ความคิดเห็นที่ 1 วันที่ ๑๒ มิถุนายน เป็นวันฌาปนกิจศพมารดาของโกษาปาน แกมเฟอร์อธิบายไว้ว่า “มารดาแท้ของโกษาปานล่วงลับไปแล้วเมื่อ ๑๕ เดือนก่อน นี่เป็นการฌาปนกิจศพแม่นมของโกษาปานที่ตัวท่านเคารพนับถือเสมือนแม่” แม่นมผู้นี้จะใช่ “เจ้าแม่วัดดุสิต” หรือไม่ แกมเฟอร์ไม่ได้อะไรมากกว่านี้ จึงเดาอะไรไม่ได้ เพียงแต่บอกว่าสถานที่ฌาปนกิจศพของผู้ล่วงลับอยู่ในระหว่าง ๒ แควของแม่น้ำตรงข้ามกรุง ณ กลางที่นี้ได้ก่อเจดีย์สูงใหญ่ ประดับประดาอย่างวิจิตรพิสดาร หีบศพวางอยู่บนพื้นไม้หอม สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จมาฌาปนกิจศพด้วยพระองค์เอง “เพื่อเป็นเกียรติแก่ท่านโกษาธิบดี ผู้ซึ่งพระองค์ทรงมีความนับถืออย่างน่าพิศวง” มีการสร้างอาศรมให้ภิกษุสงฆ์อยู่อาศัยด้วย ประตูนำไปสู่ “กุฏิ” สงฆ์ มีหลังคาหลายชั้นลงรักปิดทองสวยงาม พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา มีข้อความหนึ่งเกี่ยวกับมารดาออกญาโกษาธิบดี (เหล็ก) ออกญาโกษาธิบดี (ปาน) ดังนี้         “ในขณะนั้นสมเด็จพระอัครมเหสีเดิมแห่งสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงในบรมโกศซึ่งเป็นพระราชมารดาเลี้ยงของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดิน ได้อภิบาลบำรุงรักษาพระองค์แต่ยังทรงพระเยาว์นั้น ครั้นสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงเสด็จสวรรคตแล้ว จึงทูลลาสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินเสด็จออกไปตั้งพระตำหนักอยู่ในที่ใกล้พระอารามวัดดุสิต และที่พระตำหนักวัดดุสิตนี้เป็นที่พระตำหนักแต่ก่อน ครั้นแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้าและเจ้าแม่ผู้เฒ่าซึ่งเป็นพระสนมเอกของสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า และเป็นมารดาเจ้าพระยาโกษาเหล็ก เจ้าพระยาโกษาปาน ซึ่งได้ขึ้นไปช่วยกราบทูลขอพระราชทานโทษสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินขณะเป็นที่ออกหลวงสรศักดิ์ และชกเอาปากเจ้าพระยาวิไชเยนทร์ครั้งนั้น และเจ้าแม่ผู้เฒ่านั้นได้ตั้งพระตำหนักอยู่ในที่นี้ ครั้นแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพระองค์นี้และสมเด็จพระราชมารดาเลี้ยงก็เสด็จตั้งพระตำหนักอยู่ในที่นั้นสืบต่อกันมา แล้วจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าตั้งให้เป็นกรมพระเทพามาตย์ ”8         ข้อความที่คัดมาเสนอนี้ เป็นเรื่องราวของ ๓ รัชกาล จึงจำต้องตีความหมายให้กระจ่างเสียก่อน คือ ๑) แม่ของโกษาเหล็ก, โกษาปาน (เมื่อสิ้นแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์) ทูลลาไปสร้างพระตำหนักอยู่ที่วัดดุสิต และได้นามต่อมาว่า “เจ้าแม่วัดดุสิต” ๒) แม่เลี้ยงของออกหลวงสรศักดิ์ เมื่อสิ้นแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชาแล้วก็ทูลลาออกไปตั้งพระตำหนักอยู่ในที่ใกล้พระอารามวัดดุสิต