ความคิดเห็นที่ 1 (ตอนที่แล้ว)          ถึงปีมะโรงจัตวาศก จุลศักราช ๑๑๙๔ พุทธศักราช ๒๓๗๕  กรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพสวรรคต  ข้าในกรมเจ้านายต่างกรมหลายพระองค์เข้าใจว่าเจ้านายของตนจะได้โปรดเกล้าฯ สถาปนาเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลต่อจากกรมพระราชวังบวรมหาศักดิพลเสพ  พากันเตรียมตัวจะเป็นขุนนางวังหน้าจนเกิดกิตติศัพท์ขึ้น  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรำคาญพระราชหฤทัย  จึงทรงปรึกษาพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัต) ในการนั้น  พระยาศรีพิพัฒน์ (ทัต) กราบบังคมทูลว่าถ้าเช่นนั้นควรโปรดเกล้าให้เลื่อนกรมเจ้านายขึ้นตามราชประเพณีในรัชกาลที่ ๑ ที่ ๒ ให้ปรากฏเสียว่าจะได้เป็นเพียงนั้น  ข้าในกรมจะได้ไม่มักใหญ่ใฝ่สูงและการณ์ที่เลื่องลือวุ่นวายก็จะสงบลงเอง          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเห็นชอบด้วยทรงเจตนาจะไม่ตั้งเจ้านายเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคล   จึงโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรมเจ้านายขึ้นเป็นกรมหลวง กรมขุนหลายพระองค์  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าจุฑามณี ก็ทรงรับกรมเป็น กรมขุนอิศเรศรังสรรค์ ในครั้งนี้ด้วย  แต่ได้ทรงเว้นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ ไว้  จะว่าขัดข้องด้วยทรงพระผนวชเป็นภิกษุอยู่ก็มิใช่  เพราะเมื่อกรมหมื่นนุชิตชิโนรสทรงรับกรมก็ทรงสมณเพศมีเป็นตัวอย่างอยู่  สันนิษฐานว่าคงเป็นเพราะพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชทรงพระราชดำริว่า  ตำแหน่งพระมหาอุปราชรัชทายาย  ไม่สมควรแก่เจ้านายพระองค์อื่น  นอกจากสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้ามงกุฎ พระวชิรญาณ  แต่ติดอยู่ด้วยทรงผนวชอยู่จะตั้งเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลที่รัชทายาทก็ขัดข้องด้วยทางฝ่ายพระศาสนา  จะให้ทรงรับกรมก็ไม่เข้ากับสาเหตุที่ทรงโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนกรมเจ้านายในครั้งนั้น  จึงให้งดเสีย          วัดสมอรายที่ทรงประทับอยู่นี้  เขตวัดติดต่อกับวัดคอนเซปชั่น (Immaculate Conception Church) ของโรมันคาทอลิก  เวลานั้นสังฆราชปาลกัวต์ยังเป็นบาทหลวงเจ้าอธิการของวัด  ท่านบาทหลวงชอบไปเฝ้าทูลถามความรู้เรื่องภาษาและขนบธรรมเนียมประเพณีไทยเนืองๆ จนทรงคุ้นเคย  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ จึงโปรดฯ ให้สอนภาษาละตินถวายเป็นการแลกเปลี่ยนวิชาความรู้กัน  เป็นมูลเหตุที่ทรงศึกษาภาษาต่างประเทศนับแต่นี้ไป  จะได้ทรงศึกษาอยู่เท่าไรไม่ปรากฏ  แต่สังเกตได้จากพระราชหัตถเลขาเมื่อเสวยราชย์แล้ว  มักทรงใช้ภาษาละตินเนืองๆ เห็นได้ว่าจะทรงทราบไวยากรณ์ของภาษาละตินพอสมควร            เมื่อทรงประทับอยู่วัดสมอนั้นแต่แรกเริ่มนั้น  มีพระสงฆ์ซึ่งถือวัติปฏิบัติตามเสด็จราวสัก ๒๐ รูป  ตามเสด็จมาอยู่วัดสมอรายบ้าง  คงอยู่ ณ วัดมหาธาตุฯบ้าง  หรืออยู่วัดอื่นๆ บ้าง  มาประชุมทำสังฆกรรมที่วัดสมอราย  และตั้งเป็นธรรมยุติกนิกายขึ้น  เมื่อกิตติศัพท์พระเกียรติคุณที่ทรงเชี่ยวชาญพระไตรปิฎก  และพระปฏิภาณในการแสดงธรรมเทศนาเลื่องลือแพร่หลายออกไป  ก็มีพระภิกษุสามรเณรพากันมาถวายตัวเป็นศิษย์  และบวชแปลงเป็นธรรมยุติกามากขึ้น  พวกคฤหัสถ์ก็พากันเลื่อมใสในวัตรปฏิบัติและการแสดงธรรมของพระองค์  ไปถือศีลฟังธรรม ตลอดจากจนนำบุตรหลานมาฝากฝังให้เล่าเรียนเป็นลูกศิษย์มากขึ้นโดยลำดับ  จนวัดสมอรายเกิดเป็นสำนักคณาจารย์ที่มีชื่อเสียงสำนักหนึ่ง  ปรากฏกิตติศัพท์เลื่องลือถึงพระกรรณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเชษฐาธิราช  วันหนึ่งไม่ทราบว่าเป็นปีใดแน่  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณเสด็จเข้าไปถวายเทศนาพระธรรมในพระบรมมหาราชวัง  เมื่อเสร็จสิ้นพระธรรมเทศนาแล้ว  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชตรัสว่า “ชีต้นบวชมานานแล้ว ควรเป็นพระราชาคณะได้” แล้วพระราชทานพัดแฉกพื้นตาดให้ทรงถือเป็นพัดยศต่อมา จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:36:48 ]

ความคิดเห็นที่ 2 (ตอนที่ ๔  ประกาศพระพุทธศาสนา)          ครั้นถึงปีวอกอัฐศก จุลศักราช ๑๑๙๘ พุทธศักราช ๒๓๗๙ การที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรณาญทรงทำความเจริญรุ่งเรืองให้เกิดขึ้นกับวัดสมอราย  และในพระพุทธศาสนาอย่างนั้นแล้วก็ตาม  แต่ก็เป็นเหตุให้พวกที่ยังถือมิจฉาทิฐิมีจิตริษยายิ่ง  ถึงตั้งข้อสังเกตสงสัยว่า  คนพอใจไปประชุมที่วัดสมอรายกันมากขึ้นโดยลำดับนั้น  เพราะประสงค์จะยกย่องสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์นั้นในทางการเมือง  ขืนปล่อยไว้ชะรอยจะเป็นเสี้ยนหนามแผ่นดินต่อไป  ความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระเชษฐาธิราช  ก็ไม่ทรงระแวงสงสัยในสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์นั้นแต่อย่างใด  แต่ทรงรำคาญพระราชหฤทัยที่เกิดกล่าวข่าวลือแพร่กระจายอออกไปอย่างนั้น          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่จึงตรัสปรึกษาพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัต)  ถึงหนทางแก้ไขให้การว่ากล่าวนั้นระงับได้โดยเร็ว  พระยาศรีพิพัฒน์ (ทัต) กราบทูลความเห็นว่า  ถ้าหากโปรดฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณเสด็จมาประทับอยู่ใกล้ๆ เสีย  ความสงสัยที่เลื่องลือนั้นจะระงับไปเอง  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงดำริเห็นชอบในอุบายของพระยาศรีพิพัฒน์ (ทัต)  ประกอบกับมีเหตุพอเหมาะแก่การจัดการให้เป็นไปตามพระราชประสงค์ครั้งนี้  ด้วยสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณซึ่งโปรดฯ ให้เป็นพระราชาคณะแล้ว  แต่ยังไม่ได้ทรงครองวัดให้เหมาะกับฐานานุรูป  และในเวลานั้นพระราชาคณะตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดบวรนิเวสน์ฯ ซึ่งกรมพระราชวังบวรมหาศักดิ์พลเสพทรงสร้างใหม่ที่ในพระนครยังว่างอยู่  จึงโปรดเกล้าฯ ให้เลื่อนสมณศักดิ์สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณขึ้นเสมอเจ้าคณะรอง  มีฐานานุกรม ๗ รูป  ตั้งกระบวนแห่อย่างธรรมเนียมแห่เสด็จพระมหาอุปราช  แล้วเชิญเสด็จมาครองวัดบวรนิเวศน์ฯ ตั้งแต่นั้น  เวลานั้นสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณเพระชันษาได้ ๓๒ ปี  ทรงผนวชได้ ๑๒ พรรษา  ทรงผนวชแปลได้  ๑๑ พรรษา  ถึงเกณฑ์ที่จะทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ได้แล้ว          พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช เมื่อโปรดฯ ให้เสด็จมาครองวัดบวรนิเวศฯ นั้น  ทรงระวังที่จะมิให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอโทมนัสน้องพระหฤทัยอย่างมาก  เป็นต้นว่า  เมื่อแห่เสด็จตามประเพณีแห่พระราชาคณะไปครองวัดจากวัดสมอรายนั้น  โปรดฯ ให้จัดกระบวนตามแบบกระบวนแห่เสด็จพระมหาอุปราช  แล้วโปรดฯ ให้สร้างพระตำหนักกับท้องพระโรงให้เสด็จประทับ  และทรงทำนุบำรุงด้วยประการอย่างอื่นอีกเป็นอันมาก  ฝ่ายสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณก็ทรงพอพระหฤทัยที่ได้เสด็จมาครองวัดบวรนิเวศน์  ด้วยเมื่อประทับอยู่วัดสมอรายนั้น  วัดนั้นมีพระราชาคณะและพระสงฆ์มหานิกายปกครองแต่เดิมมา  ทรงจัดวางระเบียบธรรมยุติกาได้แต่เพียงวัตรปฏิบัติส่วนตัวพระภิกษุ  แต่จะจัดต่อไปถึงระเบียบสงฆ์  เช่นทำสังฆกรรมยังขัดข้องอยู่  เพราะอยู่ปะปนกับพระสงฆ์ต่างสังวาสกัน  และข้อที่สุดคือวัดสมอรายมีเสนาสนะไม่พอที่จะสามารถรับพระสงฆ์ธรรมยุติกาได้หมด  ยังต้องแยกกันอาศัยอยู่ตามวัดต่างๆ          การที่เสด็จมาครองวัดบวรนิเวศฯ จึงแก้ไขข้อขัดข้องต่างๆ ลงได้  วัดบวรนิเวศน์ฯสามารถรับพระสงฆ์ธรรมยุติกามาอยู่ในวัดเดียวกันได้  ทั้งพระบวชใหม่ก็ได้บวชเป็นธรรมยุติกาทั้งนั้น  ในไม่ช้าพระสงฆ์วัดบวรนิเวศน์ฯ ก็เป็นธรรมยุติทั้งนั้น  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณจึงทรงจัดวางระเบียบการคณะสงฆ์และการปกครองวัด  ตลอดจนการสั่งสอนสัปบุรุษราษฎรทั่วไปตามคติธรรมยุติกาได้ตามพระประสงค์  แอละด้วยทรงเห็นว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบรมเชษฐาธิราชพระราชทานพระบรมราชูปถัมภ์  จึงทรงแสดงวัตรปฏิบัติของพระสงฆ์ธรรมยุติกาได้อย่างสะดวกเปิดเผย  ตั้งแต่เสด็จมาครองวัดบวรนิเวศน์ฯ และทรงจัดวางระเบียบนิกายสำเร็จแล้ว  ก็ทรงอุตสาหะคิดค้นวิธีศึกษาพระปริยัติธรรมต่อมา  ทรงพระราชดำริวิธีแก้ไขวิธีเรียน  ซึ่งแบบเดิมให้เรียนภาษามคธควบคู่กับพระธรรมวินัยตามคัมภีร์ที่ใช้เป็นหลักสูตรในการสอบไล่ปริยัติธรรมเป็นลำดับขึ้นไป  ทรงดำริเห็นว่าไม่ได้ผลเท่าที่ควรใช้  ทรงเปลี่ยนเป็นให้เรียนที่ละชั้นแบ่งเป็น ๒ ชั้น  ชั้นแรกเรียนแต่ไวยากรณ์ภาษามคธขึ้นไปจนจบคัมภีร์มงคลทีปนี  กวดขันให้มีความรู้ในภาษามคธให้แตกฉานเป็นปัจจัยเสียก่อน  ตามแบบอย่างที่พระองค์ทรงศึกษาด้วยพระองค์เอง  แล้วจึงให้ศึกษาพระธรรมวินัยด้วยการอ่านคัมภีร์ต่างๆ ต่อไป จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:38:02 ]

