PANTIP.COM : K4996850 พระเจ้าตากสิน []

ความคิดเห็นที่ 3

ความจริงนั้นมีปรากฏอยู่แล้วครับขึ้นอยู่กับว่าจะสนใจใฝ่หามาประดับความรู้หรือไม่มากกว่า

ถ้าอยากทราบจะเล่าให้ฟังก็ได้ ไม่เห็นมีสาเหตุอะไรจะต้องปิดบังกันเลย

.............................

พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับ พันจันทนุมาศ กล่าวว่า ทัพของเจ้าพระยาจักรีมาถึงเมืองธนบุรีในวันแรม ๙ ค่ำ เดือน ๕ หลังจากที่ "รบกันกลางเมือง" มาได้เพียง ๔ วัน ส่วนกองทัพของเจ้าพระยาสุรสีห์ก็ตามกลับมาถึงหลังจากนั้นอีก ๙ วัน

กองทัพของเจ้าพระยาจักรีมาถึงธนบุรีในตอนเช้าในวันนั้นพรรคพวกบริวารก็ได้เตียมการต้อนรับแล้วแห่แหนกันจากฝั่งตะวันออกไปยังฝั่งตะวันตกเข้าประทับอยู่ที่ศาลลูกขุน "มีหมู่พฤฒามาตย์ราชกุลกวีมุขเฝ้าพร้อกัน" (ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๖๕ พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทุมาศ หน้า ๑๓๑) และในที่ประชุมขุนนางนั้นก็ได้ปรึกษา "โทษ" ของพระเจ้ากรุงธนบุรี จำเลยคือพระเจ้ากรุงธนบุรีก็อาจถูกพันธนาการอยู่ในที่นั้นด้วย (พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี แผ่นดินสมเด็จพระบรมราชาที่ ๔, พระนคร, กองวิชาการ, กระทรวงธรรมการ, ๒๔๗๙., หน้า ๒๐๗) มีการกล่าวโทษพระองค์ด้วยประการต่าง ๆ ในขณะที่อำนาจที่แท้จริงตกอยู่ในมือของเจ้าพระยาจักรีเสียแล้ว การไต่สวนที่ทำให้ดูประหนึ่งเป็นมติความเห็นชอบของชนชั้นผู้นำก็สิ้นสุดลง

"...จึงมีรับสั่งให้เอาไปประหารชีวิตสำเร็จโทษเสีย เพชฌฆาตกับผู้คุมก็ลากเอาตัวขึ้นแคร่หามไปกับทั้งสังขลิกพันธนาการเจ้าตากสินจึ่งว่าแก่ผู้คุมเพชฌฆาตว่า ตัวเราก็สิ้นบุญจะถึงที่ตายแล้ว ช่วยพาเราแวะเข้าไปหาท่านผู้สำเร็จราชการ จะขอเจรจาด้วยสักสองสามคำ ผู้คุมก็ให้หามเข้ามา ครั้นได้ทอดพระเนตรเห็นจึ่งโบกพระหัตถ์มิให้นำมาเฝ้า ผู้คุมแลเพชฌฆาตก็ให้หามออกไปนอกพระราชวัง ถึงหน้าป้อมวิชัยประสิทธิ์ก็ประหารชีวิตตัดศีรษะเสีย ถึงแก่พิราลัย จึ่งรับสั่งให้เอาศพไปฝังไว้ ณ วัดบางยี่เรือใต้" (พระราชพงศาวดารกรุงสยาม, พระนคร, โรงพิมพ์หมอบรัดเล, จ.ศ. ๑๒๒๕. หน้า ๖๕๐)

