ความคิดเห็นที่ 1 เทศาภิบาล  ตอนที่ ๔ ราชการหัวเมือง                                ข้าพเจ้าไปตรวจหัวเมืองครั้งนั้น  ได้เห็นประเพณีการปกครองหัวเมืองอย่างโบราณที่ยังใช้อยู่หลายอย่าง  ควรจะเล่าเข้าในโบราณคดีได้  แต่ต้องเล่าประกอบวินิจฉัยอันเป็นความรู้ซึ่งข้าพเจ้าได้ต่อเมื่อภายหลังด้วย  จึงจะเข้าใจชัดเจน                                การปกครองตามหัวเมืองในสมัยนั้น  ยังใช้วิธีเรียกในกฎหมายเก่าว่า “กินเมือง” อันเป็นแบบเดิม  ดูเหมือนจะใช้เช่นเดียวกันทุกประเทศทางตะวันออกนี้  ในเมืองจีนก็ยังเรียกว่ากินเมืองตามภาษาจีน  แต่ในเมืองไทยมาถึงชั้นหลังเรียกเปลี่ยนเป็น “ว่าราชการเมือง”  ถึงกระนั้นคำว่า “กินเมือง” ก็ยังใช้กันในคำพูด  และยังมีอยู่ในหนังสือเก่าเช่นกฎมนเทียรบาล เป็นต้น                                วิธีปกครองที่เรียกว่ากินเมืองนั้น  หลักเดิมคงมาแต่ถือว่าผู้เป็นเจ้าเมือง  ต้องทิ้งธุระของตนมาประจำทำการปกครองบ้านเมือง  ให้ราษฎรอยู่เย็นเป็นสุขปราศจากภัยอันตราย  ราษฎรก็ต้องตอบแทนคุณเจ้าเมืองด้วยการออกแรงช่วยทำการงานให้บ้าง  หรือแบ่งสิ่งของซึ่งทำมาหาได้  เช่นข้าวปลาอาหาร เป็นต้น  อันมีเหลือใช้ให้เป็นของกำนัล  ช่วยอุปการะมิให้เจ้าเมืองต้องเป็นห่วงในการหาเลี้ยงชีพ  ราษฎรมากด้วยกันช่วยคนละเล็กละน้อย  เจ้าเมืองก็เป็นสุขสบาย  รัฐบาลในราชธานีไม่ต้องเลี้ยงดู  จึงให้ค่าธรรมเนียมในการต่างๆ ที่ทำในหน้าที่เป็นตัวเงินสำหรับใช้สอย  กรมการซึ่งเป็นผู้ช่วยเจ้าเมือง  ก็ได้รับผลประโยชน์ทำนองเดียวกัน  เป็นแต่ลดลงตามศักดิ์ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  เสด็จตรวจราชการเมืองน่าน มณฑลพายัพ พ.ศ. ๒๔๔๑ แถวยืน ๑. เจ้าราชวงศ์ ๒. เจ้าอุปราช แถวนั่ง ๑. เจ้าอุปราช (คนเก่า) ๒. กรมพระยาดำรงราชานภาพ ๓. ม.จ. ทรงวุฒิภาพ  ดิศกุล ๔. เจ้านครเมืองน่าน ๕. กรมหลวงปราจิณกิติบดี ๖. พระยาพุทธนุรักษ์ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 09:57:06 ]

ความคิดเห็นที่ 2 (ต่อ)                                ครั้นจำเนียรกาลนานมาความเปลี่ยนแปลงในโลกียวิสัย  ทำให้การเลี้ยงชีพต้องอาศัยเงินตรามากขึ้นโดยลำดับ  ผลประโยชน์ที่เจ้าเมืองกรมการได้รับอย่างโบราณไม่พอเลี้ยงชีพ  จึงต้องคิดหาผลประโยชน์เพิ่มพูนขึ้นในทางอื่น  เช่น ทำไร่นาค้าขาย เป็นต้น  ให้มีเงินพอใช้สอยกินอยู่เป็นสุขสบาย  เจ้าเมืองกรมการมีอำนาจที่จะบังคับบัญชาการต่างๆ ตามตำแหน่ง  และเคยได้รับอุปการะของราษฎรเป็นประเพณีมาแล้ว  ครั้นทำมาหากิน  ก็อาศัยตำแหน่งในราชการเป็นปัจจัยให้ได้ผลประโยชน์สะดวกดีกว่าบุคคลภายนอก  เปรียบดังเช่นทำนาก็ได้อาศัยบอกแขกของแรงราษฎรมาช่วย  หรือจะค้าขายเข้าหุ้นกับผู้ใด  ก็อาจสงเคราะห์ผู้เป็นหุ้นให้ซื้อง่ายขายคล่องได้กำไรมากขึ้น  แม้จนเจ้าภาษีนายอากรได้รับผูกขายไปจากกรุงเทพฯ  ถ้าให้เจ้าเมืองกรมการมีส่วน  ก็ได้รับความสงเคราะห์ให้เก็บภาษีอากรสะดวกขึ้น                                จึงเกิดประเพณีหากินด้วยอาศัยตำแหน่งในราชการแทบทั่วไป  เจ้าเมืองกรมการที่เกรงความผิด  ก็ระวังไม่หากินด้วยเบียดเบียนผู้อื่น  ต่อเป็นคนโลภจึงเอาทุกอย่างสุดแต่จะได้  ก็มักมีภัยแก่ตัว  ดังเช่นผู้ว่าราชการเมืองสุพรรณบุรี  ซึ่งได้เล่าไว้ในนิทานที่ ๔  เรื่องห้ามเจ้ามิให้ไปเมืองสุพรรณ(๑) สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  เสด็จตรวจราชการมณฑลนครไชยศรี เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๑ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:02:58 ]

ความคิดเห็นที่ 3 (ซ้ำ) แก้ไขเมื่อ 04 พ.ค. 52 10:12:53 จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:05:36 ]

ความคิดเห็นที่ 4 (ต่อ)                                เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปเมืองเหนือครั้งนั้น  เจ้าเมืองที่ข้าพเจ้าไปพบโดยมากเป็นผู้ดีมีตระกูล  แต่มักเป็นชาวเมืองนั้นเอง  ด้วยเป็นเทือกเถาเหล่ากอเจ้าเมืองคนก่อนๆ ซึ่งได้ทำราชการประกอบกับทำมาหากิน  จนตั้งถิ่นฐานได้ในเมืองนั้น  มีลูกถวายตัวเป็นมหาดเล็กก่อนแล้วขอออกไปรับราชการบ้าง  หรือฝึกหัดให้ทำราชการในเมืองนั้นเองบ้าง  จนได้รับสัญญาบัตรเป็นผู้ช่วยราชการ เป็นยกกระบัตร เป็นปลัด  ใครดีก็ได้เป็นเจ้าเมือง  ในที่สุดเป็นแล้วก็อยู่ในเมืองนั้นตลอดชีวิต  ลูกหลานจึงมีกำลังพาหนะรับราชการสืบกันมา                                ข้าราชการที่ถิ่นฐานอยู่ในกรุงเทพฯ หาใคร่มีใครสมัครออกไปรับราชการหัวเมืองไม่  เพราะเกรงความลำบากในการหาเลี้ยงตัวดังกล่าวมาแล้ว  ถ้าเป็นผู้ไปจากที่อื่นก็ต้องมีทุนรอนของตัวไป  หรือมิฉะนั้นก็ต้องได้เป็นเขยสู่ขอผู้มีกำลังพาหนะในเมืองนั้นจึงจะไปอยู่ได้  ยิ่งถึงชั้นกรมการชั้นรองลงไปต้องเลือกหาแต่ในพวกคฤหบดีในเมืองนั้นเองทั้งนั้น  เพราะหาคนต่างถิ่นยาก                                ตามหัวเมืองสมัยนั้น  ประหลาดอีกอย่างหนึ่งที่ไม่ศาลารัฐบาลตั้งประจำ  สำหรับว่าราชการบ้านเมืองอย่างทุกวันนี้  เจ้าเมืองตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ไหนก็ว่าราชการบ้านเมืองที่บ้านของตน  เหมือนอย่างเสนาบดีเจ้ากระทรวงในราชธานีว่าราชการที่บ้านตามประเพณีเดิม  บ้านเจ้าเมืองผิดกับบ้านคนอื่นเพียงที่เรียกกันว่า “จวน” เพราะมีศาลาโถงปลูกไว้นอกรั้วข้างหน้าบ้านหลังหนึ่ง  เรียกว่า “ศาลากลาง” เป็นที่ประชุมกรมการเวลามีการงาน  เช่นรับท้องตราหรือปรึกษาราชการ เป็นต้น                                เวลาไม่มีการงานก็ใช้ศาลากลางเป็นศาลชำระความ  เห็นได้ว่าศาลากลางเป็นเค้าเดียวกับศาลาลูกขุนในราชธานีนั้นเอง  เรือนจำสำหรับขังนักโทษก็อยู่ในบริเวณจวนอีกอย่างหนึ่ง  แต่คงเป็นเพราะคุมขังได้มั่นคงกว่าที่อื่น  ไม่จำเป็นจะต้องอยู่กับจวนเหมือนกับศาลากลาง "จวน" ที่อยู่ของเจ้าเมืองสกลนคร  ใช้ในการต้อนรับสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ  ในคราวเสด็จตรวจราชการมณฑลอุดร จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:09:52 ]