ความคิดเห็นที่ 3 (ต่อ)          ด้วยวิธีที่ทรงค้นคว้าศึกษาและทดลองนี้  นักเรียนสำนักวัดบวรนิเวศน์ฯ จึงมีความรู้ภาษามคธเชี่ยวชาญถึงสามารถพูดภาษามคธนั้นได้  มีตัวอย่างเช่นในจดหมายเหตุหม่อมราโชทัย เรื่องทูตไทยไปยุโรป เมื่อปีมะเส็ง จุลศักราช ๑๒๑๘ พุทธศักราช ๒๔๐๐ ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ว่าเมื่อไปถึงเมืองลังกาเจ้าหมื่นสรรเพธ (เพ็ง) ซึ่งเคยเป็นแต่มหาดเล็กข้าหลวงเดิมอยู่ที่วัดบวรนิเวศน์ฯ  ได้ปราศรัยปฏิสันถารกับพระสงฆ์ลังกาที่มารับ  ส่อให้เห็นว่าคงจะพูดภาษามคธกันได้แพร่หลายในวัดบวรนิเวศน์ฯ เมื่อครั้งนี้  อีกทั้งยังสามารถใช้หนังสืออรรถเทศน์ได้โดยสะดวก  เมื่อเข้าแปลพระปริยัติธรรม  ก็ได้เป็นเปรียญประโยคสูงและมากกว่าสำนักอื่นๆ  มีเรื่องเล่ากันมาว่า  ครั้งหนึ่งเมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชเสด็จไปพระราชทานพระกฐิน  ทอดพระเนตรเห็นการศึกษาพระปริยัติของพระสงฆ์ในวัดบวรนิเวศน์ฯ เจริญรุ่งเรืองอย่างมากเช่นนั้น  จึงตรัสปราศรัยแก่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรณาญว่า “ถ้าวัดชีต้นเป็นเปรียญทั้งวัดก็จะดีทีเดียว”          แต่ถึงกระนั้น  การเสด็จมาครองวัดบวรนิเวศน์ฯ ก็ยังความเดือดร้อนรำคาญมาสู่พระองค์หลายอย่าง  เพราะเสด็จเข้ามาอยู่ใกล้จึงถูกกรมหลวงรักษรณเรศรเบียดเบียนทำร้ายหนักขึ้น  จนถึงหาเหตุให้สึกพระสุเมธมุนีที่เป็นพระอุปัชฌาย์  และเบียดเบียนด้วยประการต่างๆ  แม้จนแกล้งใส่บาตรพระธรรมยุติกาด้วยข้าวต้มให้ร้อนมือที่อุ้มบาตรก็ยังกระทำ  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ ทรงทราบก็ทรงรับความเจ็บช้ำในพระหฤทัยมาตลอดอายุของกรมหลวงรักษรณเรศร  แต่ก็ไม่ทรงยอมท้อแท้หย่อนพระอุตสาหะในการฟื้นพระพุทธศาสนา  ด้วยทรงเห็นว่าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชทรงเป็นที่พึ่งและพระราชทานพระบรมราชูปถัมภ์อยู่  เมื่อพิจารณาเรื่องในพระราชพงศาวดารที่ปรากฏมานี้  กรมหลวงรักษรณเรศรเองก็ทรงเป็นเครื่องชี้ให้เห็นถึงพระขันติบารมีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ในอีกทางหนึ่ง          เพราะเหตุที่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงจัดบำรุงการเล่าเรียนได้รุ่งเรืองเช่นนั้น  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชจึงโปรดฯ ให้ทรงมีตำแหน่งในคณะมหาเถระผู้สอบพระปริยัติธรรมในสนามหลวง  แต่ไปเกิดโต้แย้งกับพระพุทธโฆษาจารย์ (ฉิม) วัดโมฬีโลกฯ  ซึ่งเป็นผู้ใหญ่อยู่แต่ก่อน  เรื่องนั้นมีอยู่ว่า  พระมหาผ่อง ผู้แปลพระปริยัติธรรม แปลความแห่งหนึ่งว่า “ตุมเห อันว่าท่านทั้งหลาย  นิสีทถ จงนั่ง  อาสเน ในอาสนะ” สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณไม่โปรดที่แปลศัพท์ อาสเน ว่า “ในอาสนะ”  พระมหาผ่องแปลใหม่ว่า อาสเน เหนืออาสนะ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณโปรด  แต่พระพุทธโฆษาจารย์ติว่า ไม่ถูก  พระมหาผ่องก็ไม่รู้ที่จะทำกระไรดี  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงเกรงว่าพระมหาผ่องจะตก  จึงตรัสขึ้นว่า “นั่งในอาสนะนั้น จะนั่งอย่างไร  จะฉีกอาสนะออกแล้วเข้านั่งในช่องที่ฉีกหรือ  หรือจะเอาอาสนะขึ้นคลุมตัวไว้ในนั้น”  พระพุทธโฆษาจารย์โกรธ  และกล่าวคำหยาบช้าต่อสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ  ความเรื่องนี้ทราบถึงพระกรรณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช  ทรงพิจารณาแล้วเห็นว่านั่งเหนืออาสนะนั้นชอบแล้ว  ก็กริ้วพระพุทธโฆษาจารย์  ตรัสสั่งห้ามมิให้นิมนต์เข้าราชการอีกต่อไป  และทรงมอบการสอบพระปริยัติธรรมเป็นสิทธ์ขาดแก่สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณแต่นั้นมาจนตลอดรัชกาล แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 19:51:43 แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 19:49:17 แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 14:37:51 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:38:43 ]

ความคิดเห็นที่ 4 (ต่อ)          ความเจริญรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในวัดบวรนิเวศน์มีขึ้นเป็นลำดับ  พระเกียรติคุณสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ  ว่าทรงเชี่ยวชาญพระไตรปิฎกจะทรงฟื้นพระพุทธศาสนาเลื่องลือแพร่ออกไปจนถึงเมืองลังกา  จนกระทั่งปีชวดโทศก จุลศักราช ๑๒๐๒  พุทธศักราช ๒๓๘๓  มีพระภิกษุลังกานามว่ากกุธะภิกษุ  กับคฤหัสถ์ชาวลังกาอีกคน ๑  เข้ามาถึงกรุงเทพฯ  ว่าจะมาเที่ยวนมัสการพระมหาเจดียสถานในประเทศนี้  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวโปรดฯให้มีรับสั่งไต่ถาม  ก็ได้ทูลชี้แจงวัตรปฏิบัติแม่นยำ  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชจึงโปรดให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ  ทรงรับทำนุบำรุงไว้ที่วัดบวรนิเวศน์ฯ  ต่อมามีพระลังกา ๓ รูป สามเณร ๑ รูปตามเข้ามาอีก  รวมทั้งสิ้น ๕ รูปเที่ยวบูชามหาเจดียสถานอยู่ในประเทศไทยนี้ ๒ ปี          ถึงปีขาลจัตวาศก จุลศักราช ๑๒๐๔  พุทธศักราช ๒๓๘๕  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จไปพระราชทานพระกฐินวัดบวรนิเวศน์ฯ  พวกพระลังกานี้ถวายพระพรลาจะกลับไปบ้านเมือง  แลขอรับพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ให้ได้กลับไปโดยสะดวก  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชจึงทรงพระราชดำริเห็นพร้อมกันกับสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ  ว่าการพระศาสนาในลังกาจะเป็นเช่นไร  ไม่ได้ไปสืบสวนให้ทราบช้านานหลายปีแล้ว  และอีกประการหนึ่ง หนังสือพระไตรปิฎกของไทยยังบกพร่องอยู่  ควรจะสอบสวนกับฉบับที่มีในลังกา  ถ้าแต่งพระภิกษุสงฆ์เป็นสมณทูตไปลังกาสักความหนึ่ง  เห็นจะดี            พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราช  จึงโปรดให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงเลือกพระภิกษุที่จะส่งไปเป็นสมณทูต  และโปรดให้มีสมณลิขิตไปถึงสังฆนายกเมืองลังกา  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงเลือกได้พระภิกษุธรรมยุติกา ๕ รูป  คือ                   ๑. พระพุทธญาณ                   ๒. พระอมโร (ภายหลังเป็นที่พระอมราภิรักขิต ชื่อเกิด)                   ๓. พระสุภูติ (ภายหลังเป็นที่พระสมุทมุนี  ชื่อสังข์)                   ๔. พระคัมภีร์                   ๕. พระพุทธวีร          แล้วทรงโปรดฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงแต่งสมณลิขิตเป็นภาษามคธ  เมื่อทรงแต่งเสร็จและทรงแปลถวาย  ได้ให้พระยาธิเบศร์บดี จางวางมหาดเล็กอ่านทูลเกล้าฯ ถวายหน้าพระที่นั่งจนสิ้นข้อความ  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชทรงรับสั่ง “ว่าดีแล้ว ให้เอาตามร่างนี้เถิด” แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 10:04:17 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:41:00 ]

