ความคิดเห็นที่ 1 พระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่  สุวรรณบาตร) ผู้สร้างวีรกรรรมที่เมืองแพร่           พระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่) เป็นข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่คนแรก  และเป็นผู้มีความกล้าหาญ ความจงรักภักดี และความซื่อสัตย์สุจริตต่อหน้าที่การงาน  พระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่) ได้ถูกพวกเงี้ยวซึ่งก่อการจลาจลขึ้นที่เมืองแพร่ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๕ ฆ่าตายที่บ้านร่องแวงอย่างทารุณ  ต่อมาทางรัฐบาลสยามได้ปราบปรามพวกก่อการจลาจลเงี้ยวสงบราบคาบดีแล้ว  ก็ได้สร้างอนุสาวรีย์พระยาไชยบูรณ์ไว้ ณ หลักกิโลเมตรที่ ๔ ถนนสาย แพร่ – น่าน  ห่างจากศาลากลางจังหวัดแพร่  ไปทางอำเภอสูงเม่น  เพื่อเทิดทูนวีรกรรมของท่านผู้นี้  และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น “พระยาราชฤทธานนท์พหลภักดี”          ในสมัยรัชกาลที่ ๕  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๐ (ร.ศ. ๑๑๖) ได้ทรงเปลี่ยนการปกครองจากแบบเจ้าผู้ครองนครมาเป็นแบบเทศาภิบาล  โดยลดอำนาจเจ้าผู้ครองนครลง  และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งข้าหลวงกำกับเมืองมาช่วยราชการแผ่นดิน  ที่เมืองแพร่ในขณะนั้นเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์อุดร (น้อยเทพวงศ์) เป็นเจ้าผู้ครองนคร  และโปรดเกล้าฯ ให้พระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่) มาเป็นข้าหลวงกำกับเมืองแพร่เป็นคนแรก ในปี พ.ศ. ๒๔๔๐          พระยาไชยบูรณ์มาเป็นข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่จนถึง พ.ศ. ๒๔๔๕ (ร.ศ. ๑๒๑) ได้มีพวกเงี้ยว (ไตใหญ่) ซึ่งอยู่ในบังคับอังกฤษ  และได้เข้ามาอาศัยทำมาหากินอยู่ในเมืองแพร่พวกหนึ่ง  กับพวกที่มาจากเชียงตุงพวกหนึ่ง  ได้สมคบกันก่อการจลาจล  และได้จับข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่ (คือ พระยาไชยบูรณ์) ตำรวจ และราษฎร์ชาวไทย (ภาคกลาง) ทั้งชายหญิงและเด็กฆ่าเสียอย่างทารุณ  เหตุการณ์ดังกล่าวนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ ๒๕ กรกฎา รัตนโกสินทร์ศก ๑๒๑ เวลาเช้า (ตรงกับ พ.ศ. ๒๔๔๕)          พวกก่อการจลาจลเงี้ยว  อันมีพะกาหม่อม สล่าโป่ซาย จองแข่เป็นหัวหน้า  คุมพรรคพวกประมาณ ๕๐๐ คนเศษ  เข้าตีโรงตำรวจนอกประตูไชย  เวลา ๑ โมงเช้า  ขึ้นไปบนโรงพักไล่ฟันตำรวจแตกตื่นหนีไปหมด  หาได้ทันต่อสู้ไม่  เพราะไม่ทันรู้ตัว  ตำรวจภูธรถูกฟัน ๔ คน แต่หาถึงแก่ชีวิตไม่  มีแต่อำแดงคำภรรยาของนายร้อยตรีตาด  ได้เอาปืน ๖ นัดยิงพวกโจรเงี้ยว แต่หาเป็นอันตรายอย่างใดไม่  พวกโจรเงี้ยวจึงเอาดาบไล่ฟันอำแดงคำกับบุตรเลี้ยงตายด้วยกันทั้งคู่  แล้วพวกโจรเงี้ยวก็พากันเก็บเอาอาวุธปืนของหลวง  แล้วพากันเข้าไปในเมือง  ผ่านทางประตูไชยเข้าไป  เอาปืนยิงเข้าไปในโรงไปรษณีย์โทรเลข  เก็บเอาเครื่องใช้และทุบเครื่องโทรเลข โทรศัพท์ หม้อแบตเตอรี่ สรรพหนังสือต่างๆ และบัญชี ทำลายสิ้น  นายถมยา จีนบ๋าพนักงานไปรษณีย์โทรเลขหลบหนีไปได้  กระสุนปืนที่พวกโจรเงี้ยวยิงไปถูกจีนติดซึ่งขายหมูอยู่ในตลาดหลวงตายคนหนึ่ง          ต่อจากนั้น  พวกโจรเงี้ยวก็ยิงเข้าไปในบ้านพระยาราชฤทธานนท์ข้าหลวงหลายสิบนัด  กระสุนปืนถูกบ่าวข้าหลวงตาย ๑ คน  บาดเจ็บไปหลายคน  ส่วนพระยาฤทธานนท์ข้าหลวงและบุตรภรรยาหลบหนีไปได้  พวกโจรเงี้ยวเข้าไปเก็บเอาทรัพย์สิ่งของไปหมด  แล้วพวกโจรเงี้ยวก็ยิงเข้าไปที่ที่ว่าการจังหวัดแพร่  แล้วขึ้นไปเอาขวานผ่าง้างกำปั่น  เก็บเอาเงินหลวงไปประมาณ ๓๙,๐๐๐ บาท  ทำลายของของเครื่องใช้ตลอดจนเอกสารต่างๆ เสียหายไปหมด  แล้วพวกโจรเงี้ยวก็คุมพรรคพวกตั้งอยู่ที่ที่ว่าการจังหวัดแพร่  บางพวกก็พากันยิงเข้าไปที่ศาลยุติธรรม (ศาลจังหวัดแพร่) และยิงเข้าไปที่บ้านของนายเฟื้องผู้พิพากษา  ผู้พิพากษาหลบหนีไปได้  พวกโจรเงี้ยวเข้าไปเก็บเอาทรัพย์สิ่งของไปหมดสิ้น  แล้วพวกโจรเงี้ยวเข้าไปที่บ้านพะทำมะรง ๆ หนีไป  พวกโจรเงี้ยวก็เปิดเอาพวกนักโทษออกจากเรือนจำ  เอาขวานผ่าง้างเอาโซ่ตรวนออก  พวกนักโทษเลยเข้าสมทบกับพวกโจรเงี้ยว  เที่ยวปล้นพวกข้าราชการ  มีบ้านหลวงวิมล นายแขวง (คือนายอำเภอ) เก็บเอาทรัพย์สิ่งของไปแบ่งกัน  ในวันเดียวกันนั้น  เวลาราวบ่าย ๓ โมง  พวกโจรเงี้ยวได้ไปคุมเอาตัวเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์  และเจ้านายอื่นๆ มีเจ้าราชวงศ์ เจ้าบุรี เจ้าราชบุตร พระวังซ้าย พะวิไชยราชา พระคำลือ พระไชยสงคราม พระเมืองไชย นายน้อยสวน ไปยังสนามที่ว่าการจังหวัดแพร่  แล้วพวกโจรเงี้ยว ซึ่งมีนายร้อยสล่าโป่ซายเห็ดแมน  นายร้อยพะกาหม่อง  นายร้อยปู่ออ  นายร้อยจองแข่  นายร้อยจองติ  นายร้อยจีนนะเห็นแมน  นายร้อยจะก่า  ปู่จอตังอู่  นายร้อยหม่อมโม  นายร้อยส่างมน นายร้อยจองทุน นายร้อยจองคำ  เป็นหัวหน้า  ได้บังคับให้เจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์  และเจ้านยที่จับกุมตัวไปนั้น  ทำหนังสือปฏิญาณต่อกันไว้  มีความว่า          ๑. เดิมเมื่อปี ร.ศ. ๑๑๘ (พ.ศ. ๒๔๔๒) มีพระยาราชฤทธานนท์มาเป็นข้าหลวงประจำเมืองแพร่  ได้ทำการกดขี่ข่มเหงบรรดาพวกเจ้านายแลราษฎรแลพวกลูกค้า  มีพม่า ต้องซู่ เงี้ยว ที่เข้ามาอาศัยแขวงเมือง  ได้ความเดือดร้อนเป็นอันมาก          ๒. ครั้นถึงวันที่ ๒๕ กรกฎาคม ศกนี้ (พ.ศ. ๒๔๔๕ เวลาเช้า ๑ โมง  มีพวกลูกค้าทั้งหลายได้คบคิดกันมาปราบปรามกำจัดพวกข้าหลวงไทยแตกหนีไปจากเมืองแล้ว          ๓. เจ้านายกรมการ  พร้อมด้วยลูกค้า  ได้พร้อมใจกันมอบบ้านเวนเมืองคืนถวายไว้กับเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์  ให้เป็นเจ้าปกครองบ้านเมืองต่อไป          ๔. ต่อไปเมื่อหน้าถ้าบังเกิดศึกทางฝ่ายใดขึ้นมาเวลาใดก็ดี  เจ้านายกรมการและลูกค้าที่มีชื่ออยู่ท้ายหนังสือนี้  ต้องช่วยกันปราบปรามข้าศึกศัตรูด้วยเต็มกำลังทั้งสองฝ่าย          เมื่อทำหนังสือสัญญาดังกล่าวแล้ว  ก็มีการดื่มน้ำสบถทำสัตย์สาบานต่อกัน  แล้วพวกโจรเงี้ยวก็แบ่งกำลังติดตามพระยาราชฤทธานนท์  เจ้าหน้าที่ตำรวจ และข้าราชการคนไทย (ภาคกลาง) ไป  สำหรับคนพื้นเมืองพวกโจรเงี้ยวไม่ทำอันตราย  เจ้านายเมืองแพร่ที่เข้าด้วยพวกโจรเงี้ยว  มีเจ้าน้อยไจลังกา  ส่วนเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์และเจ้านายอื่นๆ  ที่ปรากฏนามนั้นได้ให้การต่อ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมหาดไทย (ฐานันดรศักดิ์และตำแหน่งในขณะนั้น)  ว่าถูกพวกโจรเงี้ยวบังคับ  จึงจำใจต้องทำสัญญากับพวกโจรเงี้ยวด้วยความรักชีวิต http://province.prd.go.th/phrae/page2.htm แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 13:10:18 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 09:53:09 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ขอบคุณ ครับผม จากคุณ : รักเป็นคำกริยา - [ 30 เม.ย. 50 10:20:39 ]

ความคิดเห็นที่ 3 สวัสดีครับ คุณ รักเป็นคำกริยา ยินดีต้อนรับครับ  คนดีเมืองเหนือมีอีกหลายตอน อยู่เป็นเพื่อนกันไปเรื่อยๆ นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 13:12:06 ]

ความคิดเห็นที่ 4 (ต่อ)           ฝ่ายพระยาฤทธานนท์ ข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่นั้น  เมื่อพวกโจรเงี้ยวระดมยิงโรงพัก  ก็ได้ใช้ปืนยิงต่อสู้หลายนัด  เมื่อเห็นพวกโจรเงี้ยวมีกำลังมากกว่า  ก็วิ่งหนีไปทางวัดพระร่วง  เพื่อรายงานให้เจ้าหลวงเมืองแพร่ทราบ  และขออาวุธและเกณฑ์กำลังคนต่อสู้กับพวกโจรเงี้ยว  และได้พบกับขุนพิพิธโกษากรณ์ ข้าหลวงคลัง  หลวงวิมล ข้าหลวงผู้ช่วย  นายสมบุตร สมุห์บัญชีแขวง  นายแม้น พนักงานอัยการแพร่  และนายสวัสดิ์ รองเสนาตำแหน่งนา  ซึ่งมาหลบซ่อนอยู่ก่อน  พระยาราชฤทธานนท์และข้าราชการพวกนั้น  ได้วิ่งไปที่คุ้มเจ้าหลวงเมืองแพร่อีก  เพื่อจะพบเจ้าหลวงและขออาวุธ  แต่ไม่พบเจ้าหลวง  พบแต่พระยาไชยสงครามและเจ้าราชบุตร  ก็ทราบว่าเจ้าหลวงหนีไปอยู่ที่ห้างบอมเบเบอร์ม่า  เมื่อไม่พบเจ้าหลวง  พระยาราชฤทธานนท์ก็หนีต่อไปอีก  โดยมีนายแม้นพนักงานอัยการไปด้วย  ส่วนพวกข้าราชการนอกจากนี้  ถูกพวกโจรเงี้ยวไล่หนีออกไปอีกทางหนึ่ง          พระราชฤทธานนท์จึงให้นายแม้นไปเกณฑ์ราษฎรที่บ้านกาศ  เพื่อจะมาต่อสู้พวกโจรเงี้ยว  นายแม้นจึงไปยังบ้านกาศ  และให้บุตรแคว่น (กำนัน) ไปตามพระกันทคีรี นายแขวง (นายอำเภอ) เมืองแพร่  ซึ่งขณะนั้นไปราชการปักหลักเขตแคว่น (เขตตำบล) ที่บ้านกวาง  ปรากฏว่าเกณฑ์ราษฎรได้ประมาณ ๘๐ คน  จึงนำมายังเมืองแพร่  เพื่อจะพบกับพระยาราชฤทธานนท์  แต่ไม่พบคงพบแต่นายน้อยขัด นายแคว่น (กำนัน) จึงได้ให้นายน้อยขัดไปที่บ้านพระยาพิไชยราชา เสนาตำแหน่งคลัง  เพื่อถามถึงกำลังและที่พักของพวกโจรเงี้ยว  พระพิไชยราชาแจ้งว่า  อย่าต่อสู้พวกเงี้ยวเลย  เพราะเกรงพวกโจรเงี้ยวจะฆ่าเอา  ให้รีบหนีเอาตัวรอดเถิด  เพราะพวกโจรเงี้ยวจะฆ่าแต่เฉพาะคนไทย (ภาคกลาง) เท่านั้น  ส่วนคนพื้นเมืองไม่ทำร้าย  พระกันทคีรี นายแม้น และราษฎรที่ถูกเกณฑ์มา  ก็มีความท้อถอย  ต่างคนต่างก็แยกกันหนีไป  โดยไม่ได้การต่อสู้แต่อย่างใด          ฝ่ายพระยาราชฤทธานนท์  เมื่อนายแม้นไปเกณฑ์ราษฎรแล้ว  เกรงว่าพวกโจรเงี้ยวจะมาพบเข้า  จึงหนีไปยังบ้านร่องกาศ  ก็ถูกแคว่น (กำนัน) และแก่บ้าน (ผู้ใหญ่บ้าน) ร่องกาศจับตัวส่งให้พวกโจรเงี้ยว  เงี้ยวจึงนำตัวพระยาราชฤทธานนท์  พร้อมกับพลตำรวจคนหนึ่งเข้ามาเมือง  แต่พอถึงร่องแวง  พวกโจรเงี้ยวก็ฆ่าพลตำรวจเสีย  ส่วนพระยาราชฤทธานนท์นั้น  เมื่อมาถึงบ้านร่องคาว  พวกโจรเงี้ยวก็ใช้ดาบฟัน ๓ ครั้ง  ครั้งแรกฟันถูกหู  ครั้งที่สองฟันถูกตา  ครั้งสุท้ายฟันถูกท้องจนถึงแก่ชีวิต ณ ที่นั่นเอง  แล้วพวกโจรเงี้ยวตัดศีรษะพิงเสากระดานป้ายไว้  พระยาราชฤทธานนท์ถูกฆ่าตาย วันที่ ๒๖ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๔๕          การที่นายแคว่น (กำนัน) แก่บ้าน (ผู้ใหญ่บ้าน) ร่องกาศจับตัวพระยาราชฤทธานนท์ส่งให้พวกโจรเงี้ยว  เพราะพวกโจรเงี้ยวให้สินบนแก่ผู้ที่จับพระนยาราชฤทธานนท์ ๓๐๐ บาท และม้าอีก ๒ ตัว          ในวันที่ ๒๖ กรกฎาคม นั้น  นอกจากฆ่าพระยาราชฤทธานนท์แล้ว  พวกโจรเงี้ยวยังได้ฆ่าพระเสนามาต ๑  นายเกลี้ยง ๑   จ่านายสิบนายอ่วม ๑  พลตำรวจที่โรงพักสูงเม่น ๒ คน  นายร้อยตรีตาด  และพลตำรวจที่มาจากบ่อแก้วรวม ๓ คน          ในวันที่ ๒๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๔๕  พวกโจรเงี้ยวได้ฆ่าหลวงวิมลข้าหลวงผู้ช่วย ๑  หลวงศรีพิชัย ๑  นายร้อยตรีตาดตำรวจเมืองแพร่ ๑  นายไหลเสมียน ๑  อำแดงขาว   อำแดงนาค ภรรยาขุนพิพิธ ๒ คน  นายจันทร์ แทนนายแขวงยมเหนือ (เมืองสอง) และหนูศรีบุตรขุนพิพิธ ๒ คน          ครั้นในวันที่ ๒๘ – ๒๙ – ๓๐ – ๓๑ กรกฎาคม  พวกโจรเงี้ยวก็จัดแต่งหัวหน้าคุมไพร่พล  แล้วไปคอยดักด่านอยู่ที่เขาพลึงบ้าง บ่อแก้วบ้าง  และตัวพะกาหม่องนั้นคุมพลไปตีเมืองลำปาง  และตัวพะกาหม่องถูกปืนตายในที่รบ  พวกโจรเงี้ยวเลยแตกหนีกลับมาเมืองแพร่          ฝ่ายพวกโจรเงี้ยวที่ยกไปทางเขาพลึง  ได้ปะทะกับกองทัพของพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร (ผู้ว่าราชการเมืองพิชัย) ที่ตำบลโป่งอ้อ  เมื่อวันที่ ๓ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๕  พวกโจรเงี้ยวเสียชีวิตไป ๒๒ คน  ป่วยและบาดเจ็บอีกหลายคน  ฝ่ายรัฐบาลเสียชีวิตทหารไป ๑ คน  ถูกกระสุนปืน ๑ คน  และคนส่งหนังสือถูกพวกเงี้ยวฆ่าตาย ๑ คน  พวกโจรเงี้ยวที่ยกไปทางบ่อแก้วไม่ได้ปะทะกับฝ่ายรัฐบาล  แต่เมื่อทราบข่าวว่าพวกของตนที่ปะทะกองทัพพระยาศรีสุริยราชวรานุวัตรแตกหนีไป  ก็ถอยกลับเข้าไปในเมืองแพร่          การที่พะกาหม่องคุมสมัครพรรคพวกก่อการจลาจลขึ้นครั้งนี้  ก็เพราะมีต้นเหตุดังที่หม่อมเจ้าพูนพิสมัย  ดิศกุล ธิดาของพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงไว้ในหนังสือ “แพร่ – น่าน”  ว่า  “ส่วนต้นเหตุของเรื่องนี้  ข้าพเจ้าเคยได้ยินจากเสด็จพ่อว่าเรื่องเดิมนั้น  พะกาหม่องเป็นลูกหนี้เจ้านางแว่นทิพย์ น้องเจ้าฟ้าเชียงตุงอยู่ ๔,๐๐๐ บาท  ไม่มีจะใช้ก็หนีมาอาศัยพวกพ้องอยู่ในเมืองแพร่  วันหนึ่งเห็นเขาขนเงินส่วยเข้าไปที่ศาลากลาง  ก็นึกขึ้นว่า  ถ้าได้เงินนี้ไปใช้หนี้ก็จะกลับไปบ้านได้  แล้วพะกาหม่องก็รวบรวมพวกพ้องบุกเข้าไปปล้นตามที่เล่ามานี้  เผอิญทำไดโดยสะดวก  จึงเลยคิดการใหญ่ขึ้น  จนเลยกลายเป็นกบฏไป”          เมื่อทางฝ่ายรัฐบาลสยามทราบเหตุการณ์จลาจลในเมืองแพร่  ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ  ให้เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี (เจิม  แสง-ชูโต) เป็นแม่ทัพใหญ่ขึ้นมาปราบปรามพวกโจรเงี้ยว  จนสงบราบคาบในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๔๔๕  นั้นเอง                                                         พระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่  สุวรรณบาตร) จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 13:14:39 ]

ความคิดเห็นที่ 5 เข้ามาอ่านค่ะ จากคุณ : พุ่มพราว - [ 30 เม.ย. 50 13:41:18 ]

ความคิดเห็นที่ 6 พระยาไชยบูรณ์เป็นข้าหลวงส่งมาจากส่วนกลางอยู่ไม่กี่ปี น่าจะเป็นเรื่องข้าราชการคนดีมากกว่าคนดีภาคเหนือนะครับ จากคุณ : คนรักดาบไทย - [ 30 เม.ย. 50 13:41:52 ]

ความคิดเห็นที่ 7 น่าจะลงประวัติวีรบุรุษล้านนา พญาผาบด้วยนะครับ ท่านกู้ชาติล้านนา เพราะทนไม่ได้ที่ข้าราชการสยามข่มเหงคนพื้นเมือง รีดภาษี ทำแย่ๆ สารพัด จนท่านและวีรชนล้านนาถูกสยามฆ่าตายศพลอยเกลื่อน้ำปิง แบบนี้ผมเรียกคนดีเมืองเหนือครับ จากคุณ : จปล (จปล) - [ 30 เม.ย. 50 14:02:50 ]

ความคิดเห็นที่ 8 สวัสดีครับ ทุกๆ ท่าน ยินดีต้อนรับครับ คุณ พุ่มพราว และทุกท่าน สำหรับเรื่องพระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่) จะ Paste ไปอยู่ที่ Blog เพชรพระมหามงกุฎ ครับ คุณ คนรักดาบ จะตั้งเป็นกระทู้ก็เนื้อหาน้อย ขอแปะไว้ตรงนี้ก่อนนะครับ ผมกะไว้อยู่แล้วว่าจะต้องเป็นอย่างนี้ (คุณ CrazyMc ครับ นี่เป็นสาเหตุที่ผมบ่ายเบี่ยงที่จะคัดครับ)   เอาเลยครับ คุณ จปล. นิรนาม ช่วยผมคัดหน่อยเถอะครับ  ผมคนเดียวคงคัดประวัติของทุกคนไม่ไหว ช่วยผมหน่อยเถิด  ท่านมาพูดแค่นี้แล้วก็ไปคนอื่นเขาคงไม่รู้เรื่องกัน ช่วยตั้งกระทู้แล้วคัดเรื่องพญาผาบมาลงไว้ให้สักทีเถิดครับ นึกนึกว่าช่วยกันไปนะครับ แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 17:12:00 แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 15:20:56 แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 15:02:14 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 14:35:10 ]

