PANTIP.COM : K7435420 พระพุทธรูปยืนในวิหารวัดพระศรีสรรเพชญ์ สมัยกรุงศรีอยุธยา [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 4

....ครั้นวันพฤหัส เดือน ๑๒ แรม ๑๑ ค่ำปีฉลู เบญจศก จุลศักราช ๑๑๕๕ ให้จัดการปฏิสังขรณ์สร้างพระอุโบสถ มีกำแพงแก้วกระเบื้องปรุล้อมรอบ พื้นในกำแพงแก้วและหว่างพระระเบียงชั้นใน ก่ออิฐ ๔ ชั้น แล้วดาดปูนทำระเบียงล้อม ๒ ชั้น ผนังระเบียงข้างในประดับกระเบื้องปรุ ผนังห้องพระระเบียงเขียนลายแย่ง มุมพระระเบียงนั้นเป็นจัตรุมุขทุกชั้น มีพระวิหาร ๔ ทิศ บรรดาหลังคาพระอุโบสถ พระวิหาร พระระเบียงนั้นมุงกระเบื้องเคลือบสีเหลือง สีเขียวทั้งสิ้น ตรงพระวิหารทิศตะวันออกไปให้ขุดรากพระเจดีย์ใหญ่ กว้าง ๑๐ วา ลึก๕ ศอก ตอกเข็มเอาอิฐหักกระทุ้งให้แน่นแล้วเอาไม้ตะเคียนยาว ๙ วา หน้าศอกจัตุรัสเรียงระดับประกับกันตะราง ๒ ชั้น แล้วจึงเอาเหล็กดอกเห็ดใหญ่ยาว ๒ ศอกตรึงตลอดไม้แกงแนง ๒ ชั้น หว่างช่องแกงแนงนั้นเอาอิฐหักทรายถมกระทุ้งให้แน่นดี
รุ่งขึ้น ณ วันศุกร์ เดือน ๓ ขึ้น ๑๐ ค่ำ ปีขาล ฉศก จุลศักราช ๑๑๕๖ เวลาเช้า พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวพร้อมด้วยพระราชวงศานุวงศ์ เสนาพฤฒามาตย์ราชปุโรหิตโหราจารย์มายังที่ลานพระมหาเจดีย์ จึงให้ชักชะลอพระพุทธปฏิมากรทรงพระนามพระศรีสรรเพชญ ซึ่งชำรุดรับมาแต่กรุงเก่าเข้าวางบนราก ได้ศุภฤกษ์ประโคม ฆ้อง กลอง แตร สังข์ดุริยางค์ดนตรี พิณพาทย์ เสด็จทรงวางอิฐทอง อิฐนาก อิฐเงิน ก่อราก ข้าทูลละอองธุลีพระบาททั้งปวงก็ระดมกันก่อฐานกว้าง ๘ วา ถึงที่บรรจุ จึงเชิญพระบรมธาตุและพระฉลองพระเขี้ยวแก้วองค์ ๑ พระเขี้ยวแก้วทององค์ ๑ พระเขี้ยวแก้วนากองค์ ๑ บรรจุในห้องพระมหาเจดีย์ แล้วก่อสืบไปจนเสร็จ ยกยอดสูง ๘๒ ศอก ทำพระระเบียงล้อม ๓ ด้าน ผนังนั้นเขียนนิยายรามเกียรติ์ จึงถวายพระนามว่า “พระเจดีย์ศรีสรรเพ็ชญ์ดาญาณตามพระนามพระพุทธปฏิมากร ซึ่งฝังไว้ในพระเจดีย์นั้น และพระพุทธปฏิมากรศรีสรรเพ็ชญนี้ สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ ทรงสร้างเมื่อปีขาล โทศก จุลศักราช ๘๓๒ เป็นพระพุทธรูปยืนสูง ๘ วา หล่อด้วยทองสำฤทธิ์หุ้มทองคำทั้งองค์ ประดิษฐานไว้ในพระวิหารหลวง วัดพระศรีสรรเพ็ชญ์กรุงเก่า
เมื่อกรุงเก่าเสียพม่าลอกทองคำหุ้มพระองค์ไปหมด ภายหลังพระอารามนั้นทิ้งร้าง พระวิหารพังทับพระพุทธปฏิมากรศรีสรรเพ็ชญ์แตกหักบุบสลายมาก เมื่อทรงสร้างวัดพระเชตุพนโปรดให้อัญเชิญลงมาหมายจะทรงปฏิสังขรณ์ให้เป็นรูปดีดังเก่าอย่างพระโลกนารถ แต่พระศรีสรรเพ็ชญ์ชำรุดมากนัก จะปฏิสังขรณ์ให้เป็นรูปคงเดิมไม่ได้ จึงทรงพระราชดำริจะเอาทองรวมหลอมหล่อเป็นพระพุทธรูปขึ้นใหม่
ครั้นมีพระราชปุจฉาแก่พระสงฆ์ราชาคณะ ก็มีสมเด็จพระสังฆราชเป็นประธานพร้อมกันถวายพระพรว่า ที่จะเอาทองอันเป็นพระพุทธรูปอยู่แล้ว กลับหลอมหล่อใหม่เห็นไม่สมควร จึงโปรดให้อัญเชิญเข้าบรรจุในพระเจดีย์.......คัดลอกจากพระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์ รัชกาลที่ ๑ ฉบับเจ้าพระยาทิพากรวงศ์ (ขำ บุนนาค)

