวมายื่นแก่เจ้าจำนวนกรมพระคลังสินค้า  ให้กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ให้ทราบฝต้ฝ่าละอองธุลีพระบาท  ว่าราษฎรลูกค้าไทยจีนและภาษาต่างๆในพระราชอาณาเขต  ชักชวนกันบรรทุกถั่วต้นตาย ถั่วเขียน ถั่วทอง ถั่วขาว ถั่วดำ ถั่วละสง รมตากแห้ง ๖ อย่าง  งาเม็ด ๑  กุ้งน้ำเค็ม กุ้งตากแห้ง กุ้งเค็ม ๑  ปลาทูน้ำปลาทูแห้ง ๑  รวมของ ๙ สิ่งนี้  เข้ามาซื้อขายแก่กันเป็นประโยชน์แก่ราษฎรฝ่ายเดียว  ยังหามีผู้ใดรับเรียกภาษีทูลเกล้าฯ ถวายช่วยราชการแผ่นดินไม่  จะขอเก็บเป็นภาษีสิบลดหนึ่ง  ทูลเกล้าฯถวายเงินขึ้นท้องพระคลัง  แต่เรื่องราวของจีนซึ่งยื่นไว้นั้น  จำนวนเงินมากบ้างน้อยบ้างหาเสมอกันไม่  และเรื่องราวจีนมายื่นดังนี้มีมาหลายครั้งนานมาแล้ว          จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ดำรัสว่า  ภาษีรายนี้ก็มีเจ้าภาษีเรียกภาษีอยู่กับลูกค้าผู้บรรทุกสำเภาเรือปากใต้ไปจำหน่ายนอกประเทศมีมาแต่ก่อนอยู่แล้ว  ซึ่งจีนหลายรายมายื่นเรื่องราวจะขอเก็บภาษีในประเทศจะมิเป็น ๒ ซ้ำไปหรือ  ให้คิดเรียกแต่ฝ่ายเดียว  ถ้าเห็นว่าจะเรียกในประเทศดีกว่านอกประเทศก็ให้ยกเลิกภาษีนอกประเทศเสีย  สิ่งของในประเทศจะมีมากน้อยประการใด  ยังหาทรงทราบถนัดไม่  ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาตินรเนตรนาถราชสุริยวงศ์  หาจีน พระหลวงขุนหมื่นเจ้าภาษีผู้ใหญ่  และจีนลูกค้ามีหน้ามาถามว่า  สิ่งของซึ่งจีนหลายรายยื่นเรื่องราวจะขอเก็บเป็นภาษีนั้น  สิ่งของทั้งนี้ลูกค้ามาซื้อขายแก่กันพอจะควรเก็บเป็นภาษีได้แล้ว  ก็ให้เสนาบดีปรึกษากันคิดตั้งเป็นพิกัดเรียกภาษีลง  แต่ให้ต่ำกว่าสิบลดหนึ่ง  เพราะเป็นของยังไม่เคยมีภาษี          สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ นรเนตรนาถราชสุริยวงศ์  ๆได้หาจีนเจ้าภาษีและลูกค้าผู้ใหญ่มาถามได้ความแล้วจึงนำข้อความกับเรื่องราวจีน  ซึ่งยื่นมาเป็นหลายฉบับไปกราบทูลปรึกษากรมสมเด็จพระเดชาดิศร  และพระเจ้าพี่ยาเธอต่างกรมทุกพระองค์  กับได้กราบเรียนสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์ วรุตมพงศนายก สยามดิลกโลกานุปาล(น)นาถ  และท่านเสนาบดี เจ้าพระยานิกรบดินทรมหินทรมหากัลยาณมิตร  เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์สมันตพงศพิสุทธมหาบุรุษรัตโนดม  ผู้สำเร็จราชการในกรมพระกลาโหม  เจ้าพระยาธรรมาธิกร(ณาธิ) บดี  เจ้าพระยาผู้ช่วยสำเร็จราชการในกรมท่า  เจ้าพระยาพลเทพ            ปรึกษาพร้อมกันเห็นว่า  