ความคิดเห็นที่ 5 (ต่อ)                                มีเรื่องปรากฏมาแต่ก่อน  ว่าครั้งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จขึ้นไปเมืองเหนือ  เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๐๙  ทอดพระเนตรเห็นศาลากลางตามหัวเมืองซอมซ่อ  จนสังเวชพระราชหฤทัย  ทรงพระกรุณาโปรดฯ พระราชทานเงินส่วนพระองค์ให้ซ่อมแซม  เมืองละ ๑๐ ชั่ง (๘๐๐ บาท)  เมืองไหนทำสำเร็จแล้ว  พระราชทานป้ายจำหลักปิดทองประดับกระจก  ทำเป็นรูปเหรียญเงินรัชกาลที่ ๔  ลายเป็นรูปพระมหามงกุฎแผ่น ๑  รูปช้างในวงจักรแผ่น ๑  พระราชทานให้ไปติดไว้ ณ ศาลากลางซึ่งได้ทรงปฏิสังขรณ์  เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปยังมีอยู่หลายแห่ง  ข้าพเจ้าได้ยืมมาจำลองรักษาแบบไว้  เดี๋ยวนี้อยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ  แต่มาภายหลังศาลากลางก็กลับทรุดโทรมน่าทุเรศอย่างเก่า  หามีที่ใดสง่าผ่าเผยไม่                                เหตุที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะเจ้าเมืองต้องสร้างจวนและศาลกกลางด้วยทุนของตนเอง  แม้แต่แผ่นดินซึ่งจะสร้างจวน  ถ้ามิได้อยู่ภายในเมืองมีปราการ  เช่น เมืองพิษณุโลก เป็นต้น  เจ้าเมืองก็ต้องหาซื้อที่ดินเหมือนกับคนทั้งหลาย  จวนกับศาลากลางจึงเป็นทรัพย์ส่วนตัวของเจ้าเมือง  เมื่อสิ้นตัวเจ้าเมืองก็เป็นมรดกตกแก่ลูกหลาน  ใครได้เป็นเจ้าเมืองคนใหม่  ถ้ามิได้เป็นผู้รับมรดกของเจ้าเมืองคนเก่า  ก็ต้องหาที่สร้างจวนและศาลากลางขึ้นใหม่ตามกำลังที่จะสร้างได้  บางทีก็ย้ายไปสร้างห่างจวนเดิมต่างฟากแม่น้ำ  หรือแม้จนต่างตำบลก็มี  จวนเจ้าเมืองไปตั้งอยู่ที่ไหนก็ย้ายที่ว่าราชการไปอยู่ที่นั่นชั่วสมัยของเจ้าเมืองคนนั้น  ตามหัวเมืองจึงไม่มีที่ว่าราชการเมืองตั้งประจำอยู่แห่งใดแห่งหนึ่งเป็นนิจเหมือนอย่างทุกวันนี้  อันเพิ่งมีขึ้นเมื่อจัดมณฑลเทศาภิบาลแล้ว พระบาทสมเด็จ ฯ พระจอมเกล้าอยู่หัว จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:18:18 ]

ความคิดเห็นที่ 6 (ต่อ)                                ส่วนพวกกรมการนั้น  เพราะมักเป็นคฤหบดีอยู่ในเมืองนั้นแล้วจึงได้เป็นกรมการ  ตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ไหนก็คงอยู่ที่นั้น  เป็นแต่เวลามีการงานจะต้องทำตามหน้าที่  จวนเจ้าเมืองอยู่ที่ไหนก็ตามไปฟังคำสั่งที่นั่น  บางคนตั้งบ้านเรือนอยู่ห่างถึงต่างอำเภอก็มี  ด้วยเคยเป็นคฤหบดีอยู่ที่แห่งนั้นมาก่อน  เจ้าเมืองประสงค์จะให้เป็นผู้รักษาสันติสุขในท้องถิ่นนั้นเหมือนอย่างนายอำเภอ  ซึ่งมีขึ้นในสมัยเทศาภิบาล  จึงขอให้คฤหบดีคนนั้นเป็นกรมการ  หรือว่าอีกอย่างหนึ่งคือ  ตั้งนักเลงโตซึ่งมีพรรคพวกมากให้เป็นกรมการ  เพื่อจะให้โจรผู้ร้ายยำเกรงไม่กล้าปล้นสะดมในถิ่นนั้น                                แต่บางทีก็กลับให้ผลร้าย  ดังเคยมีเรื่องปรากฏเมื่อตอนต้นรัชกาลที่ ๕  ผู้รักษากรุงศรีอยุธยาตั้งคฤหบดีคนหนึ่งชื่อ ช้าง เป็นที่หลวงบรรเทาทุกข์อยู่ที่เกาะใหญ่  ด้วยแม่น้ำตอนเกาะใหญ่ลานเท  เป็นย่านเปลี่ยวมักมีโจรตีปล้นเรือที่ขึ้นล่อง  หลวงบรรเทาฯ คนนั้นขึ้นชื่อคนชมในการรับรองผู้มีบรรดาศักดิ์ซึ่งผ่านไปมา  แม้จนชาวเรือขึ้นล่อง  ถ้าใครไปพึ่งพำนักหลวงบรรเทาฯ โจรผู้ร้ายก็ไม่กล้าย่ำยี  ดูเหมือนจะเป็นเช่นนั้นมาแต่ปลายรัชกาลที่ ๔                                ครั้นถึงรัชกาลที่ ๕  ความปรากฏขึ้นจากคำให้การของโจรผู้ร้ายที่จับได้หลายราย  ว่าเป็นพรรคพวกของหลวงบรรเทาฯ  โปรดฯ ให้ข้าหลวงชำระก็ได้ความ  ว่าหลวงบรรเทาฯ เป็นนายซ่องโจรผู้ร้าย  เป็นแต่ให้ไปทำการโจรกรรมเสียให้เขตแขวงอื่น  ภายนอกถิ่นที่ตนปกครอง  หลวงบรรเทาฯ จึงถูกประหารชีวิต  เป็นเรื่องเลื่องลือกันอื้อฉาวอยู่คราวหนึ่ง  ในเวลาข้าพเจ้าแรกรับราชการ ภาพการประหารชีวิตในอดีต จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:23:59 ]

ความคิดเห็นที่ 7 (ต่อ)                                เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปเมืองเหนือ  ยังมีกรมการที่เคยเป็นนักเลงโตอยู่หลายเมือง  เพราะในสมัยนั้นยังไม่มีโปลิศหรือตำรวจภูธรที่เป็นพนักงานสำหรับตรวจจับผู้ร้าย  เจ้าเมืองต้องปราบปรามตามปัญญาของตน  จึงเกิดความคิดที่จะหานักเลงโตมีพรรคพวก  ตั้งเป็นกรมการไว้สำหรับปราบปรามโจรผู้ร้าย  ที่จริงกรมการชนิดนั้นก็ไม่ได้เป็นผู้ร้ายไปทุกคน  โดยมากมักไปตั้งบ้านเรือนทำมาหากินอยู่ตามบ้านนอก  เมื่อได้เป็นกรมการก็มักหาประโยชน์ด้วยทดรองทุนตกข้าวจากราษฎร  และขอแรงราษฎรช่วยทำนาของตน  แลกกับคุ้มโจรผู้ร้ายให้ราษฎร  ต่อบางคนจึงเลยหากินไปในทางทุจริต  ถึงเป็นใจให้พรรคพวกไปเที่ยวลักควายหรือปล้นทรัพย์  เพื่อจะได้ส่วนแบ่งเป็นผลประโยชน์                                เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปตรวจหัวเมืองครั้งแรก  ได้พบกรมการซึ่งสงสัยกันว่าหากินอย่างนั้น ๒ คน  เรียกกันว่า “ขุนโลกจับ” อยู่ที่เมืองพยุหคีรีคน ๑  แต่เมื่อข้าพเจ้าพบนั้นแก่ชรามากแล้ว  ต่อมาได้ยินว่าออกบวชแล้วก็ตาย  อีกคนหนึ่งเป็นที่หลวงศรีมงคล  อยู่ที่เมืองอ่างทอง  เจ้าเมืองใช้สอยอย่างว่าเป็น มือขวา  กล่าวกันว่าเพราะจับโจรผู้ร้ายเข้มแข็งนัก  เมื่อข้าพเจ้าจะเดินบกจากเมืองอ่างทองไปเมืองสุพรรณบุรี  เจ้าเมืองให้หลวงศรีมงคลคนนั้นเป็นผู้จัดพาหนะ  ในวันเดียวหาม้าและผู้คนสำหรับหาบหามสิ่งของได้พอต้องการหมด  แล้วตัวเองอาสาขี่ม้านำข้าพเจ้าแต่เมืองอ่างทองไปจนเมืองสุพรรณฯ ข้าพเจ้าจึงได้ชอบมาสมัยนั้น                                ครั้นถึงสมัยเมื่อตั้งมณฑลเทศาภิบาลแล้ว  ความปรากฏว่าหลวงศรีมงคลปล่อยให้พรรคพวกไปเที่ยวปล้นในเมืองอื่น  แล้วรับของที่โจรได้มาเป็นประโยชน์  แต่แรกกรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์ สมุหเทศาภิบาล ก็ไม่ทรงเชื่อ  เพราะทรงใช้สอยหลวงศรีมงคลจนโปรดเหมือนกัน  แต่ไต่สวนได้หลักฐาน  จึงต้องฟ้องศาลข้าหลวงพิเศษ  ศาลพิพากษาให้จำคุกหลวงศรีมงคลหลายปี  กรมขุนมรุพงศ์ฯ จึงออกพระโอษฐ์ว่า “วิธีเลี้ยงขโมยไว้จับขโมยนั้นใช้ไม่ได้”  แต่เมื่อถึงสมัยเทศาภิบาล  มีกรมการอำเภอตั้งประจำอยู่ตามบ้านนอกและมีตำรวจภูธรแล้ว  ก็ไม่อาศัยกรมการบ้านนอกเหมือนอย่างแต่ก่อน พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวัฒนานุวงศ์ กรมขุนมรุพงศ์ศิริพัฒน์ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:29:05 ]