ความคิดเห็นที่ 5 (ต่อ) สมณลิขิตมีไปจากกรุงเทพฯ          ลิขิตพระเถระราชาคณะฐานานุกรม  อันสถิตอยู่ ณ วัดบวรนิเวศพระอารามหลวง  อันตั้งอยู่ในทิศอีสานแห่งพระราชวังสมเด็จพระบรมบพิตรธรรมิกราชาธิราช  อันเสด็จถวัลยราชย์ ณ กรุงรัตนโกสินทรเทพมหานครบวรราชธานี  แว่นแคว้นสยามรัฐชนบท  ขอเจริญเมตตามายังประชุมชนชาวสิงหฬทวีป  บรรดาที่นับถือพระพุทธศาสนาเป็นบัณฑิตมีปัญญาควรจะได้รู้ลิขิตนี้  มีพระเถรานุถระที่ได้ทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาอยู่ ณ ที่นั้นเป็นประธานให้ทราบ          ด้วยเมื่อพระพุทธศาสนกาลล่วงแล้ว ๒๓๘๓ พระวัสสา กาละครั้นจิตรมาสสุกปักษ์ (ข้างขึ้นเดือน ๕) มีภิกษุองค์ ๑ ชื่อ กกุสนธะ กับคฤหัสถ์คน ๑ ชื่อกรามบุกวนบันดะ  โดยสารเรือข้ามมาจากเมืองเกาะหมาก  ขึ้นที่ท่าปเหลียน แขวงเมืองพัทลุง  ซึ่งเป็นเมืองขึ้นกรุงเทพฯ  แจ้งความกับพระยาพัทลุงว่า  จะใคร่เข้ามาถวายนมัสการพระเจดียฐาน  แลฟังข่าวคราวพระบวรพุทธศาสนาในสยามประเทศนี้  จะใคร่เข้ามาให้ถึงกรุงเทพฯ  จึงพระยาพัทลุงส่งตัวภิกษุกับอุบาสกสิงหฬนั้นมายังเมืองสงขลา  พระยาสงขลารับพาเข้ามายังกรุงเทพฯ  กราบทูลพระกรุณาสมเด็จพระบรมธรรมิกราชาธิราชให้ทรงทราบ  จึงทรงพระราชดำริว่า  อันชาวสิงหฬทวีปนี้  ก็ได้ทรงสดับมาแต่ก่อนว่าเป็นนับถือพระพุทธศาสนาเหมือนกันกับชาวสยามประเทศนี้  แต่บัดนี้ก็ไม่ได้ไปมาถึงกันนานแล้ว  จะดีร้ายประการใดหารู้แจ้งถนัดไม่  ภิกษุองค์นี้เล่า  จะเป็นคนมีศีลอัธยาศัยบริสุทธิ์หรือๆจะมีความเศร้าหมองประการใด  อยู่ในทวีปของตนมิได้จึงมา  ก็ไม่รู้ชัด  แต่ทว่าเมื่อมีปฏิญาณว่าเป็นภิกษุแล้ว  ยังมิได้เห็นความผิดก็ควรอนุเคราะห์ด้วยอาคันตุทานโดยสมควร  ตามอย่างธรรมเนียมแต่ก่อน  จึงมีพระราชดำรัสให้เจ้าพนักงานไต่ถามลัทธิข้อปฏิบัติ  ภิกษุสิงหฬก็ให้การข้อพระวินัยสิกขาบทถูกต้องอยู่  แลคติปฏิบัติเล็กน้อยก็ร่วมกันกับเราทั้งปวงซึ่งอยู่ในวัดบวรนิเวศพระอารามหลวงโดยมาก  จึงมีพระราชดำรัสให้ราชบุรุษนำมามอบไว้อยู่ในที่สภาคฐาน  พระราชทานอาคันตุกภัตรตามธรรมเนียมที่เคยพระราชทานแต่ภิกษุอันมาแต่ต่างประเทศ          กกุสนธะภิกษุกับกรามบุกบันดะ  วิงวอนแก่เราว่า  ภิกษุชาวสิงหฬ ๓ รูป กับสามเณร ๑ คฤหัสถ์ ๒ คน  มาด้วยกันแต่สิงหฬทวีป  ยังตกค้างอยู่ ณ เมืองเกาะหมาก  จะใคร่เข้ามา ณ กรุงเทพฯ  ยังหาได้เรือซึ่งจะเข้ามาไม่  จะขอพึ่งพระบารมีให้พวกนั้นได้มาถึงพร้อมกัน  เราจึงได้เอาความนั้นขึ้นมาถวายพระพรสมเด็จบรมธรรมิกราชาธิราชให้ทรงทราบ  จึงทรงพระกรุณาโปรดให้เสนาบดีมีท้องตราออกไปให้ขุนนาง ณ เมืองนครศรีธรรมราช เมืองพังงา ๒ เมือง  จัดแจงเรือให้รับภิกษุสามเณรคฤหัสถ์ชาวสิงหฬเหล่านั้นเข้าไปถึงกรุงเทพฯ ในเดือนภัทรบท กาฬปักษ์ (ข้างแรมเดือน ๑๒) ในปีนั้น  มีพระราชดำรัสให้พาเอามาอยู่ในอารามนี้พร้อมกัน  แต่คฤหัสถ์สิงหฬคน ๑ชื่อ เลกำมะหะมะยะ ป่วยหนักมาแต่กลางทางแล้ว  มาถึงกรุงเทพฯ อยู่ได้ประมาณ ๑๕ วันถึงแก่ความตาย  แลเมื่อคนชาวสิงหฬอยู่ในพระอารามนี้  ก็ปฏิบัติสม่ำเสมอถ้วนถี่เรียบร้อยอยู่  ไม่เห็นโทษอันหนึ่งอันใด  ถึงข้อวัตรปฏิบัติในธรรมวินัย  ซึ่งยักเยื้องผิดกันอยู่บ้าง  ครั้นเมื่อว่ากล่าวด้วยเหตุผลก็เห็นด้วย  ก็อ่อนน้อมประพฤติตามอยู่บ้าง  วิงวอนให้เราพาไปนมัสการพระเจดียฐานในกรุง  มีพระปฏิมากรแก้วมรกตเป็นต้น  นอกรุงมีพระปฐมเจดีย์และพระพุทธบาทเป็นต้น  หลายตำบล  ตามอัชฌาสัยมิได้ขัดขวาง  แต่เที่ยวนมัสการที่ต่างๆ อยู่ถึง ๒ เดือนเศษ  แล้วกลับมาอยู่ในพระอารามหลวงนี้  อำลาจะใคร่กลับไปแต่ปีหลังยังหาโอกาสที่จะส่งไปไม่  สิทธิธัตถะสามเณรนั้นวิงวอนแก่เราว่า  จะใคร่คืนอุปสมบทเข้าเป็นภิกษุอีก  เราเห็นว่าเป็นคนลาสิกขามาแต่ประเทศอื่น  หารู้ว่าจะต้องออกจากความเป็นภิกษุด้วยเหตุไรไม่  จะสืบสาวดูให้แน่นอนสิ้นรังเกียจของพระสงฆ์ทั้งปวงก่อน  จึงจะอุปสมบทได้  ครั้นมาวิสาขมาส (เดือน ๖) กกุสนธะกับสามเณรสิทธัตถะนั้นป่วยเป็นโรควสูริกาพาธ (คือออกฝีดาษ) เราได้ให้แพทย์มารักษา  สิทธัตถะสามเณรออกเม็ดยอดหนามาก  เป็นไข้ตัดแพทย์รักษามิได้  อยู่ได้ ๗ วันถึงแก่ความตาย  แต่กกุสนธะภิกษุนั้น  แพทย์พยาบาลหายเป็นปรกติ  ในระหว่างนี้ภิกษุแลคฤหัสถ์ชาวสิงหฬซึ่งมานี้  ป่วยไข้คนละเล็กละน้อย  เราก็ได้รักษาพยาบาล  ก็คลายหายขึ้นได้เป็นปรกติ  อนึ่ง  เมื่อพระภิกษุชาวสิงหฬจะประสงค์สิ่งใดสิ่งหนึ่ง  ซึ่งเป็นของมีในประเทศนี้  เราก็ได้สงเคราะห์หาให้ตามสมควรโดยทางธรรม  แลความซึ่งเราทั้งหลายได้ปฏิบัติในธรรมแลอามิสทั้งปวงประการใดๆ ก็เห็นอยู่กับตาแจ้งอยู่กับใจของภิกษุชาวสิงหฬซึ่งได้มาอยู่นั้นแล้ว          ครั้นมา ณ อัสสะยุชมาส กาฬปักษ์ (ข้างแรมเดือน ๑๑) ดิถี ๑๑ ค่ำ  สมเด็จพระบรมธรรมิกราชาธิราชเสด็จพระราชดำเนินมาพระราชทานพระกฐินทานในพระอารามนี้  พระสงฆ์สิงหฬได้ไปอยู่ในที่ประชุมพร้อมกันด้วย  มีพระราชปฏิสันถารปราศรัยไต่ถามพระสงฆ์สิงหฬโดยสมควร  พระสงฆ์สิงหฬทั้ง ๔ รูปถวายพระพรว่าจะขอพึ่งพระบารมีให้ได้กลับไปโดยสะดวก  จึงทรงพระราชดำริว่า  จะให้ภิกษุสิงหฬเหล่านี้โดยสารเรือแขกฝรั่งอังกฤษไป  ก็จะไม่สบายเพราะเป็นคนถือทิฐิต่างกัน  ถ้าได้ไปกับกำปั่นกรุงเทพฯ เห็นจะได้ความสุขสมควร  อนึ่งเล่า  ข่าวคราวพระพุทธศาสนาในเกาะลังกาก็นานแล้วหาได้ทรงสดับไม่  ถ้าหากว่าพระพุทธศาสนายังเป็นปรกติมีอยู่  พระสงฆ์ข้างโน้นจะมา พระสงฆ์ข้างนี้จะไป  ให้เป็นสมณไมตรีรู้ข่าวดีร้ายถึงกันเป็นอันหนึ่งอันเดียว  จะสมควรนักหนา  จึงมีพระราชดำรัสโปรดว่า  พระสงฆ์ชาวสิงหฬจะกลับไปก็ไปเถิด  ให้ไปกับกำปั่นหลวงซึ่งจะไปจำหน่ายสินค้าเมืองบัมใบ  อนึ่งพระสงฆ์ไทยองค์ใดที่มีจิตศรัทธา  จะไปนมัสการเจดีย์แลสืบข่าวพระพุทธศาสนาบ้าง  ก็ให้โดยสารเรือกำปั่นหลวงไปด้วยตามปรารถนาเถิด  บัดนี้กำปั่นหลวงชื่อจินดารัตนคุลิกา (แปลว่าจินดาดวงแก้ว) จะไปจำหน่ายสินค้า ณ เมืองบัมใบ  เราทั้งหลายจึงได้ไปคิดอ่านกับจมื่นไวยวรนาถอำมาตย์  พนักงานแต่งเรือกำปั่น  ทำให้โอกาสแก่พระสงฆ์ซึ่งจะไปนั้นเสร็จแล้ว  เราทั้งหลายได้พาพระสิงหฬเข้าถวายพระพรลาสมเด็จบรมธรรมมิกราชาธิราชในพระราชนิเวศน์  ได้ทรงถวายไทยธรรมไตรจีวรบริขาร  แลปาไถยทานเสบียงอาหาร  สมควรแก่คมิกภิกษุตามธรรมเนียม  แลพระราชทานเสื้อผ้าเงินตรากับคฤหัสถ์สิงหฬที่เป็นศิษย์ตามมาด้วยตามราชประเพณีแล้ว  ก็มีพระราชดำรัสโปรดให้ลงกำปั่นไป  พวกภิกษุสิงหฬว่าแก่เราจะใคร่ได้สมณสาส์นออกไปเป็นสำคัญ  เราทั้งหลายเห็นว่าเมื่อภิกษุสิงหฬเข้ามานั้นหาได้สมณสาส์นของพระสังฆนายกในลังกาเข้ามาไม่  เป็นแต่มาเองตามลำพัง  ครั้นจะจัดแจงให้มีสมณสาส์นสมเด็จพระสังฆราชเป็นการใหญ่ออกไปยังไม่ควร  เพราะมิได้รู้ว่าภิกษุซึ่งมานี้เป็นภิกษุชั่วหรือดีของชาวลังกาไม่  ภิกษุเหล่านี้อ้อนวอนขอแต่หนังสือสำคัญของเจ้าคณะมาเป็นพยาน  เราจึงให้ลิขิตอันนี้มาโดยมิได้จำเพาะต่อผู้ใด          อนึ่ง  ภิกษุชาวลังกาเมื่อมาอยู่ที่นี่  มาวิสาสะคุ้นเคยกับภิกษุในอารามนี้หลายรูป  ได้ชักชวนภิกษุที่คุ้นเคยชอบอัชฌาสัย  ว่าถ้ามิเชื่อข่าวคราวพระพุทธศาสนาในลังกาก็ให้ไปด้วยกัน  ถ้าพระสงฆ์ไทยไปถึงประเทศนั้น  ก็จะมีผู้นับถืออยู่ดอก  ครั้งนี้ภิกษุ ๕ รูป คือ พระพุทธญาณภิกษุ ๑  พระอมรภิกษุ ๑  พระสุภูติภิกษุ ๑  พระคัมภีร์ภิกษุ ๑  พระพุทธวีรภิกษุ ๑  สมัครจะใคร่ออกไปนมัสการพระเจดียฐานในสิงหฬทวีป  ด้วยภิกษุสิงหฬที่จะออกไปครั้งนี้  กับอุบาสก ๕ คนรับเป็นไวยาวัจกรปฏิบัติพระสงฆ์ออกไปด้วย  เมื่อจะออกไปนั้น  พระสงฆ์ในวัดบวรนิเวศบ้าง  ทายกอุบาสกอุบาสิกาบ้าง  ได้จัดแจงเครื่องสักการบูชาต่างๆ เป็นกัปปิยภัณฑ์บ้าง  อกัปปิยภัณฑ์บ้าง  มอบให้ในมือกัปปิยการก ๕ คนนำไปถวายนมัสการพระเจดียฐานในเกาะลังกา  มีพระทันตธาตุเป็นต้น  ก็เมื่อภิกษุแลคนกัปปิยการกไปถึง  ท่านทั้งปวงชาวสิงหฬผู้ควรจะอนุเคราะห์แล้ว  ขอท่านทั้งหลายช่วยอนุเคราะห์ทำนุบำรุงให้ภิกษุเหล่านี้ได้ถวายนมัสการพระทันตธาตุ เจดียฐานตามปรารถนา  ถ้าที่ใดอยู่ไกลภิกษุเหล่านี้จะไมมิได้  จะฝากของไว้ให้เอาไปบูชา  ก็ช่วยอนุเคราะห์รับเอาไว้นำไปให้ถึงด้วย          อนึ่ง  ในกรุงเทพฯ นี้  สมเด็จบรมธรรมิกราชาธิราช  แลพระราชวงศานุวงศ์กับทั้งอำมาตย์มนตรีเศรษฐีคหบดีที่มีทรัพย์สมบัติแลมีศรัทธาปัญญา  ย่อมพิจารณาเห็นว่า  พระปริยัติธรรมเป็นมูลรากแก้วอย่างยิ่งแห่งพระพุทธศาสนา  จึงได้มีอุตสาหะบริจาคทรัพย์สร้างพระคัมภีร์บาลีอรรถกถาฎีกาแลศรัทธาวิเศษไว้เป็นอันมาก  แลการที่จะชำระหนังสือนั้น  เป็นธุระของเราพวกภิกษุพหุสูตได้ช่วยชำระดูแลเป็นอุปการอยู่  เมื่อสร้างจนสิ้นฉบับในแว่นแคว้นสยามประเทศแล้ว  เราทั้งหลายก็ได้ส่งภิกษุแลคฤหัสถ์ซึ่งไปชนบทจาริกในประเทศอื่น  ให้ช่วยหาฉบับคัมภีร์ที่ไม่มีในประเทศนี้  ยืมมาทำฉบับจำลองไว้แล้ว  ต้นฉบับก็ส่งคืนไปยังประเทศเดิม  จนครั้งนี้ภิกษุสิงหฬเข่าไป ณ กรุงเทพฯ  ได้เห็นคัมภีร์โยชนาฎีกาสังคหะ ฎีกาอภิธาน มงคลทีปนี ฎีกาคัณฐาภรณ  บอกแก่เราว่าในสิงหฬทวีปหามีไม่  จะใคร่ได้ฉบับไป  เราก็ได้สร้างคัมภีร์ทั้งปวงนั้นมอบให้ไปเป็นฉบับกลาง  ตามแต่จะลอกคัดต่อไปทั่วทั้งทวีปอย่าให้ใครหวงห้าม  แต่ในกรุงเทพฯ นั้น  คัมภีร์ที่ขาดอยู่ส่วนหนึ่งสองส่วน  ไม่บริบูรณ์ก็หลายคัมภีร์  ที่มีแต่ชื่อจดไว้แต่โบราณ  ไม่มีตัวเลยนั้นก็มี  ชื่อคัมภีร์เหล่านั้นได้จดหมายให้พระสงฆ์สิงหฬแลพระสงฆ์ไทยที่ออกมานี้รู้อยู่ทุกรูปแล้ว  คัมภีร์ใดที่แต่งไว้เป็นมคธภาษาประหลาดกว่าฉบับที่มีอยู่ในกรุงเทพฯ  เราทั้งหลายก็ต้องการจะใคร่ยืมมาลอกทั้งสิ้น  เมื่อภิกษุไทยเหล่านี้ออกไปถึงเที่ยวสืบหา  ขอท่านทั้งปวงจงได้เห็นแก่พระพุทธศาสนาด้วยช่วยอนุเคราะห์แนะนำหาให้  ว่าคัมภีร์นั้นคัมภีร์นี้มีอยู่ที่นั่นที่นี่  อย่าหวงแหนกำบังด้วยความรังเกียจเลย  เมื่อมาคัดลอกแล้ว ๑ ปี ๒ ปี  จะฝากฉบับคืนไปคงตามเดิม  ถ้าท่านทั้งหลายจะมิเชื่อ  ก็ให้ภิกษุสิงหฬที่มีอุตสาหะกำกับฉบับเข้ามาด้วยเถิด  ภิกษุชาวสิงหฬองค์ใดๆ จะใคร่สมัครเข้ามานมัสการเจดียฐาน  แลชนบทจาริกเพื่อผาสุกวิหารประการใดในสยามประเทศนี้  ก็อย่าให้มีความรังเกียจใจเลย  ให้เข้ามาตามสบายในเรือกำปั่นหลวงซึ่งมานี้เถิด  ไม่ต้องเสียค่าเช่าระวาง  เมื่อมาถึงกรุงเทพฯ แล้วก็จะได้การสงเคราะห์ด้วยธรรมแลอามิส  สมควรแก่อาคันตุกะเหมือนอย่างภิกษุซึ่งมาก่อน  เมื่อจะกลับไปก็คงจะไปได้โดยสะดวกอย่างนี้  แลข้อความทั้งนี้ก็ได้มีหนังสือเจ้าพนักงานมาถึงอังกฤษเจ้าเมืองที่ ๑ ที่ ๒ ให้ทราบด้วยแล้ว          เราทั้งหลายพระเถรานุเถระ  แลพระภิกษุสงฆ์ในวัดบวรนิเวศแลอารามซึ่งเป็นวัดขึ้นทั้งปวง  ได้ประพฤติพระพุทธศาสนาตามพระธรรมวินัย  เล่าเรียนคันถธุระ วิปัสสนาธุระ บำเพ็ญอยู่ต่างๆ  อย่างเช่นภิกษุสิงหฬซึ่งเข้ามาได้จดหมายออกไปนั้น  ได้บุญกุศลประการใดๆ ตามสติกำลัง  ขอแผ่ส่วนกุศลไปถึงพระเถรานุเถระ อุบาสกอุบาสิกาหมู่คฤหัสถ์  แลมนุษย์เทพยดาในสิงหฬทวีป  ให้อนุโมทนาจงเจริญสุขสวัสดิ์  สำเร็จความปรารถนาอันปราศจากโทษในชั่วนี้ชั่วหน้าจงทุกประการเถิด  ความที่ได้เกิดประสบพบพระพุทธศาสนาอันนี้เป็นบุญลาภอันยิ่งหาสิ่งเสมอมิได้  ขอท่านทั้งปวงจงประกอบไปด้วยความไม่ประมาทในกุศลธรรมทุกเมื่อเถิด  ลิขิตมา ณ วันอาทิตย์ ขึ้น ๑ ค่ำ เดือนยี่ ปีขาลจัตวาศก จุลศักราช ๑๒๐๔ (พุทธศักราช ๒๓๘๕) จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:41:48 ]

