ความคิดเห็นที่ 1 วัดโพธิ์ แต่ถ้าเป็นระบบแจกปริญญา ก็น่าจะจุฬา แต่ถ้านับแบบอดีตเขาบอกว่าวัดโพธิ์ จากคุณ : Viengวิไล - [ 20 ก.พ. 52 13:22:29 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ตามระบบการศึกษาสากล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยค่ะ จากคุณ : ฟ้าใส ในเงาจันทร์ - [ 20 ก.พ. 52 13:41:03 ]

ความคิดเห็นที่ 3 ม.จ.พูนพิสมัย ดิศกุล น่าจะเป็นท่านแรกที่ระบุว่าวัดพระเชตุพนฯ เป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย และจารึกวัดพระเชตุพนฯ เพิ่งได้รับการขึ้นทะเบียนจาก UNESCO เป็นมรดกความทรงจำของโลกในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ แต่ในความเห็นของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ เห็นว่าเป็นเพียง "มรดกที่ไทยไม่ได้รับ" ดังข้อเขียนของท่านที่ลงในนิตยสารมติชนรายสัปดาห์ ฉบับประจำวันที่ ๑๖-๒๒ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๒ ปีที่ ๒๙ ฉบับที่ ๑๔๘๓ มรดกที่ไทยไม่ได้รับ เมื่อต้นปีที่แล้ว องค์การยูเนสโก (เจ้าเก่า) ได้ประกาศให้จารึกวัดพระเชตุพนเป็น “มรดกความทรงจำของโลก” ผมไม่ทราบหรอกว่า แล้วโลกจะจำจารึกวัดโพธิ์ไว้ว่าอย่างไร แต่ผมคิดว่าความทรงจำของคนไทยเกี่ยวกับจารึกวัดโพธิ์นั้นผันแปรไปตามยุคสมัย และเมื่อกลายเป็นมรดกความทรงจำของโลกไปแล้ว ก็คงผันแปรไปอีก ในสมัยรัชกาลที่ ๑ วัดโพธารามนั้นออกจะเป็นวัดของฝ่ายวังหลวง ในขณะที่วัดมหาธาตุหรือวัดสลักออกจะเป็นวัดของฝ่ายวังหน้า ฉะนั้น เมื่อพระราชโอรส ร.๑ คือพระองค์เจ้าวาสุกรี (กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส) ทรงผนวช จึงโปรดให้มาจำพรรษาที่วัดโพธิ์ อีกส่วนหนึ่งก็เพราะว่า เจ้าวัดโพธิ์ในขณะนั้น คือสมเด็จพระพนรัตน์เป็นนักปราชญ์ที่ ร.๑ ทรงให้ความเคารพด้วย (อีกทั้งสร้างพระมหาเจดีย์ประจำรัชกาลที่ ๑-๔ ไว้ในวัด) พอมาถึง ร.๓ วัดโพธารามทรุดโทรมไปมาก จึงโปรดให้บุรณะปฏิสังขรณ์เป็นการใหญ่ แล้วก็ใหญ่จริงๆ ด้วย คือเมื่อเปรียบเทียบกับวัดอื่นๆ ในกรุง ก็ถือว่าวัดโพธิ์ใหญ่ทั้งสิ่งก่อสร้างและทั้งอาณาบริเวณ และในครั้งนี้เองที่โปรดให้ทำจารึกวัดโพธิ์ รวบรวมสรรพวิชาความรู้ที่มีอยู่ในสมัยนั้น (ถึงไม่หมด ก็ถือว่ามากทีเดียว) เอาไว้ในวัด ใช่แต่เฉพาะที่เป็นจารึกอย่างเดียว แต่รวมทั้งอยู่ในรูปประติมากรรม (เช่น ฤษีดัดตน) และสถาปัตยกรรม (คือโบสถ์วิหารการเปรียญของวัด) ไว้ในวัดโพธิ์ โปรดให้ทำอย่างนี้เพื่ออะไร? มาในสมัยหลัง ตั้งแต่ ร.๕ ลงมา เมื่อได้มีการรวบรวมจารึกขึ้นพิมพ์เป็น “ประชุมจารึกวัดพระเชตุพน” ผู้พิมพ์ก็ใส่เจตนาลงไปว่า เพื่อเก็บรวบรวมวิชาความรู้และเผยแพร่ให้เป็นประโยชน์แก่กุลบุตรกุลธิดา พูดให้เข้าใจง่าย ๆ ก็คือเหมือนทำห้องสมุดประชาชนเพื่อการศึกษา และหลังจากนั้นลงมาอีก ก็ยังมีบางท่านยกว่าวัดโพธิ์เป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย (ถ้าผมจำไม่ผิด ดูเหมือนจะเป็น ม.จ.พูนพิสมัย ดิศกุล) แต่ที่จริงแล้ว ร.๓ ไม่ได้ระบุแน่ชัดว่า ทรงทำจารึกเหล่านี้ขึ้นเพื่ออะไร หากทรงพระราชดำริจะเผยแพร่วิชาความรู้อย่างกว้างขวางจริง การเอาความรู้จารึกลงบนหิน แล้วแปะไว้ในวัด ก็คงน่าจะทรงทราบอยู่แล้วว่า เป็นวิธีการเผยแพร่ที่ไม่ค่อยได้ผลเท่าไรนัก แม้แต่ในสมัยที่เทคโนโลยีการสื่อสารคมนาคมยังล้าหลังขนาดนั้นก็ตาม น่าจะมีวิธีอื่นที่ได้ผลกว่ากันมาก วัดหลวงที่ใหญ่ขนาดนั้น และสร้างขึ้นใหม่เกือบทั้งวัดเพื่อเชิดหน้าชูตาวังหลวง ย่อมถือเป็นเกียรติยศของแผ่นดิน ฉะนั้น จะเป็นไปได้หรือไม่ว่าทรงรวบรวมสรรพวิชาความรู้ของแผ่นดินไว้ในวัด ก็เพื่อเป็นเกียรติยศของแผ่นดินนั่นเอง ผมคิดว่าฟังดูดีกว่าการเผยแพร่ความรู้ แม้กระนั้น ก็ยังมีข้อน่าสงสัยอยู่นั่นเอง ความรู้เป็นเกียรติยศในวัฒนธรรมราชสำนักไทยมาแต่โบราณแน่ ในแผนกหนังสือตัวเขียนของหอสมุดแห่งชาติ ก็ยังมี “ตำรา” ประเภทต่างๆ ซึ่งเก็บรวบรวมกันมาตั้งแต่ ร.