พระบาทสมเด็จพระบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว  ก็ตั้งพระทัยทรงทำนุบำรุงพระบวรพุทธศาสนา  และอาณาประชาราษฎรให้อยู่เย็นเป็นสุขทั่วไปทั้งสิ้นด้วยกัน  จึงทรงบริจาคพระราชทรัพย์ออกซ่อมแซมในการวัดเก่าซึ่งชำรุด  กับทรงสร้างขึ้นใหม่อีกหลายพระอาราม  แล้วทรงพระราชอุทิศถวายนิตยภัตแก่พระสงฆ์สามเณรซึ่งเล่าเรียนพระไตรปิฎก  และให้ทานแก่คนชราคนพิการ ใช้สอยในการพระราชกุศลต่างๆ  หกับโปรดเกล้าฯชุบเลี้ยงพระบรมวงศานุวงศ์  ซึ่งมีกรมมาแต่ก่อนให้ยกเป็นกรมใหญ่ขึ้น  เจ้าที่ยังไม่มีกรม  ทรงตั้งเป็นกรมขึ้นโดยลำดับ  ข้าราชการในพระบรมมหาราชวัง ในพระบวรราชวัง  ที่ขาดตำแหน่งก็ตั้งแต่งขึ้นทุกหมู่ทุกกรม ทั้งฝ่ายหน้าฝ่ายใน  พระราชทานเบี้ยหวัดเพิ่มเคิมขึ้นก็มาก  แล้วให้ขุดคลองตั้งป้อมขยายกำแพงพระนครออกไปอีกชั้นหนึ่ง กับให้ฝึกหัดมหารปืนใหญ่น้อย  พระราชทานเบี้ยเลี้ยงเงินเดือน  และจับจ่ายใช้สอยเงินทำการพระนครต่างๆมากกว่าแต่ก่อน  ซึ่งจีนหลายพวกจะขอเก็บภาษีของ ๙ สิ่ง  ซึ่งซื้อขายแก่กันนั้น  ก็เห็นพร้อมกันว่า  ควรอยู่ด้วยเป็นแบบอย่างแผ่นดินสืบๆมาแต่ก่อน  สิ่งของอันใดเกิดขึ้นในพระราชอาณาเขตบริบูรณ์แล้ว  ควรจะเรียกแต่ในพระราชอาณาเขต  ขอให้ยกเลิกปากสำเภาปากใต้  ซึ่งบรรทุกออกไปนอกประเทศนั้นเสีย          ด้วยเหตุว่าเรียกภาษีหาเสมอกันไม่  จึงปรึกษาพร้อมกันตั้งเป็นพิกัดสิ่งของให้เรียกภาษีแต่ในประเทศ  ตามราคาสิ่งของซื้อขายขึ้นลงแก่กัน  ถั่วต้นตาย ๑  ถั่วเขียน ๑  ถั่วทอง ๑  ถั่วขาว ๑  ถั่วดำ ๑  ถั่วละสง ๑  งาเม็ด ๑  กุ้งแห้งกุ้งเค็ม ๑  ของ ๘ สิ่งนี้  ให้เรียกภาษีเหมือนกัน ๑๒ เก็บ ๑  แต่ปลาทูน้ำปลาทูตากแห้ง  ลูกค้าซื้อขายกันในประเทศ  ให้เรียกภาษี ๑๓ เก็บ ๑  ถ้าลูกค้าจะเอาปลาทูน้ำปลาทูตากแห้งบรรทุกสำเภาเรือปากใต้ออกไปจำหน่ายนอกประเทศ  ให้เรียกภาษีเพิ่มขึ้นอีก  ปลาหมื่นตัวเป็นภาษีสลึงหนึ่ง  เจ้าภาษีเรียกภาษีกับผู้ซื้อผู้ขายเป็นสิ่งของหรือๆจะเรียกตามจำนวนเงินซึ่งซื้อขายแก่กัน  ตามแต่จะยอมกัน  ให้เรียกภาษีกับผู้ซื้อผู้ขายแต่ฝ่ายหนึ่ง  อย่าให้เรียกภาษีเป็น ๒ ฝ่าย  ถ้าราษฎรทำสิ่งของมาเลี้ยงบุตรภรรยาและเป็นเสบียงเดินทางไปกิจราชการ  และเป็นของกำนัลของถวายบ้างเล็กน้อย  ราคาเพียงกึ่งตำลึงเงินลงมา  ถ้ามิได้ซื้อขายแล้วก็อย่าให้เรียกภาษีเลย  จึงให้จีนเจ้าผู้ใหญ่ประกาศกับลกค้าทั้งปวงว่า  ผู้ใดมีภาคภูมิสติปัญญาที่ควรจะรับทำภาษีได้  ก็ให้ทำเรื่องราวมายื่นต่อเจ้าจำนวนกรมพระคลังสินค้า  