ความคิดเห็นที่ 1 ตำนานหนังสือพระราชพงศาวดาร          เรื่องพระราชพงศาวดารสยาม  ควรจัดเป็น ๓ ยุค คือ  เมื่อกรุงสุโขทัยเป็นราชธานียุค ๑  เมื่อกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานียุค ๑  เมื่อกรุงรัตนโกสินทร์เป็นราชธานียุค ๑         เรื่องเมื่อครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี  ที่จะรู้ให้ถ้วนถี่นั้นยากแต่ก็มีศิลาจารึกและหนังสือโบราณ  พอจะตรวจตราสอบสวนให้รู้เรื่องได้บ้าง  ศิลาจารึกและหนังสือโบราณมีเรื่องครั้งกรุงสุโขทัยเป็นราชธานี  ข้าพเจ้าได้พบ ๑๑ เรื่อง  จะบอกไว้โดยสังเขปต่อไปนี้  คือ         ๑.  ศิลาจารึกของขุนรามคำแหง  ซึ่งเป็นพระเจ้ากรุงสุโขทัยรัชกาลที่ ๓ ในราชวงศ์พระร่วง  จารึกไว้เมื่อราวปีมะโรง จุลศักราช ๖๕๔  พ.ศ. ๑๘๓๕  เป็นหลักศิลาแรกที่จารึกด้วยตัวหนังสือไทย  เล่าเรื่องสุโขทัยตั้งแต่พระเจ้าขุนศรีอินทราทิตย์ครองราชสมบัติ  มาจนถึงแผ่นดินของพระเจ้าขุนรามคำแหง         ๒.  ศิลาจารึกของพระมหาธรรมราชาลิไทย  ซึ่งครองราชสมบัติ ณ กรุงสุโขทัย เป็นรัชกาลที่ ๕ ในราชวงศ์พระร่วง  จารึกไว้ที่เมืองนครชุม (อยู่หลังเมืองกำแพงเพชรเดี๋ยวนี้)  เมื่อราวปีระกา จุลศักราช ๗๑๙ พ.ศ. ๑๙๐๐  เล่าเรื่องบรรจุพระบรมธาตุที่ได้มาจากเมืองลังกา         ๓.  ศิลาจารึกของพระมหาธรรมราชาลิไทย  จารึกไว้เป็นภาษาไทยหลัก ๑  ภาษาเขมรหลัก ๑  เมื่อราวปีฉลู จุลศักราช ๗๒๓  พ.ศ. ๑๙๐๔  เล่าเรื่องต่างๆ ที่มีในรัชกาลของพระมหาธรรมราชาลิไทย         ๔.  หนังสือเรื่องนางนพมาศ  หนังสือเรื่องนี้ว่าเป็นของนางนพมาศ ธิดาของพระศรีมโหสถ  เป็นตระกูลพราหมณ์ครั้งกรุงสุโขทัยแต่  เล้าเรื่องที่บิดานำนางนั้นถวายเป็นพระสนมของสมเด็จพระร่วงได้เป็นพระสนมเอกที่ท้างศรีจุฬาลักษณ์  เข้าไปอยู่ในพระราชวัง  เห็นขนบธรรมเนียมราชประเพณี  ตลอดจนภูมิสถานบ้านเมืองและรั้ววังอย่างไรก็จดพรรณนาไว้ในหนังสือนั้น รวม ๓ เล่มสมุดไทย  เรียกกันว่าเรื่องนางนพมาศบ้าง  เรียกตำหรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์บ้าง         เมื่ออ่านตรวจดูหนังสือเรื่องนี้  ข้าพเจ้าเห็นว่าในทางภาษาเป็นหนังสือแต่งใหม่ในครั้งกรุงรัตนโกสินทร์นี้เอง  สำนวนผิดกับหนังสือแต่งครั้งกรุงสุโขทัยนัก  และมีข้อความในหนังสือนั้นบางแห่ง  ซึ่งเห็นว่าเป็นความจริงไม่ได้เป็นอันขาด  เช่น ชาวต่างประเทศว่ามีอังกฤษ ฝรั่งเศส วิลันดา สเปน และที่สุดอเมริกัน  ซึ่งความจริงรู้อยู่เดี๋ยวนี้เป็นแน่นอนว่า  ฝรั่งชาติเหล่านั้นหรือชาติใดๆ ยังไม่มีมาทางประเทศนี้ในครั้งนางนพมาศ         อีกประการหนึ่งที่ว่า  ครั้งนครสุโขทัยมีปืนใหญ่หนักตั้งห้าร้อยหาบ พันหาบ  ข้อนี้ก็จะเป็นความจริงไม่ได้  ด้วยปืนใหญ่ยังไม่ได้เกิดขึ้นในโลกในเวลานั้น  เหตุใดจึงกล่าวไว้ในหนังสือนางนพมาศ  เหตุนี้จึงน่าสงสัยจะเป็นหนังสือผู้อื่นแต่งขึ้นใหม่ๆ  เอาแต่ชื่อนางนพมาศมาอ้างให้คนหลงเชื่อ  ข้าพเจ้าได้มีโอกาสกราบบังคมทูลความปรารภเรื่องนี้แด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวครั้งหนึ่ง  มีรับสั่งว่าได้ทรงสังเกตอยู่ว่าหนังสือเรื่องนางนพมาศ  ทางภาษาเป็นหนังสือใหม่และมีข้อความที่จะจริงไม่ได้อยู่ในนั้นจริง  แต่ท่านผู้ศึกษาโบราณคดีแต่ก่อนมามีพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  และกรมหลวงวงศาธิราชสนิทเป็นต้น  ท่านทรงนับถือหนังสือเรื่องนี้อยู่  ท่านคงจะได้ทรงสังเกตเห็นความวิปลาสในหนังสืออย่างที่เราเห็นเหมือนกัน  แต่ท่านจะได้หลักฐานอื่นอย่างไรซึ่งเรารู้ไม่ได้มาประกอบ  จึงได้ทรงเชื่อถือ แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 10:17:49 จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 10:07:52 ]

ความคิดเห็นที่ 2 (ต่อ)         ในส่วนพระราชวิจารณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเองนั้น  พระองค์ทรงพระราชดำริเห็นว่า  เรื่องเดิมเขาจะมีจริงแต่ต้นฉบับจะลบเลือนบกพร่องอยู่อย่างไร  มามีผู้ปฏิสังขรณ์หนังสือเรื่องนี้ขึ้นในกรุงรัตนโกสินทร์นี้  แต่ผู้ที่ปฏิสังขรณ์หย่อนทั้งสติปัญญาและความรู้  ไปหลงนิยมเสียว่า  ยิ่งตกแต่งให้เพราะเจาะละเอียดลออขึ้นได้อีกเท่าใด  ยิ่งเป็นการดี  จึงซ่อมแซมเสียจนเลอะไปอย่างที่เราเห็นกันอยู่ทุกวันนี้         ๕.  หนังสือตำนานพระสิหิงค์  พระภิกษุชื่อโพธิรังษีแต่งไว้เป็นภาษามคธ  ประมาณว่าเมื่อระหว่าง พ.ศ. ๒๐๐๐ จน ๒๐๗๐  เล่าเรื่องพระพุทธรูปซึ่งถวายพระนามว่า พระพุทธสิหิงค์  เดิมสร้างขึ้นที่เมืองลังกา  แล้วพระร่วงให้พระเจ้านครศรีธรรมราชไปขอมาไว้เมืองสุโขทัย  แล้วเล่าถึงเหตุการณ์ที่เชิญพระสิหิงค์ไปไว้ยังเมืองต่างๆ  หนังสือนี้ได้แปลและแต่งเป็นภาษาไทยหลายฉบับ         ๖.  หนังสือชินกาลมาลินี  พระภิกษุชื่อรัตนปัญญาณอยู่ในอาณาจักรลานนาไทย (คือเชียงใหม่) แต่งเป็นภาษามคธ  เมื่อปีชวด จุลศักราช ๘๗๘  พ.ศ. ๒๐๕๙  กล่าวด้วยเรื่องพระพุทธศาสนามาประดิษฐานในประเทศนี้  แปลเป็นภาษาไทยเมื่อในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก         ๗.  หนังสือจีนชื่อคิมเตี้ยซกทงจี๋  ซึ่งพระเจ้ากรุงจีนในราชวงศ์ไต้เชง แผ่นดินเขียนหลง  มีรับสั่งให้กรรมการขุนนางแต่งขึ้นเมื่อปีกุน จุลศักราช ๑๑๒๙  พ.ศ. ๒๓๑๐  ว่าด้วยทางพระราชไมตรีในระหว่างกรุงจีนกับกรุงสยาม  หนังสือเรื่องนี้ขุนเจนจีนอักษร (สุดใจ) ได้แปลเป็นภาษาไทย         ๘.  หนังสือพงศาวดารเหนือ  ไดความตามบายแผนกที่มีอยู่ในหอพระสมุดวชิรญาณว่า  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระอนุชาธิราช กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาท  ทรงรวบรวมเมื่อปีเถาะ จุลศักราช ๑๑๖๙ พ.ศ. ๒๓๕๐  กรมพระราชวังฯ มีพระบัณฑูรให้พระวิเชียรปรีชา (น้อย) เจ้ากรมราชบัณฑิตขวาเป็นผู้เรียบเรียง  วีที่พระวิเชียรปรีชาเรียบเรียงพงศาวดารเหนือ  ดูเหมือนหนึ่งเที่ยวเก็บหนังสือเรื่องราวอะไรเก่าๆ บรรดามี  ซึ่งเชื่อว่าเป็นเรื่องก่อนสร้างกรุงศรีอยุธยา  บางทีจะถึงจดคำเล่าคำบอกของชาวเมืองเหนือ  ที่รู้เรื่องเก่าๆ เอาหนังสือเหล่านั้นมาเรียบเรียงลำดับ  ตามที่เชื่อว่าเรื่องไหนก่อนเรื่องไหนหลัง  แล้วคิดตกแต่งตรงหัวต่อด้วยตั้งใจจะเชื่อมให้เป็นเรื่องเดียวกัน  อย่างพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา  เพราะฉะนั้นหนังสือพงศาวดารเหนือ จริงเป็นหนังสือหลายเรื่องเรียบเรียงไขว้เขว  บางทีเรื่องเดียวซ้ำ ๒ หนก็มี  ศักราชที่ลงไว้ในพงศาวดารเหนือวิปลาสจนอาศัยสอบสวนไม่ได้ทีเดียว  แต่เนื้อเรื่องที่กล่าวในพงศาวดารเหนือมีมูลที่เป็นความจริงอยู่มาก  ถ้าจะสอบสวนต้องเลือกหั่นเอาไป  อย่าเชื่อตามลำดับเรื่องที่พระวิเชียรปรีชาเรียงไว้  จึงจะได้ความ         ๙.  หนังสือตำนานโยนก  ว่าด้วยพงศาวดารเหนือในมณฑลพายัพที่เมืองเชียงใหม่เป็นต้น  พระยาประชากิจกรจักร (แช่ม  บุนนาค) รวบรวมตำนานและพงศาวดารทั้งปวง  มาตรวจสอบแต่งขึ้นเป็นตำนานโยนกเรื่อง ๑  หนังสือตำนานโยนกนี้เป็นหนังสือดี  ที่ผู้แต่งคือ พระยาประชากิจกรจักร มีความอุตสาหะรวบรวม  แต่งด้วยความคิดและความรู้โบราณคดีอย่างลึกซึ่ง  ควรจะสรรเสริญว่าเป็นหนังสืออย่างดีในพงศาวดารไทยเรื่อง ๑  น่าเสียดายที่พระยาประชากิจกรจักรถึงอนิจกรรมไปเสียแต่งยังหนุ่ม  ถ้ายังอยู่จะเป็นกำลังในการสอบสวนพงศาวดารได้อีกคน ๑         ๑๐.  หนังสือราชาธิราช  เป็นพงศาวดารเมืองรามัญ  พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก  มีรับสั่งให้เรียบเรียงเป็นภาษาไทย เมื่อปีมะเส็ง จุลศักราช ๑๑๔๗  พ.ศ. ๒๓๒๘  เนื้อความตอนต้นมีเรื่องเกี่ยวข้องถึงกรุงสุโขทัยมาก         ๑๑.  หนังสือจามเทวีวงศ์  พระโพธิรังษีเมืองเชียงใหม่แต่งเป็นภาษามคธ  แปลออกเป็นพงศาวดารเมืองหริภุญไชย  ก็มีเนื่องถึงกรุงสุโขทัยอีกเรื่อง ๑ แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 10:14:22 จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 10:13:38 ]

ความคิดเห็นที่ 3 (ต่อ)         เรื่องพระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา  ตรวจสอบได้ง่ายกว่าเรื่องครั้งกรุงสุโขทัย  ด้วยมีหนังสือพระราชพงศาวดารอยู่เป็นหลัก         หนังสือพระราชพงศาวดารที่ปรากฏแก่คนทั้งหลายโดยมากมาแต่ก่อน คือ หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับ ๒ เล่มสมุดฝรั่ง  ที่หมอบรัดเลพิมพ์ครั้งแรกเมืองปีกุน จุลศักราช ๑๒๒๕  พ.ศ. ๒๔๐๖  และโรงพิมพ์อื่นๆ ได้พิมพ์ต่อมาอีกหลายครั้ง  เข้าใจกันมาแต่ก่อนว่าหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับ ๒ เล่มนั้น  กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ทรงแต่งขึ้น  (ด้วยอาศัยเก็บข้อความจากหนังสือเรื่องหนึ่ง ซึ่งสมเด็จพระวันรัตได้แต่งไว้เป็นภาษามคธ  เรียกชื่อหนังสือนั้นว่า มหายุทธการตอน ๑  จุลยุทธการตอน ๑)  จึงเรียกหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่มนั้นว่า  พระราชพงศาวดารฉบับกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  ผู้ศึกษาพงศาวดารได้อาศัยแต่หนังสือฉบับ ๒ เล่มนั้นเป็นตำรา  จนแทบเข้าใจกันทั่วไปว่า  หนังสือพระราชพงศาวดารกรุงเก่ามีแต่ฉบับนั้นฉบับเดียว         ความรู้เรื่องหนังสือพระราชพงศาวดาร  เพิ่มมากว้างขวางออกไปเมื่อพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  โปรดให้จัดหอพระสมุดวชิรญาณเป็นหอพระสมุดสำหรับพระนคร  เมื่อ ร.ศ. ๑๒๔ (พ.ศ. ๒๔๔๘)  โปรดให้พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว  แต่ยังเสด็จดำรงพระเกียรติยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เป็นสภานายกของกรรมการ  และต่อมาได้ทรงตั้งโบราณคดีสโมสรขึ้น เมื่อ ร.ศ. ๑๒๖ (พ.ศ. ๒๔๕๐)  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงรับเป็นพระราชธุระในหน้าที่สภานายกเอง  กรรมการหอพระสมุดพยายามหาหนังสือเก่ามารวบรวมไว้ในหอพระสมุดได้มาก  และผู้ที่เป็นสมาชิกในโบราณคดีสโมสรหลายคน  ได้ช่วยกันตรวจสอบหนังสือพระราชพงศาวดารที่หอพระสมุดรวบรวมไว้  ถ้ามีข้อสงสัยก็นำความขึ้นกราบบังคมทูลฯ หารือ  และได้รับพระราชทานกระแสพระบรมราชวินิจฉัยมาเนืองๆ  จนที่สุดไปรับพระราชทานพระบรมราชวินิจฉัยในเรื่องหนังสือพระราชพงศาวดาร  ในเวลาก่อนพระองค์เสด็จสวรรคตเพียง ๒ เดือนเศษ  ดังแจ้งอยู่ในสำเนาพระราชหัตถเลขาที่พิมพ์ไว้ต่อไปนี้ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 11:18:32 ]

ความคิดเห็นที่ 4 (ต่อ) สวนดุสิต วันที่  ๘  สิงหาคม  รัตนโกสินทรศก ๑๒๙ ถึงกรมหลวงดำรงราชานุภาพ         ได้หนังสือลงวันที่ ๕ เดือนนี้ว่า  หอพระสมุดได้หนังสือพงศาวดารแปลกอีก ๒ ฉบับ  เป็นฉบับเขียนเมื่อจุลศักราช ๑๑๔๕  และฉบับทรงชำระในจุลศักราช ๑๑๕๗  ความเดียวกับฉบับพิมพ์  แต่ฉบับเขียนเมื่อจุลศักราช ๑๑๔๕ ถ้อยคำขาดๆ เกินๆ ครุคระผิดกับฉบับพิมพ์  ได้คัดเทียบไว้ตอนหนึ่ง  ส่งต้นหนังสือพระราชพงศาวดาร ๒ เล่ม  กับที่ได้คัดเทียบความไว้มาให้ดู  เธอตีความไม่ออกว่าฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕  จะเป็นหนังสือกรุงเก่าแผ่นดินใด  หรือหนังสือกรุงธนบุรีแต่ง  ได้ลองพิจารณาดูความในหนังสือพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  หาหัวต่อยังไม่ได้นั้น  ทราบแล้ว         พงศาวดารว่ากันด้วยฉบับพิมพ์  เห็นว่ามีอยู่ ๕ ฝีปาก  ตอนแรกจะเป็นคัดจากจดหมายเหตุท้ายปูม  (ตอนที่ ๒) ขึ้นหัวต่อแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ  จนถึงแผ่นดินพระเจ้าอยู่หัวปราสาททอง  ตอนนี้เข้าใจว่าได้แต่งในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  หลักที่จะแต่งได้มาจากไหน  คือ  จดหมายเหตุรายวันทัพอย่างเช่นจดหมายเหตุรายวันทัพครั้งพระเจ้ากรุงธนบุรี  ซึ่งฉันได้คัดลงไว้ในพระราชวิจารณ์บางตอนนั้น         ตอนที่ ๓  เริ่มตั้งแต่แผ่นดินพระนารายณ์ลงมา  จนถึงแผ่นดินพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ  เข้าใจว่าจะแต่งโดยรับสั่งพระเจ้าอยู่อยู่หัวบรมโกศ  แต่ในระยะนั้นไม่มีจดหมายเหตุทัพจึงคัดลงไปเช่นกับได้ผูกสำนวนคำให้การอีแก่น  ก็คัดลงไปทั้งดุ้นเลื้อยเจื้อย  เพราะเก็บข้อความไม่เป็นเสียแล้ว         ตอนที่ ๔  ข้อความตั้งแต่ในแผ่นดินพระบรมโกศท่อนปลายมาจนเสียกรุง  อาจที่จะเป็นพระเจ้ากรุงธนบุรีรับสั่งให้จดหมายขึ้นไว้ให้บริบูรณ์  ข้อความจึงแตกกันอยู่เป็น ๒ แปลง         ตอนที่ ๕  เป็นตอนซึ่งกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  ทรงเก็บตามรายวันทัพนั้นเอง  ซึ่งมีสมุดรายวันอาจสอบกับพงศาวดารได้ว่าท่านเก็บอย่างไร  ปรากฏอยู่จนทุกวันนี้         ข้อซึ่งหนังสือ ๒ เล่มอ้างว่าทรงชำระเมื่อจุลศักราช ๑๑๔๕ และ ๑๑๕๗  ฉันเห็นว่าจะเป็นแต่ชำระตรวจสอบถ้อยคำ  และดัดแปลงสำนวนบ้าง  ไม่ใช่แต่งหรือเก็บความขึ้นร้อยกรองใหม่  เคยสังเกตใจว่าสำนวนพงศาวดารนั้นแบ่งเป็นตอนๆ เช่นนี้  ได้ส่งสมุดดำทั้ง ๒ เล่มนั้นคืนออกมาด้วย                                                                                                               (พระบรมนามาภิไธย) สยามินทร์ แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 11:31:22 จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 11:20:21 ]

ความคิดเห็นที่ 5 สวัสดีค่ะคุณกัมม์ มาแป๊ะโป้งไว้ก่อนค่ะ... เย็นๆ จะมาตามอ่านนะคะ... จากคุณ : naragorn - [ 10 ก.ย. 50 11:51:11 ]

ความคิดเห็นที่ 6 สวัสดีครับ คุณ นารากร ไปฝากโฆษณากระทู้ที่ Blog มาด้วยครับ เพื่อนๆ ทุกท่านที่เข้ามาอ่านกระทู้แล้วรู้สึกล้านัยตา เรียนเชิญทุกท่านไปพักสายตาด้วยกันครับ "เสน่ห์สีเขียว.....สวนสวยที่ยังไม่ได้จัด" http://www.bloggang.com/viewdiary.php?id=nara-gorn&month=09-2007&group=1&date=08&gblog=16 จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 13:19:13 ]

ความคิดเห็นที่ 7 (ต่อ)         เพื่อจะให้ผู้อ่านเข้าใจในพระบรมราชาธิบายในพระราชหัตถเลขานี้ชัดเจน  จำจะต้องเล่าแม้โดยย่อ  พอให้ทราบก่อนว่า  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับต่าง ที่หอพระสมุดวชิรญาณรวบรวมไว้  ได้มีต่างกันอย่างไรบ้าง         หนังสือพระราชพงศาวดาร ที่กรรมการหอพระสมุดหาต้นฉบับได้ในรัชกาลที่ ๕  มีอยู่ ๕ ความคือ         (๑)  หนังสือพระราชพงศาวดาร  ที่เรียกพระราชพงศาวดารฉบับนี้ว่า “ฉบับหลวงประเสริฐ” เพราะพระปริยัติธรรมธาดา (แพ) เปรียญ  แต่ยังเป็นหลวงประเสริฐอักษรนิติ์  ไปได้ต้นฉบับมาให้แก่หอพระสมุด  กรรมการจึงให้เรียกชื่อว่า “ฉบับหลวงประเสริฐ” เพื่อให้เป็นเกียรติแก่ผู้ให้  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับนี้  ข้างต้นมีบานแผนกว่า “ศุภมัสดุ ๑๐๔๒ ศก  วอกนัก (ระ-ษั-ต-ร ณ วันพุธ) เดือน ๕ ขึ้น ๑๒ ค่ำ  ทรงพระกรุณาโปรดเหนือเกล้าเหนือกระหม่อมสั่งว่า  ให้เอากฎหมายเหตุของพระโหราเขียนไว้แต่ก่อน  และกฎหมายเหตุซึ่งหาได้แต่หอหนังสือ  และเหตุซึ่งมีในพระราชพงศาวดารนั้น  ให้คัดเข้าด้วยกันเป็นแห่งเดียว  ให้ระดับศักราชกันมาคุงเท่าบัดนี้” ดังนี้  คือว่าหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับ  สมเด็จพระนารายณ์มหาราชมีรับสั่งให้แต่งขึ้น  ต้นฉบับที่หอพระสมุดได้มาเห็นจะเขียนในครั้งกรุงเก่า  ได้มาแต่เล่ม ๑ เล่มเดียว  ความขึ้นต้นแต่สร้างพระพุทธรูปพระเจ้าแพนงเชิง เมื่อปีชวด จุลศักราช ๙๖๖  ถึงสมเด็จพระนเรศวรเสด็จยกทัพไปถึงเมืองห้างหลวง  หมดเล่ม ๑  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับ  ความกล่าวย่อๆ แต่มีเนื้อความที่พระราชพงศาวดารฉบับอื่นบกพร่องอยู่ในฉบับนี้หลายแห่ง  และศักราชที่บอกไว้สอบได้ถูกต้องมั่นคงมาก  หนังสือฉบับนี้  เข้าใจว่าของเดิมจะมีเล่ม ๒ อีกเล่มหนึ่ง          (๒)  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕ (คือต้นฉบับที่ได้มา  เขียนเมื่อสร้างกรุงรัตนโกสินทร์ได้ ปี ๑)  ฉบับนี้ความพิสดารอย่างฉบับที่พิมพ์เป็น ๒ เล่ม  แต่จะขึ้นต้นที่ไหนลงท้ายที่ไหนและกี่เล่มจบทราบไม่ได้  เพราะหาต้นฉบับได้แค่ ๒ เล่ม  รู้ได้ว่าความหนึ่งต่างหากที่สำนวนผิดกับฉบับอื่นๆ          (๓)  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับจุลศักราช ๑๑๕๗  มีบานแผนกว่า “ศุภมัสดุ จุลศักราช ๑๑๕๗ ปีเถาะสัปตศก  สมเด็จพระบรมธรรมฤกมหาราชาธิราชพระเจ้าอยู่หัว  ผ่านถวัลยราชกรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยา  เถลิงพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท  ทรงชำระพระราชพงศาวดาร” ดังนี้  เข้าใจได้ว่าพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกได้ทรงชำระหนังสือพระราชพงศาวดารในปีนั้น  และในต้นฉบับเขียนบอกในที่บางแห่งว่าตั้งนั้นทรงแทรกเข้าใหม่  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับนี้ได้ต้นฉบับเขียนครั้งรัชกาลที่ ๑  ไว้เพียง ๓ เล่ม  มีฉบับจำลองอีก ๔ เล่ม  รวม ๗ เล่ม  คงจะเริ่มความแต่เมื่อสร้างกรุงศรีอยุธยา  แต่จะจบเพียงไร  และจะเป็นสมุดไทยกี่เล่ม  ยังทราบไม่ได้          (๔)  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับเมืองเพชรบุรี (คือได้ต้นฉบับมาจากเมืองเพชรบุรี) ฉบับ ๑  ฉบับพระจักรพรรดิพงศ์ (จาด) จารลงใบลานผูกไว้เป็นคัมภีร์ฉบับ ๑  ทั้ง ๒ ฉบับนี้เทียบโวหารดู  ความตรงกับฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  ที่ว่ากรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ทรงแต่ง  แต่ไม่มีพระราชพงศาวดารสังเขปเรื่องนายแสนปม  และพระราชพงศาวดารย่อข้างต้น          เรื่องพระราชพงศาวดารสังเขปที่พิมพ์ไว้ข้างต้นฉบับพิมพ์ ๒ เล่มนั้น  ตามฉบับที่มีในหอพระสมุดฯ  มีบายแผนกข้างต้นว่า “ศุภมัสดุ จุลศักราช ๑๒๑๒ ปีจอโทศก  วันเสาร์ ขึ้น ๗ ค่ำ เดือน ๗  พระบาทสมเด็จพระบรมนาถบรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัว  เสด็จออก ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย  มีพระราชโองการมานพระบัณฑูรสุรสิงหนาทดำรัสเหนือเกล้าเหนือกระหม่อม  ให้พระเจ้าลูกเธอพระองค์เจ้าอรรณพ  มาเผดียงกรมหมื่นนุชิตชิโนรส วันพระเชตุพน  ให้เรียบเรียงพระราชพงศาวดารลำดับกระ-ษั-ต-ริ-ย์กรุงเก่าโดยสังเขป  ทูลเกล้าฯ ถวาย” ดังนี้  เป็นอันเข้าใจได้ว่า  เป็นหนังสือซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้อาราธนากรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  ทรงเรียบเรียงขึ้นทีหลังเป็นเรื่องหนึ่งต่างหาก  หมอบรัดเลเห็นจะได้ฉบับมาพร้อมกับพระราชพงศาวดารความพิสดาร  จึงพิมพ์ตอนสังเขปลงไว้ข้างหน้า  ส่วนพระราชพงศาวดารย่อต่อตอนสังเขปนั้น  กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ได้ทรงเรียบเรียงขึ้นในคราวทรงเรียบเรียงพระราชพงศาดารสังเขปนั้นเอง          ข้าพเจ้าได้เอาพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐกับฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  ข้างตอนต้น  ทั้งความและถ้อยคำตรงกับฉบับหลวงประเสริฐ  เห็นได้ว่าผู้แต่งหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  ได้คัดพระราชพงศาวดารฉบับที่แต่งในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชมาลงไว้ในฉบับพิสดารนี้หลายแห่ง  และเพิ่มเติมขยายความออกให้กว้าง  ตั้งแต่ตอนแผ่นดินสมเด็จไชยราชาธิราชลงมา  มีที่ประหลาดอยู่หน่อยที่ศักราชซึ่งลงไว้ในฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  ตรงกับฉบับหลวงประเสริฐเพียงในแผ่นดินพระเจ้าอู่ทอง  ต่อนั้นมาผิดศักราชกันตั้งแต่ ๔ ปีถึง ๒๐ ปีก็มี          (๕)  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขาที่พิมพ์นี้ฉบับ ๑  ฉบับกรมหลวงมหิศวรินทร์ฉบับ ๑  ๒ ฉบับนี้ความต้องกัน  หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพระราชหัตถเลขานี้  ได้ความว่าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  มีรับสั่งให้กรมหลวงวงศาธิราชสนิททรงชำระใหม่  แก้ไขเพิ่มเติมของเก่าหลายแห่ง  เนื้อความบริบูรณ์ดีขึ้นมาก  ข้าพเจ้าเข้าใจว่า  เมื่อกรมหลวงวงศาธิราชสนิททรงชำระแล้ว  นำต้นฉบับขึ้นทูลเกล้าฯ ถวาย  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตรวจแก้ไข  จึงปรากฏพระราชหัตถเลขาอยู่ในต้นฉบับ  หอหลวงพระสมุดได้มาแต่ ๒๒ เล่ม  แต่เคราะห์ดีที่ได้ฉบับกรมหลวงมหิศวรินทร์มาประกอบกัน  ได้เนื้อความบริบูรณ์เป็นหนังสือ ๔๒ เล่มสมุดไทย  กล่าวความแต่สร้างกรุงศรีอยุธยามาจนถึงในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์  จบเพียงจุลศักราช ๑๑๕๒ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 14:14:05 ]

ความคิดเห็นที่ 8 เค้าแปะโป้งไปแล้ว ขออนุญาตแปะก้อยนะคะ เดี๋ยวตามมาอ่านค่ะ ^____^" จากคุณ : ปริยวาที - [ 10 ก.ย. 50 14:47:49 ]

ความคิดเห็นที่ 9 ฮ่าฮ่าฮ่า เดี๋ยวคงมีแปะชี้ แปะกลาง แปะนาง  ตามมาอีกแน่ๆ ดักไว้ก่อนแล้วกัน  กระทู้นี้จ่ายสดงดเชื่อจ๊ะ จากคุณ : กัมม์ - [ 10 ก.ย. 50 14:58:42 ]

ความคิดเห็นที่ 10 มาเข้าคิวต่อคะ...ช่วงนี้รู้สึกเหงาๆจังคะ..กระทู้ในห้องสมุด..ยังไงก็จะตามเป็นกำลังใจให้คะ จากคุณ : sawkitty (sawkitty) - [ 10 ก.ย. 50 16:50:51 ]

ความคิดเห็นที่ 11 สวัสดียามเย็น ค่ะ คุณกัมม์ ตามมาอ่านแล้วนะค่ะ.. มีต่อมั๊ยค่ะ... หรือว่าจะมี ลิงค์ ให้ไปอ่านที่ไหนอีก อิอิอิ... จากคุณ : naragorn - [ 10 ก.ย. 50 17:48:28 ]

ความคิดเห็นที่ 12 เอาน้ำสักแก้วไหมคับ??? จากคุณ : เมื่อไรจะหายเหงา - [ 10 ก.ย. 50 18:07:46 ]

ความคิดเห็นที่ 13 เข้ามาอ่านด้วยความนิยม จขกท.ครับผม ไอค่อนมีน้อยหรือว่าเราใช้ไม่เป็น จากคุณ : กำนันหวัด - [ 10 ก.ย. 50 18:37:29 ]

ความคิดเห็นที่ 14 สวัสดีครับ คุณ sawkitty พักนี้สมาชิกหายหน้าไปส่วนหนึ่ง ด้วยหลายกระทู้ ขอพักยกให้น้ำสักหน่อยนะครับ  เดี๋ยวคงครื้นเครง สวัสดีอีกครั้งครับ คุณ นารากร ต้องขออภัยที่ออกชื่อผิดเสียหลายครั้ง naragorn  = นารากร  ไม่ใช่ นรากร เหตุที่ใช้ชื่อนี้อยู่ในบล็อกของนารากรแล้ว เพื่อนๆ แวะไปดูได้ครับ ตอนต่อไปขอเป็นพรุ่งนี้ครับ  ยังไม่มีลิงก์อื่นครับ อ้อ...ไปรับเสด็จ  กันพี่นิคด้วยกันครับ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5799922/K5799922.html อ้อ...เรื่องพระนามเดิมของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่กระทู้ตกไปนานแล้ว  แต่ยังกระซิบกันทางข้างหลัง พระนามเดิมของพระองค์ท่านไม่มี "ราช" นะครับ  อย่างที่คุณ natthaset กระซิบให้ทราบ  ข้อมูลต่างๆ อยู่ในกระทู้แล้วครับ   วันนี้ผมก็ส่งข้อความให้เว็บไซต์ต่างที่พิมพ์พระนามพระองค์ท่านผิด  ได้ทราบ และขอให้พิจารณาดำเนินการแล้วครับ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5702751/K5702751.html สวัสดีครับ คุณ เมื่อไรจะหายเหงา ถ้าเป็นเบียร์จะไม่ปฏิเสธเลยครับ คุณ เหงามาก ชำนาญเรื่อง "มหายาน"  เป็นที่พึ่งในเรื่องนี้ได้ครับ  ถ้าใครมีข้อสงสัยเรื่องนี้แวะไปเที่ยวบล็อกของ เหงามากได้ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=ngaomak "บางคนว่าผมวิ่งเพื่อสันติภาพ บางคนว่ามันเป็นแรงบันดาลใจ ผมไม่รู้จักเรื่องพวกนั้นหรอกครับ เวลาผมหิวผมก็กิน เหนื่อยก็นอน เมื่อไหร่ต้องไป...ผมก็ไป..." สวัสดีครับ กำนันหวัด  เป็นเกียรติที่ได้ต้อนรับครับ ทุกคนล้วนทำได้  เพียงแค่เริ่มออกวิ่งก้าวแรกเท่านั้นเอง ขอบพระคุณในน้ำใจไมตรีที่ทุกๆท่านมอบให้แก่ผมครับ แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 19:19:16 แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 19:16:32 แก้ไขเมื่อ 10 ก.ย. 50 19:13:41 จากคุณ : Forrest Gump (กัมม์) - [ 10 ก.ย. 50 19:10:23 ]

ความคิดเห็นที่ 15 หายเครียดขึ้นเยอะแล้วครับคุณกัมม์จริงไม่มีอะไรหรอกเพียงแต่เป็นอาการของคนไม่เคย ว่าจะแวะเข้ามาดูกระทู้ในห้องประวัติศาสตร์อยู่เหมือนกันครับ มัวแต่วิ่งถามคนโน่นคนนี้เรื่องคดี...งานที่รับมาก็เลยยังไม่เรียบร้อยกระทู้นี้ขอแปะโป้งไว้ก่อนนะครับเดี๋ยว ปั่นๆงาน พออยากคลายเครียดแล้วจะแวะเข้ามาอีกรอบครับ ลองดูผ่านๆแล้วเป็นเรื่องน่าสนใจสไตล์คุณกัมม์อีกแล้วครับท่าน ขอบคุณสำหรับความรู้ครับ จากคุณ : เราคนจรร่อนเร่มาพบกัน - [ 11 ก.ย. 50 00:21:13 ]

ความคิดเห็นที่ 16 สวัสดีครับ คุณ เราคนจรร่อนเร่มาพบกัน เรื่องคดีความขอให้จบลงด้วยดีทั้งสองฝ่าย ผมไม่มีความรู้ที่จะแนะนำและทราบว่าคุณต้องมีทางออกที่เหมาะสม ที่ทำได้ก็เพียงเป็นกำลังใจให้เท่านั้นเองครับ  ยังติดตามเรื่องราวอยู่เสมอ เมื่อมีเวลาว่างและโอกาสค่อยเข้ามาทักทายกันก็ได้ครับ  ผมอยู่ตรงนี้เสมอ จากกระทู้ "หนังสือประชุมพงศาวดาร"  เพื่อนสมาชิกที่ได้พูดคุยกัน ที่ยังไม่ได้เข้ามาก็มี คุณ ประธานขมขืน  กับคุณ Nickmee ของพวกเรา เดี๋ยวคงเข้ามาครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 08:40:41 ]

ความคิดเห็นที่ 17 พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๒  ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ องค์การค้าของคุรุสภา  พิมพ์ครั้งที่หนึ่ง ๓,๐๐๐ ฉบับ  พ.ศ. ๒๕๐๔ ราคา ๑๔ บาท จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 08:44:03 ]

ความคิดเห็นที่ 18 ยังไม่รู้จะแจมอะไรเหมือนกัน เพราะยังไม่ได้อ่านเลย รู้แต่เพียงว่า พงศาวดารฉบับหนึ่ง กับอีกฉบับหนึ่ง บางทีศักราชต่างกันรอบหนึ่งพอดี คือ ๑๒ ปี คุณกัมม์คงจะพอเทียบได้ว่าเป็นฉบับไหนบ้าง แล้วก็อันไหนที่ถูกต้อง อ้อ ถ้าน้องเหงาเสิร์ฟเบียร์พี่กัมม์ ขอพี่นิคจอกหนึ่งด้วยนะน้อง จากคุณ : NickyNick - [ 11 ก.ย. 50 08:45:59 ]

ความคิดเห็นที่ 19 สวัสดีครับพี่นิค วันนี้เราจะนั่งฟังพระอธิบายในสมเด็จฯ กรมพระยา ด้วยกัน พระองค์ท่านที่ทรงเทียบพงศาวดารแต่ละฉบับให้เราได้ฟังกัน พระราชพงศาวดารทุกฉบับเป็นของจริง แต่เป็นการแต่งเพิ่มหรือชำระใหม่ครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 09:19:15 ]

ความคิดเห็นที่ 20 (ต่อ)          หนังสือพระราชพงศาวดารที่หอพระสมุดได้มา  มีต่างความกันดังนี้  ทำให้รู้ได้แน่ว่า  หนังสือพระราชพงศาวดารมีอยู่ก่อนกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ มิได้ทรงแต่งพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่มขึ้นใหม่ดังเข้าใจกันมาแต่ก่อน  จึงเป็นเหตุให้นำความขึ้นกราบบังคมทูลฯ หารือ  ว่าหนังสือพระราชพงศาวดารนี้จะแต่งในครั้งใดบ้างแน่  จึงได้พระราชทานพระบรมราชวินิจฉัย  ดังแจ้งอยู่ในพระราชหัตถเลขานั้น          ครั้งต่อมาในรัชกาลที่ ๖  เมื่อ ร.ศ. ๑๓๐  พ.ศ. ๒๔๕๔  นายเสถียร  รักษา (กองแก้ว) ให้หนังสือพระราชพงศาวดารแก่หอพระสมุดอีกฉบับ ๑  ต้นฉบับเขียนครั้งกรุงธนบุรี  เมื่อจุลศักราช ๑๑๓๖  สำนวนยังเก่ากว่าฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕ ขึ้นไปอีก  หนังสือฉบับนี้หอพระสมุดได้ไว้แต่เล่มเดียว  ทราบไม่ได้ว่าจะขึ้นต้นลงท้ายเพียงไร  และกี่เล่มจบ  แต่ได้ความรู้เพิ่มขึ้นอีกชั้นหนึ่งว่า  หนังสือพระราชพงศาวดารความพิสดารมีมาแต่ครั้งกรุงเก่าแน่  ฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕  แต่งหรือชำระครั้งกรุงธนบุรี  จึงผิดสำนวนกับฉบับนี้  อนึ่ง  ศักราชที่ลงไว้ในฉบับจุลศักราช ๑๑๓๖ นี้  ยังตรงกับในฉบับหลวงประเสริฐ  เป็นพยานรู้ได้ว่าศักราชที่ลงในหนังสือพระราชพงศาวดาร  เพิ่งมาคลาดเคลื่อนเมื่อชำระในครั้งกรุงธนบุรีหรือในกรุงรัตนโกสินทร์นี้เอง  เสียดายนักที่ไม่ได้หนังสือพระราชพงศาวดารฉบับจุลศักราช ๑๑๓๖ มาทันถวายเมื่อกราบบังคมทูลฯ ขอพระราชวินิจฉัยของสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวง  ถ้าได้ทอดพระเนตรเห็นจะต้องพระราชหฤทัยเป็นแน่          หนังสือพระราชพงศาวดารทุกๆ ฉบับที่หอพระสมุดวชิรญาณได้ต้นฉบับมา  น่ายินดีที่บังเอิญมีข้อความตอนพระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุตคืนพระแก้วฟ้าแก่สมเด็จพระมหาจักรพรรดิด้วยกันทุกฉบับ  ข้อนี้เป็นหลักพอที่จะคัดเทียบให้เห็นได้  ว่าสำนวนหนังสือพระราชพงศาวดารเหล่านี้ต่างฉบับผิดกันอย่างไร  หรือถ้าจะว่าโดยทางสันนิษฐาน  คือหนังสือพระราชพงศาวดารนี้ของเดิมแต่งไว้อย่างไร  และได้แก้ไขโวหารผิดกันเป็นชั้นๆ โดยลำดับมาอย่างไร  จึงได้คัดเทียบโวหารลงไปต่อไปนี้  เพื่อให้เป็นประโยชน์แก่ความสังเกตของผู้ศึกษาพงศาวดาร ความฉบับหลวงประเสริฐ          “ ศักราช ๙๒๖ ชวดศก  พระเจ้าล้านช้างจึงให้เชิญสมเด็จพระแก้วฟ้าพระราชบุตรี  ลงมาส่งยังพระนครศรีอยุธยา  และว่าจะขอสมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระเทพกระษัตรเจ้านั้น  และจึงพระราชทานสมเด็จพระเทพกระษัตรเจ้าไปแก่พระเจ้าล้านช้าง ”  นี่เป็นสำนวนในฉบับเก่าที่สุดที่หาได้ ความฉบับจุลศักราช ๑๑๓๖          “ ในขณะพระแก้วฟ้าพระราชบุตรีพระเจ้าช้างเผือกปราสาททองเธอส่งให้ไปถวายแก่พระยาล้านช้างนั้น  ครั้นพระแก้วฟ้าราชบุตรีไปถึงเมืองล้านช้าง  พระยาก็ว่า  เราจำเพาะใช้ให้ไปขอพระเทพกระษัตรี  และพระแก้วฟ้าราชบุตรีนี้เรามิได้ให้ไปขอ  และเราจะส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีคืนไปยังพระนครศรีอยุธยา  และจะขอพระเทพกระษัตรีซึ่งจำเพาะแต่ก่อนนั้น  ครั้นเสร็จการศึกช้างเผือก  พระยาล้านช้างก็แต่งพระยาแสน ๑  พระยานคร ๑  พระยาทิพมนตรี ๑  ให้มาส่งพระแก้วฟ้า  และพระยาล้านช้างให้แต่งพระราชสาส์นมาถวายว่า  จะขอพระเทพกระษัตรี  พระเจ้าช้างเผือกก็ตรัสบัญชาตาม  จึงตกแต่งการที่จะส่งพระเทพกระษัตรีไปแก่พระยาล้านช้าง  ครั้นถึงเดือน ๕ ปีชวดฉศก ศักราช ๙๒๖  พระเจ้าช้างเผือกตรัสให้พระยาแมนไปส่งพระราชธิดาไปแก่พระยาล้านช้างอันมานั้น  ส่งไปโดยทางสมอสอ “  สำนวนนี้แต่ใหม่ทีหลัง  ความตรงกับฉบับหลวงประเสริฐแต่เนื้อเรื่องกับศักราช จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 09:22:08 ]

ความคิดเห็นที่ 21 (ต่อ) ความฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕          “ ฝ่ายพระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุตแจ้งว่า  ใช่องค์พระเทพกระษัตรีก็เสียพระทัยนัก  จึงตรัสว่า  เดิมเราจำนงขอพระเทพกระษัตรี ซึ่งเป็นพระราชธิดาพระสุริโยทัย  อันเสียพระชนม์แทนพระราชสามีกับคอช้าง  เป็นวงศ์กตัญญูอันประเสริฐ  ตรัสแล้วก็แต่งให้พระยาแสน พระยานคร พระยาทิพมนตรี  เป็นทูตานุทูตให้ลงมาส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีคืนยังกรุงพระนครศรีอยุธยา  และมีพระราชสาส์นเครื่องราชบรรณาการมาถวายสมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกด้วย  ในลักษณะพระราชสาส์นนั้นว่าเดิมพระองค์ประสาทพระเทพกระษัตรีให้  กิตติศัพท์นี้ก็ทั่วไปในนิคมชนบทขอบขัณฑสีมาเมืองกรุงศรีสัตนาคนหุตสิ้นแล้ว  บัดนี้พระองค์ส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีเปลี่ยนไปแทนนั้น  ถึงมาตรว่าพระแก้วฟ้าราชบุตรีจะมีศรีสรรพลักษณโสภาคยิ่งกว่าพระเทพกระษัตรีร้อยเท่าพันทวีก็ดี  ยังไป่ล้างกิตติศัพท์พระเทพกระษัตรีเสียได้  ก็เป็นที่อัปรายศชั่วกัลปาวสาน  ข้าพระองค์ขอส่งพระแก้วราชธิดาคืน  จงพระราชทานพระเทพกระษัตรีแก่ข้าพระองค์ดุจมีพระราชสาส์นอนุญาตมาแต่ก่อน  สมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกแจ้งในลักษณะพระราชสาส์น  และส่งพระแก้วฟ้าคืนมาดังนั้นก็ละอายพระทัยนัก  พอพระเทพกระษัตรีหายประชวรพระโรค  จึงตกแต่งการที่จะส่งพระราชธิดา  และจัดเถ้าแก่กำนัลสาวใช้ทาสชายห้าร้อยหญิงห้าร้อย  ครั้นถึงเดือน ๕ ศักราช ๙๑๓ ปีกุนตรีนิศก  จึงมีพระราชโองการดำรัสให้พระยาแมนคุมไพร่พันหนึ่งไปส่ง  พระยาแมนกับทูตานุทูตก็เชิญสมเด็จพระเทพกระษัตรีขึ้นทรงสีวิกากาญจนยานุมาศไปโดยสถลมารคสมอสอ “  สำนวนนี้เป็นแต่แก้ไขถ้อยคำฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕ เล็กน้อย ความฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม          “ ฝ่ายพระเจ้ากรุงศรีสัตนคนหุตแจ้วว่า  ใช่องพระเทพกระษัตรีก็เสียพระทัยนัก  จึงตรัสว่า  เดิมเราจำนงขอพระเทพกระษัตรี ซึ่งเป็นพระราชธิดาพระสุริโยทัย  อันเสียพระชนม์แทนพระราชสามีกับคอช้าง  เป็นวงศ์กระ-ษั-ต-ริ-ย์อันประเสริฐ  ตรัสแล้วก็แต่งให้พระยาแสน พระยานคร พระยาทิพมนตรี  เป็นทูตานุทูตให้มาส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีคืนมายังกรุงพระนครศรีอยุธยา  และมีพระราชสาส์นเครื่องราชบรรณาการมาถวายสมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกด้วย  ในลักษณะพระราชสาส์นนั้นว่าเดิมพระองค์ประสาทพระเทพกระษัตรีให้  กิตติศัพท์นี้รู้ทั่วไปในนิคมชนบทขอบขัณฑสีมาเมืองกรุงศรีสัตนาคนหุตสิ้นแล้ว  บัดนี้พระองค์ส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีเปลี่ยนไปแทนนั้น  ถึงมาตรว่าพระแก้วฟ้าราชบุตรีจะมีศรีสรรพลักษณโสภาคยิ่งกว่าพระเทพกระษัตรีร้อยเท่าพันทวีก็ดี  ยังไป่ล้างกิตติศัพท์พระเทพกระษัตรีเสียได้  ก็เป็นอันอัปรยศชั่วทั่วกัลปาวสาน  ข้าพระองค์ขอส่งพระแก้วราชธิดาคืน  จงพระราชทานพระเทพกระษัตรีแก่ข้าพระองค์ดุจมีพระราชสาส์นอนุญาตมาแต่ก่อน  สมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกแจ้งในลักษณะพระราชสาส์น  และส่งพระแก้วฟ้าคืนมาดังนั้นก็ละอายพระทัยนัก  พอพระเทพกระษัตรีหายประชวรพระโรค  จึงตบแต่งการที่จะส่งพระราชธิดาและเถ้าแก่กำนัลสาวใช้ทาสชายห้าร้อยหญิงห้าร้อย  ครั้นถึงเดือน ๕ ศักราช ๙๑๓ ปีกุนตรีศก  จึงมีพระราชโองการดำรัสให้พระยาแมนคุมไพร่พันหนึ่งไปส่ง  พระยาแมนกับทูตานุทูตก็เชิญสมเด็จพระเทพกระษัตรีขึ้นทรงสีวิกากาญจนยานุมาศไปโดยสถลมารคสมอสอ “   สำนวนนี้เกือบจะเหมือนกับฉบับจุลศักราช ๑๑๕๗  เชื่อว่ากรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ไม่ได้ทรงแก้ไข  ที่มีคำผิดกันอยู่บ้างคำหนึ่งสองคำเห็นจะแก้เมื่อพิมพ์ ความฉบับพระราชหัตถเลขา          “ฝ่ายพระเจ้ากรุงศรีสัตนาคนหุตแจ้งว่า  ใช่องค์พระเทพกระษัตรีก็เสียพระทัยนัก  จึงตรัสว่า  เดิมเราจำนงขอพระเทพกระษัตรี ซึ่งเป็นพระราชธิดาพระสุริโยทัย  อันเสียพระชนม์แทนพระราชสามีกับคอช้าง  เป็นวงศ์กตัญญูอันประเสริฐ  ตรัสแล้วก็แต่งให้พระยาแสน พระยานคร พระยาทิพมนตรี  เป็นทูตานุทูตให้ลงมาส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีคืนยังกรุงพระนครศรีอยุธยา  และมีพระราชสาส์นเครื่องราชบรรณาการมาถวายสมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกด้วย  ในลักษณะพระราชสาส์นนั้นว่าเดิมพระองค์ประสาทพระเทพกระษัตรีให้  กิตติศัพท์นี้ก็ทั่วไปในนิคมชนบทขอบขัณฑสีมาเมืองกรุงศรีสัตนาคนหุตสิ้นแล้ว  บัดนี้พระองค์ส่งพระแก้วฟ้าราชบุตรีเปลี่ยนไปแทนนั้น  ถึงมาตรว่าพระแก้วฟ้าราชบุตรีจะมีศรีสรรพลักษณโสภาคยิ่งกว่าพระเทพกระษัตรีร้อยเท่าพันทวีก็ดี  ยังไป่ล้างกิตติศัพท์พระเทพกระษัตรีเสียได้  ก็เป็นที่อัปรายศชั่วกัลปาวสาน  ข้าพระองค์ขอส่งพระแก้วราชธิดาคืน  จงพระราชทานพระเทพกระษัตรีแก่ข้าพระองค์ดุจมีพระราชสาส์นอนุญาตมาแต่ก่อน  สมเด็จพระมหาจักรพรรดิพระเจ้าช้างเผือกแจ้งในลักษณะพระราชสาส์น  และส่งพระแก้วฟ้าคืนมาดังนั้นก็ละอายพระทัยนัก  พอพระเทพกระษัตรีหายประชวรพระโรค  จึงตกแต่งการที่จะส่งพระราชธิดา  และจัดเถ้าแก่กำนัลสาวใช้ทาสชายห้าร้อยหญิงห้าร้อย  ครั้นถึงเดือน ๕ ศักราช ๙๑๓ ปีกุนตรีนิศก  จึงมีพระราชโองการดำรัสให้พระยาแมนคุมไพร่พันหนึ่งไปส่ง  พระยาแมนกับทูตานุทูตก็เชิญสมเด็จพระเทพกระษัตรีขึ้นทรงสีวิกากาญจนยานุมาศไปโดยสถลมารคสมอสอ “  สำนวนตรงกับฉบับจุลศักราช ๑๑๕๗  ไม่ได้แก้ไขอย่างไร จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 09:28:50 ]

ความคิดเห็นที่ 22 วี้ดวิ้ว..... กระทู้พี่นิค กระทู้พี่เป้า แฟนๆ หนาแน่น อบอุ่นจริงๆ มีเพื่อนใหม่เข้ามาอ่านหลายท่าน ดีใจจังค่ะ ห้องสมุดจะได้ไม่เหงา.... หนูแวะมาตอกบัตรก่อนนะคะ สัปดาห์นี้ยุ่งขิง อาจจะไม่ได้เข้าพันทิป แ่ต่ไม่ลืมกดโหวตให้พี่กัมม์ V1....เอ๊ย ไม่ใช่ค่ะ (เดี๋ยวโดนไล่ไปเฉลิมไทย เฉลิมกรุง) ไม่ลืมกดเก็บให้แล้วค่ะ จากคุณ : little kitty - [ 11 ก.ย. 50 09:44:58 ]