จดหมายเหตุโหรกล่าวว่า วันสวรรคตของพระเจ้ากรุงธนบุรี คือวันแรม ๑๓ ค่ำ เดือน ๕ (ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๘ (จดหมายเหตุโหร), พระนคร, ก้าวหน้า, ๒๕๐๗. หน้า๙๕) หลังจากที่เจ้าพระยาจักรีกับมาถึงเมืองธนบุรีได้เพียง ๔ วัน แต่ความในพระราชพงศาวดารดูจะกล่าวติดต่อกันไปกับวันที่เสด็จมาถึงเมืองธนบุรี (ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๖๕ (พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทุมาศ), พระนคร, คุรุสภา, ๒๕๑๒. หน้า ๑๓๑) หากวันที่เสด็จกลับมาถึงเป็นวันที่ ๖ เมษายน ๒๓๒๕ วันสวรรคตของพระเจ้ากรุงธนบุรีตามจดหมายเหตุโหรก็น่าจะเป็นวันที่ ๑๐ เมษายน ๒๓๒๕ อย่างไรก็ตาม มีหลักฐานของบาทหลวงฝรั่งเศสซึ่งเขียนขึ้นจากคำเล่าลือหลังเหตุการณ์ประมาณ ๘ เดือน กล่าวว่า พระเจ้ากรุงธนบุรีเสด็จสวรรคตในวันที่ ๗ เมษายน ๒๓๒๕ (ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๓๙ (จดหมายเหตุของพวกคณะบาทหลวงฝรั่งเศสซึ่งเข้ามาตั้งครั้งกรุงศรีอยุธยาตอนแผ่นดินพระเจ้าเอกทัศน์กับครั้งกรุงธนบุรี และครั้งกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น), พระนคร, ก้าวหน้า, ๒๕๐๘. หน้า ๕๐๕)

อันที่จริงก่อนที่พระเจ้ากรุงธนบุรีจะถูกปลงพระชนม์นั้น ได้มีขุนนางที่ฝักใฝ่อยู่ข้างพระองค์ถูกประหารไปแล้ว คือในวันรุ่งขึ้นที่เจ้าพระยาจักรีได้มาถึงเมืองธนบุรีเท่านั้น พระราชพงศาวดารบันทึกไว้ว่า

"ครั้น ณ วันอาทิตย์เดือนห้าแรมสิบค่ำ จึงพระยาสุริยอภัยพระเจ้าหลานเธอ ให้ตำรวจคุมเอาตัวกรมขุนอนุรักษ์สงครามกับขุนนางมีชื่อเสียงเป็นสมัครพรรคพวกสามสิบเก้าคนมีอ้ายพระยาเพชรพิชัยหนึ่ง พระยามหาอำมาตย์หนึ่ง พระยากลางเมืองหนึ่ง พระมหาเทพหนึ่ง หลวงราชวรินทร์หนึ่ง หลวงคชศักดิ์หนึ่ง เป็นต้น เข้ามาถวายน่าพระที่นั่ง แล้วกราบทูลว่าคนเหล่านี้เข้าพวกกรมขุนอนุรักษ์สงครามยกมารบ จึงดำรัสสั่งให้เอาขุนนางสามสิบเก้าคนนั้นไปประหารชีวิตเสีย" (พระราชพงศาวดารกรุงสยาม, พระนคร, โรงพิมพ์หมอบรัดเล, จ.ศ. ๑๒๒๕. หน้า ๖๕๑)

ส่วนตัวกรมขุนอนุรักษ์สงครามนั้นเอามาสอบชำระซัดให้การถึงพระยาสรรค์ "แลหลวงเทพผู้น้อง" (ความข้อนี้ดูเหมือนจะขัดกับจดหมายเหตุความทรงจำ ที่กล่าวว่าขุนแก้วไปช่วยพระยาสุริยอภัยรบ) กับเจ้าพระยามหาเสนา, พระยารามัญวงศ์, พระพิชิตณรงค์, หลวงพัสดีกลาง พอดีขณะนั้นทัพของพระยาธรรมากลับมาถึงคุมเอาตัวกรมขุนรามภูเบศร์เข้ามาถวายด้วย "จึงดำรัสให้เอาไปประหารชีวิตเสียด้วยกันในวันนั้นกับทั้งพวกญาติวงศ์เจ้าตากสินบรรดาที่เป็นชายนั้นทั้งสิ้นยังเหลืออยู่แต่ราชบุตรและบุตรีซึ่งน้อย ๆ มีเจ้าฟ้าสุพันธุวงศ์อันเป็นพระราชนัดดาของพระองค์นั้น เป็นต้น แลเจ้าอั้นซึ่งเป็นน้าของเจ้าตากสิน แลเจ้าสอนหอกลาง....กับญาติวงศ์ซึ่งเป็นหญิงนั้น ให้จำไว้ทั้งสิ้น (พระราชพงศาวดารกรุงสยาม, พระนคร, โรงพิมพ์หมอบรัดเล, จ.ศ. ๑๒๒๕. หน้า ๖๕๑)