ตามคิดเห็นจะทำได้เท่าไรตามพิกัดนี้          ๗นเนียมจะเป็นเจ้าภาษี  จีนเชยจะเป็นผู้เข้าส่วน  จึงทำเรื่องราวมายื่นแก่เจ้าจำนวนกรมพระคลังสินค้า  ให้กราบเรียนสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ นรเนตรนาถราชสุริยวงศ์  ขอท่านได้นำเอาเรื่องราวจีนเนียม จีนเชยผู้เข้าส่วน  ขึ้นกราบบังคมทูลแด่พระบาทสมเด็จบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ให้ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทว่า จีนเนียม จีนเชยผู้เข้าส่วนจะขอรับพระราชทานเก็บภาษีถั่ว งาเม็ด กุ้งน้ำ ปลาทูแห้งกับลูกค้าไทย จีน ลาว เขมร มอญ และภาษต่างๆ  ข้าส่วยกำนัลของถวายไพร่หลวงมีตราภูมิ  ซึ่งบรรทุกเรือแพเลื่อนเกวียน และสัตว์ต่างๆหอบคอนมาซื้อขายแก่กันตามพิกัดสิ่งของนั้น  ให้เรียกภาษีเป็นจำนวนเงินปีหนึ่งทูลเกล้าฯถวาย  ขึ้นพระคลังสินค้าในพระบรมมหาราชวังเงิน ๑๐๖ ชั่ง  ขึ้นพระคลังเดิมเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาศเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าชาย(๑๒)เงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นหม่อมเจ้าพรรณรายเงิน ๔ ชั่ง  ขึ้นพระคลังสินค้าในพระบวรราชวังเงิน ๓๐ ชั่ง  รวมเงิน ๑๒๖ ชั่ง  ถ้าและทำภาษีครบงวดครบปีมีกำไรอยู่  จะบวกเงินภาษีทูลเกล้าฯถวายขึ้นอีก  เจ้าพนักงานกรมพระคลังสินค้า  ได้นำคำปรึกษากรมสมเด็จพระเดชาดิศร กับพระเจ้าพี่ยาเธอทุกพระองค์  และคำท่านเสนาบดีผู้ช่วยทำนุบำรุงแผ่นดิน  ซึ่งเห็นพร้อมกันกับเรื่องราวจีนเนียม จีนเชยทำนุบำรุงแผ่นดิน  ซึ่งเห็นพร้อมกันกับเรื่องราวจีนเนียม จีนเชยผู้เจ้าส่วนขึ้นกราบบังคมทูลแด่พระบาทสมเด็จบรมนาถบพิตร พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทราบใต้ฝ่าละอองธุลีพระบาทแล้ว .................................................................................................................................................... (๑๒)  คือพระบาทสมเด็จ ฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ธ.ค. 49 14:43:33 ]