ความคิดเห็นที่ 8 (ต่อ)                                มีกรมการอีกพวกหนึ่งเรียกว่า “กรมการจีน” เพราะเป็นจีนหรือลูกจีน  ซึ่งยังไว้ผมเปียทั้งนั้น  พวกนี้ขึ้นจากจีนนอกที่ไปตั้งทำมาหากินตามหัวเมือง  บางคนไปตั้งตัวได้เป็นหลักฐาน  แล้วเข้ารับผูกภาษีอากร                                ก็ตามกฎหมายแต่ก่อนนั้น  ต่อบุคคลถือศักดินาแต่ ๔๐๐ ไร่ขึ้นไป  เป็นความในโรงศาลจึงแต่ทนายว่าความแทนตัวได้  การเก็บภาษี  การเก็บภาษีอากรมักต้องเป็นถ้อยความกับราษฎรเนืองๆ  ถ้าเจ้าภาษีนายอากรต้องไปติดว่าความเสียในโรงศาล  ก็ไม่สามารถจะเก็บภาษีอากรได้  เพื่อจะแก้ไขความขัดข้องข้อนี้  เมื่อรัฐบาลตั้งใครเป็นเจ้าภาษีนายอากรจึงนับว่าเป็นข้าราชการ  ให้มียศเป็นขุนนางชั้นขุนถือศักดินา ๔๐๐ ไร่  เมื่อทำราชการต่อมาได้เลื่อนเป็นหลวงเป็นพระก็มี  พวกที่อยู่ในกรุงเทพฯ เรียกกันว่า “ขุนนางเจ้าภาษีนายอากร”  พวกที่อยู่ตามหัวเมืองเรียกกันว่า “กรมการจีน”  เป็นถึงตำแหน่งปลัดเมืองก็มี  ดังกล่าวมาในนิทานที่ ๑๕ เรื่องอั้งยี่(๒)นั้น  พวกกรมการจีนโดยปรกติตั้งหน้าทำมาหากิน  แสวงหาทรัพย์สมบัติ  ไม่แสวงหาอำนาจ  และมักบริจาคทรัพย์  ช่วยอุดหนุนกิจการต่างๆ ให้เป็นประโยชน์แก่ผู้อื่น  จึงเข้ากับชาวเมืองได้ทุกชั้น  ตั้งแต่เจ้าเมือง กรมการ ตลอดจนราษฎร                                ที่ข้าพเจ้าไปทางเรือครั้งนั้น  นอกจากได้เห็นหัวเมืองรายทางทั่วหมด  ยังมีประโยชน์อีกอย่างหนึ่ง  ด้วยในเวลาเดินทางต้องนั่งกับนอนไปในเรือวันละหลายๆ ชั่วโมง  ได้มีเวลาอ่านหนังสือต่างๆ เช่น กฎหมาย เป็นต้น  ศึกษาหาความรู้วิธีปกครองอย่างโบราณ  อันมีอยู่ในหนังสือเก่าไปด้วยตลอดทาง  อาศัยความรู้ที่ได้ในในครั้งนั้น  ทำให้ข้าพเจ้าคิดเห็นว่าความมุ่งหมายของการปกครองทั้งอย่างใหม่และอย่างเก่า  ก็อยู่ในที่จะให้ “บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข” ด้วยกัน  แต่เข้าใจอธิบายคำ “อยู่เย็นเป็นสุข” นั้นผิดกัน                                อย่างเก่าถือว่าถ้าบ้านเมืองปราศจากภัยต่างๆ เช่น โจรผู้ร้าย เป็นต้น  ก็เป็นสุข  ข้อนี้สังเกตได้ในบานแผนกที่แก้กฎหมายในการปกครองแต่โบราณ  มักอ้างเหตุที่เกิดโจรผู้ร้ายชุกชุมแทบทั้งนั้น  เพราะฉะนั้นตามหัวเมือง  เจ้าเมืองกรมการก็มุ่งหมายจะรักษาความเรียบร้อยในพื้นเมืองไม่ให้มีโจรผู้ร้ายเป็นที่ตั้ง  ตลอดจนถึงเจ้ากระทรวงในกรุงเทพฯ เมื่อเห็นว่าเมืองใดสงบเงียบไม่มีเหตุร้าย  ก็ยกย่องว่าปกครองดี  ต่อเมืองใดไม่เรียบร้อย  โจรผู้ร้ายชุกชุมหรือราษฎรเดือดร้อนด้วยเหตุอื่น  จึงให้ข้าหลวงออกไประงับ  หรือเหตุการณ์ใหญ่โต เช่น เกิดทัพศึก  เสนาบดีก็ออกไปเอง  จึงไม่มีการตรวจหัวเมืองในเวลาเมื่อเป็นปรกติ                                ความคิดที่ว่าจะให้บ้านเมืองอยู่เย็นเป็นสุข  ต้องจัดการทำนุบำรุงในเวลาบ้านเมืองเป็นปรกติ  เป็นคติเกิดขึ้นใหม่  ดูเหมือนจะเริ่มเกิดขึ้นในรัชกาลที่ ๔  และมาถือเป็นข้อสำคัญในรัฏฐาภิปาลโนบายต่อรัชกาลที่ ๕ ต่อมา บำบัดทุกข์ บำรุงสุข - สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ - พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ ฯ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว - สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดำรงราชานุภาพ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:42:07 ]

ความคิดเห็นที่ 9 เชิงอรรถ (๑)  ในเรื่องนิทานโบราณคดี  พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ        (เรื่อง ห้ามมิให้เจ้าไปเมืองสุพรรณ  จะคัดในโอกาสต่อไปนะครับ) (๒) ในเรื่องนิทานโบราณคดี  พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ        แผ่นดินทอง – อั้งยี่  http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=20-03-2007&group=2&gblog=28 จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:43:28 ]

ความคิดเห็นที่ 10 เนิ้อความตอนที่ ๔ จบเพียงเท่านี้แล้วครับ ขอค่าธรรมเนียมในการคัดคนละ ๑ คลิก  เข้าคลังกระทู้นะครับ สวัสดี คุณ เพ็ญชมพู  และเพื่อนๆ ทุกคนที่แวะเข้ามาครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 4 พ.ค. 52 10:48:17 ]

ความคิดเห็นที่ 11 จ่ายค่าธรรมเนียมแล้วครับ ขอบคุณมากครับที่สละเวลานั่งพิมพ์มาเป็นวิทยาทาน จากคุณ : CVTบ้านโป่ง - [ 4 พ.ค. 52 11:24:09 ]

ความคิดเห็นที่ 12 ขอบคุณที่แจ้งข่าวคะคุณกัมม์ แวะมาอ่านโหวตให้ จากคุณ : sawkitty - [ 4 พ.ค. 52 11:48:06 ]

ความคิดเห็นที่ 13 เข้ามาแล้วค่ะ วันนี้วันหยุดแบบฟันหลอระหว่างสองวัน เลยค่อนข้างว่าง จ่ายค่าเข้าชมเป็นคลิกแล้วนะคะ แถมกิ๊ฟด้วย เอ้อ...รูปประหารชีวิตน่ากลัวจังค่ะ แอบดีใจที่มันไม่ชัดเท่าไร จากคุณ : little kitty - [ 4 พ.ค. 52 11:49:54 ]

ความคิดเห็นที่ 14 ... สวัสดีครับ แหะๆ ... กำลังรอภาคต่อเชียว ขอบคุณการนำเสนอครับ จากคุณ : jassb1 - [ 4 พ.ค. 52 12:00:46 ]

ความคิดเห็นที่ 15 ชอบมากเลยครับ รอดูอยู่นะครับ จากคุณ : เด็กวังหน้า - [ 4 พ.ค. 52 12:44:16 ]

ความคิดเห็นที่ 16 ขอบคุณที่แจ้งข่าวครับ เมื่อวันก่อนยังคิดอยู่เลยว่า ตอนใหม่มารึยัง ขอบคุณมากที่นำเรื่องราวดีดีมาเผยแพร่สม่ำเสมอครับผม จากคุณ : Climber - [ 4 พ.ค. 52 14:02:52 ]

ความคิดเห็นที่ 17 จ่ายค่าธรรมเนียมแล้วครับ ขอบคุณมากครับ ^_^ จากคุณ : เจ้าคุณแม่ทัพ - [ 4 พ.ค. 52 19:58:11 ]

ความคิดเห็นที่ 18 มาอุดหนุนเหมือนเดิมคะ คุณภาพคับถ้วยไม่เคยเปลี่ยน ขอบคุณนะคะ จากคุณ : มนคนชอบกลอน (mon_m&m) - [ 4 พ.ค. 52 20:12:09 ]

ความคิดเห็นที่ 19 มาเข้าคิวจ่ายค่าธรรมเนียมด้วยคนค่ะ จากคุณ : ใบนท - [ 4 พ.ค. 52 20:21:40 ]

ความคิดเห็นที่ 20 ขอบคุณสำหรับความรู้ค่ะ จากคุณ : บ๊ะจ่างน้อย - [ 4 พ.ค. 52 21:26:41 ]

ความคิดเห็นที่ 21 ขอบคุณสำหรับกระทู้ดีๆครับ จากคุณ : Navarat.C - [ 4 พ.ค. 52 22:04:11 ]

ความคิดเห็นที่ 22 จากพระนิพนธ์เรื่อง "เทศาภิบาล" ตอนที่ว่า "  ตามหัวเมืองสมัยนั้น  ประหลาดอีกอย่างหนึ่งที่ไม่ศาลารัฐบาลตั้งประจำ  สำหรับว่าราชการบ้านเมืองอย่างทุกวันนี้  เจ้าเมืองตั้งบ้านเรือนอยู่ที่ไหนก็ว่าราชการบ้านเมืองที่บ้านของตน  เหมือนอย่างเสนาบดีเจ้ากระทรวงในราชธานีว่าราชการที่บ้านตามประเพณีเดิม  บ้านเจ้าเมืองผิดกับบ้านคนอื่นเพียงที่เรียกกันว่า “จวน” เพราะมีศาลาโถงปลูกไว้นอกรั้วข้างหน้าบ้านหลังหนึ่ง  เรียกว่า “ศาลากลาง” เป็นที่ประชุมกรมการเวลามีการงาน  เช่นรับท้องตราหรือปรึกษาราชการ เป็นต้น                               เวลาไม่มีการงานก็ใช้ศาลากลางเป็นศาลชำระความ  เห็นได้ว่าศาลากลางเป็นเค้าเดียวกับศาลาลูกขุนในราชธานีนั้นเอง  เรือนจำสำหรับขังนักโทษก็อยู่ในบริเวณจวนอีกอย่างหนึ่ง  แต่คงเป็นเพราะคุมขังได้มั่นคงกว่าที่อื่น  ไม่จำเป็นจะต้องอยู่กับจวนเหมือนกับศาลากลาง" จากความเป็นมาของจวนเจ้าเมืองในอดีต  ประกอบกับการที่ราษฏรนิยมตั้งบ้านเรือนกันที่ริมน้ำ  เมื่อสมเด็จฯ ทรงจัดระเบียบมณฑลเทศาภิบาล  จึงทรงกำหนดให้ศาลารัฐบาล  ศาล เรือนจำ  จวนและบ้านพักข้าราชการ  มีที่ตั้งอยู่รวมกันในบริเวณพื้นที่ว่างใกล้ชุมชนที่ริมน้ำ  เมื่อมีประชาชนาติดต่อราชการมากขึ้น  จึงทำให้ในเวลาต่อมาที่ตั้งศูนย์ราชการในแต่ละเมืองกลับกลายเป็นศูนย์กลางของเมืองแทนชุมชนริมน้ำ  และทำให้ปัจจุบันศูนย์ราชการต้องย้ายหนีออกไปอยู่นอกเมือง  เพราะบริเวณใจกลางเมืองไม่สามารถขยับขยายได้ จากคุณ : V_Mee - [ วันฉัตรมงคล 07:52:18 ]

ความคิดเห็นที่ 23 สวัสดีครับ คุณหมอ , น้องสาว , คุณ little kitty  (well come to thailand) คุณ jassb1 , เด็กวังหน้า , คุณ Climber , มนคนชอบกลอน (mon_m&m) , คุณ ใบนท (กับเสด็จประพาสต้น) ,คุณ บ๊ะจ่างน้อย , Navarat.C , คุณ V_Mee , คุณ suttirata , หนุ่มรัตนะ , คุณ จำปูน (สหายเก่าแก่) , เจ้าคุณแม่ทัพ และทุกๆ ท่านที่แวะเข้ามาในกระทู้นี้   ขอขอบพระคุณทุกน้ำใจไมตรีที่มอบให้เสมอมา   หนังสือเล่มนี้ผมคงคัดไม่จบถ้าขาดน้ำใจที่รินรดอยู่เสมอ ขอบพระคุณ คุณ V_Mee สำหรับเกร็ดกระทู้ และความรู้ที่มอบให้ชาวห้องสมุดตลอดมา การตั้งที่ว่าการบ้านเมืองในหัวเมืองรอบนอกเป็นอย่างที่พระอธิบายไว้ คือเปลี่ยนไปตามที่ตั้งอยู่ของเจ้าเมือง และยังมาเปลี่ยนแปลงเมื่อตั้งมณฑลเทศาภิบาลอีก  ดังที่คุณ V_Mee  อธิบายไว้ข้างต้น ทำให้เมืองที่โปรดเกล้าฯ ยกขึ้น (จากบ้าน) แต่แรก  ไม่ตรงกับเมืองที่ตั้งอยู่ปัจจุบันนี้ สำหรับบ้านที่โปรดเกล้าฯ ยกขึ้นเป็นเมืองแต่แรกนั้น  ในมณฑลอีสานคัดไว้แล้วครับ  หากท่านใดสนใจ เรียนเชิญครับ กำเนิดหัวเมืองมณฑลอีสาน ภาคที่ ๑ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=24-03-2007&group=2&gblog=48 กำเนิดหัวเมืองมณฑลอีสาน ภาคที่ ๒ http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=25-03-2007&group=2&gblog=49 สรุป หัวเมืองในมณฑลอีสาน http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=rattanakosin225&month=26-03-2007&group=2&gblog=50                                       พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชุมพลสมโภช กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 09:44:16 ]

ความคิดเห็นที่ 24 ขออนุญาตคัดลอกบ้านที่โปรดเกล้าฯ ยกขึ้นเป็นยกขึ้นเป็นเมือง (แต่แรก) มาไว้ด้วยนะครับ   ประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๔ เรื่องพงศาวดารหัวเมืองมณฑลอีสาน                    .... หนังสือพงศาวดารมณฑลอีสานนี้ ไม่ได้มีผู้ใดสั่งให้หม่อมอมรวงศ์วิจิตรแต่ หม่อมอมรวงศ์วิจิตรแต่งโดยอำเภอใจในเวลาว่างราชการ ด้วยรักวิชาความรู้ และเจตนาจะให้เป็นประโยชน์ต่อราชการบ้านเมือง เที่ยวสืบถามตามผู้รู้ในเวลาเที่ยวตรวจหัวเมืองบ้าง ดูจากหนังสือราชการที่มีอยู่ในมณฑลบ้าง และอาศัยหนังสือพงศาวดารต่างๆที่จะซื้อหาได้บ้าง ....                    .... ความทราบถึงพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีพระราชประสงค์จะทรงยกย่องความชอบของหม่อมอมรวงศ์วิจิตร ทรงทราบฝ่าละออกธุลีพระบาทว่า เมื่อหม่อมอมรวงศ์วิจิตรมีชีวิตอยู่ ได้แบ่งเงินเดือนส่งเข้ามาเลี้ยงหม่อมเจ้าเมฆินทร์ผู้บิดาเสมอ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯพระราชทานเงินพระคลังข้างที่เลี้ยงหม่อมเจ้าเมฆินทร์ เท่าที่เคยได้รับจากหม่อมอมรวงศ์วิจิตรทุกปี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลปัจจุบันนี้ก็พระราชทานต่อมาตราบเท่าทุกวันนี้ ส่วนภรรยาของหม่อมอมรวงศ์วิจิตร ก็ได้รับพระราชทานเบี้ยบำนาญเต็มตามพระราชบัญญัติฐานที่สามีไปสิ้นชีพในเวลาทำราชการ ยังหม่อมหลวงอุรา (คเนจร ณ กรุงเทพฯ) ซึ่งเป็นบุตรชายใหญ่ของหม่อมอมรวงศ์วิจิตร บิดาได้ถวายเป็นมหาดเล็กข้าหลวงเดิมไว้ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวในรัชกาลปัจจุบันนี้ ก็ทรงพระกรุณาชุบเกล้าชุบกระหม่อมเลี้ยง เวลานี้มียศเป็นจ่า มีบรรดาศักดิ์เป็นที่ พระทรงพลราบ รับราชการอยู่ในกรมพระอัศวราช .... ก่อนกรุงรัตนโกสินทร์ ยกบ้านทุ่งบัวศรีเป็นเมือง ขนานนามว่าเป็น เมืองศรีจำบัง เปลี่ยนนาม นครกาละจำบากนาคบุรีศรี เป็น นครจำปาศักดิ์นัคบุรีศรี ยก บ้านดอนโขง ขึ้นเป็น เมืองโขง ยก บ้านเมืองทง ขึ้นเป็น เมืองสุวรรณภูมิ(เก่า) ยก เมืองโสกเมืองซุงหรือบ้านทุ่งอิ้ดกระบือ ขึ้นเป็น เมืองอัตปือ ยก บ้านปราสาทสี่เหลี่ยมดงลำดวน ขึ้นเป็น เมืองขุขันธ์ เจ้าเมืองที่ พระไกรภักดีศรีนครลำดวน ยก บ้านโคกอัดจะหรือบ้านดงยาง ขึ้นเป็น เมืองสังฆะ เจ้าเมืองที่ พระสังฆะบุรีศรีนครอัดจะ ยก บ้านคูปะทาย ขึ้นเป็น เมืองปะทายสมัน เจ้าเมืองที่ พระสุรินทรภักดีศรีณรงค์จางวาง ยก บ้านกุดหวายหรือบ้านเมืองเตา ขึ้นเป็น เมืองรัตนบุรี เจ้าเมืองที่ พระศรีนครเตา ยก ดงเท้าสาร ขึ้นเป็น เมืองสุววรณภูมิ ยก บ้านกุ่ม ขึ้นเป็น เมืองร้อยเอ็ด เจ้าเมืองที่ พระขัตติยวงศา แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ยก บ้านโนนสามขาสระกำแพง ขึ้นเป็น เมืองศรีสระเกศ เจ้าเมืองที่ พระยารัตนวงศา ยก บ้านหางโค ขึ้นเป็น เมืองเชียงแตง เจ้าเมืองที่ พระอุดมเดช บ้านริมหนองหารยกขึ้นเป็น เมืองหนองหาร เจ้าเมืองที่ พระพิทักษ์เขื่อนขันธ์ ยก บ้านห้วยแจละแม ขึ้นเป็น เมืองอุบลราชธานี เจ้าเมือง(คนแรก)ที่ พระประทุมสุรราช ยก บ้านหนองแก้ว ขึ้นเป็น เมืองชนบท เจ้าเมืองที่ พระประจันตประเทศ ยก บ้านแก่งสำโรง ขึ้นเป็น เมืองกาฬสินธุ์ เจ้าเมืองที่ พระไชยสุนทร ยก บ้านบึงบอน ขึ้นเป็น เมืองข่อนแก่น เจ้าเมืองที่ พระนครบริรักษ์ ยกบ้านปางตาขึ้นเป็น เมืองแสนปาง เจ้าเมืองที่ พระศรีมหาเทพ ยก บ้านหมากเฟือง บ้านหนองหัวแรด ขึ้นเป็น เมืองพุดไทยสง เจ้าเมืองที่ พระเสนาสงคราม ยก บ้านส้มป่อยนายอน ขึ้นเป็น เมืองสพาด แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ยก บ้านสิงทา ขึ้นเป็น เมืองยโสธร เจ้าเมืองที่ พระสุนทรวงศา ยก บ้านโคกกงพะเนียง ขึ้นเป็น เมืองเขมราษฎร์ธานี เจ้าเมืองที่ พระเทพวงศา ยก บ้านนาค่อ ขึ้นเป็น เมืองโขงเจียง เจ้าเมืองที่ พระกำแหงสงคราม ยก บ้านช่างคู ขึ้นเป็น เมืองเสมียะ แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ยก เมืองโขงที่เกาะในแม่น้ำโขง ขึ้นเป็น เมืองสัทันดร เจ้าเมืองที่ พระอภัยราชวงศา ยก เมืองคำทองหลวง ขึ้นเป็น เมืองคำทองใหญ่ เจ้าเมืองที่ พระสุวรรณราชา ยก เมืองมั่นหรือบ้านโพน ขึ้นเป็น เมืองสาละวัน เจ้าเมืองที่ พระเอกราชา ยก บ้านแก่งน้อย ขึ้นเป็น เมืองคำทองน้อย เจ้าเมืองที่ พระพุทธพรหมวงศา เมืองสกล เมืองวานรนิวาส เมืองเรณูนคร เมืองท่าอุเทน ยก บ้านภูแล่นช้าง ขึ้นเป็น เมืองภูแล่นช้าง เจ้าเมืองที่ พระพิไชยอุดมเดช ยก บ้านท่าขอนยาง ขึ้นเป็น เมืองท่าขอนยาง เจ้าเมืองที่ พระสุวรรณภักดี ยก บ้านบึงกระดาน ขึ้นเป็น เมืองแซงบาดาล เจ้าเมืองที่ พระศรีสุวรรณ ยก บ้านกุดฉิมนารายณ์ ขึ้นเป็น เมืองกุดฉิมนารายณ์ เจ้าเมืองที่ พระธิเบศร์วงศา ยก บ้านช่องนาง ขึ้นเป็น เมืองเสนางคนิคม เจ้าเมืองที่ พระศรีสินธุสงคราม ยก บ้านน้ำโดมใหญ่ ขึ้นเป็น เมืองเดชอุดม เจ้าเมืองที่ พระศรีสุระ ยก บ้านท่ากะสัง ขึ้นเป็น เมืองเซลำเภา เจ้าเมืองที่ พระณรงค์ภักดี ยก บ้านห้วยทราย ขึ้นเป็น เมืองโพนทอง เจ้าเมืองที่ พระอินทรศรีเชียงใหม่ ยก บ้านไพรตระหมักหรือบ้านสีดา ขึ้นเป็น เมืองมโนไพร เจ้าเมืองที่ พระมโนจำนง ยก บ้านคำเมืองแก้ว ขึ้นเป็น เมืองคำเขื่อนแก้ว เจ้าเมืองที่ พระรามนรินทร์ ยก บ้านดงกระชุหรือบ้านไร่ ขึ้นเป็น เมืองบัว เจ้าเมืองที่ พระอภัยธิเบศร์วิเศษสงคราม จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 09:53:17 ]