ครั้นเมื่อเจ้าพระยาสุรสีห์ (ต่อมาเป็นกรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาท) เสด็จกลับมาถึงพระนคร "ดำรัสปรึกษาราชการแผ่นดินด้วยกันแล้ว เสด็จออกจากเฝ้าให้ตำรวจไปจับตัวข้าราชการทั้งปวง บรรดาที่มีความผิดขุ่นเคืองกับพระองค์มาแต่ก่อนให้ประหารชีวิตเสียสิ้นทั้งแปดสิบคนเศษ" (พระราชพงศาวดารกรุงสยาม, พระนคร, โรงพิมพ์หมอบรัดเล, จ.ศ. ๑๒๒๕. หน้า ๖๕๒)

รวมขุนนางและเจ้านายในราชวงศ์ธนบุรีที่ถูกประหารในการผลัดแผ่นดินครั้งนั้นร่วม ๑๕๐ คน ตัวเลขนี้ค่อนข้างจะลงรอยกับหลักฐานชั้นต้น คือคำปรึกษา เพราะนับเฉพาะตำแหน่งที่ถูกเปลี่ยนใหม่ให้คนของเจ้าพระยาจักรีเข้าแทนที่นัน ก็มีจำนวนร่วมร้อยแล้ว ทั้งนี้ ยังไม่นับขุนนางตำแหน่งในวังหน้าซึ่งอาจเคยมีตัวอยู่ในสมัยธนบุรีบางตำแหน่งก็มีการแต่งตั้งขึ้นใหม่จนครบโดยเจ้าพระยาสุรสีห์ซึ่งบัดนี้ก็กลายเป็นกรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาทไปแล้ว

นับว่าการรัฐประหารครั้งนี้เป็นการรัฐประหารที่นองเลือดที่สุดครั้งหนึ่งในประวัติศาสตร์ไทย....เพราะการผลัดแผ่นดินครั้งนี้เป็นการเปลี่ยนแปลงไม่แต่เพียงผู้ครองราชบัลลังก์เท่านั้น แต่เป็นผลบั้นปลายของการต่อสู้กันทางอุดมการณ์มาเป็นเวลาหลายปี...

(คัดบางส่วนจากหนังสือ "การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี โดย นิธิ เอียวศรีวงศ์ พิมพ์ครั้งที่หก พฤศจิกายน ๒๕๔๓ สำนักพิมพ์มติชน)

.................................

ในการนำเสนอข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ ถ้านำเสนอในแง่มุมของวิชาการประวัติศาสตร์ หรือเป็นการนำเสนอโดยปราศจากอคติ ด้วยเหตุ ด้วยผล และด้วยข้อมูลที่น่าเชื่อถือได้ ก็ไม่เห็นว่าจะเป็นเรื่องที่ต้องห้ามแต่ประการใด

และถ้าจะว่าไปแล้ว ก็ไม่เห็นมีใครไปคอยวิ่งไล่ตามเก็บ ริบหนังสือที่นำเสนอข้อเท็จจริงเหล่านี้เลย อย่างเช่นหนังสือของท่านอาจารย์นิธิ ที่ผมคัดบางส่วนมาลงไว้นี่ก็วางขายอยู่ในร้านหนังสือชั้นนำทั่วไป ไม่ได้แอบซื้อขายที่ไหนเลย และจะบอกว่ามีข้อเท็จจริงมากมายถึงสาเหตุของการรัฐประหารในครั้งนั้นแบบในแวดวงวิชาการจริง ๆ ในหนังสือเล่มนี้ที่ท่านผู้เขียนได้พยายามรวบรวมศึกษามาอย่างละเอียดด้วยหลักฐานเอกสารทั้งจากในประเทศและต่างประเทศ ผู้ที่สนใจเรื่องนี้ก็ขอแนะนำให้ไปซื้อหามาอ่านกันครับ