ความคิดเห็นที่ 68 (ต่อ)           จึงมีพระบรมราชโองการดำรัสว่า  ซึ่งจีนเนียม จีนเชยผู้เข้าส่วนจะขอเก็บภาษีของ ๙ สิ่งกับผู้ซื้อขายแก่กันนั้น  ทรงพระราชดำริเห็นว่า  สิ่งของที่ต้องอยู่ในพิกัดให้เรียกภาษีนี้จะแพงขึ้นกว่าแต่ก่อน  แต่มิได้เป็นอันลำเอียงกับผู้ใด  ด้วยเป็นของใช้สอยกินอยู่ด้วยกับทั้งผู้ดีและไพร่  ใครใช้ใครกินก็ต้องเสีย  ใครไม่ใช่ไม่กินก็แล้วไป  ซึ่งปรึกษาพร้อมกันเห็นว่า  กาลบัดนี้ต้องใช้สอยเงินมากขึ้นกว่าแต่ก่อน  จะให้ยกเจ้าภาษีนอกประเทศเสีย  จะเรียกภาษีแต่ในประเทศนั้นชอบอยู่แล้ว  ควรจะให้จีนเนียม จีนเชยผู้เข้าส่วน ทำภาษีในประเทศตามแบบอย่างแผ่นดินมาแต่หลัง  เก็บเงินภาษีเพิ่มเติมขึ้นใช้สอยจับจ่ายราชการนั้นก็ชอบอยู่ด้วย  ครั้งนี้เมืองจีนเกิดศึกไม่เป็นอันซื้อขายแก่กัน  ผู้ที่จะแต่งสำเภาออกไปค้าขายก็น้อยลง  เจ้าภาษีซึ่งเคยเก็บภาษีปากสำเภามาแต่ก่อนก็ทำเรื่องราวมาร้องขอ  ขาดเงินภาษีลงเป็นหลายราย  ตัวเงินจะใช้สอยก็ขาดลงมาก  ซึ่งเจ้าต่างกรมใหญ่และเสนาบดีผู้ช่วยทำนุบำรุงแผ่นดิน  เห็นว่าสิ่งของเกิดขึ้นในพระราชอาณาเขตทั้งนี้  ควรจะให้เรียกภาษีได้นั้นก็ชอบอยู่  จะต้องให้เรียกภาษีขึ้นใช้สอยไปก่อน  ถ้าเมืองจีนซื้อขายแก่กันเป็นปรกติลงแล้ว  ภาษีอากรเก่าใหม่มาแต่ก่อน  สิ่งดที่ราษฎรเสียอยู่เปป็น ๒ ซ้ำ ๓ ซ้ำนั้น  ก็จะโปรดเกล้าฯให้ลดหย่อนลงเสียบ้าง            จึงโปรดเกล้าฯพระราชทานสัญญาบัตรให้จีนเนียมเป็นที่ ขุนปัญจพีชากร เจ้าภาษีถือศักดินา ๔๐๐ ไร่  ให้กรมพระคลังสินค้าทำตราตั้งไปตามซึ่งพระเจ้าพี่ยาเธอกับเสนาบดีเห็นพร้อมกันนั้นเถิด  เจ้าจำนวนพระคลังสินค้าได้เรียกเอานายประกันจีนเนียมผู้เป็นที่ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี  จีนเชยผู้เข้าส่วนไว้มั่นคงสมควรด้วยเงินภาษีของหลวงอยู่แล้ว  จึงให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  ขึ้นมาเรียกภาษี ถั่งตันตาย ๑  ถั่วเขียว ๑  ถั่วทอง ๑  ถั่วละสง ๑  ถั่วดำ ๑  ถั่วขาว ๑  งาเม็ด ๑  กุ้งในน้ำเค็ม กุ้งตากแห้ง กุ้งต้มเค็ม ๑  รวมของ ๘ สิ่งนี้  ให้เรียกภาษีเหมือนกันทุกอย่าง  เป็นถาษี ๑๒ ชัก ๑  ปลาทูน้ำ ปลาทูแห้ง ลูกค้าซื้อขายกันในประเทศ ให้เรียกภาษี ๑๓ เก็บ ๑  ถ้าลูกค้าจะเอาปลาทูน้ำปลาทูแห้ง  บรรทุกสำเภาเรือปากใต้ออกไปจำหน่ายนอกประเทศ  ให้เรียกภาษีเพิ่มอีก  ปลาหมื่นตัวเป็นภาษีสลึง ๑            ถ้าผู้บรรทุกส่วยกำนัลของถวายและลูกค้าภาษีต่างๆ  ซึ่งบรรทุกเรือแพเลื่อนเกวียนต่างๆหาบคอนมาเป็นส่วยกำนัลของถวาย  และซื้อขายแก่กันตามพิกัดสิ่งของซึ่งต้องในภาษี  ให้ขุนปัญจพีชากร จีนเชยผู้เข้าส่วน  เรียกภาษีกับผู้ซื้อขายแต่ฝ่ายเดียว  ตามแต่จะเลี้ยงบุตรภรรยา และเป็นเสบียงเดินทางไปมากิจราชการ และเป็นกำนัลของถวายบ้างเล็กน้อย  ราคาเพียงกึ่งตำลึงเงินลงมา มิได้ซื้อขายแล้ว  อย่าให้เรียกภาษีเลย  