๑ ลงมาอยู่อีกมาก จำนวนไม่น้อยได้มาจากหอหลวง ไม่ว่าจะเป็นตำราดูแมว, ดูม้า, ดูช้าง, ดูนก, ดูเลขผานาที, ตำราริ้วขบวนเสด็จทางสถลมารคและชลมารค, ตำราพิชัยสงคราม, ตำราปลูกบ้านสร้างเรือน, ตำรายา, ฯลฯ แต่ก็เหมือนสังคมโบราณทั่วไป (รวมสังคมฝรั่งโบราณด้วย) ที่ความรู้เป็นที่มาของอำนาจและอภิสิทธิ์ ฉะนั้น จึงไม่ใช่เรื่องที่จะเอาไปเผยแพร่ให้รู้ทั่วกัน สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงเล่าไว้ว่า แม้แต่ที่ปรากฏในจารึกวัดโพธิ์เอง พวกหมอยาก็บอกว่าเป็นแค่ความรู้เบสิก เพราะต่างหวงแหนความรู้ที่ลึกกว่านั้นไว้เป็นมรดกตกทอดในตระกูลของตัว เรื่องอะไรจะเอาไปเผยแพร่ให้คนอื่น ๆ รู้ด้วย ฉะนั้น แม้จะถือว่าสรรพวิชาความรู้เป็นเกียรติยศของแผ่นดิน ก็ใช่ว่าจะเอามาอวดแก่คนทั่วไป ย่อมเก็บซ่อนหวงแหนกันมากกว่า รู้กันเฉพาะคนวงในของวงการ เช่น หมอยา หมอช้าง, นักเลงเล่นนกเขา, กวี หรือคนอยากเป็นกวี, ช่าง, ฯลฯ น่าสังเกตนะครับว่า ในภาษาไทย ไม่มี “ตำรา” ชนิดที่สอนคนนอกตั้งแต่ระดับพื้นฐานขึ้นไปถึงความรู้ชั้นสูงของวิชาอะไรสักอย่าง ใครอยากเรียนก็ต้องไปเรียนเอาเองจากครู ตำราที่มีอยู่เป็นตำราสำหรับคนที่ต้องมีความรู้อยู่แล้วเท่านั้น (แม้แต่ตำราโคลงกล กลอนกลของโบราณ ก็ต้องตีรหัสให้แตกเอาเอง จึงอ่านรู้เรื่องและแต่งใหม่เองได้) ฉะนั้น ถ้า ร.๓ ทรงมีพระราชปณิธานจะเผยแพร่ความรู้แก่คนทั่วไปผ่านจารึกวัดโพธิ์ พระองค์ก็ต้องมีฐานของพระราชดำริเกี่ยวกับความรู้แตกต่างจากคนร่วมสมัยอย่างมาก และคงปรากฏพระราชกรณียกิจอื่นๆ ในแนวนี้ให้ได้รู้เห็นอีกมาก เช่น ทรงริเริ่มการศึกษามวลชนขึ้นเป็นครั้งแรก เป็นต้น (แต่ที่ปรากฏในประวัติศาสตร์ก็คือ พระองค์กริ้วที่นายโหมด ต้นตระกูลอมาตยกุล นำเอากฎหมายตราสามดวงไปพิมพ์เผยแพร่ รับสั่งให้เก็บทั้งหมดไปฝังไว้ในกรุเจดีย์พระบรมบรรพต) วัดโพธิ์แสดงเกียรติยศของแผ่นดินแน่ แต่จารึกสรรพวิชาความรู้ในวัดโพธิ์ไม่น่าจะเป็นเรื่องของการแสดงเกียรติยศดังกล่าว หากมองจากแง่หลักคำสอนของพระพุทธศาสนา ซึ่งพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ ทรงเจริญพระราชศรัทธายิ่ง การจารึกสรรพวิชาความรู้ดังกล่าวน่าจะเป็น “วิทยาทาน” มากกว่า พระนิพนธ์โคลงดั้นในกรมสมเด็จพระปรมาฯ ว่าด้วยจารึกวัดโพธิ์ก็กล่าวไว้ชัดเจนว่า ตำรายาต่าง ๆ นั้นจารึกไว้เพื่อเป็นทาน สำนึกของ ร.๓ (หรือพระสำนึก, พระราชสำนึก, พระบรมวรราชสำนึก ฯลฯ เลือกใช้เอาเองให้เหมาะกับระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข) ในการทำ “วิทยาทาน” นั้น มีมาตั้งแต่เมื่อยังไม่ได้เสด็จขึ้นครองราชสมบัติ วัดราชโอรสซึ่งทรงสร้างขึ้นแต่ครั้งยังดำรงพระยศกรมหมื่นเจษฎาบดินทร์ ก็ได้ทรงสร้างจารึกตำรายาไว้แล้ว (ข้อมูลนี้ได้จาก คุณสุจิตต์ วงษ์เทศ และสมัครพรรคพวก เช่น อาจารย์รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล แห่งมหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์ และ อาจารย์ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ แห่งมหาวิทยาลัยศิลปากร ซึ่งกำลังทำการศึกษาวัดแถบบางขุนเทียนอยู่) อย่างไรก็ตาม ตำรายาเป็น “วิทยาทาน” นั้น เห็นได้ชัด แต่ตำราอีกหลายอย่างที่ปรากฏในจารึกวัดโพธิ์จะจัดเป็นวิทยาทานก็ดูแปลกๆ เช่น ตำราช้าง, ตำราขบวนแห่เสด็จ, จริงอยู่ ขึ้นชื่อว่า “วิทยาทาน” ย่อมไม่จำกัดว่าต้องเป็นเรื่องอะไร แต่คิดในทางปฏิบัติ ใครจะนำเรื่องเหล่านี้ไปใช้ได้ นอกจากบุตรหลานของข้าราชการในกรมที่เกี่ยวข้องอยู่แล้ว แต่คนเหล่านี้ก็ได้เรียนรู้เรื่องเหล่านี้ผ่านมาในตระกูลอยู่แล้ว เพื่อเตรียมตัวเข้ารับราชการตามบรรพบุรุษ ผมจึงรู้สึกว่า “วิทยาทาน” อธิบายส่วนหนึ่งของจารึกวัดโพธิ์ได้ แต่ไม่หมด น่าจะมีพระราชดำริของ ร.๓ อีกส่วนหนึ่งที่ไม่ปรากฏโดยตรงในหลักฐานเกี่ยวกับจารึกวัดโพธิ์ รัชสมัย ร.