เพราะฉะนั้น อย่าไปกล่าวหาว่ามีการปกปิด หรือห้ามอะไรเลย เพราะไม่มีใครปิดความจริงได้ และผมก็ไม่เห็นมีใครพยายามจะปิดเลย มิฉะนั้น หนังสือเล่มนี้ก็คงไม่ได้ตีพิมพ์แล้ว รวมทั้งเอกสารข้อมูลต่าง ๆ ที่อ้างอิงมาด้วย

ถ้าพิจารณาด้วยใจเป็นธรรมปราศจากอคติแล้ว ก็จะเห็นว่าไม่มีความพยายามที่จะปกปิดอะไรเลย เพราะหนังสือแบบนี้มีวางขายกันหลายเล่มตามร้านทั่วไป แต่ผู้อ่านก็ควรจะเลือกซื้อเล่มที่นำข้อเท็จจริงต่าง ๆ ที่น่าเชื่อถือได้มาเขียน หรืออาจจะดูจากความน่าเชื่อถือของผู้เขียนก็ได้ครับ
แก้ไขเมื่อ 26 ธ.ค. 49 23:57:32
แก้ไขเมื่อ 26 ธ.ค. 49 23:50:42

จากคุณ : วศินสุข - [ 26 ธ.ค. 49 23:38:23 ]

ความคิดเห็นที่ 9

สิ่งที่คุณเจ้าของกระทู้ (คนแซ่แต้) สงสัยนั้น ในหนังสือเล่มข้างบนที่ผมคัดมาได้บอกไว้ว่า

...............................

พระเจ้ากรุงธนบุรีทรงเป็นวีรบุรุษของชาติที่ประชาชนรู้จักดีที่สุด ดูเหมือนมีศาลเทพารักษ์และอนุสาวรีย์ที่อุทิศแก่พระองค์มากกว่าอดีตมหาราชทุกพระองค์ในประวัติศาสตร์ไทย แต่พระราชประวัติก่อนเสวยราชย์ของพระองค์กลับมืดมนไปด้วยนิทานเชิงอภินิหาร

สาเหตุส่วนหนึ่งของความมืดมนในพระราชประวัตินี้ก็เพราะในระยะแรก ๆ ของต้นรัตนโกสินทร์นั้น อาจไม่ยอมนับพระเจ้ากรุงธนบุรีเป็นกษัตริย์ไทยพระองค์หนึ่งด้วยซ้ำ (นิธิ เอียวศรีวงศ์, "จากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีถึงสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ," ศิลปวัฒนธรรม, ปีที่ ๖ เล่มที่ ๗ (พฤษภาคม, ๒๕๒๘) หน้า ๙๓) แต่สถานะของพระเจ้ากรุงธนบุรีที่มีต่อการปกครองของพระราชวงศ์จักรีนั้นมีอยู่อย่างสำคัญที่ยากจะปฏิเสธ เพราะพระราชอาณาจักรอยุธยาที่ราชวงศ์จักรีปกครองอยู่นั้น ส่วนหนึ่งเป็นผลผลิตจากรัชสมัยของพระเจ้ากรุงธนบุรี ด้วยเหตุดังนั้น สถานะของพระองค์ในระยะต่อมาจึงค่อนข้างกำกวมในหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ซึ่งเขียนกันขึ้นเมื่อต้นรัตนโกสินทร์ กล่าวคือมีพระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีเขียนหรือชำระขึ้นเป็นความต่อจากสมัยกรุงศรีอยุธยา และเชื่อมกับปีแรก ๆ ในรัชกาลที่ ๑ แห่งราชวงศ์จักรี

