PANTIP.COM : K9135840 ^^กระทู้รีวิววันพญาวันและวันปากปีค่ะ^^ []

ความคิดเห็นที่ 9

ปีนี้วันพระญาวันตรงกับวันศุกร์ที่ ๑๖ เจ้า
วันปากปีก็ถัดมาแถมนึ่งวัน เปนวันที่ ๑๗ วันนี้

http://www.chiangraitoday.net/publicrelation/?publicrelationid=2461
หนังสือ ปี๋ใหม่เมือง ปี๋กดยี จุลศักราช ๑๓๗๒
พ.ศ. ๒๕๕๓

......มัง คลวุฒิสิริศุภมัสตุ จุลศักราชได้ ๑๓๗๑ ตัว ปีฉลูฉนำ กัมโพธพิสัย เข้ามาในคิมหันตอุตุ วิสาขมาส ชุณหปักษ์ เอกมี วุธวารไถง ไทยล้านนาภาษาว่า ปี กีดเป้า เดือน ๘ ขึ้น ๑ ค่ำ พร่ำว่าได้วันพุธ ไท วัน กาบสง้า ตรงกับวันที่ ๑๔ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๒๓ ยามนั้นรวิสังขานต์มีต๋นเรื่อเรืองงามประดุจดั่งคำสิงคี สถิตย์อยู่ทิพยวิมานมีนราศีประเทศ ก็ประดับต๋นด้วยเครื่องอาภรณ์วิเศษอลังการสีดั่งแก้วมหานิลผ่องแผ้ว

คือว่าสีดำอมเขียวเลิศแล้ว ประดับต๋นด้วยรัตนมณีแก้วอินทนิล ต่างขะจ๋อนหู และสุขขะโจ๋มหัวก็ดำมีวรรณะอันเรืองรุ่ง รัศมีพุ่งงามต๋า มีหัตถามือซ้ายถือดอกไม้อันงามโสภา มีมือเบื้องขวานั้นก็มาถือดาบสะหลีกั๋ญไจ ลุกยืนสุบเกิบ(รองเท้า)ย่างไป ได้กาละยามดี ยามนั้นก็เสด็จขึ้นนั่งอยู่บนหลังมยุราชราชา คือพญานกยูงคำตั๋วองอาจ เสด็จยัวรยาตรจักไปสู่เมษราศี ก็ออกจากทิพยวิมานคำดีผ่องแผ้วด้วยประตู๋อันอยู่หนบูรพา คือทิศตะวันออก แล้ว ยกย่างลีลาด้วยพหุพลนิกายโยธาไปสู่ทักษิณะทิศา คือทิศใต้ดั่งอั้น ยามนั้นเป๋นเวลายามตูดเช้า เวลา ๐๗ นาฬิก๋า ๒๑ นาที บ่มีปล๋าย คน ตังหลายจึ่งเรียกว่า " วันสังขานต์ล่อง "

.....ยาม นั้นยังมีนางเทวดา ชื่อรินทะหมอบต๋นรับเอา ปี๋นี้สังขานต์ ไปวันพุธ จักเดือดร้อนแก่ชาวเมือง วิวาทบาดหมางผิดเถียงกั๋น จักร้อนใจ๋แก่เจ้าบ้านเจ้าเมือง พระราชามหากษัตริย์ คน บ้านเมืองจักเกิดศึกสงคราม สรมชาวเจ้าจักเดือดร้อนใจ๋ ของใช้จักขึ้นราคา ของลายแดง และลูกไม้ผลไม้บ่สู้มีราคา ปี๋นี้ฝนตกบ่เสมอหัวปี๋บ่มีมาก กล๋างปี๋และ หล้าปี๋ก็จักมีนักพ่อง ธารสดินดี ศุกร์ตกดิน คนจะอยู่ดีบ่มีโรคภัย แต่โจ๋รผู้ร้ายจะมาก น้ำอ้อยต้ำต๋าลจะแปง คนเกิดวันศุกร์จะมีเคราะห์ใหญ่ คนเกิดวันเสาร์จักมีโชคลาภ