ความคิดเห็นที่ 6 (ต่อ)          สมณทูตออกไปครั้งนี้ได้กลับมาถึงกรุงเทพฯ เมื่อปีเถาะเบญจศก จ.ศ. ๑๒๐๕  พุทธศักราช ๒๓๘๖  สมณทูตที่กลับมาคราวนี้ยังมีสมณสันเทศกลับมาด้วยหลายฉบับ  ต้นหนังสือเป็นภาษามคธ  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ  ทรงแปลเป็นภาษาไทยพร้อมด้วยพระอมรโมฬี (คือสมเด็จพระสังฆราช (สา)) และพระศรีวิสุทธิวงศ์ (คือพระยาศรีสุนทรโวหาร (ฟัก  สาลักษณ์))  ขอแสดงตัวอย่างฉบับที่สำคัญๆ ต่อพงศาวดารเพียง ๒ ฉบับ  ดังนี้ สมณสันเทศ  ของสังฆนายก วัดบุบผารามแลอุโบสถาราม เมืองสิงขัณฑนคร          พระมหากษัตริย์ผู้ประเสริฐกว่ากษัตริย์ทั้งหลาย คือ องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าของเราทั้งปวงนี้  พระองค์เป็นนายกผู้หนึ่งผู้เดียวแห่งสัตว์โลกทั้งปวง  พระองค์เสด็จทรงนั่ง ณ บัลลังก์ภายใต้ไม้พระมหาโพธิ  แล้วได้ถึงพระโพธิญาณอันอุดม  พระองค์ทรงพิจารณาแล้วรู้ว่า  นานไปข้างหน้า  ศาสนาของพระองค์จะมาตั้งอยู่ในลังกาทวีปนี้  นานประมาณ ๕๐๐๐ ปี  พระองค์ทรงทราบดังนี้แล้ว  จึงได้เสด็จมายังเกาะลังกานี้ในเดือนที่ ๙ แต่กาลเมื่อพระองค์ได้ตรัสมา  ได้เสด็จทรงนั่ง ณ ที่ตั้งมหิยังคณเจดีย์  ทรงทรมานยักษ์แลเสนายักษ์ให้พ่ายแพ้หนีไปเสียแล้ว  จึงทำประเทศอันนี้ให้ควรเป็นที่ตั้งแห่งพระศาสนาของพระองค์  ครั้นภายหลังพระองค์ทรงพระมหากรุณาเสด็จมายังสิงหฬทวีปนี้อีก  เสด็จทรงนั่งเข้าสมาบัติในที่กัลยาณีเจดีย์  แลทีฆวาปีเจดีย์  แลมุติงคณเจดีย์แล้ว  ๆได้เหยียบพระบาทไปเหนือยอดเขาสุมนกูฏ  แลได้เสด็จประทับบรรทมกลางวันในถ้ำทิวาคูหา  แล้วได้เสด็จมานั่ง ณ ที่เจดีย์ในดิสสมหาวิหาร  แล้วมายังที่เมืองอนุราธเสด็จทรงนั่งในที่พระมหาโพธิ์แลที่มริจิวัฏฏิยเจดีย์  แลที่เหมมาฬิกเจดีย์แลที่ถูปารามเจดีย์แลที่เชตะวันเจดีย์แลที่เสลเจดีย์แลที่ขีรสถูป  แล้วเสด็จไปนั่งที่เจดีย์นาคทวีป  สิริเป็นที่ประเทศพระองค์ได้ทรงบริโภคประทับนั่ง ๑๖ แห่งด้วยกัน  ยังเป็นเจดียฐานปรากฏอยู่จนเท่าทุกวันนี้  พระองค์เสด็จนั่งสักครู่หนึ่งในที่แห่งหนึ่ง  ทรงเข้าสมาบัติต่างๆ แล้วก็เสด็จกลับไปชมพูทวีป  พระองค์ทรงทรมานอยู่กระทำพุทธกิจทั้งปวงให้สำเร็จแล้ว  พระองค์ทรงบรรทมเหนือพระแท่นที่นิพพานในระหว่างไม้รังทั้งคู่อันอยู่ในป่ารังใกล้เมืองกุสินาราย  เป็นของกษัตริย์มลราชทั้งหลาย  เวลานั้นพระองค์ได้ตรัสเรียกท้าวสุชัมบดีเทวราชตรัสฝากพระศาสนาของพระองค์  กับทั้งเกาะลังกาอันนี้ด้วย  ว่าท่านจงรักษาไว้ให้ดีทุกเมื่อเถิด  ท้าวเทวราชได้รับคำของพระองค์นั้นแล้ว  จึงได้มอบกิจอันนี้ให้แก่เทวบุตรผู้ใหญ่คนหนึ่งชื่ออุปะละวัณณะเทวบุตร  ช่วยระบธุระรักษาสืบไปด้วยอานุภาพของตนนั้น  พระราชบุตรเป็นเชื้อกษัตริย์ชื่อวิชัยจึงมาถึงเกาะลังกานี้  ได้ฆ่ายักษ์เสียเป็นอันมาก  ได้เป็นพระมหากษัตริย์องค์ต้นในเกาะลังกาอันนี้  ได้ทำการสงเคราะห์แก่คน  สร้างเมืองขึ้นในเกาะลังกาอันนี้แล้วเสวยราชสมบัติ  เมืองนั้นชื่อเมืองอนุราธ  สร้างขึ้นก่อนเมืองทั้งปวงในเกาะลังกา  สนุกนักหนาดังเมืองอาฬกมัณฑาในชั้นจตุมหาราช          ครั้นสืบๆ มากษัตริย์องค์หนึ่งเป็นบุจนพระเจ้ามุตตะสิวะ  ชื่อว่าเทวานัมปิยดิส  เมื่อบิดาล่วงแล้วได้อภิเษกในลังกา  กษัตริย์องค์นี้เธอมีบุญมาก  ในกาลพระเจ้าเทวนัมปิยดิสนั้น  สาวกพระพุทธเจ้าองค์หนึ่งชื่อมหามหินทเถระ  ท่านออกจากชมพูทวีปมายังเกาะลังกานี้  ได้มาส่องสว่างแก่ฝูงคนๆ ได้เห็นคุณพระพุทธศาสนา  ครั้นสืบมาในกาลกษัตริย์องค์นั้น  กิ่งไม้มหาโพธิ์เป็นที่ได้ตรัสแห่งองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า  กษัตริย์อโศกมหาราชได้ตัดส่งมาประดิษฐานไว้ในเกาะลังกาทวีปนี้  ครั้นกาลสืบมานานโดยลำดับกษัตริย์ต่อมาหลายชั่ว  กษัตริย์องค์หนึ่งชื่อกิตติศิริเมฆได้เสวยราชสมบัติในเกาะลังกา  ครั้งนั้นพระทันตธาตุมาแต่เมืองกลิงคราฐ  มาประดิษฐานไว้ในเกาะลังกานี้ด้วย  อันหนึ่งเล่าพระอรหันต์องค์หนึ่งชื่อวสภเถระ  เป็นศิษย์พระสารีบุตร  ได้เชิญเอาพระศิวาธาตุมายังเกาะลังกานี้  เอาบรรจุในพระสถูปแก้วอินทนิลที่เทวดาทำถวายในที่มหิยังคณะเจดีย์  แล้วกลบเสียด้วยศิลาแลปูน  เพื่อจะมิให้เป็นอันตรายทำให้เป็นสถูปสูงขึ้น  ภายหลังมากษัตริย์องค์หนึ่งชื่อกากวัณณดิส  ได้พระนลาตธาตุมาก่อพระเจดีย์ไว้ที่ริมสระชื่อเสรุ  กษัตริย์อีกองค์หนึ่งชื่อทุฏฐคามินีอภัย  ได้พระธาตุมาประมาณโทณะหนึ่ง  จึงได้สร้างเหมมาฬิกเจดีย์  อนึ่ง  พระรากขวัญเบื้องขาวกับพระธาตุอื่นๆ เป็นอันมาก  กษัตริย์เทวนัมปิยดิสได้เชิญมาบรรจุสร้างมหาเจดีย์ชื่อถูปารามดังนี้  แลที่พระเจดียฐานในเกาะลังกานี้  มีขึ้นหลายตำบลเป็นที่อันประเสริฐใหญ่ๆ  กษัตริย์ในลังกาแต่ก่อนๆ นับถือรักใคร่ทำนุบำรุงพระสัมมาสัมพุทธศาสนานี้ด้วยดีนักหนา  อุตส่าห์รักษาดังหนึ่งพระชนมชีพของพระองค์          ครั้นกาลสืบมาภายหลัง  กษัตริย์ในเกาะลังกานี้เองที่ประมาท  ไม่ตั้งอยู่ในยุติธรรม  ปฏิบัติมิดีทำให้พระพุทธศาสนาทรุดโทรมเสื่อเสียไปจนถึงเชื้อสายพระสงฆ์สิ้นเสีย  จะอุปสมบทกันต่อๆ ไปมิได้  มาถึงกษัตริย์ทรงพระนามชื่อว่ากิตติศิริราชสีหะได้เสวยราชสมบัติ  ชาวเมืองทั้งปวงให้พระองค์ทรงราชอุตสาหะ  ให้ทูตไปรับเอาพระภิกษุสงฆ์มาจากสยามประเทศ  เป็นอาณาเขตพระเจ้าสาเมนทราธิบดี  ครั้งนั้นพระภิกษุสงฆ์เป็นอันมาก  มีพระอุบาลีเถระเป็นประธาน  มาจากสยามประเทศถึงเกาะลังกาอันนี้แล้ว  จึงให้อุปสมบทแก่กุลบุตร  มีพระสังฆราชองค์เดิมเป็นต้น  พระอุบาลีมหาเถระเจ้าองค์นั้น  ท่านได้ให้พวกเราชาวลังกาศึกษาเล่าเรียนพระธรรมวินัย  ให้ได้ทำศาสนกิจทั้งปวง  พร้อมมูลทุกอย่างตามคติของท่าน  เบื้องหน้าแต่นั้นมาจนเท่าทุกวันนี้  เราทั้งหลาย พระเถรานุเถระ เป็นศิษย์ของท่านนั้นได้บำเพ็ญข้อปฏิบัติสืบๆ มา  ตั้งอยู่ในเกาะสิงหฬสมัครสโมสรพร้อมเพรียงกันดีอยู่ จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:42:24 ]

ความคิดเห็นที่ 7 (ต่อ)          เดี๋ยวนี้เราทั้งหลายได้พึ่งความเมตตากรุณาแห่งท่านพระยาอังกฤษผู้เป็นอิสระในลังกาทวีปนี้  ท่านช่วยทำนุบำรุงเกื้อหนุนมิได้ลำบากด้วยจตุปัจจัย  ได้อยู่ตามสุขสบายยิ่งนัก  อันท่านผู้รักษาแผ่นดินคนนี้ท่านเกิดในเกาะอิงเกลนดา  เจ้านายของท่านให้มาเป็นใหญ่อยู่ในที่นี้  ท่านเป็นคนดีนัก  ย่อมปฏิบัติให้เจริญแก่โลกแลพระศาสนาทุกเมื่อ  อนึ่ง ขุนนางคนใช้ทั้งปวงนั้น  ก็เฉลียวฉลาดในราชกำหนดกฎหมาย ขนบธรรมเนียมมั่นคงนักหนา  ย่อมปฏิบัติบำรุงพระศาสนาแลโลกด้วยดีโดยยุติธรรมทีเดียว  บัดนี้คนชาวลังกาทั้งปวงที่ได้เคยนับถือพระพุทธศาสนามานั้น  ก็ได้มีความศรัทธาเลื่อมใสปฏิบัติยินดีในพระพุทธศาสนา  บำเพ็ญบุญต่างๆ อยู่ทุกเมื่อดอก  ในลังกาทวีปเดี๋ยวนี้พระพุทธศาสนายังคงเป็นไปดีโดยปกติทุกแห่งทุกตำบล  ไม่เสื่อมเศร้าหมอง  ฝูงชนในสยามประเทศทั้งปวงจงรู้ดังเราบอกไปนี้เถิด  ถ้าเชื่อแล้วจงวางใจอย่างคลางแคลงเลย          แต่ปรินิพพานแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้ามา ๒๓๘๕ ปี  ถึงฤดูร้อนเดือนผคุณมาส วันอังคาร ขึ้น ๑๔ ค่ำ  พระจันทร์เสวยฤกษ์มาฆะ  เวลาประมาณสัก ๑๘ ชั่วโมง  คือเวลาย่ำค่ำแล้ว  พระสงฆ์สยาม ๕ องค์  พระพุทธญาณองค์ ๑  พระอมรองค์ ๑  พระสุภูติอันเป็นบ่อเกิดแห่งคุณองค์ ๑ พระคัมภีระองค์ ๑  พระพุทธวีระองค์ ๑  มาแต่สยามประเทศกับคฤหัสถ์ไวยาวัจกร ๕ คน  มาถึงเมืองนี้อันเป็นเมืองศิริวัฒนะ  คือสิงขัณฑเสละอันนี้  ประดับปราสาทอันแวดล้อมด้วยกำแพงอันหนาแลป้อมแลเชิงเทินแลศาลาเป็นที่มาชื่นชมยินดี  มีถ้องแถวตึกกว้านร้านเรือนประดับด้วยวิหารใหญ่ทั้งสอง  อันงามด้วยเครื่องประดับอาราม  คือเรือนปฏิมาเจดีย์แลกุฎีพระสงฆ์  สนุกสนานดังชั้นจาตุมหาราชิกา  มีหมู่ผู้คนไปมามั่งคั่งเกลื่อนกล่นด้วยสมบัติมีประการต่างๆ  คนปฏิบัติพระพุทธศาสนานับถือพระรัตนตรัยว่าเป็นของตัว  มีศรัทธาเลื่อมใสอยู่ในเมืองนั้นมากมายหนักหนา          ครั้นได้รู้ว่าภิกษุชาวสยามมาถึงที่ใกล้แห่งเมืองอันนี้แล้ว  ก็ชวนกันชื่นชมยินดีรีบเร็วพลัน  ปูลาดถนนหนทางเดินด้วยผืนผ้า  แล้วป่าวร้องคนประโคมให้ตีเครื่องพิณพาทย์พร้อมกัน  ทั้งภิกษุแลทายกชาวเมืองเป็นอันมากออกมาต้อนรับภิกษุ ๕ องค์  แวดล้อมด้วยหมู่มหาชนแห่แห่นนำเข้าไปในเมืองโดยท้องถนนทางใหญ่  ได้ให้ไปอยู่บุบผารามวิหารที่เป็นของพระเจ้ากิตติศิริราชสีหะทรงสร้างไว้  ได้เป็นที่อยู่แห่งพระอุบาลีมหาเถระมาแต่ก่อน  ในบุบผารามวิหารนั้น  พระมหาเถระชื่อสุมังคละเป็นพระมหาสังฆนายกทรงพระคุณดังต้นกัลปพฤกษ์ให้สำเร็จสมบัติทั้งปวงแก่ชาวสิงหฬ  พระมหาเถระอีกองค์หนึ่งชื่อศิรินิวาส  มีจิตอันสงบสงัดอยู่วัดโปราณุโปสถาราม  เป็นพระอนุสังฆนายก  ยังพระมหาเถระอีกองค์หนึ่งชื่อวิปัสสี  ย่อมยินดีในประโยชน์แก่สัตว์ทั้งปวง  อยู่วัดบุบผาราม  เป็นพระอนุนายกรองลงมา  ภิกษุสยามประเทศ ๕ องค์นั้น  ได้พบปะพระมหาสังฆนายกสุมังคละมหาเถระองค์นั้นแล้ว  ท่านจัดแจงให้อยู่ที่นั้นสบายดี  ครั้นแล้วพระสงฆ?ทั้งปวง  คือมหานายกที่ ๑ ที่ ๒ ที่ ๓ ในวัดบุบผารามแลอุโบสถาราม แลในไหยคีรีวิหาร ทั้ง ๓ แห่ง  ก็ได้พบปะพูดจากันด้วยภิกษุสยาม ๕ องค์นี้  คฤหัสถ์ก็ดี บรรพชิตก็ดี  ได้ปฏิบัติภิกษุ ๕ องค์นี้ตามกำลัง  พวกเราพระเถรานุเถระภิกษุหนุ่มแก่ปานกลางทั้งปวง  ครั้งนี้ได้เห็นภิกษุสยามมีข้อปฏิบัติงามเป็นที่เลื่อมใส  ก็มีความชื่นชมยินดียิ่งนักทุกองค์ด้วยกัน จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:42:59 ]