ส่วนการพบวัตถุมีค่า บริเวณคอระฆังพระมหาเจดีย์ ๔ รัชกาล เมื่อวันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๓๑ (ปีมหามงคล เฉลิมพระชนม์พรรษา ๕ รอบ) ประมาณ ๘.๑๕ น. ค้นพบกรุพระบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ จารึกลานทอง พระพุทธรูปต่างๆ พระพุทธรูปบุเงิน พุ่มดอกไม้ทอง ซึ่งทรงมีพระราชดำริให้จำลองวัตถุทุกชิ้นแล้วนำกลับไปบรรจุดังเดิม ส่วนของเก่าให้ทำการอนุรักษ์และจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ไว้ ที่พระวิหารทิศตะวันตก และวันที่ ๒๔ ตุลาคม ๒๕๔๐ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเสด็จพระราชดำเนินทรงบรรจุโบราณวัตถุจำลองเป็นเครื่องพุทธบูชา ซึ่งบรรดาสิ่งของที่พบในกรุยอดพระมหาเจดีย์ ได้ถูกบรรจุไว้เมื่อสมัยรัชกาลที่ ๔ เพื่อพุทธบูชาและอุทิศถวายบูรพมหากษัตราธิราชเจ้าทั้ง ๓ พระองค์
พระเจดีย์ประจำรัชกาลที่ ๑ ชื่อ “พระมหาเจดีย์ศรีสรรเพชดาญาณ” ประดับกระเบื้องสีเขียว (สร้างรัชกาลที่ ๑)
พระเจดีย์ประจำรัชกาลที่ ๒ ชื่อ “พระมหาเจดีย์ดิลกธรรมกรกนิทาน” ประดับกระเบื้องสีเหลือง (รัชกาลที่ ๓ ทรงสร้างเพื่อถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบรมราชชนก)
พระเจดีย์ประจำรัชกาลที่ ๓ ชื่อ “พระมหาเจดีย์มุนีบัตรบริขาร” ประดับกระเบื้องสีสัม (รัชกาลที่ ๓ ทรงสร้างเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา)
พระเจดีย์ประจำรัชกาลที่ ๔ ชื่อ “พระมหาเจดีย์ทรงพระศรีสุริโยทัย” ประดับกระเบื้องสีขาบ (รัชกาลที่ ๔ ทรงสร้างเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา)

เช่นนี้แล้วหายสงสัยว่าทำไมพระใหญ่โต ถึงเข้าไปอยู่ในพระเจดีย์ได้ และรูปทรงของพระศรีสรรเพ็ชญ์ก็คล้ายกับพระโลกนารถ ส่วนรูปที่แสดงเป็นกล่องสำริดปิดทอง บาตรทองคำลงยาราชาวดี ด้านในบรรจุพระกรัณฑ์ทองคำลงยาราชาวดี บรรจุพระบรมสารีริกธาตุ ล้อมรอบภายนอกด้วยฉัตรปรุ ๓ ชั้น ๔ มุม ด้านบนเป็นเฟื้องทองคำประดับพลอย
แก้ไขเมื่อ 19 ม.ค. 52 20:05:02

จากคุณ : หนุ่มรัตนะ - [ 19 ม.ค. 52 19:46:38 ]

ความคิดเห็นที่ 9

มีพระราชปุจฉาในรัชกาลที่ ๑ องค์หนึ่งสำคัญมาก ตอบได้หลายเรื่อง
ขออนุญาตคัดลอกมาไว้ที่นี้ด้วยนะครับ

พระราชปุจฉาอันเป็นมูล "พระมหาเจดีย์ศรีสรรเพชญดาญาณ"
http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=03-05-2007&group=2&gblog=58

ในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ได้อันเชิญพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองกรุงศรีอยุธยา มีนามว่าพระศรีสรรเพชญ ซึ่งเสียหายจากเพลิงไหม้ครั้งเสียกรุงศรีอยุธยา ลงมาสู่กรุงรัตนโกสินทร์ ทรงพระราชดำริจะหลอมลงเอาทองสร้างพระพุทธรูปองค์ใหม่ขึ้น จึงให้มีพระราชปุจฉาโปรดให้สมเด็จพระอริยวงษญาณ สมเด็จพระสังฆราช (ศรี) และพระราชาคณะทั้งปวง ประชุมค้นอรรถกถาแก้พระราชปุจฉานี้ เป็นที่มาของการสร้างพระมหาเจดีย์ศรีสรรเพชญดาญาณ แห่งวัดพระเชตุพนฯ

......................................................................

พระราชปุจฉาที่ ๑

ว่าด้วยสิ่งซึ่งเปนกัลปนาสำหรับพระอารามฤาเจดียถาน ซึ่งยับเยินสาบสูญแล้ว จะควรเอาทรัพย์สิ่งของนั้นทำประการใด จึงจะไม่มีโทษ

ศุภมัศดุจุลศักราช ๑๑๔๖ นาคสังวัจฉรนักษัตรฉศก ไพศาขมาศกาฬปักษ์ปาติปเทดฤถีภุมวารปริเฉทกาลกำหนด พระบาทสมเด็จพระบรมบพิตรพระพุทธเจ้าอยู่หัว เสด็จสถิต ณ พระที่นั่งดุสิดาภิรมย์ ทรงพระกรุณาดำรัสเหนือเกล้าฯ ประภาษพระราชปุจฉาให้ออกหลวงศรีวรโวหารราชบัณฑิตลิขิตเขียนหน้าพระที่นั่ง แล้วเผดียงถามสมเด็จพระสังฆราชพระราชาคณะทั้งปวงว่า ท้าวพระยาเศรษฐีคหบดีผู้มีศรัทธาแต่ก่อน ถวายส่วยสัดพัฒนากรค่าที่เรือกสวนไร่นา อุทิศเปนกัลปนาบูชาไว้เปนของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ สำหรับอารามใดๆ ก็ดี บัดนี้พระพุทธรูป พระสถูปเจดีย์วัดอารามทั้งปวง ก็ยับเยินสาบสูญไปเปนอันมาก และพระธรรมพระสงฆ์ผู้รักษาพยาบาลก็หามิได้ ยังแต่ค่าเรือกสวนไร่นาส่วยสัดพัฒนากรนั้น ชอบจะเอาของนั้นไปกระทำประการใดจึงจะสมควร หาโทษมิได้ ถ้าจะเอาทรัพย์สิ่งของนั้นมาสร้างพระไตรปิฎก แลจะทำการบูชาพระพุทธบาทมหาเจดียถานนั้น จะควรฤๅมิควรประการใด ให้สมเด็จพระสังฆราช พระราชาคณะทั้งปวงวิสัชนามาให้แจ้ง ฯ

แก้พระราชปุจฉาที่ ๑

อาตมาภาพ สมเด็จพระสังฆราช พระราชคณะทั้งปวง ๑๒ รูป ขอถวายพระพรว่า อารามมีผลไม้ดอกไม้ ถ้าหาผลไม้ดอกไม้มิได้ มีแต่ที่เปล่าก็ดี แลพระมหากษัตริย์ เศรษฐีท่านอุทิศเปนกัลปนาไว้ สำหรับขึ้นเปนของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ในอารามต่างๆ สืบ ๆกันมาแต่ก่อน ท่านอุทิศไว้แต่เดิมนั้นเปนค่าจตุปัจจัย ถึงปีแล้วให้ถวายเปนบิณฑบาตเสนาสนะ คิลานเภสัช ครั้นเรียวมาราชบุรุษอารามิกโยมวัดคิดอ่านกัน เรียกเอาเปนกัปปิยวัตถุ เอาปนเงินเปนทองสืบกันมาตราบเท่าทุกวันนี้