ความคิดเห็นที่ 9 (ต่อ)          ส่วนเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์ เจ้าหลวงเมืองแพร่นั้น  ด้วยความเกรงกลัวในความผิด  ที่ไม่ต่อสู้ป้องกันบ้านเมือง  และต้องสงสัยว่าคบคิดกับพวกโจรเงี้ยวก่อการจลาจล  ซึ่งจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี แม่ทัพใหญ่ยังไม่ได้สอบสวนความผิด  ด้วยความเกรงพระราชอาญาดังกล่าว  เจ้าหลวงเมืองแพร่จึงหนีออกจากเมืองแพร่  ในวันที่ ๒๕ กันยายน ร.ศ. ๒๑๒ (พ.ศ. ๒๔๔๕) โดยออกทางประตูศรีชุม  มีผู้ติดตามไปคือ พระยาเทียมยศ นายหนานวัด กับราษฎรผู้ติดตามอีกประมาณ ๑๐ คน  โดยเดินเลียบฝั่งแม่น้ำยมไปทางเหนือจนถึงบ้านแม่ลาย (แม่หล่าย) บ้านแม่คำมี บ้านห้วยอ้อย และเมืองลี  ไปจนถึงเมืองหลวงพระบาง  ซึ่งในเวลานั้น  ตกอยู่ในอำนาจการปกครองของฝรั่งเศส  และอาศัยอยู่ที่เมืองหลวงพระบางจนสิ้นชีวิต ณ ที่นั้น          ฝ่ายนายพลโท เจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรี แม่ทัพใหญ่  ได้ทราบเหตุจากเจ้าราชวงศ์กับนางชื่นภรรยา  ก็สั่งให้บุตรหลานและเจ้านายทั้งในเมืองแพร่ เมืองน่าน และส่งข้าราชการตำรวจทหารออกสกัดกั้น  และสืบหาทางที่เจ้าหลวงเมืองแพร่ได้เล็ดลอดหลบหนีไปหลายสาย  ก็ปรากฏว่าไม่พบ  ต่อมาจึงทราบว่า เจ้าหลวงเมืองแพร่กับพวกหลบหนีออกไปอยู่ที่เมืองหลวงพระบางเสียแล้ว          ต่อมาวันที่ ๓๐ กันยายน ร.ศ. ๑๒๑ (พ.ศ. ๒๔๔๕) นายพลโท เจ้าพระยาสุรศักดิ์ทนตรี แม่ทัพใหญ่  ได้ประกาศให้ข้าราชการและราษฎรในเขตแขวงเมืองแพร่  และชนทั้งหลายทราบทั่วกันว่า          ข้อ ๑. เมื่อวันที่ ๒๕ กันยายน รัตนโกสินทร์ศก ๑๒๑ เวลาเช้า  เจ้าพิริยะเทพวงศ์เจ้าผู้ครองนครแพร่  ได้ละทิ้งหน้าที่ราชการหายไป  โดยไม่ได้แจ้งว่าจะไปหรือมีธุระอันจำเป็นจะต้องไป  และทั้งไม่ได้ขออนุญาตต่อผู้เป็นใหญ่ในหน้าที่ราชการด้วย          ข้อ ๒. ได้สั่งให้ข้าราชการ และเจ้านายบุตรหลานของเจ้านครแพร่  ออกไปติดตามโดยรอบคอบเกือบทั่วทั้งเมืองแพร่  เพื่อจะเชิญให้กลับมารับราชการตามเดิม  ก็ไม่พบปะเจ้านครแพร่          ข้อ ๓. เหตุที่เจ้าพิริยะเทพวงศ์ ละทิ้งหน้าที่ราชการไปดังนี้  ก็เป็นอันเห็นได้ว่า เจ้าพิริยะเทพวงศ์ได้ตั้งใจหนีไป  โดยไม่เต็มใจจะรับราชการฉลองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอีกต่อไปแล้ว          ข้อ ๔. ตามกฎหมายของบ้านเมืองถือในพระราชกำหนดบทอัยการลักษณะขบถศึก มาตรา ๑๕  มีข้อความว่า  ถ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวใช้ให้ผู้ใดครองเมืองรั้งเมือง  ถ้าผู้นั้นละทิ้งหน้าที่ราชการบ้านเมืองของตนไปเสีย  โดยไม่ได้ชี้แจงเหตุการณ์อันควรไป  หรือไม่ได้ขออนุญาตต่อผู้เป็นเจ้าเป็นใหญ่ในหน้าที่ราชการแล้ว  ผู้นั้นต้องรับโทษเป็นอย่างเบาที่สุดก็คือ ให้ถอดออกจากหน้าที่ราชการที่ตนได้รับตำแหน่งอยู่นั้นเสีย          ข้อ ๕. กฎหมายบทนี้  ก็เป็นอันตรงกับหน้าที่ราชการในเวลานี้ที่จะใช้โดยเข้มแข็ง  เพราะว่าบ้านเมืองได้เกิดจลาจลแล้ว  ควรที่ข้าราชการต้องรับราชการฉลองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเต็มสติกำลังใจของตน          เพราะฉะนั้น  จึงประกาศให้ข้าราชการและราษฎรในเขตเมืองแพร่ทราบทั่วกันว่า          ๑.  เจ้าพิริยะเทพวงศ์กระทำความผิดลงแล้ว  ครั้งนี้ต้องด้วยพระราชกำหนดบทพระอัยการศึกลักษณะขบถศึก  ให้ถอดออกจากตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครแพร่ลงเป็นไพร่  ตั้งแต่วันที่ ๒๕ กันยายน รัตนโกสินทรศก ๑๒๑  แล้วให้คงเป็นน้อยเทพวงศ์ตามเดิม          ๒.  ถ้าการต่อไป  เจ้าพิริยะเทพวงศ์จะออกหมายหรือคำสั่งอย่างใดห้ามไม่ให้เชื่อถือเป็นอันขาด          ๓.  หน้าที่ข้าหลวงรักษาราชการเมืองแพร่นั้น  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พระยาศรีสุริยราชวรานุวัตร เป็นผู้รั้งราชการต่อไป          ประกาศมา ณ วันที่ ๓๐ กันยายนรัตนโกสินทรศก ๑๒๑         เป็นอันว่าเจ้าหลวงพิริยะเทพวงศ์ เจ้าหลวงเมืองแพร่ได้ถูกออกเป็น “นายน้อยเทพวงศ์” แต่นั้นมา  ด้วยเหตุนี้จึงไม่มีนามสกุล  “ณ แพร่”  แต่เชื้อวงศ์ของเจ้าเมืองแพร่ยังมีเหลืออยู่  โดยแยกวงศ์ตระกูลเป็นหลายสาย คือ แพร่พันธุ์ (นามสกุลของนายโชติ  แพร่พันธุ์  เจ้าของนามปากกา “ยาขอบ” ผู้เขียนวรรณกรรมอันลือชื่อเรื่อง “ผู้ชนะสิบทิศ” ปัจจุบันบุตรชาย นายมานะ  แพร่พันธุ์ เป็นบรรณาธิการ นสพ. พิมพ์ไทย)  วราราช (นามสกุลของขุนวีระภักดี)  วังซ้าย , เตมียานนท์ , แก่นหอม , หมายศปัญญา , และวงศ์บุรี เป็นต้น          วีรกรรมของพระยาไชยบูรณ์ (ทองอยู่) ซึ่งต่อมาได้เลื่อนบรรดาศักดิ์เป็น “พระยาราชฤทธานนท์พหลภักดี” ซึ่งพยายามที่จะรวบรวมกำลังต่อสู้กับพวกโจรเงี้ยว  แม้จะไม่มีอาวุธเพียงพอก็ตาม  และในขณะที่พวกโจรเงี้ยวปล้นเมืองนั้น  ก็มิได้มีความพะวงถึงครอบครัวบุตรภรรยา  และทรัพย์สมบัติของตน  โดยเห็นแก่บ้านเมืองเป็นส่วนใหญ่  ผลที่สุดต้องถูกพวกโจรเงี้ยวฆ่าตายอย่างทารุณ  นับว่าเป็นผู้เสียสละชีพเพื่อประเทศบ้านเมืองอย่างน่าสรรเสริญ  และเป็นตัวอย่างอันดีแก่ประชาชนทั่วไป  ทางการจึงได้สร้างศิลาจารึกเป็นอนุสาวรีย์แก่พระยาราชฤทธานนท์พหลภักดีไว้ดังกล่าวแล้ว หนังสืออ้างอิง ๑. ที่ระลึกในคราวเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรจังหวัดแพร่ พ.ศ. ๒๕๐๑ ๒. ประชุมพงศาวดารภาคที่ ๗๘ (ปราบเงี้ยวตอนที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๐๕ ๓. จังหวัดแพร่  งานฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ ๒๕๐๐ ................................................................................................................................................................................... http://kanchanapisek.or.th/kp8/culture/pre/pre231.html ประวัติ          พระยาไชยบูรณ์ เดิมชื่อ ทองอยู่ นามสกุล สุวรรณบาตร เป็นบุตรของพระยาศรีเทศบาล และคุณหญิงกมลจิตร เกิดที่อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2445 มีน้องชายร่วมสายโลหิต 1 คน อายุ 21 ปี รับราชการครั้งแรกเป็นเสมียนอยู่ที่อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์อายุ 43 ปีได้เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดพิจิตร อยู่ได้ 2 ปี ย้ายไปเป็นผู้ว่าราชการ จังหวัดที่จังหวัดพิษณุโลก และย้ายมาเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ใน พ.ศ.2440 ในขณะนั้นมีเจ้าเมืองปกครองเมืองแพร่คือ เจ้าพิริยเทพวงศ์ ทำการปกครองร่วมกันระหว่างข้าหลวงกับเจ้าเมือง ใน พ.ศ.2443 ได้เลื่อนยศเป็นพระยาไชยบูรณ์          พระยาไชยบูรณ์ ได้ต่อสู้กับพวกโจรเงี้ยวที่บุกเข้าปล้นเมืองแพร่ในเช้าตรู่ของวันที่ 25 เดือน กรกฎาคม พ.ศ.2445 พวกโจรเงี้ยวมีพะกาหม่องเป็นหัวหน้าได้รวบรวมสมัครพรรคพวกที่มาจาก เชียงตุงและพวกเงี้ยวที่อาศัยอยู่ในเมืองแพร่ บุกเข้าปล้นสถานีตำรวจภูธรแย่งชิงเอาอาวุธไปแล้ว เข้าเมืองด้านประตูชัยปล้นที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข ต่อจากนั้นตรงไปยังบ้านพักของพระยา ไชยบูรณ์ใช้ปืนยิงเข้าไป พระยาไชยบูรณ์หลบหนีออกไปได้แล้วไปหลบซ่อนตัวอยู่ที่บ้านร่องกาศ ได้ ส่งคนไปขอกำลังจากชาวบ้านมาช่วย แต่พวกเงี้ยวมีอาวุธครบมือมากกว่าจึงสู้ไม่ได้ ในที่สุดถูกพวก เงี้ยวจับตัวได้และไม่ยอมมอบเมืองแพร่ให้แก่พวกเงี้ยวจึงถูกพวกเงี้ยวฆ่าตายในที่สุด ผลงาน          พระยาไชยบูรณ์นับเป็นวีรบุรุษที่เป็นตัวอย่างสมควรได้รับการยกย่องสรรเสริญอย่างยิ่ง เป็นผู้ที่มีความรับผิดชอบต่อหน้าที่ ซื่อสัตย์สุจริต เสียสละอย่างใหญ่หลวง ยอมสละชีวิตของตนเพื่อ บ้านเมือง มีความรักชาติกล้าหาญสมกับเป็นผู้นำโดยแท้ ไม่คิดหนีเอาตัวรอดแต่เพียงผู้เดียวสมควร ที่จะได้รับการยกย่อง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานยศแก่พระยาไชยบูรณ์ขึ้นเป็น พระยาราชฤทธานนท์พหลภักดี และให้สร้างอนุสาวรีย์ พระยาไชยบูรณ์ขึ้นที่บริเวณที่ท่านเสียชีวิต บริเวณทุ่งนาระหว่างร่องกวางเคา (ปัจจุบันเรียก ฮ่องคาว ) ข้างถนนยันตรกิจโกศล ตำบลนาจักร อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ และทุกวันที่ 25 กรกฏาคม ของทุกปีจะมีพิธีวางพวงมาลาสดุดีวีรกรรมพระยาไชยบูรณ์ ที่อนุสาวรีย์ของท่าน จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 14:37:00 ]

ความคิดเห็นที่ 10 สองเรื่องต่อไปนี้ เคยพิมพ์ไว้ในพงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5028780/K5028780.html ขอ Paste มารวมไว้ที่นี่นะครับ แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 14:55:27 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 14:41:30 ]

ความคิดเห็นที่ 11 ท้าวมหายักษ์         หากจะพูดถึงความเก่งกล้าสามารถของอัศวินแห่งยุคพุทธศตวรรษที่ ๒๓ แล้ว  แม่ธรณีลานนาไทยก็ได้ให้กำเนิดยอดนักรบผู้หนึ่ง  ซึ่งมีความเก่งกล้าสามารถเป็นยอดเยี่ยม  สามารถตีหักฝ่าวงล้อมของทัพพม่าซึ่งตั้งค่ายล้อมเมืองเชียงใหม่ทั้ง ๔ ทิศนั้นออกไปโดยลำพัง  ไปขอทัพไทยกลางมาช่วยตีขนาบข้าศึกจนแตกพ่ายยับเยิน  พฤติการณ์อันเป็นเกียรติประวัติของขุนพลแก้วผู้นี้  ได้ถูกบันทึกไว้ในพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑  เพื่อเป็นแบบฉบับแก่อนุชนรุ่นหลัง  เขาคือ         ท้าวมหายักษ์ จอมอัศวินของพระเจ้าบรมราชาธิบดี(กาวิละ) พระเจ้าขัญฑสีมานครเชียงใหม่ที่ ๑         นับตั้งแต่พม่าได้ยกมาตีเมืองเชียงใหม่ ลำพูนแตกในปี พ.ศ. ๒๓๑๘ ในแผ่นดินพระเจ้าธนบุรี  เหล่าประชาราษฎรต่างกระจัดกระจายแตกหนีไปอาศัยอยู่ตามป่าดง ลี้ภัยจากพม่าข้าศึก  บ้านเมืองก็เลยกลายเป็นเมืองร้างแต่นั้นมา  นครลำปางซึ่งเป็นเมืองที่กำลังรบเข้มแข็งในแคว้นลานนาไทยในขณะนั้น  ก็ยอมอ่อนน้อมต่อพม่า ๆ จึงแต่งตั้งให้เจ้าชายแก้วผู้เป็นราชบุตรของพระสุละวะฤาชัยสงคราม (เจ้าหนานทิพย์ช้าง) เป็น "เจ้าฟ้า" ครองเมือง         ในสมัยนั้นพม่ามีอำนาจปกครองเมืองแผ่นดินลานนาไทย มีนครเชียงใหม่ ลำพูน ลำปาง เชียงราย เชียงแสน หัวเมืองฝ่ายเหนือตกอยู่ในอำนาจเงื้อมมือของพม่าทั้งสิ้น  ในกาลต่อมา  เจ้ากาวิละผู้เป็นราชบุตรของเจ้าฟ้าชายแก้ว ได้ร่วมคิดกับพญาจ่าบ้านผู้เป็นน้า  เอาใจออกหากจากพม่า  โดยหันหน้าเข้าร่วมมือกับฝ่ายไทยกลาง  ในรัชกาลของพระเจ้ากรุงธนบุรี  ซึ่งในรัชกาลนั้น พระเจ้ากรุงธนบุรีได้ยกกองทัพขึ้นไปตีนครเชียงใหม่ในปี พ.ศ. ๒๓๑๗  โป่มะยุง่วนเจ้าเมืองเชียงใหม่จึงให้พญาจ่าบ้านลงไปแผ้วถางทางน้ำ  เพื่อยกกองทัพไปตรีกรุงศรีอยุธยา  แต่พญาจ่าบ้านกลับไปนำกองทัพกรุงธนบุรียกขึ้นมา  ส่วนพระเจ้ากาวิละนั้นในขณะนั้นครองเมืองนครลำปาง  เมื่อทราบว่าพระเจ้ากรุงธนบุรียกกองทัพขึ้นมา  ก็นำเอาเสบียงอาหารออกไปต้อนรับ  และนำกองทัพขึ้นมาตีนครเชียงใหม่  โป่มะยุง่วนสู้รบไม่ไหว  ก็แตกหนีไปตั้งอยู่ที่เมืองเชียงแสน         เมื่อตีเมืองเชียงใหม่แล้ว  พระเจ้ากรุงธนบุรีก็ตั้งให้พญาจ่าบ้านเป็นที่พระยาวิเชียรปราการเจ้าเมืองเชียงใหม่  และให้เจ้ากาวิละครองเมืองนครลำปางตามเดิม  ในสมัยนั้นนครเชียงใหม่ได้ถูกรบกวนโจมตีจากพม่าเสมอ  เพราะพม่าตั้งใจที่จะยึดเอาเมืองเชียงใหม่ไว้เช่นเดิม  ต่อมาเมื่อพระยาวิเชียรปราการ(พญาจ่าบ้าน)ถึงแก่กรรม  เจ้ากาวิละก็ได้รับแต่งตั้งให้เป็นที่ "พระยาวิเชียรปราการ" ครองเมืองเชียงใหม่สืบมา  พระยากาวิละเห็นว่าเมืองเชียงใหม่เป็นเมืองใหญ่  แต่มีไพร่พลน้อยเห็นที่จะรักษาเมืองไว้ได้ยาก  เพราะพม่ามักจะยกมารบกวนอยู่เสมอ  จึงย้ายไปตั้งอยู่ที่เวียงป่าซาง (อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน)  แต่พม่าก็ยกไปตีถึงเวียงป่าซาง  พระยากาวิละต้องขอทัพกรุงมาช่วยสู้รบพม่าจนพม่าแตกไป  แม้กระนั้นพม่าก็ยังยกมารบกวนอีกหลายครั้ง  ทำความเดือดร้อนให้แก่พลเมืองและสมณะชีพราหมณ์อย่างยิ่ง         ในขณะนั้น  ไทยมีอำนาจปกครองเพียงเมืองลำพูน เชียงใหม่ นครลำปางเท่านั้น  เชียงรายและเชียงแสนยังตกอยู่ในอำนาจของพม่าอยู่  และต่อมาในปี พ.ศ. ๒๓๔๔ พม่าได้ให้จีนฮ่อผู้หนึ่งมาตั้งอยู่ที่เมืองสาด  ประกาศตนเป็นเป็นพระเจ้าแผ่นดินลานนาไทย ๕๗ หัวเมือง  พระยากาวิละเจ้านครเชียงใหม่จึงยกทัพไปตีเมืองสาด ซึ่งเป็นหัวเมืองไทยใหญ่และขึ้นต่อพม่า  จับตัวราชาจอมหงเจ้าเมืองกับไหมขัตติยะบุตร  พร้อมกับต้อนครัวชาวเมืองสาด ๕,๐๐๐ คนมาด้วย  และจับได้ตัวซวยหลิงมณีทูตของพระเจ้าอังวะ  ให้ถือสาส์นไปยังเมืองญวน  และหนังสือญวนตังเกี๋ยถึงพระเจ้าอังวะ  ส่งลงไปถวายพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ณ กรุงเทพพระมหานคร         การกระทำของพระยากาวิละครั้งนี้  ยังความโกรธเคืองให้แก่พระเจ้าอังวะเป็นอันมาก  จึงได้แต่งตั้งให้อินแซะหวุ่นเป็นแม่ทัพ  คุมพลยกมาตีเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. ๒๓๔๕ ซึ่งขณะนั้นเป็นเวลาที่พระยากาวิละได้ยกเข้ามาตั้งอยู่นครเชียงใหม่แล้ว  กองทัพพม่าที่ยกมาตีเมืองเชียงใหม่ในครั้งนี้เป็นทัพใหญ่  และตั้งล้อมเมืองไว้เป็นเวลานาน  แต่ก็หาตีเมืองแตกไม่  พระยากาวิละตั้งรักษาเมืองอย่างแข็งแรง  พม่าจึงตั้งค่ายล้อมไว้ทั้ง ๔ ทิศ  ดังปรากฎในหนังสือพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ว่า         "อินแซะหวุ่นแม่ทัพ  จึงแบ่งไพร่พลออกเป็น ๗ สกอง  ให้ปะไลโอนามิแล ชิดชิงโบ่ มะเดมะโย กงคอรัต ตองแพกะเมียหวุ่น มะยอกแพกะเมียหวุ่น  เป็นแม่ทัพแต่ลพกองตามลำดับ  ให้ปักเสาไม้ล้อมเมืองไว้  เสานั้นใหญ่ ๓ กำ ยาว ๘ วา ลงดิน ๑ วา  มีเอ็นร้อยถึงกันทั้ง ๓ ชั้น  มีกรอบกันปืน  แผงบังตา มีสนามเพลาะสูง ๓ ศอก กว้าง ๑ วา  มีช่องปืนเรียงรายรอบด้าน"         พม่าตั้งค่ายล้อมอยู่เป็นเวลานาน  แต่ก็หาตีหักเอาเมืองได้ไม่  พระยากาวิละได้รักษาเมืองอย่างแข็งแรงคอยทัพหลวงจากกรุงเทพฯซึ่งขอไปช่วย  ซึ่งในขณะนั้นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว โปรดฯให้กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทพระอนุชาธิราชเป็นแม่ทัพใหญ่  ยกกองทัพมาช่วยแล้ว  แต่เมื่อกองทัพยกมาถึงเมืองเถิน  สมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาททรงพระประชวรเป็นโรคนิ่ว  มีพระอาการเป็นที่น่าวิตกมาก  ไม่สามารถจะเดินทัพต่อมาด้วยพระองค์เองได้  ครั้นความทราบถึงพระกรรณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  จึงโปรดฯให้กรมพระราชวังหลังยกทัพตามขึ้นมาที่เมืองเถิน  แต่กรมพระราชวังบวรฯ มีรับสั่งให้ยกกองทัพขึ้นมารออยู่ที่เมืองเชียงใหม่ก่อน  และมีรับสั่งให้พระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงเทพหริรักษ์ฯยกไปบรรจบกัน  แล้วให้เข้าโจมตีพม่าพร้อมกัน         ทางฝ่ายเมืองเชียงใหม่ ซึ่งถูกล้อมอยู่นั้น  เมื่อเห็นว่าทางกองทัพกรุงล่าช้า  เกรงว่าจะรักษาเมืองไว้ให้พ้นจากเงื้อมมือข้าศึกไม่ได้  และผู้คนพลเมืองก็อดอยากเสบียงอาหารที่มีอยู่ก็ร้อยหรอลงทุกวันๆ  จะออกไปหาเสบียงก็ไม่ได้เพราะพม่าล้อมเมืองแข็งแรงนัก  และหากพม่าเห็นว่าชาวเมืองอ่อนกำลังลงก็จะยกเข้าตีหักเอาเมือง  ก็คงจะต้องเสียเมืองแก่ข้าศึกอย่างแน่นอน  พระยากาวิละและน้องทั้งหกขัดใจขึ้นมาก็ยกทหารออกตีค่ายพม่าที่ตั้งล้อมอยู่  แต่ก็ถูกพม่าตีกลับเข้ามาเพราะมีไพร่พลน้อยกว่า  กล่าวกันว่าเพราะความอดอยากที่ถูกล้อมอยู่เป็นเวลานานวัน  ทำให้ไพร่พลของพระยากาวิละถึงกับจับพม่าที่ปีนเข้ามาจะตีหักเอาเมืองทางแจ่งศรีภูมิ์ ๗ คนฆ่ากินเป็นอาหาร          ครั้นพม่าทราบว่า  กรมพระราชวังบวรฯทรงพระประชวรอยู่เมืองเถิน  จึงให้ท้าวมหายักษ์ทหารเอกแกไปเฝ้าทูลแจ้งข้อราชการให้ทรงทราบ         ท้าวมหายักษ์ผู้นี้  เป็นผู้มีฝีมือเข้มแข็งและกล้าหาญมาก  เป็นผู้คงกระพันชาตรีและมีกำลังแข็งแรงมาก  สามารถสู้รบข้าศึกได้หลายสิบคนในเวลาเดียวกัน  ทั้งๆที่พม่าได้ตั้งล้อมเมืองไว้อย่างแข็งแรงดังกล่าวแล้ว  แต่ท้าวมหายักษ์ก็ตีหักฝ่าออกไปจนได้  มอหนำซ้ำยังกล่าวท้าไว้เสียด้วยว่า  จะกลับมาทางประตูนี้  ให้พม่าคอยจับเอาเถิด  และก็ได้กลับเข้ามาทางประตูนั้นจริงๆ  พม่าคอยจับก็จับไม่ได้  ความเก่งกล้าของท้าวมหายักษ์นี้  กล่าวไว้ในหนังสือบันทึกหลักฐานและเหตุการณ์สมัยกรุงเทพ เล่ม ๑ ว่า         "คืนนั้น  ท้าวมหายักษ์ออกมาทางประตูน้ำ (ประตูสำหรับระบายน้ำ) ด้านที่พม่าได้ตั้งกองล้อมไว้  แล้วเขียนหนังสือปักไว้ว่า  กูชื่อท้าวมหายักษ์  พระยากาวิละให้ออกไปเฝ้าสมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทเพื่อแจ้งข้อราชการ  เสร็จเรื่องแล้วกูจะกลับเข้ามาทางประตูนี้อีก  มืงคอยจับกูเถิด  ทั้งไปและกลับท้าวมหายักษ์ก็ผ่านทางนั้น  พม่าพยายามจะจับก็จับไม่ได้"         เมื่อท้าวมหายักษ์หลบหนีจากวงล้อมของพม่าออกไปได้แล้ว  ก็มุ่งตรงไปเมืองเถินเข้าเฝ้าสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทฯ  ทรงมีรับสั่งให้ท้าวมหายักษ์กลับมาแจ้งแก่พระยากาวิละว่า  ได้จดให้พระเจ้าหลานเธอ กรมหลวงเทพหริรักษ์ฯยกกองทัพมาช่วยแล้ว  ขอให้พระยากาวิละรักษาเมืองไว้คอยท่าทัพกรุงให่จงได้  และเมื่อทัพกรุงยกไปถึงเข้าตีทัพพม่า  ก็ให้กองทัพพระยากาวิละตีกระหนาบออกมา  พม่าจะได้แตกหนีไป         เมื่อกองทัพกรุง  ซึ่งมีพระเจ้าหลวงเธอ เจ้าฟ้า กรมหลวงเทพหริรักษ์เป็นแม่ทัพยกมาสมทบ  กับทัพของเจ้าบำเรอภูธร (เป็นบุตรจีนแสชาวเมืองชลบุรี  ได้ร่วมสาบานเป็นภารดากับกรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท ๆ มีอุปการะแก่น  เมื่อเวลาบ้านเมืองเป็นจลาจลเสียกรุงแก่พม่า เมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๐  จึงโปรดให้สถาปนาเป็นกรมขุนสุนทรภูเบศร  ยกขึ้นเป็นเจ้าตามพระราชประสงค์ของกรมพระราชวังบวรฯ  เป็นต้นตระกูล สุนทรกุล ณ ชลบุรี) ที่เมืองลำพูน  และยกเข้าตีทัพพม่าที่ตั้งอยู่ที่เมืองลำพูน  ได้สู้รบกันถึงตะลุมบอน  พม่าจึงแตกหนีไป  ทางเมืองเชียงใหม่เจ้าฟ้ากรมหลวงเทพหริรักษ์ฯ  และเจ้าบำเรอภูธรจึงยกทัพออกติดตามไป  และตั้งค่ายล้อมทัพพม่าที่ตั้งล้อมเมืองไว้อีกชั้นหนึ่ง  และพร้อมกันกรมพระราชวังหลังซึ่งยกมาคอยอยู่ก่อนแล้วนั้น  ต่างก็ยกเข้าตีพม่าพร้อมกันทุกด้าน  และทัพพระยากาวิละก็ตีกระหนาบออกมาจากในเมือง  ตั้งแต่ตีสามของคืนนั้น         การสู้รบได้เป็นไปอย่างดุเดือด  พม่าจัดไพร่พลออกมาเรียงรายตามสนามเพลาะนอกค่าย  แล้วใช้ปืนยิง  ขึ้นกราดไว้  ส่วนทหารไทยต้องแอบอาศัยคันนากำบังกาย  ยิงตอบโต้กันจนรุ่งสว่าง  กองทัพไทยจึงบุกเข้าไปในค่ายของพม่าได้  และไล่บุกฟันบั่นแทงเข้าไปทุกค่าย  พม่าต้านทานไว้ไม่ไหวก็แตกหนีไปอย่างไม่เป็นกระบวน  พระยากาวิละจัดทัพชาวเชียงใหม่ไล่ติดตามไปจนถึงเมืองเชียงแสน         ต่อมาในปีพ.ศ. ๒๓๔๖  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดฯให้สถาปนาพระยากาวิละเป็นเจ้าขัณฑสีมา  มีพระนามตามสุพรรณบัฏว่า "พระบรมราชาธิบดีศรีสุริยวงศ์ องค์อินทรสุริยศักดิ์ สมญามหาขัตติราช ชาติราไชยสวรรค์ เจ้าขัณฑสีมา พระนครเชียงใหม่ราชธานี  ให้เป็นใหญ่ในลานนา ๕๗ หัวเมือง"  เพราะมีความชอบที่รักษาเมืองเชียงใหม่ไว้ได้จากเงื้อมมือพม่าข้าศึก  และจัดทัพไล่ตีพม่าถึงเมืองเชียงแสน         ถึงแม้ว่าในพงศาวดารตอนหลัง  จะไม่ได้กล่าวถึงท้าวมหายักษ์จอมอัศวินผู้กล้าหาญนี้เลย  แต่ท้าวมหายักษ์ก็เป็นยอดอัศวินชาวลานนาไทยคนเดียว  ที่ได้รับเกียรติจากนักประวัติศาสตร์กรุงรัตนโกสินทร์  บันทึกนามของเขาไว้ในพงศาวดารเพื่อเป็นแบบฉบับและเป็นอนุสรณ์แก่อนุชนรุ่นหลังว่า  ในกาลครั้งหนึ่งนักรบชาวลานนาของเรามีความเก่งกล้าสามารถ  ไม่แพ้นักรบในถิ่นอื่นเหมือนกันคลัง จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 14:43:23 ]

