ความคิดเห็นที่ 1 ลักษณะการศึกษาของเจ้านายแต่โบราณ          ตามราชประเพณีมาแต่โบราณ  การศึกษาของเจ้านายซึ่งเป็นพระราชโอรสและพระราชธิดากวดขันยิ่งกว่าบุคคลจำพวกอื่น  จำเดิมแต่ยังทรงพระเยาว์อยู่ในพระราชวัง  พอรู้ความก็ต้องเริ่มทรงศึกษาสำหรับเจ้านาย  จึงเรียนในสำนักเจ้านายพระองค์หญิง  ซึ่งเป็นผู้ใหญ่พระองค์ใดพระองค์หนึ่งเป็นอาจารย์ (เมื่อรัชกาลที่ ๓ พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้หม่อมเจ้าและราชินิกุลที่เข้ามารับราชการฝ่ายใน เล่าเรียนอักขรสมัยจนถึงขั้นสูง  ท่านเหล่านี้ได้เป็นอาจารย์เมื่อรัชกาลที่ ๔ มีบ้าง)  เจ้านายที่ยังทรงพระเยาว์ทรงศึกษาเบื้องต้นไปจนได้ความรู้ชั้นอ่านเขียน  หรือถ้าจะเรียกอย่างปัจจุบันนี้ก็คือ  จนสำเร็จชั้นประถมศึกษา ก่อนพระชันษาได้ ๑๐ ปี  ต่อนั้นถึงเวลาเรียนชั้นมัธยม  คือ เรียนภาษาไทยชั้นสูงขึ้นไป  และเริ่มเรียนภาษามคธ  เรียนในสำนักอาจารย์เดิมบ้าง  ไปเรียนต่ออาลักษณ์หรือราชบัณฑิตย์เป็นอาจารย์บ้าง  จนพระชันษาถึงกำหนดโสกันต์  คือพระราชกุมารเมื่อพระชันษาได้ ๑๓ ปี  พระราชกุมารีเมื่อพระชันษาได้ ๑๑ ปี            ตั้งแต่นี้ไปการศึกษาจึงได้แยกกัน  ฝ่ายพระราชกุมารเมื่อไปทรงผนวชเป็นสามเณร  เล่าเรียนศีลธรรมและพระศาสนาในสำนักพระอุปัชฌาย์อาจารย์ตามสมควรแก่พระชันษา  แล้วลาผนวชมาประทับอยู่ฝ่ายหน้า  แต่นี้ไปทรงศึกษาวิชาเฉพาะอย่างตามพระอัธยาศัย  คือศิลปะศาสตร์  เช่นหัดทรงม้าและใช้เครื่องศัสตราวุธก็ดี  หัตถกรรมทำการช่างต่างๆ ก็ดี  นิติศาสตร์ราชประเพณีและวรรณคดีก็ดี  ชั้นนี้ทรงศึกษาในสำนักเจ้าหน้าที่หรือผู้เชี่ยวชาญในการนั้น ๆ  ไปจนพระชันษาได้ ๒๑ ปี  ออกทรงผนวชเป็นพระภิกษุ  เทียบตรงกับเข้ามหาวิทยาลัย  ทรงศึกษากิจในพระศาสนาชั้นสูงขึ้นไปจนถึงสมถภาวนาและวิชาวรรณคดีถึงชั้นสูงสุด  หรือวิชาอื่นอันไม่ขัดแก่สมณรูป  จนสำเร็จการศึกษาลาผนวชก็เข้ารับราชการได้ตามคุณวิชา          ฝ่ายพระราชกุมารีนั้น  เมื่อทรงพระเจริญขึ้นย่อมคงประทับอยู่ในพระบรมมหาราชวังตลอดไป  ทั้งเป็นสตรีภาพไม่มีกิจซึ่งทรงศึกษาวิชาชาย  การที่ทรงศึกษาต่อจากชั้นประถมขึ้นไปก็มีศีลธรรมและพระศาสนาเป็นต้น  นอกจากนั้นก็อยู่ในวิชาวรรณคดี  กับหัตถกรรมกระบวนช่างเป็นพื้น  บางพระองค์จึงทรงศึกษาต่อขึ้นไปถึงวิชาอื่นอันพึงจะเรียนได้ด้วยการอ่านตำรับตำรา คือ วิชาเลข วิชาโหรศาสตร์และโบราณคดีเป็นต้น ตามพระอัธยาศัย  ถึงกระนั้นบรรดาพระราชกุมารีย่อมได้ทรงศึกษามากทุกพระองค์  จึงได้มีเจ้านายพระองค์หญิงสามารถเป็นองอาจารย์สั่งสอนเจ้านายซึ่งทรงพระเยาว์ สืบต่อกันมาไม่ขาดทุกรัชกาล          การแต่งโคลงฉันท์กาพย์กลอน  นิยมมาแต่ก่อนว่าเป็นองค์สำคัญอันหนึ่งของความรอบรู้วรรณคดี  บรรดาพระราชกุมารี แม้ทรงศึกษาวิชาอื่นตามพระอัธยาศัย  แต่ส่วนวิชาวรรณคดีนั้นทรงแต่งโคลงฉันท์กาพย์กลอนได้แทบทุกพระองค์  ผิดกันแต่สามารถยิ่งและหย่อนหรือพระหฤทัยโปรดมากและน้อยกว่ากัน  แต่มีพระราชกุมารีบางพระองค์  ซึ่งทรงสามารถโดยมีพระอุปนิสัยในทางวรรณคดีถึงได้รับยกย่องของคนทั้งหลาย  ว่าอาจแต่งโตลงฉันท์กาพย์กลอนดีถึงกวีที่เป็นชาย            พระราชกุมารีซึ่งทรงพระเกียรติดังนี้มีน้อยพระองค์  ในครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี  ปรากฏพระนามสมเด็จพระราชธิดาของพระเจ้าบรมโกศ ๒ พระองค์  คือ เจ้าฟ้ามงกุฎซึ่งทรงแต่งบทละครเรื่องอิเหนาพระองค์ ๑  เจ้าฟ้ากุณฑลซึ่งทรงแต่งบทละครเรื่องดาหลัง (อิเหนาใหญ่) พระองค์ ๑  มาถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์นี้  พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก มีพระองค์เจ้ามณฑาพระองค์ ๑  กับพระองค์เจ้าอุบลพระองค์ ๑  ได้ทรงแต่งหนังสือไว้หลายเรื่อง  ที่ควรชมว่าเป็นอย่างดียิ่งนั้น คือ กุมารคำฉันท์ ซึ่งช่วยกันแต่งทั้ง ๒ พระองค์ยังปรากฏอยู่  ในรัชกาลที่ ๓ ก็มีพระพระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าบุตรี  ซึ่งทรงสถาปนาเป็นกรมหลวงวรเสรษฐสุดาเมื่อรัชกาลที่ ๕ พระองค์ ๑ ซึ่งนับถือกันว่าทรงสามารถแต่บทกลอนสู้กวีชายได้  ถึงได้ทรงรับเชิญให้แต่งโคลงเรื่องรามเกียรติ์  สำหรับจารึกที่วัดพระศรีรัตนศาสดาราม คือ ห้องที่ ๒๐ ตอนพระรามเข้าสวนพิราม ปรากฏอยู่  ต่อนั้นมาถึงพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ก็มีสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าฯ ซึ่งได้รับความนิยมยอมทั่วกันหมด  ว่าพระองค์ทรงเชี่ยวชาญวรรณคดีและเป็นกวีแต่ดีสู้ชายได้ (จากคำนำหนังสือสุขุมาลนิพนธ์) .................................................................................................................................................................................................. พระราชโอรส-พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๔ http://digital.lib.kmutt.ac.th/king4/family.html แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 10:01:29 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 09:57:39 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ๑. กรมหมื่นทิวากรวงศประวัติ ๒. กรมหมื่นภูธเรศธำรงศักดิ์ ๓. พระองค์เจ้าอุณากันอนันตรไชย ๔. กรมหมื่นอดิศรอุดมเดช ๕. กรมพระนเรศรวรฤธิ์ ๖. กรมหลวงพิชิตปรีชากร ๗. กรมหลวงสรรพสาตรศุภกิจ ๘. กรมหลวงประจักษ์ศิลปาคม ๙. กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ๑๐. กรมหมื่นศิริธัชสังกาศ ๑๑. กรมหมื่นราชศักดิสโมสร ๑๒. พระองค์เจ้ากาพย์กนกรัตน์ ๑๓. กรมหมื่นพงศาดิศรมหิป ๑๔. สมเด็จกรมพระยาวชิรญาณวโรรส ๑๕. พระองค์เจ้าบรรจบเบญจมา ๑๖. สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ ๑๗. พระองค์เจ้าอรทัยเทพกัญญา ๑๘. พระองค์เจ้านารีรัตนา ๑๙. สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาภาณุพันธุ์ ๒๐. สมเด็จกรมพระยาเทววงศวโรปการ ๒๑. กรมพระสมมตอมรพันธุ์ ๒๒. กรมหมื่นวิวิธวรรณปรีชา ๒๓. กรมขุนพิทยลาภพฤฒิธาดา ๒๔. สมเด็จกรมพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ ๒๕. พระองค์เจ้าบุษบันบัวผัน ๒๖. กรมขุนมรุพงศศิริพัฒน์ ๒๗. พระองค์เจ้านงคราญอุดมดี ๒๘. กรมพระนราธิปประพันธ์พงศ์ ๒๙. สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ๓๐. สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ๓๑. พระองค์เจ้ากัญจนากร ๓๒. พระองค์เจ้าศรีเสาวภางค์ ๓๓. พระองค์เจ้าเสาวภาคย์พรรณ ๓๔. พระองค์เจ้าประสารศรีใส ๓๕. สมเด็จกรมพระสวัสดิวัตนวิศิษฏ์ ๓๖. กรมหมื่นมหิศรราชหฤทัย ๓๗. พระองค์เจ้าประพาฬรัศมี ๓๘. สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ๓๙. พระองค์เจ้าพวงสร้อยสอาง ๔๐. พระองค์เจ้าแขไขดวง ๔๑. พระองค์เจ้าประไพศรีสะอาด ๔๒. กรมหลวงทิพยรัตนกิริฏกุลินี ๔๓. สมเด็จพระปิตุจฉาเจ้าสุขุมาลมารศรี จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 09:58:41 ]

ความคิดเห็นที่ 3 มาแล้วค่ะ จองที่หน้าสุด คุณพี่นิค คุณจิ๋ว และท่านอื่นๆ มานั่งฟังคุณกัมม์กันไหมคะ? จากคุณ : little kitty - [ 9 ก.ค. 50 10:35:25 ]

ความคิดเห็นที่ 4 มาแล้ววววววววววววววววววววค่าาาาาาาาา   แหม...ไวจริง ๆ  อิอิ  ^____________________^ จากคุณ : ปริยวาที - [ 9 ก.ค. 50 10:50:28 ]

ความคิดเห็นที่ 5 สวัสดีครับ คุณ little kitty สวัสดีครับ คุณ ปริยวาที สวัสดีวันจันทร์ครับ เรื่องต่อไปเสร็จแล้วครับ  รอแป๊บ จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 11:44:57 ]

ความคิดเห็นที่ 6 ตำนานการที่ไทยเรียนภาษาอังกฤษ          ความจริงในชั้นกรุงรัตนโกสินทร์นี้  พึ่งมีไทยเรียนรู้ภาษาอังกฤษมาไม่ช้านัก  เมื่อในรัชกาลที่ ๒ มีแต่พวกฝรั่งก็ดีจีนซึ่งเป็นเชื้อสายโปรตุเกตศครั้งกรุงเก่า  เรียนรู้ภาษาโปรตุเกศอยู่บ้าง  คนพวกนี้ที่รับราชการในตำแหน่งเรียกว่า “ล่ามฝรั่ง” ในกรมท่า  ที่มีอัตราในบัญชีเบี้ยหวัด ๕ คน  ที่เป็นหัวหน้าล่ามเป็นที่ขุนเทพวาจารับเบี้ยหวัดปีละ ๗ ตำลึง  พวกล่ามฝรั่งเหล่านี้จะมีความรู้ตื้นลึกสักเพียงไรทราบไม่ได้  แต่รู้ภาษาโปรตุเกศเท่านั้น  หน้าที่ก็ไม่สู้มีอันใดนัก  เพราะราชการที่เกี่ยวข้องกับโปรตุเกศมีแต่การค้าขายทางเมืองหมาเก่  นานๆ เจ้าเมืองหมาเก๊าจะมีหนังสือมาสักครั้งหนึ่ง          ส่วนภาษาอังกฤษ  ถึงแม้ว่ามีเรือกำปั่นอังกฤษไปมาค้าขายอยู่ในสมัยนั้นบ้าง  นายเรือรู้ว่าไม่มีใครพูดภาษาอังกฤษได้ในเมืองนี้  ก็หาแขกมลายูเข้ามาเป็นล่าม  เพราะฉะนั้นการที่ไทยพูดจากับอังกฤษที่เข้ามาถึงกรุงเทพฯ ก็ดี  หรือพูดจาทางราชการที่เกี่ยวข้องกับอังกฤษที่เมืองเกาะหมากและสิงคโปร์ก็ดี  ใช้พูดกันแต่ด้วยภาษามลายู  แม้จนเมื่อผู้สำเร็จราชการอินเดียของอังกฤษให้ Dr.ยอน ครอเฟิด เป็นทูตเข้ามายังกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๖๔  ตรงกับคริสตศก ๑๘๒๑ ในตอนปลายรัชกาลที่ ๒  ก็ต้องพูดจาราชการกับไทยทางภาษามลายู  ความปรากฏในจดหมายเหตุที่ครอเฟิดแต่งไว้  ว่าการที่พูดจากับรัฐบาลไทยครั้งนั้น  ทูตต้องพูดภาษาอังกฤษแก่ล่ามที่เอามาด้วย  ล่ามต้องแปลเป็นภาษามลายูบอกหลวงโกชาอิศหาก  หลวงโกชาอิศหากแปลเป็นภาษาไทยเรียนเจ้าพระยาพระคลัง  เจ้าพระยาพระคลังตอบว่ากระไรก็ต้องแปลย้อนกลับไปเป็นต่อๆ อย่างเดียวกัน          ครั้นต่อมาเมื่อครอเฟิดกลับไปแล้ว  ได้ไปเป็นเรสิเดนต์อยู่ที่เมืองสิงคโปร์  อังกฤษเกิดรบกับพม่าครั้งแรกเมืองปลายรัชกาลที่ ๒  ครอเฟิดจะบอกข่าวการสงครามมาให้ไทยทราบ  ต้องให้แปลหนังสือพิมพ์ข่าวภาษาอังกฤษเป็นภาษาโปรตุเกศเสียก่อน  แล้วจึงส่งเข้ามายังกรุงเทพฯ  เพราะภาษามลายูถ้อยคำมีน้อย ไม่พอจะแปลความในหนังสือพิมพ์ข่าวภาษาอังกฤษเข้าใจได้แจ่มแจ้ง  ครั้นต่อมาถึงต้นรัชกาลที่ ๓ ผู้สำเร็จราชการอินเดียของอังกฤษให้ เฮนรี เบอนี เป็นทูตเข้ามาขอทำหนังสือสัญญาเมื่อปีระกา พ.ศ. ๒๓๖๘ ตรงกับคริสตศก ๑๘๒๕  การที่พูดจากับไทยสะดวกขึ้นกว่าครั้งครอเฟิดหน่อยหนึ่ง  ด้วยเบอนีพูดภาษามลายูได้  ถึงกระนั้นหนังสือที่ทำก็ต้องใช้ภาษาต่างๆ กำกับกันถึง ๔ ภาษา คือ ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ภาษาโปรตุเกศ และภาษามลายู  เพราะไม่มีภาษาใดที่จะเข้าใจดีได้ด้วยกันทั้งสองฝ่าย          ในรัชกาลที่ ๓ นั้น  เมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๓๗๑ ตรงกับคริสตศก ๑๘๒๘  พวกมิชชันนารีอเมริกันเข้ามาตั้งในกรุงเทพฯ เป็นที่แรก  อันนี้เป็นต้นเหตุที่ไทยจะได้เรียนภาษาอังกฤษเป็นเดิมมา  ด้วยลัทธิของพวกมิชชันนารีอเมริกันไม่ได้ตั้งตัวเป็นสมณะเหมือนพวกบาทหลวง  วางตนเป็นแต่เพียงมิตรสหาย  ใช้การสงเคราะห์เป็นต้นว่าช่วยรักษาโรค และช่วยบอกกล่าวสั่งสอนวิชาการต่างๆ ให้แก่ผู้อื่นเป็นเบื้อต้นของการสอยศาสนา  เพราะฉะนั้นเมื่อคนทั้งหลายรู้จักคุ้นเคยจึงชอบสมาคมคบหากับพวกมิชชันนารีอเมริกันมาแต่แรก          สมัยนั้นผู้มีสติปัญญาที่เป็นชั้นสูงอยู่ในประเทศนี้  แลเห็นอยู่แล้วว่าการสมาคมเกี่ยวข้องกับฝรั่งต่างประเทศคงจะต้องมียิ่งขึ้นกว่าแต่ก่อน  และภาษาอังกฤษจะเป็นภาษาสำคัญทางประเทศตะวันออกนี้  มีเจ้านายบางพระองค์และข้าราชการบางคนปรารถนาจะศึกษาวิชาการและขนบธรรมเนียมของฝรั่ง  และจะเล่าเรียนให้รู้ภาษาอังกฤษ  จึงพยายามเล่าเรียนศึกษากับพวกมิชชันนารีอเมริกันตั้งแต่เมื่อในรัชกาลที่ ๓  ที่สำคัญคือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เลานั้นยังทรงผนวชเป็นพระราชาคณะอยู่พระองค์ ๑  พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เวลานั้นยังเป็นกรมขุนอิศเรศรังสรรค์พระองค์ ๑  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ เวลานั้นยังเป็นหลวงนายสิทธินายเวรมหาดเล็ก แล้วได้เลื่อนเป็นจมื่นไวยวรนาถอีกองค์ ๑  แต่สมเด็จเจ้าพระยาทางภาษารู้แต่พอพูดอังกฤษได้บ้าง  ไม่เชี่ยวชาญเหมือนพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว          และทั้ง ๓ ที่กล่าวมานี้  ศึกษาได้ความรู้การฝรั่งต่างประเทศทันได้ใช้วิชาช่วยราชการ มาแต่เมื่อในรัชกาลที่ ๓  เพราะเมื่อปีจอ พ.ศ. ๒๓๙๓ ตรงกับคริสตศก ๑๘๕๐  รัฐบาลอังกฤษให้เซอเชมสะบรุกเป็นทูตมาด้วยเรือรบ ๒ ลำ  จะเข้ามาขอแก้หนังสือสัญญาที่เบอนีได้ทำไว้  เซอเชมสะบรุกเข้ามาครั้งนั้นไม่เหมือนกับครอเฟิด และเบอนีที่มาแต่ก่อน  ด้วยเป็นทูตตรงมาจากประเทศอังกฤษ  การที่มาพูดจาและหนังสือที่มีมาถึงรัฐบาลไทยใช่ภาษาอังกฤษ  กิริยาอาการที่มาก็ทะนงองอาจผิดกับทูตแต่ก่อน  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระราชดำริหาผู้ที่สันทัดอย่างธรรมเนียมฝรั่ง  ให้พอที่จะรับรองโต้ตอบกับเซอเชมสะบรุกได้  ความปรากฏในจดหมายเหตุกระแสรับสั่งในเรื่องเซอเชมสะบรุก (ซึ่งหอพระสมุดพิมพ์เมื่อ ร.ศ. ๑๒๙ พ.ศ. ๒๔๕๓) ว่า          “ ทรงพระราชดำริ_____เห็นว่าผู้ใดมีสติปัญญาก็ควรจะเอาเข้ามาเป็นที่ปรึกษาด้วย  การครั้งนี้เป็นการฝรั่ง  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ทราบอย่างธรรมเนียมฝรั่งมาก  ควรจะเอาเป็นที่ปรึกษาใหญ่ได้  แต่ก็ติดประจำปืนอยู่ที่เมืองสมุทรปราการ (ด้วยครั้งนั้นไม่ไว้พระทัย  เกรงอังกฤษจะเอาออำนาจมาบังคับให้แก้หนังสือสัญญาอย่างทำแก่เมืองจีน  จึงให้ตระเตรียมรักษาป้อมคูให้มั่นคง)  จมื่นไวยวรนาถก็เป็นคนสันทัดหนักในอย่างธรรมเนียมฝรั่ง  ก็ลงไปรักษาเมืองสมุทรปราการอยู่  ให้พระยาศรีพิพัฒน์ (คือสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาพิชัยญาติ เป็นผู้รั้งราชการกรมท่า ด้วยเจ้าพระยาพระคลังลงไปสักเลกอยู่ที่เมืองชุมพรในเวลานั้น)  แต่งคนดีมีสติปัญญาเข้าใจความ  เชิญกระแสพระราชดำริลงไปปรึกษา”            และการที่มีหนังสือโต้ตอบกันเซอเชมสะบรุกครั้งนั้นปรากฏว่า  หนังสือที่มีมาเป็นภาษาอังกฤษ  ให้ Dr.ยอน(คือ Dr.ยอนเตเลอ โยนส์ มิชชันนารีอเมริกัน) แปลเป็นภาษาไทย  กับล่ามของสมเด็จเจ้าพระยาฯ อีก ๒ คน  เรียกว่า โยเซฟ เป็นฝรั่งยุเรนเซียนคน ๑  เรียกว่า เสมียนยิ้ม (คือ เชมส์ เฮ) อังกฤษอีกคน ๑  ส่วนหนังสือไทยมีตอบเซอเชมสะบรุกนั้น  ร่างในภาษาไทยถวายทรงแก้ไขก่อน  แล้วให้ Dr. ยอนกับล่ามช่วยกันแปลเป็นภาษาอังกฤษ  แล้วส่งไปถวาย “ทูลกระหม่อมพระ” คือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงตรวจสอบอีกชั้นหนึ่ง  เพราะในทางภาษาอังกฤษทรงทราบดีกว่าผู้อื่นที่เล่าเรียนด้วยกันในครั้งนั้น          ไทยศึกษาวิชาความรู้กับมิชชันนารีในรัชกาลที่ ๓ ยังมีอีก  แต่ไปเรียนทางวิชาอื่น  เช่นกรมหลวงวงศาธิราชสนิท ทรงกำกับกรมหมออยู่ในเวลานั้น  ทรงศึกษาทางวิชาแพทย์ฝรั่งจนได้ประกาศนียบัตร  ถวายเป็นพระเกียรติยศมาจากมหาวิทยาลัยแห่ง ๑ ในประเทศอเมริกา  กรมหลวงมหิศวรินทรามเรศ อีกพระองค์ ๑  ว่าทรงศึกษาการช่างฝรั่ง  แต่จะทรงศึกษากับใคร  และทรงสามารถเพียงใดหาทราบไม่  ยังนายโหมด อมาตยกุลที่ได้เป็นพระยากระสาปนกิจโกศลเมื่อในรัชกาลที่ ๕ อีกคน ๑  ได้ศึกษาเรื่องเครื่องจักรและวิชาผสมธาตุจากพวกมิชชันนารีอเมริกัน  และหักชักรูปจากบาดหลวงหลุยลานอดีฝรั่งเศสแต่เมื่อยังถ่ายด้วยแผ่นเงิน  เป็นผู้เรียนรู้วิชาฝรั่งมีชื่อเสียงมาจนรัชกาลที่ ๕  แต่ผู้ที่เล่าเรียนแต่ทางวิชาช่างไม่สู้จะเอาใจใส่ในทางภาษา จึงไม่ใคร่รู้ภาษา  ถึงสมเด็จเจ้าพระยาฯ ก็เพราะเอาใจใส่ในวิชาต่อเรือกำปันเสียมาก  จึงไม่สันทัดทางภาษาอังกฤษ          ผู้ที่เล่าเรียนรู้ภาษาอังกฤษในเมืองไทยเมื่อในรัชกาลที่ ๓  นอกจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว  มีปรากฏอีกแต่ ๒ คน  คือหม่อมราโชไทย ผู้ที่แต่งหนังสือนิราศลอนดอนคน ๑  เกิดในรัชกาลที่ ๒ เมื่อปีเถาะ จุลศักราช ๑๑๘๑ พ.ศ. ๒๓๖๒ เดิมเป็นแต่หม่อมราชวงศ์ กระต่าย  บุตรหม่อมเจ้าชอุ่มในเจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์  เป็นข้าหลวงเดิมในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  เพียรเรียนตามเสด็จจนรู้  ครั้นถึงรัชกาลที่ ๔ หม่อมเจ้าชอุ่มได้เป็นกรมหมื่นเทวานุรักษ์  หม่อมราชวงศ์กระต่ายได้เป็นหม่อมราโชไทยแล้ว  จึงได้เป็นตำแหน่งล่ามไปเมืองอังกฤษ กับพระยามนตรีสุริยวงศ์ (ชุ่ม  บุนนาค) เมื่อทูตไทยไปคราวแรก  ครั้นกลับจากราชทูต  ทราบว่าได้พระราชทานพานทองเล็ก  แล้วได้เป็นอธิบดีผู้พิพากษาศาลต่างประเทศ  อยู่มาจนอายุได้ ๔๙ ปี ถึงอนิจกรรมในปลายรัชกาลที่ ๔ เมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๔๑๐ ไฟล์ภาพ จากหอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 11:53:58 ]