๓ เป็นช่วงเวลาที่ความรู้ตะวันตกเริ่มแผ่เข้ามาสู่กรุงเทพฯ แรงขึ้นทุกที ไม่ใช่ความรู้ในเชิงปฏิบัตินิยม เช่น การยิงปืนไฟ, การสร้างป้อมปราการ, หรือการต่อเรือสลุปกำปั่นเท่านั้น แต่ที่สั่นคลอนความรู้เดิมของไทยอย่างมากคือ ความรู้ที่ทำให้ต้องเปลี่ยนฐานคิด เช่น ความรู้เกี่ยวกับโลกภูมิแบบฝรั่ง ซึ่งรวมดาราศาสตร์และภูมิศาสตร์แบบใหม่เข้าไปด้วย ซ้ำร้าย ความรู้เชิงปฏิบัตินิยมบางอย่าง ยังเข้าไปสั่นคลอนความรู้เดิมด้วย หากต้องการปฏิบัติให้ได้ผลจริง เช่น การฝึกกองทหารแบบทหารซีป่อย (ทหาร Sepoy ในกองทัพอาณานิคมอินเดียของอังกฤษ) ย่อมสั่นคลอนระบบจัดการไพร่และการจัดสรรอำนาจในหมู่ชนชั้นนำอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ หรือเรือสลุปกำปั่นมีระวางบรรทุกมากกว่าสำเภาจีน แต่ใช้ลูกเรือน้อยกว่ากันอย่างเทียบไม่ได้ ย่อมหมายถึงการจัดการการค้าทางไกลใหม่ ไม่ว่าจะเป็นการระดมทุน หรือระดมสินค้า หรือการบริหารการค้า ตลอดจนการบริหารพนักงานบนเรือด้วย พูดอีกอย่างหนึ่งก็คือ รัชสมัยนี้เป็นช่วงเวลาที่ความรู้แบบไทยที่มีมาแต่เดิมเริ่มถูกสั่นคลอนถึงรากถึงฐานด้วยความรู้ของฝรั่ง ปัญหาของปัญญาชนไทย (ในสายของพระนั่งเกล้าฯ) ก็คือ จะ “กลืน” เอาความรู้เหล่านี้เข้าไปในฐานความรู้เดิมได้อย่างไร โดยไม่ต้องละทิ้งหรือปฏิเสธฐานความรู้เดิม ผมคิดว่า ตัวอย่างของความพยายามในแนวนี้พอจะมองเห็นได้ใน “ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์” (ซึ่งน่าจะเป็นพระราชนิพนธ์ของ ร.๓ เอง) กล่าวคือ การนำเอาข้อมูลเชิงประจักษ์ซึ่งได้จากประสบการณ์จริงและจากความรู้ฝรั่ง เข้าไปใช้ในการบรรยายถึงโลกและสังคมตามที่เคยเชื่อกันมา ฉะนั้น การนำเอาสรรพวิชาความรู้มาจารึกไว้ที่วัดโพธิ์จึงเป็นการ “ตรา” ความรู้แบบไทยไว้ให้เป็นหลัก เพื่อเผชิญกับความรู้จากตะวันตกที่กำลังหลั่งไหลเข้ามาเพิ่มขึ้น และไทยจะรับเข้ามาเสริมหลักเดิมที่มีอยู่ต่อไปข้างหน้า แต่ไม่ทิ้งหลักเดิมไปเด็ดขาด นี่เป็นทางเลือกหนึ่งที่เราไม่ได้เลือกนะครับ เพราะนับตั้งแต่ ร.๔ เป็นต้นมา เราก็รับความรู้ฝรั่งแบบถอนรากถอนโคนความรู้แบบเดิมของไทย โดยไม่มีส่วนที่จะต่อกันได้เลย ผมไม่ทราบว่าคนไทยคนอื่นจะรับมรดกความทรงจำชิ้นนี้ของยูเนสโกอย่างไร แต่โดยส่วนตัว ผมจะทรงจำไว้ว่า จารึกวัดโพธิ์เป็นอีกทางเลือกหนึ่งของการก้าวเข้าสู่ความทันสมัย แต่เป็นทางเลือกที่ประเทศไทยไม่ได้เลือก จึงเกิดผลตามมาเป็นประเทศไทยที่เรารู้จักในทุกวันนี้ แก้ไขเมื่อ 20 ก.พ. 52 16:55:40 จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 20 ก.พ. 52 13:45:36 ]

ความคิดเห็นที่ 4 ถ้าตีความกันว่า มหาวิทยาลัยคือสถานที่เล่าเรียนที่จำต้องมีทั้งผู้สอนและผู้เรียนแล้ว  จารึกวัดพระเชตุพนฯ ก็น่าจะเข้าข่ายเป็นห้องสมุดให้ผู้เรียนได้ศึกษาค้นคว้าด้วยตนเองมากกว่า ส่วนโรงเรียนที่มีการสอนวิชาชีพชั้นสูงสำหรับออกไปประกอบอาชีพการงาน  โดยมีครูผู้สอนและนักเรียนมานั่งเล่าเรียนกันจริงๆ นั้น  น่าจะเป็นโรงเรียนฝึกหัดราชการ้มืองนครเชียงใหม่ที่พระยาทรงสุรเดช (อ้น  บุนนาค) ได้จัดตั้งขึ้นที่ที่ว่าการเมืองนครเชียงใหม่  โดยมี ม.ร.ว.จันทร์  มหากุล เป็นอาจารย์ผู้สอน  ต่อมาโรงเรียนนี้ได้เป็นต้นรากให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชดำริที่จะจัดให้มีโรงเรียนสำหรับฝึกหัดข้าราชการพลเรือนขึ้นที่กรุงเทพฯ  จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ากิติยากรวรลักษณ์ (กรมพระจันทบุรีนฤนาท) อธิบดีกรมศึกษาธิการ  ทรงพระดำริจัดตั้งขึ้นในระหว่างที่เสด็จประพาสยุโรปครั้งแรก  แต่การเตรียมการก็เนิ่นช้ามาจนเสด็จกลับจากยุโรปแล้วจึงได้เปิดสำนักฝึกหัดราชการฝ่ายพลเรือนที่โรงเรียนราชกุมารเก่าเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๑  แล้วพัฒนามาเป็นโรงเรียนมหาดเล็ก  ต่อมาในรัชกาลที่ ๖ จึงทรงพระราชดำริให้จัดตั้งโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นสถาบันอุดมศึกษาที่เปิดสอนในหลายสาขาวิชาชีพ  ทั้ง การปกครอง  การทูต  การช่าง  ครู  แพทย์  เกษตร  กฎหมาย  แล้วจึงโปรดให้ยกโรงเรียนข้าราชการพลเรือน จ.