ในแง่ของประวัติศาสตร์ของราชอาณาจักรอยุธยา พระเจ้ากรุงธนบุรีจึงมีสถานะเป็นกษัตริย์ไทยพระองค์หนึ่งอย่างแน่ชัด แต่พระราชพงศาวดารเหล่านี้ก็ต้องชำระกันขึ้นเพื่อให้สิทธิธรรมแก่การขึ้นครองราชสมบัติของพระพุทธยอดฟ้าฯ ด้วย

ปัญหาของผู้ชำระพระราชพงศาวดารก็คือ จะเชื่อมราชอาณาจักรอยุธยาภายใต้ราชวงศ์จักรีให้เข้ากับราชอาณาจักรอยุธยาซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่กรุงศรีอยุธยาอย่างไร

การประณามรัชกาล ๑๔ ปีกว่าของพระเจ้ากรุงธนบุรีอย่างสาดเสียเทเสีย ก็คือการปฏิเสธมรดกราชอาณาจักรอยุธยาซึ่งพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงมอบแก่ผู้ปกครองลำดับต่อมา

การยกย่องรัชกาลพระเจ้ากรุงธนบุรีอย่างเลิศลอย คือปฏิเสธสิทธิธรรมในการได้อำนาจของเจ้าพระยาจักรี

ด้วยเหตุดังนั้น สถานะของพระเจ้ากรุงธนบุรีในพระราชพงศาวดาร "กรุงศรีอยุธยา" จึงค่อนข้างกำกวม กล่าวคือในส่วนที่ได้รื้อฟื้นราชอาณาจักรอยุธยาขึ้นใหม่นั้นได้รับการยอมรับอย่างพิเศษ แต่ในส่วนที่เกี่ยวกับการสืบทอดอำนาจจำเป็นต้องป้ายสีพระองค์

เหตุฉะนั้นแม้พระราชประวัติของพระเจ้ากรุงธนบุรีเมื่อเสด็จขึ้นครองราชสมบัติแล้วตามที่ปรากฏในพระราชพงศาวดารก็ยังเป็นปัญหา พระราชประวัติก่อนเสวยราชย์จึงยิ่งไม่มีการจดบันทึกไว้ที่ใดมากขึ้นไปอีก

แท้ที่จริงแล้วพระราชพงศาวดารมุ่งจะเล่าถึงกษัตริย์ไทยในฐานะสถาบันมากกว่าบุคคล และด้วยเหตุดังนั้น จึงเป็นธรรมดาที่ไม่ค่อยได้พบพระราชประวัติก่อนเสวยราชย์ของกษัตริย์พระองค์ใดทั้งสิ้น ยิ่งในระยะแรก ๆ ของต้นรัตนโกสินทร์ พระเจ้ากรุงธนบุรียังเป็นศัตรูในความเป็นจริงทางการเมืองของพระราชวงศ์ใหม่ ความใส่ใจที่จะจดบันทึกเรื่องราวของพระองค์ก็ย่อมจะไม่มีเกินไปกว่าความจำเป็นทางการเมือง ซึ่งพระราชพงศาวดารก็ได้จดบันทึกเท่าที่ความจำเป็นนั้นเรียกร้องไว้แล้ว

เมื่อกาลเวลาผ่านไป ศักยภาพของความเป็นศัตรูทางการเมืองของพระเจ้ากรุงธนบุรีก็เริ่มจะหมดไป เชื้อสายของพระองค์ที่เป็นชายส่วนใหญ่ได้ถูกกวาดล้างไปเกือบหมดเมื่อผลัดแผ่นดิน ซ้ำในการกวาดล้างครั้งที่สองเมื่อ "กบฏ" เจ้าฟ้ากรมขุนกษัตรานุชิต "ลูกเสือลูกจระเข้" ตามสำนวนของเจ้าจอมมารดาสำลีวรรณ อันเป็นพระราชธิดาพระองค์หนึ่ง ก็ถูกเก็บกวาดไปจนแทบหมดสิ้น (อนุสรณ์, กรุงเทพฯ, พิมพ์ในงานศพหลวงพิสูจน์พาณิชยลักษณ์, ๒๕๒๘ หน้า ๘๔)

