PANTIP.COM : K7685156 พระปรมาภิไธย ภ.ป.ร. ย่อมาจากอะไร []

ความคิดเห็นที่ 1

พระปรมาภิไธยย่อ

คำถามหนึ่งที่มีผู้สอบถามมาเสมอ ๆ ว่า ทำไมพระปรมาภิไธยย่อของพระมหากษัตริย์ในพระบรมราชจักรีวงศ์ย่อซ้ำกัน เช่น พระปรมาภิไธยย่อของรัชกาลที่ ๑ และที่ ๓ ใช้ "จปร" เช่นเดียวกับรัชกาลที่ ๕ หรือรัชกาลที่ ๒ ใช้ "อปร" เช่นเดียวกับรัชกาลที่ ๘

ในบทความเรื่อง คำบรรยายเรื่องการใช้ราชาศัพท์ ของ หม่อมราชวงศ์แสงสูรย์ ลดาวัลย์ บรรยายในการอบรมข้าราชการสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ณ ทำเนียบรัฐบาล เมื่อวันที่ ๑๔ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ ซึ่งต่อมาเจ้าภาพได้ตีพิมพ์เป็นที่ระลึกในงานพระราชทานเพลิงศพ หม่อมราชวงศ์แสงสูรย์ ลดาวัลย์ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันพุธที่ ๒๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๖ มีกล่าวถึงเรื่อง พระปรมาภิไธย ไว้ด้วย จึงขออนุญาตนำมาเสนอดังนี้

"พระปรมาภิไธย หมายถึงชื่อของสมเด็จพระมหากษัตริยาธิราชเจ้า ตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏ ทูลเกล้าฯ ถวายในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เช่นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลปัจจุบัน ทรงมีพระปรมาภิไธยตามที่จารึกในพระสุพรรณบัฏว่า 'พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช มหิตลาธิเบศรรามาธิบดี จักรีนฤบดินทร สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร' พระปรมาภิไธยของพระมหากษัตริย์ท่านยาว ๆ ทั้งนั้น รัชกาลนี้น่ะสั้นแล้ว ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ พระปรมาภิไธยยาวกว่านี้มาก เขียนเต็มหน้ากระดาษเลยทีเดียว ดังนั้นการเอ่ยอ้างพระปรมาภิไธยจึงกล่าวแต่เพียงคำนำหน้าที่เรียกกันว่าพระราชฐานันดรนาม เช่น 'พระบาทสมเด็จพระปรมินทร' หรือ ปรเมนทร ต่อด้วยพระปรมาภิไธยประโยคต้นประโยคเดียว แล้วทำเครื่องหมายไปยาลไว้ จากนั้นจะเชิญสร้อยพระปรมาภิไธยประโยคท้ายมาต่อก็ได้ เช่นรัชกาลปัจจุบันอาจออกขานพระปรมาภิไธยเพียงว่า 'พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชฯ สยามินทราธิราช บรมนาถบพิตร' ก็ได้ ที่มาย่อเป็นตัวอักษร ๓ ตัว คือ ภปร นั้น เรียกกันว่าพระปรมาภิไธยย่อ ภ ย่อมาจากพระปรมาภิไธยประโยคแรก คือ 'มหาภูมิพลอดุลยเดช' ส่วน ปร หมายถึง ปรมราชาธิราช ในการลงพระปรมาภิไธยในเอกสารทางราชการ พระมหากษัตริย์ทรงเซ็นเฉพาะพระปรมาภิไธยประโยคแรก และต่อด้วยคำว่า ปร เช่น รัชกาลที่ ๕ ทรงเซ็นว่า 'จุฬาลงกรณ ปร' รัชกาลที่ ๗ ทรงเซ็นว่า 'ประชาธิปก ปร' รัชกาลปัจจุบันทรงเซ็นว่า 'ภูมิพลอดุลยเดช ปร'

เมื่อได้พูดถึงพระปรมาภิไธยย่อมาแล้ว ก็เลยขอกล่าวถึงพระปรมาภิไธยย่อในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวกรุงรัตนโกสินทร์ เพื่อทราบไว้พอเป็นเครื่องประดับสติปัญญาด้วย

รัชกาลที่ ๑ ใช้อักษรย่อว่า 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาจักรีบรมนาถ ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๒ ใช้อักษรย่อว่า 'อปร' ย่อมาจาก 'มหาอิศรสุนทร ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๓ ใช้อักษรย่อว่า 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาเจษฎาบดินทร ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๔ ใช้อักษรย่อ 'มปร' ย่อมาจาก 'มหามงกุฎ ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๕ ใช้อักษรย่อ 'จปร' ย่อมาจาก 'มหาจุฬาลงกรณ ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๖ ใช้อักษรย่อ 'วปร' ย่อมาจาก 'มหาวชิราวุธ ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๗ ใช้อักษรย่อ 'ปปร' ย่อมาจาก 'มหาประชาธิปก ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๘ ใช้อักษรย่อ 'อปร' ย่อมาจาก 'มหาอานันทมหิดล ปรมราชาธิราช'
รัชกาลที่ ๙ ใช้อักษรย่อ 'ภปร' ย่อมาจาก 'มหาภูมิพลอดุลยเดช ปรมราชาธิราช'

โปรดสังเกตดูอักษรพระปรมาภิไธยย่อจะซ้ำกันบ้างเป็นบางรัชกาล เพื่อจะให้ทราบว่าเป็นรัชกาลใด เวลาประดิษฐ์เป็นตราท่านใส่หมายเลขประจำรัชกาลไว้ในระหว่างพระจอนพระมหามงกุฎ ถ้าเขียนเป็นข้อความอาจมีเลขประจำรัชกาลต่อท้ายเมื่อจำเป็น"

ผู้เขียน : ศาสตราจารย์พิเศษจำนงค์ ทองประเสริฐ ราชบัณฑิต ประเภทปรัชญา สาขาวิชาตรรกศาสตร์ สำนักธรรมศาสตร์และการเมือง
ที่มา : จดหมายข่าวราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๔๓, ธันวาคม ๒๕๓๗

อ้างอิงจาก
http://www.royin.go.th/th/knowledge/detail.php?ID=973

จากคุณ : Batholomew - [ 30 มี.ค. 52 23:20:57 ]