สมเด็จพระเจ้าเสือทรงพระกรุณาโปรดตั้งให้เป็นกรมพระเทพามาตย์           เกี่ยวกับพระนมของสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า ม. เดอลาลูแบร์ ระบุไว้อีกท่านผู้หนึ่งคือมารดาของพระเพทราชา ดังข้อความว่า “ มารดาของออกหลวงพระพิพิธราชานั้น เป็นพระนมของพระมหากษัตริย์รัชกาลปัจจุบัน และมารดาของท่านเอกอัครราชทูต (หมายถึงออกพระวิสุทธสุนทร) ที่เราได้เห็นตัวกันที่นี่ (ในประเทศฝรั่งเศส) ก็เป็นพระนมเหมือนกัน ” 9 เป็นอันว่าสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า มีพระนมอยู่ ๒ คือ มารดาของโกษาเหล็ก, โกษาปาน และมารดาของพระเพทราชา           เกี่ยวกับพระเพทราชา ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า มีข้อความแย้งกันระหว่าง ม. เดอลาลูแบร์ และบาทหลวงตาชาร์ด คือ ลาลูแบร์ เชื่อว่า พระเพทราชาเป็นขุนนางอยู่ในบรรดาศักดิ์ “ออกพระ” ดังข้อความของท่านว่า “ ออกพระพิพิธราชาซึ่งเรียกกันให้เพี้ยนไปว่า เพทราชา เป็นผู้บังคับบัญชาเหล่าช้างและเหล่าม้าทั้งปวงอยู่และนับว่าเป็นกรมที่ใหญ่โตกรมหนึ่งแห่งราชอาณาจักร ล้วนอยู่ใต้บังคับบัญชาออกพระพิพิธราชาทั้งสิ้น ซึ่งแม้จะมีบรรดาศักดิ์เป็นเพียง ออกพระ ก็ยังมีศักดิ์มีอำนาจยิ่งใหญ่ประชาชนพลเมืองก็รักมาก ”10          ส่วนบาทหลวงตาชาร์ดลงข้อความไว้เพียงสั้น ๆ จนกลายเป็นปริศนาไปว่า “ คณะทูต (ฝรั่งเศส) ได้เข้าพบบุคคลผู้หนึ่ง ซึ่งตาชาร์ดระบุชื่อว่า Elephant Prince ผู้ถือกำเนิดวันเดียวกับสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า ”11          ตาชาร์ดบันทึกข้อความนี้ไว้เมื่อท่านร่วมกับคณะทูตฝรั่งเศสเข้ามาสู่กรุงศรีอยุธยากับคณะทูตชุด เชอวาเลียร์ เดอโชมองต์ ใน ค.ศ. ๑๖๘๕ ข้อความสั้น ๆ เช่นนี้ ให้ความเข้าใจเป็นข้อมูลไว้เป็น ๓ ประเด็น คือ ๑) ท่านผู้นี้เป็นเจ้า ไม่ใช่ข้าราชการ ๒) ท่านผู้นี้บังคับบัญชากรมคชบาล ซึ่งพระราชพงศาวดารใช้คำว่า “จางวาง” และ ๓) ท่านผู้นี้เกิดร่วมวัน, เดือน, ปี, กับสมเด็จพระนารายณ์เป็นเจ้า หรือร่วม “สหทินชาติกับสมเด็จพระนารายณ์”            การที่ตาชาร์ด และเดอลาลูแบร์ ต่างบันทึกเรื่องราวในรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์ในเรื่องพระเพทราชา เมื่อเอามารวมกันเข้า ก็จะได้ผลดังนี้ พระเพทราชาถือกำเนิดร่วม วัน, เดือน, ปี กับเจ้าฟ้านารายณ์ และท่านได้รับพระราชทานนมร่วมกับสมเด็จพระนารายณ์ และเมื่อมาผนวกกับความจากพระราชพงศาวดารเกี่ยวกับโกษาธิบดีขุนเหล็กเข้าด้วย ก็จะรวมผลได้ว่า ทั้งเจ้าฟ้านารายณ์ พระเพทราชา และขุนเหล็ก ถือกำเนิดร่วมปี คือร่วมสหชาติกัน และเจ้าฟ้านารายณ์มีพระนมอยู่สองคือ แม่ของพระเพทราชาและเจ้าแม่วัดดุสิต ปัญหาที่ยังตีไม่แตก คือ ใครเป็นพ่อของพระเพทราชาและขุนเหล็ก ภาพ ขบวนเรือในบันทึกชาวต่างประเทศ สมัยพระนารายณ์มหาราช แก้ไขเมื่อ 05 พ.ค. 50 12:16:06 จากคุณ : วรณัย - [ วันฉัตรมงคล 12:09:37 ]