ความคิดเห็นที่ 12 เจ้าเมืองไชย - อัศวินใจสิงห์          เขาเป็นยอดนักสู้ชาวลำพูน  ผู้ไม่ยอมคุกเข่าศิโรราบให้แก่ต่างชาติ  แม้ว่าเขาจะถูกพม่าชนชาติศัตรูต้อนเอาจนมุมถึง ๒ ครั้ง  แต่เขาก็เช่นเดียวกับเบ้งเฮงวีรบุรุษใจสิงห์ชาวหม่าน  ซึ่งไม่ยอมคุกเข่าให้แก่ขงเบ้งผู้พิชิต  ผิดแต่ว่าเบ้งเฮกนั้นเมื่อถูกจับครั้งที่ ๗ มนุษย์ใจสิงห์ชาวหม่านก็เลยใจอ่อน  ยอมให้ขงเบ้งกลืนเอาทั้งเป็นอย่างคุณชายคึกฤทธิ์ว่าไว้ในสามก๊กฉบับนางทุน  แต่ทว่ามนุษย์ใจสิงห์ชาวลำพูนผู้นี้ไม่ยอมแพ้ไม่ยอมให้พม่ากลืนทั้งเป็น  แต่ยอมตายยอมสละชีวิตและเลือดเนื้อ  เพื่อเกียรติศักดิ์ของนักสู้ชาวลนนาไทย  เขาคือ  เจ้าเมืองไชย อัศวินใจสิงห์  เจ้าเมืองลำพูนแห่งพุทธศตวรรษที่ ๒๓         ในยุคนั้นทั่วผืนลานนาไทย  ต่างแยกกันตั้งอยู่เป็นก๊กเป็นเหล่า  เมืองลำพูนในขณะนั้นตั้งตัวเป็นเป็นอิสระไม่ขึ้นแก่ใคร  โดยมีเจ้าเมืองไชยพ่อเมืองเป็นประมุข  ครั้นในปี พ.ศ. ๒๓๐๗  พระเจ้าอังวะกษัตริย์พม่าได้ให้เกณฑ์กำลังทัพหัวเมืองฝ่ายเหนือ  ให้โป่ชุกเป็นแม่ทัพคุมพลลงมาตีหัวเมืองต่างๆในแว่นแคว้นลานนาไทย  เพื่อจะยึดเอาหัวเมืองฝ่ายเหนือของลานนาไทย  ซึ่งอุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธุ์ธัญญาหาร  เป็นฐานทัพในอันที่จะรุกรานกรุงศรีอยุธยาตามแผนการต่อไป  กองทัพพม่าในสมัยนั้นนับว่าเป็นกองทัพที่เกรียงไกร  และแสนยานุภาพมากที่สุดในแหลมทอง  ภายใต้การนำของจอมพลโป่ชุกก็บุกตะลุยตีดะมายังเมืองเชียงใหม่  อันเป็นเมืองใหญ่และตั้งแข็งเมืองอยู่นั้นแตกยับเยิน  และต้องตกอยู่ในอำนาจของพม่า         หลังจากที่ได้เมืองเชียงใหม่แล้ว  โป่ชุกผู้เป็นแม่ทัพก็วางแผนที่จะตีเอาเมืองลำพูนอีก  ฝ่ายเจ้าเมืองพ่อเมืองไชยลำพูนได้ทราบข่าวศึกก็เร่งจัดเตรียมไพร่พลไว้พร้อมพรัก  เตรียมรับมือพม่าอย่างอาจหาญ  และเมื่อกองทัพพม่ายกมาถึงเจ้าเมืองไชยก็คุมไพร่พลออกต่อสู้พม่าเป็นสามารถ  แต่เพราะกองทัพเมืองลำพูนมีกำลังน้อยกว่า  เมื่อต้านทานอยู่ได้ไม่นานนัก  กองทัพพม่าซึ่งมีกำลังเหนือกว่าก็บุกตะลุยเข้าเมือง  จับตัวเจ้าเมืองไชยพ่อเมืองได้  แต่พม่ามิได้ฆ่าคงให้อยู่ในตำแหน่งพ่อเมืองต่อไป  โดยมิให้ทำอันตรายหรือลงทัณฑ์อย่างใดแก่เจ้าเมืองไชย  ซึ่งน่าจะเข้าใจได้ว่าอย่างไรเสียเจ้าเมืองไชยก็คงเป็นผู้ที่มีพิษสงอยู่ไม่น้อย  พม่าจึงต้องเอาใจเลี้ยงไว้เพื่อเป็นกำลังต่อไป         นี่เป็นการจนมุมครั้งที่ ๑  ของยอดนักสู้ชาวลำพูน         เป็นที่น่าเสียดายที่ในพงศาวดารเมืองเชียงใหม่และเมืองลำพูน  กล่าวถึงพฤติการณ์เจ้าเมืองไชยน้อยไป  แต่นั่นแหละมนุษย์ใจสิงห์อย่างเจ้าเมืองไชยนั้น  ยากนักที่จะค้อมหัวให้แก่พม่าง่ายๆ  เลือดนักสู้ของชาวลำพูนนี้คงมีสีแดงเข้มข้นเยี่ยงบรรพบุรุษของเขา  แต่เมื่อเห็นว่ากำลังของตนน้อยกว่าพม่าเข้าก็สงบนิ่งคอยทีอยู่  แม้ว่าหัวใจของเขาจะเดือดพล่านด้วยเพลิงแค้น  และความเจ็บช้ำอันแทบจะเหลือความอดกลั้นก็ตาม         ฝ่ายโป่ชุกเมืองตีได้เมืองลำพูนแล้ว  ก็เลยยกกองทัพไปตีเมืองลำปาง  ซึ่งขณะนั้นท้าวลิ้นก่านครองเมืองอยู่  ในกองทัพพม่าที่ยกมาคราวนี้  มีคนสำคัญที่สมควรกล่าวนามในที่นี้คือ เจ้าฟ้าชายแก้ว (หรือเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว) ราชบุตรของพญาสุละวะฤๅชัยสงคราม (ทิพช้าง) ต้นตระกูล ณ เชียงใหม่  ณ ลำพูน  ณ ลำปาง  และเชื้อ(เจ้า)เจ็ดตนในทุกวันนี้  ร่วมมาด้วย         เจ้าฟ้าชายแก้วได้หลบหนีเจ้าลิ้นก่านเจ้าเมืองลำปางเก่า  ซึ่งยกมาตีเอาเมืองลำปางคืนจากเจ้าฟ้าชายแก้ว ในปี พ.ศ. ๒๓๐๕  เจ้าฟ้าชายแก้วพ่ายเสียเมืองแก่ท้าวลิ้นก่าน  จึงหลบหนีไปสวามิภักดิ์กับพม่า  ซึ่งพม่าเห็นว่าเจ้าฟ้าชายแก้วจะได้เป็นกำลังสำคัญ  ในการปกครองแว่นแคว้นลานนาไทยได้อยู่  จึงอุปถัมภ์เลี้ยงดูเป็นอันดี  และเมื่อพม่าให้โป่ชุกยกกองทัพมาตีเชียงใหม่  เจ้าฟ้าชายแก้วก็ได้ร่วมเข้ามาในกองทัพด้วย  และเมื่อพม่าตีเมืองลำปางแตก  ก็ให้เจ้าฟ้าชายแก้วกับท้าวลิ้นก่านแข่งขันดำน้ำพิสูจน์  ว่าใครเป็นผู้มีสิทธิ์ครองเมืองลำปาง  ท้าวลิ้นก่านแพ้จึงถูกจับประหารชีวิตเสีย  แล้วพม่าก็สถาปนาให้เจ้าฟ้าชายแก้วเป็นที่ เจ้าฟ้าชายแก้ว ปกครองเมืองนครลำปาง ในปี พ.ศ. ๒๓๐๗ นั้นเอง  แต่พม่าไม่มีความไว้วางใจเจ้าฟ้าชายแก้ว  เกรงว่าจะคิดกู้อิสรภาพอีก  จึงให้ขุนนางพม่าผู้หนึ่งคุมไพร่พลคอยควบคุมเป็นการคุมเชิงไว้      ส่วนเมืองเชียงใหม่นั้น  โป่ชุกได้ตั้งให้โป่อภัยคามินีเป็นเจ้าเมืองคุมทหารรักษาเมืองอยู่  แม้นว่าลานนาไทยจะตกเป็นเมืองขึ้นของพม่าก็ตาม  แต่ทว่าจิตใจของชาวลานนาไทยยังคงเป็นไทยอยู่เสมอ  ชนชาวลานนาไทยลางกลุ่มได้รวมกำลังกันขึ้นแข็งข้อสู้นบกับพม่าบ่อยๆ  แต่ก็ถูกพม่าปราบปรามเสียทุกครั้ง  ทั้งนี้เป็นเพราะพวกเราต่างคนต่างแบ่งกันเป็นพวกเป็นเหล่าไม่มีความสามัคคีกัน  ทั้งๆที่ทุกพวกมีจุดหมายอย่างเดียวกันคือ  กู้ชาติบ้านเมืองให้พ้นจากแอกการปกครองของพม่า  แต่ก็หาพยายามรวมกำลังส่วนใหญ่ให้เป็นกลุ่มก้อนไม่  ซึ่งเพราะกำลังกระจัดกระจายกันอยู่นี้เอง  ทำให้พม่าปราบเสียจนชาวลานนาไทยไม่กล้าลุกฮือขึ้นอีก  และนับแต่นั้นมาพวกพม่าก็กดขี่ข่มเหงบังคับพวกราษฎรชาวลานนาไทยหนักขึ้น  เพื่อให้ชาวลานนาไทยเกรงกลัว  โดยหาคิดไม่ว่าการกระทำเช่นนั้น  ทำให้ชาวลานนาไทยพากันเคียดแค้นชิงชังพวกพม่าเป็นอันมาก  ซึ่งต่างก็พากันจะคิดบัญชีแก้ลำพม่า  และมีชาวลานนาไทยผู้รักชาติลางกลุ่มคุมสมัครพรรคพวกเป็นกองโจรทำการรังควานพม่าอยู่เสมอ         ครั้นลุถึงปี พ.ศ. ๒๓๐๘  เจ้าเมืองไชยเจ้าเมืองลำพูนซึ่งมีความเจ็บแค้นพวกพม่า  ที่กดขี่ข่มเหงราษฎรชาวลานนาไทย  ให้ได้รับความเดือดร้อนทุกหย่อมหญ้านั้น  จนสุดที่จะอดรนทนดูอีกต่อไปได้  จึงคิดอ่านหาหนทางที่จะกู้อิสรภาพจากพม่า  เจ้าเมืองไชยจึงส้องสุมผู้คนไพร่พลแลแสบียงอาหารไว้  จนเห็นว่ามีกำลังเข้มแข็งพอที่จะสู้กับพวกพม่าแล้ว  เจ้าเมืองไชยก็ประกาศตนเป็นศัตรูอันเปิดเผยต่อพม่าทันที  ด้วยการแข็งเมืองไม่ยอมอยู่ใต้อำนาจของพม่าอีกต่อไป  และจับพม่าที่กดขี่ข่มเหงราษฎรชาวลานนาไทยฆ่าตายเสียเป็นอันมาก  เมื่อกวาดพวกพม่าในเมืองลำพูนเสร็จสิ้นแล้ว  เจ้าเมืองไชยก็แยกไพร่พลออกจากเมืองลำพูนมุ่งจะกวาดล้างพม่าที่อยู่รักษาเมืองเชียงใหม่  โดยมีโป่อภัยคามิณีเป็นหัวหน้า         โป่อภัยคามิณีเป็นผู้ที่ตั้งอยู่ในความประมาท  คิดว่าชาวลานนาไทยคงไม่กล้าที่จะกำแหงหาญลุกฮือขึ้นต่อสู้กับพม่าอีก  ก็มัวนอนซดสุราและกกนารีรุ่นกระเตาะอยู่ในคุ้ม  กองทัพเมืองลำพูนซึ่งเคลื่อนพลมากลางดึก  ก็ยกเข้าตีเมืองเชียงใหม่ในคืนนั้น  พวกพม่าไม่ทันรู้ตัวก็ถูกชาวลำพูนฆ่าตายเป็นอันมาก  ที่เหลือตายก็รบยันไว้  แต่พวกพม่านั้นจะว่ากล้าหาญนักก็ไม่เชิง  ด้วยประดาบกับนักรบชาวลำพูนไม่กี่เพลงยังไม่ทันรุ่งเช้าก็เปิดหนีหมด  โป่อภัยคามิณีหัวหน้ารีบเผ่นขึ้นหลังม้าหนีไปอย่างหวุดหวิด  กองทัพเมืองลำพูนก็ยึดเมืองเชียงใหม่ได้ในคืนนั้นเอง         เจ้าเมืองไชยจึงขึ้นครองเมือง  ซึ่งขณะนั้นมีสภาพร่วงโรยจนแทบจะกลายเป็นเมืองร้างไปแล้ว  เพราะเกิดสู้รบกันกลางเมืองบ่อยๆ  พวกราษฎรไม่กล้าอยู่อาศัย  จึงอพยพครอบครัวไปอยู่ตามป่าดงเป็นซ่องโจรอยู่เป็นก๊ก  ซึ่งเป็นผลร้ายในการบั่นทอนกำลังของตนเอง  ฉะนั้นแม้ว่าเจ้าเมืองไชยจะทำการขับไล่พวกพม่าออกไปได้  แต่ทว่าเจ้าเมืองไชยก็หาสามารถรวบรวมกำลังเป็นปึกแผ่นได้ไม่  เพราะบ้านเมืองกำลังตกอยู่ในภาวะที่ไม่เป็นปกติสุข  แต่เจ้าเมืองไชยก็คงคุมทหารรักษาเมืองเชียงใหม่ไว้อย่างเข้มแข็ง  ทั้งๆที่เจ้าเมืองไชยเองก็คิดว่าอย่างไรเสียพวกพม่าคงจะมาตีเอาเมืองเชียงใหม่คืน  จึงให้พวกไพร่พลฝึกปรือวิชาเพลงอาวุธไว้เสมอมิได้ขาด         ขณะนั้น  ทางพม่าซึ่งกำลังคอยจ้องตะครุบเมืองไทยอยู่นั้น  เห็นว่ากรุงศรีอยุธยาอ่อนกำลังลงมากแล้ว  เพราะกษัตริย์อ่อนแอ  หาได้เอาใจใส่ราชการงานเมืองไม่  ปล่อยให้พวกอำมาตย์และขุนนางทุจริตคนโกงกอบโกยเอาผลประโยชน์เข้ากระเป๋า  ขุนนางคนดีๆถูกกำจักเสียมิใช่น้อย  และที่ไม่สามารถทนดูภาวะที่แสนจะทนทานได้นั้น  ก็หลีกเลี่ยงเอาตัวรอกไปเสีย  บ้านเมืองจึงยุ่งอีหลุกขลุกเขลก  พวกพม่าซึ่งคอยจ้องตะครุบเมืองไทยอยู่แล้ว  เห็นทีได้โอกาสก็เตรียมรี้พลจะบุกกรุงศรีอยุธยาให้ราบเป็นหน้ากอง  ซึ่งในปี พ.ศ. ๒๓๑๐ กรุงศรีอยุธยาก็เสียทีสิ้นอิสรภาพ  บ้านแตกสาแหรกขาดยับเยินไปตามๆกัน  หากไม่มีพระเจ้าตากสินกูอิสรภาพไว้ก็เห็นจะอับอายขายหน้าพม่าไม่น้อยเลยทีเดียว         ฝ่ายทางแคว้นลานนาไทยนั้นเล่า  เจ้าเมืองไชยยอดนักสู้ชาวลำพูน  ซึ่งครองเมืองเชียงใหม่อยู่นั้น  อาสน์บัลลังก์เจ้าเมืองก็ร้อนเป็นไฟ  เพราะพม่าให้อะแซหวุ่นกี้แม่ทัพผู้เฒ่า ผู้เจนศึกเกณฑ์ไพร่พลมาเป็นอันมาก  ราวจะเหยียบผืนธรณีลานนาไทยให้ถล่มทลายไปฉะนั้น  ก็เพื่อกวาดล้างกำลังของพวกเจ้าเมืองเก่าๆ  ซึ่งเป็นเสี้ยนหนามของพม่าให้หมดสิ้นไปจริงๆ  เพราะเมื่อพม่าตีได้เมืองใดก็ให้พม่าคุมพลครองเมืองอยู่  คอยทำการกวาดล้างชาวลานนาผู้ที่ไม่ยอมสวามิภักดิ์ด้วย  ในครั้งนี้ชาวลานนาไทยถูกพวกพม่าฆ่าตายเสียมิใช่น้อย  อะแซหวุ่นกี้ยกกองทัพตะลุยแคว้นลานนาไทยอย่างดุเดือด  และที่สุดก็ยกเข้าล้อมนครเวียงพิงค์ไว้  เจ้าเมืองไชยมนุษย์ใจสิงห์ชาวลำพูนคุมทหารต่อสู้อย่างทรหด  การสู้รบระหว่างเจ้าเมืองไชยกับกองทัพพม่าเป็นไปอย่างดุเดือดยิ่ง  กองทัพชาวลำพูนน้อยตัวกว่า  ที่สุกก็ถูกพวกพม่าฆ่าฟันล้มตายลงเกือบหมดสิ้น  ที่เหลือตายก็ถูกพม่าจับเป็นเชลย         ส่วนเจ้าเมืองไชยผู้เป็นหัวหน้านั้น  ไม่ยอมเป็นเชลย  เขาจึงถูกพม่าประหารเสีย  และนับแต่นั้นมาเชียงใหม่ ลำพูน ลำปางก็ตกอยู่ในอำนาจของพม่าโดยสิ้นเชิง  จวบจนกระทั่ง พ.ศ. ๒๓๑๗  เจ้ากาวิละและน้องทั้งหก  กับพระยาจ่าบ้านจึงร่วมกันกู้อิสรภาพ  และเข้าร่วมกับไทยกลางมาจนทุกวันนี้         เขาตายแล้ว...เจ้าเมืองไชย  เขาตายอย่างลูกผู้ชายชาติทหารที่รักเกียรติศักดิ์ของตนเอง  ยอมเอาเลือดทาแผ่นดิน  ดีกว่าที่จะยอมอยู่ใต้อำนาจของศัตรู  และแม้ว่าเขาจะสิ้นชีวิตไปแล้วกว่า ๒๐๖ ปีก็ตาม  แต่เกียรติประวัติอันเป็นวีรกรรมของเขานี้  คงทำให้ชาวลานนาไทยทุกคนระลึกถึงเขาเสมอว่า  เขา...เจ้าเมืองไชยยอดนักสู้ชาวลำพูนผู้นี้  เป็นจอมอัศวินใจสิงห์แห่งยุคผู้หนึ่งในอดีตกาลของลานนาไทย ................................................................................................................................................................................... หมายเหตุ - หนังสือพงศาวดารเมืองน่าน ฉบับของ แสนหลวงราชสมภาร  ว่าเจ้าเมืองไชย เจ้าเมืองลำพูนหนีออกไปอยู่เมืองฮ่อจนสิ้นชีวิต  ไม่ได้ตายในที่รบตามตำนานโยนก จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 14:47:35 ]