ป.ร.ขึ้นเป็น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  เมื่อเดือนมีนาคม  พ.ศ. ๒๔๕๙ กล่าวโดยสรุปถ้าจะถือเอาว่า มหาวิทยาลัยแห่งแรกของประเทศไทย คือ โรงเรียนสอนวิชาชีพชั้นสูลแล้ว  ก็น่าจะเป็นโรงเรียนฝึกหัดราชการเมืองนครเชียงใหม่  ที่ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๗  แต่ถ้าจะหมายว่าเป็นสถาบันที่เปิดวิชาชีพชั้นสูงหลายสาขาวิชาชีพจนถึงชั้นบัณฑิตก็ต้องยกให้ โรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  หรือต่อมาคือ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  เพราะหลักสูตรของโรงเรียนข้าราชการพลเรือนนั้น  ผู้ที่เรียบจบหลักสูตรชั้นประกาศนียบัตรแล้วออกไปปฎิบัติราชการครบ ๓ ปี  มีคำยืนยันจากผู้บังคับบัญชาว่ามีผลการปฏิบัติราชการดีเป็นประโยชน์ต่อประเทศชาติแล้ว  ก็จะได้เลื่อนเป็นบัณฑิต  มีสิทธิประดับเข็มบัณฑิตที่อกเสื้อเบื้องซ้ายได้   แต่ถ้านับหลักสูตรชั้นบัณฑิตเช่นปัจจุบันก็คงต้องถือเอา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรก  เพราะมีการสอนหลักสูตรเวชชศาสตร์บัณฑิตเป็นครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗  และในวันพระราชทานปริญญาบัตรครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๓  นอกจากจพมีการพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษาหลักสูตรเวชชศาสตร์บัณฑิตแล้ว  ในวันนั้นยังมีการพระชทานปริญญาวิทยาศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ แก่ ดร.เอลลิส คณบดีตณะแพทย์ศาสตร์  และวิทยาศาสตร์มหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์ แก่ พระยาภะรตราชา (ม.ล.ทศทิศ  อิศรเสนา) ผู้บัญชาการจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในเวลานั้นด้วย จากคุณ : V_Mee - [ 20 ก.พ. 52 15:15:45 ]

ความคิดเห็นที่ 5 คุณ  V_Mee มีความเห็นอย่างไรต่อข้อเขียนของ ส. ธรรมยศ ที่เขียนไว้ในหนังสือ REX SIAMEM SIUM หรือ พระเจ้ากรุงสยาม เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๔   ในรัชกาลที่ ๖ นั้น ถ้าชาติไทยไม่มีนักศึกษาชั้นพิเศษคนเดียวคือ พระยาธรรมศักดิ์มนตรี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยจะตั้งมิได้เป็นอันขาด แต่ถึงกระนั้นข้าพเจ้าได้เห็นน้ำตาเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี เมื่อกรุณาเล่าเรื่องการต่อสู้เพื่อตั้งมหาวิทยาลัยแห่งแรกแก่ข้าพเจ้า ใน พ.ศ. ๒๔๗๙ ในปีนั้นข้าพเจ้าสอนภาษาฝรั่งเศสที่โรงเรียนสตรีจุลนาค ผู้ขัดขวางการตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยที่รุนแรงที่สุดคือ พระยายมราช (มหาปั้น สุขุม) ได้ต่อว่าเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีว่า "ขืนตั้งราชวงศ์จักรีจะแย่ แต่ถ้าเจ้าคุณจะตั้ง ผมตายก็อย่ามาเผาผม เจ้าคุณตายผมก็จะไม่ไปเผาเจ้าคุณ มันยังไม่ถึงเวลาตั้ง" ผู้บอมบ์เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีคนที่ ๒ คือ พระยาจันทบุรีนฤนาท เสนาบดีกระทรวงคลังสมัยนั้น ถึงกับบันทึกว่า "การตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยให้ได้นั้น เสนาบดีกระทรวงธรรมการจะพารัฐบาลเข้าปิ้งทางการเงิน" และข้าพเจ้าขอให้นักศึกษาสังเกตงบประมาณของกระทรวงธรรมการตลอดเวลา ๑๕ ปีหลังจากที่ตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแล้ว ว่าจะถูกตัดทอนถูกกระเบียดกระเสียน เป็นการลงโทษเสนาบดีกระทรวงธรรมการอย่างไร นอกจากจะป้ายร้ายว่าผู้ต่อสู้เพื่อตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยเป็นผู้ทำให้การศึกษาของชาติต่ำต้อยถอยลงแล้ว เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีเป็นเจ้าพระยาที่ยากจนที่สุดของประเทศสยาม จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 20 ก.พ. 52 15:49:45 ]

ความคิดเห็นที่ 6 ในสมัยรัชกาลที่ ๓ ทรงปฏิสังขรณ์บูรณะวัดพระเชตุพนครั้งใหญ่ ด้วยการสร้างถาวรวัตถุต่างๆมากมาย หนึ่งในนั้นเป็นการจารึกสรรพวิชาและองค์ความรู้ไว้ เพื่อให้ประชาชนได้ศึกษาหาความรู้ อีกทั้งมิให้ความรู้ที่มีมาแต่โบราณสูญหายไป สรรพวิชาได้แก่ ๑ ด้านเวชศาสตร์ ๒ ด้านเภสัชศาสตร์ ๓ ด้านหัตถศาสตร์ (หมอนวด) ๔ ด้านสังคมศาสตร์ (ภาพคนในดินแดนต่างๆ) ๕ รัฐศาสตร์ ๖ วรรณกรรมพุทธศาสนา ๗ ภาพประติมากรรม ๘ ภาพจิตรกรรม ๙ ภาษาศาสตร์ ๑๐ จารึกประเพณี จากคุณ : หนุ่มรัตนะ - [ 20 ก.พ. 52 16:08:00 ]

ความคิดเห็นที่ 7 ถ้านับว่ามหาวิทยาลัย คือ โรงเรียนสอนวิชาชีพชั้นสูง (จาก คห. ของคุณ V_Mee) ผมว่ามหาวิทยาลัยที่เก่าแก่ที่สุดน่าจะเป็น โรงเรียนแพทยากร หรือ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ที่เปิด พ.ศ. 2436 มากกว่านะครับ จากคุณ : Antares Kung - [ 20 ก.พ. 52 19:22:58 ]

ความคิดเห็นที่ 8 ขอบพระคุณทุกๆ ท่านที่ช่วยมาตอบครับ จากคุณ : อวดจำ - [ 20 ก.พ. 52 20:25:38 ]

ความคิดเห็นที่ 9 เรื่องการตั้งมหาวิทยาลัยตามที่คุณเพ็ญชมพู ได้กรุณาหยิบยกข้อเขียนของ  ส.ธรรมยศ มากล่าวถึงนั้น  ในตอนที่กล่าวถึงเจ้าพระยายมราชนั้นข้อนี้ไม่เคยทราบมาก่อน  แต่ที่เคยอ่านพบในเอกสารชุดโรงเรียนมหาดเล็กหลวงในตอนต้นรัชกาลที่ ๗ เมื่อมีพระราชดำริจะยุบโรงเรียนมหาดเล็กหลวงนั้น  สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้กราบบังคมทูลแสดงความเห็นถึงนโยบายจัดการศึกาของเจ้าพระยาธรรมศักดิ์ฯ ไว้ว่า  เจ้าพระยาธรรมศักดิ์ฯ ดีแต่จะขยายโรงเรียนเอาปริมาณโรงเรียนให้มากเป็นการใช้งบประมาณที่ไม่คุ้มค่า  แต่ในส่วนพระองค์แล้วทรงเห็นว่า น่าจะเอางบประมาณที่มีอยู่จำกัดนั้นไปพัฒนาผู้ที่เรียนให้มีโอกาสได้เรียนสูงที่สุด  กล่าวคือ พยายามเจียดงบประมาณนั้นส่งนักเรียนไทยไปเรียนต่างประเทศให้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้  เพื่อที่นักเรียนเหล่านั้นจะได้กลับมาทำประโยชน์ให้แก่ประเทศ ในส่วนกรมพระจันทบุรีนฤนาทนั้น  เชื่อว่าเป็นจริงดังที่ ส.ธรรมยศ บันทึกไว้  เพราะเสด็จในกรมฯ มักจะมีรับสั่งในทำนองนี้อยู่บ่อยๆ  เมื่อมีการจัดทำงบประมาณแผ่นดินในสมัยรักาลที่ ๖  และการที่ทรงถูกย้ายไปเป็นสภานายกสภาเผยแพร่พาณิยช์และสถิติพยากรณ์ในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ ๑ นั้น  ก็น่าจะมีสาเหตุมาจากเหตุดังกล่าว  อันทำให้การใช้จ่ายเงินแผ่นดินไม่เป็นไปตามพระบรมราโชบายของล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ ที่ทรงเป็นหัวหน้าคณะรัฐบาล เรื่องการจัดระบบการศึกษาและการจัดตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยนั้น  มีข้อที่น่าคิดอยู่ว่า เมื่อล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ เสด็จขึ้นครองราชย์ได้เพียง ๒ เดือนเศษ  ได้โปรดเกล้าฯ ให้เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี ซึ่งเวลานั้นเป็นเจ้ากรมตรวจ  กระทรวงธรรมการ เฝ้าฯ เป็นการส่วนพระองค์ที่พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท  เมื่อวันที่ ๒๘  ธันวาคม  พ.ศ. ๒๔๕๓  เมื่อเจ้าพระยาธรรมศักดิ์ฯ กราบถวายบังคมลาออกจากที่เฝ้าฯ แล้ว  ได้มีพระราชหัตถเลขาตามมาในวันเดียวกันมีความว่า          "พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท      วัที่ ๒๘  ธันวาคม  ร.