ความคิดเห็นที่ 7 ไฟล์ภาพ จากหอมรดกไทย http://www.tv5.co.th/service/mod/heritage/nation/military/usrelation/usrelation1.htm จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 11:54:57 ]

ความคิดเห็นที่ 8 (ต่อ)          อีกคน ๑ ชื่อนายดิส  เป็นมหาดเล็กเดิมในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้ฝึกหัดวิชาเดินเรือและเรียนรู้ภาษาอังกฤษ  ฝรั่งเรียกกันว่า “กัปตันดิก” มีชื่ออยู่ในหนังสือเซอยอนเบาริง แต่งเรื่องเมืองไทย  คนนี้ในรัชกาลที่ ๔ ได้เป็นขุนปรีชาชาญสมัทร  เป็นล่ามของจมื่นมณเฑียรพิทักษ์ตรีทูตไปเมืองอังกฤษด้วย  ต่อมาได้เป็นที่หลวงสุรวิเศษ เป็นครูสอนภาษาอังกฤษแก่พระเจ้าลูกเธอในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวมาแทบทุกพระองค์  อยู่มาจนในรัชกาลที่ ๕  ไทยที่เรียนรู้ภาษาในเมืองไทยเมื่อในรัชกาลที่ ๓ มีปรากฏแต่ ๔ ด้วยกันดังกล่าวมานี้          ยังมีไทยที่ได้ออกไปเล่าเรียนถึงยุโรปเมื่อรัชกาลที่ ๓ อีกคน ๑  ชื่อนายฉุน เป็นคนที่สมเด็จเจ้าพระยาฯ เลี้ยงมา  เห็นว่าฉลาดเฉลียวจึงฝากกัปตันเรืออังกฤษออกไปฝึกหัดวิชาเดินเรือกำปั่น  ได้ไปเรียนอยู่ในเมืองอังกฤษจนได้ประกาศนียบัตรเดินเรือทะเลได้แล้วจึงกลับมา (เข้าใจว่าเมื่อในรัชกาลที่ ๔) ได้เป็นที่ขุนจรเจนทะเล  และได้เป็นล่ามของพระยามนตรีสุริยวงศ์เมื่อไปเป็นราชทูตด้วย  ต่อมาถึงรัชกาลที่ ๕ ได้เป็นหลวงชลธารพินิจจัยตำแหน่งเจ้ากรมคลอง  แล้วเลื่อนเป็นพระยาชลธารพินิจจัย          ในรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงอุดหนุนการเล่าเรียนภาษาอังกฤษมาก  ถึงโปรดฯ ให้หญิงมิชชันนารีเข้าไปสอนข้างในพระบรมมหาราชวัง  ผู้ที่เล่าเรียนครั้งนั้นเรียนรู้ภาษาอังกฤษพอพูดได้บ้าง  ยังมีตัวอยู่ในเวลานี้ คือเจ้าจอมมารดากลิ่น เจ้าจอมมารดากรมพระนเรศวรฤทธิ์  ต่อมาโปรดฯ ให้หาผู้หญิงอังกฤษมาเป็นครู  แล้วตั้งโรงเรียนขึ้นในพระบรมมหาราชวัง  ให้บรรดาพระเจ้าลูกเธอทั้งชายหญิงที่พระชันษาพอจะเล่าเรียนได้  เข้าเล่าเรียนทุกพระองค์  ส่วนบุตรหลานข้าราชการถ้าผู้ใดอุตส่าห์เรียนรู้ภาษาฝรั่ง  ก็ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งแต่งให้มียศและบรรดาศักดิ์  ดังสมเด็จฯกรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ตรัสเป็นภาษิตในสมัยต่อมาว่า  เมื่อในรัชกาลที่ ๑ ใครแข็งแรงทัพศึกก็เป็นคนโปรด  ในรัชกาลที่ ๒ ใครเป็นกวีก็เป็นคนโปรด  ในรัชกาลที่ ๓ ใครมีใจศรัทธาสร้างวัดวาก็เป็นคนโปรด  ในรัชกาลที่ ๔ ถ้าผู้ใดรู้ภาษาฝรั่งก็เป็นคนโปรด ดังนี้          แต่ผู้ที่ได้เล่าเรียนรู้ทันรับราชการเมื่อในรัชกาลที่ ๔ ทั้งเจ้านายและขุนนางมีปรากฏแต่ ๕ ด้วยกัน  คือพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระองค์ ๑  ได้ทรงศึกษาเป็นพื้นมาแต่ในรัชกาลที่ ๔  แต่ที่มาทรงทราบได้ดีทีเดียวนั้นด้วยทรงพระอุตสาหะศึกษาต่อมาโดยลำพังพระองค์เอง เมื่อเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว  กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ พวกฝรั่งกล่าวว่าตรัสภาษาอังกฤษได้  แต่ข้าพเจ้าเคยได้พบแปลคำนำหนังสือพิมพ์ข่าวจากภาษาอังกฤษเป็นภาษาไทย เป็นของแปลถวายกรมพระราชวังฯ  จึงเข้าใจว่าไม่ทรงทราบภาษาอังกฤษแตกฉานทีเดียวนัก  แต่ในทางข้างวิชาช่างทรงเชี่ยวชาญมาก           พระยาอัครราชวราทร (หวาด  บุนนาค) บุตรพระยาอภัยสงครามคน ๑  สมเด็จเจ้าพระยาฯ ฝากนายเรือรบอเมริกันไปฝึกหัดวิชาทหารเรือ  เรียนรู้แต่ภาษา  กลับมาได้รับราชการเป็นหลวงวิเศษพจนการกรมท่า เมื่อในรัชกาลที่ ๔  ถึงรัชกาลที่ ๕ ได้เป็นพระศรีธรรมสาส์น  แล้วเป็นพระยาจันทบุรี ได้พระราชทานพานทอง  เมื่อชราโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพระยาอัครราชวราทรในกรมท่า  อีกคน ๑ คือ พระยาอัครราชวราทร(เนตร) เป็นบุตรพระยาสมุทบุรานุรักษ์  ออกไปเล่าเรียนที่เมืองสิงคโปร์เรียนรู้ภาษาอังกฤษได้ดี  กลับมาถวายตัว  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระเมตตา  พระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็นขุนศรีสยามกิจ ผู้ช่วยกงสุลสยามที่เมืองสิงคโปร์  แล้วเลื่อนเป็นหลวงศรีสยามกิจ ตำแหน่งไวส์กงสุลสยามที่เมืองสิงคโปร์  มาถึงรัชกาลที่ ๕ ได้เป็นพระยาสมุทบุรานุรักษ์  แล้วจึงเลื่อนมาป็นพระยาอัครราชวราทร   อีกคน ๑ คือเจ้าพระยาภาสกรวงศ์ (พร  บุนนาค)  สมเด็จเจ้าพระยาฯ ส่งเป็นนักเรียนออกไปเรียนวิชาที่เมืองอังกฤษ  เรียนอยู่ ๓ ปี  ครั้นเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์เป็นราชทูตออกไปเมืองฝรั่งเศส  เรียกมาใช้เป็นล่าม  แล้วเลยพากลับเข้ามากรุงเทพฯ  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระเมตตา  พระราชทานสัญญาบัตรเป็นตำแหน่งนายราชาณัตยนุหาร หุ้มแพรวิเศษในกรมพระอาลักษณ์  พนักงานเชิญรับสั่งไปต่างประเทศ  และทรงใช้สอยในหน้าที่เลขานุการถาษาอังกฤษมาจนตลอดรัชกาล  ผู้ที่เรียนรู้ภาษาอังกฤษได้รับราชการในรัชกาลที่ ๔ มีจำนวนที่ทราบด้วยกันดังแสดงมา          นอกจากนี้มีผู้ที่เรียนในกรุงเทพฯ บ้าง  ไปเรียนเมืองสิงคโปร์บ้าง  รู้แต่พอพูดได้บ้างเล็กน้อยมีหลายคน  ไม่ได้นับในจำนวนที่กล่าวมานี้  ที่เรียนเฉพาะวิชาจนมีชื่อเสียง  มีนายจิตร อยู่กะดีจีนคน ๑  ได้หัดชักรูปกับบาดหลวงหลุยลานอดีฝรั่งเศส  และฝึกหัดต่อมากับทอมสันอังกฤษ ที่เข้ามาชักรูปเมื่อในรัชกาลที่ ๔  จนตั้งห้างชักรูปได้เป็นที่แรก  และได้เป็นขุนฉายาสาทิสลักษณ์เมื่อในรัชกาลที่ ๔  แล้วเลื่อนเป็นที่หลวงอัคนีนฤมิตรเจ้ากรมโรงแก๊สหลวง          มีนักเรียนส่งไปเรียนยุโรปเมื่อในรัชกาลที่ ๔ อีก ๓ คน คือ เจ้าพระยาสุรวงศ์วัฒนศักดิ์ (โต  บุนนาค) บุตรเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์คน ๑  นายสุดใจ  บุนนาค ที่ได้เป็นพระยาราชานุประพันธ์ บุตรเจ้าพระยาภานุวงศ์คน ๑  ทั้ง ๒ คนนี้ไปเรียนที่เมืองอังกฤษ  หลวงดำรงสุรินทรฤทธิ์(บิ๋น) บุตรเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์ ส่งไปเรียนที่เมืองฝรั่งเศสคน ๑  เมื่อสิ้นรัชกาลที่ ๔ กำลังเล่าเรียนอยู่ทั้ง ๓ คน  ได้กลับมารับราชการต่อเมื่อในรัชกาลที่ ๕          ผู้ที่เรียนภาษาอังกฤษกับมิชชันนารีอเมริกันเมื่อในรัชกาลที่ ๕  เสร็จการเล่าเรียนมาได้รับราชการในรัชกาลที่ ๕  ที่ทราบมี ๖ คน คือ          นายเทียนฮี้  เรียนกับมิชชันนารีรู้ภาษาแล้วออกไปเรียนถึงอเมริกา  ได้ประกาศนียบัตรเป็นแพทย์  กลับมารับราชการในกรมมหาดเล็ก  ได้เป็นที่หลวงดำรงแพทยาคุณ  แล้วไปรับราชการในกระทรวงมหาดไทยได้เป็นที่พระมนตรีพจนกิจ  ในรัชกาลปัจจุบันได้เป็นพระยาสารสินสวามิภักดิ คน ๑           นายสิน  เรียนรู้ภาษาพูดได้คล่องแคล่ว  แต่หนังสือไม่สู้ชำนาญ  ได้เป็นที่หลวงอินทรมนตรีฯ ในกระทรวงพระคลัง  แล้วเป็นพระยาสมุทบุรานุรักษ์ ผู้ว่าราชการเมืองสมุทรปราการ คน ๑          นายสุด  รับราชการเป็นตำแหน่งล่ามในกระทรวงกลาโหม และกรมแผนที่  แล้วไปรับราชการในกระทรวงมหาดไทย  ได้เป็นหลวงนรภารพิทักษ์ มหาดไทยมณฑลพิษณุโลก  แล้วเลื่อนเป็นพระ  ต่อมาเป็นพระยาอุตรกิจพิจารณ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดอุตรดิตถ์  แล้วได้ว่าราชการจังหวัดอื่นๆ แกหลายแห่ง อีกคน ๑           นายเปลี่ยน  เป็นล่ามทูตไปประจำอยู่กรุงลอนดอนคราว ๑  กลับมาได้รับราชการในกรมทหารน้าเป็นนายร้อยเอก  แล้วไปรับราชการในกรมตำรวจพระนครบาล  เป็นที่หลวงวิสูตรบริหาร  และไปรับราชการกระทรวงมหาดไทยเป็นพระเสนีพิทักษ์  มาในรัชกาลที่ ๖ ได้เป็นพระยาชนินทรภักดีในกระทรวงมุรธาธร คน ๑          นายปุ่น  รับราชการในกรมตำรวจพระนครบาล  ได้เป็นหลวงอนุมัติมนูกิจ  มาในรัชกาลที่ ๖ เลื่อนเป็นพระธรณีนฤเบศร คน ๑          นายอยู่  รับราชการเป็นล่ามทูตไปยุโรปคราว ๑  กลับมาได้เป็นล่ามในกรมไปรษณีย์โทรเลข และกรมทหารม้า  แล้วมาอยู่กรมราชโลหกิจได้เป็นที่ขุนสกลโลหการ  แล้วเลื่อนขึ้นเป็นหลวงสกลโลหการ คน ๑          ถึงรัชกาลที่ ๕  ทรงบำรุงการเล่าเรียนภาษาอังกฤษยิ่งกว่าในรัชกาลที่ ๔  โปรดฯ ให้จัดตั้งโรงเรียนขึ้นที่โรงทหารมหาดเล็ก  เรียกครูอังกฤษมาสอน  แล้วส่งบรรดาพระเจ้าน้องยาเธอเข้าโรงเรียนนั้น  มีเว้นแต่น้อยพระองค์ที่สมัครไปเรียนในโรงเรียนภาษาไทย  สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กับบรรดาเจ้านายที่ได้รับราชการเป็นตำแหน่งเสนาบดีในรัชกาลที่ ๕  ได้เริ่มทรงเล่าเรียนภาษาอังกฤษในโรงเรียนนี้เป็นเดิมมาแทบทุกพระองค์  และยังโปรดให้เลือกสรรหม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์ส่งไปเล่าเรียนที่สิงคโปร์อีกชุดหนึ่ง  ในพวกนี้ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์  หม่อมเจ้าเจ๊กในกรมหมื่นมเหศวรศิวลาศ  และพระไชยสุรินทร์  มร.ว.เทวหนึ่งได้เลือกส่งไปเรียนที่เมืองอังกฤษ  เป็นนักเรียนชุดแรกที่ส่งไปยุโรปในรัชกาลที่ ๕  ต่อมาการเล่าเรียนภาษาและวิชาการของฝรั่งเจริญแพร่หลายอย่างไร  เป็นการชั้นหลังขอยุติไว้ (คัดจากจดหมายเหตุและนิราศลอนดอน) แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 13:27:10 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 12:09:14 ]

ความคิดเห็นที่ 9 (ลืมรูป) แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 12:12:14 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 12:11:06 ]

ความคิดเห็นที่ 10 หลวงอัคนีนฤมิตร (ฟรานซิส จิตร) เจ้ากรมโรงแก๊สหลวง จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 12:13:12 ]

ความคิดเห็นที่ 11 ไฟล์ภาพ ฟรานซิส จิตร ได้จาก Blog คุณ โตมิโต กูโชว์ดะ ซนจนเป็นเรื่อง  จิ๊กซอประวัติศาสตร์ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=tomito-kushowda&month=04-07-2007&group=4&gblog=39 ผู้โพสความคิดเห็น ทายาทตระกูลหยี  จากหนังสือสมุดภาพกรุงเทพ ของ เอนก  นาวิกมูล http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=smalleyedrace จากคุณ : ไฟล์ภาพ (กัมม์) - [ 9 ก.ค. 50 12:23:33 ]

ความคิดเห็นที่ 12 ลืม พระนิพนธ์ที่คัดทั้งหมดนี้  มีในหนังสือเรื่อง ชุมนุมพระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 12:40:21 ]

ความคิดเห็นที่ 13 อธิบายต้นเรื่องจดหมายเหตุ เรื่องเซอเชมสบรุกเข้ามาขอทำสัญญาในรัชกาลที่ ๓           ในสมัยเมื่อตั้งกรุงรัตนโกสินทรนี้  ที่ในยุโรปเป็นเวลามีมหาสงครามเนื่องมาตั้งแต่เกิดจลาจลในประเทศฝรั่งเศส  ฝรั่งต่างชาติกำลังรบพุ่งชิงอำนาจกัน  ก็มิใคร่จะไปมาค้าขายถึงประเทศทางตะวันออกนี้  ครั้นศึกสงบลงอังกฤษอยู่ข้างฝ่ายชนะ  ได้เมืองขึ้นของพวกที่แพ้อันมีอยู่ทางประเทศตะวันออกนี้  จึงมีอำนาจกว่าชาติอื่นเป็นเดิมมา  ก็ลักษณะการปกครองหัวเมืองขึ้นของอังกฤษในอินเดียสมัยนั้น  ยังอยู่ในอำนาจบริษัทอังกฤษ  รัฐบาลเป็นแต่ตั้งตัวเป็นเจ้าเมือง  เรียกว่า เกาวเนอเยเนราล มาอยู่ในมณฑลบังกะหล่า คือ เบงกอล  การค้าขายและขยายอำนาจอังกฤษทางประเทศตะวันออกนี้  บริษัทอังกฤษที่อินเดียอำนวยการทั้งสิ้น  มาขอเช่าเกาะหมากไปจากพระยาไทรบุรี  เดิมทำเป็นแต่ที่จอดพักเรือที่มาค้าขาย  และเป็นที่เก็บสินค้า  ทีหลังคิดสร้างเป็นบ้านเมืองที่มั่น          ฝ่ายไทยกำลังติดพันรบพุ่งกับพม่า  ไม่อยากจะให้เกิดวิวาทขึ้นกับอังกฤษอีกทางหนึ่ง  จึงมิได้ว่ากล่าวเรื่องเกาะหมากกับอังกฤษ  มาจนถึงรัชกาลที่ ๒  พม่าคิดจะตีเมืองไทย  พม่าพยายามเกลี้ยกล่อมญวนและแขกมลายู  จะให้ยกมาตีเมืองไทยทางตะวันออกและตะวันตกในคราวเดียวกับพม่ายกมาทางเหนือ  ญวนไม่ยอมเข้าด้วย  แต่เจ้าพระยาไทรปะแงรันเอาใจออกห่างจากไทยไปเข้ากับพม่า  รับจะยกกองทัพตีขึ้นมาทางข้างใต้  แต่การที่เจ้าพระยาไทรคิดกบฏนั้นทราบถึงกรุงเทพฯ  ก่อนเจ้าพระยาไทรได้ออกหน้าทำการประทุษร้าย  จึงโปรดฯให้เจ้าพระยานครฯ ยกกองทัพลงไปตีเมืองไทรได้แล้ว  ทรงตั้งบุตรเจ้าพระยานครฯ เป็นพระยาไทรอยู่ปกครองบ้านเมือง          ฝ่ายเจ้าพระยาไทรปะแงรันหนีไปอาศัยอังกฤษอยู่ที่เกาะหมาก  ไปว่ากล่าวจะให้อังกฤษช่วยเอาเมืองคืนให้  ครั้นอังกฤษไม่ทำตาม  เจ้าพระยาไทรก็เอาเกาะหมากเป็นที่อาศัยยุแหย่ให้พวกแขกในเมืองไทรกำเริบ  ไทยไปต่อว่าอังกฤษ อังกฤษก็ว่าไม่รู้ไม่เห็นด้วย  แต่ก็ไม่กักขังห้ามปรามเจ้าพระยาไทรอย่างไร  เพราะที่จริงพวกอังกฤษที่เกาะหมากไม่อยากให้ไทยลงไปปกครองเมืองไทร  อังกฤษกับไทยจึงเริ่มเกี่ยวข้องกันด้วยเกิดอริในเรื่องเมืองไทรบุรี  แทบจะถึงต้องรบกัน          หากรัฐบาลอังกฤษที่อินเดียไม่ได้คิดจะเป็นศัตรู  ประสงค์แต่จะขยายการค้าขายมาหาประโยชน์ถึงเมืองไทย  เจ้าเมืองบังกะหล่าจึงแต่งให้ Dr.ยอน ครอเฟิด เป็นทูตมายังกรุงเทพฯ ในรัชกาลที่ ๒ เมื่อปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๖๔  หมอครอเฟิดเข้ามาขอทำหนังสือสัญญาค้าขายและจะขอให้เจ้าพระยาไทรปะแงรันเข้ามาครองเมืองไทรขึ้นกรุงเทพฯ อย่างงเดิม  แต่ไม่สำเร็จทั้ง ๒ ข้อ  ได้รับอนุญาตให้เรือพ่อค้าอังกฤษไปมาค้าขายในพระราชอาณาจักรได้เหมือนชาวต่างประเทศชาติอื่นๆ  หมอครอเฟิดกลับไปได้ไม่ช้าอังกฤษก็เกิดรบกับพม่าครั้งแรก  อังกฤษรู้ว่าไทยเป็นข้าศึกกับพม่ามาช้านาน  จึงมาชวนไทยเป็นสัมพันธมิตรกับอังกฤษช่วยกันรบพม่า            ขณะนั้นพอสิ้นรัชกาลที่ ๒ เมื่อปีวอก พ.ศ. ๒๓๖๗  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ  ทรงรับทางไมตรีอังกฤษ  ให้กองทัพไทยยกไปช่วยในการรบพม่า  ให้ยกไปถึงเมืองมอระแมน  ฝ่ายข้างอังกฤษก็แต่งให้นายร้อยเอกเฮนรี เบอนีเป็นทูตเข้ามายังกรุงเทพฯ  เนื่องในการที่เข้ากันทำสงครามในครั้งนั้น  ครั้นเมืองเสร็จสงคราม  ไทยกับอังกฤษจึงปรองดองกัน  ฝ่ายไทยยอมให้ผลประโยชน์ทางเมืองพม่าแก่อังกฤษ  ฝ่ายอังกฤษยอดเอาตัวเจ้าพระยาปะแงรันไปกักไว้ห่างไกล  และรับช่วยอุดหนุนไทยให้ปกครองหัวเมืองมลายูที่ได้ไว้ใหม่โดยสะดวก  นอกจากนี้ได้ทำหนังสือสัญญาค้าขายกันเมื่อปีจอ พ.ศ. ๒๓๖๙  เป็นเนื้อความว่า  ไทยยอมให้เรือค้าขายของอังกฤษเข้ามาค้าขายในพระราชอาณาจักรโดยสะดวก  ข้างอังกฤษยอมให้ไทยเก็บค่าจังกอบตามขนาดปากเรือ  ถ้าเป็นเรือบรรทุกสินค้าเข้ามาในเมืองไทยให้เก็บจังกอบวาละ ๑,๗๐๐ บาท  ถ้าเป็นเรือเปล่าเข้ามาซื้อสินค้าฝ่ายเดียวให้เก็บจังกอบวาละ ๑,๕๐๐ บาท  เมื่อเสียจังกอบแล้ว  ไทยรับว่าจะไม่เรียกภาษีอากรอย่างอื่นอีก  ได้ทำสัญญากันดังนี้          ต่อมาถึงปีมะโรง พ.ศ. ๒๓๗๕  อเมริกันมาขอทำหนังสือสัญญาค้าขาย  ก็ได้ทำกันเช่นเดียวกับอังกฤษอีกชาติหนึ่ง  เมื่อได้ทำหนังสือสัญญากันแล้ว  ต่อมาทั้งอังกฤษและอเมริกันเกิดไม่พอใจ  เหตุด้วยในสมัยนั้นประเพณีในเมืองไทยทั้งในหลวงและเจ้านายขุนนางผู้ใหญ่ผู้น้อย ยังประกอบการขายค้าตามประเพณีซึ่งมีมาแต่ครั้งกรุงเก่า  แต่เรือของตนเองไปซื้อขายถึงนานาประเทศบ้าง  เช่าระวางเรือของผู้อื่นฝากสินค้าไปมาบ้าง  ส่วนการค้าขายของหลวงยังมีพระคลังสินค้า  สำหรับซื้อสินค้าบางอย่างซึ่งห้ามมิให้ผู้อื่นซื้อขาย  พวกอังกฤษและอเมริกันเมื่อมีหนังสือสัญญาแล้ว  กล่าวหาว่ารัฐบาลแย่งค้าขาย และตั้งพระคลังสินค้าเก็บภาษีโดยทางอ้อม  ไม่ทำตามสัญญา  ฝ่ายข้างไทยว่าไม่ได้ทำผิดสัญญา  เพราะพวกพ่อค้าแขกและจีนต้องเสียภาษีอากรอยู่อย่างเดิม  พวกฝรั่งจะขอเปลี่ยนเสียค่าปากเรือแทนภาษีก็ได้ยอมตามใจสมัคร  การที่ทำสัญญานั้นไม่ได้หมายความว่าจะเลิกการค้าขายของหลวง  หรือไม่อนุญาตให้เจ้านายข้าราชการค้าขาย  เป็นข้อทุ่มเถียงกันดังนี้          ครั้นถึงปีจอ พ.ศ. ๒๓๙๓  รัฐบาลอเมริกันแต่งให้มิเตอร์โยเสฟบัลเลสเตีย เป็นทูตเข้ามาขอแก้สัญญาที่ได้ทำไว้  แต่โยเสฟบัลเลสเตียไม่สันทัดวิธีการทูต  มาประพฤติและพูดจาก้าวร้าว  เกิดเป็นปากเสียงเกี่ยงแย่งกัน  บัลเลสเตียเกิดโทสะก็กลับไปในเดือน ๖ ปีจอ  หาสำเร็จประโยชน์ที่เข้ามาไม่          ถึงเดือน ๙ ปีจอ พ.ศ. ๒๓๙๓ นั้น  รัฐบาลอังกฤษก็แต่งให้เซอรเชมสบรุกเป็นทูตเข้ามาขอแก้หนังสือสัญญาเช่นเดียวกับอเมริกันนั้น  แต่มาประจวบเวลาพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวเริ่มทรงประชวร  เมื่อคราวจะเสด็จสวรรคต  จึงพระราชทานกระแสพระราชดำริออกมาให้ข้าราชการผู้ใหญ่ปรึกษาหารือกัน  ว่ากล่าวเจรจากับเซอเชมสบรุก  ดังปรากฏอยู่ในจดหมายเหตุเครื่องเซอเชมสบรุกเข้ามาทำสัญญาในรัชกาลที่ ๓  ที่สุดไม่ตกลงกันที่จะแก้หนังสือสัญญา  เซอเชมสบรุกต้องกลับไปเปล่าเหมือนอย่างทูตอเมริกัน  แต่เหตุการณ์ในชั้นนี้ผิดกับเมื่อครั้งหมอครอเฟิดและเฮอรีเบอนีเป็นทูตเข้ามาคราวก่อน  ด้วยเดิมมาจีนก็ไม่ยอมทำหนังสือสัญญาทางไมตรีกับต่างประเทศจนเกิดรบกับอังกฤษขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๓๘๕  ต่อแพ้อังกฤษจึงยอมทำหนังสือสัญญา  เป็นเหตุให้ฝรั่งได้ใจ  เห็นว่าต้องใช้อำนาจจึงจะให้พวกชาวตะวันออกยินยอมเป็นไมตรีตามประสงค์ได้          เซอเชมสบรุกกลับไปคราวนั้น  ความปรากฏว่าไปเสนอต่อรัฐบาลอังกฤษขอให้ส่งกำลังเรือรบเข้ามาบังคับไทยให้ทำสัญญาทางไมตรี  เดิมรัฐบาลอังกฤษจะทำเช่นนั้น  แต่เผอิญประจวบเวลาทางเมืองไทยเปลี่ยนรัชกาล  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติเมื่อปีกุน พ.ศ. ๒๓๙๔  ได้ทรงพระราชดำริโดยพระปรีชาญาณเห็นมาแต่เมื่อทรงผนวชอยู่ในรัชกาลที่ ๓  ว่าเหตุการณ์ทางประเทศตะวันออกนี้เปลี่ยนแปลงด้วยฝรั่งมามีอำนาจขึ้น  ซึ่งจะไม่รับเป็นไมตรีนั้นไม่ได้            ฝ่ายข้างอังกฤษมอบอำนาจให้เซอยอนเบาริง เจ้าเมืองฮ่องกงมาจัดการทำหนังสือสัญญากับไทยให้สำเร็จ  เซอยอนเบาริงทราบพระอัธยาศัยในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  และทราบว่าได้ทรงศึกษาสันทัดภาษาอังกฤษ  จึงมีตดหมายเข้ามาทำทางไมตรีให้มีต่อส่วนพระองค์  แล้วตัวเซอยอนเบาริงเองเป็นราชทูตเชิญพระราชสาส์นของสมเด็จพระราชินีวิคตอเรียเข้ามาเจริญทางพระราชไมตรีโดยฉันประเทศที่เสมอกัน  ก็ได้ทำหนังสือสัญญาทางพระราชไมตรีเมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๓๙๘  ต่อนั้นประธานาธิบดีสหปาลีรัฐอเมริกา และสมเด็จพระเจ้าราชาธิราชนโปเลียนที่ ๓ ฝรั่งเศส  แต่งอัครราชทูตให้เข้ามาเจริญทางพระราชไมตรี  ก็ได้ทำหนังสือสัญญากับไทยเป็นลำดับมา          การสมาคม และการเจรจาการบ้านเมืองกับฝรั่งแต่ก่อน  ไทยเราลำบากด้วยเหตุ ๒ ประการ  คือ ที่มีความนิยมแบบอย่างข้างจีนมาแต่โบราณประการ ๑  ที่ไม่รู้ภาษาฝรั่งประการ ๑          ลักษณะการพูดจากันในระหว่างไทยกับทูต  เมื่อคราวครอเฟิดทูตอังกฤษเข้ามาในรัชกาลที่ ๒ ก็ดี  และคราวเฮนรีเบอนีเข้ามาเมื่อต้นรัชกาลที่ ๓ ก็ดี  ยังไม่มีผู้ใดในประเทศนี้ที่จะรู้ทั้งภาษาอังกฤษและภาษาไทยสำหรับใช้เป็นล่ามทูตอังกฤษ  มีแต่ล่ามที่รู้ภาษาอังกฤษกับภาษามลายู  ต้องพูดภาษาอังกฤษให้ล่ามส่งภาษามลายูมาให้ล่ามมลายูของไทยแปลเสนอเป็นภาษาไทย  ฝ่ายไทยจะพูดไปก็ต้องใช้ล่ามสองต่อเช่นนั้น  ครั้นมาถึงทูตอเมริกันเข้ามาครั้งเอตมันรอเบิตมีพวกมิชชันนารีอเมริกันเข้ามาตั้งอยู่ในกรุงเทพฯ จนรู้ภาษาไทยแล้ว  ได้อาศัยพวกมิชชันนารีเป็นล่าม  เมื่อมาคราวบัลเลสเตียเข้ามา  มีมิชชันนารีเข้ามาอยู่หลายคน  และได้มาฝึกหัดคนไทยเช่นขุนปรีชาชาญสมุทร  ให้รู้ภาษาอังกฤษมีขึ้นบ้างในชั้นนั้น  ครั้นเซอเชมสบรุกเข้ามาถึง  มีไทยคือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อยังทรงผนวช สามารถจะตรวจหนังสือภาษาอังกฤษที่มีโต้ตอบกันได้  การที่จะส่งภาษาจึงสะดวกไม่ลำบากดังแต่ก่อน          ว่าโดยย่อในการที่เกี่ยวข้องกับฝรั่งต่างชาติ  เมื่อเหตุการณ์ทางประเทศตะวันออกเปลี่ยนแปลงในสมัยที่กล่าวมา  เมืองไทยได้อาศัยพระปรีชาญาณของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นสำคัญ  จึงมิได้เกิดเหตุร้ายอย่างเช่นเกิดทั้งในประเทศจีน ประเทศญี่ปุ่น ประเทศพม่า และประเทศญวน  ซึ่งถูกฝรั่งข่มขี่จนต้องยอมทำสัญญา  ซึ่งเป็นผลร้ายแก่บ้านเมือง กลับกลายอเป็นดีได้แต่ประเทศญี่ปุ่นประเทศเดียว (คัดจากคำนำ  หนังสือจดหมายเหตุ เรื่องเซอเชมสบรุกเข้ามาขอทำสัญญาในรัชกาลที่ ๓) เย สัปรุษ Sir James Brooke http://en.wikipedia.org/wiki/James_Brooke จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:13:19 ]

ความคิดเห็นที่ 14 เซอร์ จอห์น เบาริง (Sir. John Bowring) http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C_%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%99_%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%87 แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 13:16:53 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:15:56 ]

ความคิดเห็นที่ 15 หมายเหตุ คำว่า "Dr." ในที่นี้  ต้นฉบับใช้คำว่า "หมอ" ทุกคำ ขออภัยที่พิมพ์ตามต้นฉบับไม่ได้   เพราะเมื่อต่อกับคำอื่นกลายเป็นคำหยาบไป (เอาเครื่องหมาย - คั้นกลางก็แล้ว  แก้ไขไม่ได้) จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:20:03 ]

ความคิดเห็นที่ 16 ขอบคุณค่ะคุณ กัมม์ แต่อยากรู้เรื่องภาษา มคธ เป็นยังไงค่ะเพราะไม่รู้จริงๆค่ะ ขอบคุณค่ะ จากคุณ : มามี้@ian - [ 9 ก.ค. 50 13:33:02 ]

ความคิดเห็นที่ 17 ขอแปะรูปแหม่มแอนนา ไว้ด้วย เพราะเนื่องด้วยการศึกษาไทย แหม่มแอนนา http://th.wikipedia.org/wiki/แอนนา_ลีโอโนเวนส์ จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:45:09 ]

ความคิดเห็นที่ 18 สวัสดีครับ คุณ มามี้@ian เรื่อง การศึกษามคธ คงมีมาช้านานแล้ว มีในพงศาวดารว่าพระภิกษุของเราเดินทางไปอินเดียไปลังกา อย่างเช่นเมื่อครั้งไปประดิษฐาน สยามวงศ์   การสื่อสารในครั้งก่อนๆ นั้นก็ใช่ภาษามคธ ลองค้นดูใน ตำนานพระพุทธเจดีย์ และ จดหมายเหตุการเดินทางพระอุบาลีมหาเถระ (เล่มหลังนี้ไม่แน่ใจว่าชื่อถูกหรือเปล่านะครับ) ขอกลับไปดูที่บ้านก่อนว่า ยาวหรือเปล่า ถ้ายาวจะวานสาวๆ ข้างบนช่วยกันคัดครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:54:38 ]

ความคิดเห็นที่ 19 แหม่มแอนนา http://www.collectionscanada.ca/annuairescanadiens/022009-1201-f.html จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:55:31 ]

ความคิดเห็นที่ 20 แหม่มแอนนากับการศึกษาของพระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ ๔ (ชอบนางเอกหนังเรื่องนี้  ขอเอามาลงไว้ด้วยครับ) http://the-grand-panjandrum.tripod.com/anna-theking.html จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 13:58:24 ]

ความคิดเห็นที่ 21 Anna and The King http://www.kinoweb.de/film2000/AnnaAndTheKing/film05.php3 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 14:00:53 ]

ความคิดเห็นที่ 22 เรียนเชิญทุกท่าน Truth of ANNA โดย ม.จ.สุภัทรดิศ ดิศกุล http://digital.lib.kmutt.ac.th/king4/anna.html แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 14:06:24 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 14:05:11 ]

ความคิดเห็นที่ 23 แหม่มในหนัง กะ แหม่มตัวจริง อายุต่างกันโขนะคะ ชอบโจดี้ฟอสเตอร์ด้วยคนค่ะ จากคุณ : little kitty - [ 9 ก.ค. 50 14:06:06 ]

ความคิดเห็นที่ 24 ภาพสุดท้ายนี้พอได้ไหมครับ แก้ไขเมื่อ 09 ก.ค. 50 14:28:02 จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 14:07:50 ]

ความคิดเห็นที่ 25 ภาพนี้มอบให้ little kitty และ แฟนานุแฟน Jodie Foster คงได้ชมและประทับใจเช่นกันนะครับ  ว่างๆ เอามาดูใหม่ก็ยังสนุก จากคุณ : กัมม์ - [ 9 ก.ค. 50 14:32:58 ]

ความคิดเห็นที่ 26 สวัสดีคับ  คุณกัมม์ มานัง่รออ่านต่อครับ จากคุณ : เกนหลงหนึ่งหรัด - [ 9 ก.ค. 50 17:47:48 ]

ความคิดเห็นที่ 27 มะมะมาแว้วววววววว ขอบพระคุณพี่กัมม์มาก ๆ นะคะที่กรุณาหาลิงก์  นานาทัศนะเกี่ยวกับภาพยนตร์ "ANNA AND THE KING" มาให้  เพิ่งจะได้ทราบเหตุผลของการบิดเบือนประวัติศาสตร์ของหนังฮอลลีวูดก็คราวนี้เองค่ะ ขอบพระคุณค่ะ แก้ไขพิมพ์คำว่าภาพยนตร์ผิดค่ะ แก้ไขเมื่อ 10 ก.ค. 50 08:35:57 จากคุณ : biebie999 - [ 9 ก.ค. 50 18:32:33 ]

ความคิดเห็นที่ 28 มาปูเสื่อ รอพี่กัมม์เล่าเรื่องสนุกๆ ครับ จากคุณ : นอกราชการ - [ 9 ก.ค. 50 18:55:55 ]

ความคิดเห็นที่ 29 ต่อเลยครับ... จากคุณ : อินทร์นิล - [ 9 ก.ค. 50 21:53:12 ]

ความคิดเห็นที่ 30 เคยทำ term paper เกี่ยวกับ Anna ค่ะ ก็เลยพอจะทราบเบื้องหลังความเป็นมาของแหม่มคนนั้นอยู่บ้าง เห็นรูปเก่าๆแล้วตลึงทุกที เป็นคนชอบรูปสมัยโบราณน่ะค่ะ หลวงอัคนีนฤมิตร หน้าตาดูเป็นคนสมัยใหม่นะคะ ทรงผมก็ไม่โบราณเลย รออ่านต่อด้วยคนนะคะ จากคุณ : กุลธิดา (kdunagin) - [ 10 ก.ค. 50 02:33:25 ]

ความคิดเห็นที่ 31 สวัสดีครับ คุณ เกนหลงหนึ่งหรัด สวัสดีครับ คุณ biebie999 สวัสดีครับ คุณ นอกราชการ สวัสดีครับ คุณ อินทร์นิล สวัสดีครับ คุณ กุลธิดา เรื่องตำนานการศึกษาของไทย และตำนานการรับทูตฝรั่ง  มีเรื่องให้คัดเพียงเท่านี้ครับ  เรื่องที่เกี่ยวกับการศึกษาที่เคยคัดไว้แล้วมีอยู่ในประวัติ ความทรงจำ ตอนที่ ๑ เริ่มเรื่องประวัติ พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๑๑ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=29-03-2007&group=8&gblog=1 เจ้าจอมมารดาทับทิม ในรัชกาลที่ ๕ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=16-03-2007&group=1&gblog=4 เจ้าคุณพระประยูรวงศ์ (แพ) http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=22-03-2007&group=1&gblog=15 เรียนเชิญครับ วันนี้ขอเริ่มด้วยเรื่อง "ยศเจ้าคุณฝ่ายผู้หญิง" นะครับ  รอแป๊บ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 08:46:40 ]

ความคิดเห็นที่ 32 คำอธิบายเรื่อง เจ้าคุณประตูดิน          ผู้ที่ได้นามว่า เจ้าคุณประตูดิน นั้น  ทราบว่าเป็นที่ท้าวศรีสัจจา ในรัชกาลที่ ๒  กล่าวกันว่าชื่อตัวชื่อมิ  คือผู้ที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้ทำรูปไว้ ณ มุขกระสันพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท  และมีโคลง (เข้าใจว่าเป็นพระราชนิพนธ์รัชกาลที่ ๔) จารึกไว้ที่รูปนั้นบท ๑ ขึ้นต้นบทว่า          “ แถลงลักษณรูปท้าว                ศรีสัจ  จาแฮ”          แต่อีก ๓ บาทข้าพเจ้าจำโคลงไม่ได้  ครั้นไปดูเมื่อเร็วๆ นี้ก็เห็นมาสีลบโคลงเสียหมดแล้ว  สืบหาผู้จำไว้ได้ยังไม่พบตัว  จำได้แต่เนื้อความของโคลง ๓ บาทต่อไปนี้นั้นเป็นคำสรรเสริญว่า  ท้าวศรีสัจจาเป็นผู้เชี่ยวชาญในราชการในพระราชนิเวศน์เท่านั้น  อนึ่ง  ที่รูปท้าวศรีสัจจานั้นมีรูปโขลนคนรับใช้ปั้นไว้ด้วย ๒ คน  คนหนึ่งชื่อจ่าบัว  คนหนึ่งชื่อตี  อยู่มาจนรัชกาลที่ ๔  คนชื่อตีนั้นข้าพเจ้ารู้จัก          เหตุที่เรียกท้าวศรีสัจจา(มิ) ว่าเจ้าคุณประตูดินนั้น  เพราะท้าวศรีสัจจามิ มักออกนั่งว่าการ เช่นรับพวกขอเฝ้าเป็นต้น  ที่ประดูดินเป็นมูลเหตุ  คนทั้งหลายจึงเรียกว่า เจ้าคุณประตูดิน (ความที่กล่าวข้อนี้มีรูปเขียนไว้ในตู้ลายรดน้ำใบ ๑  เดี๋ยวนี้อยู่ที่หอพระสมุดฯ  เขียนรูปแสดงพระราชวังครั้งรัชกาลที่ ๒ มีรูปหญิงมีบรรดาศักดิ์คน ๑ นั่งรับแขกอยู่ที่ประตูพระราชวัง เป็นสำคัญ)          แต่คำที่เรียกว่าเจ้าคุณนั้น  ข้าพเจ้าเข้าใจว่าแต่เดิมเป็นแต่คำสำหรับคนทั้งหลายเรียกยกย่อง  มิใช่ยศศักดิ์ซึ่งสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินทรงตั้ง  แต่โบราณมาดูเหมือนจะมีคำ ๒ คำเป็นคู่กัน  คือ  “เจ้าครอก” คำ ๑  “เจ้าคุณ” คำ ๑  เป็นคำสำหรับคนทั้งหลายเรียกผู้มียศ  เจ้าครอกเรียกผู้มียศในราชสกุล  เช่นเรียกพระองค์เจ้ากุว่า เจ้าครอกวัดโพธิ์ เป็นตัวอย่าง  แม้เจ้านายที่ทรงศักดิ์เป็นเจ้าฟ้า  แต่โบราณก็มักเรียกกันว่า “เจ้าตนอดฟ้า” คำว่าเจ้าครอกนี้  ข้าพเจ้าเคยได้ยินเสด็จกรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์  และสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์เรียกเจ้านายที่ยังมิได้ทรงกรมว่า “เจ้าครอก” มาจนในรัชกาลที่ ๕          คำว่าเจ้าคุณนั้น  ดูเป็นสำหรับเรียกผู้ที่มียศภายนอกราชสกุลทั้งชายหญิง  เป็นต้นว่าพระภิกษุที่มียศเป็นพระราชาคณะ  ก็เรียกว่าเจ้าคุณ  ขุนนางมียศถึงกินพานทองก็เรียกว่าเจ้าคุณ  สตรีที่มียศสูงก็เรียกกันว่าเจ้าคุณ  มีทั้งที่เป็นราชินิกูลเป็นเจ้าจอมมารดาและเป็นท้าวนาง  เจ้าราชินิกูลนั้น เช่นเจ้าคุณนวล มารดาสมเด็จเจ้าพระยาทั้งสอง  เรียกกันว่าเจ้าคุณโต เป็นตัวอย่าง  ธิดาของเจ้าคุณนวลที่ได้มีตำแหน่งในพระราชวังคือเจ้าคุณนุ่น ก็เรียกกันว่าเจ้าคุณวังหลวง  เจ้าคุณคุ้มก็เรียกว่าเจ้าคุณวังหน้า  เจ้าคุณต่ายก็เรียกว่าเจ้าคุณปราสาท  เจ้าจอมมารดาที่ยกย่องกันว่าสูงศักดิ์ เช่นเจ้าจอมมารดาตานี รัชกาลที่ ๑  ก็เรียกกันว่าเจ้าคุณวัง  เจ้าจอมมารดาสี รัชกาลที่ ๒ ก็เรียกกันว่าเจ้าคุณพี  แต่ท้าวนางที่เรียกกันว่าเจ้าคุณ  ได้ยินได้แต่เรียกท้าวศรีสัจจามินี้คนเดียว  เห็นจะเป็นเพราะได้ว่าราชการต่างพระเนตรพระกรรณสิทธิ์ขาดเมื่อในรัชกาลที่ ๒  มีเกียรติคุณยิ่งกว่าท้าวนางคนอื่นๆ  พวกชาววังยำเกรงมากจึงเรียกกันว่าเจ้าคุณ  เจ้าคุณที่กล่าวมาทั้งปวงนี้เข้าใจว่ามิได้ทรงตั้ง  เป็นแต่คนทั้งหลวงเรียก  เมื่อสังเกตดูสมัยของตัวบุคคลที่กล่าวมา  เห็นจะเรียกกันหนาหูเมื่อในรัชกาลที่ ๒  จึงทรงเรียกตามในพระราชนิพนธ์  เป็นคำพูดของพวกนางชาววังในบทเพลงช้า  อ้างถึงเจ้าคุณประคูดินว่า  “จะไปเรียนเจ้าคุณประตูดิน” ดังนี้          มีความกล่าวกันอีกอย่างหนึ่ง  ว่าเมื่อในรัชกาลที่ ๑  พวกชาววังเรียกสมเด็จพระอมรินทรา บรมราชินีว่าเจ้าคุณประตูดิน  ข้อนี้ข้าพเจ้าไม่พบหลักฐาน และไม่เชื่อว่าจริง  เพราะสมเด็จพระอมรินทรได้เป็นท่านผู้หญิงมาแล้วแต่ก่อนเสวยราชย์  เมื่อประดิษฐานพระราชวงศ์มีพระราชโอรสธิดาเป็นเจ้าฟ้าถึง ๔ พระองค์ เห็นว่าคนทั้งหลายคงเรียกว่าสมเด็จพระพันวัสสา  ตามแบบอย่างพระอัครมเหสีครั้งกรุงเก่า  ครั้นถึงรัชกาลที่ ๒  ทรงสถาปนาเป็นสมเด็จกรมพระอมรินทามาตย์เทียบที่กรมพระเทพามาตย์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงครั้งกรุงเก่า  ในรัชกาลที่ ๒ คนทั้งหลายจึงเรียกสมเด็จพระศรีสุริเยนซึ่งเป็นพระมเหสีว่าสมเด็จพระพันวัสสา  ตามอย่างครั้งรัชกาลที่ ๑ ต่อมา  ข้าพเจ้าคิดเห็นว่าความจริงเป็นเช่นว่ามานี้  ถ้าคนเรียกสมเด็จพระอมรินทร์ว่า “เจ้าคุณประตูดิน” ไซร้  ในบทร้องเพลงช้าที่ทรงพระราชนิพนธ์คงทรงว่า “จะไปทูลเจ้าคุณประตูดิน”  ไหนจะทรงว่า “จะไปเรียนเจ้าคุณประตูดิน”           เจ้าคุณซึ่งเป็นยศสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินทรงตั้ง  พึ่งปรากฏว่ามีขึ้นในรัชกาลที่ ๔  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรงตั้งชั้นแรก ๒ คน คือเจ้าคุณแข  ซึ่งคนทั้งหลายเรียกกันว่าเจ้าคุณตำหนักใหม่  เป็นธิดาสมเด็จเจ้าพระยาองค์ใหญ่คน ๑  เจ้าคุณนุ่ม ซึ่งคนทั้งหลายเรียกกันว่าเจ้าคุณตำหนักเดิม  เป็นธิดาสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อยคน ๑  เพราะเจ้าคุณทั้ง ๒ นี้เข้าไปมีตำแหน่งรับราชการในพระบรมมหาราชวัง  โปรดฯ ให้มีปลัด (ทำนองพระราชาคณะ) ทั้ง ๒ คน  คือคุณปลัดขำและคุณปลัดเสงี่ยม  ต่อมาทรงตั้งธิดาสมเด็จเจ้าพระยาองค์ให้เป็นเจ้าคุณอีก ๒ คน  คือเจ้าคุณปุก เรียกกันว่าเจ้าคุณกลางคน ๑  เจ้าคุณหรุ่น เรียกกันว่าเจ้าคุณน้อยคน ๑  ทรงตั้งธิดาสมเด็จเจ้าพระยาองค์น้อยเป็นเจ้าคุณอีก ๒ คน  คือเจ้าคุณป้าคน ๑  เจ้าคุณคลี่คน ๑  เจ้าคุณทั้ง ๔ นี้หาปรากฏว่ามีปลัดไม่  เห็นจะเป็นเพราะไม่ได้เข้าไปมีตำแหน่งรับราชการในพระบรมมหาราชวัง          นอกจากทรงตั้งเจ้าคุณ ๖ คนที่กล่าวมา  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงกำหนดฐานันดรเจ้าคุณเป็นชั้นต่างๆอีกอย่าง ๑  คือ เจ้าคุณซึ่งเป็นพระภคินีของสมเด็จพระอมรินทรา บรมราชินี  ทรงยกฐานันดรเป็นเจ้าคุณพระไอยิกา  เจ้าคุณที่เป็นธิดาของเจ้าคุณพระไอยิกา คือเจ้าคุณที่เป็นพี่สมเด็จเจ้าพระยาทั้ง ๒ นั้น  โปรดฯให้มีฐานันดรเป็นเจ้าคุณพระสัมพันธวงศ์  ดูเหมือนจะมีที่ใช้ตามทรงกำหนดแต่สำหรับเขียนผ้าทรงทอดสดัปกรณ์ในพิธีกาลานุกาลเท่านั้น          พิเคราะห์ดูการที่ทรงตั้งเจ้าคุณเมื่อรัชกาลที่ ๔  นั้นสันนิษฐานว่าจะเป็นด้วยเหตุ ๒ อย่าง  คือเพื่อจะทรงยกย่องธิดาสมเด็จเจ้าพระยา ๒ องค์ให้มีบรรดาศักดิ์สูงขึ้นอย่าง ๑  อีกอย่าง ๑ น่าจะเพราะสมเด็จเจ้าพระยาทั้ง ๒ องค์มีบุตรธิดามาก  จึงทรงตั้งธิดาภรรยาหลวงขึ้นเป็นเจ้าคุณ  เป็นการทรงจำกัดว่าควรเรียกเจ้าคุณได้เพียงนั้น  การที่เรียกเจ้าคุณกันฟั่นเฝือมีคำเล่ากันมาว่า  ถึงเจ้าจอมมารดาต่างกรมผู้ใหญ่ เช่นเจ้าจอมมารดาศิลาของกรมพระพิพิธฯ กรมพระพิทักษ์ฯ  และเจ้าจอมมารดาปรางของกรมหลวงวงศาฯ เป็นต้น  บ่าวไพร่ก็เรียกกันว่าเจ้าคุณ  บางทีที่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งเจ้าคุณให้มีบรรดาศักดิ์ขึ้น  จะมีพระราชประสงค์เพื่อป้องกันการเรียกเจ้าคุณพร่ำเพรื่อทางพวกเจ้าจอมมารดาด้วยก็เป็นได้  ประเพณีการทรงตั้งเจ้าคุณจึงได้เกิดมีขึ้นมาแต่รัชกาลที่ ๔ เจ้าคุณนวล ไฟล์ภาพจาก ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/history3-2.html แก้ไขเมื่อ 10 ก.ค. 50 09:06:10 จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 09:05:30 ]

ความคิดเห็นที่ 33 มาแล้ว มาสายยังดีกว่ามาช้า อ่านกระทู้นี้แล้ว miscellaneous และ multidiscipline เหลือเกิน เอ จะใช้คำไหนกรณีไหน ต้องเรียนถามคุณกุลธิดา (kdunagin) ซะแล้ว มีเรื่องแหม่มแอนนาเยอะ แบ่งกันชมหน่อยก็ดีครับ จากคุณ : NickyNick - [ 10 ก.ค. 50 10:10:51 ]

ความคิดเห็นที่ 34 ขอบคุณรูปโจดี้นะคะ พี่เป้า ขอบคุณทุกท่านที่แบ่งปันเรื่องแหม่มอนนาค่ะ จากคุณ : little kitty - [ 10 ก.ค. 50 11:07:23 ]

ความคิดเห็นที่ 35 สวัสดีครับ พี่นิค สวัสดีครับ คุณ little kitty สวัสดีตอนบ่ายๆ ครับ  วันนี้ค่อนข้างยุ่ง แต่ก็พิมพ์เรื่องต่อไปเสร็จแล้ว  จะโพสต์เดี๋ยวนี้แหละ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:17:39 ]

ความคิดเห็นที่ 36 ว่าด้วยเหตุที่ตั้งหอพระสมุดวชิรญาณ          เมื่อในรัชกาลที่ ๔  สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์  แต่ยังเป็นเจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ ที่สมุหกลาโหม  กราบบังคมทูลถวายที่ดินของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ผู้บิดาแปลง ๑  อยู่ริมน้ำหน้าวัดประยูรวงศาวาส  ยาวตามลำน้ำ ๑๔ วา ๒ ศอก  ยื่นขึ้นไป ๑๒ เส้น ๑๔ วา ๒ ศอก  ที่ตรงนี้ฝรั่งเคยเช่าเป็นห้างที่ไว้สินค้ามาตั้งแต่ในรัชกาลที่ ๓  นับว่าเป็นทำเลที่ดีสำรับการค้าขาย  ด้วยในเวลานั้นยังไม่ได้ตัดถนนออกไปนอกพระนคร  การไปมาค้าขายใช้แต่ทางเรือเป็นพื้น            พระบาทสมเด็จจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรับที่ดินรายนี้แล้ว  พระราชทานเงินพระคลังข้างที่ให้สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ไปสร้างตึก ๓ หลัง  สำหรับให้เช่าเป็นที่ไว้สินค้า ๒ หลัง  เป็นที่สำหรับผู้ดูการอยู่หลัง ๑  มีกำแพงล้อมรอบ  ทุนที่พระคลังข้างพี่ออกไปครั้งแรกเป็นเงิน ๑๗,๖๐๐ บาท  เมื่อสร้างแล้วทราบว่าพระยาพิสณฑ์สมบัติบริบูรณ์ (ยิ้ม) แต่ยังเป็นพระภาษีสมบัติบริบูรณ์เช่า  แต่จะเก็บค่าเช่าเท่าใด  ใครเป็นผู้เก็บเงินนั้นส่ง ณ ที่ใดหาปรากฏไม่          ตึกหน้าวัดประยูรวงศ์นี้  เดิมพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงพระราชดำริจะพระราชทานแก่บรรดาพระราชโอรสธิดา  ให้มีส่วนเป็นเจ้าของและได้รับส่วนผลประโยชน์จากค่าเช่าเสมอกัน  ได้ร่างพระราชประสงค์ลงไว้ในสมุดดำ  ดังนี้ พระราชนิพนธ์ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว อันเป็นมูลเหตุที่จะสร้างหอพระสมุดวชิรญาณ          สมเด็จพระปรเมนทรมหามงกุฎพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าแผ่นดินสยาม  เป็นพระเจ้าแผ่นดินที่ ๔ ในพระราชวงศ์ ซึ่งตั้งกรุงรัตนโกสินทรมหินทรายุธยานี้  ขอประกาศไว้ แก่ท่านทั้งปวงผู้ควรจะได้รู้ความในหนังสือนี้  ให้ทราบว่า ที่ตำบลหน้าวัดประยูรวงศาวาส  เนื่องติดกับที่ซึ่งเป็นที่หลวงของแผ่นดินสร้างไว้สำหรับแขกเมือง  หรือให้อังกฤษเช่าเรียกว่า “บริตติศแฝกตอรี่” นั้น  มาข้างตะวันออกตามแนวน้ำเป็นใต้ที่นั้น  แต่เป็นเหนือถนนหน้าวัดนั้นกำหนดยาว ๒ เส้น  กว้าง ๑๔ วา ๒ ศอก          เดิมเป็นที่ของสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ วรุตพงศ์นายก  สยามดิลกโลกานุปาลนนาถฯ  ครั้นสมเด็จเจ้าพระยาฯ ถึงแก่พิราลัยแล้ว  ได้มีการปลงศพในที่นั้น  ครั้นการศพแล้ว  เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ สมันตพงศ์พิสุทธ มหาบุรุษรัตโนดมบรมราชุตมัค มหาเสนาบดี (วร)คชสีห์สิงหมุรธาธร (จักรรัตนสหจร สุรศรขรรค พิเศศสัญจรธารินทร์) ทักษิณนครคามรัษฎานุกิจการ ทวยหญสมุหมาตยานุพินัย (ยุติธรรมาภิธยาไศล สยามโลกานุปาลนนาถ ปรเมนทรมหาราชวราญาจักโรประการ ปรีชาญาณวรยศธาดา) อภัยพิริยบรากรมหาหุ(๑) สมุหพระกลาโหม ได้มีความเมตตากรุณาแก่บุตรชายหญิงเล็กๆ ของข้าพเจ้า  จึงได้ยกที่นั้นให้แก่ข้าพเจ้า  เพื่อเป็นของกลางในบุตรข้าพเจ้า  แล้วรับว่าจะช่วยสร้างเป็นตึกให้คนเช่าอยู่และไว้สินค้า  และทำการต่างๆ ตามแต่จะมีผู้เช่า  เพื่อจะให้เกิดนิพัทธผลเป็นของกลางแก่บุตรข้าพเจ้าต่อไป          ข้าพเจ้าจึงได้ออกเงินของตัวข้าพเจ้าเอง  มิใช่เงินพระคลังสำหรับแผ่นดิน  ให้ไปเป็นทุนสร้าง ๒๒๐ ชั่ง  เจ้าพระยาศรีสุริยวงศ์ฯ จึงได้รับเอาเงินนั้นไปทำทุน  ได้สร้างเป็นตึก ๓ หลัง  หลังหนึ่งเป็นรูปปั้นหยารีตามแนวน้ำ  โดยยาว ๘ วา ๒ ศอก  กว้าง ๖ วา ๒ ศอก  ๔ ห้อง  มีเฉลียงด้านรีสองด้านหลัง ๑  เป็นตึกยาวรีตามแนวถนนหน้าวัด  โดยยาว ๒๘ วา  กว้าง ๖ วา ๑๘ ห้องมีเฉลียงบังสาดด้านเดียวยาวไป ๑๑ ห้อง  แล้วมีเฉลียงใหญ่ลงไปถึงพื้นดินยาว ๔๒ วา  กว้าง ๓ วา ๒ ศอก ๗ ห้อง   อีกหลัง ๑ เป็นตึกรูปรีอยู่ด้านเหนือของที่นั้น  โดยยาว ๑๔ วา  กว้าง ๔ วา ๙ ห้อง  ด้านหน้ารอมฝั่งน้ำมีกำแพงวงรอบ            บัดนี้ที่อันนั้นก็มีผู้เช่าแล้วคิดค่าเช่าเหมาเป็นปีละ ๓๐ ชั่ง  ถ้าจะคิดแบ่งเป็นเดือนก็จะต้องแบ่งปีละ ๑๒ เดือนเสมอไป  อย่างเดือนในยุโรปที่ไทยเรียกว่าเดือนฝรั่ง ไม่มีอธิกมาส  ปี ๑ นับ ๓๖๕ วันเป็นปี  ต่อไปที่ ๔ จึงใช้ ๓๖๖ วัน  เมื่อคิดดังนี้แล้ว  เงินค่าเช่าถ้าคิดเป็นเดือน ก็เดือนละ ๒๐๐ บาท  เมื่อยกภาษีให้เจ้าภาษีโรงชักเป็นของแผ่นดินเสียเดือน ๑ ใน ๑๒ เดือนแล้ว  คงค่าเช่าปี ๑ ซึ่งจะได้แก่เจ้าของโรงเพียงปีละ ๒๗ ชั่ง ๑๐ ตำลึง  เงินทุนซึ่งจ่ายไปสร้างตึก ๒๒๐ ชั่งนั้น  ข้าพเจ้าขอแบ่งออกเป็น ๔๔ ส่วน  ส่วนละ ๕ ชั่ง  ค่าเช่าที่เหลือจากเสียภาษี ๒๐๐ บาทนั้น  เป็น ๒๒๐๐ บาท ข้าพเจ้าของชักออกปีละ ๘๘ บาท  ตั้งไว้เป็นกลางสำหรับซ่อมแซมโรงไปทุกปี  คือเป็น ๑ ชั่ง ๒ ตำลึง  เงินเหลือนั้น ๒๑๑๒ บาท แบ่งออกเป็น ๔๔ ส่วน  เป็นส่วนละ ๔๘ บาท  คือเป็น ๒๖ ชั่ง ๘ ตำลึง  เมื่อแบ่งเป็นเดือน  ส่วน ๑ ก็ได้เดือนละ ๔ บาทเสมอกันทุกเดือน  ส่วน ๔๔ ส่วนนี้ข้าพเจ้าจะแจกให้บุตรชายหญิงของข้าพเจ้าบ้างคนละส่วนๆ เป็นพื้นไป  ทั้งที่เกิดแล้วและยังจะเกิดต่อไป  ก็ถ้าจำนวนบุตรชายหญิงของข้าพเจ้าจะมีต่ำกว่าจำนวน ๔๔ ส่วนนี้  ก็จะยกให้แก่พี่หรือน้อง หรือหลานของข้าพเจ้าลางคนที่ได้งานได้การ  จะเป็นคุณเป็นที่พึ่งแก่บุตรของข้าพเจ้าต่อไป  หรือจะให้ซ้ำแก่บุตรบ้าง คนที่ได้การได้งานเป็น ๒ ส่วน  หรือจะยกไว้เป็นส่วนกลางสำหรับจะได้ซ่อมแซมโรงนั้นต่อไป  การยังไม่ตัดสินลงได้เป็นแน่            แต่ข้าพเจ้าจะเขียนคำประกาศนี้ไว้สำหรับส่วนทุกส่วนๆ  แล้วจึงจะหมายในปลายว่าส่วนนี้ข้าพเจ้าให้แก่ผู้นั้นๆ เป็นสำคัญ  ผู้นั้นก็เป็นเจ้าของส่วนหนึ่งๆ ซึ่งจะนับไว้ในหนังสือว่าส่วนที่ ๑ ที่ ๒ ไปจนส่วนที่ ๔๔  และจะมีตรามงกุฎดวงเล็กประทับตัวเลขนับส่วนนั้นเป็นสำคัญอีกดวง ๑ ด้วย  ผู้ที่ได้ส่วนดังนี้เมื่อรักษาส่วนนั้นไว้เป็นของตัวก็ให้ได้ส่วนค่าเช่าเดือนละ ๑ ตำลึง  ปรือปีละ ๑๒ ตำลึงเสมอไป  ด้วยลักษณะเดือนและปีที่ไม่มีอธิกมาสดังว่าไว้ข้างต้นนั้น          ถ้าผู้ที่ได้ส่วนไว้ด้วยหนังสือสำคัญนั้นแล้ว  มีความร้อนรนจะต้องการเงิน ๕ ชั่ง หรือหย่อนกว่า ๕ ชั่ง  ตามใจจะขายแก่ผู้อื่นเสียก็ได้  แต่เมื่อจะขายและยกให้ต้องจดหมายลงชื่อตราของผู้นั้นให้ไปเป็นสำคัญผู้ที่ซื้อและผู้ที่ได้ไปจึงจะเป็นเจ้าของส่วนนั้นได้  ถ้าผู้ที่มิใช่ผู้ซื้อไปปละผู้รับต่อไป  คือตัวผู้ที่ได้รับจากข้าพเจ้าทีเดียวนั้นได้ส่วนไปเป็นของตัว  แล้วจะไม่มีตัวลง  ถ้าข้าพเจ้ามีชีวิตอยู่ ขอคืนมาให้แก่ข้าพเจ้า  ถ้าข้าพเจ้าไม่มีตัวแล้ว บุตรชายหญิงของข้าพเจ้าบรรดาที่มีส่วนอยู่  ยังมีอยู่เท่าไรก็ตาม  ถ้าผู้ถือส่วนก่อนไม่ได้ลงชื่อลงตรายกให้แก่ผู้ใดแล้ว  ขอเสียอย่าเอาส่วนนั้นว่าเป็นมรดก  คงคืนมาให้เจ้าของเดิมคือข้าพเจ้าและบุตรหลานเจ้าของเดิม  คือบุตรหลานของข้าพเจ้า          ถ้าผู้ได้ส่วนไปแต่ข้าพเจ้านั้นเป็นคนสูบฝิ่น  ถ้าข้าพเจ้ายังมีชีวิตอยู่จะเร่งเอาคืน  ถ้าไม่มีตัวข้าพเจ้าแล้ว บุตรหลานของข้าพเจ้าที่ถือส่วนอยู่ที่เป็นคนไม่ได้สูบฝิ่นด้วยกันจงอย่านิ่งเสีย  จงไปชำระเรียกเอาคืนมาไว้เป็นส่วนกลางสำหรับซ่อมแซมโรง  หรือจะให้แก่ผู้ใดก็ตาม  ผู้ที่สูบฝิ่นแล้วจะเอาส่วนนั้นไปยกให้ก็ดี ขายให้ก็ดี แก่ผู้ใดไม่เป็นสิทธิ์ได้  ถึงผู้ซื้อไปเสียเงินก็ชื่อว่าสมคบคนสูบฝิ่น  ไปทวงเงินเอาแต่ผู้ขายนั้นเถิด  ส่วนคงคืนเป็นของบุตรหลานข้าพเจ้าตามซึ่งข้าพเจ้าบังคับไว้นี้  ถ้าอำนาจของบุตรหลานข้าพเจ้าที่มีส่วนอยู่จะวิวาทกับคนสูบฝิ่น และผู้จะรับมรดกไม่ได้  ขอเมตตาพระกรุณาของผู้ครองแผ่นดินที่เป็นธรรมจงเป็นที่พึ่งด้วย  เพราะของทุนเดิมเป็นของข้าพเจ้า  ข้าพเจ้าสั่งไว้ดังนี้ด้วยไม่ยินดีให้คนสูบฝิ่นเป็นเจ้าของในโรงของกลาง  ซึ่งข้าพเจ้าได้สร้างไว้ให้เป็นที่อาศัยแก่บุตรหลานของข้าพเจ้า  และซึ่งว่าด้วยคนสูบฝิ่นนั้นว่าไม่ให้เป็นเจ้าของก็ดี  ไม่ให้ผู้อื่นรับมรดกก็ดี  ว่าแต่ในผู้ที่ดีรับส่วนแต่ข้าพเจ้า  ให้คนที่ได้ซื้อส่วนได้เสียเงินให้แก่บุตรหลานข้าพเจ้าแล้ว  ได้ส่วนไปจะสูบฝิ่นก็ดี  จะตายลงของควรจะเป็นมรดกก็ดี  ก็สุดแต่ความเที่ยงธรรมของแผ่นดินจะโปรด          ในเมื่อส่วนข้าพเจ้าแจกไปแก่บุตรข้าพเจ้าคนละส่วนๆ ดังนี้  เมื่อการผันแปรไป  ส่วนได้แก่ผู้ใดอื่นก็ดี  ข้าพเจ้าขอไว้ให้แก่ผู้ที่มีส่วนทั้งปวงให้มีความสมัครสโมสรสามัคคี อย่าถือเปรียบแก่งแย่งแก่กันและกัน  ใครเป็นผู้ใหญ่มีสติปัญญา  จงหมั่นไปตรวจตราดูที่ดูของนั้นอยู่เนืองๆ  ถ้าเห็นว่าสิ่งไรชำรุดก็อย่างนิ่งเฉยปล่อยให้ชำรุดจนค่าเช่าตกไป  จงมาปรึกษาหารือบรรดาผู้ได้ส่วนให้รู้ทั่วกันไป  หรือแต่งคนไปดูให้เห็นพร้อมกันทุกรายแล้ว  จงปรึกษาหารือกันยกหรือแบ่งค่าเช่าทุกเดือนออกรวบรวมไว้ในมือผู้ที่ควรเชื่อถือได้  กว่าจะพอเพื่อจะซ่อมแซมแก้ไขให้ของคงคืนเป็นปรกติดี  และการเล็กน้อยคือจะต้องฉาบปูนหรือทาสีและอื่นๆ ตามประสงค์ของผู้เช่าและผู้จะเช่านั้น  ก็ให้เรี่ยรายกันเล็กๆ น้อยๆ ทำไปทุกปี  หรืออีกอย่าง ๑ ให้ผู้ได้ส่วนทั้งปวงพร้อมใจกันตั้งผู้หนึ่งซึ่งควรจะเป็นที่ไว้ใจได้  ให้เป็นผู้ที่จะเรียกตามคำจีนว่าเถ้าแก่ใหญ่ดูแลอยู่เป็นนิตย์  เมื่อการสิ่งใดไม่เรียบร้อยให้ผู้นั้นช่วยว่ากล่าวเชื่อมโยงให้สมัครสโมสรกัน พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:21:07 ]

ความคิดเห็นที่ 38 สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยูรวงศ์ วรุตพงศ์นายก  สยามดิลกโลกานุปาลนนาถฯ ไฟล์ภาพจาก ชมรมสายสกุลบุนนาค http://www.bunnag.in.th/history6-ditbunnag.html จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:25:21 ]

ความคิดเห็นที่ 40 (ต่อ) จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:30:24 ]

ความคิดเห็นที่ 41 (ต่อ.) จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:31:07 ]

ความคิดเห็นที่ 42 (ต่อ..) จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:32:47 ]

ความคิดเห็นที่ 43 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ค. 50 14:33:38 ]

ความคิดเห็นที่ 44 ขอบคุณมากนะคะคุณกัมม์ จากคุณ : ตัวตรง (ตัวตรง) - [ 10 ก.ค. 50 22:42:05 ]

ความคิดเห็นที่ 45 สวัสดีค่ะ กระทู้นี้นี่ เป็นแม่แบบให้ใบแพรวอยากทราบเกร็ดเรื่องราวเกี่ยวกับ สมเด็จกรมพระยาดำรงค์ราชานุภาพเยอะๆ รออ่านนะคะ ขอบคุณคุณกัมม์ค่ะ จากคุณ : ใบแพรว - [ 11 ก.ค. 50 08:13:56 A:75.44.214.88 X: ]

ความคิดเห็นที่ 46 สวัสดีอีกครั้งครับ คุณ ตัวตรง สวัสดีครับคุณ ใบแพรว เกร็ดพงศาวดารพระนิพนธ์ในสมเด็จที่เป็นเรื่องสั้นๆ รวบรวมไว้ที่นี้อีกมากครับ  ในบันทึกรับสั่งสมเด็จฯ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=10-06-2007&group=3&gblog=2 เช่นนครวัดจำลองในวัดพระแก้ว ตึกพระเจ้าเหา หลักเมือง พระเสื้อเมืองทรงเมือง การสร้างพระโต  โลหะปราสาท แวะเข้าไปเยี่ยมเยือนบ้างนะครับ วันนี้งานเยอะตั้งแต่เช้า เพิ่งคัดเรื่องใหม่เสร็จ   เป็นเรื่องประเพณีแต่งงานอย่างโบราณ  รอเดี๋ยวนะครับ แก้ไขเมื่อ 11 ก.ค. 50 11:10:40 แก้ไขเมื่อ 11 ก.ค. 50 11:09:08 จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:02:52 ]

ความคิดเห็นที่ 47 วินิจฉัยประเพณีแต่งงานอย่างโบราณ          ในบทเสภา (ฉบับหอสมุดพิมพ์) มีเรื่องแต่งงานบ่าวสาวอยู่ในเล่ม ๑ (หน้า ๑๐๕) เมื่อพลายแก้วแต่งงานกับนางพิมพ์ตอน ๑  เมื่อขุนช้างแต่งงานกับนางวันทอง (หน้า ๒๕๓) ตอน ๑  กับในเล่ม ๓ เมื่อแต่งงานพระไวยกับนางศรีมาลา (หน้า ๒๐๙) อีกตอน ๑  พรรณนาถึงกระบวนพิธีแต่งงานบ่าวสาวอย่างโบราณอยู่ข้างถ้วนถี่  ตรงกับที่ได้เคยเห็นแต่ก่อนบ้าง  เคยได้ยินเล่ากันมาบ้าง  จึงเก็บเนื้อความมาแต่งวินิจฉัยต่อไปนี้  ยกเอากระบวนในตอนแต่งงานพลายแก้วกับนางพิมพ์ตั้งเป็นหลัก  เอาความในตอนอื่นประกอบ          ๑)  เมื่อนางทองประสี (แม่เจ้าบ่าว) ไปขอนางพิมพ์ต่อนางศรีประจันต์ (แม่เจ้าสาว)  หาผู้ใหญ่สูงอายุในตำบลนั้นชื่อตาสน ตาเสา ยามเม้า ยายมิ่ง  อันเป็นที่นับถือด้วยกันทั้งสองฝ่าย (จึงเรียกว่าเถ้าแก่) ไปด้วย ๔ คน  เมื่อนางทองประสีขอลูกสาว  นางศรีประจันต์ว่า “ตูจะขอถามความท่านยาย  ลูกชายนั้นดีหรืออย่างไร  ไม่เล่นเบี้ยกินเหล้าเมากัญชา  ฝิ่นฝามันสูบบ้างหรือไม่  จะสูงต่ำดำขาวคราวใคร  ตูยังไม่เห็นแก่ตาว่าตามจริงฯ  ครานั้นตาสนกับตาเสา  กับทั้งยายเม้าและยายมิ่ง  ว่านานไปท่านจะได้พึ่งพิง  ลูกทองประสีดีจริงนะคนนี้” ฯลฯ  บทตรงนี้ส่อว่าผู้ปกครองนั้นเป็นผู้ขอ  เถ้าแก่เป็นแต่ผู้รับประกัน          ๒)  เมื่อแม่ยอมยกลูกสาวให้แล้ว  ผู้ปกครองทั้ง ๒ ฝ่าย  ปรึกษากันต่อไปถึงกำหนดทุนสิน  และหาฤกษ์กำหนดวันงาน  แต่นั้นทางฝ่ายเจ้าบ่าวก็แต่ตัวไม้เรือนหอแล้วขนเอาไปเตรียมไว้ที่บ้านเจ้าสาว  ฝ่ายข้างเจ้าสาวก็เตรียมทำของเลี้ยง          ๓)  ครั้นถึงวันฤกษ์แรก  เจ้าบ่าวบอกแขกขอแรงพวกพ้องกันไปยังบ้านเจ้าสาวแต่ดึก  พอได้แสงอรุณก็ตั้งพิธีทำขวัญเสา  แล้วยกเสาปลูกเรือนหอจนแล้วเสร็จในวันนั้น  ข้างฝ่ายเจ้าสาวเลี้ยงอาหารพวกปลูกเรือน          เรื่องปลูกเรือนหอไม้แล้วในวันเดียวนี้  เคยทราบว่าทำกันเป็นสามัญมาแต่ก่อน  บางตระกูลถือแปลกออกไป  ถึงให้ใช้แต่ไม้หมากทำเสาเรือนหอก็มี  ส่วนเครื่องแต่งเรือนเป็นของฝ่ายเจ้าสาวจะต้องหา  เป็นประเพณีทั่วไป  สันนิษฐานว่าเรือนหอแต่งงานนั้นทำสำหรับให้อยู่เพียงชั่วคราว  พอผู้ปกครองฝ่ายหญิงวางใจ เช่นมีลูกด้วยกันแล้วก็ดี  หรือเห็นว่ารักใคร่คุ้นเคยกันสนิทสนมแล้วก็ดี  ก็ยอมให้พากันไปตั้งบ้านเรือนอยู่เป็นอิสระต่างหาก  หรือไปอยู่บ้านของเจ้าบ่าว  อันเป็นผู้มีถิ่นฐานของตนเองอยู่แล้ว  เพราะเหตุนั้นจึงไม่ทำเรือนหออย่างมั่นคงแต่แรก  แต่โดยปกติต้องปลูกเรือนหออยู่ด้วยกันที่บ้านเจ้าสาวก่อนทั้งนั้น  ประเพณีที่ยอมให้เจ้าสาวไปอยู่บ้านเจ้าบ่าวแต่แรกแต่งงาน  น่าจะมีแต่ในตระกูลสูง เช่นเจ้าบ่าวต้องปกครองบ้านเมือง  หรือสูงศักดิ์ไม่สมควรจะไปอยู่บ้านตระกูลเจ้าสาวซึ่งต่ำศักดิ์กว่า          ๔)  ในวันต่อมาจากวันปลูกหอมา  ในบทเสภาว่า “ครั้นรุ่งเช้าขึ้นพลันเป็นวันดี  ทองประสีจัดเรือกันยาใหญ่  เอาขันหมากลงบรรทุกขลุกขลุ่ยไป  หามโหรีใส่ท้ายกันยา  (คนยก)ขันหมากเลือกเอา(หญิง)ที่รูปสวย  นุ่งยกห่มผวยจับผิวหน้า  ก็ออกเรือด้วยพลันทันเวลา  ครู่หนึ่งถึงท่าศรีประจันต์”  การแห่ขันหมากอย่างว่านี้ได้เคยเห็นมาหลายครั้ง  แต่เสียดายอยู่ที่ไม่เคยเห็นสิ่งซึ่งเรียกว่าขันหมาก  และยังไม่รู้ว่าขันหมากนั้นเอาไปทำอะไร  (ถ้าพระองค์ท่านประทานอธิบายไม่ได้  ขอให้ลองทรงสืบดู  บางทีจะยังมีตัวผู้รู้  ถึงกระนั้นขันหมากในชั้นหลังก็น่าจะไม่เหมือนอย่างโบราณเช่นว่าในเสภา)  จะลองสันนิษฐานดู          คำที่เรียกว่า “ขัน” นั้นแปลกอยู่  ไทยข้างใต้เช่นชาวกรุงเทพฯ  หมายความว่าภาชนะอย่างรูปคล้ายมะพร้าวครึ่งซีก  แต่ไทยข้างเหนือเช่นชาวเชียงใหม่เขาหมายความว่า  ภาชนะอย่างมีเชิงเช่นที่ไทยใต้เรียกว่า “พาน” นั้น  ที่จริงเมื่อคิดดูก็เห็นว่าจะมาแต่มูลอันเดียวกันนั้น  คือแต่เดิมมนุษย์ให้กะลามะพร้าวเป็นภาชนะใช้สอย  ต่อมาเมื่อรู้จักหล่อโลหะใช้ก็ทำภาชนะนั้นด้วยโลหะ เรียกกันว่า “ขัน” ทั้งไทยใต้และไทยเหนือ  ต่อมาอีกมีผู้คิดทำเชิงต่อขันให้สูงขึ้น  ไทยเหนือเรียกคงอยู่ว่า “ขัน” ตามเดิม  ไทยใต้เดิมเรียกว่า “ขันเชิง”   ต่อมาเมื่อมีขันเชิงชนิดที่ใช้สำหรับวางของแห้งจึงเรียกกันว่า “พาน”  ที่ว่านี้โดยเดา   แต่ประหลาดอยู่ที่มีเครื่องราชูปโภคสิ่งหนึ่งซึ่งใช้ทั้ง ๒ คำนั้นรวมกันเรียกเป็นชื่อว่า  “พานพระขันหมาก”  ข้อนี้ส่อให้สันนิษฐานดังกล่าวมา          ถ้าว่าเฉพาะในบทเสภา  ที่เรียกกันว่าขันหมากเห็นว่าจะเป็นขันหมากสำหรับเลี้ยงแขกที่เชิญมาในวันแต่งงานนั้นเอง  จะใส่หมากด้วยขันหรือด้วยพานก็ได้  ขันหมากเอกสำหรับแขกที่ศักดิ์สูง  งานไหนมีขันหมากเอกมากก็ยิ่งมีหน้ามีตา  เพราะจะมีคนสูงศักดิ์มาช่วยมาก  จึงได้ตกแต่งขันหมากเอกให้หรูหรา  ผิดกับขันหมากสามัญ  หญิงสาวที่ถือขันหมากไปตอนเช้า  ก็เห็นจะเป็นสาวใช้ที่ตั้งพานหมากเลี้ยงแขกในตอนเย็นนั่นเอง          ๕)  เมื่อเรือขันหมากถึงบ้านเจ้าสาวบทเสภาว่า “จึงจอดเข้าหน้าสะพานใหญ่  ตาผลวิ่งไปเอาไม้กั้น  เสียเงินทองให้ขึ้นไปพลัน  จนขันหมากนั้นขึ้นบนบันได(เรือน)”  ความตรงนี้วินิจฉัยข้อต้นส่อถึงเหตุที่มีเครื่องดนตรีประโคมไปในเรือขันหมาก  ข้อหลังส่อถึงที่ตาผลเอาไม้กั้น  อันประเพณีงานของพวกชาวบ้านที่ประโคมไปในเรือขันหมาก  โดยปกติมักเป็นการบอกบุญ  เหมือนเช่นแห่กฐินหรือผ้าป่า  ประสงค์จะชักชวนพวกชาวบ้านให้มาช่วยกันทำบุญ  แต่แห่ขันหมากไม่มีกิจเช่นนั้น  จึงเห็นว่าเครื่องดนตรีนั้นน่าจะสำหรับประโคมบอกให้ยินดีเมื่อไปถึงบ้านเจ้าสาว  ไม่เช่นนั้นก็จะต้องไปตะโกนเรียกให้เปิดประตูบ้านรับ  ข้อที่มีผู้มากีดกั้นก็มิใช่ผู้อื่น  คือผู้เป็นโทวาริกรักษาประตู  ต้องดูแลให้รู้ว่าใครมาและไต่ถามให้ทราบกิจเสียก่อน  แล้วจึงเปิดประตู  พิธีส่วนนี้คงมาแต่มูลเหตุเช่นว่ามา          ๖)  เมื่อพวกนำขันหมากขึ้นเรือนเจ้าสาวแล้ว  มีในบทเสภาต่อไป (แต่ในตอนขุนช้างแต่งงานกับนางวันทอง  ความตรงนี้ชัดเจนดีกว่า  จึงคัดเอาลง) ว่า “ขันหมากตั้งเรียงเคียงกันมา  เถ้าแก่นำหน้าขึ้นนั่งพรม  เถ้าแก่ที่เรือก็ต้อนรับ  จังนับโต๊ะเตียบใหญ่ใส่ขนม  ทั้งหมูไก่เหล้าเข็มเต็มขวดกลม  กล้วยส้มร้อยสิ่งตามสัญญา  ทุนสินเงินตราผ้าไหว้  เอาออกนับรับใส่โต๊ะสามขา  เถ้าแก่สองข้างต่างสนทนา  ขนของเข้าเคหาด้วยทันใด  แถมพกยกให้ตามทำนอง  เอาข้าวของคาวหวานมาตั้งให้  เลี้ยงดูอิ่มหนำสำราญใจ  เถ้าแก่กลับไปด้วยฉับพลัน”  ความตอนนี้ส่อว่าเถ้าแก่ (ทั้ง ๔ คนที่ไปเมื่อวันขอ) เป็นผู้นำขันหมากไป  ทางฝ่ายเจ้าสาวก็หาเถ้าแก่ไว้รับ  เถ้าแก่คนกลางทั้ง ๒ ฝ่ายเป็นพนักงานตรวจตราสิ่งของที่ฝ่ายเจ้าบ่าวจะต้องให้ให้ถูกตามสัญญา  และสิ่งของที่ให้นั้นเป็นของกินสำหรับเลี้ยงแขกประเภท ๑   เงิน “ทุน” (ซึ่งผู้ปกครองให้ฝ่ายละครึ่ง) สำหรับคู่บ่าวสาวจะได้ใช้ในการตังตัวประเภท ๑  “สินสอด” ของเจ้าบ่าวให้แก่ตัวเจ้าสาวประเภท ๑  “ผ้าไหว้” คือผ้านุ่งกับผ้าห่มจัดเป็นสำรับ  สำหรับคู่บ่าวสาวให้ผู้ใหญ่ในสกุลทั้ง ๒ ฝ่าย  เวลาไปไหว้เมื่อแต่งงานกันแล้ว  เมื่อฝ่ายเจ้าสาวรับเครื่องขันหมากเสร็จแล้วเลี้ยงอาหาร  และแจกของแถมพกแก่พวกที่ไปรับขันหมากทั่วกัน จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:03:56 ]

ความคิดเห็นที่ 48 (ต่อ)          ๗)  ถึงเวลาเย็น (วันขันหมากไปนั้น) ทำพิธีสงฆ์นิมนต์พระสวดมนต์  ตัวเจ้าบ่าวกับเจ้าสาวต่างมีเพื่อนบ่าวและเพื่อนสาวรวมฝ่ายละ ๑๐ คน  ตัวหน้าหน้าเรียกว่า “บ่าวนำ” และ “สาวนำ”  ห้อมล้อมพาตัวเจ้าบ่าวเจ้าสาวไปนั่งตั้งวงแยกกันอยู่ข้างหน้าพระสงฆ์ (กระบวนพิธีตรงนี้เหมือนกันทั้งบทตอนแต่งงานพลายแก้วและแต่งงานพระไวย  แต่บทเสภาตอนแต่งงานพระไวยพรรณนาชัดเจนกว่า  จึงคัดมาลง)  “ครั้นถึงน้อมนั่งฟังพระธรรม  พระสดัมภ์(ปลัดสังฆราช)จับมงคลคู่ใส่  สายสิญจน์โยงศรีมาลามาพระไวย  พอฆ้องใหญ่หึ่งดังตั้งชยันโต  หนุ่มสาวเคียงข้างเข้านั่งอัด  พระสงฆ์เปิดตาลปัตรซัดน้ำโร่  พรำลงข้างสีกาห้าหกโอ  ท่านยายโพสาวนำน้ำเข้าตา  อึดอัดยัดเยียดเบียดกันกลุ้ม  เอาหนามซุ่มแทงท้องร้องอุยห่า  ที่ไม่ถูกเท้ายันดันเข้ามา  ท่านยายสาออกมานั่งบังกันไว้  มหาดเล็กโลนโลนโดนกระแทก  โอยพ่อขี้แตกทนไม่ได้  ท่านยายสาเต็มที่ลุกหนีไป  จนพระไวยศรีมาลามาชิดกัน”  บทตอนนี้แสดงประเพรีแต่งงานอย่างโบราณที่ผิดกับที่ทำกันชั้นหลังเป็นข้อสำคัญคือ          ก.  พระสวมมงคลคู่ให้บ่าวสาว          ข.  การรดน้ำแต่งงานพระเป็นผู้รด          ค.  รดน้ำด้วยเอาโอตักน้ำ “ซัด” เปียกทั้งตัว  จนถึงต้องผลัดผ้าแต่งตัวใหม่ทั้งเจ้าบ่าวเจ้าสาว          ฆ.  การที่พวกเพื่อนบ่าวสาวเข้ารับน้ำมนต์เป็นอุบายที่จะแกล้งเบียดตัวเจ้าบ่าวกับตัวเจ้าสาวให้เข้าไปชิดติดกัน          รดน้ำอย่างว่ามาในบทเสภาเรียกว่า “ซัดน้ำ” (เห็นจะเป็นภาษาไทยคำเดียวกับ “สาดน้ำ” นั่นเอง)  แต่น่าสันนิษฐานว่าจะเป็นประเพณีเดิมของไทยชั้นพลเมือง  จึงประพฤติกันแพร่หลาย  การที่ให้ผู้ใหญ่ในวงศ์ญาติรดน้ำสังข์แก่คู่บ่าวสาว  น่าจะเป็นประเพณีที่พวกพราหมณาจารย์พามาแต่อินเดียอนุโลมต่อพิธีอภิเษก  เห็นจะใช้แต่ในมณฑลบุคคลชั้นสูงเช่นเจ้านายเป็นต้น          เมื่อเสร็จพิธีซัดน้ำ  ถวายไทยธรรมพระสงฆ์แล้ว  เวลาค่ำมีการเลี้ยงแขก  จัดเลี้ยงเป็นชั้นๆ ตั้งแต่ตัวนายลงไปจนบ่าวไพร่          ๘)  รุ่งเช้าเลี้ยงพระที่ได้สวดมนต์เมื่อวันก่อน  ตัวเจ้าบ่าวกับเจ้าสาวต้องตักบาตรด้วยกัน  เลี้ยงพระเป็นเสร็จการพิธี  แต่การที่ส่งตัวเจ้าสาวรอหาอีกฤกษ์หนึ่งภายหลังวันทำพิธี  ดูราวกับเพื่อจะเกลี้ยกล่อมให้เจ้าสาวยอมไปสู่ชายหายอดสูเสียก่อน  ในระหว่านั้นเจ้าบ่าวต้องนอนคอยอยู่ที่เรือนหอ  สองสามวันผู้ปกครองจึงพาตัวเจ้าสาวลอบไปส่งให้เจ้าบ่าวในเวลาค่ำวันหนึ่ง  เรียกกันว่า “ส่งตัวเข้าหอ” ไม่บอกให้ใครแม้จนตัวเจ้าบ่าวรู้ล่วงหน้าก่อน          เมื่อเขียนวินิจฉัยประเพณีแต่งงานอย่างโบราณที่ปรากฏในบทเสภาแล้ว  นึกขึ้นถึงเรื่องที่ได้ยินเล่ากันมาว่า  เมื่อในรัชกาลที่ ๓  ผู้มีศักดิ์สูงเช่นเจ้านาย  ถ้าอยากได้ลูกสาวใครสามารถจะพาพรรคพวกไปฉุดเอาตัวหญิงนั้นไปเป็นเมียตามอำเภอใจ  และเล่ากันพิสดารต่อไปว่า  ครั้งหนึ่งลูกเธอไปฉุดลูกสาวเขา  ผู้ปกครองผู้หญิง (ทำนองจะเป็นข้าราชการ) ถวายฎีกา  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวตรัสว่า “ทำไมลูกของข้าไม่สมกับลูกของเจ้าหรือ”  ผู้ถวายฎีกาก็ต้องนิ่งไป  คำเล่านี้ไม่น่าเชื่อ  ว่าพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจะทรงเห็นชอบ  หรือแม้เพิกเฉยในการที่พระเจ้าลูกเธอเที่ยวข่มเหงผู้อื่นเช่นนั้น            แต่เรื่องฉุดลูกสาวเมื่อในรัชกาลที่ ๓ นั้นมีแน่  ยายผ่องมารดาของหม่อมเฉื่อย แกเล่าให้หม่อมฉันฟังว่า  เมื่อแกเป็นสาว  พระยาเพชรปาณีบิดาของแกกลัวเจ้านายจะฉุด  ให้พาไปฝากไว้ในที่พระราชวัง  จนเมื่อจะแต่งจึงให้ไปรับออกมา  แกเคยไปเห็นที่วังฝึกหัดเด็กดี  เมื่อแกทีลูกสาวจึงส่งเข้าไปไว้ในวังแต่เล็กทุกคน  เพื่อระงับการฉุดลูกสาว  เป็นเหตุอันหนึ่งซึ่งทูลกระหม่อมทรงตั้งประเพณีเสด็จออกรับฎีการาษฎรด้วยพระองค์เองทุกสัปดาหะ  จึงสงบแต่รัชกาลที่ ๔ มา          เมื่อหม่อมฉันอ่านหนังสือเรื่องประเทศต่างๆ ไปพบกล่าวถึงประเพณีแต่งงานของมนุษย์พวกที่อยู่ตามทะเลทราย  ว่าเจ้าบ่าวขี่ม้าคุมพรรคพวกไปรับตัวเจ้าสาวขึ้นหลังม้าไป  เหมือนอย่างว่าสามารถชิงเอาไปเป็นเมียได้ด้วยมีฤทธิเดชมาก  แล้วนึกไปถึงพระอินทร์ชิงลูกสาวท้าวเวปจิตติในนิทานธรรมบท (มีรูปเขียนไว้ ในพระอุโบสถวัดราชบูรณะ)  และเรื่องอิเหนา  ท้าวกะหมังกุหนิงยกกองทัพไปตีเมืองดาหา  เพราะเหตุท้าวดาหาไม่ยอมยกนางบุษบาให้            ส่อให้เห็นว่าแต่โบราณนิยมกันว่า  ถ้าใครสามารถอาจจะหาเมียได้ด้วยพลการนับว่าเป็นวิเศษ  มูลของการฉุดลูกสาวน่าจะมาแต่ประเพณีซึ่งนิยมกันแต่ดึกดำบรรพ์ดังกล่าวมา  พวกพราหมณาจารย์เอาเข้ามาแถลงจึงมาเกิดขึ้นในประเทศนี้  แต่ว่าชั้นเดิมเห็นจะประพฤติแต่ในระหว่างตระกูลอันยศศักดิ์สมกัน  และพาไปเป็นเมียหลวง  และเฉพาะแต่ในกรณีที่ผู้ปกครองไม่ยอมยกให้โดยดีเท่านั้น  ครั้นนานมาเมื่อความรู้และความเลื่อมใสในจารีตโบราณเสื่อมคลาย  ก็กลายเป็นวิธีสำหรับผู้มีอำนาจเที่ยวฉุดคร่าหาเมียน้อยเล่นตามชอบใจ (คัดจากสาส์นสมเด็จ) .................................................................................................................................................................................................. ไฟล์ภาพประกอบ  ขุนช้างขุนแผน ตอน แต่งงานพระไวย ฝีมือครูเหม  เวชกร  สีน้ำและดินสอดำบนกระดาษ 17 x 24 ซม. http://fulltext.car.chula.ac.th/doc.asp?dirid=I0002&page=0016&dirname=ครูเหม%20เวชกร (ไม่ค่อยเกี่ยวกับเนื้อเรื่องพระนิพนธ์  แต่ชอบฝีมือเหม  เวชกร  แวะไปเที่ยวนะครับ  มีอีกหลายรูป) จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:15:45 ]

ความคิดเห็นที่ 49 E-Book ของจุฬาฯ http://fulltext.car.chula.ac.th/ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:17:02 ]

ความคิดเห็นที่ 50 คัดเรื่องนี้แล้วนึกถึง เสภาเรื่องขุนช้างแผน เอาไว้จะคัดเรื่อง "ตำนานเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน" มาลงไว้ด้วย ขอเวลาทำใจสักนิดก่อนครับ ช่วงบ่ายจะคัดเรื่อง การพิธีสมโภชลูกหลวง ขึ้นพระอู่ และการพิธีจรดปัถพี  ครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:29:13 ]

ความคิดเห็นที่ 51 เชิญทุกท่านพบกับอีกหนึ่งคนไทยในระดับโลก พุ่มสกี้  นายทหารแห่งกองทหารม้าฮุสซาร์ของเอมเปอเรอ รุสเซีย http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5595620/K5595620.html จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 11:42:42 ]

ความคิดเห็นที่ 52 กะจะมาโฆษณากระทู้ตัวเอง แต่ช้าไปหน่อยแล้วต๋อยจ๋า กามนิตหนุ่มเอาไปกินซะก่อน อิอิ คห.47-48 ต้นฉบับเขียน นางทองประสี - นางศรีประจันต์ อย่างนั้นเหรอ เคยเห็นแต่นางทองประศรี เอ ชักจะไม่แน่ใจซะแล้ว แต่ศรีประจัน ถ้าเป็นชื่อแม่ของนางพิม จะไม่มี ต์ แน่นอน จังหวัดสุพรรณยืมเอาชื่อแม่ของนางพิมไปตั้งเป็นอำเภอใหม่เมื่อราว 110 ปีก่อน ให้ชื่อดังนี้ แต่มี ต์ ด้วย กลายเป็นอำเภอศรีประจันต์ไป ถ้าสุพรรณจะตั้งกิ่งหรืออำเภอใหม่ น่าจะตั้งชื่อว่า อำเภอทองประศรี ด้วยน่าจะดี  หรืออำเภอนางเทพทองก็ได้ เห็นภาพวาดฝีมือครูเหม เวชกร ในคห.48 แล้วให้นึกถึงสถานที่หนึ่งซึ่งเขาได้ปรับปรุงใหม่อย่างดีแล้ว คืออนุสรณ์ดอนเจดีย์ที่สุพรรณบุรี ภายในโดมใต้เจดีย์แต่เดิมจะมีรูปจิตรกรรมฝาผนังฝีมือครูเหมอยู่โดยรอบ  มีลายเซ็นครูเหมกำกับแต่ละภาพไว้ด้วย แต่เมื่อไม่ราวสิบปีมานี้ ได้ทำการซ่อมแซมใหม่ ซึ่งก็คือการลบของเก่าออกหมดแล้ววาดใหม่แทน   ไม่รู้ว่ามีใครได้ถ่ายภาพของเก่าเก็บไว้บ้างก็ไม่รู้นะ จากคุณ : NickyNick - [ 11 ก.ค. 50 13:25:15 ]

ความคิดเห็นที่ 53 สวัสดีครับพี่นิค ตอนแรกผมก็แก้ เป็นทองประศรี   ส่วนศรีประจันต์ word ก็ฟ้องว่าผิด ก็เลยพิมพ์ตามต้นฉบับไปอย่างนั้น แก้ ทองประศรี เป็น ทองประสี หนังสือเล่มนี้ใช้คำเก่าอยู่มาก  อย่างเช่นคำว่า ฉะบับ ถ้าเห็นคำว่า ฉบับ ในกระทู้  เป็นการแก้ไขอัตโนมัติของ word นะครับ เห็นพี่พูดถึงอำเภอศรีประจัน  ตัวผมนึกไปถึง แม่ขวัญจิต  ศรีประจัน ชื่อในเรื่องขุนช้างขุนแผนมีอีกเยอะ  ซอยสุพรรณให้ครบทุกคนก็ได้ครับ อำเภอเดิมบางนางพิม เข้าท่าไหมครับ  แต่อำเภอขุนช้าง  คนคงไม่ยากอยู่เท่าไร แปลกใจ คนจังหวัดนี้ทำไมถึงได้ร้องเพลงเก่งกันนักนะ   ไม่รู้พี่ชายจะชอบ'โอเกะ'โอเกะด้วยหรือเปล่า ถ้าไปชวนด้วยนะครับ   ผมจะไปนั่งดูสาวๆ  พี่ก็ร้องเพลงไป  แนวใครแนวมันนะครับพี่ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 14:47:18 ]

ความคิดเห็นที่ 54 วิจารณ์ว่าด้วยหนังสือ “พราหมณศาสตร์ทวาทสพิธี”          หนังสือเรื่องนี้ต้นฉบับที่หอพระสมุดได้มา  ว่าเป็นคัมภีร์ใบลาน  จารภาษาไทยด้วยอักษรขอม  แต่สำเนาที่ส่งมาคัดเขียนเปลี่ยนเป็นภาษาไทย  พิจารณาดูเห็นเป็นตำราพิธี ๒ ประเภท  เอารวบรวมมาไว้ด้วยกัน  ข้างต้นเป็นประเภทพิธี “สมโภชลูกหลวง”  ต่อนั้นไปเป็นประเภทพิธีทำประจำปีครบทั้ง ๑๒ เดือน  เรียกว่า “พิธีทวาทสมาส” จึงเขียนคำวิจารณ์แยกกันเป็น ๒ ภาค ตามประเภทของพิธี วิจารณ์พิธีสมโภชลูกหลวง          พิธีสมโภชลูกหลวงมีที่สอบอยู่ในหนังสือ “คำให้การกรุงเก่า” ซึ่งหอพระสมุดฯ พิมพ์ (ครั้งที่ ๒ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๘) ในหนังสือนั้นว่า  เมื่อสมัยกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี  มีการพิธีสมโภชลูกหลวง  คือพระราชโอรสธิดาของพระเจ้าแผ่นดิน  พระองค์ละ ๑๐ ครั้ง  เป็นประเพณีคือ          ครั้งที่ ๑  สมโภชเมื่อประสูติได้ ๓ วัน (ยังทำในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์)          ครั้งที่ ๒  สมโภชเมื่อพระชันษาได้ ๑ เดือน  คือพิธีขึ้นพระอู่  ที่พรรณนาในตำราฉบับนี้ (ยังทำในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์)          ครั้งที่ ๓  สมโภชเมื่อแรกพระทนต์ขึ้น  พระชันษาราว ๗ เดือน หรือ ๘ เดือน (ไม่เคยได้ยินว่าทำในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์)          ครั้งที่ ๔  สมโภชเมื่อแรกทรงพระดำเนินได้  พระชันษาราวขวบปี ๑  เรียกว่า พิธีจรดปัถพี  ที่พรรณนาไว้ในตำรานี้ (ดูเหมือนจะเคยทำในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์  แต่เลิกเสียนานแล้ว)          ครั้นที่ ๕  สมโภชเมื่อลงสรงที่ท่าน้ำ  เรียกกันอีกอย่างหนึ่งว่า “พิธีลงท่า”  ทำเมื่อพระชันษาล่วง ๓ ขวบแล้ว (ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์เคยทำพิธีลงสรงแต่ ๒ ครั้ง  ทำเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยังเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ  ลงสรงในรัชกาลที่ ๒  ครั้งหนึ่ง  เมื่อสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ  ลงสรงในรัชกาลที่ ๕ อีกครั้งหนึ่ง  ทำเป็นการใหญ่โตทั้ง ๒ ครั้ง  เจ้าเจ้าฟ้าองค์อื่นนอกจาก ๒ พระองค์นั้นทำแต่พิธี “รับสุพรรณบัฏ” (ขนานพระนาม) อันเป็นส่วนที่ทำบนบกในพิธีลงสรง  ทำเมื่อพระชันษาได้ ๙ ปี  เป็นกำหนดทั้งลงสรงและรับพระสุพรรณบัฏ)          สมโภชครั้งที่ ๖ เมื่อโสกันต์  พระชันษา ๙ ขวบบ้าง ๑๐ ขวบบ้าง ๑๑ ขวบบ้าง (ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์โดยปรกติพระองค์ชายโสกันต์เมื่อพระชันษา ๑๓ ปี  พระองค์หญิงโสกันต์เมื่อพระชันษา ๑๑ ปี  เป็นกำหนด)          สมโภชครั้งที่ ๗  เมื่อทรงผนวช  พระองค์ชายทรงผนวชเมื่อพระชันษา ๑๔ ปี  และว่าพระองค์หญิงทรงผนวชเป็นรูปชี (เมื่อพระชันษา ๑๒ ปี) แต่ว่าพระองค์หญิงผนวชเป็นรูปชีแต่ยังทรงพระเยาว์  ไม่เคยได้ยินหรือได้เห็นในหนังสืออื่นนอกจากในคำให้การชาวกรุงเก่า  จึงสงสัยว่าจะผิด  ถ้าหากว่าเจาะพระกรรณเพื่อทรงพระกุณฑล  อาจจะเป็นได้  (ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์มีแต่พระองค์ชายทรงผนวชเป็นสามเณร)          สมโภชครั้งที่ ๘  เมื่ออภิเษกสมรส          สมโภชครั้งที่ ๙  มีแต่เฉพาะพระองค์ชาย  เมื่อพระชันษา ๒๑ (ทรงผนวชเป็นพระภิกษุยังทำในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์)          สมโภชครั้งที่ ๑๐  ทำพิธี “มงคลเบญจาภิเษก” (เรียกกันเป็นคำสามัญว่า เบญจเพส) เมื่อพระชันษาได้ ๒๕ ปี (ยังทำกันในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์)          ในตำราฉบับที่หอพระสมุดฯ ได้มาใหม่มีแต่พิธีสมโภชครั้งที่ ๒  เมื่อขึ้นพระอู่กับพิธีสมโภชครั้งที่ ๔ เมื่อจรดปัถพี ๒ อย่างเท่านั้น  ขาดอยู่ถึง ๘ อย่าง  พิจารณาต่อไปถึงลักษณะการทำพิธีตามที่กล่าวในหนังสือนี้  ก็ผิดกับที่ทำในกรุงรัตนโกสินทร์หลายประการ  จะเปรียบเทียบลักษณะพิธีสมโภชขึ้นพระอู่ให้เห็นข้อผิดกัน วิจารณ์พิธีสมโภชขึ้นพระอู่1          ๑.  ตำราฉบับนี้ว่าทำพิธีวันเดียว  และทำเป็นพิธีพราหมณ์  แต่ตามแบบที่ทำในกรุงรัตนโกสินทร์ทำพิธี ๒ วัน  คือก่อนวันขึ้นพระอู่  พระสงฆ์สวดมนต์ในเวลาเย็น  และเลี้ยงพระเวลาเช้าในวันฤกษ์ขึ้นพระอู่ คือ มีทั้งพิธีสงฆ์และพิธีพราหมณ์          ๒.  ในตำราฉบับนี้กล่าวถึงการโกนผมไฟไว้จุกให้  ชวนสันนิษฐานว่า  แต่ก่อนเห็นจะไม่ได้ทำการนั้นเป็นส่วนหนึ่งในพิธีขึ้นพระอู่  แต่ตามแบบในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์มีพิธีจรดพระกรรบิดกรรไกร ไว้พระเกศาจุกพระราชกุมารตอนเช้าในวันฤกษ์ขึ้นพระอู่          ๓.  ตามตำราฉบับนี้  เริ่มการพิธีด้วยพระครูพราหมณ์เชิญพระราชกุมารขึ้นพระอู่  พี่เลี้ยงนางนมเห่กล่อมเป็นส่วนหนึ่งในการพิธี  แล้วจึงเวียนเทียนสมโภชก่อน  แต่ตามแบบที่ทำในกรุงรัตนโกสินทร์  พระครูพราหมณ์เชิญพระราชกุมารลงสรง  และเวียนเทียนสมโภชก่อน  แล้วจึงเชิญขึ้นพระอู่          ๔.  ลักษณะการเห่กล่อมพระราชกุมารเมื่อขึ้นพระอู่แล้วก็ผิดกัน  ในตำราฉบับนี้ว่า  พระพี่เลี้ยง พระแม่นมช้าข้างละ ๗ ท่า  ช้ากล่อมข้างละ ๗ คำ  บทต้นว่าคนละคำ  (และลงบทกล่อมไว้ในตำราด้วย)          บทที่ ๑ ว่า “หลับไม้หลับไล่  หลับพระไพรใบเขียว  เอย”          บทที่ ๒ ว่า “หลับพระเนตรผู้บุญเรือง  หลับเขาพระสุเมรุราช  เอย”          บทที่ ๓ ว่าเหมือนอย่างบทที่ ๑ ซ้ำอีกครั้ง          บทที่ ๔ ว่า “หลับพระเนตรแต่องเดียว  หลับพระสุเมรุราช  เอย”          ตามแบบกรุงรัตนโกสินทร์  เมื่อพระครูพราหมณ์เชิญพระกุมารขึ้นพระอู่แล้ว  ตัวพระครูพราหมณ์เองเป็นผู้ชักสายไกวพระอู่  และเห่กล่อมพระราชกุมารด้วยมนตร์ภาษาสันสกฤต ๓ ลา  ถ้าพระกุมารเป็นเจ้าฟ้า  มีพวกขับไม้ (ล้วนผู้ชาย) ขับต่อไปอีกตอนหนึ่ง  จึงเสร็จการพิธี          ที่นี้จะว่าด้วยวินิจฉัยต่อไป (ขอบอกไว้เสียก่อนว่าเป็นวินิจฉัยตามความสันนิษฐาน  ซึ่งอาจจะผิดได้) สังเกตสำนวนที่แต่งตำราฉบับนี้ดูไม่เก่านัก  น่าจะแต่งในสมัยเมื่อแรกกลับตั้งบ้านเมืองเป็นอิสระ  ภายหลังเสียกรุงศรีอยุธยาไม่ช้านัก  ในพงศาวดารก็ว่าสมัยนั้นหนังสือตำรับตำราสำหรับการพิธีต่างๆ เป็นอันตรายสูญไปเสียเมื่อเสียกรุงศรีอยุธยาโดยมาก  ต้องพยายามสืบสวนสร้างขึ้นใหม่  ตั้งแต่ครั้งกรุงธนบุรีมาจนในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์  ลักษณะการสร้างตำราขึ้นใหม่ในครั้งนั้น  มีเค้าเงื่อนอยู่ในพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  “เรื่องลงสรงโสกันต์” (หอพระสมุดฯ พิมพ์ไว้ในหนังสือ “ประชุมพระบรมราชาธิบาย” ภาค ๒ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓) ว่า  เจ้าฟ้าหญิงพินทวดีพระราชธิดาของพระเจ้าบรมโกศ  ซึ่งอยู่มาในสมัยกรุงธนบุรีจนในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์  ตรัสบอกรายการพิธีสมโภชลูกหลวงให้ทำตำรา  เพราะพระองค์ท่านเคยได้เข้าพิธีเอง  และไดเคยเห็นการพิธีสมโภชเจ้านายพี่น้องของท่านมาแต่ก่อน  นอกจากนั้นยังมีในบานแผนกตำราพิธีอื่นที่ผู้หญิงฝ่ายในไม่รู้  เช่น พิธีบรมราชาภิเษกเป็นต้น  เลือกหาผู้เคยรู้เคยเห็นขนบธรรมเนียมครั้งกรุงศรีอยุธยาซึ่งยังมีตัวเหลืออยู่มารวมกันเป็นคณะ  ถ้าเรียกตามคำที่ใช้ในชั้นหลังก็คือ เป็น “กรรมการ” ปรึกษาหาหลักฐานแต่งตำราใหม่          ยังมีข้อสังเกตอีกอย่างหนึ่ง  ด้วยพิธีสมโภชพระราชกุมารตามประเพณีครั้งกรุงศรีอยุธยามี ๑๐ อย่าง  เหตุไฉนจึงมีในตำรานี้แต่ ๒ อย่าง  ข้อนี้ ถ้าจะสันนิษฐานว่าเพราะหาตำราพิธีสมโภชอย่างอื่นไม่ได้  ได้มาแต่ ๒ พิธีก็เขียนไว้เพียงเท่านั้น  ดูก็น่าพิศวง  อนึ่งลำดับที่ขาดนั้นก็แปลกอยู่เพราะขาดพิธีที่ ๑ (สมโภช ๓ วัน)  ได้พิธีที่ ๒ (สมโภชขึ้นพระอู่)  ขาดพิธีที่ ๓ (สมโภชเมื่อพระทนต์ขึ้น)  ได้พิธีที่ ๔ (สมโภชเมื่อจรดปัถพี)  เหตุใดจึงได้ตำราสลับกันเช่นนั้น  ข้อนี้ส่อให้เห็นทางสันนิษฐานอีกทางหนึ่ง  ว่าพิธีที่ ๑ กับพิธีที่ ๓ มีแต่การเวียนเทียนสมโภช  ซึ่งเป็นประเพณีรู้กันแพร่หลายอยู่แล้ว  แต่พิธีที่ ๒ กับที่ ๔ มีการอย่างอื่นที่ต้องทำอีกหลายอย่างไม่ใช่แต่เวียนเทียนสมโภชอย่างเดียว            มูลเหตุอาจจะเกิดขึ้นด้วยมีพระราชกุมารประสูติใหม่  จะต้องทำพิธีขึ้นพระอู่เมื่อพระชันษาได้ ๑ เดือน  และพิธีจรดปัถพีเมื่อพระชันษาได้ขวบปี ๑  ตามราชประเพณี  จึงแต่งตำราพิธีสมโภชซึ่งต้องการโดยด่วนแต่ ๒ อย่างก่อน  ความที่ว่านี้มีเค้าเงื่อนประกอบอยู่ในตำรานี้เอง  ที่เรียกพระราชกุมารว่า “สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ”  หมายความว่าเป็นเจ้าฟ้า  เจ้าฟ้าที่ “เกิดในเศวตฉัตร” คือประสูติเมื่อสมเด็จพระบรมชนกนาถเสวยราชย์แล้วนั้น  เมื่อสมัยกรุงธนบุรีมีเจ้าฟ้าชายสุพันธวงศ์ (พระราชนัดดาของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก) ประสูติเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๑ พระองค์หนึ่ง  เมื่อใกล้จะสิ้นรัชกาลกรุงธนบุรีอยู่แล้ว  ถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลที่ ๑ ไม่มีสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ “เกิดในเศวตฉัตร” เลย  เจ้าฟ้ากุณฑลทิพยวดีเมื่อประสูติก็เป็นแต่พระองค์เจ้า  ทรงสถาปนาเป็นเจ้าฟ้าต่อเมื่อพระชันษาได้ ๖ ปีแล้ว  ความที่กล่าวมาชวนให้เห็นว่าลักษณะพิธีเจ้าฟ้าขึ้นพระอู่กับตำราพิธีเจ้าฟ้าจรดปัถพีที่ปรากฏในตำราฉบับนี้  เห็นจะแต่งขึ้นเมื่อครั้งกรุงธนบุรี  ตำราพิธีอย่างอื่นในเรื่องสมโภชพระราชกุมารจะมาแต่งต่อในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์ แก้ไขเมื่อ 18 ก.ค. 50 18:00:15 จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 16:09:05 ]

ความคิดเห็นที่ 55 (ต่อ)          แต่พิธีเจ้าฟ้าขึ้นพระอู่กับพิธีเจ้าฟ้าจรดปัถพีอย่างพรรณนาในตำรานี้  เมื่อล่วงสมัยกรุงธนบุรีแล้วไม่ได้ทำกว่า ๓๐ ปี  จนถึงรัชกาลที่ ๒ มีเจ้าฟ้าประสูติในเศวตฉัตร ๔ พระองค์  คือเจ้าฟ้าอาภรณ์   เจ้าฟ้ากลาง(สมเด็จกรมพระยาบำราบปรปักษ์)  เจ้าฟ้าปิ๋ว  และเจ้าฟ้าหญิงซึ่งสิ้นพระชนม์เสียแต่ยังทรงพระเยาว์อีกพระองค์ ๑  จึงได้ทำอีก  ถึงรัชกาลที่ ๓ ก็ไม่มีสมเด็จพระเจ้าลูก  แม้พระเจ้าลูกเธอก็มีประสูติเมื่อเสวยราชย์แล้วเพียง ๔ ปี  แต่นั้นขาดพระราชกุมารประสูติใหม่  ไม่ได้ทำพิธีสมโภชขึ้นพระอู่และจรดปัถพีว่างมากว่า ๒๒ ปี  จนถึงรัชกาลที่ ๔ จึงกลับมีเจ้าฟ้าเกิดในเศวตฉัตร  เมื่อการพิธีสมโภชขึ้นพระอู่และจรดปัถพีเรื้อมาเสียช้านาน  จึงเป็นมูลเหตุที่จะแก้แบบพิธีมาเป็นอย่างที่ทำในชั้นหลังดังพรรณนามาแล้ว  พิจารณาลักษณะการที่แก้นั้นเห็นได้ว่า  ผู้ที่แก้ไม่ใช่ใครอื่นนอกจากพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ด้วยพระองค์ทรงเป็นอุดมบัณฑิตทั้งทางพระพุทธศาสนาและไสยศาสตร์  อาจจะค้นตำรับตำรามาปรับปรุงเป็นระเบียบใหม่  พึงเห็นได้ในรายการพิธีสมโภชขึ้นพระอู่ดังจะกล่าวต่อไปนี้          ๑. ให้มีพิธีสงฆ์สวดมนต์เลี้ยงพระเพิ่มขึ้นใหม่  ให้สมกับที่เป็นพุทธศาสนิกชน          ๒. เอาการโกนผมไฟไว้จุก  ซึ่งเดิมทำต่างหากจากการพิธีเข้ามาต่อพิธีสงฆ์ตามเค้าพิธีโกนจุก          ๓. พิธีโกนจุกมีการรดน้ำทำขวัญ  ในพิธีขึ้นพระอู่ทรงอนุโลมเอาระเบียบพิธีลงสรงมาใช้  แต่ให้พระราชกุมารลงสรงในขันสาคร  ข้อนี้เห็นได้ด้วยทำกรงและรูปกุ้งปลายลอยในน้ำเหมือนกันกับพิธีลงสรง          ๔. ตามตำราเก่า  ขึ้นพระอู่เห่กล่อมแล้วจึงเวียนเทียนสมโภช  เห็นจะทรงพระราชดำริว่าเหมือนสมโภชพระราชกุมารบรรทมหลับเสียแล้ว  จึงแก้ระเบียบให้เวียนเทียนสมโภชแต่ยังบรรทมตื่นแล้วจึงเชิญขึ้นพระอู่          ๕. ที่พระครูพราหมณ์เชิญพระราชกุมารขึ้นพระอู่โปรดฯ ให้คงไว้ตามเดิม  แต่พี่เลี้ยงนางนมไกวพระอู่เห่เข้าในพิธีโปรดฯให้เลิกเสีย  อาจจะเป็นเพราะทรงพระราชดำริว่าบทเห่ไม่เป็นแก่นสาร  จึงเปลี่ยนให้พระครูพราหมณ์ไกวพระอู่ขับกล่อมด้วยมนตร์ภาษาสันสกฤต  ตามเค้าพิธีไกวเปลเห่ช้าเจ้าหงส์  สังเกตรายการที่เปลี่ยนแปลง  เห็นได้ว่าต้องเป็นความคิดของผู้รอบรู้อย่างยิ่งทั้งนั้น วิจารณ์พิธีสมโภชจรดปัถพี          ลักษณะพิธีจรดปัถพีไม่มีในหนังสืออื่น หรือแม้เค้าความรู้เห็นที่จะใช้เทียบทานเหมือนอย่างพิธีสมโภชขึ้นพระอู่  เพราะเป็นพิธีที่เลิกเสียช้านานแล้ว  มีแต่เค้าเงื่อนที่จะสันนิษฐานว่าเพราะเหตุไรจึงเลิกพิธีสมโภชจรดปัถพีเสียด้วยกันกับพิธีสมโภชเมื่อพระทนต์ขึ้นด้วย  พิเคราะห์ดูพิธีสมโภชพระราชกุมารอีก ๘ อย่าง ที่ยังทำต่อมา  ล้วนมีเหตุเนื่องกับประเพณีบ้านเมืองดังจะพรรณนาต่อไป          ๑.  เหตุที่ทำพิธีสมโภชเมื่อประสูติได้ ๓ วันนั้น  เพราะแต่โบราณทารกที่คลอดใหม่มักตายภายใน ๓ วันโดยมาก  จนมีคำภาษิตว่า “๓ วันลูกผี ๔ วันลูกคน” ด้วยเชื่อว่าผีปั้นรูปให้มาเกิด  เมื่อเกิดแล้วถ้าผีชอบรูปโฉมอยากจะเอาไปเลี่ยงเองก็บันดาลให้ตาย  ถ้าไม่ชอบก็ทิ้งไว้ให้มนุษย์เลี้ยง  เพราะเชื่ออย่างนั้น  เวลาทารกคลอดจึงมีอุบายกีดกันผีด้วยประการต่างๆ เช่นวงสายสิญจน์แขวนยันต์กันผีมิให้เข้ามาใกล้ทารกเป็นต้น  และยังมีอุบายอย่างอื่นอีกมาก  เมื่อทารกคลอดมาได้พ้น ๓ วัน  ถือว่าพ้นเขต “เป็นลูกผี” จึงทำขวัญ  แต่ทำกันเพียงในครัวเรือน  ด้วยยังไม่วายหวาดหวั่น          ๒.  เหตุที่สมโภชขึ้นพระอู่เมื่อประสูติได้เดือน ๑  เกิดมาแต่ความมั่นใจว่าทารกนั้นจะรอดอยู่ได้จนโต  จึงตั้งตนเลี้ยงอย่างสามัญ  เช่น เอาขึ้นนอนเปลเป็นต้น  และปลดสายสิญจน์กันผีที่วงเสีย  ทั้งบอกกล่าวแก่ญาติเหมือนอย่างขึ้นทะเบียนสมาชิกใหม่ในสกุล  พวกญาติจึงพากันมาทำขวัญ          ๓.  เหตุที่ทำพิธีสมโภชลงสรง (หรือว่าลงท่า) นั้น  น่าสันนิษฐานว่าเนื่องกับหัดว่ายน้ำ  แต่มีการให้ชื่ออยู่ในพิธีด้วย          ๔.  เหตุที่ทำพิธีโสกันต์  เกิดแต่เจริญวัยเปลี่ยนสภาพพ้นจากเป็นเด็กเข้าเขตหนุ่มสาว          ๕.  เหตุที่จะสมโภชเมื่อผนวชเป็นสามเณร  เกิดด้วยประเพณีการศึกษาแต่โบราณ  เด็กชายเมื่ออายุพอรักษาตัวเองได้  ให้ไปศึกษาวิชาการต่อพระภิกษุสงฆ์ที่วัด  และบวชเป็นสามเณรอยู่ในเวลาศึกษานั้น          ๖.  เหตุที่สมโภชเมื่ออภิเษกสมรส  ก็คือทำพิธีแต่งงานบ่าวสาวนั้นเอง          ๗.  เหตุที่สมโภชเมื่อทรงผนวชเป็นพระภิกษุ  เกิดแต่การที่ละเพศคฤหัสถ์ออกเป็นสมณะเพื่อศึกษาพระธรรมวินัยช่วยอุปถัมภ์พระพุทธศาสนา          ๘.  เหตุที่สมโภชเบญจเพส  เกิดแต่เชื่อกันตามโหราศาสตร์ว่าเมื่อถึงอายุถึง ๒๕ ปี  เป็นเขตเคราะห์ร้าย  อาจจะมีภัยพิบัติจึงทำพิธีเพื่อสะเดาะเคราะห์          พิธีสมโภช ๘ อย่างที่กล่าวมาแล้ว  ล้วนมีเหตุประกอบ  แต่การพิธีสมโภชเมื่อพระมนต์ขึ้นกับพิธีจรดปัถพีไม่มีเหตุอื่น  นอกจากฟันขึ้นหรือเดินได้ตามธรรมดาเท่านั้น  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเห็นจะทรงพระราชดำริว่าไม่มีแก่นสาร จึงโปรดให้เลิกเสีย  หรือจะเลิกมาแต่ก่อนรัชกาลที่ ๔ แล้วก็เป็นได้          การพิธีสมโภชที่วิจารณ์มานี้  ในต้นฉบับเรียกว่า “พิธีสมโภชสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ” อันหมายความว่า  เฉพาะแต่ที่เป็นเจ้าฟ้าลูกเธอ  ถ้าเป็นพระองค์เจ้าลูกเธอจะทำพิธีสมโภชผิดกันอย่างไร  อธิบายตามความรู้เห็นมาก็ทำทุกอย่างหมด  เป็นแต่ลดหลั่นลงกว่าเจ้าฟ้า  แต่พิธีลงสรงรับพระสุพรรณบัฏนั้นหาทำสำหรับพระองค์เจ้าไม่. พระราชพิธีลงสรง สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ แก้ไขเมื่อ 11 ก.ค. 50 16:14:18 จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 16:12:42 ]

ความคิดเห็นที่ 56 วันนี้สวัสดีก่อนครับ พรุ่งเป็นเรื่อง ตำนานการรำโคม ศิลปะการแสดงชั้นสูงในพิธีการชั้นสูง http://www.anurakthai.com/thaidances/royal_play/lamp_dance.asp จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ค. 50 16:32:08 ]

ความคิดเห็นที่ 57 สวัสดีครับ  คุณกัมม์ มานั่งรออ่านต่อด้วยคนครับ จากคุณ : Babatov - [ 11 ก.ค. 50 18:36:04 ]

ความคิดเห็นที่ 58 สวัสดีครับ คุณ Babatov รอสักหน่อยนะครับ  ก่อนเที่ยงน่าเสร็จสักตอน จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ค. 50 09:15:32 ]

ความคิดเห็นที่ 59 อธิบายตำนานรำโคม          รำโคมเป็นการฟ้อนรำอย่างหนึ่งทำนองเดียวกับระบำ  สำหรับเล่นที่หน้าพลับพลา  เวลาเสด็จออกทอดพระเนตรงานมหรสพตอนค่ำคู่กับเต้นสิงโต  ซึ่งสำหรับเล่นถวายทอดพระเนตรเวลาเสด็จออกพลับพลาตอนบ่าย  การเล่นทั้ง ๒ อย่างนี้เดิมพวกญวนที่เข้ามาสวามิภักดิ์พึ่งพระบารมีคิดฝึกหัดกันขึ้นเล่นถวายทอดพระเนตร  สนองพระเดชพระคุณในงานมหรสพของหลวงก่อน  แล้วจึงได้เลยเป็นเครื่องมหรสพสำหรับไทยเล่นงานหลวงต่อมา          ต้นเดิมของการเล่นเต้นสิงโตและรำโคม ๒ อย่างนี้สืบได้ความว่า  การเล่นสิงโตญวนเอาตำรามาแต่จีน  ในเมืองจีนนั้นพวกชายฉกรรจ์ที่ใจคอกล้าหาญมักชวนกันฝึกวิชาสำหรับรบสู้ป้องกันตัว  คือหัดวิธีบำรุงกำลัง (ยิมแนสติก) และมวยปล้ำเป็นต้น  ถึงเวลานักขัตฤกษ์เช่นตรุษจีน  มักคุมกันไปเที่ยวเล่นประลองกำลัง  คือที่เราเรียกว่า “พะบู๊” ให้คนดู  ทำเป็นรูปสิงโตใส่ตัวเต้นนำกระบวนไปเป็นสำคัญ  เพราะฉะนั้นการเต้นสิงโตจึงเป็นเครื่องหมายของพวกที่ได้ฝึกหัดมีกำลังวังชากล้าหาญ  พวกจีนที่เล่นสิงโตวงใหญ่เมืองเราเวลาตรุษจีน  ก็สมมติว่าเป็นคนชนิดนั้น  ถึงพวกที่อังกฤษเรียกว่า “บ๊อกเซอร์” (แปลว่านักมวย) ซึ่งได้เคยก่อการกำเริบใหญ่โตในเมืองจีน เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๓ ก็กล่าวกันว่าเป็นพวกที่เล่นเต้นสิงโตนั้นเอง  การเล่นเต้นสิงโตคงเป็นประเพณีมาในเมืองจีนแต่โบราณ  พระเจ้าแผ่นดินญวนเอาอย่างไปฝึกหัดพวกทหารญวนให้เล่นประลองกำลังอย่างจีน  การเล่นเต้นสิงโตจึงติดไปเป็นประเพณีในราชสำนักของญวนด้วย  ส่วนการเล่นรำโคมหรือที่เราเรียกกันแต่ก่อนว่า “ญวนรำกระถาง” นั้น  พวกญวนเขาว่าเป็นของคิดขึ้นในเมืองญวนเอง  สำหรับเล่นถวายพระเจ้าแผ่นดินในงานมงคล  เช่นงานเฉลิมพระชันษาเป็นต้น  ที่เมืองจีนหามีไม่  เรื่องต้นเดิมของการเล่นสิงโตกับเล่นรำโคมสืบได้ความดังกล่าวมานี้          เหตุที่พวกญวนจะนำตำราเล่นสิงโตและเล่นรำโคมเข้ามาฝึกหัดไว้ในเมืองไทยนั้น  ได้ความว่าเมื่อครั้งเมืองตังเกี๋ยกับเมืองเว้ต่างมีเจ้าครองเป็นอิสระแก่กัน  ที่เมืองเว้เกิดขบถ  พวกขบถชิงได้เมืองแล้วฆ่าฟันเจ้านายเสียเป็นอันมาก  พวกเชื้อพระวงศ์เมืองเว้ที่รอดอยู่ได้  พากันหนีพวกขบถลงมาทางเมืองไซ่ง่อนหลายองค์  องเชียงชุนบุตรที่ ๔ ของเจ้าเมืองเว้มาอาศัยอยู่ที่เมืองฮาเตียนซึ่งต่อแดนเขมร  เขมรเรียกว่าเมืองบันทายมาศ  พวกขบถยกกองทัพมาติดตาม  เจ้าเมืองฮาเตียนเห็นเหลือกำลังที่จะต่อสู้  ก็อพยพครอบครัวพาองเชียงซุนเข้ามายังกรุงธนบุรี เมื่อราวปีวอก พ.ศ. ๒๓๑๙  พระเจ้ากรุงธนบุรีโปรดฯให้รับไว้  แล้วพระราชทานที่ให้ญวนพวกองเชียงซุนตั้งบ้านเรือนอยู่นอกพระนครฝั่งตะวันออก  คือแถวถนนพาหุรัดทุกวันนี้  จึงเรียกกันว่าบ้านญวนมาจนสร้างถนนพาหุรัด  อยู่มาองเชียงซุนพยายามจะหนี  พระเจ้ากรุงธนบุรีจึงมีรับสั่งให้ประหารชีวิตเสีย(๑)  พวกองเชียงซุนเป็นญวนพวกแรกที่อพยพเข้ามาตั้งภูมิลำเนาอยู่ในประเทศนี้  เมื่อภายหลังเสียงกรุงเก่าแก่พม่าข้าศึก          ต่อมาถึงชันกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อรัชกาลที่ ๑  มีนัดดาเจ้าเมืองเว้อีกองค์ ๑ ชื่อองเชียงสือ  เดิมหนีพวกขบถมาอาศัยอยู่ที่เมืองไซ่ง่อน  พวกญวนที่เมืองไซ่ง่อนนับถือยกย่องให้ครองเมือง  แต่รักษาเมืองต่อสู้ศัตรูไม่ไหว  จึงหนีมาอาสัญอยู่ที่เกาะกระบือในแดนเขมร  พระชาชลบุรีคุมเรือรบไทยไปลาดตระเวนทางทะเล  ไปพบองเชียงสือ  องเชียงสือจึงพาครอบครัวโดยสารเรือพระยาชลบุรีเข้ามาขอพึ่งพระบารมีอยู่ ณ กรุงเทพฯ เมื่อปีเถาะ พ.ศ. ๒๓๒๖  อันเป็นปีที่ ๒ ในรัชกาลที่ ๑  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระกรุณารับทำนุบำรุง  และพระราชทานที่ให้ญวนพวกองเชียงสือตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำฝั่งตะวันออกที่ตำบลคอกกระบือ  คือตรงที่ตั้งสถานทูตโปรตุเกศทุกวันนี้  พวกญวนที่นับถือองเชียงสือมีมาก  ครั้นรู้ว่าองชียงสือได้มาพึ่งพระบารมีเป็นหลักแหล่งอยู่ในกรุงเทพฯ  ก็พากันอพยพครอบครัวติดตามเข้ามาอีกเนืองๆ จำนวนญวนที่เข้ามาในคราวองเชียงสือเห็นจะมากด้วยกัน  จึงปรากฏว่าองเชียงสือได้ควบคุมพวกญวนไปตามเสด็จในการทำสงครามกับพม่าหลายครั้ง            องเชียงสืออยู่ในกรุงเทพฯ ๔ ปี  ครั้นถึงปีมะเมีย พ.ศ. ๒๓๒๙ องเชียงสือเขียนหนังสือทูลลาวางไว้ที่ที่บูชา  แล้วลอบลงเรือหนีไปกับคนสนิท  เนื้อความในหนังสือนั้นว่า  ตั้งแต่เข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ทำนุบำรุงเป็นอเนกประการ  ถึงให้กองทัพไทยไปช่วยตีเมืองไซ่ง่อนพระราชทานก็ครั้ง ๑ แต่การยังไม่สำเร็จ  เพราะกรุงเทพฯ ติดทำสงครามอยู่กับพม่า  จะรอต่อไปก็เกรงว่าพรรคพวกทางเมืองญวนจะรวนเรไปเสีย  ครั้นจะกราบถวายบังคมลาโดยเปิดเผยก็เกรงจะมีเหตุขัดข้องจึงหนีไป  เพื่อจะไปคิดอ่านตีเอาเมืองไซ่ง่อนคืน  ถ้าขัดข้องประการใดขอพระบารมีเป็นที่พึ่งทรงอุดหนุนด้วย  เมื่อได้เมืองแล้วจะมาเป็นข้าขอบขัณฑสีมาสืบไป  องเชียงสือหนีไปพักอยู่ที่เกาะกูด  เมื่อข่าวที่องเชียงสือหนีทราบถึงพระกรรณ  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกไม่ทรงถือโทษ  แต่กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาททรงขัดเคืององเชียงสือ  ในครั้งนั้นจึงโปรดฯ ให้ญวนพวกองเชียงสือย้ายขึ้นไปตั้งบ้านเรือนอยู่เสียที่บางโพธิ์  ยังมีเชื้อสายสืบมาจนทุกวันนี้          มีคำเล่ากันสืบมาว่า  เมื่อองเชียงสือเข้ามาอยู่ในกรุงเทพฯ นั้น  ได้คิดฝึกหัดให้พวกญวนเล่นเต้นสิงโตอย่าง ๑  ญวนหก(พะบู๊)อย่าง ๑  สำหรับเล่นกลางวัน  และญวนรำกระถางอย่าง ๑  สิงโตไฟคาบแก้อย่าง ๑  สำหรับเล่นกลางคืน  แล้วนำมาเล่นถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทอดพระเนตร  เป็นการสนองพระเดชพระคุณ  โปรดฯ ให้เล่นที่หน้าพลับพลาและโปรดฯ ให้ทำมังกรไฟคาบแก้วขึ้นเป็นคู่กัน  จึงเลยเล่นเป็นประเพรีมีสืบมาจนรัชกาลหลังๆ          ความที่กล่าวมานี้มีเค้าเงื่อนเห็นสมจริง  ด้วยองเชียงสือเข้ามาอยู่ในกรุงเทพฯ  ตั้งแต่ปีเถาะ พ.ศ. ๒๓๒๖  จนปีมะเมีย พ.ศ. ๒๓๒๙  ในระหว่างนั้นปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๒๘  ทำการพระราชพิธีบรมราชาภิเษกและสมโภชพระนคร  มีมหรสพเป็นการใหญ่  องเชียงสือเห็นจะฝึกหัดจัดการเล่นอย่างญวน  ให้พวกของตนเล่นสนองพระเดชพระคุณในงานมหรสพคราวนั้น  แต่องเชียงสือจะได้หัดการเล่นในครั้งนั้นทั้ง ๔ อย่างที่กล่าวมา  หรือแต่อย่างหนึ่งอย่างใด  ข้อนี้ได้สอบดูในโคลงซึ่งกรมหมื่นศรีสุเรนทรทรงแต่ง  ว่าด้วยงานพระเมรุพระอัฐิสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก ซึ่งทำในรัชกาลที่ ๑ เมื่อปีมะโรง พ.ศ. ๒๓๓๙  เครื่องมหรสพซึ่งพรรณนาไว้ในหนังสือนั้น  มีปรากฏแต่การเล่นเต้นสิงโต  กล่าวไว้ในโคลงว่า                                                          ญวนเล่นโตล่อแก้ว                  ผกผัน                                                       ฉวัดเฉวียนเวียนวัล                      ด่วนได้                                                       ญวนหกดังกังหัน                         ปากคาบ  ดาบแฮ                                                       ดูดาบปราบเสียวไส้                      สยดท้อใจขาม ฯ           แต่การเล่นรำโคมและสิงโตคาบแก้วในเวลาค่ำมิได้กล่าวถึงในหนังสือนั้นเลย  จึงได้เที่ยวสืบถามตัวพวกญวนสูงอายุ  ได้ความว่ารำโคมนั้นเป็นของมีขึ้นทีหลัง  ญวนพวกที่เข้ามาชั้นหลังต่อมาอีกเป็นผู้นำแบบแผนเข้ามา  องเชียงสือได้มาฝึกหัดให้พวกญวนเล่นครั้งรัชกาลที่ ๑ แต่เต้นสิงโตกับพะบู๊เท่านั้น          พวกญวนที่อพยพเข้ามาอยู่เมืองไทยภายหลังองเชียงสือ  เมื่อในรัชกาลที่ ๓  อีก ๓ คราว  คือคราวแรกนั้น เมื่อครั้งเจ้าพระยาบดินทรเดชา(สิงหเสนี) ไปตีเมืองญวน ในปีมะเส็ง พ.ศ. ๒๓๗๖   ได้ครัวญวนส่งเข้ามาถึงกรุงเทพฯ เมื่อปลายปีมะเมีย พ.ศ. ๒๓๗๗  ครัวญวนที่เข้ามาคราวนี้เป็น ๒ พวก  คือเป็นพวกถือพระพุทธศาสนาพวก ๑  เป็นพวกถือศาสนาคริสตังพวก ๑  พวกญวนที่ถือพระพุทธศาสนานั้นโปรดฯ ให้ไปตั้งบ้านเรือนอยู่ที่กาญจนบุรี  สำหรับรักษาป้อมเมืองใหม่  ซึ่งทรงสร้างขึ้นที่ปากแพรก  แต่พวกญวนที่ถือศาสนาคริสตังนั้น  โปรดฯ ให้ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ตำบลสามเสน  ให้ขึ้นอยู่ในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อยังดำรงพระยศเป็นสมเด็จเจ้าฟ้ากรมขุนอิศเรศรังสรรค์  ทรงฝึกหัดเป็นทหารปืนใหญ่          ญวน ๒ พวกที่กล่าวมานี้  ถึงรัชกาลที่ ๔  พวกคริสตังย้ายสังกัดไปเป็นทหารปืนใหญ่ฝ่ายพระราชวังบวร (คือญวนพวกพระยาบรรฦๅสิงหนาท)  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงทราบว่าพวกญวนที่อยู่เมืองกาญจนบุรีโดยมากอยากจะมาอยู่กรุงเทพฯ  เหมือนกับญวนพวกอื่น  จึงพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เข้ามาตั้งบ้านเรือนอยู่ที่คลองผดุงกรุงเกษม  ซึ่งได้โปรดฯ ให้ขุดใหม่นั้น  แล้วให้จัดเป็นทหารปืนใหญ่ฝ่ายวังหลวงสืบมา  ที่เมืองกาญจนบุรียังมีวัดญวนและมีชื่อตำบลเช่นเรียกว่า “ชุกยายญวน” ปรากฏอยู่  เชื้อสายพวกญวนที่ไม่สมัครเข้ามากรุงเทพฯก็ยังคงอยู่ที่เมืองกาญจนบุรีจนทุกวันนี้          ต่อมาจะเป็นปีไหนไม่ทราบแน่  แต่ในระหว่าง พ.ศ. ๒๓๗๖ จน พ.ศ. ๒๓๘๑  มีญวนเข้ารีตคริสตังอีกพวก ๑  ถูกพระเจ้ามิงมางบังคับมิให้ถือศาสนาคริสตัง  จึงพากันอพยพหนีมาอาศัยเมืองไทยเป็นคราวที่ ๒  มาอยู่ที่เมืองจันทบุรี  จึงมีพวกญวนอยู่ที่นั่นมาจนบัดนี้          ครัวญวนที่อพยพเข้ามาคราวหลังในรัชกาลที่ ๓ นั้น  มาเมื่อปีชวด พ.ศ. ๒๓๘๓  มีเรื่องปรากฏว่าเวลานั้นกองทัพไทยกับเขมรกำลังรบพุ่งขับไล่กองทัพญวน ที่เข้ามาตั้งอยู่ในแดนเขมร  กองทัพญวนถูกล้อมอยู่หลายแห่ง  เผอิญเกิดความไข้ขึ้นในค่ายญวน  พวกญวนหนีความไข้ออกมาหาเขมรประมาณ ๑๐๐๐ เศษ  เจ้าพระยาบดินทรเดชาบอกส่งเข้ามากรุงเทพฯ อีกพวก ๑  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้ญวนพวกนี้ไปอยู่บางโพธิ์กับเชื้อสายญวนพวกองเชียงสือ เพราะถือพระพุทธศาสนาด้วยกัน  และให้สังกัดเป็นกรมอาสา ขึ้นอยู่ในพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว          เข้าใจว่าญวนพวกหลังนี้เป็นผู้นำตำรารำโคมเข้ามา  ด้วยมีคำของญวนที่สูงอายุเล่าว่า  พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งถามถึงการเล่นของพวกญวน (ทำนองจะดำรัสถามถึงเค้ามูลเรื่องเต้นสิงโต) พวกญวนกราบทูลว่า  ประเพณีในเมืองญวนนั้น  ถ้าพระเจ้าแผ่นดินเสด็จออกเวลากลางวัน  พวกทหารเล่นเต้นสิงโตถวายทอดพระเนตร  ถ้าเสด็จออกกลางคืนมีพวกระบำแต่งเป็นเทพยดามารำโคมถวายพระพร  พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดฯ ให้หัดพวกญวนรำโคมขึ้นพวก ๑  แต่จะเป็นด้วยเหตุใดไม่ปรากฏ  หาได้เล่นถวายตัวเมื่อในรัชกาลที่ ๓ ไม่  ตามคำเล่าว่าได้เล่นถวายตัวเป็นครั้งแรกเมื่องานพระเมรุพระบรมศพพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  แล้วพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดฯ ให้พวกกรมญวนหก ซึ่งเป็นพนักงานเล่นเต้นสิงโตมาแต่ก่อนนั้น  หักเล่นรำโคมในเวลาค่ำด้วยสืบมา  สืบได้ความในเรื่องตำนานรำโคมตอนที่เล่นอย่างญวนดังกล่าวมานี้  แต่สิงโตคาบแก้วที่เล่นหน้าพลับพลาเวลากลางคืน  จะมีขึ้นครั้งใดสืบไม่ได้ความ  ปรากฏแต่ว่ามังกรคาบแก้วนั้นมีมาแต่รัชกาลที่ ๑ แล้ว เชิงอรรถ (๑)  กล่าวกันอีกนัยหนึ่งว่า  เมื่อพระเจ้ากรุงธนบุรีมีสัญญาวิปลาส  เกิดอุปทานว่ามีแก้วอยู่ในท้ององเชียงซุน  จึงให้ประหารชีวิตเพื่อจะค้นหาแก้ว แก้ไขเมื่อ 12 ก.ค. 50 11:28:51 จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ค. 50 11:13:29 ]

ความคิดเห็นที่ 60 ความเป็นมาของชาวญวนในไทย http://www1.mod.go.th/heritage/religion/prayeun/index1.htm จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ค. 50 11:16:25 ]

ความคิดเห็นที่ 61 วัดญวนบางโพ http://www1.mod.go.th/heritage/religion/prayeun/index1.htm จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ค. 50 11:19:42 ]

ความคิดเห็นที่ 62 การแสดงรำโคม ไฟล์ภาพจากพิพิธภัณฑ์บ้านแฮริส   http://www.prc.ac.th/webmusium/picharisss/roomm22/r2223/index.htm จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ค. 50 15:53:02 ]

ความคิดเห็นที่ 63 เรื่อพระพุทธบาทเป็นอีกเรื่องหนึ่งที่มักเป็นกระทู้ของพันทิป ขอคัดพระนิพนธ์ อธิบายเรื่องพระบาท ไว้เป็นเรื่องสุดท้ายของกระทู้นะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 10:47:24 ]

ความคิดเห็นที่ 65 แก้ไขเมื่อ 13 ก.ค. 50 10:57:30 จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 10:52:39 ]

ความคิดเห็นที่ 67 . จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 10:58:53 ]

ความคิดเห็นที่ 68 (ต่อ) จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 10:59:30 ]

ความคิดเห็นที่ 69 (ต่อ.) จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 11:00:16 ]

ความคิดเห็นที่ 70 พี่กัมม์ที่เคารพ ใบแพรวมีหนังสือ" สาส์นสมเด็จ " ของผู้ใหญ่รุ่นเก่า อยู่14เล่ม ยังขาดอีกหลายเล่มค่ะ อยากซื้อเติมให้ครบ รบกวนถามพี่กัมม์ว่าปัจจุบันยังพอหาซื้อได้อยู่รึปล่าวคะ จากคุณ : ใบแพรว - [ 13 ก.ค. 50 11:01:27 A:75.34.227.49 X: ]

ความคิดเห็นที่ 71 ถึงรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (พ.ศ. ๒๑๙๙ – ๒๒๓๑) ปรากฏว่าโปรดฯ ให้สร้างถนนเป็นทางเสด็จพระราชดำเนิน  ตั้งแต่เมืองลพบุรีไปจนถึงเขาสุวรรณบรรพตสาย ๑  ให้สร้างอ่างแก้วและกำแพงกันน้ำตามไหล่เขา  ชักน้ำฝนให้ไหลไปลงอ่างแก้วขังน้ำไว้ให้มหาชนบริโภคอย่าง ๑  ในรัชกาลสมเด็จพระสุริเยนทราธิบดี (พระเจ้าเสือ พ.ศ. ๒๒๔๖ – ๒๒๕๑) ปรากฏว่าทรงปฏิสังขรณ์พระมณฑป (พระมณฑปซึ่งสร้างครั้งพระเจ้าทรงธรรมทำเป็นยอดเดียว  สร้างมาได้ ๗๐ ปีเศษ  เห็นจะชำรุดทรุดโทรม) โปรดฯ ให้เปลี่ยนเครื่องบนแปลงเป็นพระมณฑป ๕ ยอด  สิ่งอื่นทำนองก็จะปฏิสังขรณ์ทั่วทั้งพระอาราม  เพราะความกล่าวในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า  ครั้งนั้นสมเด็จพระสังฆราช (ชื่อแตงโม  เป็นชาวเมืองเพชรบุรี  ที่เป็นผู้สร้างวัดใหญ่ ณ เมืองเพชรบุรีนั้น) ขึ้นไปช่วยปฏิสังขรณ์  จึงทรงมอบงานทั้งปวงให้สมเด็จพระสังฆราชบเป็นผู้อำนวยการดังนี้  แต่การปฏิสังขรณ์พระมณฑปครั้งนั้นค้างวอยู่ถึงรัชกาลสมเด็จพระภูมินทราธิบดี (พระเจ้าท้ายสระ พ.ศ. ๒๒๕๑ – ๒๒๗๕) ทรงปฏิสังขรณ์ต่อมา  ให้เอากระจกเงาแผ่นใหญ่  ประดับฝาผนังข้างในพระมณฑป  และปั้นลายปิดทองประกอบตามแนวที่ต่อกระจก  ในหนังสือพระราชพงศาวดารกล่าวความดังนี้            (เรื่องฝามณฑปพระพุทธบาทนี้  เมื่อพระมงคลทิพมุนี มุ่ย วัดจักรวรรดิราชาวาสเป็นเจ้าหน้าที่รักษาพระพุทธบาท  ซ่อมฝาผนังข้างในพระมณฑปในรัชกาลพระมงกุฎเกล้าฯ ได้กะเทาะปูนที่โบกฝาผนังออกโบกใหม่  เห็นอิฐที่ก่อผนังเป็นโค้งและมีรอยก่ออิฐอุดโค้งนั้นเสียทุกด้าน  ข้อนี้น่าสันนิษฐานว่าพระมณฑปที่สร้างครั้งพระเจ้าทรงธรรมเห็นจะเป็นมณฑปโถง  จะมาก่อแปลงเป็นโค้งเมื่อครั้งทำเครื่องบนใหม่ในรัชกาลพระเจ้าเสือ  และมาก่ออุดเป็นฝาขึ้นเมื่อครั้งพระเจ้าท้ายสระทรงปฏิสังขรณ์ต่อมา  จึงให้ประดับด้วยกระจกเงา)          ในรัชกาลพระมหาธรรมราชาที่ ๒ (พระเจ้าบรมโกศ พ.ศ. ๒๒๗๕ – ๒๓๐๑)  ในหนังสือพระราชพงศาวดารกล่าวแต่ว่าทรงพระราชศรัทธาเสด็จไปนมัสการพระพุทธบาททุกปี  และว่าครั้งหนึ่งจำเริญงาช้างต้นพระบรมจักรพาฬถึงไส้งาเกรงช้างจะเป็นอันตราย  จึงโปรดฯ ให้ทำเครื่องสดผูกช้างนั้นปล่อยถวายเป็นพระพุทธบูชาที่พระพุทธบาทดังนี้  แต่สถานที่ต่างๆ ที่มีอยู่ ณ พระพุทธบาทส่อให้เห็นว่าจะได้ทรงปฏิสังขรณ์ในรัชกาลพระเจ้าบรมโกศอีกครั้งหนึ่ง  มีสิ่งที่สร้างใหม่เล่ากันมาเป็นแน่นั้น  คือบานประตูพระมณฑป ว่าสร้างเป็นบานมุกในครั้งรัชกาลพระเจ้าบรมโกศทั้ง ๘ บาน  ความที่แต่งพรรณนาในฉันท์บุณโณวาท (ที่หอพระสมุดฯ พิมพ์)  ก็พรรณนาสิ่งซึ่งมีอยู่ในรัชกาลพระเจ้าบรมโกศทั้งนั้น          ถึงรัชกาลพระเจ้าเอกทัศ (พระที่นั่งสุริยาสน์อมรินทร์ พ.ศ. ๒๓๐๑ – ๒๓๑๐) เมื่อพม่าเข้ามาตั้งล้อมกรุงฯ ในปีจอ พ.ศ. ๒๓๐๙ เดิมพวกจีนที่อยู่ในกรุงฯ อาสาต่อสู้ข้าศึก  จึงจัดให้กองจีนตั้งค่ายอยู่ ณ ตำบลคลองสวนพูล  ต่อมาจีนพวกนั้นคบคิดกันประมาณ ๓๐๐ คน  คุมกันขึ้นไปยังพระพุทธบาท  ไปเลิกทองคำที่หุ้มพระมณฑปน้อยอันทรงรอยพระพุทธบาท  และแผ่นเงินที่ปูลาดพื้นพระมณฑป  เอามาเป็นอาณาประโยชน์แล้วเลยเผาพระมณฑปเสีย  เพื่อจะให้ความสูญ  พระมณฑปพระพุทธบาทก็เป็นอันตรายยับเยิน  ถึงครั้งกรุงธนบุรีเป็นราชธานีติดการศึก  ก็ไม่มีเวลาที่จะได้สร้างพระมณฑปพระพุทธบาทให้คืนดีดังแต่ก่อน          มาจนถึงรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงโปรดฯ ให้สมเด็จพระอนุชาธิราชกรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาท  เสด็จขึ้นไปทรงอำนวยการปฏิสังขรณ์พระมณฑปพระพุทธบาท เมื่อ พ.ศ. ๒๓๓๐  ให้พระยาราชสงครามเป็นนายช่างปรุงเครื่องบนพระมณฑปขนขึ้นไปจากกรุงเทพฯ  ครั้งนั้นกรมพระราชวังบวรฯ ทรงพระราชศรัทธารับแบกตัวลำยองเครื่องบนตัว ๑ ทรงพระราชดำเนินตั้งแต่ท่าเรือขึ้นไป จนถึงพระพุทธบาท ให้เป็นเยี่ยงอย่างแก่ข้าราชการทั้งนายไพร่ที่ขึ้นไปทำการปฏิสังขรณ์ครั้งนั้น  บานมุข ๘ บาน พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกก็โปรดฯ ให้สร้างขึ้นใหม่ตามแบบอย่างที่พระเจ้าบรมโกศได้ทรงสร้างไว้  ยังปรากฏอยู่จนทุกบัดนี้  แต่ฝาผนังข้างใน (พระมงคลทิพมุนีว่าเมื่อกะเทาะปูนฝาผนังออก เห็นรอยถือปูนผนังเป็น ๓ ชั้น  ชั้นแรกถือปูนแล้วทาสีแดง  ชั้นที่ ๒ ปิดทองทึบ  ชั้นที่ ๓ เขียนลายทอง  เขียนลายทองนั้นทราบได้แน่ว่าเขียนในรัชกาลที่ ๕ เนื่องต่อการที่เสด็จไปสักการบูชาครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๓๔๑๔  จึงสันนิษฐานว่าครั้งปฏิสังขรณ์ครั้งรัชกาลที่ ๑ เห็นจะ) เป็นแต่ล่องชาดไม่ได้คาดแผ่นกระจกเงาดังแต่ก่อนอีกต่อมา  นกจากพระมณฑปสิ่งอื่นที่ชำรุดทรุดโทรมก็ได้โปรดฯให้ซ่อมแซมในรัชกาลที่ ๑ ทั่วไป  เพราะฉะนั้นในรัชกาลที่ ๒ ของที่ทรงบูรณะในรัชกาลที่ ๑ ยังบริบูรณ์อยู่จึงไม่ปรากฏว่าได้มีปรากฏว่าได้มีการปฏิสังขรณ์อย่างใดอีก(๑)            ในรัชกาลที่ ๓  ปรากฏว่าได้ทรงปฏิสังขรณ์เครื่องพระมณฑปใหญ่  และมีเหตุไฟเทียนบูชาไหม้ม่านแล้วเลยไหม้พระมณฑปน้อยที่สวมรอยพระพุทธบาท  ต้องทำใหม่  และบางทีจะปิดทองฝาผนังในคราวนี้  นอกจากนี้หาได้ทรงสร้างสิ่งใดไม่  กล่าวกันว่าเป็นเพราะพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวไม่ทรงเลื่อมใส  ดำรัสว่าพระพุทธเจ้าได้ประทานพระธรรมเทศนาในหัตถิปโทปมสูตร  สํยุตตนิกาย  มหาวรรค (พระไตรปิฎกฉบับพิมพ์ในรัชกาลที่ ๕ หน้า ๕๔) ว่าขนาดรอยเท้าสัตว์ทั้งหลายย่อมอยู่ในรอยเท้าช้างฉันใด  เหมือนกับธรรมทั้งหลายก็ย่อมอยู่ในอัปมาทธรรมดังนี้  ถ้าพระพุทธองค์ได้ทรงเหยียบรอยพระพุทธบาทไว้จริงไซร้  ก็จะทรงอุปมาว่ารอยเท้าสัตว์ทั้งหลายย่อมอยู่ในรอยเท้าของพระตถาคต  เพราะรอยพระพุทธบาทใหญ่โตกว่า ๒ เท่ารอยเท้าช้าง  เล่ากันมาดังนี้  แต่กรมพระราชวังบวรฯ ในรัชกาลที่ ๓ นั้นทรงเลื่อมใสพระพุทธบาทมาก  เมื่อเสด็จกลับจากปราบขบถเวียงจันทน์  ทรงอุทิศถวายเครื่องสูงที่แห่เสด็จในการสงครามคราวนั้นไว้เป็นพุทธบูชา  และทรงสร้างพระเจดีย์ตามแบบพระธาตุพนมไว้ด้วยองค์ ๑          ถึงรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริว่า  ถึงข้อเท็จจริงในเรื่องตำนานพระพุทธบาทจะเป็นอย่างไรก็ตาม  พระพุทธบาทเป็นมหาเจดียสถานอันประชาชนเลื่อมใสศรัทธามากมาแต่โบราณ  แม้เป็นอุเทสิกเจดีย์ก็ควรทำนุบำรุง  จึงทรงบูรณปฏิสังขรณ์ สิ่งที่ทรงสร้างใหม่ก็มีหลายสิ่ง  คือพระมงกุฎภัณฑเจดีย์ที่อยู่ใกล้พระมณฑปองค์ ๑  และโปรดฯ ให้สร้างเครื่องบนพระมณฑปใหญ่และสร้างพระมณฑปน้อย  เปลี่ยนของซึ่งสร้างครั้งรัชกาลที่ ๓ ให้งดงามมั่นคงกว่าเก่า  ทั้งให้เปลี่ยนแผ่นเงินปูพื้นพระมณฑปเป็นเสื่อเงิน  แลทรงสร้างเทวรูปศิลาที่เขาตกด้วย  ในรัชกาลที่ ๔ นั้น  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จไปทรงนมัสการพระพุทธบาท  และทรงยกยอดพระมณฑปและบรรจุพระบรมธาตุที่พระมงกุฎภัณฑเจดีย์ เมื่อปีวอก พ.ศ. ๒๔๐๓          ถึงรัชกาลที่ ๕  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จไปนมัสการพระพุทธบาท ๔ ครั้ง  เสด็จชั้นก่อนมีรถไฟเมื่อปีวอก พ.ศ. ๒๔๑๕ ครั้ง ๑  เมื่อปีมะเมีย พ.ศ. ๒๔๒๕ ครั้ง ๑  เมื่อทำทางรถไฟแล้วเสด็จพระราชดำเนินอีก ๒ ครั้ง  ในรัชกาลที่ ๕ ได้ทรงปฏิสังขรณ์พระวิหารหลวง  และซ่อมผนังข้างในพระมณฑปให้เขียนเป็นลายทอง  และบันไดนาคทางขึ้นพระมณฑปนั้นเดิมเป็นบันได ๒ สาย  โปรดฯ ให้สร้างเติมอีกสาย ๑ เป็น ๓ สาย  และหล่อศีรษะนาคด้วยทองสัมฤทธิ์ที่เชิงบันได  เติมของครั้งรัชกาลที่ ๑ ด้วย  ต่อมาถึงปลายรัชกาล เครื่องพระมณฑปชำรุดมาก  โปรดฯ ให้หล่อใหม่  ให้พระพุฒาจารย์ (มา) วัดจักรวรรดิราชาวาส  เมื่อยังเป็นที่พระมงคลทิพมุนี ตำแหน่งผู้รักษาพระพุทธบาท  เป็นนายงานทำการจนสำเร็จ  ยังแต่จะยกพระจุลมงกุฎเหนือพุ่มข้าวบิณฑ์พระมณฑป  สิ้นรัชกาลเสียก่อน ถึงรัชกาลที่ ๖  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวได้เสด็จขึ้นไปยกยอดพระมณฑปเมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖  และโปรดฯ ให้บูรณปฏิสังขรณ์ต่อมาจนสำเร็จ  เรื่องตำนานพระพุทธบาทมีดังแสดงมา. เชิงอรรถ (๑)  ในหนังสือพระราชพงศาวดารรัชกาลที่ ๒ ข้าพเจ้าได้กล่าวว่า  พระมณฑปน้อยไฟไหม้ ได้ทรงสร้างใหม่ในรัชกลที่ ๒ นั้นผิดไป  มาได้หลักฐานภายหลังว่าไฟไหม้พระมณฑปน้อยต่อรัชกาลที่ ๓ จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 11:01:28 ]

ความคิดเห็นที่ 72 สวัสดีครับ คุณ ใบแพรว สาส์นสมเด็จ พิมพ์หลายครั้ง   ตัวผมเองมีชุดที่พิมพ์โดยองค์การค้าของคุรุสภา ครั้งที่ ๑ มีไม่ครบ ขาดอยู่เหมือนกันครับ   เห็นที่ศึกษาภัณฑ์ ราชดำเนิน  มีฉบับที่เป็นเล่มใหญ่  ลองแวะไปดูนะครับ ที่นั่นมีหนังสือเก่าๆ ดีๆ ราคาถูกๆ อยู่มาก วางอยู่ข้างในสุด รีบหน่อยนะครับ เทศกาลพระบาท ไฟล์ภาพจากหอมรดกไทย จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 11:07:02 ]

ความคิดเห็นที่ 73 ขอบคุณค่ะพี่กัมม์ ใบแพรวยังอยากจะอวด ว่ามีหนังสือพระนิพนธ์ของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ เรื่อง "ความทรงจำ" ของสำนักพิมพ์คลังวิทยา ฉบับพิมพ์เมื่อ พ.ศ.2494 ด้วยค่ะ อิอิ สมบัติล้ำค่าของใบแพรวเอง จะมีเล่มที่พิมพ์ก่อนหน้านี้รึป่าวก็ไม่ทราบนะคะ จากคุณ : ใบแพรว - [ 13 ก.ค. 50 12:08:13 A:75.34.227.49 X: ]

ความคิดเห็นที่ 74 สวัสดีครับ ใบแพรว ที่บ้านเป็นฉบับพิมพ์ที่ศิลปาบรรณาคาร ปี ๒๕๑๖ กรอบหมดแล้ว  แลกกันไหมครับ ใบแพรว จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ค. 50 19:03:48 ]

ความคิดเห็นที่ 75 หนุ่มสาวคู่นี้แอบมาคุยตรงนี้เอง วันนี้มัวแต่วุ่นอยู่กับกระทู้ตัวเอง มันยาว แล้วก็โหลดช้า เลยอืดส่งได้แค่ 2-3 กระทู้ ไม่มีเวลาไปเยี่ยมคนอื่นเลย ดีแล้วล่ะ ที่ไม่เห็นภาพบาดตา จากคุณ : NickyNick - [ 13 ก.ค. 50 20:55:17 ]

ความคิดเห็นที่ 76 โอ้ววว อะไรจะไขนหนาด กระทู้พี่ตั้งแต่ละกระทู้ร้อยกว่าความคิดเห็น กระทู้ล่าสุด  ขนาด Hi-Speed ยังเอาไม่ไหวเลยครับ ที่ไม่ได้ Comment ไม่ใช่อะไร โหลดไม่จบกระทู้ครับ คงไว้เจอพี่อีกครั้งวันอังคารมังครับ ทิ้งกระทู้ไหนไว้  เดี๋ยวจะไปค้นดู ไปทางไหนก็ขอให้เดินทางโดยสวัสดิภาพนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ก.ค. 50 08:52:11 ]

ความคิดเห็นที่ 77 เอ...พี่นิค  กระทู้ใหม่ของพี่ไม่รู้อยู่ไหน ทุกทีพี่จะฝากกระทู้ไว้ก่อนจะพักนี่ครับ เรียนมาเพื่อทราบ สำหรับท่านที่สนใจ หนังสือเรื่อง "ความทรงจำ" ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ   ที่คุยกันอยู่ ได้คัดไว้แล้วครับ ตอนที่ ๑ เริ่มเรื่องประวัติ พ.ศ. ๒๔๐๕-๒๔๑๑ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=29-03-2007&group=8&gblog=1 ตอนที่ ๒ พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อก่อนเสวยราชย์ พ.ศ. ๒๓๔๓ - ๒๓๙๔ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=30-03-2007&group=8&gblog=3 ตอนที่ ๓ พระราชประวัติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อเสวยราชย์แล้ว พ.ศ. ๒๓๙๔ - ๒๔๑๑ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=30-03-2007&group=8&gblog=4 ตอนที่ ๔ เรื่องเมื่อเปลี่ยนรัชกาล http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=29-03-2007&group=8&gblog=2 ตอนที่ ๕ เสด็จไปต่างประเทศครั้งแรก พ.ศ. ๒๔๑๓ - ๒๔๑๗ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=02-04-2007&group=8&gblog=5 จากคุณ : กัมม์ - [ 14 ก.ค. 50 09:16:49 ]

ความคิดเห็นที่ 78 วันนี้โหลดไม่ค่อยไปเหมือนกัน กระทู้นายพุ่มสกี้ก็โหลดไม่ค่อยสุด เลยขี้เกียจเขียนอะไรต่อ คราวนี้รอฟังอย่างเดียว กระทู้ห้องสมุดน่าจะใส่ช่องคอมเมนท์แบบห้องราชดำเนินบ้างนะ ใส่ตั้งแต่แรก เผื่ออันไหนโหลดช้าจะได้ไม่ต้องเสียเวลารอตรงนี้ เพราะพวกเราในห้องสมุด ไม่ใช่ว่าจะไม่อ่านอะไรแบบในห้องนั้นเลย ที่พอเข้าๆ มาก็ใส่ๆๆๆๆๆ เอามันเข้าว่า ไม่ต้องฟังใครพูดอะไรกันแล้ว จากคุณ : NickyNick - [ 14 ก.ค. 50 17:30:42 ]

ความคิดเห็นที่ 79 อ่าน อ่าน อ่าน แล้ว ก็ อ่าน อ่าน อ่าน จนจบ แล้ว ทัก จขกท. สวัสดีครับ ท่าน กัมม์ และทุก ๆ ท่าน ในกระทู้นี้ครับ จากคุณ : Max2000 - [ 18 ก.ค. 50 19:48:02 ]

ความคิดเห็นที่ 80 สวัสดีครับ คุณ Max2000 อ่านพระนิพนธ์ของพระบิดาแล้ว เรียนเชิญที่พระนิพนธ์ของพระธิดาด้วยนะครับ สารคดีที่น่ารู้ - ม.จ.หญิงพูนพิศมัย ดิศกุล http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5624978/K5624978.html จากคุณ : กัมม์ - [ 20 ก.ค. 50 08:21:25 ]