ความคิดเห็นที่ 23 สวัสดีครับ เข้ามาทักทายครับ คุณ กัมม์ ชัดสงสัย คุณกัมม์ ทำงานเป็นบรรณารักษ์ เหรอครับ ทำไมรู้เรื่องราวประวัติศาสตร์เยอะจัง ช่วยเฉลยแฟนคลับหน่อยนะครับ 555 จากคุณ : muk_22 - [ 11 ก.ย. 50 10:20:23 ]

ความคิดเห็นที่ 24 เมื่อก่อนก็แอบเข้ามาตอดเล็กตอดน้อย แอบเก็บเม้มเอาความรู้จากคุณ กัมม์อยู่บ่อยๆ โดยไม่แสดงตัว นึกได้ว่า อาจโดนข้อหา"ลักความรู้" เลยต้องตามมาเชียร์และมาขอฮุบความรู้โดยละโมภโลภมาก ขอบพระคุณที่หาเรื่องราวดีๆมาให้อ่านเป็นประจำครับ จากคุณ : ทองเบิ้ม (ทองเบิ้ม) - [ 11 ก.ย. 50 10:26:03 ]

ความคิดเห็นที่ 25 สวัสดีครับ คุณ little kitty พูดถึง V1 V2  ไปปล่อยไก่ที่เฉลิมกรุง ในกระทู้คุณจำปูนมาเมื่อเร็วๆ นี้เอง เขาหาว่าแอ๊บแบ๊วกัน  สามตาเฒ่าเลยต้องแอบไปแอ๊บฯกันที่เฉลิมกรุงให้ดูกันซะ [AF-4] ** V8 *** ขอมอบให้ มิวสิค สุด Love *** http://www.pantip.com/cafe/chalermkrung/topic/C5723678/C5723678.html ความคิดเห็นที่ 47   โคลงไม่สุภาพ(ติดโท)         ที่บ้านหาดูไม่ได้          ไม่มี UBC    แล้วแต่จำปูนซี                 ย่อมได้    จำปูนรัก ผมนี้                  ก็รัก  ด้วยคน    รักพี่อิ๋งอิ๋งแอบไว้              นิกกี้คงอภัย ฯ จากคุณ : กัมม์   - [ 18 ส.ค. 50 19:25:04 ] แหม...ทำไปได้  เขาถ่ายทอดกันที่โมเดิร์นไนท์   ไอ้เราไม่เคยรู้ก็เอาไก่ไปปล่อยซะหนึ่งเล้า ฮ่าฮ่าฮ่า พี่นิกกี้นิกก็ไม่กระซิบกันบ้างเลย  คงจะแอบสาแก่ใจอยู่เป็นแน่ สวัสดีครับ คุณ muk_22 อาชีพหลักของผมเป็นกรรมกรก่อสร้างครับ  พอจะมีเวลาได้อ่านหนังสือบ้าง สำหรับประวัติศาสตร์ของผมเริ่มจากคำถามง่ายๆ ในวงเหล้าของพี่ชายคนหนึ่ง แกให้ผมไล่พระนามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อผมไล่ครบทั้ง ๙ รัชกาลแล้ว  แกถามว่า "แล้วพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นรัชกาลที่เท่าไร" พอรู้เรื่องนี้แล้วก็มีเรื่องอื่นที่เกี่ยวเนื่องกันต่อออกไปอีก จึงเป็นจุดเริ่มต้นเมื่อเกือบ ๑๐ ปีที่แล้ว   เพราะฉะนั้น  บางกระทู้ที่เกิดขึ้นในห้องสมุด  เราอาจเห็นว่าเป็นเรื่องง่าย  แต่กับคนอื่นอาจไม่ใช่   อาจเป็นจุดเริ่มต้นทางประวัติศาตร์สำหรับเพื่อนสมาชิกบางท่าน  กระทู้ที่เกิดขึ้นถ้าพอช่วยหาข้อมูลให้ได้ ผมก็ยินดีครับ สวัสดีครับ คุณ ทองเบิ้ม ยินดีอย่างยิ่งที่เข้ามาร่วมกัน  รวมถึงทุกท่านที่ได้เเวะเข้ามาด้วยนะครับ อย่างที่เคยพูดไว้  วิชาความรู้ จะมีค่าเมื่อถูกถ่ายทอด หนังสือที่เอามาคัดนี้ส่วนใหญ่ มักจะถูกใช้เป็นหนังสืออ้างอิงของหนังสืออื่น และมักปรากฏเจตนารมย์ของผู้แต่งในคำนำของว่าอยากให้ความรู้กว้างออกไป บุญกุศลใดที่ได้เกิดขึ้นบ้างในกระทู้นี้  ถวายเป็นส่วนพระกุศลในองค์สมเด็จผู้ทรงพระนิพนธ์เถิดครับ และขอบพระคุณในน้ำใจไมตรีของทุกๆ ท่านอีกครั้งครับ แก้ไขเมื่อ 11 ก.ย. 50 12:49:59 จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 11:43:49 ]

ความคิดเห็นที่ 26 เข้ามาอ่านประวัติศาสตร์ ตอนพักกลางวันค่ะ ..... สวัสดีค่ะคุณกัมม์ และทุกท่าน จากคุณ : naragorn - [ 11 ก.ย. 50 12:28:39 ]

ความคิดเห็นที่ 27 ขอพักเดี๋ยวนะครับ คุณ นารากร กะลัง อืด และ อึดอัด จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 12:51:31 ]

ความคิดเห็นที่ 28 555 จากคุณ : muk_22 - [ 11 ก.ย. 50 12:54:15 ]

ความคิดเห็นที่ 29 ฮ่า ฮ่า ฮ่า ฮ่า พี่เป้าหนอ พี่เป้า ไม่มียูบีซี ดูได้ที่โมเดิร์นไนน์ อิอิอิอิ ขำจัง ไก่ตัวโตนะเนี่ย.... คุณกัมม์โพสต์ต่อนะคะ.... เดี๋ยวเสร็จงาน หายยุ่งแล้วจะมาอ่าน.. สวัสดีก่อนค่ะ..... จากคุณ : little kitty - [ 11 ก.ย. 50 12:57:29 ]

ความคิดเห็นที่ 30 มีคนบอกว่าผมแอ๊บแบ๊วได้ครับ จำปูนด้วย แต่ตากัมม์ ไม่แน่ใจ คนหน้าตาดีที่มีสิทธิ์ แอ๊บแบ๊ว http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5781329/K5781329.html จากคุณ : NickyNick - [ 11 ก.ย. 50 13:34:41 ]

ความคิดเห็นที่ 31 จ้า...พ่อรูปหล่อ พ่อหน้าตาดี ไอ้ผมมันประเภทลูกน้องจ่าในเรื่องชุมแพนั่นแหละ ถ้าได้เล่นหนังไทยขอเป็นตัวโกงได้ปล้นฆ่าข่มขืนสบาย เป็นพระเอกได้จูบทีเดียว  จบเรื่องซะแล้ว ไก่ที่ปล่อยไปไม่ใช่ไก่ธรรมดานะครับ ไก่แก่ๆซะด้วย พวกตัวโกงมาว่ากันต่อดีกว่านะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 13:58:21 ]

ความคิดเห็นที่ 32 (ต่อ)          เมื่อได้อ่านตัวอย่างสำนวนที่คัดเทียบไว้นี้ทุกฉบับแล้ว  ผู้ศึกษาพงศาวดารจะสังเกตเห็นได้ว่า  หนังสือพระราชพงศาวดารมีขึ้นในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเป็นปฐม  เมื่อปีวอก จุลศักราช ๑๐๔๒  ต่อนั้นมาได้มีผู้หนึ่งผู้ใดเอาหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับจุลศักราช ๑๐๔๒ มาขยายความแต่งเป็นฉบับพิสดาร  ดังตัวอย่างที่เห็นในฉบับจุลศักราช ๑๑๓๖  และหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับจุลศักราช ๑๑๓๗ นี้  เป็นต้นของฉบับอื่นๆ ที่ได้แก้ไขเพิ่มเติมต่อมา  จนถึงฉบับพระราชหัตถเลขาเป็นที่สุด  ความที่ว่านี้ไม่มีที่สงสัย          การแต่งหนังสือพระราชพงศาวดารแต่ก่อนมา  ที่จริงเป็น ๒ อย่าง  เรียกว่าแต่ง คือ เอาเรื่องที่มีอยู่แล้วมาเรียบเรียงใหม่ทีเดียวก็ดี  หรือพระราชพงศาวดารเดิมมีเรื่องแล้วเพียงใด  มาแต่งเรื่องต่อตอนนั้นลงมาก็ดี  ทำอย่างนี้เรียกว่าแต่ง  อีกอย่างหนึ่งเรียกว่าชำระ หมายความว่า เอาหนังสือพระราชพงศาวดารที่มีอยู่แล้วมาตรวจแก้ไขถ้อยคำ  หรือแทรกถ้อยคำลงในที่บางแห่ง  อย่างนี้เรียกชำระ            การชำระหนังสือพระราชพงศาวดารในชั้นกรุงรัตนโกสินทร์นี้  มีหลักฐานรู้ได้ว่าได้ชำระในรัชกาลที่ ๑ ครั้งหนึ่ง  ในรัชกาลที่ ๔ ครั้งหนึ่ง  และบางทีในรัชกาลที่ ๓ ก็จะได้ชำระอีกครั้งหนึ่ง  แต่ก่อนกรุงรัตนโกสินทร์ขึ้นไปไม่มีหลักฐานที่จะรู้  ส่วนการแต่งหนังพระราชพงศาวดารนั้น  ในครั้งกรุงเก่าเห็นว่าจะแต่งเป็น ๒ ครั้ง  ครั้งแรกในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  แต่งหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐ  ตั้งเรื่องแต่สร้างพระเจ้าแพนงเชิงลงมา (ถ้าอย่างมากก็) เพียงสิ้นรัชกาลพระเจ้าปราสาททอง  ต่อมาแต่งอีกครั้งหนึ่ง ๑ ในแผ่นดินพระเจ้าบรมโกศ  ด้วยในรัชกาลนั้นแต่งหนังสือกันมาก  สมเด็จพระเจ้าบรมโกศเห็นจะเอาอย่างสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  ให้แต่พระราพงศาวดารขึ้นใหม่เป็นฉบับพิสดารตั้งความเริ่มแต่สร้างกรุงศรีอยุธยาลงมาจบเพียงสิ้นรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราชเป็นอย่างมาก  เหตุที่เห็นดังนี้  แจ้งอยู่ในพระบรมราชาธิบายของสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงโดยมากแล้ว          จะกล่าวเพิ่มเติมในที่นี้แต่ว่า  ข้าพเจ้าไม่คิดเห็นว่าสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  จะแต่งพระราชพงศาวดารมีเรื่องกินลงมากกว่านั้น  เพราะในหนังสือพระราชพงศาวดาร  ความตอนแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชาและสมเด็จพระเจ้าเสือ  มีข้อความซึ่งไม่เป็นพระเกียรติยศแก่พระเจ้าแผ่นดินทั้งสองพระองค์นั้น  ผู้เป็นบรรพบุรุษของสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  พระเจ้าบรมโกศที่ไหนจะแต่งลงในพระราชพงศาวดารอย่างนั้น  ถ้าจะแต่งก็คงกล่าวความเป็นอย่างอื่น  แต่ยังมีเหตุอื่นประกอบอีกอย่างหนึ่ง  ซึ่งน่าสงสัยว่าหนังสือพระราชพงศาวดารที่แต่งเติมในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  เรื่องจะไม่ลงมาจนถึงสมเด็จพระนารายณ์มหาราชสวรรคตด้วยซ้ำไป          ด้วยพระราชพงศาวดารแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ตามที่แต่งไว้  มีผิดข้อสำคัญอยู่ ๒ แห่ง  คือที่ว่าเจ้าฟ้าอภัยทศเป็นพระราชโอรสของสมเด็จพระนารายณ์  ความจริงเป็นพระอนุชา  สมเด็จพระนารายณ์มหาราชหามีพระโอรสไม่  ข้อนี้บรรดาหนังสือที่ฝรั่งซึ่งเข้าครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์  มีราชทูตฝรั่งเศสที่เข้ามาทั้ง ๒ คราว เป็นต้น  แต่งไว้ต้องกันทุกเรื่อง  ที่สุดจนคำให้การขุนหลวงหาวัดก็ว่า  สมเด็จพระนารายณ์ไม่มีพระราชโอรส  มีแต่พระราชธิดา  จึงเป็นเหตุข้ออ้างว่าหลวงสรศักดิ์เป็นราชโอรสลับ  นี้ผิดข้อสำคัญแห่งหนึ่ง  อีกแห่งหนึ่งในหนังสือพระราชพงศาวดารว่า  สมเด็จพระนารายณ์สวรรคตเมื่อจุลศักราช ๑๐๔๔  แต่มีหนังสืออื่นตลอดจนปูม  บอกไว้แน่นอนว่าสวรรคตเมื่อจุลศักราช ๑๐๕๐  ผิดกันถึง ๖ ปี  ข้อนี้ก็ผิดสำคัญอีก ก็ในรัชกาลสมเด็จพระเจ้าบรมโกศนั้น  คนครั้งแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ยังมีอยู่มาก  แม้สมเด็จพระบรมโกศเองก็สมภพในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ได้เป็นหลายปี  ถ้าหนังสือพระราชพงศาวดารตอนนั้นแต่ในแผ่นดินพระเจ้าบรมโกศ  ที่ไหนจะผิดได้อย่างนั้น จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 14:01:49 ]