ความคิดเห็นที่ 8 (ต่อ)          อนึ่ง  เราทั้งปวงได้รับหนังสือข่าวสาส์นที่ท่านให้นำไปแต่สยามประเทศนั้น  มาชุมนุมกันอ่านฟังแล้ว  ก็ได้ชื่นชมยินดีรับคำสั่งของท่านทุกประการ  อนึ่ง  ส่วนบุญที่ท่านพระเถรานุเถระในสยามประเทศอุทิศให้ไปในหนังสือนั้น  พวกเราทั้งปวงได้ฟังก็มีใจเต็มไปด้วยปีติปราโมทย์อนุโมทนาแล้ว  เราพระเถรานุเถระทั้งปวงปรึกษาพร้อมกัน  นำเอาความทั้งปวงเข้าไปแจ้งแก่ท่านพระยาอังกฤษผู้รักษาแผ่นดินให้ทราบทุกประการแล้ว  ท่านก็ให้รับรองให้สงเคราะห์แก่พระสงฆ์สยาม ๕ รูปนั้นตามน้ำใจไม่ขัดขวาง  ในเมืองสิงขัณฑศิริวัฒนะนี้  อลงกตงามดีดังมณเฑียรทิพแห่งเทพยดา  มีที่สำคัญอันหนึ่งคือพระทันตธาตุแห่งองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ประดิษฐานไว้ในห้องสุวรรณปทุม  อันตั้งอยู่ในผอบประดับแก้ว ๗ ชั้น  ตั้งอยู่บนพุทธอาสน์อันประเสริฐกุก่องด้วยแก้วต่างๆ อันนายช่างนิรมิตด้วยดี  ด้วยสุวรรณมณีมุกดามีราคาจะนับมิได้  อยู่ในภายในห้องอันประเสริฐแห่งปราสาท ๒ ยอด  อันพระทันตธาตุองค์นี้เดี๋ยวนี้ชาวสิงหฬนับถือนัก  ดังอง๕พระสัมมาสัมพุทธเจ้าอันทรงพระชนม์อยู่กับเราเป็นนิตย์เหมือนกัน  เราทั้งปวงกับท่านพระยาอังกฤษเจ้าแผ่นดินพร้อมใจกัน  ยอมให้ภิกษุสยาม ๕ องค์กับทั้งคฤหัสถ์ไวยาวัจกร ๕ คน  ได้เห็นได้ชมถนัดแลให้นมัสการตามสบาย  อนึ่ง  เครื่องบูชาทั้งปวงคือ ดอกไม้ทอง ดอกไม้เงิน และประทีปธูปเทียนสิ่งของต่างๆ ที่ส่งออกมาแต่สยามประเทศ  เพื่อจะให้บูชาพระทันตธาตุนั้น  ก็แต่ล้วนงามดีมีราคาจะนับมิได้  เมื่อยังมิได้บูชาตราบใด  ท่านพระยาอังกฤษผู้รักษาแผ่นดิน  ให้ช่วยกันรักษาไว้ให้ดีมิให้มีอันตราย  ครั้นถึงวันเปิดพระทันตธาตุออก  ก็ให้นำเอาของทั้งปวงนั้นไปให้แก่ภิกษุสยามให้บูชา ณ เรือนพระทันตธาตุเสร็จแล้ว  ในวันอื่นๆ ภิกษุแลคฤหัสถ์ที่มาแต่สยามประเทศเหล่านั้น  ก็ได้ไปนมัสการบูชาหลายเวลา          ภิกษุชาวสยามประเทศไปอยู่ในเมืองสิงขัณฑะนี้ไม่ช้า  อยู่ได้ ๑๕ วันเท่านั้น  จะใคร่กลับ  พวกเราอ้อนวอนให้อยู่ช้าๆ ก็หายอมอยู่ไม่  พวกเราพระเถรานุเถระทั้งปวงได้เอาเนื้อความนั้นไปแจ้งแก่ท่านพระยาอังกฤษเจ้าเมืองให้ทราบ  ท่านพระยาอังกฤษก็ยอมตามใจพระภิกษุสยามให้มาตามปรารถนา  พวกเราทั้งคฤหัสถ์บรรพชิตที่มีศรัทธา  ก็ได้จัดแจงไทยธรรมบูชาปฏิบัติตามกำลัง  แล้วจัดแจงเครื่องธรรมบรรณาการ  คือ  ผอบพระบรมธาตุ  แลพระพุทธรูปถวายเข้ามาในพระเจ้าสาเมนทราธิบดี  แลพระมหาเถระผู้ใหญ่ ๒ พระองค์ตามกำหนดในของที่ส่งเข้ามาแล้วนั้น  แลเมื่อจัดแจงของทั้งนี้ก็ได้แจ้งแก่ท่านพระยาอังกฤษให้ทราบด้วยแล้ว  จึงมอบให้ในมือภิกษุสยามนำเข้ามา  แลเครื่องธรรมบรรณาการเหล่านี้เป็นแต่พระสังฆนายกพระอนุนายก ๓ อง๕ข้างบุบผารามฝ่ายเดียวได้ส่งมา  แล้วพวกเราได้จัดแจงกันส่งเสียลงมาตามหนทางทุกตำบล  ให้ปฏิบัติถวายอาหารทานแลที่พักแรมในที่นั้นๆ ตามมีตามได้ตลอดถึงท่า          ข้อหนึ่งซึ่งมีมาในลิขิตของพระเถรานุเถระเจ้าทั้งหลาย  ว่าจะต้องประสงค์หนังสือคัมภีร์ฉบับแปลกประหลาดกว่าที่มีในสยามประเทศนั้น  พวกเราทั้งปวงได้ทราบสิ้นแล้ว  แต่ว่าครั้งนี้ภิกษุสยามด่วนไปเร็วนัก  การเป็นโอกาสที่จะได้ไปเที่ยวหาหนังสือนั้นไม่มี  เพราะว่าบัดนี้หนังสือพระคัมภีร์เป็นอันมาก  หาได้อยู่ในเมืองสิงขัณฑะไม่  ท่านผู้อื่นท่านเอารักษาไว้ในชนบทบ้านนอกต่างๆ หลายแห่งหลายตำบลแยกย้ายกันอยู่  จะต้องไปประมวลเอามาให้พร้อมมูลแล้ว  จึงจะดูชื่อตามบัญชีที่จดหมายไปแต่สยามประเทศนั้นสอบสวนดู  ถ้าเห็นคัมภีร์แปลกประหลาดจึงจะค่อยจัดแจงส่งเข้ามาให้ได้ต่อครั้งหลัง  แลการจะจัดแจงอย่างนี้ก็เป็นธรรมอยู่ดอก  พวกเราทั้งปวงปรารถนาอยู่จะรับเอาเป็นธุระอย่างวิตกเลย          ครั้งนี้โคผู้ผู้สำรวม  คือภิกษุสิงหฬองค์หนึ่งชื่อสิทธัตถะ  มีความรักใคร่ชอบใจ  จะใคร่ไปมาด้วยภิกษุสยามให้ถึงสยามประเทศให้จงได้  เมื่อภิกษุองค์นั้นไปถึงประเทศโน้นแล้ว  ขอท่านพระเถรานุเถระทั้งปวงอันอยู่ในสยามประเทศจงได้เป็นที่พึ่งแก่เธอนั้นด้วย  ทุกอย่างทุกประการเถิด  ด้วยว่าในประเทศโน้นคนเชื้อชาติเดียวกันไม่มี  เว้นไว้แต่สพรหมจารีใครจะมาเป็นที่พึ่งเล่า  แต่ทว่าเมื่อไรเธอจะใคร่กลับไป  การที่จะส่งคืนกลับไปนั้นก็คงเป็นธุระของท่านทั้งปวงด้วย  ขอให้เธอได้ไปแลมาได้โดยสะดวกเถิด ฯ          อนึ่ง  บุญทั้งปวงพวกเราภิกษุผู้ใหญ่ผู้น้อยทั้งหลายทั้งปวง  ได้กระทำแลสะสมด้วยการที่ปราศจากอามิส  มีปฏิบัติวินัยแลเล่าเรียนเป็นต้นก็ดี  ด้วยการประกอบด้วยอามิสมีให้ทานบูชาเป็นต้นก็ดี  บุญทั้งปวงนี้เราได้ทำเนืองๆ เป็นนิตย์ไป  เราขออุทิศส่วนกุศลแต่บุญทั้งปวงนั้นให้แก่ท่านทั้งหลายชาวประเทศไกล  ขอเชิญท่านทั้งปวงจงปราศจากทุกข์โรคพิบัติอันตรายทุกเมื่อ  นานไปข้างหน้าพระโลกนาถชื่อเมตไตรยบังเกิดในโลกนี้แล้ว  ขอท่านทั้งปวงจงได้พบได้เห็นแล้ว  แลได้ฟังธรรมมีศรัทธาเลื่อมใสออกบรรพชาในพระศาสนานั้นแล้ว  แลปฏิบัติจนบรรลุถึงพระอรหันต์พ้นทุกข์ทั้งปวงด้วยกันเถิด          อนึ่ง  สมเด็จพระบรมธรรมิกราชาธิราช  พระเจ้าสาเมนทราธิบดีผู้ทรงอุปการเกื้อหนุนแก่พระบวรพุทธศาสนา  จึงมีพระเดชานุภาพราชสิริอิสริยยศเหมือนพระเจ้าธรรมาโศกราช  จงทรงพระชนม์ยืนอยู่นานด้วยดี  อนึ่ง  ขอชัยมงคลจงบังเกิดมีแก่หมู่อำมาตย์มุขมนตรีแลประชาชนชาวสยามประเทศทั้งปวงเถิด          หนังสือสันเทศฉบับนี้  เราทั้งหลายคือพระสังฆนายกอนุนายก ๓ องค์กับพระสงฆ์ทั้งปวง  อันอยู่ในบุบผารามแลอุโบสถาราม ๒ อารามด้วยกัน  พร้อมกันจัดแจงแต่งฝากมายังสยามประเทศ  ท่านทั้งหลายจงรู้เนื้อความตามในหนังสือนี้เถิด  ถ้าว่าเชื่อแล้วจงยินดีให้สำเร็จการทั้งปวงด้วย          หนังสือสันเทศฉบับนี้ มา ณ วันพฤหัสบดี แรม ๑๕ ค่ำ เดือนผคุณมาสต้นฤดูคิมหันต์  พระพุทธศาสนกาล ๒๓๘๕ พรรษา  ภิกษุสิงหฬได้ฝากมากับภิกษุสยามแล้ว แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 09:44:17 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:43:32 ]