ถ้าราษฎรลูกค้าได้เสียภาษีแล้วจะเอาของออกซื้อขาย  ห้ามอย่าให้เจ้าภาษีเรียกภาษีต่อไป          ให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  ตั้งด่านเรียกภาษี ๙ อย่าง  ในจังหวัดกรุงเทพพระมหานครและแขวงกรุงเก่า เมืองอ่างทอง เมืองอินทร์ เมืองพรหม เมืองลพบุรี เมืองสระบุรี เมืองฉะเชิงเทรา เมืองสุพรรณบุรี เมืองปราจิณบุรี  กำหนดให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  เข้ารับเรียกภาษีแต่ ณ วันเดือน ๖ ขึ้นค่ำ ๑ ปีขาลฉศก (พ.ศ. ๒๓๙๗)  ไปจน ณ วันเดือน ๕ แรม ๑๔ ค่ำ ปีเถาะสัปตศก  ครบ ๑๒ เดือนเป็นปีหนึ่ง เป็นเงินขึ้นในจำนวนปีขาลนักษัตรฉศก  เงินขึ้นพระคลังสินค้าในพระบรมมหาราชวังเงิน ๑๐๖ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกยาเธอกรมหมื่นมเหศวรศิววิลาสเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าชายเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นหม่อมเจ้าพรรณราย ๔ ชั่ง  ขึ้นพระคลังสินค้าในพระราชวังบวรเงิน ๑๐ ชั่ง  รวมเงิน ๑๒๖ ชั่ง          แล้วให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  ส่งเงินภาษียังเจ้าจำนวนพระคลังสินค้าปีละ ๕ งวด  เป็นเงินขึ้นพระคลังสินค้าในพระบรมมหาราชวัง  งวดเดือน ๗ เงิน ๒๒ ชั่ง  งวดเดือน ๙ เงิน ๒๒ ชั่ง  งวดเดือน ๑๑ เงิน ๒๒ ชั่ง  งวดเดือนอ้ายเงิน ๒๒ ชั่ง  งวดเดือน ๔ เงิน ๑๘ ชั่ง  รวม ๑๐๖ ชั่ง  ขึ้นพระคลังเดิมเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกยาเธอ กรมหมื่นมเหศวรศิววิลาส ๒ ชั่ง  ขึ้นพระเจ้าลูกเธอเจ้าฟ้าชายเงิน ๒ ชั่ง  ขึ้นหม่อมเจ้าพรรณรายเงิน ๔ ชั่ง  ขึ้นพระคลังสินค้าในพระบวรราชวังเงิน ๑๐ ชั่ง  รวมทั้งสิ้นเงิน ๑๒๖ ชั่ง  จงทุกงวดทุกปีสืบไป  อย่าให้เงินภาษีของหลวงขาดค้างล่วงงวดล่วงปีไปแต่จำนวนหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียว  ถ้าปีใดมีอธิกมาสก็ให้บวกเงินถาษีขึ้นทูลเกล้าฯถวายขึ้นอีกเดือน ๑  ตามจำนวนเงินมากและน้อย          และขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  จะขึ้นมาเรียกภาษีเองก็ดี  จะแต่งให้เสมียนทนายผู้ใดขึ้นมาเรียกภาษีแทนตัวก็ดี  ให้เรียกภาษีตามพิกัดแต่โดยสัจโดยธรรม  ถ้าเรียกภาษีแล้ว  ก็ให้เจ้าภาษีทำตั๋วตามสิ่งของมากและน้อย  ให้ไว้กับเจ้าของให้หลายฉบับ  จะได้แยกย้ายสิ่งของขายไปเป็นสำคัญของสิ่งใดที่ได้เรียกภาษีแล้ว  ห้ามอย่าให้เจ้าภาษีเมืองใดๆ  เรียกภาษีอีกเป็น ๒ ซ้ำ ๓ ซ้ำไปได้เป็นอันขาดทีเดียว          ถ้าผู้คุมของถวายส่วยกำนัลไพร่หลวงมีตราภูมิ  และลุกค้าพาณิชภาษาต่างๆ  จะเอาสิ่งของมาซื้อขายก็ให้แวะด่านเสียภาษีให้เจ้าภาษีตามพิกัดมากและน้อยเสียก่อนจึงจะให้ซื้อขายแก่กัน  ห้ามอย่าให้คุมของถวายและส่วยกำนัลไพร่หลวง  มีตราภูมิและลูกค้าพาณิชภาษาต่างๆ  เอาสิ่งของในภาษีซึ่งยังมิได้เรียกภาษีไปลักลอบซื้อขายแก่กัน  หมายจะฉ้อบังเอาเงินภาษีของหลวงไว้  ถ้าขุนปัญจพีชากร จีนเชยผู้เข้าส่วน  และพรรคพวกไปทำภาษีด้วยกันจับได้  ให้ปรับไหมเอากับผู้ลักซื้อขาย ๒ ต่อตามสิ่งของมากและน้อย  ซึ่งลักซื้อขายแก่กัน  เงินปรับไหมนั้นให้เก็บกับเจ้าภาษี          อนึ่งเจ้าภาษีจะเรียกภาษีเป็น ๒ ครั้ง ๓ ครั้งให้เหลือเกินจากพิกัดขึ้นไปก็ดี  และราษฎรจะขัดขืนไม่ยอมเสียภาษีให้กับเจ้าภาษีๆกับราษฎร  จะวิวาทเกี่ยวข้องไม่ตกลงกันประการใด  ก็ให้เจ้าเมืองกรมการตัดสินตามพิกัดในท้องตราซึ่งโปรดเกล้าฯขึ้นมา  ถ้าว่ากล่าวไม่ตกลงก็ให้บอกส่งลงไปกรุงเทพฯ จะได้สั่งให้กรมพระคลังสินค้า  เจ้าจำนวนตัดสินว่ากล่าวให้ตามผิดและชอบสำเร็จกัน          ถ้าสมัครพรรคพวกบ่าวและทาสขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  จะเกิดอริวิวาทแก่กันเป็นแต่เนื้อความเล็กน้อยเบ็ดเสร็จ  ก็ให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  สมัครสมานว่ากล่าวให้สำเร็จแต่ในกันเอง  ห้ามอย่าให้เจ้าเมืองกรมการแขวงนายบ้านนายอำเภอ เกาะกุมเอาไปเรียกค่าฤชาตระลาการ  ซึ่งมิได้เป็นความมหันตโทษแก่เจ้าภาษี  และสมัครพรรคพวกบ่าวและทาสซึ่งได้ทำภาษี  ให้ได้ความยากแค้นป่วยการทำภาษีของหลวงแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้  ถ้าเป็นความมหันตโทษข้อใหญ่  จึงให้เจ้าเมืองกรมการแขวงบ้านนายอำเภอหมายให้เจ้าภาษีส่งตัวผู้ต้องคดีเอาไปพิจารณาว่ากล่าวให้ตามพระราชกำหนดกฎหมาย  แล้วให้ผู้(เป็น)นายไปนั่งฟังผิดและชอบด้วย  ถ้าราษฎรฟ้องหากล่าวโทษเจ้าภาษี  ก็ให้เจ้าภาษีแต่งทนายไปว่าต่างแก้แทนกัน  อย่าให้ขัดขวางคดีของราษฎรไว้          อนึ่ง  ห้ามอย่าให้เจ้าเมืองกรมการ  และข้าหลวงไปมากิจราชการแขวงนายบ้านนายอำเภอ  เก็บเรือยืมเรือแจวจังกูดกรรเชียงถ่อพายเชือกเสาเพลาใบเครื่องสำหรับเรือ  และเกาะกุมพรรคพวกบ่าวและทาสไปใช้ราชการงานโยธา  ซึ่งมิได้เป็นพนักงาน  ให้ป่วยการทำภาษีแต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียว          ถ้าถึงเทศกาลพระราชพิธีตรุษสารท  ก็ให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  และพรรคพวกผู้ซึ่งไปทำภาษีอยู่บ้านใดเมืองใด  ก็ให้ไปพร้อมด้วยเจ้าเมืองกรมการ  กราบถวายพระราชอุทิศรับพระราชทานน้ำพระพิพัฒน์สัจจาปีละ ๒ ครั้งจงทุกปี          อนึ่ง  ให้ขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  กำกับห้ามปรามพรรคพวกบ่าวและทาส  อย่าให้คบหากันเป็นโจรผู้ร้ายฉกลักช้าง ม้า โค กระบือ ทรัพย์สิ่งของทองเงิน  เครื่องอัญมณีของสมณชีพราหมณ์อาณาประชาราษฎรลูกค้าพาณิช  แลพทำลายพระพุทธรูป พระสถูป พระเจดีย์ พระศรีมหาโพธิ์ พระอุโบสถ พระวิหารการบุเรียนกุฏิศาลาอาราม  ฆ่าช้างเอางาและขนาย ฆ่าสัตว์อันมีคุณ  และซื้อขายสิ่งของต้องห้าม  กระทำให้ผิดด้วยพระราชกำหนดกฎหมายห้ามปรามเก่าใหม่แต่สิ่งใดสิ่งหนึ่งได้เป็นอันขาดทีเดียว          ครั้นลุท้องตรานี้ไซร้  ถ้ามีตราเจ้าจำนวนตั้งขึ้นมาด้วย  เรื่องราวจำนวนเงินต้องกันแล้ว  ก็ให้เจ้าเมืองกรมการลอกเอาท้องตรานี้ไว้  แล้วให้ประทวนส่งต้นตรานี้ให้กับขุนปัญจพีชากรเจ้าภาษี จีนเชยผู้เข้าส่วน  แล้วให้หมายประกาศให้เจ้าภาษีชักภาษีตามพิกัดในท้องตรา  และรับสั่งซึ่งโปรดเกล้าฯออกมาจงทุกประการ                          หนังสือมา ณ วันพฤหัสบดี เดือน ๖ ขึ้นค่ำ ๑ ปีขาล  (พ.ศ. ๒๓๙๗) จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ธ.ค. 49 14:44:36 ]

ความคิดเห็นที่ 69 เรื่องภาษีถั่วงากุ้งปลาทูน้ำปลาทูแห้ง ก็ดูซับซ้อนเหมือนกัน สมัยก่อน เจ้าภาษีนายอากรก็ต้องถือน้ำพิพัฒน์สัตยายังเมืองนั้นๆ ด้วย แล้วก็ถือปีละ ๒ ครั้ง  ตรุษรอบหนึ่ง สารทรอบหนึ่ง เรื่องนี้ไม่ถนัด ถนัดแต่สุรายาสูบ เอารูปภาษีสรรพสามิตสุราสมัยปัจจุบันโน้นมาให้ดูอีกรูป ปี ๒๕๑๑ เช่นกัน จากคุณ : NickyNick - [ 9 ธ.ค. 49 16:22:43 ]

ความคิดเห็นที่ 70 อีกใบหนึ่ง จากคุณ : NickyNick - [ 9 ธ.ค. 49 16:29:45 ]

ความคิดเห็นที่ 71 ขอบคุณครับ พี่นิค ผมก็เพิ่งเคยเห็นเอกสารอนุญาต มีเพื่อนเป็นสรรพสามิต  มันเล่าว่า เวลาไปจับเหล้าเถื่อน   จับได้ก็ทุบเอาปากโอ่ง ปากไห มาด้วย ดูหลวมมาก จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ธ.ค. 49 07:59:23 ]

ความคิดเห็นที่ 72 ร้านค้าที่ขาย ก็เป็นร้านของชำธรรมดา แต่ก็ต้องมีติดของเหล่านี้เอาไว้ด้วย ที่ขายก็มียาเส้นสมัยก่อนก็ยี่ห้อไถ่กี่ ตราไก่ยังงั้นแหละ ส่วนเหล้าก็เป็นเหล้าขาว แบ่งขายเป็นกั๊ก เป็นก๊ง ไม่ได้ขายอะไรมากมายหรอก แต่ก็ต้องขออนุญาตตามกฎหมาย จากคุณ : NickyNick - [ 12 ธ.ค. 49 13:13:05 ]