ความคิดเห็นที่ 33 (ต่อ)          ข้าพเจ้าได้ตรวจพิเคราะห์ดูในหนังสือพระราชพงศาวดารทั้งฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  และฉบับพระราชหัตถเลขา  เห็นว่าเรื่องพระราชพงศาวดารที่ได้แต่งในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  จะมาจบลงเพียงกองทัพเจ้าพระยาโกษา (ขุนเหล็ก) ชนะพม่าที่เมืองไทรโยคแล้วกลับมาพระนคร  ความต่อนั้นที่กล่าวขึ้นเรื่องวิชเยนทร์ดูต่อไม่สนิท  และข้อความในพระราชพงศาวดารแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์ต่อนั้นมา  ก็อยู่ข้างจะคลาดเคลื่อน  วันคืนก็ไม่ใคร่มี  ดูเป็นแต่เอาเรื่องที่เขาเล่ามาเรียงลง  เช่น เรื่องเจ้าพระยาวิชเยนทร์  เรื่องหลวงสรศักดิ์  ตลอดจนเรื่องเจ้าพระยาโกษา (ปาน) ไปเมืองฝรั่งเศส  เรื่องราวแม้เท่าที่เรารู้ในเวลานี้ยังถ้วนถี่ถูกต้องกว่าที่กล่าวไว้ในหนังสือพระราชพงศาวดาร  จึงเห็นว่าจะเป็นผู้ที่เกิดทีหลังแต่งหนังสือพระราชพงศาวดารตอนนั้นเป็นแน่  จึงเลยผิดถึงปีสมเด็จพระนารายณ์สวรรคตได้เป็น ๖ ปี          แต่ถ้าเรื่องพระราชพงศาวดารตั้งแต่ตอนปลายรัชกาลสมเด็จพระนารายณ์มหาราช  ไม่ได้แต่งในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศแล้ว  จะได้แต่งเมื่อไร  ความวินิจฉัยข้อนี้  ถ้าหนังสือพระราชพงศาวดารตอนนั้น  จะได้แต่งในครั้งกรุงเก่าก็มีแต่ในรัชกาบสมเด็จพระเจ้าสุริยาศน์อมรินทร์  ข้อนี้พระยาโบราณราชธานินทร์คัดค้านว่า  ในรัชกาลนั้นบ้านเมืองไม่ปรกติมีศึกสงครามจนตลอด  ไม่เห็นมีโอกาสจะแต่งได้  ถ้าเช่นนั้นแล้ว  ก็ต้องมาแต่งในครั้งกรุงธนบุรี  แม้มีศึกสงครามมากเหมือนกันก็เป็นฝ่ายชนะ  และมีพยานอีกอย่างหนึ่งที่พระเจ้ากรุงธนบุรีได้ทรงพระราชนิพนธ์บทละครรามเกียรติ์ยังปรากฏอยู่  ถ้ามีโอกาสพอจะทรงพระราชนิพนธ์บทละครได้  ด็เห็นจะมีโอกาสจะทรงพระราชพงศาวดารได้          ความที่ว่านี้  ถ้าพิเคราะห์ดูถ้อยคำในหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  ที่ติเตียนสมเด็จพระท้ายสระและยกย่องพระเจ้าบรมโกศมาก  จนเกินความคิดคนในชั้นหลังจะเห็นด้วยนั้นแล้วก็พอจะเห็นสม  ด้วยพระเจ้ากรุงธนบุรีเอง  และผู้หลักผู้ใหญ่ครั้งกรุงธนบุรีโดยมาก  เป็นข้าราชการในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  ด้วยเหตุดังกล่าวมานี้  จึงเห็นว่าพระเจ้ากรุงธนบุรีได้ทรงแต่งหนังสือพระราชพงศาวดาร (คือความฉบับจุลศักราช ๑๑๔๕) ต่อที่สมเด็จพระเจ้าบรมโกศได้ทรงค้างไว้  ลงมาจบเมื่อสิ้นรัชกาลสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ          เรื่องต่อนั้นลงมาจนเสียกรุงเก่าแก่พม่า  เห็นจะแต่งเมื่อชำระหนังสือพระราชพงศาวดารในรัชกาลที่ ๑  เมื่อจุลศักราช ๑๑๕๗  เรื่องพระราชพงศาวดารตอนกรุงเก่าแก่พม่า  เห็นจะแต่งเมื่อชำระหนังสือพระราชพงศาวดารในรัชกาลที่ ๑ เมื่อจุลศักราช ๑๑๕๗  เรื่องพระราชพงศาวดารตอนกรุงธนบุรีลงมา  ที่ปรากฏอยู่ในฉบับพิมพ์ ๒ เล่มนั้น  รู้ได้แน่ว่าแต่งในรัชกาลที่ ๓  พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงอาราธนากรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ให้ทรงแต่ง  ขึ้นต้นที่แผ่นดินเจ้าตากสินเชื่อมกับของเดิมไม่สนิท  ยังพอสังเกตหัวต่อได้  มาในรัชกาลที่ ๔ ได้ชำระพระราชพงศาวดารอีกครั้งหนึ่ง  คือฉบับพระราชหัตถเลขานี้  แต่ชำระมาได้เพียงเรื่องในจุลศักราช ๑๑๕๒ (ขาดความฉบับพิมพ์๒ เล่ม  อยู่ ๖ หน้าสมุดพิมพ์)  ก็ยุติไว้เพียงนั้น  ข้าพเจ้าเข้าใจว่า  ตำนานการแต่หนังสือพระราชพงศาวดารจะเป็นมาดังแสดงมานี้ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 14:03:59 ]

ความคิดเห็นที่ 34 พ่อนิกกี้ พระเอกเลือดสุพรรณฯ เขาประมาณนี้แหละครับ (กว่าจะหารูปนี้ได้กระทู้ก็จบไปแล้ว แปะไว้ตรงนี้ก็แล้วกันนะครับพี่) จากคุณ : กัมม์ - [ 11 ก.ย. 50 14:13:48 ]

ความคิดเห็นที่ 35 พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๓  เล่ม ๑  ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ องค์การค้าของคุรุสภา  พิมพ์ครั้งที่หนึ่ง ๓,๐๐๐ ฉบับ  พ.ศ. ๒๕๐๔ ราคา ๑๔ บาท แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 50 08:39:05 จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 08:37:13 ]

ความคิดเห็นที่ 36 (ต่อ)          ถ้าจะมีคำถามในที่นี้ว่า  เมื่อลงความอย่างนี้แล้ว  จะว่าอย่างไรถึงเรื่องหนังสือพระราชพงศาวดาร  ที่ว่าสมเด็จพระวันรัตแต่งไว้เป็นภาษามคธ  ข้าพเจ้าขอตอบว่าเรื่องหนังสือพระราชพงศาวดารที่ว่าสมเด็จพระวันรัตได้แต่งไว้เป็นภาษามคธนั้น  กรมพระสมมตอมรพันธุ์ได้เคยทรงสดับมาจากสมเด็จพระสังฆราช วัดราชประดิษฐ์  ว่าท่านได้เคยเห็นหนังสือนั้น  และยังเล่าถึงที่เอาศัพท์ภาษาไทยไปแผลงเป็นภาษามคธ เช่น จมื่นทิพเสนา ไปแผลงเป็น จมีโนทิพฺพเสโน ดังนี้เป็นต้น          ส่วนตัวข้าพเจ้าเองก็ได้เคยกราบทูลถามสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยาบำราบปรปักษ์ว่า  หนังสือเรื่องนั้นมีจริงดังเขาว่าหรืออย่างไร  ท่านรับสั่งว่าได้เคยทอดพระเนตรเห็นที่กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  เข้าพระทัยว่าหนังสือนั้นจะยังอยู่ที่วัดพระเชตุพน  จึงมีรับสั่งถามพระมงคลเทพ (เที่ยง) ซึ่งเคยเป็นฐานานุกรมในกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  พระมงคลเทพถวายพระพรต่อหน้าข้าพเจ้าว่า  เมื่อกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ สิ้นพระชนม์แล้ว  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้โปรดให้เจ้าพนักงานไปรับหนังสือในหอไตรของกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ  บรรทุกช้างเข้าไปไว้ในพระบรมมหาราชวังทั้งสิ้น  หามีหนังสือของกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ เหลืออยู่ที่วัดพระเชตุพนไม่  เมื่อจะแบ่งหนังสือหอพระมนเทียรธรรมมารวมไว้ในหอพระสมุดวชิรญาณ  กรรมการหอพระสมุดได้ให้ตรวจหาหนังสือมหายุทธการ จุลยุทธการ  หนังสือ ๒ เรื่องนั้นและพงศาวดารอย่างใดๆ  ก็หามีในหอพระมนเทียรธรรมไม่  เป็นสิ้นกระแสความที่สืบสวนมาเพียงเท่านี้          หนังสือมหายุทธการและจุลยุทธการนั้นมีเป็นแน่  ถ้าจะลองคาดคะเนดูว่า  หนังสือ ๒ เรื่องนั้นเป็นอย่างไร  ก็เห็นหลักฐานทางที่จะคาดคะเนมีอยู่บ้าง  ว่าตามชื่อที่เรียกชื่อหนังสือว่ามหายุทธการและจุลยุทธการนั้น  ต้องเข้าใจว่าหนังสือ ๒ เรื่องนั้นว่าการสงครามที่มีมาในพระราชพงศาวดารอันเป็นพระเกียรติยศแก่พระเจ้าแผ่นดิน  ถ้าไม่เป็นพระเกียรติยศคงไม่แต่งอยู่เอง  มหายุทธการ ว่าด้วยสงครามคราวใหญ่  จุลยุทธการ ว่าด้วยการสงครามคราวน้อย (กว่ามหายุทธการ)  เป็นหนังสือแต่ง ๒ ยุค  จึงเป็น ๒ เรื่อง          สงครามครั้งใดเล่าที่เป็นสงครามใหญ่ในพระราชพงศาวดาร  ต้องตอบทันทีว่า  ครั้งไทยรบศึกหงสาวดี  ตั้งแต่แผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิลงมาจนสมเด็จพระนเรศวรชนะหงสาวดี  จนได้เมืองมอญมาเป็นข้าขอบขัณฑสีมาเป็นอันมาก  นี้แลเป็นคราวใหญ่  หนังสือมหายุทธการนั้นผู้แต่งคงจะแต่งเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวร  ที่ว่าเช่นนี้ยังมีหลักฐานประกอบ  คือหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับเก่าๆ ที่ได้มา  คือฉบับจุลศักราช ๑๑๓๖ และฉบับ ๑๑๔๕  ที่สุดฉบับจุลศักราช ๑๑๕๗  ได้มาล้วนแต่ความตอยมหายุทธการทุกฉบับ  อีกอย่างหนึ่ง  ถ้าพิเคราะห์ดูหนังสือพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม  หรือฉบับพระราชหัตถเลขานี้  จะเห็นได้ดังพระบรมราชาธิบายของสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงว่า  เรื่องก่อนแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิขึ้นไป  กล่าวแต่ย่อๆ อย่างคัดจดหมายเหตุในปูมมาลง  มาพิสดารเอาต่อในแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิลงมา  ผู้แต่งหนังสือพระราชพงศาวดารครั้งแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  จะได้อาศัยหนังสือมหายุทธการมาประกอบด้วยจะเป็นได้ดอกกระมัง          หนังสือจุลยุทธการนั้นจะต้องคิดก่อนว่าสงครามยุคใด  แต่คราวรบศึกหงสาวดีมาแล้ว  จะควรเอาเป็นเรื่องแต่งเทียบเคียงกับมหายุทธการได้บ้าง  การสงครามที่เป็นยุคมีในแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชยุค ๑  ได้รบพม่าและเชียงใหม่หลายคราว  แต่เนื้อเรื่องไม่น่าเทียบเคียงมหายุทธการ  เหมือนเมื่อพระเจ้ากรุงธนบุรีรบชนะพม่าและปราบปรามจลาจล  จนตั้งกรุงธนบุรีเป็นอิสรภาพได้ดังกรุงเก่า  เนื้อเรื่องตอนนี้ดูใกล้กัน  ดูชวนจะให้แต่งเฉลิมพระเกียรติยศพระเจ้าแผ่นดินกรุงธนบุรี  เทียบด้วยสมเด็จพระนเรศวร  ถ้ามีผู้แต่งขึ้นก็จะเป็นที่พอพระราชหฤทัยของพระเจ้ากรุงธนบุรีมิใช่น้อย  เพราะฉะนั้นหนังสือเรื่องจุลยุทธการนี้  จะแต่งในครั้งกรุงธนบุรีจะเป็นได้หรือไม่  ถ้าแต่งครั้งกรุงธนบุรีแล้ว  ข้าพเจ้าแทบจะรับระบุตัวผู้แต่งได้  คือพระธรรมธีรราชมหามุนี (ชื่น) วัดหงส์  หรือที่เรียกกันว่าสมเด็จเจ้าชื่นนั้น  ท่านองค์นี้ตามเรื่องที่ปรากฏ  ว่าเป็นผู้รู้พระปริยัติธรรมแตกฉานมาก  เป็นผู้ฝักใฝ่ในพระเจ้ากรุงธนบุรี  จนได้เป็นสมเด็จพระสังฆราชในที่สุด  มาในรัชกาลที่ ๑ กรุงรัตนโกสินทร์  ต้องลดยศลงมาว่าที่วันรัต  ที่เล่ากันมาแต่ก่อนว่าสมเด็จกรมพระปรมานุชิตฯ ทรงอาศัยหนังสือพระราชพงศาวดารสมเด็จพระวันรัตแต่งไว้เป็นภาษามคธประกอบ  แต่งหนังสือพระราชพงศาวดารนั้น  บางทีจะได้ทรงอาศัยหนังสือจุลยุทธการที่สมเด็จชื่นแต่งนี้ดอกกระมัง จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 08:50:00 ]