ความคิดเห็นที่ 9 (ต่อ)          สมณทูตที่ส่งออกไปคราวนี้มีวัตรปฏิบัติที่น่าเลื่อมใส  ประกอบกับคำเล่าลือในข้อปฏิบัติของพระสงฆ์ในคณะธรรมยุติและวัดบวรนิเวศน์ฯ  ทำให้ภิกษุสงฆ์ในเมืองโคลัมโบ ประเทศศรีลังกาเกิดความนิยมเลื่อมใสศรัทธา  ได้มีหนังสือสมณสันเทศเข้ามาขอสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณส่งพระเถระออกไปเป็นพระอุปัชฌาย์จัดการบรรพชาอุปสมบทตั้งวงศ์ธรรมยุติกา  ดังเช่นสมณสันเทศต่อไปนี้ สมณสันเทศของพระสงฆ์ชาวเมืองโคลัมโบ  ขอให้ตั้งวงศ์ธรรมยุติกา          หนังสือข้าพเจ้าภิกษุสงฆ์ชาวกุลุมพูในเกาะลังกาประชุมกันมากกว่า ๒๐ องค์  มีพระโสภิตะศิริธรรมเถระอันเป็นอธิบดีในบริเวณทั้ง ๕ มีวัดกิลุตุเป็นต้น  ขอเขียนถวายฝากข่าวคราวมายังท่านผู้มีอายุ  พระวชิรญาณเถระอันเป็นอธิบดีแก่นิกายอันน้อยอยู่ในสยามประเทศที่อยู่แห่งพระเจ้าสาเมนทาธิบดี  อันบรรทุกเต็มด้วยถาระ  คือคุณมีศรัทธาแลศีลแลธุดงค์แลความมักน้อยสันโดษเป็นต้น  อันประเสริฐยิ่งวิเศษแลปราศจากมลทินแลไพบูลย์  ให้ทราบ          ด้วยกาลบัดนี้ในสิงหฬทวีปมีสมณนิกายเป็น ๒ หมู่มานานแล้ว  คือว่าก่อนแต่นี้ไป  กษัตริย์สิงหฬผู้บำรุงพระศาสนา  ได้ไปนิมนต์เอาพระสงฆ์เป็นวงศ์สยามภิกษุ  มีพระอุบาลีมหาเถระเป็นประธานมาแต่สยามประเทศแล้ว  จึงได้มาอุปสมบทแลสั่งสอนศาสนประเวณีแก่คฤหัสถ์บรรพชิตชาวสิงหฬทั้งปวงสืบๆ มาจนถึงทุกวันนี้  วงศ์อันนั้นได้เรียกว่าอุบาลีวงศ์เป็นนิกายอันหนึ่ง  ครั้นมาภายหลังเล่า  มีคนพวกหนึ่งเป็นชาติเปสะการะสกุลต่ำช้า  ไม่ควรจะบวชเป็นภิกษุให้คนมีชาติมีตระกูลกราบไหว้บูชา  หลายคนด้วยกัน  เป็นอุบาสกบ้าง  เป็นสามเณรแก่บ้าง  ด้วยอุบายอย่างใดอย่างหนึ่ง  ไพล่พลัดไปได้ถึงเมืองอัมมะระบุระอันเป็นราชธานีของพม่า  แล้วถือเพศแห่งภิกษุคืนมายังเกาะสิงหฬทวีปนี้  แล้วปฏิญาณตัวว่าเป็นภิกษุ  มีผู้คนเข้านับถือด้วยเป็นอันมาก  เป็นนิกายอันหนึ่งชื่อมะรัมมะวงศ์  แลนิกายทั้งสองนี้ไม่ชอบพอกันเข้าเลย  ย่อมเป็นข้าศึกแก่กันแลกันอยู่เป็นนิจ  ไม่ได้ร่วมสามัคคีในสังฆกรรมเป็นอันเดียวกันแต่เดิมมาคุมเท่าบัดนี้  แลหมู่นิกายทั้งสองนั้นมีมานะต่อกัน  ถือเราถือเขาไม่ใคร่จะอ่อนน้อมตามบัญญัติที่มีในบาลีแลอรรถกถา          ฝ่ายพวกข้าพเจ้าทั้งหลายถึงบวชในนิกายอุบาลีวงศ์แล้ว  พิจารณาดูเป็นกลางๆ ไม่เข้าข้างใคร  ก็เห็นว่านิกายทั้งสองนี้ปฏิบัติผิดๆ ถูกๆ อยู่ด้วยกัน  ข้าโน้นผิดอย่างนั้น  ข้างนี้ผิดอย่างนี้  จะหาดีกว่ากันไปไม่  เรื่องที่ผิดอยู่นั้นก็ดูเป็นน่าสงสัยรำคาญแก่ผู้ปฏิบัติจะให้เห็นบุญจริงๆ  ครั้นจะทำไปตามเห็นในหนังสือ  เพื่อนฝูงพวกเดียวกันที่ไม่ปรารถนาต้องร่วมกันก็กล่าวติเตียนนินทาเพราะไม่มีที่พึ่งพาคติเป็นที่อ้าง  ทั้งพวกอุบาลีวงศ์ที่ได้เป็นใหญ่ในเมืองสิงขัณฑะ  ให้บรรพชาอุปสมบททั่วทุกแห่งทุกตำบลในวงศ์เดียวกันกาลบัดนี้เล่า  ก็ปฏิบัติพานจะจืดจางหาเหมือนท่านแต่ก่อนไม่  มีเหตุต่างๆ น่ารำคาญน่าสงสัยไม่สู้สบาย          บัดนี้ข้าพเจ้าทั้งหลาย  ได้พบพระสงฆ์ลังกาที่ท่านเข้าไปอยู่ในสยามประเทศถึง ๒ ปี  ข่าวคราวอย่างไรของพระสงฆ์แลคฤหัสถ์ที่ปฏิบัติพระพุทธศาสนาในเมืองโน้น  ท่านเล่าให้ข้าพเจ้าทั้งปวงฟังได้ทราบทุกอย่างทุกประการแล้ว  แลข้าพเจ้าทั้งปวงได้ได้ฟังข้อกิจการสัมมาปฏิบัติต่างๆ ในพวกพ้องของท่านที่อยู่ในวัด ๒ – ๓ แห่งมีวัดบวรนิเวศเป็นต้น  ข้าพเจ้าทั้งปวงชอบใจนัก  ทั้งได้เห็นได้พบภิกษุ ๕ องค์ที่ออกมาครั้งนี้ด้วย  ได้พูดจาสังสนทนากันแล้ว  พวกข้าพเจ้า ๒๐ เศษ จึงได้พร้อมกันปรึกษาว่า  แม้ไฉนหนอเราทั้งหลายจะได้ปฏิบัติในจารีตศีลแลการวินัยกิจทั้งปวงให้เหมือนพระสงฆ์พวกนี้จงทุกประการ  ถ้าได้ดังนั้นแล้วจะดีนัก  ข้าพเจ้าทั้งปวงเกิดจิตศรัทธาเลื่อมใสยิ่งนักทีเดียว  เป็นความจริงด้วยความบาลีอรรถกถาอย่างไรพวกท่านก็ว่าอย่างนั้น ท มิได้ดื้อดึงถือคติอาจารย์มากกว่าอรรถาธิบายในพระคัมภีร์            เหตุดังนั้นข้าพเจ้าทั้งหลายอ้อนวอนมาถึงท่านผู้มีอายุ พระวชิรญาณเถระ  จงได้มีความเอ็นดูกรุณาแก่ชาวสิงหฬ  ที่ถือพระพุทธศาสนาโดยใจซื่อสัตย์สุจริตเหมือนอย่างพวกข้าพเจ้า ๒๐ เศษนี้เถิด  ขอโปรดได้จัดพระเถระองค์หนึ่งซึ่งฉลาดในพระธรรมวินัย  อาจเป็นอาจารย์อุปัชฌาย์ให้บรรพชาอุปสมบทแก่กุลบุตรต่อไปให้เป็นประธาน  มีภิกษุสัก ๑๐ องค์เศษเป็นบริวารออกมายังลังกานี้  ให้มาตั้งปฏิบัติประเวณีอย่างพวกท่านปฏิบัติ  อยู่ในที่นี้อีกสักเหล่าหนึ่งก็จะดีนักหนา  จะดีกว่านิกายทั้งสอง คือ อุบาลีวงศ์แลมะรัมมะวงศ์ ที่มีอยู่เดี๋ยวนี้อีกเป็นแท้  จะมีผู้นับถือตามด้วยมากอยู่  ครั้งนี้ผู้เห็นผู้รู้ในสิงหฬที่ได้ฟังข่าวคราวที่ภิกษุเข้าไปยังสยามประเทศเล่าให้ฟังแล้ว  ก็พากันซ้องสาธุการสรรเสริญแต่พวกหมู่คณะของท่านมีมากนัก  ด้วยการรู้การเรียนด้วยข้อปฏิบัติศาสนกิจทั้งปวง  ข้าพเจ้าทั้งหลายขอเชิญท่านช่วยคิดอ่านตามประทีปคือสติปัญญาของท่าน  ให้มาส่องสว่างให้คนได้เห็นดวงแก้วทั้งหลายอันบรรทุกอยู่ในภาระ  คือพระศาสนาแห่งพระทศพลในเกาะลังกานี้เถิด  หนังสือข่าวคราวทั้งปวงอันนี้  พระโสภิตะศิริธรรมเถระ  ขอถวายพระบรมธาตุแก่พระวชิรญาณเถระ ๖ พระองค์ใส่เจดีย์งาฝากมาด้วยแล้ว แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 09:46:46 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:44:55 ]

ความคิดเห็นที่ 10 (ต่อ)          สมณทูตซึ่งออกไปเมื่อครั้งแรกปี พ.ศ. ๒๓๘๕  ยังไม่ได้คัมภีร์พระไตรปิฎกกลับเข้า  เนื่องจากเหตุที่แจ้งไว้ในสมณสันเทศ  ของสังฆนายก วัดบุบผารามแลอุโบสถาราม เมืองสิงขัณฑนคร นั้นแล้ว  ต่อมาในปีพ.ศ. ๒๓๘๗ พระปลัดสังข์ วัดบวรนิเวศฯ (คือพระสุภูติ)ออกไปหาพระไตรปิฎกอีกครั้งหนึ่ง  ได้คัมภีร์ที่ยังขาดฉบับจากเมืองลังกามาเพิ่มเติมหลายคัมภีร์  พระไตรปิฎกในประเทศนี้จึงบริบูรณ์แต่ในรัชกาลนั้นเป็นต้นมา  และตั้งแต่นั้นต่อมาก็มีชาวลังกาทั้งพระสงฆ์และคฤหัสถ์ไปมาติดต่อกับวัดบวรนิเวศฯ มิได้ขาด          มีคำกล่าวแต่โบราณมาว่า ในรัชกาลที่ ๑ แม้ใครมีฝีมือรบพุ่งการศึกก็เป็นคนโปรด  ในรัชกาลที่ ๒ แม้ใครมีฝีปากในโคลงกลอนกาพย์ฉันท์ก็เป็นคนโปรด  ในรัชกาลที่ ๓ แม้ใครมีจิตศรัทธาการบุญการกุศลสร้างวัดวาอารามก็เป็นคนโปรด  หากคำกล่าวนี้เป็นจริงดังว่า  ลองพิจารณาในเรื่องสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณทรงฟื้นพระพุทธศาสนาและการบำรุงพระพุทธศาสนาให้เจริญรุ่งเรืองอย่างไม่เคยปรากฏมาแต่ก่อนเช่นนี้แล้ว  พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระบรมเชษฐาธิราชจะทรงรักใคร่ทรงเมตตากรุณาสมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอพระองค์นี้สักปานใด แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 16:11:31 แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 09:57:43 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:46:17 ]

ความคิดเห็นที่ 11 ตอนที่ ๔  ประกาศพระพุทธศาสนา  จบเพียงเท่านี้ครับ เช่นเคย...ขอความกรุณาทุกท่านที่แวะเข้ามาคนละคลิกนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 09:52:01 ]

ความคิดเห็นที่ 12 มาแล้วคะ ตั้งแต่พรุ่งนี้ไปฝากรบกวนหลังไมค์ไว้นะคะ  เพราะสาวจะไม่อยู่ 7 วันคะ ขอบคุณมากๆคะ จากคุณ : sawkitty - [ 25 ก.พ. 51 09:57:39 ]

ความคิดเห็นที่ 13 วิ่งตามมาอ่านค่ะ จากคุณ : little kitty - [ 25 ก.พ. 51 10:01:42 ]

ความคิดเห็นที่ 14 มาลงชื่อจ้า  ไว้อ่านตอนเย็นนะคะ จากคุณ : biebie999 - [ 25 ก.พ. 51 11:23:31 ]

ความคิดเห็นที่ 15 กระทู้ที่แล้ว จิ๋วแสดงความคิดเห็นคนแรกเลย  คุณกัมม์ไม่เห็นซะอย่างนั้น  (แง) ตามอ่าน ตามเก็บค่า ลืมทักทายเลย   สวัสดีคุณ sawkitty   สวัสดีพี่แมวเหมียว และจูจุ๊ฟ เพื่อนบีจ้าาาา แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 12:29:52 จากคุณ : ปริยวาที - [ 25 ก.พ. 51 12:28:33 ]

ความคิดเห็นที่ 16 ลงชื่อไว้ว่ามาถึง แต่ยังอ่านได้ไม่ครบถ้วนครับ จากคุณ : จำปูน (อ่างหยก) - [ 25 ก.พ. 51 14:38:22 ]

ความคิดเห็นที่ 17 สวัสดีครับ คุณ sawkitty  จะดูแลให้ครับ  บอกรหัสมา. สวัสดีครับ คุณ little kitty เดี๋ยวหกล้มนะครับ   สวัสดีครับ คุณ biebie999 ยินดีครับ เรายังอยู่กันตรงนี้อีกนาน สวัสดีครับ คุณ ปริยวาที  ขออภัยอย่างสูง  แก่แล้วมักหูตาฝ้าฟางน่ะครับ ผิดพลาดประการใด  ทักท้วงด้วยนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 14:40:52 ]

ความคิดเห็นที่ 18 อ้า....สวัสดีครับ คุณ จำปูน จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 14:42:22 ]