ความคิดเห็นที่ 25 (ต่อ) แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยก บ้านค้อใหญ่ ขึ้นเป็น เมืองอำนาจเจริญ เจ้าเมืองที่ พระอมรอำนาจ ยก บ้านกว้างลำชะโด ขึ้นเป็น เมืองพิบูลย์มังสาหาร เจ้าเมืองที่ พระบำรุงราษฎร ยก บ้านสะพือ ขึ้นเป็น เมืองตระการพืชผล เจ้าเมืองที่ พระอมรดลใจ ยก บ้านเวินไชย ขึ้นเป็น เมืองมหาชนะไชย เจ้าเมืองที่ พระเรืองไชยชนะ ยก บ้านคันซมซัว ขึ้นเป็น เมืองนครเพ็ง ยก บ้านลาดกุดยางใหญ่ ขึ้นเป็น เมืองมหาสารคาม เจ้าเมืองที่ พระเจริญราชเดช ยก บ้านด่านสองยาง ขึ้นเป็น เมืองกุสุมาลย์มณฑล เจ้าเมืองที่ พระนรินทรภักดีศรีสิทธิสงคราม ยก บ้านสระบัวดงมะขามเฒ่า ขึ้นเป็น เมืองกมลาศัย เจ้าเมืองที่ พระราษฎรบริหาร ยก บ้านพันลำ ขึ้นเป็น เมืองสหัสขันธ์ เจ้าเมืองที่ พระประชาชนบาล ยก บ้านกันตวดห้วยอุทุมพร ขึ้นเป็น เมืองอุทุมพรพิสัย เจ้าเมืองที่ พระอุทุมพรเทศานุรักษ์ ยก ตำบลห้วยลำแสนไพรอาบาล กับบ้านห้วยอาบาล ขึ้นเป็น เมืองกันทรลักษณ์ เจ้าเมืองที่ พระกันทรลักษณบาล แผ่นดินพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ยก บ้านกุดประไทยหรือบ้านจารพัด ขึ้นเเป็น เมืองสีขรภูมิพิสัย เจ้าเมืองที่ พระศรีขรภูมานุรักษ์ ยก บ้านโส้งใหญ่ ขึ้นเป็น เมืองสุวรรณคิรี เจ้าเมืองที่ พระสุริยวงศา ยก บ้านบึงจวง ขึ้นเป็น เมืองวาปีไพรบูรณ์ เจ้าเมืองที่ พระพิศาลสุรเดช ยก บ้านลำดวน ขึ้นเป็น เมืองสุรพินทนิคม เจ้าเมืองที่ พระสุรพินทนิคมานุรักษ์ ยก บ้านแก่งไม้เฮียะ ขึ้นเป็น เมืองมธุรศาผล เจ้าเมืองที่ พระจันทร์ศรีสุราช ยก บ้านบ้านท่าคาหรือบ้านทุ่งบัวสีศิริจำปัง(เก่า) ขึ้นเป็น เมืองอุทุมธารา เจ้าเมืองที่ พระสุริยวงศา ยก บ้านลำพุก ขึ้นเป็น เมืองกันทรารมย์ เจ้าเมืองที่พระกันทรานุรักษ์ ยก บ้านดอนเสาโรง ขึ้นเป็น เมืองเกษตรวิสัย เจ้าเมืองที่ พระศรีเกษตราธิไชย ยก บ้านโป่ง ขึ้นเป็น เมืองพนมไพรแดนมฤก เจ้าเมืองที่ พระดำรงฤทธิไกร ยก บ้านห้วยหินห้วยโก ขึ้นเป็น เมืองสพังภูผา เจ้าเมืองที่ พระราชฤทธิบริรักษ์ ยก บ้านเมืองเสือ ขึ้นเป็น เมืองพยัคฆภูมิพิสัย เจ้าเมืองที่ พระศรีสุวรรณวงศา ยก บ้านบึงโดน ขึ้นเป็น เมืองเสลภูมินิคม เจ้าเมืองที่ พระนิคมบริรักษ์ ยก บ้านท่ายักขุ ขึ้นเป็น เมืองชาณุมานมณฑล เจ้าเมืองที่ พระผจญจัตุรงค์ ยก บ้านเผลา ขึ้นเป็น เมืองพนานิคม เจ้าเมืองที่ พระจันทรวงศา ยก บ้านกอนจอ ขึ้นเป็น เมืองวารินชำราบ เจ้าเมืองที่ พระกำจรจตุรงค์ ยก บ้านเสาธง ขึ้นเป็น เมืองธวัชบุรี เจ้าเมืองที่ พระธำนงไชยธวัช ยก บ้านจาร ขึ้นเป็น เมืองมูลปาโมกข์ เจ้าเมืองที่ พระวงศาสุรเดช ยก บ้านจันลานาโดม ขึ้นเป็น เมืองโดมประดิษฐ์ เจ้าเมืองที่ พระดำรงสุริยเดช ยก บ้านน้ำคำแก่งเสร็จ ขึ้นเป็น เมืองสูตวารี ยก บ้านโนนหินกอง ขึ้นเป็น เมืองราษีไสล เจ้าเมืองที่ พระผจญปัจนึก ยก บ้านที่ ขึ้นเป็น เมืองเกษมสิมา เจ้าเมืองที่ พระพิชัยชาญณรงค์ ยก บ้านทัพค่าย ขึ้นเป็น เมืองชุมพลบุรี เจ้าเมืองที่ พระฤทธิรณยุทธ ยก บ้านหงส์ ขึ้นเป็น เมืองจัตุรพักตร์พิมาน เจ้าเมืองที่ พระธาดาอำนวย ยก บ้านนาเลา ขึ้นเป็น เมืองวาปีปทุม เจ้าเมืองที่ พระพิทักษ์นรากร ยก บ้านวังทาหอขวาง ขึ้นเป็น เมืองโกสุมพิสัย เจ้าเมืองที่ พระสุนทรพิพิธ ยก บ้านเวินฆ้อง(เซลำเภา(เก่า)) ขึ้นเป็น เมืองธาราบริรักษ์ เจ้าเมืองที่ พระภักดีศรีสิทธิสงคราม เมือง กันทรวิชัย เจ้าเมืองที่ พระปทุมวิเศษ จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 09:55:08 ]

ความคิดเห็นที่ 26 สำหรับกระทู้นี้จะขอเพิ่มเติมเกร็ดเรื่องนามกรมการหัวเมือง หลวงบันเทาทุกข์ราษฎร  แต่เดิมมีนามที่ว่า  หลวงทุกข์ราษฎร ซึ่งแต่แรกตั้งทำเนียบอาจเป็นที่ หลวงบันเทาทุกข์ราษฎร  จะมาเปลี่ยนเป็น หลวงทุกข์ราษฎร ตอนไหนไม่ทราบได้ เพราะเดาจากนามที่  อาจเป็นเพราะสร้างความทุกข์ให้ราษฎรมากอย่างพระนิพนธ์แสดงตัวอย่าง  จนเกิดติดปากราษฎร  แล้วเลยไปติดในทำเนียบกรมการ  (เดาล้วนๆ นะครับ)  แต่ในรัชกาลที่ ๔  ทรงมีพระราชวินิจฉัยนามกรมการนี้  เห็นว่าไม่ถูกต้อง  จึงโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนนาม หลวงทุกข์ราษฎร เป็น หลวงบันเทาทุกข์ราษฎร  ดังประกาศนี้ครับ ประกาศ ว่าด้วยนามหลวงบันเทาทุกข์ราษฎร                           ชื่อ หลวงทุกข์ราษฎร ที่เรียกมาแต่ก่อนๆ นั้นหาชอบกลไม่  ฟังดูเป็นที่ประหนึ่งกระทำทุกข์ให้แก่อาณาประชาราษฎรให้ได้ความเดือดร้อน  บัดนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขนานนามใหม่  ด้วยพระราชหฤทัยจะมิให้นักปราชญ์ผู้มีปัญญาวิชารู้ภาษามคธสันสกฤต  ตริตรองละเอียด  ตำหนิติเตียนคนโบราณได้ เพราะชื่อนั้นในเบื้องหน้า  จึงได้เพิ่มขนานนามว่า หลวงบันเทาทุกข์ราษฎร หรือจะว่าแต่ หลวงบันเทาทุกข์ เท่านั้นก็พอจะฟังได้                                                   (ประกาศ ณ วันอังคาร  เดือน ๑๐  ขึ้น ๑๑ ค่ำ  ปีฉลูเบญจศก (พ.ศ. ๒๓๙๖)) จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 10:05:13 ]

