ความคิดเห็นที่ 1 มีอยู่ในกระทู้เก่าๆ เคยเล่าไว้แล้วครับ ย่อๆเลยคือ เจ้ากรมของกรมปรมานุชิต อนิจกรรมไปก่อนที่จะได้เป็นพระยา ตอนนั้น ทรงศักดิ์เป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ต่อมาทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พระสงฆ์ที่เป็นพระบรมวงศ์ มีพระยศเป็น กรมสมเด็จพระ จึงกลายเป็น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส ขณะนั้นพระปรมานุชิตชิโนรส อนิจกรรมไปแล้ว ต่อมาไม่นาน พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์นั้นก็สิ้นพระชนม์ ต่อมารัชกาลที่ ๖ ทรงสถาปนาให้ภิกษุที่เป็นพระบรมวงศ์ และทรงเป็นประมุขฝ่ายสงฆ์มีคำนำหน้าพิเศษ คือ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า ครับ โดยกรมด้านหลังเป็นกรมตามจริงของเจ้ากรมนั้น การเรียกขานสมเด็จพระมหาสมณเจ้า พระองค์แรกนั้น จึงเป็น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ส่วน พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมสมเด็จพระปวเรศวิริยาลงกรณ์ และ กรมสมเด็จพระวชิรญานวโรรส เจ้ากรมเป็นพระยาทั้งคู่ พระอิศริยยศใหม่จึงเป็น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวิริยาลงกรณ์ และ กรมพระยาวชิรญานวโรรส ครับ จากคุณ : natthaset - [ 21 เม.ย. 52 16:02:11 ]

ความคิดเห็นที่ 2 สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงอธิบายไว้ในเรื่อง "กรมสมเด็จ" กับ "สมเด็จกรม"  คัดไว้แล้วดังนี้ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=08-06-2007&group=2&gblog=61                       .....การตั้งกรมเจ้านายตามระเบียบซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงบัญญัติผิดกับระเบียบเก่าเป็นข้อสำคัญบางอย่าง คือ                       ๑) กรมพระแต่ก่อนมีแต่ พระมหาอุปราชกับสมเด็จพระพันปีหลวงและกรมพระราชวังหลัง ถึงรัชกาลที่ ๔ ทรงบัญญัติว่าพระบรมวงศ์ผู้ใหญ่ที่พระชันษาแก่กว่าพระเจ้าแผ่นดินอาจเป็นกรมพระได้ แต่ที่พระชันษาอ่อนกว่าพระเจ้าแผ่นดินเป็นได้แต่กรมหลวง จึงมีจำนวนกรมพระมากขึ้นตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ มา                       ๒) คำ “สมเด็จ” ที่ใช้ในพระนามเจ้านายแต่เดิมมา หมายความอย่างเดียวว่าเป็นเจ้าฟ้า เช่น สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระเทพสุดาวดี หรือเรียกโดยย่อว่า “สมเด็จกรมพระเทพสุดาวดี” ตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ มา คำ “สมเด็จ” ในพระนามเจ้านายหมายความต่างกันได้ ๓ อย่าง หมายว่าเป็นเจ้าฟ้าอย่าง ๑ หมายว่าเป็นกรมพระชั้นพิเศษซึ่งไม่จำต้องเป็นเจ้าฟ้าอย่าง ๑ และหมายเป็นยศพระญาติวงศ์ชั้นสูงไม่จำต้องเป็นเจ้าฟ้าอย่าง ๑ เขียนต่างกันเช่นว่าสมเด็จกรมพระเทพสุดาวดี กรมสมเด็จพระเดชาดิศร และสมเด็จพระรูปศิริโสภาค ดังนี้ แต่คำเรียกด้วยวาจาคนพูดหมายแต่สะดวกปาก จึงเรียกสมเด็จเป็นอย่างเดียวกันว่า สมเด็จพระเทพสุดาวดี สมเด็จพระเดชาดิศร สมเด็จพระรูปฯ ดังนี้ และตอนท้ายของเรื่องทรงแนะเป็นทางไว้ว่า                       ..... เจ้านายพระองค์ใดที่ได้เป็นสมเด็จกรมพระยาตั้งแต่รัชกาลที่ ๖ มา จึงควรเรียกว่าสมเด็จกรมพระยา ที่เรียกว่ากรมพระยาเลยขึ้นไปถึงก่อนรัชกาลที่ ๖ ไม่มีมูล และทำให้เกิดยุ่งด้วย เพราะกลายเป็นสมเด็จพระพี่นางพระองค์น้อยในรัชกาลที่ ๑ ดูเหมือนพระยศต่ำกว่าพระองค์ใหญ่ และทำให้ดูเหมือนกรมสมเด็จพระปรมานุชิตฯ ทรงพระยศต่ำกว่ากรมสมเด็จพระเดชาดิศร หม่อมฉันคิดเห็นดังนี้. เพชรพระมหามงกุฎ - กรมสมเด็จพระปรมานุชิตชิโนรส http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=1&date=01-06-2007&gblog=26 เพชรพระมหามงกุฎ - สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส http://www.bloggang.com/viewblog.php?id=rattanakosin225&group=1&date=27-04-2007&gblog=20 จากคุณ : กัมม์ - [ 21 เม.ย. 52 19:53:57 ]