ความคิดเห็นที่ 13 ขอบคุณ คุณกัมม์ มากๆเลยครับ จากคุณ : CrazyMc - [ 30 เม.ย. 50 15:52:17 ]

ความคิดเห็นที่ 14 ไปแล้วครับ ไปอย่างรวดเร็ว คุณ คนรักดาบไทย เรื่องพระยาไชยบูรณ์ไปอยู่ที่นี่แล้วครับ http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=1&date=30-04-2007&gblog=22 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 15:54:44 ]

ความคิดเห็นที่ 15 สวัสดีครับ คุณ CrazyMc ส่งข้อความแล้วจึงเห็น  ขออภัยนะครับ แก้ไขเมื่อ 30 เม.ย. 50 17:11:15 จากคุณ : กัมม์ - [ 30 เม.ย. 50 16:43:32 ]

ความคิดเห็นที่ 16 ขอบคุณ คุณกัมม์ มากๆครับ วันนี้รู้สึกว่าโพสต์ยากจิงๆ ผมก้อเพิ่งรูเหมือนกันว่า พระยาไชยบูรณ์ เป็น ข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่ ผมนึกว่าเป็นเจ้าเมืองเสียอีก แต่วีรกรรมของท่าน นี่น่านับถือจิงๆ จากคุณ : CrazyMc - [ 30 เม.ย. 50 18:05:56 ]

ความคิดเห็นที่ 17 เทส เทส ... จากคุณ : CrazyMc - [ 30 เม.ย. 50 18:08:05 ]

ความคิดเห็นที่ 18 ลองไปหาอ่านดูนะครับ หนังสือวัฒนธรรมและการเมืองล้านนา ของ อ.สรัสวดี อ๋องสกุล พอดีไม่มีให้ copy and paste คุณกัมม์ สบายดีนะครับ  ยังระลึกถึงเสมอ จากคุณ : นิรนาม (จปล) - [ 30 เม.ย. 50 19:38:34 ]

ความคิดเห็นที่ 19 ขอบคุณ คุณกัมม์ มากๆครับ ผมก้อเพิ่งรู้เหมือนกันว่า พระยาไชยบูรณ์เป็นข้าหลวงกำกับราชการเมืองแพร่ ผมหลงคิดมาเสียนานว่า ท่านคือเจ้าเมืองแพร่ แต่วีรกรรม ความกล้าหาญของท่าน สมควรได้รับยกย่องจิงๆครับ จากคุณ : CrazyMc - [ วันแรงงาน 02:01:24 ]

ความคิดเห็นที่ 20 อ่านบทความของคุณกัมม์ มาตลอด จากคุณ : ณัฏฐพล - [ วันแรงงาน 13:29:20 ]

ความคิดเห็นที่ 21 สวัสดีค่ะคุณกัมม์   รูปจากคหท 1 รู้สึกว่าเราจะเคยเห็นที่วัดพระธาตุสุธน (ไม่รู้เขียนถูกรึเปล่า) ในเรือนไม้สักที่อยู่ด้านข้างของพระธาตุค่ะ ถ้าจำไม่ผิดนะ จากคุณ : ดอกงิ้ว - [ วันแรงงาน 16:26:29 ]

ความคิดเห็นที่ 22 ข้อมูลจากเว็บนี้ ของคุณกัมม์http://province.prd.go.th/phrae/page2.htm ผมชอบท่อนนี้ ภูมิใจสุดๆๆ --ส่วนพวกกองโจรเงี้ยวที่นำโดยสะลาโปไชยนั้น ในระยะแรกสามารถสกัดทัพเมืองพิชัยไว้ได้ชั่วคราว แต่ก็ไม่สามารถต้านทางทัพเมืองสวรรคโลก และสุโขทัยได้ จึงถอยกลับไปตั้งหลักที่เมืองแพร่ตั้งแต่วันที่ 11 สิงหาคม แต่ในที่สุดพวกโจรเงี้ยวก็หนีกระจัดกระจายไป เพราะต่อสู้ไม่ไหว----- คนบาปพรหมพิรามหลบไป...ผมคนบาปสรรคโลก (บ้านอยู่ไม่ไกลจากพรหมพิรามและพิชัยเท่าไรนัก) ล้อเล่น555 อ้อ..ลึมบอกไปคนพิชัยเค้าไม่ได้พูดเหนือนะ เค้าพูดเหมือนโขทัย(ใครถามวะ) จากคุณ : นักเลงสวรรคโลก - [ 2 พ.ค. 50 00:24:17 ]

ความคิดเห็นที่ 23 ขอบคุณค่ะ ขยันพิมพ์มากเลยคะ   จากคุณ : แม่สลิ่ม - [ 2 พ.ค. 50 01:16:18 ]

ความคิดเห็นที่ 24 สวัสดีครับ เป็นเกียรติที่ได้ต้อนรับทุกๆ ท่านครับ เมื่อวานคอมพิวเตอร์ขัดข้อง  จึงไม่ได้โพสต์ วันนี้น่าจะได้อีกสักตอนครับ  ค่อยๆ ทำไปเรื่อยๆ เดี๋ยวก็เรียบร้อย สำหรับเรื่องต่อจาก เงี้ยวปล้นเมืองแพร่ มีอยู่ในประวัติ พระยาศรีสุริยราชวรานุวัติ (โพธิ) ในนิทานโบราณคดี http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=1&date=12-04-2007&gblog=18          .....เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๕ เกิดเหตุพวกผู้ร้ายเงี้ยวปล้นได้เมืองแพร่ เวลานั้นเผอิญเจ้าพระยาสุรสีห์ฯลงมารั้งตำแหน่งปลัดทูลฉลองกระทรวงมหาดไทยแทนพระยามหาอำมาตย์เมื่อไปรับราชการยุโรป และตัวฉันก็ได้เคยไปเมืองเหนือ และเดินบกแต่เมืองอุตรดิตถ์ไปถึงเมืองแพร่ รู้เบาะแสภูมิลำเนาอยู่ด้วยกันทั้ง ๒ คน พอได้รับโทรเลขบอกข่าวเกิดผู้ร้ายเงี้ยวฉบับแรก เมื่อผู้ร้ายตีเมืองแพร่ได้แล้ว ปรึกษากันในขณะนั้นเห็นว่า พวกเงี้ยวคงกำเริบเลยลงมาตีเมืองอุตรดิตถ์ เพราะเป็นเมืองที่มีทรัพย์สินมากและไม่มีใครรู้ตัว จึงรีบมีโทรเลขไปยังเมืองอุตรดิตถ์ฉบับหนึ่ง สั่งพระยาโพธิให้รวบรวมกำลังกับเครื่องศัสตราวุธ รีบยกไปกักทางที่ช่องเขาพรึง อันเป็นที่คับขันในทางเดินมายังเมืองอุตรดิตถ์ โทรเลขอีกฉบับหนึ่งมีถึงพระยาสัชนาลัยบดี(จำไม่ได้ว่าตัวชื่ออะไร และเวลานั้นยังเป็นมีนามว่าอย่างไร) ผู้ว่าราชการเมืองสวรรคโลก สั่งให้รีบรวมกำลังและเครื่องศัสตราวุธ ยกจากเมืองสวรรคโลกขึ้นไปตีเมืองแพร่ทางเมืองลองอีกกองหนึ่ง          พระยาโพธิยกไปถึงเขาพรึงก็พบเงี้ยวยกลงมาดังคาดไว้ ได้รับกับเงี้ยวที่ปางต้นผึ้ง ๒ วันกักพวกเงี้ยวไว้ได้ พอพวกเงี้ยวรู้ว่ามีกำลังเมืองสวรรคโลกยกขึ้นไปเมืองแพร่ทางข้างหลังอีกกองหนึ่ง ก็พากันถอยหนีจากเขาพรึงกลับไปเมืองแพร่ พระยาโพธิรบเงี้ยวป้องกันเมืองอุตรดิตถ์ไว้ได้ครั้งนั้น เป็นแรกที่จะปรากฏเกียรติคุณ ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ และเลื่อนบรรดาศักดิ์จากที่พระสีหสงครามขึ้นเป็น พระยาศรีสุริยราชวรานุวัติ เป็นบำเหน็จความชอบ.... ถ้าไม่ได้กำลังจากกองทัพสวรรคโลก  อุตรดิตถ์คงจะต้องสูญเสียเลือดเนื้อเหมือนกัน นักเลงสวรรคโลก ชาวสวรรคโลก และชาวอุตรดิตถ์ สมควรที่จะภูมิใจแล้วครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 08:23:18 ]

ความคิดเห็นที่ 25 หมื่นด้ำพร้าคต นายช่างเอกแห่งลานนาไทย          หมื่นด้ำพร้าคตผู้นี้ปรากฏในตำนานต่างๆกันดังนี้  ตำนานโยนกเรียกว่า หมื่นด้ำพร้าคต  ชินกาลมาลินีปกรณ์ว่า สีหโคตรเสนาบดี  ตำนานพระธาตุวัดเจดีย์หลวงว่า หมื่นด้ำสีหโคตร  ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่ว่า หมื่นด้ำพร้าคต  ท่านผู้นี้เป็นนายช่างเอกที่พระเจ้าติโลกราชโปรดให้เป็นนายช่างเอกอำนวยการสร้างเจดีย์องค์ใหญ่กลางเวียงเชียงใหม่  คือเจดีย์หลวง  หรือมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า โชติการาม  ซึ่งเป็นงานชิ้นสำคัญที่ท่านผู้นี้ได้ฝากไว้ในโลกา  จนปรากฏอยู่จนทุกวันนี้          ประวัติเดิมของหมื่นด้ำพร้าคตนี้  ในพงศาวดารหรือตำนานพื้นเมืองฉบับของอาจารย์ไกรศรี  นิมมานเหมินท์  กล่าวไว้ตอนหนึ่งว่า  ในสมัยยังเยาว์วัยเป็นพระสหายของพระเจ้าติโลกราช  ถึงกับทรงตรัสไว้เมื่อครั้งยังทรงพระเยาว์ว่า “หากกูเป็นใหญ่ กูจักตั้งมืงให้เป็นเสนา”  และเมื่อพระองค์ได้เสวยราชสมบัติครองเมืองเชียงใหม่  ก็ทรงแต่งตั้งให้หมื่นด้ำพร้าคนเป็นเสนาบดี  สมดั่งที่ตรัสไว้          หมื่นด้ำพร้าคต  เป็นบุคคลสำคัญคนหนึ่งที่มีส่วนช่วยเหลือพระเจ้าติโลกราช  ในการสร้างความเป็นปึกแผ่นทางพุทธศาสนาให้แก่ลานนาไทย  เช่นเดียวกับหมื่นโลกสามล้าน หรือ หมื่นด้งนคร  ซึ่งเป็นบุคคลสำคัญในด้านขุมกำลังทางทหารและการปกครอง  หมื่นด้ำพร้าคตเคยไปลังกา เพื่อจำลองแบบอย่างโลหปราสาทและรัตนเจดีย์ ณ เมืองลังกาทวีปโพ้นมา  แล้วให้หมื่นด้ำพร้าคตเป็นผู้อำนวยการปฏิสังขรณ์กุฏิมหาธาตุ  หรือเจดีย์ลักษณบุราคม (เจดีย์หลวง เชียงใหม่)  ปีที่หมื่นด้ำพร้าคตเดินทางไปยังเมืองลังกาทวีปนี้ คือ พ.ศ. ๒๐๒๐ (ดูหนังสือตำนานโยนก ของพระยาประชากิจกรจักร (แช่ม  บุนนาค) ฉบับพิมพ์ พ.ศ. ๒๔๖๙ หน้า ๒๔๓ – ๒๔๔)           นอกจากจะเป็นผู้อำนวยการปฏิสังขรณ์พระมหาธาตุเจดีย์หลวง  หมื่นด้ำพร้าคตยังได้ทำการหล่อพระพุทธรูปทองสัมฤทธิ์องค์ใหญ่หนักประมาณ ๓๓ แสน  ให้มีลักษณะเหมือนพระพุทธรูปแบบลวปุระ (คือพระเจ้าแค่งคม วัดศรีเกิดปัจจุบัน)  พระเจ้าติโลกราชทรงโปรดให้หมื่นด้ำพร้าคต หรือสีหโคตรเสนา  กับอาณากิจจาธิบดีมหาอำมาตย์ (คือหมื่นด้ำพร้าอ้าย) เป็นผู้ทำการหล่อที่วัดป่าตาลมหาวิหาร  ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้เมืองเชียงใหม่  (ว่าคือวัดตะโปทารามหรือวัดล่ำเปิงปัจจุบันใต้สนามบิน)  ลางท่านก็ว่าวัดป่าตาลนั้นเป็นวัดร้างอยู่ทางด้านใต้โรงเรียนวัฒโนทัยพายัพปัจจุบัน          จากผลงานชิ้นสำคัญ ๒ ชิ้นนี้  แสดงว่าหมื่นด้ำพร้าคตหรือสีหโคตรเสนาบดีท่านนี้  เป็นทั้งนายช่างสถาปนิกและนักประติมากรรมลือชื่อ  ไม่แต่ในอดีตสมัยเท่านั้น  แม้ในปัจจุบันนี้ก็ยากที่จะหานายช่างและนักประติมากรรมที่สร้างผลงานไว้เท่าเทียมท่านได้  ดังนั้นหมื่นด้ำพร้าคตจึงเป็นผู้ควรแก่การยกย่องสรรเสริญผู้หนึ่ง  เฉพาะอย่างยิ่ง หมื่นด้ำพร้าคตท่านนี้  เป็นชาวเมืองยวม  และเมื่อท่านถึงแก่อนิจกรรมไปแล้ว  อิฐของท่านก็ได้บรรจุไว้ในกู่ที่เมืองยวมใต้  ซึ่งอาจจะเป็นเจดีย์ร้างแห่งใดแห่งหนึ่ง  ในบริเวณเมืองยวมใต้นี้เอง          ท่านถึงอนิจกรรมเมื่อ ปี พ.ศ. ๒๐๒๕ *   ปรากฏในตำนานโยนกว่า “ลุศักราช ๘๔๔ ปีขาลจัตวาศก  หมื่นด้ำพร้าคตหรือสีหเสนาบดี  ผู้เป็นนายช่างใหญ่ป่วยถึงอนิจกรรม  โปรดให้ทำฌาปนกิจ ณ เมืองยวมใต้  ให้ก่อเจดีย์บรรจุอัฐิธาตุไว้ ณ ที่นั้น”           แม้ว่าท่านจะล่วงลับไปเป็นเวลานานถึง ๔๘๖ ปีกว่ามาแล้วก็ตาม  แต่ผลงานของท่านยังคงปรากฏแก่สายตาของชนรุ่นหลังจนกระทั่งทุกวันนี้  และจะคงอยู่ต่อไป  จนชั่วลูกชั่วหลานชั่วกาลนาน  และดวงวิญญาณของท่าน  แม้จะสิงสถิตอยู่แห่งใดก็ดีคงจะชื่นชมกับผลงานของท่าน  ซึ่งยังคงอยู่ตาบทุกวันนี้  และตลอดไปชั่วกัลปวสาน .................................................................................................................................................... *  ชินกาลมาลินี  ว่าพระเจ้าพิลกโปรดให้หล่อพระพุทธรูปแบบลวปุระ (พระเจ้าแค่งคม) เมื่อ พ.ศ. ๒๐๒๗ (จ.ศ. ๘๔๕)  หากถือเอาตามตำนานโยนกว่า  หมื่นด้ำพร้าคตถึงแก่อนิจกรรมเมื่อ จ.ศ. ๘๔๔ ก็เป็นเวลาหลังจากหมื่นด้ำพร้าคตถึงแก่อนิจกรรม ๑ ปี  เข้าใจว่าอาจคลาดเคลื่อน จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 09:39:03 ]

ความคิดเห็นที่ 26 ชานกะเล พ่อเมืองแม่ฮ่องสอนคนแรก          ชานกะเล  เป็นชนชาติไตเงี้ยว (หรือไทยใหญ่) แต่เนื่องด้วยเป็นคนซื่อสัตย์  และมีความจงรักภักดีต่อแผ่นดินไทย  ที่เขาได้อาศัยตั้งถิ่นฐานทำมาหาเลี้ยงชีพด้วยความสุข  เขาจึงได้รับการแต่งตั้งจากพระเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ เป็น “พญาสิงหนาทราชา” เป็นพ่อเมืองแม่ฮ่องสอนคนแรก          ชีวิตของเขามีส่วนเกี่ยวข้องกับประวัติเมืองแม่ฮ่องสอนดังต่อไปนี้          เมื่อประมาณพุทธศักราช ๒๓๗๔ พระเจ้ามโหตรประเทศราชาธิบดี นครเชียงใหม่ องค์ที่ ๕  มีความประสงค์ใคร่จะทราบถึงความเป็นไปทางชายแดนด้านตะวันตกเมืองเชียงใหม่  และต้องการช้างป่าไว้ใช้การ  จึงจัดให้เจ้าแก้วเมืองมา  ซึ่งเป็นญาติและไพร่พลช้างต่อหมอควาญ  ออกเดินทางไปตรวจตราและไล่จับช้างมาฝึกสอนเพื่อไว้ใช้ในราชการ  เจ้าแก้วเมืองมาเมื่อได้รับรับสั่งของพ่อเจ้าหลวงเมืองเชียงใหม่แล้ว  ก็ยกขบวนเดินทางรอนแรมไปตามระยะทางเมืองปาย  แล้วบ่ายโฉมหน้าไปทางใต้            จนกระทั่งบรรลุถึงที่แห่งหนึ่งริมแม่น้ำปาย  เป็นป่าพงที่ว่างเปล่า  และเป็นที่โป่ง  หมูป่าลงมากินดินโป่งชุกชุม ณ ที่แห่งนี้  มีพวกเงี้ยว กระเหรี่ยง(ยาง) ตั้งทับกระท่อมอยู่ตามชายเขาริมห้วย  กระจัดกระจายกันอยู่เป็นหย่อมๆ  เจ้าแก้วเมืองมาพิจารณาเห็นว่าเป็นทำเลดีเหมาะสำหรับจะตั้งหมู่บ้านได้  จึงหยุดพักขบวนอยู่ที่นั่น  และให้เรียกพวกชาวเงี้ยว กะเหรี่ยง(ยาง) ที่ตั้งทับกระท่อมอยู่ริมห้วยชายเขามาประชุมชี้แจง  แนะนำให้ตั้งเป็นหมู่บ้านบุกเบิกทำไร่นา  เพราะบริเวณป่าพงที่นั้นพอจะบุกเบิกทำนาได้  พวกเงี้ยว กะเหรี่ยงก็เห็นชอบด้วย  เพราะสมัยนั้น  ผู้ใดจะบุกเบิกทำไร่นาปลูกบ้านเรือน  จะต้องไปขอรับอนุญาตจากหัวหน้าผู้ดูแลปกครองที่ดินเสียก่อน  มิฉะนั้นจะถูกขับไล่และมีโทษ            เมื่อเห็นว่าพวกเงี้ยว กะเหรี่ยงตกลงแล้ว  เจ้าแก้วเมืองมาจึงเลือกชาวเงี้ยวผู้หนึ่ง ชื่อ พะกาหม่อง เป็นคนเฉลียวฉลาดคล่องแคล่ว  ตั้งให้เป็น “ก๊าง” (ผู้ใหญ่บ้านหรือหัวหน้าราษฎร) คอยควบคุมดูแลพวกลูกบ้านที่จะมาตั้งอยู่  และแนะนำชี้แจงให้พะกาหม่องไปชักชวนเกลี้ยกล่อมพวกอื่นๆที่อยู่ตามชายเขาริมห้วยใกล้เคียง  ให้มาอยู่รวมกันที่เดียวเป็นหมวดหมู่  และให้ชื่อหมู่บ้านนี้ว่า “บ้านโป่งหมู” เพราะมีดินโป่งที่หมูป่าชอบมากินนั้นเอง (หมู่บ้านนี้ปัจจุบันเรียกว่า บ้านปางหมู  ห่างจากศาลากลางจังหวัดแม่ฮ่องสอนประมาณ ๗ กิโลเมตร)          เมื่อเจ้าแก้วเมืองมาจัดตั้งหมู่บ้านโป่งหมูเรียบร้อยแล้ว  ก็ยกขบวนออกเดินทางตรวจเขตแดน  หารอยที่จะไล่คล้องช้างป่าต่อไป  ครั้นเดินทางมาถึงห้วยแห่งหนึ่ง  มีรอยช้างป่าชุกชุมก็หยุดพักออกทำการไล่คล้องช้างป่า  ได้หลายเชือก  จึงตั้งคอกสอนช้างที่ริมห้วย  ที่บริเวณนั้นกว้างขวาง ภูมิภาคพื้นที่ก็ดีกว่าบ้านโป่งหมู  มีพวกเงี้ยวและชาวเขาตั้งทับกระท่อมอยู่ตามไหล่เขา  เช่นเดียวกับบ้านโป่งหมู  เจ้าแก้วเมืองมาเห็นสมควรที่จะตั้งเป็นหมู่บ้านได้  จึงเรียกเงี้ยวผู้หนึ่งชื่อว่า แสนโกม เป็นบุตรของเทพหม่อมบ้านโป่งหมู  มาตั้งให้เป็น “ก๊าง”  และให้เกลี้ยกล่อมชักชวนผู้อื่นที่อยู่ตามชายเขาในป่า  ลงมาตั้งบ้านเรือยอยู่รวมกันเป็นหมู่บ้านขึ้น  แสนโกมก็ยินดีปฏิบัติตาม  เมื่อมีผู้คนลงมาตั้งอยู่พอประมาณ  เจ้าแก้วเมืองมาก็ให้ชื่อหมู่บ้านนั้นว่า “บ้านแม่ร่องสอน” หมายถึงลำห้วยที่ใช้เป็นที่สอนช้างนั้นเอง  แต่คำว่า “ร่อง” คำเมืองออกเสียงเป็น “ฮ่อง” จึงเรียกเป็นภาษาพื้นเมืองว่า “แม่ฮ่องสอน” จนกระทั่งทุกวันนี้          เมื่อเจ้าแก้วเมืองมากลับมายังเมืองเชียงใหม่แล้ว  ก็ได้ทูลให้พระเจ้ามโหตรประเทศฯ ทรงทราบ  และต่อมาพ่อเจ้าหลวงได้ถือเอากรรมสิทธิ์ป่าไม้เมืองยวม (แม่สะเรียง) และให้ชาวพม่า ๒ คนเหมาทำป่าไม้  จนมีเรื่องพิพาทกัน  เมื่อพระเจ้ามโหตรประเทศฯสิ้นพระชนม์ไปแล้ว  เจ้าราชบุตรสุริยวงศ์บุตรของท่านต้องเป็นความกับพม่าต้องซู่  ต้องเสียเงินให้พม่าต้องซู่ถึงสองร้อยแปดสิบหกชั่ง (๒๒,๘๘๐ บาท)          ฝ่ายพะกาหม่องและแสนโกม  เมื่อเจ้าแก้วเมืองมาหลับมาแล้ว  ก็ได้เกลี้ยกล่อมชักชวนผู้ที่อยู่ใกล้เคียง  และที่อื่นๆให้มาตั้งอยู่รวมกัน  ครั้นจำเนียรกาลนานมา  ก็มีผู้คนอพยพมาอยู่ด้วยมากเข้า  หมู่บ้านโป่งหมูและบ้านแม่ฮ่องสอนก็กลายเป็นหมู่บ้านใหญ่ผู้คนมากขึ้น  หมู่บ้านทั้งสองก็เจริญขึ้นตามลำดับ  พะกาหม่องและแสนโกมเห็นว่าป่าแถวนั้นมีไม้ขอนสักอยู่มาก  หากตัดฟันชักลากลงลำห้วยและให้ไหลออกแม่น้ำคง (สาละวิน) ไปขายทางเมืองพม่า  จะได้เงินบำรุงบ้านเมืองให้เป็นประโยชน์ดีกว่าที่เป็นอยู่  จึงพากันไปเมืองเชียงใหม่  เข้าเฝ้าพระเจ้ามโหตรประเทศฯ  ทูลขออนุญาตฟันไม้สักล่องไปขายเมืองพม่า  ได้ผลประโยชน์มาจะแบ่งเงินค่าตอไม้มาถวายทุกปี  พระเจ้ามโหตรประเทศฯก็ทรงยินดีอนุญาต  พะกาหม่องและแสนโกมจึงทูลลากลับ  แล้วก็เริ่มลงมือทำป่าไม้แต่นั้นมา  โดยตัดไม้ส่งขายที่เมืองมะละแหม่ง ประเทศพม่า  ได้เงินมาก็แบ่งเป็นค่าตอไม้ถวายพระเจ้ามโหตรประเทศฯ ทุกปี          ต่อมา พ.ศ. ๒๓๙๗  พระเจ้ามโหตรประเทศฯ ถึงแก่พิราลัย  พระยาเมืองแก้วสุริยวงศ์ได้เป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่  มีนามตามสุพรรณบัฏว่า “พระเจ้ากาวิโรรสสุริยวงศ์” เพราะเป็นราชบุตรของพระเจ้าบรมราชาธิบดี (กาวิละ)  พะกาหม่องและแสนโกม ก็ยังคงทำป่าไม้และส่งเงินถวายเป็นค่าตอไม้เสมอมา  และพะกาหม่องกับแสนโกมก็มีฐานะดีขึ้น  บ้านโป่งหมู และบ้านแม่ฮ่องสอนก็ค่อยเจริญขึ้น          ในครั้งนั้น  หัวเมืองเงี้ยวฝ่ายตะวันตกฝั่งแม่น้ำคง (แม่น้ำสาละวิน) เกิดการจลาจล เกิดรบราฆ่าฟันกัน  พวกราษฎรชาวเมืองก็พากันแตกตื่นหนีภัยจลาจล  อพยพครอบครัวเข้ามาอยู่ที่บ้านโป่งหมู และบ้านแม่ฮ่องสอนมากขึ้น  บางพวกก็ไปอาศัยอยู่ที่บ้านขุนยวม  ซึ่งมีพวกเงี้ยวไปตั้งหมู่บ้านอยู่บนเขานั้น  บางพวกก็ไปอาศัยอยู่ที่เมืองปาย          ในจำนวนพวกเงี้ยวที่อพยพเข้ามานี้  มีชาวเงี้ยวเมืองจามก๋าผู้หนึ่งชื่อ ชานกะเล  ได้เข้ามาอาศัยอยู่กับพะกาหม่องบ้านปางหมู  ชานกะเลเป็นคนสัตย์ซื่อ  และขยันขัยแข็ง  พะกาหม่องมีความพอใจรักใคร่  จึงแบ่งทุนให้ร่วมในการทำป่าไม้  ชานกะเลก็มีความตั้งใจทำงานโดยมิคิดเหนื่อยยาก  ทำให้มีรายได้ดีขึ้น  พะกาหม่องไว้วางใจมาก  ถึงยกบุตรสาวชื่อนางใสให้เป็นภรรยา  นางใสมีบุตรหญิงกับชานกะเลคนหนึ่งชื่อ นางคำ          ในปี พ.ศ. ๒๔๐๙  เจ้าฟ้าโกหล่าน เจ้าเมืองหมอกใหม่  ซึ่งมีอาณาเขตติดต่อกับแม่ฮ่องสอน  ได้มีสาเหตุโกรธเคืองกับเจ้าฟ้าเมืองนาย  เมืองนายจึงยกกองทัพไปตีเมืองหมอกใหม่แตก  เจ้าฟ้าโกหล่านพาครอบครัวอพยพเข้ามาอาศัยอยู่กับแสนโกม ณ ที่บ้านแม่ฮ่องสอน  เจ้าฟ้าโกหล่านมีภรรยาชื่อ นางเกี๋ยง มีบุตรชายผู้หนึ่งชื่อ เจ้าขุนหลวง  เจ้าขุนหลวงมีบุตร ๔ คน  เป็นชาย ๑ หญิง ๓   ชายชื่อ ขุนแจ  หญิงชื่อ เจ้านางหอม เจ้านางนุ เจ้านางเมี๊ยะ          แสนโกมจึงนำความกราบบังคมทูลให้พระเจ้ากาวิโรรสทรงทราบ  พระเจ้ากาวิโรรสสั่งให้ส่งตัวเข้าไปเฝ้า  แต่เจ้าฟ้าโกหล่านป่วย  จึงให้เจ้าขุนหลวงไปแทน  พระเจ้ากาวิโรรสทรงชอบในอัธยาศัยของเจ้าขุนหลวง  จึงอนุญาตให้เจ้าฟ้าโกหล่านและบุตรภรรยาอาศัยอยู่ในเขตแดนต่อไป          ครั้นต่อมานางใส ภรรยาขอดงชานกะเลถึงแก่กรรม  เจ้าฟ้าโกหล่านจึงยกเจ้านางเมี๊ยะหลานสาวให้เป็นภรรยาของชานกะเล  เจ้านางเมี๊ยะเคยมีสามีเป็นชนชาติแม้ว  และมีบุตร ๒ คน  คนแรกชื่อ ขุนทุนเล่า ถึงแก่กรรมที่ขุนยวม  อีกคนหนึ่งชื่อ เจ้าแดง  เจ้านางเมี๊ยะมีบุตรกับชานกะเล ๑ คน ไม่ทราบชื่อ  ชานกะเลเมื่อได้นางเมี๊ยะเป็นภรรยาแล้ว  ก็แยกไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ขุนยวม  ความขยันขันแข็งและความซื่อสัตย์ของชานกะเล  ได้ทรงทราบถึงพระกรรณของพระเจ้ากาวิโรรสฯ จึงเรียกตัวไปอยู่กับพระเจ้ากาวิโรรสฯ ที่นครเชียงใหม่          ๒ ปีเศษ  พระเจ้ากาวิโรรสพิราลัย ใน พ.ศ. ๒๔๑๓  เจ้าอุปราชอินทนนท์ ซึ่งเป็นบุตรเขยได้เป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ เป็นองค์ที่ ๗   และต่อมาใน พ.ศ.๒๔๑๗  พระเจ้าอินทวิชานนท์ (เป็นพระบิดาของพระราชชายาเจ้าดารารัศมี) เห็นว่าชานกะเลเป็นคนซื่อสัตย์ และมีความจงรักภักดีต่อบ้านเมืองที่ตนอาศัยอยู่เป็นอันดี  และเป็นบุคคลที่พวกเงี้ยวทั้งหลายเชื่อถือ  จึงได้แต่งตั้งให้ชานกะเลเป็น ”พญาสิงหนาทราชา” เป็นพ่อเมือง  และยกบ้านแม่ฮ่องสอนขึน้เป็นเมืองหน้าด่าน  เรียกว่า เมืองแม่ฮ่องสอน  มีเมืองขุนยวมและเมืองปายเป็นเขตแดน  เมืองยวมเป็นเมืองรอง  นับว่าพญาสิงหนาทราชา (ชานกะเล) เป็นพ่อเมืองเมืองแม่ฮ่องสอนเป็นคนแรก          พญาสิงหนาทราชา (ชานกะเล) ได้สร้างเจดีย์องค์ใหม่ขึ้นเป็นอนุสรณ์ที่พระธาตุดอยกองมู  และถวายไว้กับพระพุทธศาสนาในปี พ.ศ. ๒๔๑๗ นั้นเอง          เมื่อพญาสิงหนาทราชา (ชานกะเล) ถึงแก่กรรมแล้ว  ผู้ปกครองเมืองแม่ฮ่องสอนในต่อมาคือ แม่เจ้านางเมี๊ยะ ภรรยาของพญาสิงหนาทราชา  พญาพิทักษ์สยามเขต  และพญาพิศาลฮ่องสอนบุรี  จนถึง พ.ศ. ๒๔๕๐ จึงเลิกตำแหน่งพ่อเมือง .................................................................................................................................................... หนังสืออ้างอิง ๑. ที่ระลึกในพิธีเปิดตึกโรงพยาบาลศรีสังวาล พิมพ์ พ.ศ. ๒๕๐๙ ๒. จังหวัดแม่ฮ่องสอน งานฉลอง ๒๕ พุทธศตวรรษ พิมพ์ ๒๕๐๐ ๓. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย  พระยามหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น) พิมพ์ ๒๕๐๕ ๔. พงศาวดารโยนก  พระยาประชากิจกรจักร (แช่ม  บุนนาค) พิมพ์ พ.ศ. ๒๔๗๘ ๕. ประวัติแม่ฮ่องสอนสังเขป  พระญาณวีราคม การพระศาสนา ภาค ๕ พ.ศ. ๒๔๙๕ ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๓ จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 11:51:34 ]

ความคิดเห็นที่ 27 ยังไม่ได้อ่านเลยครับ แต่ขอลงชื่อไว้เป็นกำลังใจก่อน จากคุณ : NickyNick - [ 2 พ.ค. 50 12:34:35 ]

ความคิดเห็นที่ 28 ได้เห็นก็ชื่นใจแล้ว สวัสดีครับ พี่นิค ขอบพระคุณ สำหรับกำลังใจที่มีให้เสมอมาครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 13:32:06 ]