ความคิดเห็นที่ 2 พระราชพงศาวดาร ระบุถึง แม่ของขุนเหล็กทูลลา (ออกจากพระราชวัง) ไปตั้ง “พระตำหนักอยู่ที่ใกล้พระอารามวัดดุสิต” ถ้าแม่ของขุนเหล็กเป็นผู้หญิงสามัญ ทำไมพระราชพงศาวดารจึงไม่ใช้คำว่าไปสร้างบ้านอยู่ที่ใกล้พระอารามดุสิต นี่กลับใช้คำว่าไปตั้ง “พระตำหนัก” อันเป็นศัพท์แสงใช้สำหรับเจ้านายไม่ใช่บ้านราษฎรสามัญ บางทีแกมเฟอร์จะให้ข้อมูลเพิ่มเติมในเรื่องเหล่านี้ได้บ้าง แกมเฟอร์ระบุว่า “วันที่ ๑๒ มิถุนายน ค.ศ. ๑๖๙๐ มารดาแท้ของโกษาปานล่วงลับไปแล้ว เมื่อ ๑๕ เดือนก่อน” นี่ก็ต้องหมายความว่า เจ้าแม่วัดดุสิตวายชนม์แต่เดือนมีนาคม ค.ศ. ๑๖๘๙ ภายหลังวันสวรรคตของสมเด็จพระนารายณ์เพียง ๘ เดือน (วันสวรรคตของสมเด็จพระนารายณ์คือ ๑๑ กรกฎาคม ค.ศ. ๑๖๘๘) การที่มารดาโกษาเหล็ก, โกษาปาน ทูลลาออกจากพระราชวังเมื่อผลัดเปลี่ยนแผ่นดินใหม่ไปสร้าง “พระตำหนัก” อยู่ใกล้พระอารามวัดดุสิตและได้ใช้บั้นปลายของชีวิตที่พระตำหนักนี้เพียง ๘ เดือนก็วายชนม์ “เจ้าแม่ผู้เฒ่า” จึงได้รับขนานนามว่า “เจ้าแม่วัดดุสิต” สืบต่อมา           การที่มารดาเลี้ยงของโกษาปานวายชนม์ และมีการฌาปนกิจศพเมื่อวันที่ ๑๒ มิถุนายน ค.ศ. ๑๖๘๙ จึงไม่ใช่ศพ “เจ้าแม่วัดดุสิต” แต่เธอจะเป็นใคร เราต้องแสวงหาข้อมูลจาก Source อื่นต่อไป และพระอารามที่ทรงพระกรุณาโปรดให้สร้างเป็นอนุสรณ์โดยฝังกระดูกและอัฐิไว้ใต้ดิน แล้วก่อพระเจดีย์สรวม “พระศพ” ไว้ดังแกมเฟอร์เล่าไว้ว่าอยู่ “ระหว่างแควทั้งสองของแม่น้ำเจ้าพระยาตรงข้างกรุง” คืออยู่คนละฟากกับกรุงศรีอยุธยา และที่วัดพระเจ้าแพนงเชิงมีซากอารามเก่าอยู่หลายอาราม 12 จะเป็นอารามหนึ่งในหลายพระอารามนี้กระมัง (ปรากฏในแผนที่ของพระยาโบราณราชธานินทร์ว่ามี ๔ วัดคือ วัดรอ วัดโคก วัดขอม และวัดมณฑป)          มีข้อมูลเกี่ยวกับสมเด็จพระศรีสุธรรมราชา อนุชาสมเด็จพระเจ้าปราสาททองว่าท่านถูกสำเร็จโทษเมื่อวันที่ ๙ ตุลาคม ค.ศ. ๑๖๕๖ เป็นเดือนที่สามตั้งแต่ขึ้นครองราชย์ 13 ข้อมูลนี้เทียบกับพระราชพงศาวดารได้ดีทีเดียว เพราะพระราชพงศาวดาร (ฉบับพระราชหัตถเลขา) 14 ระบุว่า “พระศรีสุธรรมราชาธิราชเสวยราชย์ได้สองเดือนกับยี่สิบวัน”            วันขึ้นเสวยราชย์ของสมเด็จพระนารายณ์ก็คือวันเดียวกันนี้ คือ ๙ ตุลาคม ค.ศ. ๑๖๕๖ และวันสวรรคตของพระองค์ แกมเฟอร์ระบุไว้ว่า ๑๑ กรกฎาคม ค.ศ. ๑๖๘๙ 15 ค.ศ. ๑๖๘๙ นี้หลักฐานจากที่อื่น ๆ ให้ไว้ต้องกันว่า เป็น ค.ศ. ๑๖๘๘ ส่วนวันและเดือนตรงกันนี่เป็นข้อผิดพลาดของแกมเฟอร์ซึ่งข้าพเจ้าเคยพบครั้งแรก เพราะท่านเป็นคนละเอียด มีภูมิรู้แน่น ไม่น่าจะพลาดเช่นนี้เลย          ในข้อมูลอื่น ๆ เช่น พระเพทราชา สั่งจับพระอนุชาธิราช ๒ พระองค์ของสมเด็จพระนารายณ์สำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ที่เมืองลพบุรี ในข้อกล่าวหาว่า “พระอนุชาธิราชทั้ง ๒ พระองค์ ทรงฝักใฝ่อยู่ข้างฟอลคอน” เมื่อเทียบกับข้อความในพระราชพงศาวดารเรื่องเจ้าฟ้าอภัยทศ พระราชโอรสสมเด็จพระนารายณ์ ถูกสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ ที่วัดทราก เมืองลพบุรี เรื่องราวก็รับกันดี ยกเว้นแต่แกมเฟอร์กล่าวว่า พระอนุชาธิราช ๒ พระองค์ ถูกสำเร็จโทษ ไม่ใช่พระโอรสาธิราช ในเรื่องนี้ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงเชิงอรรถไว้ให้เป็นยุติว่า 16 “เจ้าอภัยทศ หนังสือพงศาวดารว่าเป็นพระราชโอรสสมเด็จพระนารายณ์ แต่ตามจดหมายเหตุของฝรั่งที่ได้เข้ามาเมืองไทยในครั้งนั้นทุกฉบับ กล่าวความต้องกันว่า สมเด็จพระนารายณ์ไม่มีพระราชโอรส มีแต่พระราชธิดา” ข้อมูลที่สำคัญเกี่ยวกับญาติโยมของพระเพทราชาที่แกมเฟอร์ให้ไว้คือ “ he had always looked upon Petraatia as his most intimate friend.,who was his Sister’s Son, whose Sisters and Daughters were the King’s Wives., and who besides having on all occasions expressed an abhorence for the burden of a Crown had never given the King room to suspect him of so cruel a design. Under this grief de died two days after, being the eleventh of July 1689 ”          ข้าพเจ้าจะพิจารณาแต่ข้อความที่อยู่ใน “อัญญประกาศ” เป็นข้อความเพียง ๑๓ คำ แต่มีความสำคัญมหาศาล สำคัญจนอาจรื้อฟื้นความเข้าใจเรื่องราชวงศ์บ้านพลูหลวงเสียใหม่ว่า ราชวงศ์บ้านพลูหลวงจะมีจริงตามที่พระราชพงศาวดารว่าไว้หรือไม่ เพราะพระราชพงศาวดารในเรื่องพระอนุชาสมเด็จพระนารายณ์ ก็ว่าเป็นพระราชโอรสเสียแล้ว ในเรื่องราวเครือญาติของผู้อื่นมิไขว้เขวยิ่งขึ้นหรือ ข้อความอัญญประกาศ แปลได้ว่า “(พระเพทราชา) เป็นโอรสของพระพี่นาง (ของสมเด็จพระนารายณ์) ส่วนพระขนิษฐาและพระธิดา (ของพระเพทราชา) เป็นบาทบริจาริกาของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (พระนารายณ์)”           อ่านคำแปลของตัวเองแล้วรู้สึกงง ๆ จึงขอทำความเข้าใจเสียใหม่ด้วยถ้อยคำธรรมดาว่า “พี่สาวใหญ่ของสมเด็จพระนารายณ์มีบุตรชื่อพระเพทราชา และน้องสาวและบุตรสาวของพระเพทราชา เป็นนางห้ามในสมเด็จพระนารายณ์” ตามศักดิ์ พระเพทราชาเป็นหลาน (น้า) สมเด็จพระนารายณ์ (และก็เป็นอื่น ๆ อีก) แต่แกมเฟอร์ไม่ได้บอกว่าใครคือพ่อของท่าน แต่เมื่อพี่สาวใหญ่ของสมเด็จพระนารายณ์ให้กำเนิดแก่พระเพทราชา ก็พอดีเจ้าฟ้านารายณ์ประสูติ เด็กทั้งสองจึงได้ร่วมนมกันมา          เมื่อเป็นเช่นนี้ แม่ของพระเพทราชาก็ต้องอยู่ในวังหลวง และแม่ของโกษาธิบดีเหล็กก็ต้องอยู่ในวังหลวงด้วย จึงจะสามารถถวาย “นม” ให้เจ้าฟ้านารายณ์ได้ เพราะตามข้อมูลจากพระราชพงศาวดาร แม่ของโกษาเหล็กเป็น “พระนม” สมเด็จพระนารายณ์และตามข้อมูลของลาลูแบร์ แม่ของพระเพทราชาก็เป็น “พระนม” ของสมเด็จพระนารายณ์ด้วย          แต่ใครเป็น “พ่อ” ของโกษาเหล็ก ใครเป็นพ่อของพระเพทราชา ข้าพเจ้ายังไม่พบจดหมายเหตุใด ๆ บอกไว้ ภาพ ขุนนางในสมัยพระนารายณ์มหาราช ภาพลายเส้นของลาลูแบร์ จากคุณ : วรณัย - [ วันฉัตรมงคล 12:22:59 ]

ความคิดเห็นที่ 3 ในขั้นนี้จึงขอขมวดข้อมูลต่าง ๆ เก็บสะสมไว้เป็น “ธนาคารข้อมูล” ดังนี้            แม่ของโกษาเหล็ก โกษาปาน ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ ลาออกจากวังไปตั้ง “พระตำหนัก” อยู่ข้างอารามวัดดุสิต จึงได้นามว่า เจ้าแม่วัดดุสิต เจ้าแม่วัดดุสิตมีบทบาทเข้าไปเฝ้าสมเด็จพระนารายณ์ยังเมืองลพบุรี กราบทูลขอพระราชทานโทษให้ออกหลวงสรศักดิ์ (เรื่องทำร้ายร่างกายออกญาวิไชเยนทร์ เพราะออกญาวิไชเยนทร์ให้สึกเอาภิกษุสามเณรออกทำราชการ) นี่เป็นข้อมูลตามพระราชพงศาวดาร              ส่วนแม่ของพระเพทราชา เป็นพี่สาวใหญ่ของสมเด็จพระนารายณ์ (ตามข้อมูลของแกมเฟอร์) เช่นนี้ต้องหมายความว่า แม่ของพระเพทราชาร่วมพระราชบิดากับสมเด็จพระนารายณ์คือ สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ทรงเป็นพระราชบิดาของแม่พระเพทราชาส่วนใครจะเป็นพ่อของพระเพทราชา เรายังไม่ทราบ            พระเพทราชาจึงมีทั้งตาเป็นพระเจ้าแผ่นดิน (คือพระเจ้าปราสาททอง) และมีน้าเป็นพระเจ้าแผ่นดิน (คือสมเด็จพระนารายณ์) การที่พระเพทราชามีกษัตริย์ทั้งสองเป็นตาและเป็นน้าเช่นนี้ และได้เป็นจางวาง “กรมช้าง” ในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ด้วย การที่บาทหลวงตาชาร์ดระบุถึงท่านว่า “Elephant Prince” จึงรับกันได้ดีกว่า ท่านเป็นเจ้าราชินีกูล ไม่ใช่ขุนนางธรรมดา          ท่านได้เข้าประชุมเสนาบดีตอน นายพล เต ฟาร์ช คุมทหารฝรั่งเศสจะเข้ามาประจำที่ป้อมบางกอก และได้คัดค้านเสียงแข็งกร้าวอยู่แต่ผู้เดียว แต่ก็คัดค้านไม่สำเร็จ การคัดค้านเรื่องทหารฝรั่งเศสจะเข้าประจำป้อมบางกอก สมเด็จพระนารายณ์มิได้ทรงถือเป็นความผิดต่อแผ่นดิน          ท่านได้เป็นผู้สำเร็จราชการ ตอนสมเด็จพระนารายณ์ทรงประชวร และท่านได้รับคำร้องทุกข์จากราษฎรเมืองบางกอก ถูกทหารฝรั่งเศสข่มเหงรังแก จนรับปากกับท่านสังฆราชภิกษุสงฆ์ จะขจัดปัดเป่าให้ (ตามข้อมูลของบาทหลวงเดอแบส)          ในที่สุดท่านจึงเข้ายึดอำนาจการปกครอง ขับไล่ทหารฝรั่งเศสให้ออกไปนอกพระราชอาณาจักร ส่วนตัวประกอบอื่น ๆ เช่น ออกญาวิไชเยนทร์ พระปีย์ ตลอดจนเจ้าฟ้าอภัยทศ เจ้าฟ้าง่อย ที่ฝักใฝ่เข้าข้างออกญาวิไชเยนทร์ ท่านก็ให้ประหารหรือสำเร็จโทษ เพราะเป็นศัตรูตัวสำคัญของแผ่นดิน จะเอาไว้ไม่ได้          การที่แกมเฟอร์ ระบุว่า พระเพทราชา “having on all occasions expressed an abhorence for the burden of the Crown” คือ “ในทุกโอกาส (พระเพทราชา) แสดงความเอือมระอาในภาวะหนักของพระมหากษัตริย์” ก็คงเป็นจริงตามนิสัยไม่ชมชอบการเป็นพระมหากษัตริย์ เพราะพระราชภาระมหาศาล แต่เมื่อได้รับทราบความเดือดร้อนของราษฎรอันเนื่องมาจากนโยบาย “ชักศึกเข้าบ้าน” ของสมเด็จพระนารายณ์ การจะแก้ไขความเดือดร้อนของราษฎรก็จำต้องขับไล่ทหารฝรั่งเศสให้ออกไปเสียจากราชอาณาจักร คือทั้งเมืองบางกอกและเมืองมะริด การจะปฏิบัติตามนโยบายนี้ได้ก็คือ ต้องขึ้นเป็นพระเจ้าแผ่นดินเสียเอง พระเจ้าน้าคือสมเด็จพระนารายณ์ทรงประชวรอยู่ และท่านก็เป็นผู้สำเร็จราชการอยู่แล้ว มีอำนาจสิทธิขาดอยู่ในมือ เรื่องราวที่ปรากฏในจดหมายเหตุของบาทหลวงเดอแบสแสดงภาวะความเดือดร้อนปั่นป่วนของบ้านเมืองในตอนนี้ ประกอบกับข้อมูลสั้น ๆ ที่แกมเฟอร์ให้ไว้ด้วย จึงเป็นข้อมูลที่สำคัญแสดงสาเหตุและเหตุการณ์แวดล้อมในการเปลี่ยนแผ่นดิน โดยเปลี่ยนนโยบายการต่างประเทศของสมเด็จพระนารายณ์นั่นเอง หมายเหตุท้ายเรื่อง               ข้าพเจ้าได้ข้อมูลในบทความนี้จากข้อเขียนของ แกมเฟอร์ คนเยอรมัน เกิดในแคว้น Westphalia และเข้ามารับหน้าที่เป็นนายแพทย์ประจำบริษัทค้าขายของฮอลันดาเข้ามายังกรุงศรีอยุธยาใน ค.ศ. ๑๖๙๐ ปีที่ ๒ ในแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชา (หรือสมเด็จพระมหาบุรุษตามที่ระบุไว้ในพระราชพงศาวดาร)          พระเพทราชาเป็นเจ้านายโดยพระราชมารดา ๆ เป็นราชธิดาสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง และยังเป็น “พระนมเอก” เจ้าฟ้านารายณ์ด้วย          เจ้าฟ้านารายณ์ ผู้ร่วมนมกับพระเพทราชา จึงเป็น “พระเจ้าน้า” ของพระเพทราชาด้วย เพราะ “พระนมเอก” ผู้นี้เป็นพี่สาวเจ้าฟ้านารายณ์ตามข้อมูลของแกมเฟอร์          ถ้าแกมเฟอร์ไม่ได้ให้ข้อมูลนี้ไว้ พวกเราปัจจุบันจะไม่เข้าใจว่า พระเพทราชาเป็นใครมาก่อน เป็นขุนนางในบรรดาศักดิ์ “ออกพระเพทราชา” หรือจะเป็น “เจ้า” ถ้าเป็นเจ้าจะเป็นโดยสืบสายมาจากใคร           แม้แต่ฝรั่งแต่ก่อน คือ ลาลูแบร์ ยังเข้าใจว่า พระเพทราชาเป็นขุนนางในบรรดาศักดิ์ “ออกพระ”บัดนี้เราได้ข้อมูลจากแกมเฟอร์ว่า ท่านเป็นเจ้าราชินีกูล ไม่ใช่ขุนนาง ความสงสัยไม่สะดวกใจในเรื่องท่านเข้าประชุมเสนาบดี และท่านได้รับแต่งตั้งเป็นผู้สำเร็จราชการในขณะที่พระเจ้าอยู่หัวทรงประชวรก็หมดไป เพราะท่านเป็นเจ้านาย ไม่ใช่ขุนนาง ถึงแม้จะเป็นเพียงเจ้านายโดยมีแม่เป็นราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง         ข้อมูลนี้ ให้ความกระจ่างแก่เราว่า พระเพทราชาเป็นใครแน่ เป็นความก้าวหน้าในวงวิชาการประวัติศาสตร์ไทยอีกก้าวหนึ่ง เป็นการก้าวหน้าจากข้อมูลของแกมเฟอร์          ราชทินนาม “พระเทพราชา” เป็นราชทินนามโดดเดี่ยว จะไม่มีท่านผู้อื่นทรงราชทินนามนี้ เป็นราชทินนามพิเศษสำหรับเจ้านายทางราชนิกูล ผิดกับราชทินนามเจ้านายทางราชวงศ์โดยตรง เช่นพระราเมศวร พระอินทราชา เราจะพบทั้งสองราชทินนามนี้ หลายองค์ต่างยุคต่างสมัยกัน ในพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา          ข้าพเจ้าได้ทราบมานานแล้ว เรื่องราวของแกมเฟอร์เข้ามากรุงศรีอยุธยาฯ ฯพณฯดิเรก ชัยนาม ได้แปลและตีพิมพ์ไว้นานแล้ว แต่ข้าพเจ้าจะยังไม่หยิบหนังสือของท่านออกอ่าน โดยเกรงจะทำให้ข้อเขียนของข้าพเจ้าต้องคล้อยตามอิทธิพลข้อเขียนของท่าน จึงเมื่อข้าพเจ้าเขียนบทความนี้เสร็จจึงพยายามแสวงหาหนังสือ ฯพณฯ ดิเรก ชัยนาม มาอ่านดูแต่ก็ยังหาไม่ได้ ได้แต่ฉบับ อ.