PANTIP.COM : K6483460 ขอคำจำกัดความของคำว่า "ปราบดาภิเษก" หน่อยครับ [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 13

^
^
^
ขออภัยนะคะ ข้างบนอ่านยากไปหน่อย ทำบรรทัดห่างแล้ว แต่พอโพสต์กลับเป็นแบบนั้น

เอาไปอีกหนึ่งเอกสาร แบบอ่านง่ายๆ

จากหนังสือ รวมเรื่องราชาภิเษก ธรรมเนียมราชตระกูลในกรุงสยาม พระราชานุกิจ และอธิบายว่าด้วยยศเจ้า, หน้า 1-2. (คัดลอกมากจากวิทยานิพนธ์ปริญญาเอกประวัติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ของ ดร.วรพร ภู่พงศ์พันธุ์เรื่อง กฎมณทียรบาลในฐานะหลักฐานประวัติศาสตร์ไทยสมัยอยุธยาถึง พ.ศ. ๒๓๔๘.)

...ตามตำราแล้ว ลักษณะราชาภิเษกของพระมหากษัตริย์ มี 5 ประการ รวมเรียกว่า ปัญจราชาภิเษก ได้แก่
1.อินทราภิเษก มี 3 ลักษณะคือ สมเด็จอมรินทราธิราชเอาเครื่องปัญจกกุธภัณฑ์ ทั้งห้ามาถวายเมื่อจะได้ราชสมบัติ เสี่ยงทายบุษยพระพิชัยราชรถมาจรดฝ่าพระบาทด้วยฤทธิอำนาจวาสนาบุญนั้น เหาะเหินมาโดยนพดลอากาศมีฉัตรทิพย์โอภาสมากางกั้น

2.โภคาภิเษก คือ เป็นชาติตระกูลพราหมณ์มหาศาลมีโภไคยไอศุริยสมบัติ อันบริบูรณ์ เป็นชาติตระกูลมหาเศรษฐีมียศบริวารและทรัพย์สมบัติอันรุ่งเรือง สมควรที่จะเป็นสมเด็จพระมหากษัตริย์ อันจะเป็นเจ้าพิภพปกครองอาณาประชาราษฎรทั้งหลาย และรู้จักลักษณะราชธรรมตราชูธรรม ทศกุศลผลอันจะเป็นประโยชน์โทษทัณฑ์และรู้ลักษณะที่จะแบ่งปันตัดรอนซึ่งทุกข์ของราษฎรอาวรณ์ในแผ่นดิน

3.ปราบดาภิเษก เป็นตระกูลกษัตริย์ขัตติยราช มีฤทธิอำนาจรบพุ่งหักหาญได้ราชฐานบ้านเมืองราชสมบัติด้วยฤทธิอาณาจักร และมีชัยชนะแก่ข้าศึกศัตรูทั้งปวงจะล่วง เข้ามาประทุษร้ายแก่สมเด็จพระมหากษัตริย์องค์นั้นมิได้

4.ราชาภิเษก คือ เมื่อสมเด็จพระบิดาพระมารดาทรงพระชราแล้ว และเห็น พระราชโอรสและพระราชบุตรี กษัตริย์ทั้งสองพระองค์นี้เป็นสวัสดิเชื้อชาติเนื้อพระวงศ์เท่ากัน และพระญาติวงศ์ทั้งสี่ตระกูลนั้นเห็นสมควรแก่พระลักษณะซึ่งจะเป็นสมเด็จพระมหากษัตริย์ เสวยราชสมบัติสืบพระวงศา

5.อุภิเษก คือ สมเด็จพระบิดามารดาเอาชาติตระกูลเสมอกัน มากระทำมงคลวิวาหะอุภิเษกให้ปกครองกันตามพระราชวงศา และกษัตริย์อันมาแต่ต่างประเทศเป็นสุขุมขัตติยชาติ มาราชาภิเษกด้วยพระญาติพระวงศ์

ตำราปัญจราชาภิเษกให้ข้อมูลว่าลักษณะราชาภิเษกมี 5 ประการ แต่เท่าที่คุ้นเคย ปฏิบัติ หรือเคยได้ยินมีอยู่ 3 ลักษณะคือ

ปราบดาภิเษก จะเห็นได้ว่า ปราบดาภิเษกในที่นี้ไม่ได้ใช้ ในความหมายแคบเพียงการใช้อำนาจล้มล้างราชวงศ์เก่าสถาปนาราชวงศ์ใหม่เท่านั้น ในหลายกรณีกล่าวถึงการพระราชพิธีราชาภิเษกและปราบดาภิเษกควบคู่กันไป เช่น ในสมัยสมเด็จพระเอกาทศรถ สมเด็จพระนารายณ์ และสมเด็จพระเจ้าอุทุมพร

ส่วนราชาภิเษกในตำราดูจะมีความหมายในอีกลักษณะหนึ่งผิดไปจากที่เคยเข้าใจกันมาและเป็นคนละเรื่องกับการประกอบพระราชพิธีบรมราชาภิเษก

ขณะที่อินทราภิเษกดูจะมีความหมายที่พิเศษมาก จากลักษณะอินทราภิเษก ทั้ง 3 ประการ แสดงให้เห็นว่า ผู้ที่จะทำการอินทราภิเษกได้ต้องไม่ใช่บุคคลธรรมดา หากแต่ต้องเป็น ผู้ที่มีบุญญาบารมีหรือมีฤทธานุภาพมากกว่าคนทั่วไป

อินทราภิเษก โดยทางปฏิบัติแล้ว ในสมัยอยุธยาถือว่าการอินทราภิเษกเป็นการประกอบพิธีราชาภิเษกในโอกาสพิเศษ พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร ทรงอธิบายว่า พิธีอินทราภิเษกเป็นพิธีเสริมฐานะของพระมหากษัตริย์ ทำนองว่าเป็นพระราชาธิราช ไม่มีหลักฐานยืนยันว่าพิธีนี้ทำทุกรัชกาลหรือไม่

ขอขอบคุณเจ้าของวิทยานิพนธ์และหนังสือข้างต้นด้วยค่ะ

จากคุณ : miu - [ 5 เม.ย. 51 22:43:20 A:218.212.226.67 X:218.186.9.6 TicketID:157305 ]