ในส่วนเจ้านายผู้หญิง เชื้อสายของพระเจ้ากรุงธนบุรีได้ถูกริบไปเป็นหม่อมห้ามของเจ้านายในราชวงศ์ใหม่ (ราชวงศ์จักรี) มากมาย เกือบจะกล่าวได้ว่าเจ้าฟ้าหญิงและพระองค์หญิงแทบไม่มีเหลืออยู่เลย จนแม้ชั้นพระราชนัดดาก็ยังคงได้ถูกเก็บไปเป็นหม่อมห้าม เพราะฉะนั้นการรวมวงศ์กันโดยผ่านสายหญิงจึงเกิดขึ้นจนยากจะแยกออกจากกันได้ระหว่างพระราชวงศ์ธนบุรีและพระราชวงศ์จักรี ทำให้เชื้อสายของบุคคลที่มีอาณาบารมีสูงมากเช่นพระเจ้ากรุงธนบุรีไม่กระจัดพลัดพรายไปจนยากแก่การควบคุม ซึ่งอาจมีผลให้เกิดการกบฏในนามของพระองค์ขึ้นได้ และความจำเป็นทางการเมืองที่ต้องยอมรับพระองค์เป็นกษัตริย์ไทยพระองค์หนึ่ง ก็จะช่วยกีดกันมิให้เชื้อสายของพระองค์ไปปะปนกับสามัญชน อันจะทำให้เกิดความปั่นป่วนขึ้นในโครงสร้างสังคมของราชอาณาจักรอยุธยาขึ้นไป (____, ลำดับสกุลเก่าบางสกุล ภาคที่ ๔, (สกุลเชื้อสายพระราชวงศ์กรุงธนบุรี), พระนคร, พิมพ์ในงานศพ ม.ร.ว. อรุณ วรพงศ์พิพัฒน์, ๒๔๘๑.) ศักยภาพทางการเมืองของพระนามพระเจ้ากรุงธนบุรีที่อาจเป็นภยันตรายต่อราชวงศ์จักรีจึงเริ่มจะสิ้นไปเรื่อย ๆ หลังการ "กบฏ" เจ้าฟ้ากรมขุนกษัตรานุชิต

ครั้นถึงรัชกาลที่ ๔ สถานะของพระเจ้ากรุงธนบุรีที่ทรงเป็นกษัตริย์พระองค์นึ่งของราชอาณาจักรอยุธยาก็ปราศจากความกำกวมไปมาก พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ ทรงยกย่องกรมหมื่นกษัตริย์ศรีศักดิเดชว่า "ควรตำแหน่งเจ้าฟ้าในพระบวรราชวัง..." ด้วยถือเหตุว่าพระมารดาคือเจ้าจอมมารดาสำลีวรรณพระราชธิดาพระเจ้ากรุงธนบุรีนั้นมีศักดิ์เป็นพระองค์เจ้า (อนุสรณ์, กรุงเทพฯ, พิมพ์ในงานศพหลวงพิสูจน์พาณิชยลักษณ์, ๒๕๒๘ หน้า ๗๓) นั่นหมายความว่าไม่แต่เพียงพระเจ้ากรุงธนบุรีเท่านั้นที่ทรงดำรงฐานะอันแน่ชัดว่าเป็นพระมหากษัตริย์ หากแม้แต่เชื้อสายของพระองค์ก็ยังได้คืนคงฐานันดรศักดิ์เดิมโดยปริยาย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าฯ ทรงพระราชนิพนธ์ถึงพระเจ้ากรุงธนบุรีตอนหนึ่งว่า

"เจ้าตากสินรวบรวมคนตั้งแผ่นดิน ต่อรบพม่า คืนแผ่นดินไทยตั้งเป็นเอกราชขึ้นได้ แต่ต้นทำให้เป็นโทษทุกข์แก่คนที่ไม่เข้าด้วย และทำไม่ได้ดังใจเท่าไร ด้วยความร้ายกาจ แต่เพราะการที่ประพฤตินั้นเป็นความรักษาคนทั้งปวงโดยมาก ก็มีผู้ยกบุญยอคุณว่าเป็นคนดี จนได้เป็นใหญ่ในแผ่นดินสยามอันนี้ เท่ากับที่พระเจ้าแผ่นดินแต่ก่อนได้ครองมา...