สายสุวรรณ แปล (ตีพิมพ์ในงานฌาปนกิจ นายรวย ศยามานนท์ ๒๘ มกราคม ๒๕๐๘) แม้คำแปลนี้ ผิดกับความเข้าใจของข้าพเจ้าอยู่บ้าง แต่ก็ไม่สลักสำคัญนักจึงขอผ่านไป ภาพ ลายเส้นวัดไชยวัฒนาราม ที่แกมเฟอร์ล่องเรือขึ้นมาเห็นเป็นพระเจดีย์ทองอร่ามขนาดใหญ่ จากคุณ : วรณัย - [ วันฉัตรมงคล 12:31:52 ]

ความคิดเห็นที่ 4 สวัสดีครับคุณ วรณัย         แว๊บมาทักทายและให้กำลังใจก่อนครับ  เพราะยาวมากอ่านไม่ทันเดี๊ยวกลับมาจากทำธุระจะมาอ่านต่อครับ   ด้วยความเคารพ จากคุณ : เกนหลงหนึ่งหรัด - [ วันฉัตรมงคล 12:34:16 ]

ความคิดเห็นที่ 5 เชิงอรรถ 1. Engelbert Kaemfer, History of Japan - ฉบับภาษา High – Ducth และฉบับแปลเป็นภาษาอังกฤษตีพิมพ์พร้อมกันที่กรุงลอนดอน ค.ศ. ๑๗๒๗ ฉบับที่ผู้เขียนใช้เป็นฉบับตีพิมพ์ใหม่ที่ Glasgow, ค.ศ. ๑๙๐๖ สองบทแรกในหนังสือนี้เป็นเรื่องราวของกรุงศรีอยุธยา และอีก ๑๓ บทเป็นเรื่องราวญี่ปุ่น 2. ในระยะ ๑๗ ปีนี้ กงสุลใหญ่อังกฤษคนแรกคือ Rutherford Alcock ต่อด้วยราชทูต Sir Harry Parkes จนถึงสมัย “ฟื้นฟู” คือจักรพรรดิแมจิทรงปกครองประเทศญี่ปุ่นใน ค.ศ. ๑๘๖๘ โชกุนองค์สุดท้ายทรงพระนาม Tokugawa Keiki 3. ข้าพเจ้าเคยค้านคุณสันต์ ท. โกมลบุตร ในการแปล Monpan เป็นหมื่นปาน คราวนี้ข้าพเจ้าก็ขอค้าน อ.สายสุวรรณ ผู้แปล แกมเฟอร์ ในคำ Monpromcena หมื่นพรหมเสนาด้วย คำ mon ใน ๒ กรณีนี้ ข้าพเจ้าเชื่อว่าคือ หม่อมไม่ใช่หมื่น ตรงกับคำในสมัยรัตนโกสินทร์ว่าพระองค์เจ้าท่านทั้ง ๒ คือ โอรสกษัตริย์ โดยมีพระมารดาเป็นพระสนม ถ้าจะแปลเป็น หมื่นปาน, หมื่นพรหมเสนาแกมเฟอร์ บอกไว้ชัดเจนว่าจะต้องเขียน O-muen หรืออกหมื่น ไม่ใช่ Mon เฉย ๆ ถ้าท่านผู้อ่านคิดว่านี่เป็นปัญหาปลีกย่อย ไม่ใช่เรื่องสำคัญ ก็ขอได้โปรดพิจารณาด้วยว่า หม่อมปานคือต้นวงศ์ของสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ในราชวงศ์จักรี ดัง ร.๔ ทรงไว้ให้ปรากฏ              เราจำต้องขอบใจ แกมเฟอร์ ในการเขียนเรื่องราวสมัยอยุธยาไว้เป็นหลักฐานในการวินิจฉัยผู้เป็นต้นวงศ์จักรีว่าสืบสายมาจากใคร คือสืบสายมาจากพระเจ้าปราสาททอง 4. แกมเฟอร์ ประวัติศาสตร์ญี่ปุ่น, ฉบับตีพิมพ์ – Glasgow ๑๙๐๖ - เล่ม ๑ หน้า ๑๙ 5. จาก Lucien Fournereau, Le Siam Ancien Paris 1895. Plate XII หน้า ๓๔ 6. Kaempfer เล่มเดียวกัน หน้า ๒๒ 7. พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขา – โอเดียนสโตร์ เล่ม ๒ ตอน ๑ หน้า ๒๗๐–๑ 8. พระราชพงศาวดาร เล่มเดียวกัน หน้า ๑๔๑ 9. ม.ลาลูแบร์, ราชอาณาจักรสยาม แปลโดย สันต์ ท. โกมลบุตร. สำนักพิมพ์ก้าวหน้า กรุงเทพฯ พ.ศ. ๒๕๑๐ เล่มหนึ่ง หน้า ๓๙๘. 