ความคิดเห็นที่ 29 พญามือเหล็ก เจ้าพ่อประตูผา         อยู่ห่างจากตัวจังหวัดลำปางตามเส้นทางลำปาง – งาว กิโลเมตรที่ 48 ศาลเจ้าพ่อประตูผาเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ผู้สัญจรไปมาผ่านเส้น ทางนี้มักแวะสักการะและจุดประทัดถวาย เจ้าพ่อประตูผา เดิมชื่อพญาข้อมือเหล็กเป็นผู้อยู่คงกระพัน ชาตรี เป็นทหารเอกของเจ้าผู้ครองนครลำปาง (เจ้าลิ้นก่าน) ครั้งหนึ่งได้ทำการต่อสู้กับพม่าที่ช่องประตูผา จนกระทั้งถูกรุมแทงตายในลักษณะมือถือดาบคู่ยืนพิงเชิงเขา ทหารพม่ากลัวไม่กล้าบุกเข้าไปตีนครลำปาง ด้วยเหตุนี้ชาวบ้านจึงเกิดศรัทธา และได้ตั้งศาลขึ้นบูชาเป็นที่นับถือของชาวลำปางและพื้นที่จังหวัดใกล้เคียง ช่วงประมาณวันที่ 20 – 25 เมษายน ของทุก ๆ ปี ประชาชนและหน่วยงานของรัฐได้ร่วมกันจัดงานประเพณีบวงสรวงสักการะรดน้ำดำหัวเจ้าพ่อประตูผา มีการจัดขบวนแห่เครื่องบวงสรวงและสักการะอย่างยิ่งใหญ่ตระการตา ประวัติเจ้าพ่อประตูผา         ที่นครลำปาง ดวงวิญญาณ พญาเบิก (เจ้าผู้ครองนครเขลางค์นคร) สิ้นพระชมน์ พ.ศ. 1832 ได้ก่อเกิด "เจ้าพ่อขุนตาล" ฉันใด ดวงวิญญาณของพญาเหล็ก (ยอดทหารเอกของเจ้าสิ้นก่าน เจ้าครองนครลำปาง) บูรณกรรมอย่างชายชาติทหารที่ประตูผา พ.ศ. 2275 ได้ก่อให้เกิด "เจ้าพ่อประตูผา" ก็ฉันนั้นดวงวิญญาณ วีรชนผู้อาจหาญ มักจะได้รับการเทิดทูนคารวะจากอนุชนรุ่นหลังอย่างสมเกียรติอย่างนี้เสมอ         ขอย้อนเวลากล่าวถึงอดีตเกี่ยวกับประวัติยอดขุนพล ทหารเอก (เจ้าพ่อประตูผา) แห่งเขลางนคร เมื่อปี พ.ศ. 2251-2275 เป็นสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย รัชสมัยที่พระเจ้าท้ายสระต่อพระเจ้าอยู่หัวบรมโกษฐ์โน้น แคว้นลานนาไทยตกภายใต้อิทธิพลของพม่าเกือบทั้งสิ้น กล่าวคืน นครเชียงใหม่วัดล้มครืนลงอีกคราวนึ่งสมัยพระเจ้าเมกุฏิ (พ.ศ.2106) ได้เสียเอกราชให้แก่พระเจ้าบุเรงนอง ปีต่อมาได้คิดปฏิวัติต่อพม่าก็ถูกพม่าวัดล้มครืนลงอีกคราวหนึ่ง พม่าจึงจัดตั้งนางวิสุทธิเทวี เจ้าหญิงไทยขึ้นครองถึงปี พ.ศ. 2274 ก็ได้สิ้นพระชนม์ลง บุเรงนองได้ส่งนายทหารพม่าชื่อ มังนรธาช่อ (โอรส) มาปกครองเมืองเชียงใหม่สืบต่อมาถึง ปี พ.ศ. 2275 พม่าอ่อนกำลังลง เจ้าองค์นกหรือองค์ดำ ราชวงศ์เชียงใหม่-หลวงพระบาง ได้นำคนเข้ากอบกู้เอกราชคืนสำเร็จ จึงได้ขึ้นครองราชเป็นเจ้านามว่า พระหอดำ จนถึง พ.ศ. 2305 จึงสิ้นพระชนม์ พระเจ้าอังวะ พม่ายกทัพมาตีเมืองเชียงใหม่ได้สำเร็จ จึงส่งนายทหารปกครองเมืองเชียงใหม่แทน ชื่อ โปมะยุง่วน (โป่หัวขาว) ให้คนไทยชื่อพญาจ่าบ้าน เป็นพ่อเมือง เชียงรายก็ตกเป็นเมืองขึ้นพม่าข้าศึกด้วย เมืองแพร่ เมืองน่าน ยังเป็นอิสระเพราะมีเจ้าไทยปกครองกันเอง ส่วนนครลำพูนไชย มีเจ้าหรือท้าวมหายศ ปกครองอยู่ภายใต้อิทธิพลของพม่าสมัยนั้น เราเรียกว่า พม่าเชียงใหม่ และพม่าลำพูน สำหรับนครเขลางค์ถูกอิทธิพลของพม่าบ้านแตกสาแหรกขาดทั้งเจ้าข้าหลบหนีตายเข้าป่าไปจำนวนมา คือเจ้าลิ้นก่าน หนีไปอยู่ที่ประตูผา นครเขลางค์จึงเหมือนว่าเจ้าครองเมือง มีแสนหนังสือ แสนเทพ แสนบุญเรือน และจเรน้อย แต่ทั้ง 4 ท่าน คอยชิงดีชิงเด่นกันปกครองราษฎรไม่ปกติสุขความเดือดร้อนเกิดขึ้นทุกหย่อมหญ้าเขลางค์ เร่าร้อนเป็นไฟทั่วใบหน้า         ด้วยเหตุฉะนี้ พระอธิการเจ้าอาวาสวัดนายาง (เขตอำเภอแม่ทะ จ.ลำปาง) สมัยนั้น ราว พ.ศ.2532 ท่านเชี่ยวชาญวิทยาคมไสยศาสตร์ เวทมนต์คาถา มีชาวประชาเลื่อมในศรัทธาฝากเนื้อฝากตัวเป็นลูกศิษย์ลูกหามากมายได้ปรึกษาหารือกัน เมื่อเห็นว่าขืนปล่อยให้บ้านเมืองเดือดร้อนลุกเป็นไฟ อย่างสภาพเท่าที่เป็นอยู่นี้ นครลำปางคงเหลือแต่ชื่อแน่ ๆ จึงรวบรวมสมัครพรรคพวกพอสมควรแล้วจึงได้พากันชุมนุมปรึกษาหาทางกู้อิสรภาพบ้านเมืองต่อไปจะมักมาอาศัยขุนนางทั้ง 4 เห็นทีจะล้มเหลวเป็นแน่แท้         อย่างไรก็ดี ความนี้ทราบไปถึงท้าวมหายศพม่าลำพูน ซึ่งมีเขตติดต่อกับนครลำปาง จึงฉวยโอกาสยกทัพมาหมายจะปราบผู้มีบุญนครลำปาง เมื่อข้าศึกยกทัพพม่า ท่านอธิการฯ ได้คุมสมัครพรรคพวกออกสู้รบเป็นสามารถในที่สุดถึงขั้นตะลุมบอนกันที่บริเวณทุ่งป่าตัว (บ้านป่าตัน เขตตำบลปงแสนทอง อ.เมือง จ.ลำปาง ) อนิจจังน้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ เพราะกำลังพม่าข้าศึกมากกว่าไทยหลายเท่ายิ่งสู้เหมือนแมลงเม่าบินเข้ากองไฟ ดังนั้น ท่านอธิการวัดนางยางจึงได้แตกพ่ายบริวารขวัญหนีดีฝ่อทิ้งดาบทิ้งปืนหลบหนีตายไปทางใต้ในที่สุดเข้าไปหลบอยู่ในเขตคูกำแพง (วัดพระธาตุลำปางหลวง ต.ลำปางหลวง อ.เกาะคา จ.ลำปาง) ทัพท้าวมหายศแห่งลำพูนได้ไล่ขยี้ตามไปติด ๆ ท่านอธิการฯ กับเสนาขวา-ซ้ายปล่อยให้บริเวณหนีเข้าไปภายในกำแพงวัดก่อน ส่วนท่านกับเสนาออกต้านข้าศึกไว้ กองทัพลำพูนไล่ไปทัน จึงประจันบานกันระหว่างทาง ขณะนั้นท่านสมภารกับเสนาทั้งสองมีแต่ไม่กระทู้เสารั้วสวน ส่วนพม่าข้าศึกมีทั้งปืนทั้งดาบได้ต่อสู้กันอย่างประชิดตัวไม่กลัวตายใครดีก็อยู่ ใครไม่สู้ก็ตาย พวกพม่าลำพูนเกือบจะปราชัยอยู่แล้วทีเดียว บังเอิญท่าสมภารถูกระสุนที่หว่างคิ้ว แม้มันไม่ระคายผิวแต่ความแรงก็ทำให้ปวดบวมมองอะไรไม่เห็น ถูกพม่ารุมตีฟันแทงจบจนบอบช้ำไปหมดเซถลาลง ฝ่ายสมภารวัดบ้านฟ่อนได้รับบาดเจ็บที่หางตาซ้าย สมภารวัดสามขาบาดเจ็บที่หัวเข่าต่างหมดแรง แม้ร่างกายไม่มีรอยบาดแผลก็จริง ก็ล้มหมดแรงสิ้นลมปราณ 3 คน สู้กับข้าศึกเป็นร้อย น้ำน้อยย่อมแพ้ไฟ จึงถึงแก่กรรมอย่างหาญกลางสมรภูมิในที่สุด         เมื่อได้ชัยชนะแล้วท้าวมหายศพม่าลำพูนได้นำพลไปฉลองชัยในเขตกำแพงพระธาตุลำปางหลวงให้ทหารตระเวนเกณฑ์เก็บภาษีอากร และยึดข้าวปลาอาหารมาเลี้ยงกันอย่างอิ่มหมีพลีมัน บ้านเรือนใดมีใครมีสาวสวยเมียงามไม่พูดพล่ามทำเพลง หรือเกรงใจเลยจับมาใครขัดขืน ฟันแทงฆ่าตายอย่างผักปลา ได้สุรานารีมาแล้วก็ดื่มอย่างสนุกสนานภายในเขตวัดไม่ยำเกรงนรกหมกไหม้ ทั้ง ๆ ที่เป็นชาวพุทธเป็นที่เวทนาเป็นอย่างยิ่ง ชาวนครลำปางเดือดร้อนกันไปทั่วกลียุค เกิดเพราะน้ำมือของพม่าข้าศึกคราวนั้นน่าเวทนายิ่งนัก         ท้าวมหายศจึงสั่งให้ทหารทั้ง 3 ของตน มีหาญฟ้าแมบ, หาญฟ้างำและหาญฟ้าฟื้น ทำทีนำสารไปเจรจาความเมืองกับขุนนางทั้ง 4 ของลำปางขณะนั้น ซึ่งมี แสนหนังสือ แสนเทพ แสนบุญเรือน และจเรน้อย ขณะเจรจากับพม่าพยายามเอาเปรียบทุกวิถีทาง ในที่สุดจเรน้อยไม่ยอม บอกว่าสมควรจะอัญเชิญท้าวลิ้นก่านเจ้าเมืองเขลางนค์ที่หนีไปอยู่ดอยประตูผามาเป็นประธานด้วย ฝ่ายพม่าเห็นว่าไม่ได้การจึงชักดาบออกไล่ฟันแทงขุนนางทั้ง 4 ล้มตาย เกือบหมด เหลือเพียง จเรน้อยกับบริวาร 2 - 3 คน หนีตายไปสมทบกับท้าวลิ้นก่านและได้เชิญท้าวลิ้นก่านกลับไปครองนครเขลางค์อีก แต่ก็ไม่ยอมกลับ จเรน้อยจึงยอมอยู่กับท้าวลิ้นก่านที่ดอยประตูผา แต่ขณะนั้นยังมีทหารเอกที่จงรักภักดีคอยรับใช้อยู่ นั่นคือ พญามือเหล็ก ท่านผู้นี้เป็นชาวบ้านต้า (คือบ้านร่องต้า ต.บ้านหวด อ.งาว จ.ลำปาง) เป็นเด็กกำพร้า ญาตินำไปถวายท่านอธิการวัดนายางเคยเป็นเด็กวัดเรียนหนังสือรุ่นราวคราวเดียวกับ จเรน้อยและหนานทิพย์ช้าง มีวิชาอาคมอยู่ยงคงกระพัน ฟันแทงไม่เข้า สามารถใช้แขนโล่ได้ คนส่วนมากจึงเรียกว่า "หนานข้อมือเหล็ก" คอยรับใช้อารักขา ท้าวลิ้นก่านที่ดอยประตูผา         กล่าวถึงจเรน้อยนำสมัครพรรคพวกลี้ภัยมาหาท้าวลิ้นก่านมาพบหนานข้อมือเหล็ก ซึ่งขณะนั้นมีบรรดาศักดิ์เป็น "พญามือเหล็ก" แล้วก็ดีใจซ่องสุมกำลังเตรียมการกู้ชาติให้จงได้  แต่บริวารที่มาด้วย เห็นฝีมือของจเรน้อยแล้วไม่ไหวขืนอยู่ด้วยเห็นจะถูกพม่าฟันตายอายุสั้น เปล่า ๆ จึงพากันหลบหนีไปอยู่เมืองต้า (บ้านร่องต้า ต.บ้านหวด อ.งาว) เมืองเมาะ (บ้านแม่เมาะ ต.บ้านดง อ.แม่เมาะ) เมืองตีบ (ต.แม่ตีบ (เวียงทิพย์) อ.งาว) เมืองลอง (อ.ลอง จ.แพร่) ด้วยเหตุนี้เองนครลำปางจึงทิ้งร้างว่างเปล่ากลัวพม่าลำพูน หาผู้คนมาอาศัยน้อยเต็มที ที่มีอยู่มากก็จะมีที่เมืองจาง (บ้านสบจาง เขต อ.แม่เมาะ จ.ลำปาง) เพราะพวกคนนี้เป็นคนมีฐานะ คิดถึงทรัพย์สมบัติเดิมอยู่ หากบ้านเมืองสงบสุขเมื่อใดก็จะกลับไปบ้านเดิมเมื่อนั้น นครลำปางได้ปล่อยร้างอยู่ไม่นาน ต้นปี พ.ศ. 2274 มีเจ้าอธิการวัดแก้มชมภู (เขต อ.เมือง จ.ลำปาง) ชำนาญโหราศาสตร์ จึงซ่องสุมผู้คนคิดกู้บ้านเมืองจากพม่าปรากฏว่ามีบริวารพอสมควร วันหนึ่งท่านจึงประกาศว่า "หาคนมาปราบพม่าบ่ได้ อาตมาจะสึกออกไปเป็นหัวหน้าปราบมันเอง บรรดาญาติโยมต่างห้ามปรามท่านไว้ เพราะขณะนั้นหาสงฆ์ติดวัดยากยิ่ง จึงตกลงให้ไปติดต่อท้าวลิ้นก่านที่ประตูผา ท้าวลิ้นก่านตอบว่ายังไม่พร้อม ใครจะคิดการณ์อย่างไรก็ทำไปก่อนเถิด ความจริง ท้าวลิ้นก่านกำลังคิดอยู่แล้วทีเดียว จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 15:35:02 ]

ความคิดเห็นที่ 30 (ต่อ)         ม้าเร็วจึงส่งข่าวให้สมภารทราบ และบอกว่า "อันครูบาเจ้าก็ชำนาญโหราเลขผานาที หยังมาคิดคำง่ายมีแต่จะสึก ๆ เข้าเจ้าคิดว่าลำปางยังบ่เสี้ยงคนดีเตื่อเจ้า" ท่านสมภารคิดได้จึงจับยามสามตาลงเลขผานาทีเห็นว่า "อันหลานกูผู้สามารถยังมีสูฮีบไปตวยมันมาหากูจิ่มเต๊อะ" ในที่สุดคนจึงไปตามหานานทิพย์ช้างพเจนร ซึ่งเคยบวชเรียนอยู่กับอธิการวัดนายางแล้วไปอยู่ปงยางคก (เขต อ.ห้างฉัตร) ไปได้ภรรยาบ้านเอื้อม (เขต อ.เมืองลำปาง) มีวิชาอาคมขลัง สามารถใช้ปืนผาหน้าไม้ ไล่จับช้างดึงหายมันให้หลุดได้ในขณะนั้นมีอาชีพเป็นพรานป่าล่าสัตว์ ร่างกายกำยำล่ำสันสูงใหญ่ ชาวบ้านต่างขนานนามหนานนี้ว่า "หนานทิพย์ช้าง" พอตามท่านสมภารผู้เป็นลุงจึงถามว่า "บ่าหนาน คิงจะสู้ กู้เมืองคืนจากพม่าได้ก่อ" หนานจึงพนมมือวันทาแล้วตอบว่า "อันพม่าลำพูนก็เตียวดิน กิ๋นข้าวอย่างหมู่เฮา ข้าตึงบ่อกลัวสักน้อยเจ้า" ท่านสมภารได้ยินดังนั้นจึงมอบบริวารให้ประมาณ 300 คน ให้หนานทิพย์ช้างเตรียมตัวไว้ ถ้าได้โอกาสดีจะได้ตีเอาเมืองคืนจากพม่าต่อไป           ย้อนเรื่องราวกล่าวถึงท้าวมหายศ แม่ทัพพม่าลำพูน เมื่อฆ่าขุนนางทั้ง 3 ได้แล้วก็ยังไม่สบายใจเพราะหนีไปอีกคนหนึ่ง คือจเรน้อย ดันหนีไปหาท้าวลิ้นก่านอดีตเจ้าเมืองคนเก่าซึ่งขณะนั้นลี้ภัยไปอยู่ดอยประตูผาโน่น ขืนปล่อยไว้ก็จะเป็นหนามยอกอก ปกครองนครลำปางไม่ราบลื่นแน่นอน จึงสั่งการให้ 3 ทหารเสือของตนไปทำการปราบปรามต่อไป (หาญฟ้าแมบ, หาญฟ้าง้ำ และหาญฟ้าฟื้น)         ณ ดอยประตูผาที่ลี้ภัยของท้าวลิ้นก่านกับพวกนั้นเป็นเชิงเขาเวิ้งชะโงก เดิมมีช่องย่องผ่านเข้าไปที่แคบ ๆ ทะลุไปสู้เมืองต้า เมืองลอง เมืองแพร่ ก่อนนั้นทางนี้เป็นทางลัดตรงที่สุด ใช้เป็นที่แอบซ่อมสุมกำลังได้ดีที่สุด ทหารเอกของท้าวลิ้นก่าน ขณะนั้น พญามือเหล็ก และ จเรน้อย ที่มาสมทบใหม่พร้อมบริวารเพียงเล็กน้อยกำลังคิดหาทางกู้อิสรภาพคืนจากพม่าลำพูนอยู่ทุกลมหายใจ แต่ขณะนั้นยังขาดกำลังอย่างเดียวเท่านั้น และนึกไม่ฝันว่าพม่าจะส่งกำลังมารังควาญ จึงไม่ได้เตรียมตัวแต่อย่างใดเลย         ถึงคราวจะสิ้นชื่อ ให้ชาวดลระบือเกียรติคุณสืบไปตราบชั่วหลานเหลนโพ้น สามทหารเอกของท้าวมหายศ อันมีหาญฟ้าแมบ หาญฟ้าง้ำ หาญฟ้าฟื้น ได้กรีฑาทัพ ไปยังประตูผาทันที ขณะนั้นเป็นเวลาใกล้รุ่งสุริยากำลังจะมาเยือนขอบโลกเบื้องบูรพาทิศ จเรน้อย เห็นข้าศึกก่อนจึงออกต่อกรไม่ยอมช้าได้ต่อสู้พม่าเป็นสามารถแต่ขาดอาวุธ ในที่สุดพม่าบุกทะลวงไล่จเรน้อยไปยังหน้าผาตูบ พม่าได้ใจรุกไล่ไม่ลดละ พญามือเหล็ก เห็นว่าหากปล่อยพม่าเข้ามาท้าวลิ้นก่านราชาก็สิ้นนามกันคราวนี้ จึงฉวยดาบคู่ชีพรีบกระโดยสกัดกั้นทหารพม่าที่กรูเข้ามาถูกพญามือเหล็ก มีพลังใจเสกเป่าคาถาอาคมที่ครูบาให้มาเท่าใดนำออกมาใช้จนหมดพุม คราวน้ำฉวยดาบทั้งสองมือยืนจังก้าหน้าประตูผาทหารพม่าข้าศึกนึกว่าไทยคนเดียวหรือจะสู้กู พม่าเป็นสองสามร้อยคนได้ จึงเรียงแถวตรงเข้าไปพญามือเหล็กขยับดาบมือซ้ายเบา ๆ เอาพม่าเป็นศพเช่นคมดาบได้ถึง 5 คน ป่ายดาบมือขวาได้พม่าเซ่นดาบอีก 10 คน หยุดการเดินเดี่ยวของพม่าได้ชะงักนัก         ฝ่ายหาญฟ้าง้ำเห็นพวกเสียที ไม่รีรอถลกโสร่งเข้าไปหมายแก้มือให้เพื่อ ฟันซ้ายป่ายขวาไม่นับ พญามือเหล็กแทบรับไม่ทัน ในที่สุดดาบหักไปอันหนึ่ง จึงใช้ศอกซ้ายรับอาวุธแทนโล่  มือขวาถือดาบคอยจ้องฟันแม้คมดาบ จะไม่ระคายเคืองผิวหนังเลย แต่ศอกซ้ายก็บวมเป่งงอมช้ำเอาดื้อ ๆ โตขึ้นถึง 3 เท่าตัว เหนื่อย ก็เหนื่อยข้าวไม่ได้ตกท้องเลยตั้งแต่เช้า เจ็บมือซ้ายย้ายมาใช้มือขวารับคมดาบศัตรูแทนโดยไม่ยอมถอยหลังแม้แต่ก้าวเดียว จนมือขวาก็บวมเลือดไหลซิบ ๆ เท่ายางบอน อดทนต่อกรกับพม่าหมาหมู่ อยู่ต่อไปไม่ปริปากหาญฟ้าง้ำนั้นคิ้วบากหน้าเบี้ยวเห็นทีจะสู้คนเดียวต่อไปไม่ไหวแน่แหกปากร้องให้นายฟ้าแมบผู้เฒ่าเข้าไปช่วยสองต่อหนึ่ง สู้กันถึงใจเลือดไหลเข้มข้นเสมอ         พญามือเหล็ก รู้สึกหิวโหยโรงแรงแต่แข็งใจสู้บริวารที่อยู่เบื้องหลังเสียงดาบปะทะกันไม่ไหวหนีตายอนาถกันหมดสิ้น ทั้งสองทหารพม่าประดาหน้าเข้าใส่หลับตาฟัน หลับตาแทนไม่เลือกที่ ทั้งกายของพญามือเหล็ก ระบมบอบช้ำบวมเป่งไปทั่วสารพางค์ สู้กันตั้งแต่เที่ยงวันยันบ่ายสามโมงยังไม่มีทีท่าว่าใครจะแพ้ใครจะชนะ พม่า 2 คนชักระอาใจจะหนีไปก็เสียเหลี่ยม ฝืนใจสู้ต่อไปอย่างนั่นเองจังหวะขณะที่หาญฟ้าง้ำโสร่งลุ่ยก้มหน้าย่อตัวนุ่งโสร่ง พอโย่งโย้ขึ้นมาอนิจจา พญามือเหล็ก รวมพลังครั้งสุดท้ายมือขวายกไม่ไหว มือซ้ายถือดาบฟันฉับลงที่แสกหน้าผ่าแล่งเป็นสองส่วนพอดิบพอดี ไม่มีเวลาร้องสั่งเพื่อนแม้แต่อ้าปาก         ฝ่ายทหารฟ้าแมบผู้เฒ่าไม่เอาไหน เห็นเพื่อนตายไปต่อหน้า ถ้าขืนชักช้าอยู่สู้มันไม่ได้ พอดีพญามือเหล็กใกล้ขาดใจจึงเบนกายเข้าไปพิงหน้าผายืนสง่าสิ้นลมปราณ อย่างชายชาติทหารเอก มือยังถือดาบอยู่ หาญฟ้าแมบไม่รู้นึกว่า พญามือเหล็ก แบเอาท่าทีจำงุมมือกำดาบไม่ว่าเลย...อนิจจาเพื่อนตายไปทั้งสองกูจะเอาชีวิตมาทิ้งเหรอ ยังอาลัยเมียเก่าลูกรักที่เมือง ตนจึงหันหลังวิ่งแล่นไม่เหลียวกลับ ทัพพม่าจึงยึดดอยประตูผาไม่สำเร็จด้วยประการฉะนี้แล         กล่าวถึงท้าวลิ้นก่านกับจเรน้อย เมื่อเห็นว่าเงียบเสียงดาบเสียงคนแล้ว จึงพากันออกมา อนิจจา...ฟ้าดิน "พญามือเหล็ก" ผู้กล้าหาญยืนมือถือดาบท่าทางสง่าปานราชสีห์ สิ้นใจตายจากไปเสียแล้ว จึงสั่งทหารหาญ นำร่างไร้วิญญาณไปวางไว้ที่ผาลาดปลงศพวีรชนตามมีตามเกิดแล้วสร้างศาลเพียงตา อัญเชิญดวงวิญญาณ พญามือเหล็กมาสิงสถิตให้เป็นที่สักการบูชาของเหล่าปวงชนรุ่นหลังต่อไป แทนที่ศาลนี้จะเรียกว่า "ศาลพญามือเหล็ก" ปัจจุบันกลับเรียกกันว่า "ศาลเจ้าพ่อประตูผา" ตามชื่อดอยประตูผาสืบต่อมาคราบเท่าทุกวันนี้ Paste มาจากเว็บไซต์ องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านดง ขอขอบคุณ องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านดง  อ.แม่เมาะ ลำปาง   http://www.bandonglampang.com/patupa.html (มาจากกระทู้เก่า พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย) จากคุณ : กัมม์ - [ 2 พ.ค. 50 15:37:41 ]

ความคิดเห็นที่ 31 สวัสดีครับคุณกัมม์ และทุกๆ ท่าน            ตามมาอ่านกระทู้ครับ  สำหรับวีรกรรมความกล้าหาญของพระยาฤทธานนท์  ที่ไม่ยอมสิโรราบต่อโจรเงี้ยวเลยต้องถูกสังหารอย่างโหดเหี้ยมเป็นเรื่องที่น่ายกย่อง  แต่ในเหตุการณ์นี้ผู้ที่ยกย่องในความกล้าหาญและเข้มแข็งอีกท่านคือ คุณหญิงฤทธานนท์  ที่เมื่อสามีเห็นว่ายากจะรับมือเงี้ยวแล้วก็ให้คุณหญิงและบ่าว 2-3คนหลบหนีเข้าป่าเพื่อไปแจ้งข่าวโจรเงี้ยว  ด้วยเหตุนี้คุณหญิงจึงรอดชีวิต  แต่ถึงอย่างไรก็น่านับถือในความกล้าหาญของคุณหญิงที่สามารถเดินป่าจนไปแจ้งข่าวได้สำเร็จ  สมเป็นคู่สามีภรรยาที่มีความกล้าหาญและเข้มแข็งด้วยกัน          - เหตุการณ์นี้หรือเปล่าครับที่ทำให้ไม่มีการพระราชทานนามสกุล ณ แพร่ ให้กับเชื้อสายเจ้าเมืองแพร่ ด้วยความเคารพครับ จากคุณ : เกน (เกนหลงหนึ่งหรัด) - [ 2 พ.ค. 50 18:27:37 ]

ความคิดเห็นที่ 32 คุณกัมม์ครับ คุณแม่ผมชอบอ่านกระทู้ของคุณมาก และถ้ามากันพร้อมๆอย่างคุณวสินสุข คุณแสนอักษร คุณเพ็ญชมพู และคุณAnti...ละก็นั่งไม่ลุก ขนาดหม้อที่ทำกับข้าวบนเตาไหม้ เพราะคิดว่าเดี๋ยว เคี่ยวไว้ก่อน รู้ตัวอีกทีพะโล้ไหม้แล้วครับ วันนั้นเราก็กินข้าวเปล่ากับน้ำปลา หรือ ขนมปังทาเนย ปัญหาตอนนี้ไม่ใช่แรื่องนั้น แต่เป็นเรื่องสายตา คุณแม่นั่งหน้าคอมนานๆไม่ได้แล้ว ก็เป็นหน้าที่ลูกอย่างผม ต้องตามดูและพิมพ์ใส่กระดาษให้อ่าน ตอนนี้ผมก็ต้องเรียนหนัก เราอยู่ต่างประเทศไม่มีใครช่วยผมและกำลังจะย้ายที่เรียนก็ต้องอยู่คนละประเทศกับคุณแม่ คุณแม่ฝากเรียนถามว่า ผลงานเขียนของคุณมีจัดพิมพ์เป็นรูปเล่มหรือไม่? ชื่ออะไร สำนักพิมพ์ไหน? เราตกข่าวกันประจำครับ ขอบคุณครับ จากคุณ : Obst (obst) - [ 3 พ.ค. 50 00:07:12 ]

