ความคิดเห็นที่ 19
ขออนุญาตกล่าวถึงความแตกต่างกันระหว่าง Karl Marx, Marxism, Communism ซักเล็กน้อย
[Francis Wheen ผู้เขียนหนังสือเรื่อง Karl Marx ตั้งข้อสงสัยว่า ตัว Marx เองนั้นเป็น Marxism รึเปล่า?]
สำหรับผม contribution ที่สำคัญที่สุดของ Marx ไม่ใช่เรื่อง Communist ซึ่งเป็นเพียง "ปลาย" ของปรัชญาของเขา แต่สิ่งซึ่งสำคัญอย่างมากคือแนวคิดเรื่อง historical materialism (โปรดดู The German Ideology น่าจะเป็นเล่มที่อธิบายไ้ด้ดีที่สุด) ซึ่งผมเข้าใจเอาเองว่า คือการพยายามทำความเข้าใจมนุษย์ (ในฐานะ historical being ซึ่ง Marx รับมาจาก Hegel อีกต่อ) ที่ถูกขับเคลื่อนผ่านความจำเป็นทางด้านวัตถุ (หรือทางเศรษฐกิจ จึงมีคนกล่าวว่า Marx เป็น economic determinism แต่ผมมองว่าเป็น Material determinism มากกว่า ซึ่งอ.ชัยวัฒน์ สถาอานันท์ เคยพูดในห้องเรียนว่า เป็นการสรุป Marx แบบแห้งและหยาบไปหน่อย...)
แนวคิดเรื่อง historical materialism นี่เองที่พัฒนาต่อเป็น Das Kapital อันลือเลื่องของเขา ความพยายามในการเข้าใจว่ามนุษย์เดินทางผ่านประวัติศาสตร์มาได้อย่างไร จนมาจบที่ระบบทุนนิยม (แบบศตวรรษที่ 19...สมควรย้ำว่าทุนนิยมในความเข้าใจของ Marx นั้นอาจไม่ตรงกับเรานัก) ส่วน Communism นั้น เป็นการ "คาดการณ์" ล้วน ๆ ว่า ทุนนิยมและมนุษย์จะ "คลี่คลาย" ไปสู่อะไร
หากเราจะเชื่อ Marx แบบ "ตามตำรา" แล้ว ประเทศที่ควรจะเผชิญการปฏิวัติโดยชนชั้นกรรมาชีพเป็นประเทศแรกนั้นคือประเทศแถบยุโรปตะวันตก เพราะเป็นประเทศที่ทุนนิยมและอุตสาหกรรมได้รับการพัฒนา "เต็มที่" ที่ีสุด การปฏิวัติของบอลเชวิคและเหมา เจ๋อ ตุง เป็นการแหวกตำราของ Marx ออกมาอย่างเห็นได้ชัด
แน่นอน ทั้งสหายเลนินและเหมาต่างก็ยอมรับว่า ตนเพียงนำแนวคิดของ Marx มาปรับใช้แค่บางส่วนเท่านั้น
ที่น่าสนใจกว่านั้น Marx คาดการณ์ว่า การปฏิวัติเพื่อนำไปสู่ communism นั้น จะเกิดขึ้นได้ต้องกระทำในบริบทของ "ความเป็นสากลนิยม" (internationalism) เพราะรัฐ-ชาตินั้นเป็นเครื่องมือการขูดรีดของชนชั้นกระฎุมพี (ตรงนี้ไม่ค่อยแน่ใจ) แต่การปฏิวัติของ so-called ฝ่ายซ้ายทั่วโลกนั้น ต่างพ่วงอุดมการณ์ชาตินิยมเข้าไปเต็ม ๆ โดยเฉพาะในเอเชีย Ben Anderson จึงเขียนไว้อย่างน่าสนใจว่า ชัยชนะของชาตินิยมคือพ่ายแพ้ของcommunism (แม้แต่ พคท. เองก็ดำรงอุดมการณ์ชาตินิยมไว้อย่างเหนียวแน่นเช่นกัน เห็นได้ชัดคือการผลิตวาทกรรมต่อต้านจักรวรรดินิยมอเมริกันในช่วงนั้น)
ต่อข้อสงสัยของบางท่านที่ว่า ได้มีการนำเอาทฤษฎีของ Karl Marx มาพัฒนาต่อหรือไม่?
ครับ นักปรัชญา Marxist ที่มีชื่อเสียงในตะวันตกมีหลายคนมาก ที่เด่น ๆ เช่น Antonio Gramci, Louis Althusser ไปจนถึงพวก Frank Furt School of Social Research หรือที่เรียกกันว่า Critical Theory พวกนี้มักเรียกตัวเองว่า "ซ้ายใหม่" ("New Left" ซึ่งใช้ในคนละความหมายกับขบวนการนักศึกษาไทยช่วงหลังปี 2500 ที่ใช้คำว่าซ้ายใหม่ในฐานะำพลังการต่อสู้ของปัญญาชน) ฯลฯ
มีวารสารชื่อ New Left Review น่าจะมีประโยชน์สำหรับผู้ที่สนใจแนวคิดนี้ต่อครับ
จากคุณ :
ฮกหลงผู้หยั่งรู้ฟ้ามหาสมุทร
- [
19 ก.ค. 50 00:58:21
]
|
|
|