ศ. ๑๒๙ พระยาไพศาล       ตามที่ได้พูดจากันไว้เมื่อตอนเย็น  เราได้แสดงความเห็นซึ่งมีอยู่ในใจให้เจ้าฟัง  มาในตอนค่ำนี้  พะเอินได้รับจดหมายพระยาบุรุษ  ถามปัญหาในเรื่องที่จะรับคนถวายตัวเปนมหาดเล็กต่อไป  เราจึงได้ถือเอาโอกาสอันนั้น  เพื่ออธิบายชี้แจงความเห็นโดยละเอียด  ดังแจ้งอยู่ในจดหมายถึงพระยาบุรุษ  ซึ่งคัดสำเนาส่งให้มาด้วยแล้ว    เรื่องนี้  ถึงแม้จะเปนแต่คำตอบปัญหาเฉภาะเรื่องมหาดเล็กเท่านั้นก็ดี  แต่อันที่จริง  อาจจะเทียบเคียงกับเรื่องอื่นๆ ได้ทั่วไป  ตัวเจ้าเปนผู้ที่มีน่าที่จะคิดและจัดการศึกษาของคนไทยชั้นใหม่ต่อไป  จึงอยากให้ทราบข้อความที่คับอยู่ในใจดังนี้  ให้ตลอด  และอีกประการหนึ่ง ความรู้สึกและความเห็นของเราที่ได้กล่าวมาแล้วในจดหมายถึงพระยาบุรุษนั้น  ครั้นว่าจะแสดงขึ้นโดยเปิดเผยแก่รัฐบาล  เขาก็จะว่าได้  ว่าเรานั้นพูดดังนี้  โดยแท้แก่ตัว  เห็นแก่ตัวมากกว่าอย่างอื่น  อันที่จริงใจเราเปนอยู่อย่างไร  เจ้าย่อมทราบอยู่แล้ว  เชื่อว่าคงจะเข้าใจไม่ผิด  จึงได้ส่งจดหมายถึงพระยาบุรุษนั้นมาให้ดู                                                 (พระบรมนามาภิไธย) วชิราวุธ ป.ร. แม้ความในพระราชหัตถเลขาดังกล่าวจะมิได้ทรงระบุชัดถึงเรื่องการจัดการศึกษาโดยตรง  แต่วันรุ่งขึ้นคือวันพฤหัสบดีที่  ๒๙  ธันวาคม  เจ้าพระยาธรรมศักดิ์ ได้จัดให้มีการเปิดโรงเรียนมหาดเล็กหลวง (ปัจจุบัน คือ โรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย) ที่โรงเรียนราชกุมารเก่า  ในพระบรมมหาราชวัง  แล้วย้ายนักเรียนมหาดเล็กข้าหลวงเดิมที่โปรดให้ไปเรียนตามโรงเรียนต่างๆ มาเรียนรวมกันที่นี่  แล้วจากนั้อีก ๓ วันก็ได้มีพระบรมราชโองการจัดตั้ง "โรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว" โดยมีพระราชบันทึกในประวัติต้นรัชกาลที่ ๖ ว่า "...โรงเรียนมหาดเล็กเก่า, ที่ได้ตั้งขึ้นในรัชกาลที่ ๕  สำหรับฝึกหัดกุลบุตร์ออกรับราชการในกระทรวงมหาดไทยเปนพื้นนั้น  เปลี่ยนชื่อเปน "โรงเรียนข้าราชการพลเรือน" แต่วันนั้น" ในเรื่องนี้มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่าเหตุใดจึงทรงใช้เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีเป็นผู้จัดตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวง  และโรงเรียนข้าราชการพลเรือน จ.ป.ร.  รวมทั้งได้โปรดให้เจ้าพระยาธรรมศักดิ์เป็นกรรมการจัดการ (ผู้จัดการ) โรงเรียนมหาดเล็กหลวงจนถึงปี พ.ศ. ๒๔๕๖ เมื่อประกาศใช้แผนการศึกษาชาติ ๒๔๕๖ แล้วจึงโปรดให้เจ้าพระยาธรรมศักดิ์พ้นจากตำแหน่งกรรมการจัดการโรงเรียนมหาดเล็กหลวงแล้วย้ายไปเป็นกรรมการจัดการโรงเรียนข้าราชการพลเรือน จ.ป.ร. จนได้มีพระบรมราชโองการประดิษฐานโรงเรียนข้าราชการพลเรือนเป็น "จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  เมื่อ  ๒๖  มีนาคม  ๒๔๕๙  ทั้งที่เมื่อตอนต้นรัชกาลนั้นยังมีเจ้าพระยาวิชิตวงศ์วุฒิไกร (ม.ร.ว.คลี่  สุทัศน์) เป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการ  และเจ้าพระยาพระเสด็จสุเรนทราธิบดี (ม.ร.ว.เปีย  มาลากุล) เป็นปลัดทูลฉลองกระทรวงธรรมการ จากคุณ : V_Mee - [ 21 ก.พ. 52 07:42:08 ]

ความคิดเห็นที่ 10 เมื่อจะตั้งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปี พ.ศ. ๒๔๕๙ นั้น  เจ้าพระยาธรรมศักิ์ก็ได้บันทึกไว้ใน "พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงตั้งจุฬาลงกร์มหาวิทยาลัย" ไว้ว่า "เมื่อการศึกษาของบ้านเมืองได้ก้าวเข้าสู่ความกว้างขวางที่ต้องการแผ่อุดมศึกษาให้แก่พลเมืองผู้มีปัญญาความสามารถ  ไม่ว่าจะไปประกอบอาชีพใดๆ  แม้ที่ไมใช่ราชการ  พระมงกุฎเกล้าจึงมีพระราชดำรัสแก่ฉันผู้เป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการเวลานั้นว่า  ชื่อของวิทยาลัยนั้นยังส่อตัว  อาจทำให้คนเข้าใจผิดว่าจะฝึกหัดให้เขาทำราชการท่านั้น  แทนที่จะเข้าใจว่าเป็นตลาดวิชา  ใครปรารถนาอะไรก็มาซื้อหาเอาได้ไม่ว่าจะข้าราชการหรือไปทำงานส่วนตัวในบริษัทใดๆ  หรือในหน้าที่พลเมืองทั่วไปได้  มีพระราชดำรัสถามฉันว่า จัดตั้งเป็นมหาวิทยาลัยเสียทีเดียวไม่ได้หรือ?  