ความคิดเห็นที่ 19 ขอเล่าเรื่องพระพุทธโฆษาจารย์ (ฉิม) # ๓ ต่อจากคุณกัมม์   เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จเสวยราชย์  พระพุทธโฆษาจารย์ (ฉิม) เกรงว่าจะถูกถอดจากราชาคณะ ด้วยทรงอาฆาต  ถึงเตรียมตัวจะกลับไปอยู่เมืองเพชรบุรีถิ่นเดิม  แต่พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกลับทรงพระกรุณาโปรดฯให้พ้นโทษ  ตรัสยกย่องว่าพระพุทธโฆษาจารย์ชำนาญพระปริยัติธรรมมาก  ให้เลื่อนฐานันดรขึ้นเป็นสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ ตำแหน่งเจ้าคณะกลางมาครองวัดมหาธาตุฯ   สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ฉิม) ก็เกิดเลื่อมใสในพระคุณธรรมที่ไม่ทรงพยาบาทว่าพระองค์ทรงเป็นบัณฑิตย์โดยแท้  จึงแต่งคาถาถวายพรอันขึ้นด้วยบทว่า "ยํ ยํ เทวมนุสฺสานํ มงฺคลตฺถายภสิตํ" ถวายสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวชอบพระราชหฤทัยจึงโปรดฯให้พระสงฆ์สวดคาถานั้นข้างท้ายพระปริตร  ยังสวดมาจนทุกวันนี้ จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 25 ก.พ. 51 15:20:55 ]

ความคิดเห็นที่ 20 เล่าต่อเรื่องการตั้งคณะสงฆ์ธรรมยุติกาในลังกาทวีป ตั้งแต่มีสมณทูตเข้ามาแล้ว  ต่อมาก็มีชาวลังกาทั้งพระสงฆ์และคฤหัสถ์ไปมาติดต่อกับสำนักบวรนิเวศฯมิใคร่ขาด  จนที่สุดเมื่อถึงรัชกาลที่ ๔ ชาวลังกาทูลขอให้ส่งคณะสงฆ์ออกไปอุปสมบทตั้งวงศ์ธรรมยุติกาที่ในลังกาทวีป  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดฯให้พระอโนมมุนี (ศรี  ซึ่งภายหลังได้เป็นที่สมเด็จพระพุฒาจารย์ อยู่วัดประทุมคงคา)  นำคณะสงฆ์ออกไปลังกาทวีปอีกครั้งหนึ่งเมื่อ พ.ศ. ๒๓๙๔  แต่การที่จะตั้งวงศ์ธรรมยุติกาหาสำเร็จตามประสงค์ไม่  เพราะพระสงฆ์ลังกาเกิดเกี่ยงแย่งกันเอง  ด้วยพวกนิกายอุบาลีวงศ์ (เรียกในลังกาอีกอย่างหนึ่งว่า สยามวงศ์)  อ้างว่าเป็นของพระสงฆ์ไทยอยู่แล้ว  ฝ่ายพวกนิกายพม่าซึ่งเรียกว่า มรัมวงศ์ ก็อ้างว่าพระสงฆ์ธรรมยุติการับอุปสมบทจากนิกายรามัญร่วมสมณวงศ์กับตนอยู่แล้ว  ทั้งสองฝ่ายไม่ปรองดองกัน การที่จะตั้งคณะสงฆ์ธรรมยุติกาในลังกาทวีปจึงไม่สำเร็จ ถึงรัชกาลที่ ๕ มีพระสงฆ์ลังกามรัมวงศ์ พระเถระที่เป็นหัวหน้าชื่อ สิริสุมนติสสะ รูป ๑  ชื่อ ปัญญาเสขร รูป ๑  เข้ามาขอบวชแปลงเป็นธรรมยุติกาที่ในกรุงเทพฯ  ได้แปลงตามปรารถนา  สมเด็จพระสมณะเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ทรงเป็นอุปัชฌาย์  แต่ดูเหมือนจะกลับไปตั้งคณะธรรมยุติกาไม่สำเร็จอีก ข้อมูลเพิ่มเติมเรื่องพระพุทธโฆษาจารย์ (ฉิม) และการตั้งคณะสงฆ์ธรรมยุติกาในลังกา จากหนังสือเรื่อง "ความทรงจำ" พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ในบล็อกของคุณกัมม์ http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&date=30-03-2007&group=8&gblog=3 แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 15:52:26 จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 25 ก.พ. 51 15:21:54 ]

ความคิดเห็นที่ 21 "แต่ถึงกระนั้น การเสด็จมาครองวัดบวรนิเวศน์ฯ ก็ยังความเดือดร้อนรำคาญมาสู่พระองค์หลายอย่าง เพราะเสด็จเข้ามาอยู่ใกล้จึงถูกกรมหมื่นไกรสรวิชิตเบียดเบียนทำร้ายหนักขึ้น จนถึงหาเหตุให้สึกพระสุเมธมุนีที่เป็นพระอุปัชฌาย์ และเบียดเบียนด้วยประการต่างๆ แม้จนแกล้งใส่บาตรพระธรรมยุติกาด้วยข้าวต้มให้ร้อนมือที่อุ้มบาตรก็ยังกระทำ สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณ ทรงทราบก็ทรงรับความเจ็บช้ำในพระหฤทัยมาตลอดอายุของกรมหมื่นไกรสรวิชิต" เท่าที่ผมจำได้ ท่านที่กลั่นแกล้งดังกล่าวคือ พระองค์เจ้าไกรสร กรมหลวงรักษ์รณเรศร ไม่ใช้พระองค์เจ้าสุทัศน์ กรมหมื่นไกรสรวิชิต นะครับ จากคุณ : ... - [ 25 ก.พ. 51 17:02:03 A:10.7.37.127 X:202.28.181.200 TicketID:048615 ]

ความคิดเห็นที่ 22 สวัสดีครับคุณ เพ็ญชมพู สวัสดีครับคุณ ... (TicketID:048615) ขอบพระคุณมากครับที่กรุณาทักท้วง แก้ไขแล้วครับ และขออภัยทุกๆ ท่านอย่างสูงครับ แก้ไขเมื่อ 25 ก.พ. 51 19:53:03 จากคุณ : กัมม์ - [ 25 ก.พ. 51 19:46:54 ]

ความคิดเห็นที่ 23 สวัสดีค่ะคุณกัมม์ แฟนคลับตามมาอ่านและเซฟแล้วค่ะ ขอบคุณมากๆค่ะ จากคุณ : คุณหนูแก้มใส - [ 25 ก.พ. 51 20:13:21 ]

ความคิดเห็นที่ 24 เข้ามาเก็บความรู้จากคุณกัมม์และคุณเพ็ญชมพู ขอบคุณมาก ๆ ครับ และจะตามอ่านตอนต่อ ๆ ไปด้วยนะครับ จากคุณ : วศินสุข - [ 25 ก.พ. 51 21:59:43 ]

ความคิดเห็นที่ 25 เกรงใจคุณกัมม์จัง มาดูดความรู้ทุกตอน แต่โหวตให้ไม่ได้ :X จากคุณ : ps_addict - [ 26 ก.พ. 51 01:38:00 ]

ความคิดเห็นที่ 26 ภาษามคธนี้ใช่บาลีหรือไม่ครับ ลองค้นดูแล้วก็ยังไม่เข้าใจ ไกเกอร์ บาลีเป็นภาษาหนึ่งของภาษามาคธี (มคธ) Windish หลังพระพุทธเจ้าปรินิพพาน สาวกได้สร้างภาษาใหม่โดยนำภาษาของพระพุทธเจ้ามาดัดแปลง Kem & Minageff เห็นว่าบาลีเป็นภาษาซึ่งรวบรวมจากภาษาถิ่นต่างๆ Burnouf & Lassen เห็นว่าบาลีไม่ใช่ภาษามคธ เพราะภาษามคธ ในจารึกไม่เหมือนภาษาบาลี โดยเฉพาะ การใช้ ล, ร Westergard & Kuhn บาลีเป็นภาษาถิ่นของชาวอุชเชนี โดยใกล้เคียงกับภาษาจารึกในแคว้น คุชราต (ภาษาปรากฤตชนิดหนึ่ง) พระเจ้าอโศก มีลูกคือ พระมหินทร นำไปที่ลังกา Sten Konow ถิ่นกำเนิดลาบีอยู่ที่ภูเขา วินธัย เป็นภูเขาคั่นเหนือกับใต้ และบาลีมีความหมายใกล้เคียง กับ ปีศาจี (ไปศาจี : ใช้ในแถบตะวันตกเฉียงเหนือ) Oldenberg บาลีเป็นภาษาของแคว้นกาลิงคะ (ในแคว้นโอริสสาปัจจุบัน) การติดต่อระหว่างมคธกับลังกา มีมานานโดยมี กาลิงคะเป็นเมืองเชื่อม Muller บาลีเป็นภาษาของแคว้นกาลิงคะ เพราะเชื่อมระหว่างลังกากับแคว้นพิหาร พระพุทธโฆษาจารย์ บาลีไม่มีชื่อในแต่ก่อน แต่มีอยู่แน่นอน แต่ก่อนใช้มูลภาษา(ภาษาดั้งเดิม) หรือเรียก ตันติภาษา (ตันติ = มีแบบแผน) โดยยกคำคำหนึ่งขึ้นมาจาก กัจจายนัวยา กรณภูมิ และรูปสิทธิปกรณ “ สา มาคธี มูลภาสา ยยาทิกัปปิกา พรัหมโนจัสสุตาลาปา สัมพุทธาวาปิ ภาสาร” จากคุณ : ps_addict - [ 26 ก.พ. 51 02:43:09 ]

ความคิดเห็นที่ 27 ตามมาลงชื่ออ่าน (แต่ยังอ่านไม่จบ) นะคะ แฟนพันธุ์แท้ คุณกัมม์ ในชื่อใหม่ค่ะ จากคุณ : ผู้รักสงบ - [ 26 ก.พ. 51 03:02:14 ]