ความคิดเห็นที่ 27 ขออนุญาตขยายภาพในความคิดเห็นที่ ๙ ไว้ด้วยนะครับ (ลืม) รูปหมู่ถ่ายที่วัดพระธาตุลำปางหลวง  เมื่อสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จมณฑลพายัพ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๔ แถวนั่งบนกำแพง ๑. ไม่ทราบ ๒. หม่อมเจิม  ดิศกุล ๓. ม.จ. บันดาลสวัสดี  (ดิศกุล)  เทวกุล ๔. ม.จ. พูนพิศมัย ๕. ม.จ. กุมารีเฉลิม  (ดิศกุล)  จักรพงศ์ ๖. ม.จ. พัฒนายุ ๗. ม.จ. พิไลยเลขา ๘. คุณบุปผา (ธิดาเจ้าเมืองหนองจิก) แถวนั่งหน้า   ซ้ายสุด  นายจัน มหาดเล็กในสมเด็จฯ กรมพระยา แถวยืน ๑. พระยาวจีสัตยารักษ์ ๒. ไม่ทราบ ๓. เจ้าบุญวาทย์วงศ์  เจ้านครลำปาง(องค์สุดท้าย) ๔. สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ๕. พระยาโบราณราชธานินทร์ จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 10:30:20 ]

ความคิดเห็นที่ 28 คคห ๒๗ ๘. คุณบุปผา (ธิดาเจ้าเมืองหนองจิก) คือ นางบุปผา (ณ สงขลา) อินทรโยธิน ธิดาพระยาเพชราภิบาลนฤเบศร์ (พ่วง ณ สงขลา) และคุณหญิงแข (จันทโรจวงศ์) พระยาเพชราภิบาลฯ เป็นเจ้าเมืองคนสุดท้ายของเมืองหนองจิก ก่อนจะมีการเปลี่ยนแปลงการปกครองหัวเมือง ปัจจุบันเมืองหนองจิก เป็นอำเภอหนองจิก จังหวัดปัตตานี จากคุณ : CVTบ้านโป่ง - [ วันฉัตรมงคล 11:13:17 ]

ความคิดเห็นที่ 29 หม่อมหลวงอุรา (คเนจร ณ กรุงเทพฯ) บุตรชายใหญ่ของหม่อมอมรวงศ์วิจิตร ที่กล่าวถึงในความเห็นที่ ๒๔ นั้น  ต่อมาไดรับพระราชทานยศและบรรดาศักดิ์เป็น หัวหมื่น พระยานเรนทรราชา เจ้ากรมพระอัศวราช ท่านผู้นี้ได้ชื่อว่า เป็นผู้ที่ขี่ม้าได้สง่ามาก  และบังคับม้าในท่าทางผาดโผนได้สามารถมาก  ทั้งนี้เล่ากันมาว่าล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ ทรงเป็นครูฝึกสอนพระราชทานด้วยพระองค์เอง จากคุณ : V_Mee - [ วันฉัตรมงคล 11:21:43 ]

ความคิดเห็นที่ 30 หวัดดีครับ พี่กัมม์ มาช้าไปหน่อย ไม่ว่ากันนะครับ เก็บเข้าคลังกระทู้เรียบร้อยแล้ว ขอบคุณคับ จากคุณ : ฟ้าสีคราม (wenxuan1983) - [ วันฉัตรมงคล 13:07:12 ]

ความคิดเห็นที่ 31 ขอบพระคุณครับ คุณ CVTบ้านโป่ง , คุณ V_Mee และสวัสดีครับ คุณ ฟ้าสีคราม  ขอบพระคุณครับ เรื่อง ห้ามมิให้เจ้าไปเมืองสุพรรณฯ ที่ทรงหมายไว้ในพระนิพนธ์  ขอขยายเสียตรงนี้เลยนะครับ พระนิพนธ์ในสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ นิทานโบราณคดี  นิทานที่ ๔ เรื่องห้ามมิให้เจ้าไปเมืองสุพรรณ (ส่วนที่เกี่ยวข้องกับกระทู้)                               มีคติโบราณถือกันมาแต่ก่อนว่า  ห้ามมิให้เจ้าไปเมืองสุพรรณบุรี  จะห้ามมาแต่เมื่อใด  ห้ามเพราะเหตุใด  ถ้าเจ้านายขืนเสด็จไปจะเป็นอย่างไร  สืบสวนก็ไม่ได้ความเป็นหลักฐาน  เป็นแต่อ้างกันต่างๆ  ว่าเพราะเทพารักษ์หลักเมืองสุพรรณไม่ชอบเจ้า  เกรงจะทำอันตรายบ้าง  ว่ามีอะไรเป็นอัปมงคลอยู่ที่เมืองสุพรรณ  เคยทำให้เจ้านายที่เสด็จไปเสียพระจริตบ้าง  แต่เมื่อมีคติโบราณห้ามกันอยู่อย่างนั้น  เจ้านายก็ไม่เคยเสด็จไปเมืองสุพรรณ  เพราะไม่อยากฝ่าฝืนคติโบราณหรือไม่กล้าทูลลา  ด้วยเกรงพระเจ้าอยู่หัวจะไม่พระราชทานอนุญาตให้ไป  อย่างไรก็ตามไม่ปรากฏว่าเจ้านายพระองค์ไหนได้เคยเสด็จไปเมืองสุพรรณจนมาตกเป็นหน้าที่ของฉันที่จะเป็นผู้เพิกถอนคตินั้น  ดูก็ประหลาดอยู่                               เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๕  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงพระกรุณาโปรดฯ ให้ฉันเป็นเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย  ในปีนั้นฉันออกไปตรวจหัวเมืองต่างๆ ทางฝ่ายเหนือตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาขึ้นไปถึงเมืองพิษณุโลก สวรรคโลก สุโขทัย เมืองตาก  แล้วกลับลงมาทางเมืองกำแพงเพชร  มาประจบทางขาขึ้นที่เมืองนครสวรรค์  แล้วล่องลงมาถึงเมืองอ่างทอง .....                               ..... ทางจากเมืองอ่างทองไปเมืองสุพรรณเป็นทางไกล  และในเวลานั้นยังไปลำบากสมดังพระยาอ่างทองว่า  ขี่ม้าไปตั้งแต่เช้าจนเย็น  ฉันเองรู้สึกเพลียถึงออกปากถามคนขี่ม้านำทางว่าเมื่อไรจะถึงหลายหน  จนจวบพลบค่ำจึงไปถึงทำเนียบที่พัก ณ เมืองสุพรรณ  แต่พอถึงก็รู้เรื่องแปลกประหลาด  ด้วยพวกกรมการที่คอยรับ  มีแต่พระชัยราชรักษาปลัดเป็นหัวหน้า  หาเห็นตัวพระยาสุนทรสงครามเจ้าเมืองไม่                                 ฉันถามพระปลัดว่าพระยาสุพรรณเจ็บหรือ  เขาบอกว่าเข้าไปกรุงเทพฯ  ฉันแปลกใจถามต่อไปว่า ไปแต่เมื่อไร  เขาบอกว่าไปสักสองสามวันนี้เอง  ก็ยิ่งประหลาดใจว่าตัวฉันเป็นเสนาบดีไปตรวจราชการครั้งแรก  ชอบที่เจ้าเมืองจะคอยรับเหมือนอย่างเมืองอื่นๆ ที่ได้ไปแล้ว  นี่อย่างไรพระยาสุพรรณฯ จึงหลบหน้าไปเช่นนั้น  ในส่วนตัว พระยาสุพรรณฯ คนนั้น  ก็เคยรู้จักกับฉันมาแต่ก่อน  และมิได้มีเหตุที่จะรังเกียจกันอย่างไร  นึกว่าน่าจะมีเหตุอะไรสักอย่างหนึ่ง  ที่ทำให้แกไม่อยู่สู้หน้าฉัน                               พอรุ่งขึ้นวันหลังก็รู้เหตุ  ด้วยราษฎรพากันมายื่นเรื่องราวกล่าวโทษพระยาสุพรรณฯ หลายพวก  ว่ากดขี่ให้เดือดร้อนด้วยประการต่างๆ  แต่รวมความก็อยู่ในว่าลงเอาเงินแก่ราษฎร  ไม่ถึงเป็นคดีอุกฉกรรจ์  เห็นเรื่องราวเหล่านี้ฉันก็เข้าใจว่าเหตุใดพระยาสุพรรณฯ จึงไม่อยู่สู้หน้า  คงเป็นเพราะแกรู้ว่าจะถูกราษฎรฟ้อง  และรู้ตัวว่าคงจะต้องถูกเอาอออกจากตำแหน่ง  แต่เกรงว่าฉันจะชำระโทษที่เมืองสุพรรณฯ ให้ได้ความอัปยศอดสู  จึงหลบเข้าไปในกรุงเทพฯ เหมือนอย่างว่า “หนีไปตายเอาดาบหน้า”  โดยจะชำระสะสางก็ให้เป็นในกรุงเทพฯ  อย่าให้อับอายชาวเมืองสุพรรณฯ เท่านั้นเอง                               แต่ฉันไปตรวจหัวเมืองครั้งนั้น  ตั้งใจแต่จะไปหาความรู้กับจะดูว่ามีคนดีๆ อยู่ที่ไหนบ้าง  มิได้ปรารถนาจะไปเที่ยวค้นคว้าหาความผิดเจ้าเมือง กรมการสมัยนั้น  ไปตามเมืองอื่นก็ไม่ได้ผลัดเปลี่ยนเจ้าเมืองกรมการ  จนมาถึงเมืองสุพรรณฯ อันเป็นที่สุดทาง  มามีเหตุเจ้าเมืองหลบหนี  ก็มีความจำเป็นจะต้องกระทำอย่างไรอย่างหนึ่งให้เด็ดขาด  มิฉะนั้นจะถูกดูหมิ่น  ฉันสั่งให้ถือเป็นยุติว่า  พระยาสุพรรณฯ ไม่ได้เป็นเจ้าเมืองต่อไปแล้ว  ส่วนคดีที่ราษฎรยื่นเรื่องราวก็ให้เป็นแล้วกันไป  ด้วยพระยาสุพรรณฯ ถูกเอาออกจากตำแหน่งนั้นแล้ว  ฉันรับกับราษฎรว่าจะหาเจ้าเมืองที่ดีส่งไป  มิให้เบียดเบียนให้เดือดร้อน  พวกที่ยื่นเรื่องราวก็พอใจ ............ ตอนหลัง สมเด็จฯ เสนาบดีทรงทูลชวนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสด็จเมืองสุพรรณฯ สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชดำรัสถามว่า "ไม่บ้าแน่นะ"  และได้เสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมเมืองสุพรรณฯ  เป็นอันเพิกถอนคติโบราณ ห้ามมิให้เจ้าไปเมืองสุพรรณฯ เป็นอันเด็ดขาดตั้งแต่บัดนั้นมา แก้ไขเมื่อ 05 พ.ค. 52 16:52:05 จากคุณ : กัมม์ - [ วันฉัตรมงคล 16:26:03 ]