ความคิดเห็นที่ 33 สวัสดีครับ คุณ เกนหลงหนึ่งหรัด ด้วยเหตุที่เจ้าหลวงหนีไป และเป็นที่สงสัยว่าจะรู้เห็นด้วย  "ณ แพร่"  จึงไม่มีครับ     ยินดีที่ได้คุณครูเข้ามาร่วมกันสร้างกระทู้อีกครับ สวัสดีครับ คุณ Obst ฝากขอบพระคุณคุณแม่ด้วยนะครับ  เป็นเกียรติยิ่งแล้ว สำหรับเรื่องที่ผมนำมาคัด  ไม่ใช่ผลงานของผมครับ เรื่องที่นำมาคัดทุกเรื่อง  ผมได้อ้างแล้วในทุกกระทู้ บุญกุศลใดๆ ที่เกิดขึ้น  ก็เป็นส่วนของผู้เขียนหนังสือครับ เรื่องที่เคยคัดในห้องสมุดนี้  ผมได้เอาไปรวมอยู่ที่ Blog รัตนโกสินทร์ ๒๒๕ เรียนเชิญทุกๆ ท่านแวะเข้าไปเยี่ยมบ้างนะครับ http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=3&date=15-03-2007&gblog=1 จากคุณ : กัมม์ - [ 3 พ.ค. 50 08:28:28 ]

ความคิดเห็นที่ 34 เจ้าศรีสองเมือง วีรบุรุษแห่งเมืองนันทบุรี        เจ้าศรีสองเมือง  หรือมีนามภายหลังที่ได้ครองเมืองน่านแล้วว่า เจ้าพระยาพลศึกซ้ายไชยสงคราม  ผู้นี้เป็นสำคัญคนหนึ่งของลานนาไทย  ต่อมาภายหลังพระองค์ได้รับการสถาปนาเป็นพระเจ้าเชียงใหม่  ประมุขของอาณาจักรลานนาไทย  ในยุคพม่าเรืองอำนาจ  ท่านได้คิดกู้อิสรภาพทำการแข็งเมืองสู้รบกับพม่าผู้เกรียงไกรในยุคนั้น  แต่ยังไม่ถึงคราวที่ลานนาไทยจะเป็นอิสรภาพ  พม่าซึ่งมีกำลังเหนือกว่าจึงเป็นฝ่ายชนะ  และจับกุมตัวพระองค์ไปกักขังไว้ที่กรุงอังวะ  จนถึงแก่ทิวงคต ณ ที่นั้นเอง            ในสมัยประมาณ พ.ศ. ๒๑๐๓  ในครั้งนั้นเชียงใหม่ได้เสียอิสรภาพแก่พม่าแล้ว (ตรงกับรัชสมัยของพระเจ้าเมกุฏิหรือพญาแม่กุ) ทางเมืองน่านมีพระยาหน่อคำเสถียรไชยสงครามเป็นเจ้าเมืองน่าน  ครั้งต่อมาใน พ.ศ. ๒๑๒๓ เจ้าฟ้าสารวดี (หรือในตำนานโยนกเรียกว่า มังซานรธามังคุย เป็นราชบุตรของพระเจ้าบุเรงนอง  เดิมครองเมืองสารวดี  พระบิดาให้มาครองเมืองเชียงใหม่ต่อจากพระนางวิสุทธิเทวี)  ได้ยกกองทัพมาตีเมืองน่าน  พระยาหน่อคำเสถียรไชยสงครามเห็นทีจะสู้ไม่ได้จึงยอมสวามิภักดิ์ขึ้นต่อเชียงใหม่  พระยาเสถียรไชยสงครามมีราชบัตรอยู่ ๔ องค์  องค์โตชื่อเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์  องค์ที่ ๒ ชื่อ เจ้าน้ำบ่อ (แต่แรกไม่ปรากฏชื่อ  ชื่อนี้เรียกเมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว)  องค์ที่ ๓ ชื่อ เจ้าศรีสองเมือง  องค์ที่ ๔ ชื่อ เจ้าอุ่นเมือง            เมื่อเจ้าศรีสองเมืองบุตรองค์ที่ ๓ ประสูติออกมานั้น  เกิดมหัศจรรย์ต่างๆ เช่นแผ่นดินไหวเป็นต้น  พระยาหน่อคำเสถียรไชยสงครามบิดาจึงให้หาโหรมาทำนาย  โหรทำนายว่า เจ้าศรีสองเมืองผู้นี้  เมื่อเติบโตไปภายหน้าจะมีบุญญาบารมีมากนัก  แต่ว่าจะทำปิตุฆาต  ขอให้เอาไปฆ่าทิ้งเสียให้ตาย  พระยาหน่อคำเสถียรไชยสงครามทรงเห็นด้วย  จะให้เอาไปทิ้งเสียตามคำทำนายของโหร  แต่เจ้าน้ำบ่อราชบุตรองค์ที่ ๒ ได้กราบทูลทัดทานไว้เพราะความสงสาร  และทูลขอเอากุมารผู้เป็นน้องนั้นไปเลี้ยงเป็นบุตรบุญธรรม  ซึ่งพระบิดาก็ทรงอนุญาตตามความประสงค์  เจ้าน้ำบ่อจึงเอาน้องไปเลี้ยงไว้จนเติบใหญ่ขึ้นมา          ฝ่ายพระยาหน่อคำเสถียรไชยสงครามได้ครองเมืองน่านสืบมา  จนกระทั่งย่างเข้าวัยชราก็ประชวรถึงแก่พิราลัย  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ราชบุตรที่ ๑ จึงได้ครองเมืองน่านสืบมา  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ได้ขึ้นครองเมืองน่านในปี พ.ศ. ๒๑๓๔  หลังจากที่ครองเมืองได้ ๖ ปี  ลุปี พ.ศ. ๒๑๓๙ โปรดให้สร้างวัดภูมินทร์ขึ้น  ในสมัยนั้นเมืองน่านขึ้นต่อเชียงใหม่  ซึ่งมีกษัตริย์เป็นพม่าครองอยู่  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์คิดกูอิสรภาพ  จึงตั้งแข็งเมืองไม่ย่อมส่งส่วยให้พระเจ้าเชียงใหม่ (เจ้าฟ้าสารวดี)  พระเจ้าเชียงใหม่ทรงทราบว่าเมืองน่านแข็งเมืองเช่นนั้น  ก็ทรงยกกองทัพมาเพื่อปราบปราม  ให้เข้าอยู่ในอำนาจของพระองค์เช่นเดิม  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ยกกองทัพไปตั้งรับอยู่ที่ตำบลปากงาว  และได้สู้รบกันเป็นสามารถ  แต่เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์มีกำลังไพร่พลน้อยกว่า  จึงพ่ายแพ้แก่กองทัพของพระเจ้าเชียงใหม่  ล่าถอยหนีไปอาศัยอยู่กับพระเจ้าล้านช้าง  ฝ่ายพระเจ้าเชียงใหม่เมื่อตีได้เมืองน่านแล้ว  ก็แต่งตั้งพระยาแขกอยู่รักษาเมืองน่าน          ครั้นต่อมาในปี พ.ศ. ๒๑๔๓  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์และน้องทั้งสาม  ได้กำลังกองทัพล้านช้างช่วยเหลือ  ได้ยกไปรบพระเจ้าชียงใหม่  แต่เมืองเชียงใหม่สู้รบป้องกันเมืองแข็งแรงนัก  ตีไม่แตก จึงล่าถอยมายังเมืองน่าน  พระยาแขกผู้รักษาเมืองน่าน  เห็นกองทัพเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ยกมาเช่นนั้น  เกรงว่าชาวเมืองจะไม่เป็นใจด้วย  จึงไม่คิดสู้รบและอพยพครัวหนีไปยังเมืองเชียงใหม่เสีย  เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์จึงยกเข้าไปตั้งอยู่เมืองน่านอีกครั้งหนึ่ง          ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๑๔๖  พระเจ้าเชียงใหม่ยกกองทัพมาตีเมืองน่านอีก  ครั้งนั้นเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์และเจ้าน้ำบ่อได้มอบให้เจ้าศรีสองเมือง ซึ่งเป็นทั้งน้องและบุตรบุญธรรมของเจ้าน้ำบ่อเป็นผู้รักษาด้านประตูหิ้งน้อย  แต่เจ้าศรีสองเมืองกลับคิดเอาใจออกหากจากพี่ทั้งสอง  ไปเข้ากับพระเจ้าเชียงใหม่  เปิดประตูเมืองออกรับกองทัพพม่าเข้าเมือง  พม่าจับตัวเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์และเจ้าน้ำบ่อ  ผู้เป็นพี่และบิดาเลี้ยงเจ้าศรีสองเมืองได้  พม่าจึงให้เอาไม้หนีบอกเจ้าน้ำบ่อไว้อยู่ได้ ๗ วันก็ถึงแก่กรรม  แล้วให้เอาศพไปทิ้งไว้ที่บ่อน้ำข้างตะวันตกวัดภูมินทร์  จึงเรียกว่า “เจ้าน้ำบ่อ” แต่นั้นมาตราบจนทุกวันนี้  ส่วนเจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์นั้น  พม่าจับตัวไปยังเมืองเชียงใหม่ด้วย  ครั้นถึงก็ให้ฆ่าเสีย  วันที่เจ้าเจตบุตรพรหมมินทร์ถูกประหารนั้น  เกิดแผ่นดินไหวเป็นอัศจรรย์  ครั้นแล้วพระเจ้าเชียงใหม่ก็สถาปนาให้เจ้าศรีสองเมืองเป็นที่ “เจ้าพระยาพลศึกซ้ายไชยสงคราม เจ้าเมืองน่าน”  และทรงรับเลี้ยงไว้ในฐานะราชบุตรบุญธรรม          ครั้นต่อมาในปี พ.ศ. ๒๑๕๗ จุลศักราช ๙๗๖ (พงศาวดารลานนาไทยฉบับของแสนหลวงราชสมภาร ว่า พ.ศ. ๒๑๕๘ จุลศักราช ๙๗๗) เดือน ๕  น้องมองกวยตกราชบุตรองค์ที่ ๒ ของพระเจ้าเชียงใหม่สารวดีทิวงคต  ไม่มีราชบุตรที่จะสืบสันตติวงศ์  บรรดาขุนนางท้าวพระยาทั้งหลายและข้าราชบริพารทั้งมวล  จึงพร้อมใจกันไปอัญเชิญเอาเจ้าพระยาพลศึกซ้ายไชยสงคราม เจ้าเมืองน่าน  ผู้เป็นราชบุตรบุญธรรมของพระเจ้าเชียงใหม่สารวดีนั้น  มาครองเมืองเชียงใหม่  พระเจ้าเชียงใหม่ศรีสองเมืองจึงโปรดให้เจ้าอุ่นเมืองอนุชาเป็นเจ้าเมืองน่าน  แล้วพระองค์เสด็จขึ้นมาครองเมืองเชียงใหม่          ในครั้งนั้น  ภายใต้เศวตฉัตรของประเทศพม่าเกิดยุ่งเหยิง  เนื่องจากมังเรทิปราชบุตรของพระเจ้าหงสาวดีร่วมคิดกับขุนนางลอบปลงพระชนม์พระเจ้าหงสาวดี  แล้วยกมังเรทิปขึ้นเสวยราชสมบัติแทน  เมื่อความทราบถึงสะโดะธรรมราชา (พระเจ้าสุทโธธรรมราชาหรือพระเจ้าแปร) กับมังเรกะยอโส (พระเจ้าอังวะ)  ซึ่งมาจัดการปกครองแคว้นลานนาไทยอยู่ในขณะนั้น  ก็รีบยกกองทัพกลับไป  ครั้นถึงเมืองปินยาทราบว่าเจ้าราชบุตรมังเรทิป (หรือนองรามเมง) ได้ครองราชย์สมบัติแล้ว  ก็ถอยไปรวบรวมกำลังรี้พลที่เมืองฮ่อ  ได้กำลังพอแล้วก็ยกไปตีเมืองพะโคถอดมังเรทิปออกเสียจากราชสมบัติ  และพระเจ้าแปร (สะโดธรรมราชา) จึงขึ้นครองราชย์สมบัติ  และทรงตั้งให้มังเรกะยอโส (พระเจ้าอังวะหรือมังเรจอชะวา) เป็นมหาอุปราชา  แต่ให้รักษากรุงอังวะไว้  ส่วนพระเจ้าสุทโธธรรมราชาได้ยกกองทัพกลับมายังลานนาไทยอีกครั้งหนึ่ง  เพื่อปราบปรามหัวเมืองต่างๆ ในแคว้นลานนาไทยที่ยังแข็งเมืองอยู่นั้นให้ราบคาบ          ฝ่ายพระเจ้าชียงใหม่ศรีสองเมืองเห็นว่า  การภายในบ้านเมืองพม่ากำลังยุ่งเหยิงอยู่เช่นนั้น  ก็ทรงดำริว่าเป็นโอกาสอันดีที่ลานนาไทยจะกอบกู้อิสรภาพ ให้กลับคืนคงดำรงเอกราชต่อไปอีก  พระองค์จึงให้แข็งเมืองขึ้น  และพร้อมกันนั้นก็ยกกองทัพไปปราบปรามหัวเมืองที่ยังฝักใฝ่ยอมอยู่ใต้อำนาจพม่าอยู่ เช่นเมืองเชียงแสนเป็นต้น  ในปี พ.ศ. ๒๑๖๙ (จุลศักราช ๙๘๘) จับตัวนายหน่อคำ เจ้าเมืองเชียงแสนมาขังไว้ที่เชียงใหม่  แล้วตั้งเจ้าเมืองนครลำปางเป็นที่ “พระยาศรีสองเมือง”  ตั้งแสนอาญาเป็นหวุ่นถือพล ๓,๐๐๐ อยู่รั้งรักษาเมืองเชียงแสน  เมื่อจัดการบ้านเมืองเชียงแสนเรียบร้อยแล้ว  ก็ยกกองทัพกลับมายังเมืองเชียงใหม่          พระองค์ทรงได้ติดต่อไปยังหัวเมืองต่างๆในลานนาไทย  ให้ช่วยกันกอบกู้อิสรภาพและแข็งเมืองต่อพม่า  หัวเมืองที่แข็งเมืองจึงต่อสู้กองทัพพระเจ้าสุทโธธรรมราชาอย่างแข็งแรง  ซึ่งพระเจ้าสุทโธธรรมราชาต้องตั้งค่ายอยู่ถึง ๓ ปี  จึงตีแตก  คือเมืองฝาง (อ่านเรื่องพระนางสามผิว) แต่พระองค์ทรงทำการไม่สำเร็จสมความมุ่งหมาย  เพราะกำลังของพม่าในครั้งนั้นเข้มแข็งนัก  และบรรดาหัวเมืองต่างๆ ไม่มีความสามัคคีกัน  บางเมืองยังเกรงกลัวพม่าอยู่ก็ไม่อาจแข็งเมืองได้          ฝ่ายพระเจ้าสุทโธธรรมราชา  หลังจากที่ทรงจัดการบ้านเมืองเสร็จเรียบร้อย  ทรงทราบว่าหัวเมืองในลานนาไทยแข็งเมืองกระด้างกระเดื่องต่อพระองค์  ก็ทรงยกกองทัพใหญ่มาปราบปราม  ในปีพ.ศ. ๒๑๗๔ ปีมะแมตรีศก จุลศักราช ๙๙๓  ทรงตีเมืองเชียงใหม่แตก  และจับตัวพระเจ้าเชียงใหม่ศรีสองเมืองได้  จึงให้คุมตัวไปกักขังไว้ที่กรุงอังวะจนถึงแก่ทิวงคต          พระเจ้าเชียงใหม่ศรีสองเมืองได้ครองเมืองเชียงใหม่แต่ปี พ.ศ. ๒๑๕๗  สิ้นอิสรภาพถูกพม่าจับตัวในปี พ.ศ. ๒๑๗๔  รวมเวลาทีครองราชย์สมบัติ ๑๗ ปี  แล้วพม่าตั้งให้พระยาหลวงทิพเนตรเจ้าเมืองฝางมาครองเมืองเชียงใหม่  นับแต่นั้นมาลานนาไทยและเมืองเชียงใหม่ก็ตกอยู่ในอำนาจพม่า  สิ้นอิสรภาพโดยสิ้นเชิง จาก "คนดีเมืองเหนือ"  -  สงวน  โชติสุขรัตน์ จากคุณ : กัมม์ - [ 3 พ.ค. 50 14:49:52 ]

ความคิดเห็นที่ 35 ขอบพระคุณคุณกัมม์....ผมเป็นคนล้านนา..ยังไม่มีโอกาสได้ศึกษาประวัติศาสตร์ของตนเอง........คุ้มค่าจริง ๆ กับการที่ได้มาพบกระทู้คุณกัมม์...มีอะไรน่าสนใจศึกษา..เอามาแบ่งปันกันน๊ะครับ...เป็นกำลังใจให้ครับผม.... จากคุณ : หนานปั๋น - [ 3 พ.ค. 50 17:39:56 A:203.151.206.73 X:19.199.23.179, 136.8.1.100 ]

ความคิดเห็นที่ 36 สวัสดีครับพี่หนาน ขอบพระคุณเช่นกันครับ  สำหรับกำลังใจที่มอบให้ วันนี้คงจะได้อีกสักตอน  เมื่อตลาดวายก็จะขอปิดกระทู้นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 50 08:56:32 ]