ความคิดเห็นที่ 28 เรื่องภาษาบาลี มีข้อถกเถียงกันมากมาย บ้างว่าบาลีไม่ชื่อภาษาแต่หมายถึงพระไตรปิฎก บ้างก็ว่าเป็นภาษาบาลีคือภาษามาคธี (ภาษาที่พูดกันอยู่ที่แคว้นมคธ) ศาสตราจารย์ (พิเศษ) เสฐียรพงษ์ วรรณปก ราชบัณฑิต สาขาศาสนศาสตร์ ประจำราชบัณฑิตยสถาน ในนามปากกาว่า  ไต้ ตามทาง เขียนสรุปไว้ในตอนท้ายของคอลัมน์ ธรรมะใต้ธรรมาสน์  เรื่องความเป็นมาของพระไตรปิฎก ในหนังสือพิมพ์ข่าวสด ดังนี้ เมื่อยอมรับว่า ภาษาบาลีก็คือภาษามาคธี ก็ไม่น่าจะมีปัญหาว่า ภาษาบาลีมีถิ่นกำเนิดที่ไหนเพราะชื่อ "มาคธี" (ภาษาที่พูดกันอยู่ที่แคว้นมคธ) ก็บ่งบอกถิ่นกำเนิดอยู่แล้วในตัว แต่เรื่องมันไม่ง่ายอย่างนั้น ยังมีนักปราชญ์อีกหลายท่านมีความคิดเห็นขัดแย้งกันอยู่ในเชิงวิชาการในที่นี้จึงขอประมวลเพื่อศึกษาดังต่อไปนี้ ๑. บูร์นูฟ (Burnouf) และลาสเซน (Lassen) ไม่ยอมรับว่าภาษาบาลีเป็นภาษาเดียวกับ (หรือมีรากฐานมาจาก) ภาษามาคธี โดยให้เหตุผลว่า ภาษาทั้งสองมีความแตกต่างกันในลักษณะสำคัญหลายอย่างอาทิ - ในภาษามาคธีมี ล อย่างเดียว เสียง ร เดิมในภาษาสันสกฤตจะกลายเป็น ล หมด แต่ในภาษาบาลีมีทั้ง ร และ ล ในบางกรณี ร อาจกลายเป็น ล ได้บ้าง แต่ก็มิใช่กฎตายตัว เช่น ลุชฺชติ เอลณฺฏ ลุทฺท อนฺตริกฺข มาลุต กุมฺภีล - ในภาษามาคธีไม่มีเสียง ส เสียง ส ในภาษาสันสกฤตเมื่อเขียนเป็นมาคธีจะกลายเป็น ศ หมด แต่จะคงรูปเป็น ส ตามเดิมในภาษาบาลี - นัยกลับกัน ศ ในภาษาสันสกฤตจะกลายเป็น ส ในภาษาบาลี แต่จะคงรูปเดิมในภาษามาคธี - ย ระหว่างสระทั้งสอง (intervocalic ya) จะคงรูปไว้ในภาษาบาลี แต่จะเปลี่ยนเป็นอย่างอื่นในภาษามาคธี เช่น แปลงเป็น ช หรือลบทิ้งเสีย เช่น อริย แปลงเป็น อริช หรือลบ ย ทิ้งเป็น อริอ (เขียนเป็นอักษรโรมัน จะเห็นชัดขึ้นดังนี้ ari-y-a=ari-j-a or ari -a) -อ การันต์ ปฐมาวิภัติ เอกพจน์ ทั้งปุงลิงค์ และนปุงสกลิงค์ ในภาษามาคธี จะลงท้ายด้วยเสียง เอ แต่ในภาษาบาลี ปุงลิงค์ เป็น โอ นปุงสกลิงค์ เป็น อํ นาน ๆ ครั้งจะปรากฏเสียง เอ บ้างแต่มิใช่กฎตายตัว เมื่อภาษาทั้งสองนี้เข้ากันไม่ได้ในสาระสำคัญดังกล่าว นักปราชญ์ที่กล่าวนามมานี้จึงไม่เห็นด้วยกับความเชื่อที่ว่า ภาษาบาลีเป็นภาษาเดียวกับภาษามาคธี หรือมีวิวัฒนาการมาจากภาษามาคธี ๒. อีกพวกหนึ่งอาทิ เวสเตอร์การ์ด (Westergard) และคูห์น (Kuhn) สันนิษฐานว่าถิ่นกำเนิดภาษาบาลีคือ เมืองอุชเชนี โดยอ้างศิลาจารึกพระเจ้าอโศกมหาราชที่ค้นพบที่คีรนา (Girma Inscription) ว่า ภาษาที่ใช้ในศิลาจารึกละม้ายคล้ายคลึงกับภาษาบาลีในส่วนสำคัญๆ และตามประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาก็บ่งว่า พระมหินทเถระ ประสูติและเจริญเติบโตที่เมืองอุชเชนี ย่อมเป็นที่แน่นอนว่าเมื่อท่านไปสืบศาสนาที่ลังกา ก็จักต้องประกาศเผยแผ่ด้วยภาษา "น้ำนม" (mother tongue) ของตน ๓. อาร์.โอ.ฟรังเก (R.O.Franke) มีความเห็นว่า ถิ่นกำเนิดของภาษาบาลีไม่ควรอยู่แคบ ๆ แค่เมืองอุชเชนี ควรจะเป็นบริเวณตั้งแต่ตอนกลางของเทือกเขาวินธัย ไปจนถึงด้านตะวันตกแห่งเทือกเขาเดียวกัน สเตน โกโนว์ (Sten Konow) เห็นว่ากำเนิดภาษาบาลีอยู่แถบเทือกเขาวินธัยเช่นเดียวกันฟรังเกมีความคิดเห็นเพิ่มเติมว่า ภาษาบาลีมีความใกล้เคียงกับภาษาไปศาจี ๔. โอลเดนเบอร์ก (Oldenberg) นักปราชญ์เยอรมันมีความเห็นว่า ภาษาบาลีถือกำเนิดที่แคว้นกลิงครัฐ นักปราชญ์ท่านนี้ปฏิเสธพงศาวดารเรื่องพระมหินท์ไปสืบศาสนาที่ประเทศลังกาว่าไม่มีความจริงทางประวัติศาสตร์ ตามความคิดเห็นของเขา พระพุทธศาสนาและพระไตรปิฎกไปสู่ลังกาโดยการติดต่อกันอย่างธรรมดาระหว่างเกาะลังกา กับแคว้นกลิงครัฐของอินเดีย ดังนั้น ภาษาพระไตรปิฎกจึงน่าจะเป็นภาษาของแคว้นกลิงครัฐมากกว่า ทั้งยังเห็นว่าภาษาบาลี มีลักษณะร่วมหลายอย่างที่คล้ายกันกับภาษาในศิลาจารึก ที่ค้นพบที่ Khandagiri ในแคว้นกลิงครัฐ ยังมีอีกหลายทัศนะที่แตกต่างออกไป ยกมาเท่านี้พอเป็นตัวอย่างเพื่อแสดงว่ามติเกี่ยวกับกำเนิดของภาษาบาลียังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ไม่ยุติลงได้ นักการศาสนาและนักประวัติศาสตร์ต่างก็ยกหลักฐานมาขัดแย้งกันคนละทางสองทาง ซึ่งล้วนมีเหตุผลน่ารับฟังทั้งนั้น ความยุ่งยากอีกประการหนึ่งก็เห็นจะอยู่ที่ชื่อของภาษานี้ไม่ปรากฏว่าเป็นชื่อเรียกภาษาถิ่นใดๆ มาก่อนในสมัยพุทธกาล เพิ่งปรากฏใช้เมื่อพระพุทธศาสนาแพร่ไปสู่ลังกาแล้ว ขณะเดียวกันพระอรรถกถาจารย์ ท่านใช้คำนี้ในความหมาย ๒ ประการคือ บางครั้งท่านใช้หมายถึงคัมภีร์ชั้นต้นของพระพุทธศาสนา คือพระไตรปิฎก (ดังตัวอย่างเช่น ปาลิมตฺตํ อิธานีตํ นตฺถิ อฏฺฐกถา อิธ - ที่นำมานี้มีแต่พระไตรปิฎกเท่านั้น ไม่มีอรรถกถา เป็นต้น) แต่บางครั้งใช้เป็นชื่อของภาษา และในความหมายหลังนี้ท่านว่า บาลีเป็นภาษาเดียวกับมาคธี หรือมาคธิกโวหาร ที่เข้าใจว่าเป็นภาษาที่พระพุทธเจ้าตรัส ที่น่าพิจารณาก็คือ พระอรรถกถาจารย์ท่านใช้คำแปลกดังนี้ สมฺมาสมฺพุทฺเธน วุตฺตปฺปกาโร มาคธิโก โวหาโร - ภาษามาคธี แบบ ที่พระพุทธเจ้าตรัส (ปการ-แบบ, ชนิด, อย่าง, สไตล์) คงหมายความว่า พระพุทธองค์ ทรงใช้ภาษามาคธีแน่นอน แต่เนื่องจากพระองค์มิใช่ชาวมคธโดยกำเนิดสำเนียงของพระองค์อาจผิดเพี้ยนจากชาวพื้นเมืองมคธ และทรงใช้ศัพท์ ใช้คำอันเป็นอารามิกโวหาร บรรยายคำสอนของพระองค์เป็น แบบ หรือสไตล์ของพระองค์โดยเฉพาะ ตัวอย่างที่เห็นได้ง่ายในปัจจุบันนี้ เวลาพระเทศน์โดยใช้ภาษาเดียวกันกับเรา เรายังเห็นว่าเป็นภาษาหนึ่งต่างหากที่มีวิธีการพูดและใช้คำศัพท์เฉพาะ ยากที่จะเข้าใจ เพราะฉะนั้น มาคธีแบบที่พระพุทธเจ้าตรัส จึงเป็นอีกแบบหนึ่งของภาษาของชาวมคธ มิใช่มาคธีบริสุทธิ์ และได้กลายมาเป็นภาษากลางในการประกาศพระพุทธศาสนาอย่างกว้างขวางต่อมา http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=5399&start=60&postdays=0&postorder=asc&highlight= จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 26 ก.พ. 51 08:30:11 ]

ความคิดเห็นที่ 29 มีหนังสือเขียนเกี่ยวกับผลที่ตามมาของการตั้งนิกายธรรมยุติขึ้นมาหลายเล่ม  ส่วนใหญ่เป็นความขัดแย้งระหว่างธรรมยุติกับมหานิกายซึ่งเป็นคณะสงฆ์เก่าแก่และส่วนใหญ่ของไทย หนังสือเก่าที่เคยอ่านมากว่า ๒๐ ปีแล้วคือ ศึกสมเด็จ ช่วงนี้กำลังอ่านรายงานวิจัยของธรรมศาสตร์ ที่พิมพ์เป็นเล่มมานาน แล้วก็เลหลังขายเล่มละ ๕ บาท เราก็คิดในแง่ทั่วไปว่า ความขัดแย้งย่อมมีอยู่ทุกที่ จากคุณ : NickyNick - [ 26 ก.พ. 51 09:23:20 ]

ความคิดเห็นที่ 30 คุณ NickyNick คงจะสนใจเรื่องนี้ http://www.geocities.com/Tokyo/Highrise/3418/b_war_re.htm จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 26 ก.พ. 51 09:38:03 ]

ความคิดเห็นที่ 31 โอ เข้ามาขอบคุณคุณเพ็ญชมพูครับ จากคุณ : ps_addict - [ 27 ก.พ. 51 02:20:06 ]

ความคิดเห็นที่ 32 ขอบคุณคุณเพ็ญชมพูมากครับ จากคุณ : NickyNick - [ 27 ก.พ. 51 08:29:39 ]

ความคิดเห็นที่ 33 สวัสดีครับ คุณ คุณหนูแก้มใส สวัสดีครับ คุณ วศินสุข สวัสดีครับ คุณ ps_addict สวัสดีครับ คุณ ผู้รักสงบ สวัสดีครับ คุณ เพ็ญชมพู สวัสดีครับ คุณ NickyNick ขอบพระคุณทุกคลิก ทุกความคิดเห็นนะครับ เมื่อพูดถึงธรรมยุติ  หลายท่านมักคิดถึงพระที่มีสมณศักดิ์ พอพูดถึงมหานิกาย  กลับนึกถึงพระอาจารย์มั่น หลวงปู่แหวน เรื่องนี้เป็นการศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรม  ซึ่งเป็นไปได้ทั้งสองนิกายแล้วแต่ความสามารถของแต่ละบุคคล ถ้าอย่างนั้นธรรมยุติคืออะไร   สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ พระวชิรญาณเดิมบวชเป็นในมหานิกายทรงศึกษาฝ่ายวิปัสนาธุระในพรรษาแรก  (เป็นการบวชตามราชประเพณี ไม่ได้ทรงหนีราชภัย  เพราะในขณะนั้นไม่มีใครล่วงรู้ได้ว่าพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้าจะด่วนเสด็จสวรรคต) เมื่อเหตุการณ์ฝ่ายบ้านเมืองเปลี่ยนราชสมบัติได้กับกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์  สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอจึงเปลี่ยนมาทรงศึกษาฝ่ายคันธุระ  ตั้งพระหฤทัยจะศึกษาภาษามคธเพื่อจะเรียนพระไตรปิฎกอย่างจริงจัง เมื่อศึกษาจนถ่องแท้แล้วก็ทรงทราบว่าพระวินัยที่ปฏิบัติกันมาฝั่นเฟือนมานานแล้ว  จะเรียนปรึกษาใครในตอนนั้นก็ไม่มี  จนทรงท้อพระหฤทัย  ต่อมาได้พบพระสุเมธมุนี (พระสุเมธมุนี เป็นชื่อตำแหน่งพระราชาคณะฝ่ายรามัญ) ทรงศึกษาข้อปฏิบัติของรามัญนิกาย  ทรงเห็นว่าไม่ไกลจากที่บัญญัติไว้ในพระไตรปิฎกนัก  จึงทรงบวชแปลเป็นรามัญนิกายอีกครั้งหนึ่ง  แต่ก็ไม่ได้ร่วมสังวาสกับพระมอญทั่วไป  ร่วมแต่พระมอญในคณะของพระสุเมธมุนีเท่านั้น ต่อมาเมื่อทรงมาครองวัดบวรนิเวศแล้ว  จึงได้จัดตั้งระเบียบวัตรปฏิบัติสำหรับสงฆ์ขึ้นใหม่ในวัดบวรนิเวศ  โดยถือพระธรรมวินัยในพระไตรปิฎกเป็นหลัก  วัตรปฏิบัติที่พระสงฆ์มหานิกายและพระสงฆ์รามัญนิกายถือปฏิบัติมาอย่างใด  ทรงสอบสวนกับพระไตรปิฎกแล้วเห็นว่าถูกต้องไม่ขัดต่อพระธรรมวินัยก็คงไว้  ถ้าเห็นว่าอย่างใดผิดก็เลิกหรือทรงแก้ไขให้ถูกต้องตามพุทธบัญญัติ นิกายนี้จึงได้ชื่อว่า ธรรมยุติ (ยุติตามพระธรรม) ต่างกันที่วัตรปฏิบัติเท่านั้นเอง  ซึ่งวัตรปฏิบัติของธรรมยุติเป็นทั้งมหานิกายและรามัญนิกายรวมกันเท่านั้นเองครับ ขอบพระคุณคุณ เพ็ญชมพู  ไว้ด้วยครับ แก้ไขเมื่อ 27 ก.พ. 51 08:45:31 จากคุณ : กัมม์ - [ 27 ก.พ. 51 08:43:11 ]

ความคิดเห็นที่ 34 รู้สึกผมจะเขียนคำ ธรรมยุต ผิดไป ทำให้คุณกัมม์เขวเหมือนกัน ถ้าเติมสระอิ จะใช้ในคำ ธรรมยุติกา หรือธรรมยุติกนิกาย แต่ถ้าเดี่ยวๆโดดๆ ก็ธรรมยุตเฉยๆ ไม่มีอิ เมื่อคืนอ่านหนังสือเล่มที่ว่าไว้ข้างบนซะมึนหัวไปหมด เป็นหนังสือโครงการตำราสังคมศาสตร์ธรรมศาสตร์พิมพ์รุ่นแรกๆ แต่เป็นวิทยานิพนธ์ของนักศึกษาศิลปากรครับ  ชื่อจั่วหัวเกี่ยวกับยังเติร์กในคณะสงฆ์ช่วงปี ๒๔๗๗-๒๔๘๔ จากคุณ : NickyNick - [ 27 ก.พ. 51 09:10:42 ]

ความคิดเห็นที่ 35 เข้ามาแจมรายวัน วันนี้ไม่ต้องวิ่งค่ะ (กลัวหักล้มหัวทิ่ม..อิอิ) รออ่านตอนต่อไปอยู่นะคะ ฟิ้วววว... จากคุณ : little kitty - [ 27 ก.พ. 51 10:48:07 ]

ความคิดเห็นที่ 36 สวัสดีครับ พี่กัมม์ ขอโทษทีที่เข้ามาช้าไปหน่อย เพิ่งกลับจากธุระ กดโหวตให้แล้วนะครับ เดี๋ยวจะมาตามอ่านทีหลังครับ จากคุณ : ฟ้าสีคราม (wenxuan1983) - [ 27 ก.พ. 51 23:38:04 ]

ความคิดเห็นที่ 37 สวัสดีครับ พี่นิค สวัสดีครับ คุณ little kitty สวัสดีครับ คุณ ฟ้าสีคราม ติดธุระหลายอย่าง  ขออภัยไว้ด้วยนะครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 28 ก.พ. 51 16:45:19 ]

ความคิดเห็นที่ 38 เข้ามาช้าตามเคย เพราะคนข้างๆเปื่อย... ความแก่ไม่ปราณีใคร ค่อยๆตามอ่านค่ะ ให้2คลิกเลย แก้ไขเมื่อ 01 มี.ค. 51 23:15:14 จากคุณ : แม่ (obst) - [ 1 มี.ค. 51 23:14:32 ]

ความคิดเห็นที่ 39 สวัสดีครับคุณ แม่ (obst) ขอให้หายป่วยไวๆ นะครับ เรียนเชิญทุกท่าน พระจอมเกล้า - พระจอมปราชญ์ ตอนที่ ๕ ปลายแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K6389507/K6389507.html จากคุณ : กัมม์ - [ 4 มี.ค. 51 09:05:19 ]

ความคิดเห็นที่ 40 พระจอมเกล้า - พระจอมปราชญ์ ตอนที่ ๑ เมื่อทรงพระเยาว์ http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2008/02/K6322290/K6322290.html จากคุณ : กัมม์ - [ 12 มี.ค. 51 20:58:20 ]