ความคิดเห็นที่ 32 เพราะขุนนางเห็นคติการไม่มีเจ้านายเสด็จสุพรรณฯหรือเปล่าครับ จึงทำให้เกิดการเบียดบังประโยชน์ราษฎรขึ้น เอ ... หรือพวกขุนนางกรมการเมืองนั่นแล้ สร้างคตินี้ขึ้นมา เพื่อหวังจะได้ไม่ต้องมีการเคร่งครัดตรวจสอบ จากพระเนตรพระกรรณ จากคุณ : jassb1 - [ 6 พ.ค. 52 06:37:44 ]

ความคิดเห็นที่ 33 "ความคิดเห็นที่ 4 ..เมื่อข้าพเจ้าขึ้นไปเมืองเหนือครั้งนั้น  เจ้าเมืองที่ข้าพเจ้าไปพบโดยมากเป็นผู้ดีมีตระกูล  แต่มักเป็นชาวเมืองนั้นเอง..." สำหรับที่เมืองสุพรรณ คงนับอยู่ในส่วนน้อยครับ เพราะเจ้าเมืองสุพรรณถูกสั่งตรงมาจากพระนครอย่างน้อยก็ตั้งแต่ปี พ.ศ.2420 เป็นต้นมา ซึ่งในรายนามผู้ว่าราชการจังหวัดสุพรรณบุรีที่เคยอยู่ในเว็บไซต์ของจังหวัด  และผิดเพี้ยนไป เป็นดังนี้ รายนามผู้ว่าราชการจังหวัดสุพรรณบุรี (ตั้งแต่อดีต-ปัจจุบัน) 1. พระยาสุนทรสงคราม (จัน สุนทรพงษ์) 2394 2. พระยาสุนทรสงครามรามพิไชย (แจ่ม สุนทรวิภาต) 2412-2425 3. พระยาสุนทรสงคราม (จัน แสง-ชูโต)                   2426-2429 .... ท่านที่ 2 ของที่นี้ คงใช่ชาวสุพรรณเนื้อกษัตริย์เป็นแม่นมั่น ท่านที่ 3 เป็นพี่ชายของเจ้าพระยาสุรศักดิ์มนตรีเจิม มาครองเมืองสุพรรณก็อยู่ในฐานะคนเจ็บไข้ได้ป่วย แต่มีท่านหนึ่ง ที่รายชื่อตกหล่นไป อยู่ระหว่างท่านที่ 2 กับ 3 ซึ่งครองเมืองสุพรรณช่วงปี 2420-2425 และหลังเกษียณก็กลับมาอยู่กรุงเทพ ท่านนี้นับเป็นเชื้อสายหนึ่งของอมาตยกุลครับ แต่ลูกหลานสายของท่าน ได้ใช้นามสกุลอื่น คือ เอมะศิริ กับ อภิชิตเรืองเดช สาเหตุของการที่ไม่ยอมเอาคนท้องถิ่นมาเป็นเจ้าเมืองสุพรรณ ได้มีคำอธิบายของ ร.5 ไว้บ้าง แต่ไม่ใช่เหตุผลเรื่องการทุจริต หรือกดขี่ข่มเหงราษฎร จึงเป็นที่น่าเสียดายว่า ปลัดเมืองสุพรรณ ที่มีอาวุโสต่อจากพระยาสุนทรสงครามแจ่ม สุนทรวิภาต และเป็นที่ยอมรับนับถือ กลับไม่ได้ขึ้นครองเมืองเมื่อพระยาสุนทรแจ่มเสียชีวิตในปี 2420 แต่ทำหน้าที่รักษาเมืองเพื่อรอคนพระนครที่เหมาะสมมาเป็นเจ้าเมืองแทน คนแล้วคนเล่า ช่างเป็นปลัดเมืองที่น่าสงสารเสียนี่กระไร เพราะท่านนับเป็นผู้มีบารมี แต่วาสนาไม่ถึง ซึ่งพอกล่าวได้ว่า คนท้องถิ่นในเมืองสุพรรณ ถูกตัดตอนการมีอำนาจสูงสุดภายในเมืองนับแต่นั้นมา สำหรับพระยาสุนทรสงครามเจ้าเมืองสุพรรณ ครั้งสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จสุพรรณคราวแรก และทำให้เกิดนิทานโบราณคดีอันลือชื่อนี้ขึ้นมา ท่านก็เป็นเชื้อสายขุนนางใหญ่ในพระนครเช่นกันครับ และสกุลดังเสียด้วย แต่ในรายนามผู้ว่าฯ ที่แปะติดบนบอร์ดใหญ่ หรือที่ปรากฏตามเว็บไซต์ กลับละนามสกุลไว้ อาจเพราะหลายเหตุผลครับ ซึ่งตามที่คุณกัมม์ได้คัดลอกไว้ใน คห.31 ก็พอบอกเป็นนัย ๆ ว่า ท่านน่าจะเป็นคนพระนคร "...ในส่วนตัว พระยาสุพรรณฯ คนนั้น ก็เคยรู้จักกับฉันมาแต่ก่อน.." แต่อย่างไรก็ตาม การเป็นเจ้าเมืองที่ถูกประวัติศาสตร์บันทึกว่าเป็นคนไม่ดี ความจริงอาจจะดีกว่าอีกหลายท่านก็ได้ ซึ่งผู้ว่าเมืองสุพรรณในสมัยเทศาภิบาล หรืออย่างน้อยตั้งแต่หลังสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพได้เปลี่ยนแปลงเจ้าเมือง "ที่เป็นคนดี" ขึ้นมาครองเมืองต่อมา เมืองสุพรรณกลับยิ่งเดือดร้อนจากโจรผู้ร้าย หรือเดือดร้อนจากข้าราชการกรมการเมือง มากกว่าสมัยที่ "คนไม่ดี" ครองเมืองคราวนั้นเสียอีก เราคงไม่สามารถตัดสินความเป็นคนดีหรือไม่ดีของผู้ปกครองได้เพราะเพียงเหตุผลอย่างสองอย่าง ซึ่งท่านสามารถหาอ่านเพิ่มเติมในส่วนนี้ได้ จากหนังสือของ David Bruce Johnston ที่โครงการตำราธรรมศาสตร์นำมาแปลเมื่อปี 2530 โดยพรภิรมณ์ เอี่ยมธรรมและคณะ จากคุณ : NickyNick - [ 6 พ.ค. 52 09:29:44 ]

ความคิดเห็นที่ 34 ขออนุญาตลงชื่อก่อนครับ.... คราวก่อนพลาด...ไม่ได้อ่าน...คราวนี้ขอตามมาอ่านครับ.... จากคุณ : คุณภาค - [ 6 พ.ค. 52 13:06:56 ]

ความคิดเห็นที่ 35 สวัสดีครับ พี่นิค , คุณภาค   ในส่วนตัวผมไม่ได้ให้ความสำคัญกับเรื่องเจ้าเมืองสุพรรณฯ คนนั้นสักเท่าไร ในเรื่องนิทานที่ทรงไว้ คนเราย่อมมีดีมีไม่ค่อยดีปะปนกันทุกสมัย ประเด็นที่ผมสนใจคือ เกิดคตินี้เมื่อไรครับ ถ้าอิงประวัติศาสตร์สักหน่อย  คตินี้น่าจะยาวไปถึงสมัยสมเด็จพระราเมศวรถวายกรุงศรีอยุธยาแด่สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ (พงั่ว) โน้นกระมัง พอสมเด็จพระราเมศวรขึ้นครองราชย์ครั้งที่ ๒  เจ้านายเชื้อพระวงศ์ก็ไม่กล้าเสด็จเมืองสุพรรณฯ  เกรงจะถูกเจ้านายวงศ์สุพรรณฯ ทำร้ายเอา เก่าเกินไปเนาะ.......  เลยยังไม่รู้จะปรับคตินี้เข้ากับโบราณคดีช่วงไหนดี อย่างที่คุณ jassb1 สันนิษฐานไว้  เคยคิดเหมือนกัน  แต่คงยากที่จะประชาสัมพันธ์อย่างนั้น อีกประเด็นหนึ่งที่อยากให้มองเห็น  คือความสัมพันธ์ระหว่างเจ้านายกับราษฎร   ความผูกพันระหว่างกัน  ความคิดของราษฎรที่เห็นเจ้านายเป็นที่พึ่งสุดท้ายได้เสมอ   สมเด็จฯ เสนาบดี เสด็จเมืองสุพรรณฯ เป็นพระองค์แรก (ตามนิทาน)   เพียงคืนเดียว  ราษฎรก็กล้าเข้ามาถวายฎีกากล่าวโทษเจ้าเมือง  เห็นได้ถึงความหวังสุดท้ายที่จะผ่อนความทุกข์ได้ จากคุณ : กัมม์ - [ 6 พ.ค. 52 13:28:09 ]