......... ในวันสังขานต์ไปนั้น จุ่งหื้อปากั๋นสระเกล้าดำหัวยังแม่น้ำ ทางไคว่ เก๊าไม้ใหญ่นอกบ้านชายคา อว่าย หน้าไปสู่ทิสะหนใต้ แล้วเอาน้ำส้มป่อยดำหัว อาบองค์สรงเกศเกล้า ด้วยมนต์วิเศษ สรูปเภทเป๋นคาถาว่า

....สัพพะทุกขา สัพพะภะยา สัพพะอันตรายา สัพพะทุนนิมิตต๋า สัพพะคะหา สัพพะอุปัทวา วินาสันตุ..
ปี๋นี้ศรีอยู่ปาก กาลกิณี อยู่ดัง (จมูก) [^_^] อยู่หลัง หื้อเอาส้มป่อยเช็ดขว้างเสีย
ปี๋นี้ผีหัวหลวงเป๋นยักษ์ อยู่ทิศหรดี(ทิศตะวันตกแจ่งใต้) ดำหัวอย่าบิ่นหน้าไปทางทิศนั้น แล้วมานุ่งผ้าใหม่เหน็บ ดอกไม้
อันเป๋นดอกนามปี๋ ปี๋นี้ดอกดู่(ประดู่)เป๋นพญาดอก ควรเอามาเหน็บเกศเกล้ามวยผมและเหน็บไว้
ปาก ประตู๋บ้าน ประตู๋เรือน เป๋นมังคละ จักอยู่สุขะสวัสดีชะแล....

......ในเดือน ๘ ขึ้น ๒ ค่ำ พร่ำว่าได้เป๋นวันพฤหัสบดี ตรงกับวันที่ ๑๕ เมษายน ไทวันดับเม็ด
เป๋นวันปู๋ติ คือ วันเน่า ปี๋นี้เน่าวันเดียว อย่าไปทำมงคลในวันนี้ อย่าได้วิวาทผิดเถียงเดือดด่ากั๋น
หื้อได้ปากั๋น ขนทรายเข้าวัด กวาดข่วงไม้สะหรี พระเจ๋ดีย์วิหาร จักได้พ้นเคราะห์กับต๋น
กับ บ้านกับเมือง และพระพุทธศาสนา.....

.....ใน เดือน ๘ ขึ้น ๓ ค่ำ พร่ำว่าได้เป๋นวันศุกร์ ตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายน ไทวัน
รวาย สัน เป๋นวันพญาวัน พระสุริยะอาทิตย์เสด็จสถิตทิพยวิมานในเวลากาลได้ยามแตร จักใกล้เที่ยง เวลา ๑๑ นาฬิก๋า ๑๘ นาที ๓๖ วินาที .ยามนั้นจุลศักราชขึ้นแถม ๑ ตั๋ว เป๋นจุลศักราช ๑๓๗๒ ตั๋ว
ขาลฉนำ กัมโพธพิสัย ไทยล้านนาภาษาว่า ปี๋กดยี..หื้อ ได้พากั๋นกระทำบุญหื้อทาน เจ๋ดีย์ทราย ช่อ ตุง
ไม้ก๊ำสะหรี หื้อปากั๋นทำมังคละวัดวาอาราม บ้านช่อง หอเรือน และบูชาสระสรง องค์พระพุทธรูปเจ้า
มหาเจ๋ติยะพระธาตุ พระบฏ พระบาท ไม้สรีมิ่งบ้าน และอารักษ์เจนเมือง มิ่งเมือง อย่าประมาทด้วย
เหตุเคราะห์เมืองจักมี แล้วหื้อป่กั๋นดำหัวครูบาสังฆะ พ่อเฒ้าแม่อุ้ย และพ่อแม่ เพื่อขอเต๋ชะบารมีไว้กับต๋น หื้อเป๋นมงคลตลอดปี๋ อยู่สุขสวัสดีมีโชคลาภ ลุหลั่งถั่งมาฮิมาก๊าขึ้น อยู่เย็นเป๋นสุขตลอด....

.......ปี๋นี้ เศษ ๔ ชื่ออสันนะวัสสะ งัวแม่ฮักสาปี๋ นกจอกฮักสาเดือน กระต่ายฮักสาป่า นาคฮักสาน้ำ อินทสระเตวะบุตรฮักสาอากาศ ทักกรักขัสสะฮักสาแผ่นดิน......นักปราชญ์เป๋ นใหญ่แก่คนตังหลาย
เป็ดเป๋นใหญ่แก่ สัตว์ ๒ ตี๋น ควาย เป๋นใหญ่แก่สัตว์ ๔ ตี๋น ไม้ผักจิกเป็นใหญ่แก่ไม้ตังมวล
ผีเสื้อ อยู่ไม้หมากกวิด หนามเล็บแมวเป๋นใหญ่แก่ไม้จิ๋ง ไม้ป้างเป๋นใหญ่แก่ไม้ก๋วง หญ้าคมบางเป๋นใหญ่กว่า
หญ้าตังมวล ขวัญข้าวอยู่ไม้แสะ ข้าว กล้า ถั่ว งา บ่ดี ข้าวจักลีบ คนเกิดปี๋นี้
เลี้ยงปัน ใหญ่ จกัเป๋นดีมีสมบัติ ช่างดีด สี ตี เป่า มีปัญญาลือชาปรากฎ อายุ ๘๐ ปี๋จักต๋าย...ปี๋นี้นาคหื้อน้ำ ๔ ตั๋ว บันดาลหื้อฝนตก ๗๐๐ ห่า
ชื่อชี วาธิปิติ ตกในมหาสมุทรและเขาสัตตบริภัณฑ์ ๓๓๗ ห่า ตกในป่าหิมพานต์ ๒๓๑ ห่า
ตกในมนุษโลก ๑๓๒ ห่า....ปี๋นี้เตวะ ดาวางเครื่องประดับหนบูรพา ปาปะลัคนาอยู่หนอาคะณย์
ปาปะเคราะห์อยู่หน พายัพ ทิศะเหล่านี้เป๋นอัปมงคล บ่ดีไปค้าไปศึกทิศนั้น บ่ดีทำมงคลแก่บ้านเมืองในทิศนั้น บ่ดีปกเสามงคลไปทิศนั้น จักเสียสรีเตชะ.....

.....อตีตวรพระพุทธศาสนาล่วงแล้วได้ ๒๕๕๒ พรรษาธิกาปลาย ๑๑ เดือน ๑๗ วัน นับตั้งแต่พระยาวันคืนหลัง อนาคตศาสนา อันจักมาภายหน้าค้างอยู่บ่หน้อยแถม ๒๔๔๗ พรรษาธิกาปลาย ๑ เดือน ๑๓ วัน เหตุนับแต่วันปากปี๋ไป เอามาบวกกับกั๋นก็เต๋มห้าพันพระวสาถ้วน บ่มีเศษเหตุต๋ามฎีก๋าที่ที่มหา
แก้ไขเมื่อ 17 เม.ย. 53 11:00:04

จากคุณ : นู๋เองง่ะ

เขียนเมื่อ : 17 เม.ย. 53 09:26:03

ความคิดเห็นที่ 13

ชอบกระทู้นี้จัง

ขอเสริมคุณ "นู๋เองง่ะ" ครับ

วันสังกรานต์ล่องหรือบ้านผมเรียก "วันสังขารล่อง" ทางล้านนาถือเป็นวันส่งท้ายปีเก่า
ทุกบ้านจะปัดกวาด จัดบ้าน เพื่อขจัดสิ่งไม่ดีในปีเก่าให้ล่องไปพร้อมกับสังขาร ตั้งแต่
เริ่มเข้าสู่วันนี้ จะมีการจุดประทัด ปืน เพื่อไล่สังขารหรือสิ่งไม่ดีต่างๆ ในปีเก่าให้ล่อง
ออกไปจากบ้านเรือนและตัวเอง

ถัดมาเป็นวันเนา บ้านผมเรียก "วันเน่า" วันนี้เน่าสมชื่อ คนล้านนาจะไม่กระทำการ
ใดๆ ที่ไม่ดีในวันนี้เพราะถือว่าเน่า ทำแล้วจะติดตัวไปอีกตลอดปี ทุกบ้านกระเตรียม
ข้าวปลาอาหาร ขนม ของที่คิดว่าดีที่สุดตามกำลังทรัยพ์ เพื่อนำไปวัดและดำหัว
คนเฒ่าคนแก่หรือผู้ที่เราเคารพนับถือ เตรียมตุง หรือไม้ค้ำเล็กