|
...ผ้าซิ่นล้านนา...
กำลังศึกษาเรื่องผ้าไทอยู่น่นะครับ เห็นว่าน่าสนใจดี เลยเอามาลงให้ได้อ่านกัน เผื่อจะมีคนสนใจเหมือนกัน จะได้เข้ามาพูดคุยกันครับ
ผ้าซิ่น คือ ผ้าที่เย็บเป็นถุงสำหรับผู้หญิงนุ่ง โดยจะมีขนาดสั้นยาว และกว้างแคบต่างๆกันไปขึ้นอยู่กับรูปร่างของผู้นุ่งและวิธีการนุ่ง นอกจากนี้ยังขึ้นอยู่กับโอกาส เวลาและสถานที่ ตลอดจนอาจจะเปลี่ยน แปลงตามความนิยมในแต่ละยุคสมัย ผ้าซิ่นมีความสำคัญเพราะเป็น สิ่งบ่งชี้ถึงสถานภาพและแหล่งกำเนิดของกลุ่มชน ซึ่งดูได้จากโครงสร้าง ลวดลายที่ปรากฏบนผืนผ้า ซึ่งแตกต่างจากผ้าประเภทอื่นๆที่มักจะไม่มีลักษณะบ่งชี้ที่มีรายละเอียดเท่าผ้าซิ่น โครงสร้างของซิ่นล้านนาหรือไทยวน โดยทั่วไปประกอบด้วย 3 ส่วน คือ
ส่วนหัวซิ่น ส่วนตัวซิ่นและส่วนตีนซิ่น โดยส่วนหัวซิ่นนั้นโดยปกติ มักเป็นแถบผ้าฝ้ายสีดำหรือสีแดง บางครั้งก็ใช้วิธีการต่อผ้าสองสี คือ สีแดงหรือดำเข้ากับผ้าสีขาว
ส่วนตัวซิ่นนิยมผ้าริ้วลายขวางลำตัวเป็นจังหวะที่สม่ำเสมอหรือที่เรียกว่าลาย ต๋า นิยมสีเหลือง ชมพู เขียว เป็นต้น
ตีนซิ่นหากเป็นซิ่นที่ใช้ในชีวิตประจำวัน นิยมต่อตีนด้วย ผ้าสีดำหรือสีแดง แต่หากเป็นใช้ในโอกาสพิเศษหรือของเจ้านาย จะใช้ผ้าที่ทอเป็นลวดลายอันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะของชาวล้านนา เรียกว่า ตีนจก โดยอาจใช้เส้นไหมทอสอดแทรกด้วยเส้นไหมเงิน ไหมคำก็ได้ ในกรณีที่เป็นเจ้านายชั้นสูงหรือผู้มีฐานะดี เรียกซิ่นที่ต่อเชิงแบบพิเศษนี้ว่า ซิ่นตีนจก ซิ่นตีนจกของชาวล้านนาในแต่ละพื้นที่นั้นจะมีลักษณะที่แตกต่าง กันออกไปตามรสนิยมของกลุ่มคนในแหล่งนั้นๆ อย่างไรก็ตามเข้าใจ ว่าซิ่นอันเป็นเอกลักษณ์ของชาวไทยวนนี้ คงมีแหล่งต้นกำเนิดร่วมกัน มาจากชาวไทยวนดั้งเดิม ซึ่งมีแหล่งกำเนิดและแหล่งอาศัยขนาดใหญ่ อยู่บริเวณเมืองเชียงแสนในปัจจุบัน
ซิ่นน้ำถ้วม(น้ำท่วม) เป็นชื่อเรียกผ้าถุงของชาวไทยวนแถบตอนใต้ เมืองเชียงใหม่กลุ่มหนึ่งบริเวณอำเภอฮอด และอำเภอดอยเต่า เหตุที่เรียกว่าซิ่นน้ำถ้วมก็เนื่องมาจากราวพ.ศ.2500 ได้มีโครงการ ก่อสร้างเขื่อนภูมิพลขวางกั้นแม่น้ำปิงในเขตจังหวัดตาก และเมื่อ สร้างเขื่อนเสร็จเรียบร้อยจะมีการกักเก็บน้ำไว้ ซึ่งจะทำให้พื้นที่สอง ฝากฝั่งแม่น้ำปิงตั้งอำเภอบ้านนา จังหวัดตากเป็นต้นมาจนกระทั่งถึง เขตอำเภอฮอดน้ำท่วมทั้งหมด ทางการจึงสั่งอพยพผู้คนแถบนั้น ออกไปอยู่ที่อื่น ดังนั้นผ้าซิ่นของชาวฮอดและดอยเต่าจึงอพยพออก ไปจากพื้นที่ดั้งเดิมของตนด้วย เป็นเหตุให้ซิ่นน้ำถ้วมนั้นเป็นของเก่าแก่ ที่หายากมาก เพราะนอกจากจะไม่มีการผลิตขึ้นมาใหม่ เช่น ซิ่นเมืองลอง และแม่แจ่มแล้ว ยังไม่สามารถระบุแหล่งพื้นที่อยู่ใหม่ที่ชาวฮอดได้อย่าง ชัดเจนอีกด้วย เท่าที่ทราบขณะนี้พบว่ามีชาวน้ำถ้วมบางส่วนอาศัยอยู่ ในเขตอำเภอจอมทอง สันป่าตอง และไชยปราการ จังหวัดเชียงใหม่
ลักษณะของซิ่นน้ำถ้วมนั้น มีลักษณะโครงสร้างเช่นเดียวกับซิ่นแบบ มาตรฐานของเชียงใหม่ แต่สิ่งที่เป็นเอกลักษณ์เฉพาะนั้น น่าจะได้แก่ ลวดลายตีนจกซึ่งนักภูษิตาภรณ์พิลาสหลายท่านสรุปว่า ลวดลาย ใกล้เคียงกับซิ่นตีนจกในราชสำนักเมืองเชียงใหม่มาก คือ ลายจก ค่อนห่างทิ้งให้เห็นพื้นที่ท้องจกสีดำมาก มีหางสะเปาเป็นสีดำล้วนและ ขนาดไม่ยาวมาก อย่างไรก็ตามลวดลายของซิ่นน้ำถ้วมค่อนข้างมี ความหลากหลายและบางครั้งก็มิได้ดำเนินไปตามแบบอย่างมาตรฐาน เช่น จกเป็นลายโคมขนาดใหญ่ไม่ปรากฏห้องนกขนาบที่ด้านบนและ ด้านล่าง เรียกว่า ลายโคมหลวง หรือทำเป็นลายรูปนกขนาดเล็ก เรียงกันเป็นแถวรอบๆโคม ซึ่งถือว่าเป็นลูกเล่นของช่างทอที่ค้นคิด ประดิษฐ์เองตามความพอใจ
จากคุณ :
ดีจริง
- [
28 มี.ค. 52 04:17:34
]
|
|
|
|
|