ความคิดเห็นที่ 37 พระเจ้าชัยสงคราม          พระเจ้าชัยสงคราม  เป็นพระราชโอรสของพระเจ้าเมงราย (พระนามจริงของพระเจ้าเมงรายนี้  ในตำนานต่างๆ ทางภาคเหนือเรียกว่า พระเจ้ามังราย) ได้เสวยราชย์สืบสันตติวงศ์เป็นกษัตริย์ปกครองอาณาจักรลานนาไทย  สืบต่อจากพระเจ้าเมงราย  ในปีพุทธศักราช ๑๘๖๐  ขณะขึ้นเสวยราชย์พระองค์มีพระชนมายุได้ ๕๕ ปี  พระเจ้าชัยสงครามนับเป็นปิยราชโอรส  เพราะทรงเป็นเสมือนพระพาหาเบื้องขวาของพระเจ้าเมงรายพระราชบิดา  ในการสถาปนาอาณาจักรลานนาไทยขึ้นในพุทธศตวรรษที่ ๑๘  พระองค์ทรงเป็นนักรบที่เก่งกล้าสามารถ  หลังจากที่ทรงมีชัยชนะต่อพญาเบิก เจ้าผู้ครองนครหริภุญชัย  ในการยุทธครั้งใหญ่เมื่อปีพุทธศักราช ๑๘๓๙  แล้วพระราชบิดาก็สถาปนาให้เป็นมหาอุปราช  เป็นที่เจ้าพระยาชัยสงคราม  และโปรดประทานเมืองเชียงดาวให้เป็นบำเหน็จรางวัลอีกด้วย          พระเจ้าชัยสงครามมีพระมเหสีหลายองค์  และทรงมีพระราชบุตร ๓ พระองค์ คือ เจ้าท้าวแสนภู  เจ้าท้าวน้ำท่วม  เจ้าท้าวงั่ว  พระราชบุตรทั้งสามนี้เมื่อทรงจำเริญวัยขึ้นแล้ว  พระบิดาได้ส่งเข้ามาเล่าเรียนศึกษาศิลปะวิทยาการและราชประเพณีในราชสำนักของพระเจ้าเมงรายผู้เป็นพระอัยกา  ซึ่งพระเจ้าเมงรายก็ทรงมีพระกรุณาแก่พระนัดดาทั้งสามเป็นอย่างยิ่ง          เมื่อพระเจ้าชัยสงครามได้ขึ้นครองราชย์สมบัติแล้ว  ก็ทรงจัดการบ้านเมืองในเมืองเชียงใหม่ได้ ๔ เดือน  พระองค์ไม่โปรดที่จะประทับอยู่ ณ เมืองเชียงใหม่  จึงได้สถาปนาให้เจ้าท้าวแสนภูพระราชบุตรองค์โตขึ้นครองเมืองเชียงใหม่  ในยุคนี้เมืองเชียงใหม่ได้ลดฐานะเป็นเพียงเมืองลูกหลวง  พระเจ้าชัยสงครามองค์พระประมุขทรงย้ายราชธานีไปอยู่ที่เมืองเชียงราย  และทรงแต่งตั้งให้เจ้าท้าวน้ำท่วมพระราชบุตรองค์กลางไปครองเมืองฝาง  ให้พระราชบุตรองค์เล็กคือเจ้าท้าวงั่วไปครองเมืองเชียงของ          ฝ่ายเจ้าท้าวแสนภูได้ครองเมืองเชียงใหม่ได้ ๑ ปี  เจ้าขุนเครือพระอนุชาของพระเจ้าชัยสงครามซึ่งครองเมืองนายอยู่นั้น  ได้ทราบว่าพระราชบิดาสวรรคตแล้ว  การที่เจ้าขุนเครือทรงทราบข่าวช้าก็เพราะพระเจ้าชัยสงครามพระเชษฐาธิราชไม่โปรดในพระอนุชาองค์นี้  เพราะทรงก่อเรื่องร้ายแรงไว้หลายประการ  เช่นลอบทำชู้กับมเหสีของพระเจ้าชัยสงคราม  พระเชษฐาธิราชซึ่งยังความกริ้วให้แก่พระองค์เป็นอันมาก  จึงไม่ยอมแจ้งข่าวให้พระอนุชาทรงทราบ  ถึงการสวรรคตของพระราชบิดา          และเมื่อเจ้าขุนเครือทรงทราบก็ทรงดำริที่จะยกไพล่พลชาวไทยใหญ่มาตั้งทัพอยู่ที่ตำบลทุ่งข้าวสาร  ทำทีประหนึ่งจะเข้ามาทำการเคารพพระราชบิศพ  เมื่อตั้งทัพแล้วเจ้าขุนเครือก็ยกเข้ามายังตลาดเมืองเชียงใหม่  แล้วแต่งราชสาส์นให้คนสนิทถือไปถวายเจ้าท้าวแสนภูพระนัดดา พร้อมด้วยเครื่องบรรณาการ  ในราชสาส์นนั้นแจ้งว่า เราเจ้าขุนเครือผู้เป็นอาขอทูลมายังเจ้าแสนภูผู้เป็นหลาน  ด้วยอาได้ทราบข่าวว่าพระราชบิดา ซึ่งเป็นพระอัยกาของหลานได้เสด็จสวรรคตล่วงลีบไปแล้ว  ด้วยความกตัญญูกตเวทีธรรม  อาก็ใคร่เข้ามากราบบังคมเคารพพระบรมศพ  ขณะนี้อาได้มาตั้งพักอยู่ที่ตลาดเมืองเชียงใหม่  ขอเจ้าผู้เป็นหลานอย่าได้มีความสงสัยในตัวอาแต่ประการใด  และอาก็มิได้มีเจตนาร้ายอะไร  นอกจากจะมาเคารพพระศพเท่านั้น          ข้างฝ่ายเจ้าท้าวแสนภูนั้น  เมื่อทรงทราบว่าเจ้าขุนเครือผู้อาได้ยกกองทัพเข้ามา  ก็ให้จัดแต่งการป้องกันบ้านเมืองไว้อย่างแข็งแรง  ฝ่ายเจ้าขุนเครือเมื่อส่งราชสาส์นถึงเจ้าแสนภูแล้ว  ก็ถอยทัพไปตั้งอยู่ที่ประตูเชียงใหม่และประตูสวนดอก (เวลานั้น  ตลาดอยู่ข้างวัดพระสิงห์ปัจจุบัน)  เจ้าขุนเครือตั้งทัพคอยทีอยู่  จะเข้าจับกุมเอาตัวเจ้าแสนภูผู้หลานในขณะที่เจ้าแสนภูออกไปชมตลาดในตอนเช้า          ฝ่ายเจ้าแสนภูนั้น  หาได้มีความประมาทไม่  พระองค์ทรงดำริว่าแม้ตัวเราจะยกกองทัพออกสู้รบกับกองทัพเจ้าขุนเครือผู้อาก็ย่อมทำได้  แต่อาจพลาดพลั้งลงไปเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตด้วยน้ำมือทหารหาเป็นการสมควรไม่  เมื่อเป็นดังนี้สมควรที่พระองค์จะเสด็จหลบหนีออกจากเมืองเชียงใหม่เสียก่อน  จึงจะไม่เป็นเวรานุเวรสืบต่อไป  เมื่อทรงดำริเช่นนั้นแล้วก็ทรงอพยพครัวหนีออกจากเชียงใหม่ไปทางประตูหัวเวียง คือ ประตูช้างเผือก  เวลานั้นยังไม่เรียกว่าประตูช้างเผือก  ชื่อประตูช้างเผือกนี้เพิ่งมาเรียกในสมัยหลังในรัชกาลของพระเจ้าแสนเมืองมา          เจ้าแสนภูพาครอบครัวหนีไปหาเจ้าท้าวน้ำท่วมอนุชาซึ่งครองเมืองฝาง  พ่อท้าวน้ำท่วมก็จัดแต่งผู้คนออกไปส่งเจ้าแสนภูเชษฐาและครอบครัวถึงเมืองเชียงราย  เจ้าแสนภูจึงนำความกราบบังคมทูลพระเจ้าชัยสงครามพระราชบิดาให้ทรงทราบทุกประการ  พระเจ้าชัยสงครามทรงทราบดังนั้น  ก็ทรงพระพิโรธพระอนุชาเป็นอันมาก  ทรงมีพระราชดำรัสต่อหน้าบรรดามุขมนตรีทั้งหลายว่า  ขุนเครือนี้ได้กระทำความผิดอย่างร้ายแรงถึง ๓ ประการ  ประการที่ ๑ ได้ลอบทำมิจฉาจารต่อภริยาของกูที่เมืองเชียงดาว  ประการที่ ๒ แย่งชิงเอาเมืองเชียงดาวที่พระราชบิดาประทานให้แก่กู  ประการที่ ๓ บังอาจยกไพร่พลมาแย่งชิงเมืองเชียงใหม่จากลูกของกูอีก  ฉะนั้นกูจะยกไปปราบมันเสียให้จงได้          ทรงมีพระราชดำรัสดังนั้นแล้ว  ก็โปรดให้จัดแต่งกองทัพไปตีเมืองเชียงใหม่ในเดือน ๗ ขึ้น ๑ ค่ำ ปีวอก  ตรงกับพุทธศักราช ๑๘๖๒  โปรดให้เจ้าท้าวน้ำท่วมราชบุตรองค์ที่ ๒ เป็นทัพหน้ายกไปยังเมืองเชียงใหม่ก่อน  เจ้าท้าวน้ำท่วมยกไปถึงเมืองเชียงใหม่ในวันอังคารเดือน ๗ แรม ๑๓ ค่ำ เวลาใกล้รุ่ง  ให้ตั้งทัพอยู่ที่ตำบลทุ่งแสนตอ  เจ้าท้าวน้ำท่วมจึงจัดแต่งกลศึกอันมีชื่อว่าราชปัญญา  คือแต่งคนเอาเครื่องศึกใส่หาบดังประหนึ่งมาเข้าเวรรั้งเมือง  ดังที่เคยปฏิบัติมาแต่กาลก่อน          พวกไพร่พลที่ปลอมตัวไปนั้น  ก็เข้าไปประจำอยู่ทุกประตูเมือง  แล้วพระองค์จัดแต่งทหารอีกกองหนึ่ง  ยกเรียงรายกันล้อมตัวเมือง  เพื่อให้พวกชาวเมืองเป็นกังวลรักษาหน้าที่  ครั้นได้ยามดี  เจ้าท้าวน้ำท่วมกับทหารร่วมพระทัยก็ลอบยกเข้าไปถึงประตูเมือง  ไพร่พลที่ปลอมเข้าไปเป็นคนรักษาประตูก็เปิดประตูเมือง  ออกรับกองทัพของเจ้าท้าวน้ำท่วมเข้าเมืองได้  แล้วไพร่พลทั้งหลายก็พากันโห่ร้องยิงปืนตีฆ้องกลองอย่างสนั่นหวั่นไหว  ชาวเมืองทั้งหลายของเจ้าท้าวน้ำท่วม  ไล่ฟันไพร่พลของเจ้าขุนเครือล้มตายลงเป็นอันมาก          ข้างฝ่ายเจ้าขุนเครือนั้น  เสพสุรามึนเมานอนหลับอยู่ในหอคำ  นายประตูที่เฝ้ารั้งคุ้มหลวงอยู่  เห็นไพร่พลของเจ้าท้าวน้ำท่วมบุกเข้ามาเช่นนั้นก็รีบเข้าไปปลุกร้องว่า “กองทัพเจ้าท้าวน้ำท่วมผู้หลานเจ้า  ตนครองเมืองฝางนั้น  ยกเข้าเมืองได้แล้ว  และกำลังยกเข้ามายังคุ้มหลวง  ขอเจ้าเร่งรีบหนีเอาตัวรอดเถิด” แล้วนายประตูก็รีบหนีเอาตัวรอดไป  ฝ่ายเจ้าขุนเครือได้ยินดังนั้น  ก็มีความตกพระทัยเป็นอันมาก  รีบลุกขึ้นจากที่บรรทมวิ่งไปตีกลองสัญญาณเรียกไพร่พล  แต่หามีผู้ใดมาไม่  เพราะต่างก็ตื่นหนีศึกไปก่อนแล้ว  เจ้าขุนเครือเลยตกตะลึงยืนพะว้าพะวังอยู่ที่นั้นเอง  ไพร่พลของเจ้าท้าวน้ำท่วมเข้าไปถึงก็เลยจับกุมเอาตัวเจ้าขุนเครือได้  และนำไปถวายเจ้าท้าวน้ำท่วม  เจ้าท้าวน้ำท่วมจึงให้เอาตัวไว้เพื่อรอให้พระเจ้าชัยสงครามพระราบิดาทรงพิจารณาโทษด้วยพระองค์เอง          เมื่อเจ้าท้าวน้ำท่วมจัดการบ้านเมืองจนเข้าสู่ความสงบเรียบร้อยแล้ว  ก็ส่งข่าวสาส์นไปกราบทูลให้พระราชบิดา ณ เมืองเชียงรายให้ทรงทราบ  พระเจ้าชัยสงครามทรงมีพระทัยโสมนัสยินดีเป็นที่ยิ่ง  ทรงตรัสชมเชยพระราชบุตรองค์ที่ ๒ ว่าแกล้วกล้าในการสงคราม  สมควรที่จะได้ครองเมืองเชียงใหม่แทนเจ้าแสนภูต่อไป  ครั้นแล้วพระองค์ก็ทรงยกพหลพลเสนาตรงไปยังเมืองเชียงใหม่  โปรดให้ทำพิธีปราบดาภิเษกให้เจ้าท้าวน้ำท่วมเป็นพระยาครองเมืองเชียงใหม่          เมื่อเจ้าท้าวน้ำท่วมได้ครองบัลลังก์เมืองเชียงใหม่  ทรงมีพระชนมายุได้ ๓๐ ชันษา  ปีที่ขึ้นครองเมืองเชียงใหม่นั้นตรงกับปี พ.ศ. ๑๘๖๕  ส่วนเจ้าขุนเครืออนุชานั้น  ทรงมีพระเมตตาอยู่ว่าเป็นเชื้อพระวงศ์เดียวกัน  และเป็นอนุชาองค์เดียวเท่านั้น  จึงไม่ลงพระอาญาฆ่าฟัน  เพียงแต่ให้จำขังไว้ ณ ที่มุมเมืองทางด้านตะวันตกเฉียงใต้  และให้หมื่นเรืองเป็นผู้ดูแล   เจ้าขุนเครือถูกคุมขังอยู่ได้ ๔ ปีก็พิราลัย  และมุมเมืองทางด้านนั้น  ส่วนหมื่นเรืองผู้ดูแลนั้น  เมื่อถึงแก่กรรมลงก็สร้างกู่ที่บรรจุอัฐิไว้ ณ ที่นั้น  มุมเมืองด้านนั้นเลยเรียกว่าแจ่งกู่เรือง  ตามนามของหมื่นเรืองนั้นเอง (คำว่า แจ่งกู่เรือง เมืองเหนือออกเสียงเป็น แจ่งกู่เฮือง)          เจ้าท้าวน้ำท่วมครองเมืองเชียงใหม่ได้ ๒ ปี  ลุปี พ.ศ. ๑๘๖๗  มีผู้ไปกราบทูลพระเจ้าชัยสงครามว่า  เจ้าท้าวน้ำท่วมจะคิดกบฏ  พระเจ้าชัยสงครามทรงมีความระแวง  จึงโปรดให้เจ้าท้าวงั่วราชบุตรองค์เล็กมาคุมตัวเจ้าท้าวน้ำท่วมไปยังเมืองเชียงราย  ทรงไต่สวนทวนความดูก็ไม่ปรากฏแน่ชัดว่าพระราชบุตรองค์ที่ ๒ จะคิดทรยศจริงดังคำกราบทูลนั้น  จึงโปรดให้ไปครองเมืองเชียงตุง  และโปรดให้อภิเษกเจ้าแสนภูราชบุตรองค์โตเป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่เป็นครั้งที่ ๒  ครั้นเสร็จจากพิธีอภิเษกเจ้าแสนภูแล้ว  ก็เสด็จกลับคืนไปยังเมืองเชียงราย  สถิตสำราญอยู่ได้ ๒ ปี  ก็ทรงพระประชวรสวรรคต  สิริรวมพระชนมายุได้ ๗๒ ชันษา  เจ้าแสนภูราชบุตรองค์โตได้เถลิงราชสมบัติสืบต่อมา  และได้ทรงไปบูรณะเมืองเชียงแสนซึ่งเป็นเมืองร้างอยู่นั้น  แล้วย้ายราชธานีไปอยู่ที่เมืองเชียงแสนตลอดรัชกาลของพระองค์ จาก "คนดีเมืองเหนือ"  -  สงวน  โชติสุขรัตน์ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 50 11:36:02 ]

ความคิดเห็นที่ 38 สวัวดีคุณกัมม์ และ ทุกๆคนครับ เข้ามาตามอ่านและให้กำลังใจ คุรกัมม์ต่อไป ได้เห็น คห ของคุณObst แล้วรู้สึกดีใจกับคุณกัมม์ด้วยครับ ตอนนี้ที่แพร่ฝนตกทั้งวันเลยครับ เนื่องจากมีพายุดีเปรสชั่นขึ้นฝั่งที่พม่า ไม่รู้จะมีน้ำป่าอีกรึป่าว แก้ไขเมื่อ 04 พ.ค. 50 16:25:49 จากคุณ : CrazyMc - [ 4 พ.ค. 50 13:10:13 ]

ความคิดเห็นที่ 39 แล้ว  ครูบาศรีวิชัย มีบันทึกไว้ใน "คนดีเมืองเหนือ"  ของ  สงวน  โชติสุขรัตน์ ด้วยรึเปล่าครับ หรือคุณกัมม์จะบรรจุไว้ในภาคหลัง จากคุณ : NickyNick - [ 4 พ.ค. 50 15:57:52 ]

ความคิดเห็นที่ 40 สวัสดีครับ คุณ CrazyMc สวัสดีครับ พี่นิค ขอบพระคุณสำหรับกำลังใจครับ สำหรับ "ครูบาศรีวิชัย ตนบุญแห่งลานนา" กำลังหนักใจอยู่ครับพี่ ทั้งๆที่เก็บรวบรวมภาพของท่านไว้เยอะแล้ว แต่มีเนื้อเรื่องถึง ๘๐ หน้า  คัดวันละ ๑๐ หน้า ตก ๘ วัน อีกทั้งเนื้อหาของเรื่องมี ข้อความกล่าวหาท่านเป็นกบฏด้วย เกี่ยวเนื่องกับกระทู้ที่แล้ว สมเด็จฯ กรมพระยาวชิรญาณฯ จัดระเบียบสงฆ์ เดียวจะได้เรื่องใหม่อื่นๆ ตามมาอีกครับ  ขอยกไว้ก่อนนะครับพี่นิค สำหรับเรื่องครูบาศรีวิชัยกับเหตุวุ่นวายครั้งนั้น  มีพระวินิจฉัยในสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ  ดังนี้          ....คุณวิเศษของเจ้าพระยายมราชในข้อที่มีอัธยาศัย "เข้าคน" ได้ทุกชนิด มีเป็นอย่างแปลกประหลาด จะเอามาเล่าพอให้เห็นเป็นอุทาหรณ์เรื่องหนึ่ง คือ เมื่อก่อนท่านจะได้เป็นข้าหลวงเทศาภิบาล เกิดไฟไหม้ที่วัดมหาธาตุเมืองนครศรีธรรมราชจนปรักหักพัง มีพระภิกษุองค์หนึ่ง เรียกกันว่า "อาจารย์ปาน" ศรัทธาเที่ยวชักชวนผู้คนให้ช่วยกันบูรณะปฏิสังขรณ์ให้คืนดีอย่างเดิม ก็พระมหาธาตุเมืองนครศรีธรรมราชนั้น นับอยู่ในเจดีย์วัตถุอันเป็นหลักของประเทศสยามแห่งหนึ่ง บรรดาพุทธศาสนิกชนในแหลมมลายูนับถือทั่วไปจนถึงเมืองปีนัง เมืองสิงคโปร์ และเมืองมอญ เมื่อทราบข่าวว่าอาจารย์ปานจะบูรณะปฏิสังขรณ์พระมหาธาตุให้คืนดี คนทั้งหลายก็พากันเลื่อมใสศรัทธาที่จะช่วย ที่เป็นคนมั่งมีศรีสุขก็บริจาคเงินถวายอาจารย์ปานให้เป็นทุน ที่ไม่มีเงินก็เอาแรงของตนมาช่วยให้อาจารย์ใช้สอย บางพวกก็ถวายเสบียงอาหารสำหรับเลี้ยงคนทำงาน เวลาทำการปฏิสังขรณ์นั้นตัวอาจารย์พักอยู่ในวิหารน้อยที่วัดร้างตรงหน้าวัดมหาธาตุออกมา และปลูกเพิงมุงจากให้คนทำงานอาศัยเต็มไปในลานวัดนั้น มีพวกผู้ชายที่รับเป็นกรรมกรผลัดเปลี่ยนกันมาอยู่ประจำทำงานคราวละหลายๆร้อย พวกที่เป็นผู้หญิงก็พากันไปรับทำครัวเลี้ยงพวกกรรมกรที่ทำงาน ว่าโดยย่อ คนนับถืออาจารย์ปานเมืองนครศรีธรรมราชครั้งนั้น เป็นทำนองเดียวกันกับนับถือพระศรีวิชัยในมณฑลพายัพเมื่อภายหลัง          เมื่อเจ้าพระยายมราชไปพบอาจารย์ปาน แทนที่จะแสดงความรังเกียจในทางการเมือง กลับเข้าคบหาวิสาสะช่วยเหลือจนอาจารย์ปานนับถือ เมื่อสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จประพาสเมืองนครศรีธรรมราชครั้งหนึ่ง อาจารย์ปานรับช่วยเจ้าพระยายมราชในการหากรรมกรหาบขน คือชักชวนพวกราษฎรที่มาทำการปฏิสังขรณ์นั้นเอง ให้ช่วยกันสนองพระเดชพระคุณสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว คนเหล่านั้นก็เต็มใจไม่มีใครรังเกียจ ถึงเจ้าพระยายมราชให้พาดสายโทรศัพท์แต่จวนของท่าน ไปจนวิหารน้อยที่อาจารย์ปานอยู่ จะต้องการแรงงานเมื่อใด พูดโทรศัพท์ไปถึงอาจารย์ปานก็ขอแรงส่งคนมาให้ได้ทันที          ครั้นนั้นสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเลยเสด็จไปทอดพระเนตรถึงโรงงานของอาจารย์ปาน ทรงอนุโมทนาแล้วโปรดตั้งอาจารย์ปานเป็นที่พระครูเทพมุนี ตำแหน่งพิเศษในคณะสงฆ์เมืองนครศรีธรรมราชต่อมา เรื่องนี้ถ้าเปรียบกับประวัติพระศรีวิชัยก็เห็นได้ว่า ผู้มีสติปัญญาอัธยาศัยเช่นเจ้าพระยายมราชอาจจะใช้อุบายแปรเหตุอันอาจจะให้ร้ายให้กลายเป็นดีได้..... http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=1&date=24-03-2007&gblog=16 ขอหยอดหนุ่มสุพรรณฯ เอาใจไว้สักนิดนะครับ ถ้าตอนนั้นถ้า พระยาสุขุมนัยวินิจ(ปั้น) ได้ไปจัดเทศภิบาลในมณฑลพายัพ   ครูบาท่านก็อาจจะได้เป็นอย่างพระอาจารย์ปานก็ได้นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 50 16:25:38 ]

ความคิดเห็นที่ 41 กรุงเทพไม่ได้เห็นดวงอาทิตย์หลายวันเเล้วครับ คุณ CrazyMc ก็ดี  ดีกว่าร้อน  ช่วงก่อนกิ๋นข้าวกะบ่ลำ นอนกะบ่ได้ ฮ้อนแก่ ฝนตกพรำๆ  อย่างนี้ไม่อยากมาทำงานเลยครับ  (ใค่จวนน้องๆเล่นผีผ้าห่ม) ที่กระทู้โน่นกำลังคุยกันเรื่องพระภรรยาเจ้า  พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย  แต่เดิมคือหม่อมเจ้าแฉ่ เหตุใดพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ไม่โปรดให้เป็นตำแหน่งพระภรรยาเจ้า  อีกทั้งลูกเธอก็เป็นแต่พระองค์เจ้า พอดีผมไปแก้ Blog ประกาศพระราชพิธีโสกันต์ สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์  พบพระราชนิพนธ์แบบธรรมเนียมราชตระกูล  แทรกอยู่ในเรื่องนั้น  ว่า           .....เมื่อแผ่นดินสืบๆมา พระราชโอรส พระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินใหญ่ แลกรมพระราชวังที่ประสูติแต่พระมารดาเป็นเจ้าฟ้าก็ดี เป็นพระองค์เจ้าก็ดี คงเป็นเจ้าฟ้า ถ้ามารดาเป็นแต่หม่อมเจ้าแลราชนิกูลแลธิดาเมืองน้อยรอบคอบ ก็คงเป็นแต่พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้า ต่อพระเจ้าแผ่นดินใหญ่โปรดให้เป็นเจ้าฟ้าจึงเป็นได้..... โอ้...แต่เดิมมันเป็นอย่างนี้  แต่เราไปยึดหลักจากพระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๕  จึงเขวไปไกล หากท่านใดสนใจตามไปที่กระทู้นี้ครับ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5369360/K5369360.html แก้ไขเมื่อ 04 พ.ค. 50 18:10:47 จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 50 16:39:15 ]

ความคิดเห็นที่ 42 .....เมื่อแผ่นดินสืบๆมา พระราชโอรส พระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินใหญ่ แลกรมพระราชวังที่ประสูติแต่พระมารดาเป็นเจ้าฟ้าก็ดี เป็นพระองค์เจ้าก็ดี คงเป็นเจ้าฟ้า ถ้ามารดาเป็นแต่หม่อมเจ้าแลราชนิกูลแลธิดาเมืองน้อยรอบคอบ ก็คงเป็นแต่พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้า ต่อพระเจ้าแผ่นดินใหญ่โปรดให้เป็นเจ้าฟ้าจึงเป็นได้.....           ได้คำตอบที่ติดค้างมานานแล้วละครับว่าทำไมเมื่อแรกประสูติ สมเด็จครู (สมเด็จฯ เจ้าฟ้า กรมพระนริศรานุวัดติวงศ์) ถึงดำรงพระยศเป็นพระองค์เจ้า  ขอบคุณสำหรับความกระจ่างนะครับ         เป็นกำลังใจให้ต่อไปครับ ด้วยความเคารพ จากคุณ : เกนหลงหนึ่งหรัด - [ 7 พ.ค. 50 02:15:02 ]

ความคิดเห็นที่ 43 สวัสดีครับ คุณครู เกนหลงหนึ่งหรัด แบบธรรมเนียมราชตระกูล พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๔ กับที่ ๕ มีรายละเอียดบางข้อ  แตกต่างกันไปบ้าง  น่าสนใจดีครับ พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ ๔ จะแทรกอยู่ในประกาศพระราชพิธีโสกันต์  สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ ครับ สำหรับกระทู้นี้  "คนดีเมืองเหนือ"  พอสมควรแล้ว ขอจบกระทู้เพียงเท่านี้นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 50 08:10:10 ]

ความคิดเห็นที่ 44 เรียนเชิญทุกๆ ท่าน ที่กระทู้ บันทึกรับสั่งสมเด็จฯ ครับ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5384339/K5384339.html จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 50 14:43:12 ]