10. เล่มเดียวกัน หน้า ๓๙๗ 11. ขจร สุขพานิช, บาทหลวงเยซูอิตชาวฝรั่งเศสสู่ประเทศสยาม “ศิลปากร” ปีที่ ๑๘ เล่มที่ ๔ ฉบับพฤศจิกายน ๒๕๑๗ 12. แกมเฟอร์, เล่มเดียวกัน หน้า ๓๕ 13. แกมเฟอร์, เล่มเดียวกัน หน้า ๓๕ 14. พระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขา โอเดียนสโตร์ เล่ม ๒ ตอน ๑ หน้า ๔๗ 15. แกมเฟอร์, เล่มเดียวกัน หน้า ๓๕ 16. ดำรงราชานุภาพ เล่มเดียวกับหมายเหตุ ๒ เชิงอรรถ หน้า ๑๙๑ คัดลอกจากบทความ วิเคราะห์ข้อมูลของแกมเฟอร์ในต้นแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชา  : ขจร สุขพานิช  2519 ภาพ ลายเส้นเจดีย์ภูเขาทองที่หมอแกมเฟอร์ร่างไว้ จากคุณ : วรณัย - [ วันฉัตรมงคล 12:39:19 ]

ความคิดเห็นที่ 6 ที่ค้าน อ.สายสุวรรณ ใน คห.5  เชิงอรรถ 3  คือเล่มนี้เปล่าครับ จากคุณ : NickyNick - [ วันฉัตรมงคล 13:43:06 ]

ความคิดเห็นที่ 7 แวะมา...... จากคุณ : เมื่อไรจะหายเหงา - [ วันฉัตรมงคล 14:00:03 ]

ความคิดเห็นที่ 8 สวัสดีครับคุณวรนัย สวัสดีครับคุณนิค แวะมาทักทายครับ ผมขออนุญาติรับใช้ท่านที่สนใจและคุณวรนัยเพิ่มเติมในส่วนทราบ ในรูปกระทู้ที่ 3 เป็นรูปปรางค์ประธานของวัดพระราม ซึ่งเป็นพระปรางค์องค์ที่มีความสำคัญมากสำหรับแผ่นดินอยุธยา หากท่านมีแผนที่เกาะเมือง จะพบว่าวัดพระรามอยู่จุดศูนย์กลาง ของเกาะเมืองพอดี มากกว่าวัดมหาธาตุเสียอีก ย่อมเท่ากับว่า พระราเมศวรทรงตั้งพระราชหฤทัยที่จะเลือกและสถาปนา พระปรางค์วัดพระรามให้เป็น "มหาธาตุแห่งกรุงศรีอยุธยา" แต่การนั้นยังไม่ลุล่วงก็เกิดเหตุที่ทำให้พระองค์ต้อง สละราชบัลลังก์ไปครองลพบุรีเสียก่อนครับ แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 50 00:51:33 แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 50 00:45:57 แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 50 00:42:26 จากคุณ : โพธิ์ประทับช้าง (โพธิ์ประทับช้าง) - [ 8 พ.ค. 50 00:23:15 ]

ความคิดเห็นที่ 9 ขอบคุณคุณวรนัยมากสำหรับกระทู้ดีๆ ที่นำมาฝากครับ แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 50 00:52:30 จากคุณ : โพธิ์ประทับช้าง - [ 8 พ.ค. 50 00:50:12 ]

ความคิดเห็นที่ 10 สวัสดีครับทุกท่าน หยุดไป 2 วัน ผมกลับไปพลิกหนังสือเล่มที่ว่าใน คห.6 คุณวรณัยทำให้ผมอ่านหนังสืออย่างสนุกขึ้น เข้าใจขึ้น และพินิจพิเคราะห์ขึ้น อย่างเช่นคำ Mon ที่แปลบางแห่งว่าหม่อม บางแห่งว่าหมื่น ก็ได้ไปดูตรงนั้นด้วย แต่ผมไม่มีพื้นฐานในประวัติศาสตร์ช่วงดังกล่าว เลยไม่รู้ว่าถูกต้องหรือไม่ และไม่มีฉบับภาษาเดิมมาเปรียบเทียบด้วย แม้ผมจะไม่ทราบว่าถูกหรือผิด จริงหรือไม่จริง แต่คุณวรณัยก็ได้ช่วยจุดประกายความคิดของการวิเคราะห์ในเรื่องเหล่านี้ให้ ขอบคุณมากจริงๆ จากคุณ : NickyNick - [ 8 พ.ค. 50 09:11:25 ]

ความคิดเห็นที่ 11 แก้ไขเมื่อ 13 พ.ค. 50 13:44:35 จากคุณ : โพธิ์ประทับช้าง - [ 13 พ.ค. 50 13:43:44 ]