กระทู้นี้เป็นกระทู้ที่ ๒ ในเดือนสมเด็จพระปิยมหาราช
ที่ได้ร่วมรำลึกถึงพระเดชพระคุณสมเด็จพระปิยมหาราช ซึ่งทรงมีต่อประเทศไทย
พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อบรมราชาภิเษกครั้งแรก
ใช้พระนามแผ่นดินว่า "พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุฬาลงกรณ์เกล้าเจ้าอยู่หัว"
ครั้นเมื่อพระราชพิธีบรมราชาภิเษกครั้งหลัง เมื่อปีระกาเบญจศก จึงได้ตั้งนามแผ่นดินใหม่
ดังปรากฏในหนังสือราชกรัณยานุสรณ์ ซึ่งพระองค์พระราชนิพนธ์อธิบายด้วยพระองค์เอง
http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=15-03-2007&group=2&gblog=3
.....ส่วนพระนามพระเจ้าแผ่นดินซึ่งจะตั้งใหม่นั้นเล่า ท่านผู้บัญชาการก็ไม่เข้าใจพระราชดำริห์พระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้ขนานนามเอานามเจ้าแผ่นดินลงเปนนามแผ่นดินว่า พระบาทสมเด็จพระจุฬาลงกรณ์เกล้าเจ้าอยู่หัว เหมือนปิดปากไม่ให้คนเรียก คนทั้งปวงก็เรียกแต่ในหลวงๆ ไม่รู้จะเรียกอะไรว่าเกล้า ที่เปนเกษเกล้า ผ่านเกล้า เพ้อเจ้อไปบ้างก็มี หนังสือราชการซึ่งเคยออกพระนามว่า "พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหามกุฏ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" ครั้นมาถึงแผ่นดินประจุบันนี้ต้องเรียกว่า "พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุฬาลงกรณ์เกล้าเจ้าอยู่หัว" ครั้นทีหลังจะเปนใครเบื่อออกชื่อซ้ำสองหนสามหนขึ้นก่อนก็ไม่ทราบ แต่เห็นจะเปนพระยาศรีสุนทรโวหารฟัก เพราะตาแกถูกว่ากล่าวด้วยเรื่องนี้อยู่ไม่ขาด ไปตัดข้างท้ายออกเสียเรียกแต่ว่า "พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์เกล้าเจ้าอยู่หัว" ตั้งแต่ปรมินทรถึงอลงกรณ์นั้นดีแล้ว แปลได้ตลอด แต่เกล้าขึ้นมานั้นไม่รู้จะแปลว่ากรไร การเรื่องที่วุ่นด้วยชื่อ เพราะผู้บัญชาการไม่ทราบเรื่องนี้
ต่อมาผู้ซึ่งแต่งหนังสือเรื่องนี้ ได้โต้ทานถุ้มเถียงการอันนี้กับพระยาศรีสุนทรโวหารฟัก แกก็เถียงว่าแกทราบการชัดหมดตลอด แต่พูดไม่ขึ้น แล้วยังแจ้งความต่อไปว่า ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อทรงพระประชวรหนักใกล้จัดเสด็จสวรรคต ได้มีพระบรมราชโองการดำรัสสั่งแกไว้ ว่าพระนามเจ้าแผ่นดินต่อไปนั้น รวังอย่าให้เปนปรเมศได้ ให้จดลงไว้ว่าปรมินทร กับคำอุภโตสุชาตสังสุทธเคราะหณีนั้นใช้ได้เหมือนกับพระองค์ท่าน ให้คงอยู่ตามเดิม แต่ถ้ามารดาไม่ได้เปนเจ้าอย่าให้ใช้ กับคำว่าสยามาทิโลกยดิลกนั้นดูเพ้อเจ้อมากไป ให้แก้แต่เพียงว่า สยามาทินครวุตเมกราชดิลก นอกนั้นก็ให้คงอยู่ตามเดิม เปลี่ยนแต่คุณวิเศษของเจ้าแผ่นดินตามควร แลข้อแก้ไขที่ว่ามานี้ไม่เกี่ยวข้องกับที่ว่าด้วยเรื่องชื่อแผ่นดินนี้ดอก จะว่ากล่าวแปลให้ชัดเจนในการพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ซึ่งตั้งใจไว้ว่า จะว่าเมื่อพิธีสิบสองเดือนแล้ว แต่ที่ยกมาว่าในครั้งนี้ เพราะจะให้เปนพยานอ้างอิงของคำที่จะกล่าวต่อไปข้างท้ายนี้อิกหน่อยหนึ่งดังนี้
คือเมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวดำรัสสั่งพระยาศรีสุนทรโวหาร ด้วยเรื่องพระนามพระเจ้าแผ่นดินดังนั้นแล้ว ได้ทรงปรารภต่อไปว่า พระนามจอมเกล้านี้เปนคำสูงแลไพเราะ สมควรกับที่เปนพระนามพระเจ้าแผ่นดิน ถ้าคนวันอังคารได้เปนจอมเกล้า พระองค์ท่านเองเป็นวันพฤหัศบดี เปนผ่านเกล้าจะดีกว่าเปนจอมเกล้า แต่การล่วงเลยมาเสียแล้ว ไม่รู้ที่จะทำอย่างไรได้ คิดว่าจะเปลี่ยนมานานแล้วแต่ยังไม่มีช่อง ถ้าคิดเปลี่ยนให้เสียได้เมื่อตายแล้วก็ดี ฤๅจะไม่เปลี่ยนให้เปนจอมเกล้าซ้ำสองคนก็จะเปนไรนักหนา ได้ทรงรับสั่งบ่นว่าเสียดาย ขอให้เปนดังนั้นได้จะดีอยู่หลายองค์ พระยาศรีสุนทรโวหารไม่อาจพูดขึ้นได้ ก็นิ่งเลยไป
ครั้นมาภายหลัง ผู้แต่งหนังสือนี้ได้ร้องปฤกษาโต้ทานกับท่านผู้ใหญ่ ที่เปนเจ้าของธรรมเนียม คือกรมหลวงวงษาธิราชสนิท แลเจ้าพระยาทิพากรวงษ์มหาโกษาธิบดี ท่านทั้งสองเห็นชอบด้วย ควรจะตั้งนามแผ่นดินใหม่ จึงได้ทูลปฤกษากรมพระปวเรศวริยาลงกรณ์ ท่านจึงขนานนามแผ่นดินมาว่า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ให้สมพระราชประสงค์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคนทั้งปวงจะไม่รู้ว่าพระจอมเกล้าองค์ไหน จึงได้เติม "จุล" ลงข้างน่า ให้รู้ว่าเปน พระจอมเกล้าน้อยพระจอมเกล้าใหญ่ แลนามอันนี้ได้ปฤกษาด้วยพระบรมวงษานุวงษ์ แลสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงษ์ ข้าราชผู้ใหญ่ก็เห็นชอบพร้อมกัน จึงได้ตั้งกำหนดเปลี่ยนนามแผ่นดินว่าพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวนี้ ในวันอาทิตย์ แรม ๑๒ ค่ำ เดือน ๑๒ ปีรกาเบญจศก จึงได้ใช้สืบมาจนบัดนี้....
กระทู้นี้จะว่าด้วยเหตุการณ์เมื่อทูลเกล้าฯ ถวายพระราชสมบัติ
แด่สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ กรมขุนพินิตประชานาถ
หวังไว้ว่า จะได้ความกรุณาจากเพื่อนๆ และร่วมสนุกในกระทู้เหมือนดังกระทู้ที่ผ่านมานะครับ
http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K5871786/K5871786.html
ตอนนี้คัดจากหนังพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๕ พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระปิยมหาราช
แก้ไขเมื่อ 08 ต.ค. 50 08:31:47