...จนมีภัยมาเป็นเหตุให้ต้องเสียแผ่นดิน ถึงกระนั้นก็ยังมีคนเป็นอันมากคิดถึงบุญคุณอยู่ไม่ลบหลู่ปัจฉิมบุรุษที่เกิดในตระกูลนั้นยังนับถือว่าเป็นน้องเจ้าราชินิกูล เรียกว่าคุณว่าหม่อมอยู่จนทุกวันนี้..." (จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, "เรื่องราษฎรระลึกถึงพระเดชพระคุณพระเจ้าแผ่นดิน," ชุมนุมพระบรมราชาธิบายในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระนคร, พิมพ์ในงานพระเมรุ พระองค์เจ้าศรีนาคสวาสดิ, ๒๔๕๗ : ๗-๘)

แต่เมื่อถึงรัชกาลที่ ๔ ก็สายเกินไปแล้วที่จะมีบุคคลร่วมสมัยเหลืออยู่เพื่อเล่าเรื่องราวพระราชประวัติพระเจ้ากรุงธนบุรีก่อนเสวยราชย์ อีกทั้งการยอมรับของพระองค์ก็ทำให้เชื้อสายตระกูลที่เกี่ยวพันถึงพระเจ้ากรุงธนบุรีพอใจที่จะกล่าวยกย่องพระองค์ขึ้นให้เหนือมนุษย์ด้วยอภินิหารต่าง ๆ สิ่งที่เป็นปัญหาในพระราชประวัติของพระเจ้ากรุงธนบุรีซึ่งเริ่มเขียนกันตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ ลงมาก็คือ ผู้คนที่เป็นเชื้อสายและไม่ใช่ ต่างพอใจที่จะเล่าถึงเรื่องราวของพระองค์ ทั้ง ๆ ที่หลายกรณีก็ไม่มีหลักฐานที่น่าเชื่อถือประกอบเกร็ดชีวิตในแง่มุมต่าง ๆ ของพระองค์คงมีการเสริมแต่งขึ้นหลายด้านตั้งแต่นั้นมา และยังทำสืบเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน ทั้งจากการอ้างบันทึกลี้ลับที่ไม่มีใครเคยเห็น และจากการนั่งทางใน ในขณะที่ประกาศิตของพระราชพงศาวดารถูกรับง่าย ๆ เรื่องนอกพระราชพงศาวดารกลับเป็นสิ่งที่มีผู้แต่งเฟื่องฟูขึ้น

ด้วยเหตุดังนั้น พระราชประวัติก่อนเสวยราชย์ซึ่งอยู่นอกพระราชพงศาวดารจึงเป็นดินแดนอันเสรีของจินตนาการ ในขณะที่พระราชประวัติที่ปรากฏในพระราชพงศาวดารกลับเป็นแดนที่ถูกประกาศิตของพระราชพงศาวดารครอบงำจนไร้จินตนาการไปโดยสิ้นเชิง

ความสนใจต่อ "บุคคล" ในประวัติศาสตร์และประวัติของสายตระกูล ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นอิทธิพลขอนิยายจีนและวัฒนธรรมตะวันตก ก็เริ่มแพร่หลายขึ้นนับตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ เป็นต้นมาเช่นกัน ความสนใจดังกล่าวยิ่งเร่งเร้าให้มีการเขียนเกี่ยวกับพระเจ้ากรุงธนบุรีอย่างมาก บุคลิกภาพที่มีสีสันของพระองค์ย่อมเรียกร้องความสนใจจากทั้งผู้เขียนและผู้อ่านได้เป็นพิเศษเหนือกษัตริย์ไทยพระองค์อื่น ตราบจนถึงปัจจุบัน

พระเจ้ากรุงธนบุรีเป็นกษัตริย์ไทยพระองค์เดียวที่มีผู้เขียนถึงมากที่สุด ปริมาณของงานเขียนในรูปต่าง ๆ ที่เขียนเกี่ยวกับพระองค์มีมากเหนือกว่าจะเทียบได้กับกษัตริย์พระองค์ใดของไทย

หนังสือ "อภินิหารบรรพบุรุษ" ก็ถูกเขียนขึ้นในบรรยากาศดังกล่าวนี้ และกลายเป็นเอกสารซึ่งเป็นที่ยอมรับกันอย่างกว้างขวางเกี่ยวกับพระราชประวัติก่อนเสวยราชย์ของพระเจ้ากรุงธนบุรี

(คัดจากหนังสือ "การเมืองไทยสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี" โดย นิธิ เอียวศรีวงศ์ หน้า ๕๘-๖๓)

...........................

มีเกร็ดเล็กน้อยที่อาจารย์นิธิให้เหตุผลไว้ในคำนำ (ฉบับพิมพ์ครั้งที่สอง) ว่า จะไม่เอ่ยพระนามตรง ๆ ของพระเจ้ากรุงธนบุรี เนื่องจากเป็นธรรมเนียมไทยแต่สมัยอยุธยาที่จะไม่เอ่ยพระนามจริงของพระมหากษัตริย์ไทยในสมัยอยุธยาทุกพระองค์สืบเนื่องลงมาจนถึงรัชกาลที่ ๗ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ คงจะเอ่ยอ้างเพียงพระนามตามที่ปรากฏในพระสุพรรณบัฏ การเอ่ยพระนาม "พระเจ้าตากสิน" นั้นดูจะเป็นการ "อาจเอื้อม" เกินไป

พระเจ้าตากสินจึงเป็นพระมหากษัตริย์ไทยพระองค์เดียวที่ถูกประชาชนเรียกขานด้วยพระนามจริง อาจารย์นิธิบอกว่า รู้สึกเป็นพระเกียรติที่คนไทยถวายแด่พระองค์ท่านอย่างที่ไม่เคยถวายแก่พระมหากษัตริย์พระองค์ใดเลย อีกทั้งการเรียกเช่นนี้ก็สมควรแก่บทบาททางการเมืองของพระเจ้าตากสินที่ดำรงพระองค์ในฐานะของหัวหน้าชุมนุมตลอดรัชกาลอีกด้วย แต่ที่อาจารย์นิธิ ไม่แก้พระนามเพราะเกรงว่าหากแก้ไขตกหล่นไว้ในที่ใดก็จะเกิดความลักลั่นโดยไม่จำเป็น

ในโอกาสที่วันนี้เป็นวันที่ระลึกแห่งการสถาปนาพระราชวงศ์ธนบุรี ขออัญเชิญคำจารึกที่ฐานพระบรมราชานุสาวรีย์ของพระองค์มาลงไว้ ดังนี้

อนุสาวรีย์นี้สร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์
เฉลิมพระบรมราชกฤดาภินิหาร
แห่ง
สมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราช
พระองค์ผู้ทรงเป็นมหาวีรบุรุษของชาติไทย
ประสูติ พ.ศ. ๒๒๗๗ สวรรคต พ.ศ. ๒๓๒๕
รัฐบาลไทยพร้อมด้วยประชาชนชาวไทย
ได้ร่วมกันสร้างขึ้นประดิษฐานไว้
เมื่อวันที่ ๑๗ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๙๗
เพื่อเตือนใจให้ประชาชนชาวไทยรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ
ที่ได้ทรงเพียรพยายามปราบปรามอริราชศัตรู
กอบกู้เอกราชของชาติไทยให้กลับคืนคงดำรงอิสรภาพสืบมา

จากคุณ : วศินสุข - [ 28 ธ.ค. 49 01:25:02 ]