จะได้เป็นตลาดวิชาให้คนเข้าใจถูกเสียทีเดียว      ที่ฉันกล่าวข้างต้นว่าเรื่องนี้เป็นเรื่องเกร็ด  จะค้นหาจากบันทึกใดๆ ไม่ได้ทั้งหมด  ก็เพาะเป็นเพียงพระราชปฏิสันถารเป็นการหารือกับเสนาบดีของท่านในที่รโหฐาน  คือที่พระตำหนักจิตรลดาในเวลาประทับ ณ ที่นั้น     ฉันได้กราบบังคมทูลสนองพระราชปรารภว่า ถ้าถือเอาอ๊อกาฟอร์ดหรือเคมบริดซ์เป็นมาตรฐาน  เรายังไม่พร้อมที่จะสถาปนมหาวิทยาลัย  จะต้องลงทุนรอนมากมายนัก  ทั้งเงินทั้งคนของเรายังไม่พร้อม  แต่ถ้าจะลดหย่อนลงมาเพียงมหาวิทยาลัยรุ่นใหม่ๆ  ซึ่งกำลังเกิดขึ้นสพรั่งราวกับดอกเห็ด  ทั้งในตะวันตกและตะวันออก  เราก็พอทำได้  มหาวิทยาลัยใหม่ๆ นี้เปรียบเหมือนเป็นโรงเรียนกลางวัน  แต่ออกสฟอร์ด เคมบริดซ์  เปรียบเหมือนโรงเรียนประจำจ่อยอดไปจากปับลิคสกูลขงอังกฤษ  การจัดต้องแพงกว่ากันมาก  เมื่อคิดเทียบจำนวนนักเรียนเป็นหัวละมากน้อยในการลงทุนให้การศึกษาแก่เขา     มหาวิทยาลัยเก่าของอังกฤษเท่ากับเป็นที่ประทับตราว่าคนนี้ออกไปทำงานอะไรๆ ก็ไว้ใจได้  เขาเป็นสุภาพบุรุษโดยสมบูรณ์แล้ว  แต่มหาวิทยาลัยใหม่จะประทับตราให้ได้แต่เพียงว่า  คนนี้มีวิชาเอนจิเนีย,  แพทย์,  กฎหมาย,  วิทยาศาสตร์,  อักษรศาสตร์ ฯลฯ  ประถมและมัธยมศึกษาของเราใช้แผนโรงเรียนกลางวันอยู่แล้ว  เมื่อตั้งมหาวิทยาลัยก็ต้องไปแผนนั้นด้วย  การมีหอสำหรับนักเรียนประจำบ้างนั้น  ไม่ทำให้มหาวิทยาลัยเปลี่ยนแผนเช่นเดียวกับการมีโรงเรียนประจำเล่นสองสามโรงเรียน  ไม่ทำให้เราขึ้นชื่อว่าใช้แผนโรงเรียนประจำ     พระราชดำรัสต่อไปนั้นว่า  แผนปับลิคสกูลก็มีแต่ของอังกฤษซึ่งเจ้าของอวดนัก  ได้ทำมานานหนักหนาแล้ว  นอกนั้นทั้งบนภาคพื้นยุโรปและอเมริกาก็ต้องใช้แผนโรงเรียนกลางวัน  เราทุนน้อย  จะให้ได้งานมากก็ต้องเลือกเอาข้างโสหุ้ยน้อยอยู่เอง  ว่าแต่ว่าจะถึงเวลาที่เราจะจั้งมหาวิทยาลัยสมัยใหม่กับเขาบ้างได้หรือยัง?     ฉันสนองพระราชปุจฉาว่า  จำนวนนักเรียนจบมัธยมบริบูรณ์ของเรายังน้อยมาก  โรงเรียนข้าราชการพลเรือนยังต้องรับผู้จบมัธยมหก  ในแง่นี้แง่เดียวก็อาจมีผู้คัดค้านได้ว่ายังไม่ถึงเวลา  แต่การศึกษาของเราทุกส่วนได้ดำเนินตามพระบรมราโชบายที่เร่งวลาและไปหน้าเวลาทั้งนั้น  เป็นการปฏิบัติทางล่อให้เกิด "ดิมานต์"  แทนที่จะคอยแต่ตั้ง "สับพลาย" ขึ้นรับ "ดิมานด์"     พระราชดำรัสต่อไปนั้นว่า  นี่คือนิติธรรมของประเทศจัดใหม่  ซึ่งต้องตัดทางลัดเพื่อให้ถึงที่หมายทัน  เขาจะไปมัวคอยให้ "ดิมานต์" เกิดเสียก่อนแล้วจึงขยับตัวตามอย่างไรได้?  ประเทศจัดก่อนเขาจำเป็นอยู่เองจะต้องเดินตามหนทางซึ่งต้องอ้อมวกเวียน  เพราะต้งคิดเอาเอง  ไม่มีแบบอย่างต้องตรัสรู้ต่อยอดจากที่รู้กันแล้ว  ก่อนตรัสรู้ต้องทิ่มผิดทิ่มถูกไปตามเพลงของการค้นคว้า  ฉะนั้น นิติธรรมของเขาก็คอยดูนิมิตร คือ "ดิมานต์" ว่ามีอะไรเกิดขึ้นจะได้ไหวตัวตามโดยจัดตั้ง "สับพลาย" รับให้พอเหมาะ  เดินเถิดอย่าคอยเวลาเลย  อย่างไรเสียเราก็ต้องการมหาวิทยาลัย  ตั้งเสียเดี๋ยวนี้ทีเดียว  จะได้เป็นตลาดวิชาของเมืองไทย  ไม่เป็นแต่เพียงที่เพาะข้าราชการไว้ใช้     ต่อจากนี้ก็มีประกาศกระทรวงธรรมการออกมาในราชกิจจานุเบกษาดำเนินกระแสพระบรมราชโองการสถาปนาโรงเรียนข้าราชการพลเรือนของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ขึ้นเป็นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย  ในพระบรมนามาภิไธยแห่งพระปิยมหาราชพระงค์นั้นเอง     เสนาบดีกระทรวงธรรมการเวลานั้นถูกกระทรวงพระคลังหาว่าคอมมิตรัฐบาลหรือพารัฐบาลเข้าปิ้งในทางางเงิน  แต่ขอท่านทั้งหลายจงระลึกถึงพระคุณของล้นเกล้าฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวว่า  ถ้าท่านไม่ทรงสถาปนาวิทยาลัยแต่ครั้งนั้น  เดี๋ยวนี้เราจะอยู่ที่ไหน?..." จากคุณ : V_Mee - [ 21 ก.พ. 52 08:16:48 ]

ความคิดเห็นที่ 11 ถ้าจะนับว่า โรงเรียนแพทยากรที่เปิดในปี พ.ศ. ๒๔๓๖ ว่าเป็นสถาบันอุดมศึกษาที่เก่าที่สุดแล้ว  ผมว่ายังมีที่เก่ากว่าอีกครับ คือ โรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ ที่ดูเหมือนจะตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๒ ที่โรงเรียนมัธยมวัดเทพศิรินทร์ จากคุณ : V_Mee - [ 21 ก.พ. 52 08:19:23 ]