บัดนี้วัดอารามสาบสูญไปเปนอันมากแล้ว มีแต่ที่เรือกสวนไร่นาซึ่งเคยขึ้นมาแต่ก่อน แลจะเอาส่วยสัดพัฒนากรอารามนี้ไปอุทิศบูชาแด่พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ อารามอื่นนั้นมิควร ครั้นจะเอาส่วยสัดพัฒนากรไปส่งไว้ตำแหน่งอารามเดิมนั้น หาผู้จะรักษาแลปฏิสังขรณ์มิได้ ของนั้นก็จะสาบสูญเสียเปล่า ถ้าอารามใดยังมีพระพุทธรูปอยู่ ควรจะนิมนต์มาปฏิสังขรณ์ได้ ให้อาราธนาลงมาปฏิสังขรณ์โดยควร ถ้าพระพุทธรูปใหญ่โตนัก มิควรจะอาราธนาลงมาได้ ให้เอาทรัพย์นั่นไปจำหน่ายเปนสัมภาระ ซื้อไม้ซื้อจากซึ่งจะเปนร่มพระพุทธรูปพอสมควรที่จะทำได้ ถ้าทรัพย์ทั้งปวงนั้นเหลืออยู่ จะสร้างพระไตรปิฎกนั้นเสร็จแล้ว ให้เขียนจาฤกอุทิศเฉพาะไว้สำหรับอารามนั้น แล้วจะช่วยพิทักษ์รักษาบูชาเรียนไปพลางกว่าอารามจะมีผู้พิทักษ์รักษาแล้วจึงส่งไปก็ควร ถ้าเปนของสงฆ์ให้สร้างกุฎีแลเตียงตั่งเปนอาทิถวายอุทิศไว้ให้พระสงฆ์อื่นบริโภคพลาง แม้นสงฆ์ในอาวาสเก่านั้นมีขึ้นเมื่อใด พึงให้ไปเปนของสงฆ์ในอาวาสนั้น ถ้าปลงเจตนาไว้ดังนี้แล้วจะเอาทรัพย์นั้นมาจำแนกแจกจ่ายปฏิสังขรณ์ดังว่ามานี้ ก็หาโทษมิได้

อนึ่ง ของเขาอุทิศพระเจดีย์องค์นี้แล้ว ผู้ใดจะเอาของพระเจดีย์องค์นี้ไปบูชาเจดีย์องค์อื่นมิควร ถ้าบูชาพระเจดีย์องค์เดิมนั้นแล้วแลเหลือไปบูชาองค์อื่นนั้นได้ แลซึ่งห้ามไว้โดยละเอียดว่าจะน้อมของที่นี่ไปที่โน่นมิได้นั้น พบบทแต่ห้ามสิกขาบทข้างฝ่ายพระภิกษุฝ่ายเดียว มิได้พบโทษในฆราวาส ถ้าฆราวาสผู้ใดบูชาพระเจดีย์เดิมแล้วแลเหลือ จะเอาของที่เหลือสร้างพระไตรปิฎกจาฤกไว้สำหรับอารามก็ควรจะทำบูชาสักการะพระพุทธบาทมหาเจดียถานก็ควร หาโทษมิได้ ขอถวายพระพร ฯ

......................................................................

จึงโปรดเกล้าฯให้ก่อพระมหาเจดีย์สวมครอบพระศรีสรรเพชญ และพระราชทานนามว่า “พระมหาเจดีย์ศรีสรรเพชญดาญาณ” และในรัชกาลต่อๆ มา โปรดให้สร้างพระมหาเจดีย์ตามอย่าง พระมหาเจดีย์ดิลกธรรมกรกนิทานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระมหาเจดีย์มุนีปัตบริขารเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระมหาเจดีย์ทรงพระศรีสุริโยทัยเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

และในแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำรัสว่า สมเด็จพระเจ้าแผ่นดินทั้ง ๔ พระองค์นี้ ได้ทรงเห็นกันมา พอเป็นเหตุให้ทรงสร้างพระมหาเจดีย์ทั้ง ๔ องค์นี้ได้ แต่นี้ต่อไปขอสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเมื่อภายหลังอย่าได้ทรงสร้างพระเจดีย์ในที่นี่อีกเลย.

จากคุณ : กัมม์ - [ 20 ม.ค. 52 21:56:33 ]