ความคิดเห็นที่ 36 เพิ่งกลับมาจากกระทุ่มแบน ไปเที่ยว ขึ้น "รถบริการฟรี จากภาษีประชาชน" เห็นป้าเบิร์ดในโฆษณาการท่องเที่ยว ป้านั่งอยู่บนคอกควายแล้วพูดว่า "นี่เจ้าเงิน เจ้าทอง ขี่แล้วรวย" ตัดมาอีกภาพ ป้าหยิบข้าวโพดขึ้นมาพวงหนึ่ง  แล้วถามแม่ค้าว่า "เท่าไร" แม่ค้าตอบว่า "สิบบาท" ป้าหันมาทางกล้อง ตกใจ "สิบบาท  หกสิบล้านคนรอด"  ชอบคำนี้จังเลย  มานั่งคิดดู ป้าให้เหรียญสิบกับแม่ค้าขายข้าวโพด ได้ข้าวโพด ๑ พวง แม่ค้าให้เหรียญสิบนั้นกับแม่ค้าขายลูกชิ้น  ได้ลูกชิ้น ๒ ไม้ แม่ค้าขายลูกชิ้นให้เหรียญสิบนั้นกับพ่อค้าขายไข่  ได้ไข่ไก่ ๓ ฟอง พ่อค้าขายไข่ให้เหรียญสิบนั้นกับร้านขายน้ำ  ได้น้ำดื่ม ๑ ขวด ร้านขายน้ำให้เหรียญสิบนั้นกับ...... เงินสิบบาทมีมูลค่าข้าวโพด ๑ พวง ลูกชิ้น ๒ ไม้ ไข่ไก่ ๓ ฟอง น้ำ ๑ ขวด   เงินสิบบาทหมุนสิบครั้งมีมูลค่า ๑๐๐ บาท เศรษฐกิจตกต่ำที่เป็นอยู่ในขณะนี้  แก้ไขได้ด้วยการจับจ่าย แต่คนเราจะจับจ่ายได้  ก็เพราะเชื่อมั่นในระบบเศรษฐกิจที่เข้มแข็ง เคยเห็นงูกินหางหรือเปล่าครับ  งูสองตัวกินหางกัน เข้าใจแล้วที่เขาว่า "ศรัทธาและความเชื่อ ย้ายภูเขาได้" แต่การล่มสลายในระบบแลกเปลี่ยนที่ใช้เงินตรา  ทำให้เราได้เห็นระบบการแลกเปลี่ยนอย่างในอดีตดึกดำบรรพ์ ภาวะต้มยำกุ้ง  เราได้เห็นคนเอาข้าวเปลือกไปแลกกับของทะเล ภาวะแฮมเบอร์เกอร์  เราได้เห็นแนวคิดการแลกเปลี่ยนสินค้ากันหลายอย่างเช่น เอาข้าวไปแลกน้ำมัน เอาน้ำมันไปแลกผัก  เอาผักไปแลกยาง สนุกดี ไปกระทุ่มแบนมาครับ ออกทาง ถ. เพชรเกษม  ถึงแยกสาครเกษมเลี้ยวซ้าย (รถพาเลี้ยว)  ข้ามคลองที่หนึ่งมีป้ายปักไว้ว่า "ระวังเต่า" ลองนึกถึง  ถ้าเรามาตอนมันข้ามถนนพอดี  จะใช้เวลาเท่าไร  จะเร่งมันก็ไม่ได้ เดี๋ยวมันจะต้องหยุดแล้วเหลียวมามองเรา ผ่านเลยไปอีกหน่อย  เห็นจิตรกรรมตามกำแพงบ้าน  ไอ้นั่นพ่อไอ้นี้ ไอ้นี้กิ๊กอีนั่น  ที่หมาเหยี่ยว ที่หมาเยี่หยว ที่หมาเหยี่ว เปรอะไปหมด แต่มาอันหนึ่งชอบใจ  ใช้ฟรอนท์สวยกว่าเพื่อน  ตีกรอบเรียบร้อย  เขียนว่า  "ก๋วยเตี๋ยวไก่มะระ อีก ๑๐ ม."  คนทำมาหากินพออภัยได้ ไปจะสุดทางป้ายสุดท้ายของรถเมล์  แล้วเดินกลับมาหนึ่งป้าย  (ใครจะลงก่อนก็ได้ครับ  จะได้ประหยัดแรง) เลี้ยวซ้ายเข้าซอย (ตรงข้ามกับบ้านอ่างทอง) เจอคลองเลี้ยวซ้ายอีกที  ก๋วยเตี๋ยวเจ๊แกละ   อร่อยอยู่  แต่ไม่ใช่แนว  ก๋วยเตี๋ยวแกเป็นก๋วยเตี๋ยวหมูต้มยำ  ผมมันสัตว์กินเนื้อ  เลยซัดไปแค่สี่ชาม มองไปเห็นประตูน้ำกั้นคลองอยู่  แถวนี้เขาเรียก ประตูน้ำอ่างทอง เป็นความรู้ใหม่ เรียกมอ-ไซค์ไปวัดท่าเสา  ไหว้พระสวดมนต์  เช่าเหรียญไว้เป็นที่ระลึกว่าได้มาถึง   แล้วกลับมาตลาดกระทุ่มแบน  ซื้อปลาสลิดแห้งกลับมาแกล้มเหล้า  แม่ค้าน่ารักมากครับ ทิปนี้ใช้เงินเป็น ค่าก๋วยเตี๋ยว ๔ ชาม เป็บซี่ ๑ ขวด  ๑๑๕ บาท ค่ามอไซค์ไปมา ๖๐ บาท ซื้อปลาสลิด ๒ ไม้ ๔๕ บาท  รถเมลฟรี รวมเป็นเงินทั้งสิ้น ๒๒๐ บาท                                             สิบบาท...หกสิบล้านคนรอด แก้ไขเมื่อ 11 พ.ค. 52 10:46:01 จากคุณ : กัมม์ - [ 6 พ.ค. 52 15:05:12 ]

ความคิดเห็นที่ 37 เฮียกัมม์ -------> ค่ามอไซค์ -----> คนขี่มอไซค์ -------> ค่าก๋วยเตี๋ยว --------> คนขายก๋วยเตี๋ยว --------> ค่าเช่าร้าน ---------> เจ้าของที่ --------> ภาษี ----------> รัฐบาล --------> รถเมล์ฟรี ---------> ขสมก. ---------> เฮียกัมม์ --------> ----------> -----------> จากคุณ : CVTบ้านโป่ง - [ 6 พ.ค. 52 15:14:03 ]

ความคิดเห็นที่ 38 ภาพประหารชีวิต สยองมากค่ะ  ^_^ จากคุณ : กระจ้อน - [ 6 พ.ค. 52 21:24:52 ]

ความคิดเห็นที่ 39 ฮ่ะฮ่ะฮ่า กลับสู่ที่เดิมอย่างที่คุณ CVTบ้านโป่ง แสดง จับจ่ายตามปรกติของเรา ตามหลักพอเพียง  ก็ช่วยชาติได้ครับ สวัสดีครับ คุณ กระจ้อน สำหรับภาพการประหารชีวิตชุดนี้  ผมได้จากเว็บไซต์หนึ่ง  ซึ่งจำไม่ได้แล้ว ภาพชุดนี้ขอมอบเป็นของขวัญพิเศษสำหรับคุณ กระจ้อน และคุณ little kitty ๑. จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 52 09:14:05 ]

ความคิดเห็นที่ 40 ๒. จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 52 09:14:50 ]

ความคิดเห็นที่ 41 ๓. จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 52 09:15:47 ]

ความคิดเห็นที่ 42 ๔. จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 52 09:16:33 ]

ความคิดเห็นที่ 43 ๕. จากคุณ : กัมม์ - [ 7 พ.ค. 52 09:17:48 ]

ความคิดเห็นที่ 44 ฮือ อือ ฮือ คุณกัมม์โหดดดดดดดดดด ไปแล้วละ ไม่ให้กิ๊ฟท์แล้ว ส ย อ ง งงงงงงงงง จากคุณ : little kitty - [ 7 พ.ค. 52 15:34:11 ]

ความคิดเห็นที่ 45 สวัสดีค่ะ  คุณกัมม์ ตามมาอ่านค่ะ... จากคุณ : naragorn - [ 9 พ.ค. 52 17:17:19 ]

ความคิดเห็นที่ 46 สวัสดีครับ คุณ นารากร และสวัสดี wenxuan1983, Antares Kung, คุณภาค, แสนอักษร, เจียวต้าย, วศินสุข ขอบพระคุณทุกกำลังใจครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 11 พ.ค. 52 10:41:58 ]

ความคิดเห็นที่ 47 ตอนนี้ เราว่ากันถึงราชการหัวเมือง  ได้เห็นถึงการศึกษาหาความรู้ในราชการ  และวิธีที่จะเข้ารับราชการในหัวเมืองโดยรวมแล้ว  ซึ่งนักสังเคราะห์บางท่านตีความว่าเป็นการปิดกั้นการศึกษา  และจำกัดชนชั้นที่จะเข้ารับราชการ  ทุกท่านที่ได้อ่านราชการหัวเมืองแล้ว  คงพิจารณาถึงเหตุที่เป็นไป  จนมาถึงผลที่ท่านตีความไว้  ว่าเป็นเช่นนั้นจริงรึ ในตอนนต่อไป  จะว่าด้วยกรมขึ้นมหาดไทยเมื่แรกตั้งเป็นกระทรวงเสนาบดี  เป็นตอนที่ ๕  (และเป็นตอนที่ ๖ โดยลำดับ)  สมมติชื่อตอนว่า กรมขึ้นมหาดไทย  และยังเป็นภาคที่ว่าด้วยมูลเหตุที่จะเกิดเทศาภิบาลอยู่นะครับ  ภาคที่จะว่าด้วยระเบียบราชการเทศาภิบาลจะเป็นตอนต่อจากนี้อีก ๒ ตอน  ในตอนนี้จะครอบคลุมเนื้อหา - เปลี่ยนแปลงการงานในกระทรวงมหาดไทย - จัดระเบียบงานสารบรรณ - จัดระเบียบกรมขึ้น - กรมตำรวจฯ - กรมป่าไม้ - กรมราชโลหกิจภูมิพิทยา หรือ กรมแร่ http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K7857543/K7857543.html จากคุณ : กัมม์ - [ 13 พ.ค. 52 13:32:33 ]