ความคิดเห็นที่ 12 ขอบพระคุณคุณ V_Mee เกี่ยวกับข้อมูลของเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีกับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในเชิงลึก มีข้อมูลเพิ่มเติมจากวิกิพีเดียมาเสริม พ.ศ. ๒๔๕๒ ได้รับบรรดาศักดิ์เป็น “พระยาไพศาลศิลปศาสตร์” พ.ศ. ๒๔๕๓ ร. ๖ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เข้าเฝ้าทูลละอองธุลีพระบาท ณ พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท เมื่อวันที่ ๒๘ ธันวาคม (ร.ศ. ๑๒๙) เพื่อรับกระแสพระราชดำริเรื่องการวางแนวทางการจัดการศึกษาของชาติโดยมีพระราชดำริว่า “ความเจริญแห่งประเทศบ้านเมืองในสมัยต่อไปนี้ที่จะเป็น ปึกแผ่นแน่นหนาได้แท้จริง ก็ด้วยอาศรัยศิลปวิทยาเป็นที่ตั้งหรือเปนรากเหง้าเค้ามูลจึงมีพระราชประสงค์จะทรงทำนุบำรุงการศึกษาของชาติบ้านเมืองให้รุ่งเรืองทันเขาอื่น” การจัดตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวงแล้วเสร็จเปิดสอนเมื่อวันที่ ๒๙ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๕๔ รั้งตำแหน่งปลัดทูลฉลอง กระทรวงธรรมการและเป็น “พระยาธรรมศักดิ์มนตรี” พ.ศ. ๒๔๕๗ รั้งตำแหน่งผู้บัญชาการโรงเรียนข้าราชการพลเรือนเมื่อวันที่ ๑๕ กรกฎาคม อีกตำแหน่งหนึ่ง เขียนบทความแสดงความคิดเห็นใน "หนังสือพิมพ์ล้อมรั้ว พ.ศ. ๒๔๕๗" เสนอให้จัดตั้งมหาวิทยาลัยโดยใช้ที่ดินระหว่างสนามม้ากับถนนพญาไทและถนนพญาไทถึงคลองสวนหลวง ส่วนหนึ่งของบทความ "มหาวิทยาลัยเป็นอาภรณ์สำหรับมหานครที่รุ่งเรืองแล้ว มหานครใดมีมหาวิทยาลัยที่ขึ้นชื่อเสียงสมจะอวดได้ ก็ย่อมเป็นเครื่องเชิดชูเกียรติคุณของมหานครนั้น ก็ย่อมได้ชื่อเสียงปรากฏความรุ่งเรืองแผ่ไพศาลไปในทิศทั้งปวงด้วย" พ.ศ. ๒๔๕๙ ได้เป็นเสนาบดีกระทรวงธรรมการ ได้รับพระราชทานยศเป็น “จางวางโท” และ “จางวางเอก” ในปีเดียวกัน ในปีเดียวกันนี้ ได้มีพระราชหัตถเลขาพระราชทานเจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรีว่า "ถึงพระยาธรรมศักดิ์มนตรี ได้รับหนังสือลงวันที่ ๒๑ เดือนนี้ หาฤๅเรื่องจะรวมโรงเรียนข้าราชการพลเรือนกับโรงเรียนแพทยาลัย ขึ้นเปนมหาวิทยาลัย และบรรจุตำแหน่งน่าที่ทางกระทรวงธรรมการนั้นทราบแล้ว ตามความเห็นที่ชี้แจงมานั้น เห็นชอบด้วยแล้วให้จัดการไปตามนี้” พ.ศ. ๒๔๖๐ ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เลื่อนจาก "พระยาธรรมศักดิ์มนตรีสรรพศึกษาวิธียุโรปการ" ขึ้นเป็น "เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี" วันที่ ๓๑ ธันวาคม เมื่ออายุได้เพียง ๔๑ ปี http://th.wikipedia.org/wiki/เจ้าพระยาธรรมศักดิ์มนตรี_(สนั่น_เทพหัสดิน_ณ_อยุธยา) จากคุณ : เพ็ญชมพู - [ 21 ก.พ. 52 12:38:42 ]

ความคิดเห็นที่ 13 ช่ายครับ คุณ V_Mee ดูเหมือนผมจะตกข้อมูลของโรงเรียนฝึกหัดอาจารย์ (มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร) ที่ตั้งเมื่อ พ.ศ. 2435 ไปจริง ๆ ขอบพระคุณมากครับ จากคุณ : Antares Kung - [ 21 ก.พ. 52 13:00:52 ]

ความคิดเห็นที่ 14 ผมเคยสอบถามทางราชบัณฑิตยสถาน ว่าตกลง มหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย คือ วัดโพธิ์ หรือ จุฬาฯ คำตอบที่ได้คือ วัดโพธิ์ เป็นเสมือนมหาวิทยาลัยแห่งแรกของไทย แต่จุฬาฯ คือมหาวิทยาลัยแห่งแรกของประเทศไทยครับ ส่วนศิริราชนั้น ผมเข้าใจว่า คณะแพทยศาสตร์(+คณะที่เกี่ยวกับการแพทย์) ครับ ไม่ถึงขนาดเป็นมหาวิทยาลัย กระนั้นมังครับ จากคุณ : A ARM (A ARM) - [ 21 ก.พ. 52 18:43:58 ]

ความคิดเห็นที่ 15 ในเวียดนาม เขายกย่องวัดใหญ่กลางเมืองที่มีจารึกตำรายา เป็นมหาวิทยาลัยแห่งแรกเช่นกันค่ะ ที่เห็นในศาลาเป็นแท่นศิลาบนหลังเต่านั่นละค่ะ เพื่อนคนเวียดนามบอกว่าเป็นตำรา จากคุณ : little kitty - [ 22 ก.พ. 52 10:47:47 ]