ความคิดเห็นที่ 37 (ต่อ)          ขอให้สังเกตดูสำนวนพระนิพนธ์ของกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ เมื่อขึ้นแผ่นดินเจ้าตากสินในฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม (ในฉบับพระราชหัตถเลขาสำนวนตรงนั้นแก้เป็นอย่างอื่นเสียแล้ว) ว่า  “ ขณะเมื่อกรุงเทพมหานครยังมิได้เสียนั้น  พระเจ้าอยู่หัวอันมีอภินิหารนับในเนื้อหน่อพุทธางกูรเจ้า  ตรัสทราบพระญาณว่า  กรุงศรีอยุธยาจะเป็นอันตราย  แต่เหตุที่อธิบดีเมืองและราษฎรมิเป็นธรรม  จึงอุตสาหะด้วยกำลังพระกรุณาแก่สมณพราหมณาจารย์  และบวรพุทธศาสนาจะเสื่อมสูญ  จึงชุมนุมพรรคพวกพลทหาร ฯลฯ  ยกออกไปตั้ง ณ วัดพิไชยอันเป็นมงคลมหาสถาน  ด้วยเดชะพระบรมโพธิสมภารเทพเจ้าอภิบาลรักษาพระบวรพุทธศาสนาก็ส้องสาธุการ  บันดาลให้วรรษากาลห่าฝนตกลงมาเป็นมหาพิไชยฤกษ์ ” ฯลฯ  ดังนี้  น่าเชื่อนักว่าตรงนี้กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ท่านทรงคัดจากหนังสือจุลยุทธการ  มิได้ทรงแต่ขึ้นเอง  ดูไม่มีเหตุอันใดเลยที่กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ จะต้องยกย่องพระเจ้ากรุงธนบุรีถึงเป็นหน่อเนื้อพุทธางกูร  แต่สมเด็จเจ้าชื่นได้อย่างนั้น          ไปพลิกดูความตรงนี้ที่ (แต่งในรัชกาลที่ ๑ ) กล่าวไว้เมื่อก่อนจะเสียกรุงเก่าว่า  “ครั้น ณ เดือน ๑๒  แต่งกองทัพเรือให้พระยาตาก (คือพระเจ้ากรุงธนบุรี)  พระยาเพชรบุรี  หลวงสุรเสนี  ออกไปตั้งอยู่วัดใหญ่คอยสกัดเรือรบพม่า  ฯลฯ  พระยาเพชรบุรียกออกตี (พม่า) ณ วัดสังฆาวาสก็ตายในที่รบ  พระยาตากกับหลวงสุรเสนีมาแอบดูหาช่วยหนุนไม่  แล้วไปตั้งอยู่ ณ วัดพิไชย”  ดังนี้  ขอให้สังเกตดู ๒ ความนี้ผิดกันอย่างไร  ที่ว่ามานี้เป็นการคาดคะเนแท้  ข้าพเจ้าไม่มีหลักฐานอย่างอื่นนอกจากที่แสดงมาแล้ว  ข้าพเจ้ายังไม่สิ้นความหวังใจที่จะได้หนังสือมหายุทธการและจุลยุทธการในภายหน้า(๑)  แต่อย่างไรก็ดีหนังสือชนิดนั้นเป็นแต่หนังสือประกอบพระราชพงศาวดาร  ใช้สอบสวนในเวลาแต่งพระราชพงศาวดาร  ดังปรากฏในบานแผนกพระราชพงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐเป็นหลายอย่าง  ในจำพวกหนังสือประกอบพระราชพงศาวดารนี้  ถ้าจะจำแนกก็มี ๔ ประเภท  คือ หนังสือพระแต่งประเภท ๑  หนังสือโหรแต่งประเภท ๑  หนังสือราชการแต่งประเภท ๑  หนังสือบุคคลแต่งประเภท ๑          หนังสือพระแต่งนั้น  มูลเหตุเดิมมาจากหนังสือเรื่องมหาวงศ์ในลังกาทวีป  พระเถระองค์หนึ่งชื่อว่ามหานาม  แต่งเป็นคาถาภาษามคธ  ว่าด้วยประวัติของพระพุทธศาสนาที่มาประดิษฐานในลังกาทวีป  เป็นพงศาวดารสำคัญของลังกาแต่โบราณมา  เมื่อพระภิกษุสงฆ์ทางประเทศนี้ออกไปศึกษาพระพุทธศาสนาในลังกาทวีป  และมีพระภิกษุสงฆ์ชาวลังกามาอยู่ทางประเทศนี้  ได้เป็นมหาสวามีและราชครูมาตั้งแต่สุโขทัยและนครเชียงใหม่  เมื่อยังเป็นเอกราช  พวกลังกานำคติเรื่องแต่งหนังสือตามอย่างเรื่องมหาวงศ์  เข้ามาแต่งตำนานพระศาสนาบ้าง  ตำนานเจดียสถานบ้าง  แต่งเป็นภาษามคธ  เช่นพระโพธิรังษีแต่งเรื่องจามเทวีวงศ์  พงศาวดารเมืองหริภุญไชย  พระรัตนปัญญาญาณแต่งเรื่องชินกาลมาลินี  พระพรหมราชปัญญาแต่งเรื่องรัตนพิมพาวงศ์  ตำนานพระแก้วมรกตเป็นต้นบ้าง  บางเรื่องแต่งเป็นหนังสือเทศน์ในภาษาไทย  เช่นตำนานพระมหาธาตุนครศรีธรรมราชเป็นต้นบ้าง  หนังสือเหล่านี้ย่อมเนื่องด้วยเรื่องพระราชพงศาวดารในประเทศ  จึงเป็นเครื่องประกอบพระราชพงศาวดาร ......................................................................................................................... เชิงอรรถ (๑)  หนังสือสองเรื่องนี้  ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๖๐  หาต้นฉบับได้ที่วัดพระเชตุพนนั้นเอง  แต่ไม่ครบคัมภีร์บริบูรณ์ทั้งสองเรื่อง  ปรากฏว่า  มหายุทธการเป็นพงศาวดารมอญเรื่องราชาธิราช  จุลยุทธการเป็นพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา  กรรมการหอพระสมุดได้ให้แปลเป็นภาษาไทย  และให้พิมพ์เรื่องจุลยุทธการ (วงศ์) เป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๓  มีอธิบายของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  ว่าด้วยประวัติหนังสือสองเรื่องนั้นโดยละเอียดอยู่ในคำนำหนังสือคราวนั้น  -  กรมศิลปากร จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 08:53:27 ]

ความคิดเห็นที่ 38 (ต่อ)          หนังสือที่โหรแต่งนั้น  คือ  โดยปกติถ้ามีเหตุการณ์อย่างใด  โหรก็จดลงไว้ในปฏิทินวันนั้น  ทำนองจดไดเอรี่  เฉพาะวันที่มีเหตุการณ์  เมื่อนานๆ เข้าก็รวมลงท้ายปูม  หรือแยกออกเป็นจดหมายเหตุเรียงเรื่องเหตุการณ์บอกวันกำกับไว้  เป็นหนังสือประกอบพระราชพงศาวดารอีกอย่างหนึ่ง  ในจำนวนนี้มักแน่นอนด้วยวันคืน          หนังสือที่ราชการแต่งนั้น  คือ  รายวันราชการทัพเป็นต้น  ซึ่งสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงได้เคยทรงชี้แจงให้แลเห็นชัดในพระราชพงศาวดารฉบับพิมพ์ ๒ เล่ม   ว่าในตอนไรที่เป็นการทัพศึกมักมีวันคืนละเอียด  ตอนไรไม่มีการทัพศึกวันคืนห่าง  เห็นได้ตั้งแต่ตอนสมเด็จพระนเรศวรทำศึกกับหงสาวดี  มาจนครั้งกรุงธนบุรีทำศึกกับพม่า  เพราะเหตุว่ามีหนังสือรายวันทัพเป็นหลักแก่ผู้แต่งหนังสือพระราชพงศาวดาร  นอกจากรายวันทัพ มีหนังสือ  ซึ่งศักราชและเนื้อความในบานแผนกและในตัวบทกฎหมายเป็นเครื่องประกอบความรู้พงศาวดารได้มาก  ยังหนังสือพงศาวดารของประเทศที่ใกล้เคียง  มีเรื่องราวเกี่ยวข้องกันมา  ในหนังสือพระราชพงศาวดารต่างประเทศเหล่านี้  ที่ข้าพเจ้าได้พบและเอามาใช้สอบสวนแล้ว  มีอยู่ ๖ เรื่อง  คือ          ๑.  หนังสือพงศาวดารพม่า  เรียกว่าเรื่องมหาราชวงศ์  ได้ความว่าเดิมเป็นหนังสือลาน ๔ ผูก  ภายหลังพระเจ้าอังวะทรงพระนามศิริปวรมหาธรรมราชา  ซึ่งพม่าเรียกว่า บาคยีดอ แปลว่า พระปิตุลาธิราช  ให้ประชุมนักปราชญ์ราชบัณฑิต  ตรวจชำระขยายความให้พิสดารเป็นฉบับใหม่  เมื่อเดือน ๗ ขึ้นค่ำ ๑ ปีมะแม จุลศักราช ๑๑๙๗ (ตรงในรัชกาลที่ ๓ กรุงรัตนโกสินทร์)  เรียกว่า หะมันนันมหาราชวงศ์  คือหนังสือมหาราชวงศ์ฉบับหอแก้ว  เพราะว่าประชุมกันแต่งที่หอแก้วในพระราชวังกรุงอังวะ  หนังสือเรื่องนี้เซอร์ ดาเธอ แฟร ได้ถอดใจความเป็นภาษาอังกฤษไว้เล่ม ๑  ขุนไพรสณฑ์สาลารักษ์ (เทียน) ได้แปลตั้งแต่ตอนศึกหงสาวดีรบกับไทยโดยพิสดารเป็นภาษาอังกฤษอีกฉบับ ๑  ข้าพเจ้าได้ให้มองต่อแปลตรงเป็นภาษาไทยเฉพาะตอนที่เกี่ยวข้องกับไทยอีกฉบับ ๑          ๒.  หนังสือพงศาวดารเขมร  ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  มีรับสั่งให้แปลเป็นภาษาไทย  เมื่อปีเถาะ จุลศักราช ๑๒๑๗  พ.ศ. ๒๓๙๘  เรื่อง ๑          ๓.  หนังสือพงศาวดารมอญ  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งให้แปลเป็นภาษาไทย  เมื่อปีมะเส็ง จุลศักราช ๑๒๑๙  พ.ศ. ๒๔๐๐  เรื่อง ๑          ๔.  หนังสือพงศาวดารล้านช้าง  แต่งเป็นภาษาไทยในเมืองนั้นเอง  ได้พิมพ์ไว้ในหนังสือวชิรญาณ  เรื่อง ๑          ๕.  หนังสือตำนานโยนก  ของพระยาประชากิจกรจักร (แช่ม  บุนนาค)  ที่ได้กล่าวมาแล้ว  เรื่อง ๑          ๖.  หนังสือพระราชไมตรีในระหว่างกรุงสยามกับกรุงจีน  ที่ขุนเจนจีนอักษร (สุดใจ) แปล  เรื่อง ๑          นอกจากหนังสือที่กล่าวมานี้  ยังมีสำนวนความบ้าง  จดหมายเหตุของไทยบ้าง  ของต่างประเทศบ้าง  ที่เป็นของจดไว้ในราชการ  เป็นเครื่องประกอบพระราชพงศาวดารอีกอย่าง ๑          เรื่องจดหมายเหตุของเรามีธรรมเนียมเก่า  เรียกว่า  หอศาสตราคมเป็นหน้าที่ของนายเสน่ห์และนายสุดจินดาหุ้มแพรมหาดเล็ก  ที่จะต้องจดหมายเหตุการณ์ต่างๆ เก็บไว้ในหอศาสตราคม  ที่เรียกว่า “เหตุซึ่งมีในพระราชพงศาวดาร” ตามบานแผนกฉบับหลวงประเสริฐ  เห็นจะหมายความว่า  หนังสือจดหมายเหตุในหอศาสตราคมนี่เอง          ที่บุคคลจดนั้น  คือ  หนังสือเรื่องที่ใครๆ แต่งขึ้นตามรู้ตามเห็น  หรือคำให้การ  ในเวลาจะแต่งพระราชพงศาวดาร  หรือจะใคร่รู้ความเก่า  ถามผู้เฒ่าผู้แก่ที่รู้การงานมากจดมาประกอบ  หนังสือจำพวกนี้ในรัชกาลที่ ๑  ได้ถามแบบแผนการงานครั้งกรุงเก่า  มีการพระราชพิธีเป็นต้น  ไว้มาก  ตลอดจนพระราชพิธีโสกันต์ใหญ่  ต้องถามเจ้าฟ้าพินทวดีพระราชธิดาของสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ  ซึ่งอยู่มาในกรุงรัตนโกสินทร์ในรัชกาลที่ ๑  หนังสือความทรงจำของพระเจ้าอัยยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวี  ที่สมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงทรงพระราชนิพนธ์หนังสือเรื่องงพระราชวิจารณ์นั้น  ก็จะอยู่ในหนังสือจำพวกนี้เอง  ข้าพเจ้าเข้าใจว่าเห็นจะทูลถามให้ท่านจดประทานเมื่อคราวแต่พระราชพงศาวดารในรัชกาลที่ ๓ นั้น  หนังสือจำพวกนี้เป็นกลอนก็มี  เช่นเรื่องยวนพ่าย เป็นต้น  และยังมีหนังสือภาษาฝรั่งที่เป็นประโยชน์แก่การสอบพงศาวดารไทยหลายเรื่อง          แต่บรรดาเรื่องที่ฝรั่ง  มักจะได้เรื่องแต่แผ่นดินสมเด็จพระเจ้าทรงธรรมลงมา  ที่จะได้เรื่องก่อนนั้นขึ้นไปมีน้อย          ส่วนพระราชพงศาวดารตั้งแต่กรุงรัตนโกสินทรเป็นราชธานีมา  มีหนังสือพระราชพงศาดาร  กรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ทรงนิพนธ์เรื่องในรัชกาลที่ ๑ ไว้ตอน ๑  พระบาสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีรับสั่งให้เจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ  บุนนาค) แต่งต่อมา  มีเรื่องจนสิ้นรัชกาลที่ ๔  กับเรื่องพระวิจารณ์  อันเป็นพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงไว้อีกเรื่อง ๑  หนังสือเหล่านี้มีเป็นหลัก  และยังมีหนังสืออื่นอีกมาก  ซึ่งจะเป็นประโยชน์สำหรับจะตรวจสอบประกอบการแต่งหนังสือพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์  กรรมการหอพระสมุดกำลังรวบรวมอยู่  ถ้ามีผู้เอาใจใส่พงศาวดารช่วยการขวนขวายหลายๆ คน  ข้าพเจ้าเชื่อว่าอาจจะแต่งให้ดี  สู้พงศาวดารประเทศอื่นได้          ตำนานหนังสือพงศาวดารเมืองไทยเท่าที่ข้าพเจ้าทราบเป็นดังแสดงมานี้. จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 09:58:27 ]

ความคิดเห็นที่ 39 ตำนานหนังสือพระราชพงศาวดาร จบเพียงเท่านี้ครับ แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 50 10:02:22 จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 10:00:45 ]

ความคิดเห็นที่ 40 แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 50 10:09:09 จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 10:08:41 ]

ความคิดเห็นที่ 41 พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๓  เล่ม ๒  ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ องค์การค้าของคุรุสภา  พิมพ์ครั้งที่หนึ่ง ๓,๐๐๐ ฉบับ  พ.ศ. ๒๕๐๔ ราคา ๑๔ บาท จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 10:09:51 ]

ความคิดเห็นที่ 42 ตาลาย ๆๆๆ อ่านตั้งแต่เช้าแล้วค่ะ  ช่วงนี้ที่บ้านทำห้องน้ำอยู่ค่ะ  เลยไม่ได้ไปทำงาน  แต่ก็ยังไม่ค่อยได้เข้าพันทิปเพราะต้องคอยดูแลช่างค่ะ จากคุณ : biebie999 - [ 12 ก.ย. 50 11:12:15 ]

ความคิดเห็นที่ 43 สวัสดีค่ะ คุณกัมม์ อ้าว....ตำนานหนังสือพระราชพงศาวดาร ... จบแล้วเหรอค่ะ แต่ก็ยังตามอ่านไม่หมดเลยค่ะ  ตาลายนิดหน่อย อิอิอิ... ยังงัยก็จะอ่านให้จนหมดค่ะ  เจ้าของกระทู้ตั้งใจโพส ให้อ่านทั้งที... ว่าแต่ ชอบหนังสือ เล่มที่โพสรูปให้ดูจังเลยค่ะ.... ทำให้นึกไปถึงตอนที่เพิ่งพิมพ์เสร็จใหม่ๆ   นึกไปถึงคน..ที่ได้อ่านตอนหนังสือยังใหม่   นึกไปถึงหนังเรื่อง ๔ แผ่นดิน จากคุณ : naragorn - [ 12 ก.ย. 50 14:32:04 ]

ความคิดเห็นที่ 44 สวัสดีครับ คุณ นารากร หนังสือรูปแบบนี้ เข้าเล่มด้วยมือ ผมว่าสวยดี เดี๋ยวนี้หาสำนักพิมพ์ที่ทำรูปเล่มอย่างนี้ไม่ค่อยได้แล้วครับ ชุดนี้ได้จากร้านหนังสือเก่าในงานมหกรรมหนังสือเมื่อปีกลายครับ สวัสดีครับคุณ บี ไปดูโต๊ะทำงานมาแล้ว  ติดใจมอนิเตอร์ดูแปลกตาดี ชวนเพื่อนๆ ไปดูโต๊ะทำงานคุณ biebie999 ด้วยกันครับ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=biebie999 แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 50 15:18:55 จากคุณ : กัมม์ - [ 12 ก.ย. 50 15:15:11 ]

ความคิดเห็นที่ 45 พี่กั่มม์กั๊มม์ทำงานอยู่ที่กรมศิลป์ฯหรอครับ??? แล้วพี่เกนหลงหนึ่งหรัดหายไปไหน หายเงียบไปเลย วอนพี่กั่มกั๊มช่วยตามหาหน่อยนะคับ สงสัยว่าหายไปไหน??? จากคุณ : เมื่อไรจะหายเหงา - [ 12 ก.ย. 50 16:28:09 ]

ความคิดเห็นที่ 46 ตอนที่พี่กัมม์แอ๊บอยู่ เขาใช้ชื่อกัมมี่นะจ๊ะหนูเหงา ถ้าหนูเหงาคิดถึงพี่เกนหลง ก็ตั้งกระทู้ศิลาจารึกซี แล้วก็อธิบายตามที่นู๋ถนัด แล้วพี่เค้าจะเข้ามาเอง อ้อ เห็นเหงาเข้ามาตอนนี้ นึกถึงกระทู้แม่โพสพ เห็นแว๊บๆ เมื่อเช้า เดี๋ยวต้องไปคุ้ยมาอ่านหน่อย จากคุณ : NickyNick - [ 12 ก.ย. 50 17:00:22 ]

ความคิดเห็นที่ 47 สวัสดีครับ  คุณกัมม์  พี่นิค  และน้องเหงา       ขออภัยจริงๆ ครับ  ช่วงนี้ใกล้สอบปลายภาคแล้วจึงมีงานเยอะมากมายทั้งออกข้อสอบวิชาเอกที่สอนเองและออกข้อสอบวิชาวิชาพื้นฐานที่ต้องออกร่วมกันและประชุมเพื่อคัดเลือก  นอกจากนี้ยังเป็นช่วงการตรวจรายงานของนักศึกษาด้วยจึงไม่ค่อยได้ใช้เน็ตเท่าไรครับ       แต่วันนี้ทำงานเสร็จเหมือนมีสิ่งหนึ่งดลใจ  เลยเข้ามาอ่านก็พบจดหมายของคุณกัมม์ครับ     ขออนุญาตเร่งสะสางงานก่อนนะครับ  สำหรับพระราชพงศาวดาร  เป็นเรื่องที่น่าสนใจอีกเรื่องหนึ่งนะครับ  โดยเฉพาะขนบการแต่งพระราชพงศาวดารครับ   แล้วพบกันในเร็ววันนี้ครับ แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 50 17:23:57 จากคุณ : เกนหลงหนึ่งหรัด - [ 12 ก.ย. 50 17:22:02 ]

ความคิดเห็นที่ 48 สวัสดีครับ คุณเหงา พี่นิค คุณครู และทุกๆ ท่านที่แวะเข้ามา เห็นเพื่อนๆ หลายคนกระซิบให้ทราบว่ากำลังจะสอบ  ก็เข้าใจได้ว่าคุณ เกนหลงฯ คงจะยุ่งๆ อยู่ ว่างๆ ค่อยแวะเข้ามาเที่ยวก็ได้ครับ  เอาภาระกิจหลักให้สำเร็จเรียบร้อยเสียก่อน  พวกเรายังรออยู่ที่เดิมครับ วันนี้ยุ่งแต่เช้าแล้วครับ  พึ่งจะแว้บเข้ามาได้  ช่วงบ่ายแก่ๆ คงจะพอมีเวลาบ้างครับ ตอนนี้กำลังเริ่มจะคัด พระบวรราชประวัติทั้ง ๕ พระองค์ สัปดาห์หน้าคงจะได้เปิดกระทู้เรื่องนี้ครับ สำหรับตัวผมอยากให้เป็นอะไรก็ได้ทั้งนั้นครับ เป็นเจ้ หรือ เป็นหลวงเจ้ ก็ยังได้ครับ แก้ไขเมื่อ 14 ก.ย. 50 08:19:14 แก้ไขเมื่อ 13 ก.ย. 50 12:21:20 จากคุณ : กัมม์ - [ 13 ก.ย. 50 12:07:03 ]

ความคิดเห็นที่ 49 ช่วงนี้วุ่นวายกับการหัดทำบล็อกเป็นของตัวเอง....ก็เลยไม่ได้เข้ามาทักทาย มาช้ายังดีกว่าไม่มานะคะ...ว่าไหมคุณกัมม์ จากคุณ : sawkitty - [ 21 ก.ย. 50 06:43:37 ]

ความคิดเห็นที่ 50 สวัสดีครับ คุณ sawkitty ที่บ้านก็มีแมวเยอะ ส่วนมากจะโดนตีมาจากที่อื่น หนีเข้ามาอยู่ในบ้าน สงสารก็เอาข้าวให้กิน ทีนี้มันไม่ยอมไปไหนเลย ก็ต้องจำเลี้ยงต่อไป  ยังดีที่น้องสาวดูแลเรื่องข้าวและความสะอาด บล็อกใหม่เรื่องแมวๆ ของ sawkitty เชิญทุกท่านแวะไปเยี่ยมครับ ความรักเล็กๆ ที่สองชีวิตมีต่อกัน การเดินทาง...ความห่วงใย...ตัวหนอน http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=skybeach จากคุณ : กัมม์ - [ 21 ก.ย. 50 08:07:02 ]

ความคิดเห็นที่ 51 และอีก ๑ กระทู้  ที่สร้างความสุข คุณ ปริยวาที กับเจ้าพลอย http://www.pantip.com/cafe/jatujak/topic/J5837104/J5837104.html จากคุณ : กัมม์ - [ 21 ก.ย. 50 08:10:23 ]

ความคิดเห็นที่ 52 ขอบคุณคะคุณกัมม์ ที่จริงกลับบ้านมีเรื่องศาลเจ้าพ่อหลักเมืองยะลามาฝากด้วย ไว้บ่ายๆจะเอามาฝากคะ ตอนนี้อยู่ที่ทำงานคะ..ตอนนี้เอารูปผังเมืองนะลงไปก่อนนะคะ...ผังเมืองรูปใยแมงมุมที่ขึ้นชื่อเรื่องความสวยงาม จากคุณ : sawkitty (sawkitty) - [ 21 ก.ย. 50 10:29:18 ]

ความคิดเห็นที่ 53 ขอบคุณครับ คุณ sawkitty ได้ตามไปเที่ยวแล้ว   และยังได้ความรู้ที่ยังไม่เคยรู้อีกหลายอย่าง เชิญเพื่อนสมาชิกทุกๆ ท่านครับ ยะลาน่าอยู่กว่าที่คิด....(กระทู้พาเที่ยว) http://www.pantip.com/cafe/jatujak/topic/J5840859/J5840859.html พาเที่ยวศาลเจ้าพ่อหลักเมืองยะลา http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5841356/K5841356.html จากคุณ : กัมม์ - [ 22 ก.ย. 50 08:46:23 ]

ความคิดเห็นที่ 54 ขอชื่นชมคุณกัมม์ด้วยคนค่ะ เพิ่งเข้ามาเป็นสมาชิกไม่นาน มีเวลาบ้างเป็นบางวัน ว่าแต่คุณกัมม์อายุปูนไหนคะ เก่าพอกับหนังสือที่scan มาโชว์รึเปล่า ถึงยังไงก็ถูกใจมากแต่ไม่ทุกเรื่อง ข้าผู้น้อยขอคารวะความรู้ที่ท่านแบ่งปันแก่ผู้อื่นจ้า love..love จากคุณ : ura_n - [ 22 ก.ย. 50 20:02:31 ]

ความคิดเห็นที่ 55 สวัสดีครับ คุณ ura_n เลือกเอาส่วนที่ชอบเถิดครับ  ส่วนอื่นช่างมัน หนังสือและข้าพเจ้าพอกันครับ  กรอบ จากคุณ : กัมม์ - [ 24 ก.ย. 50 08:15:20 ]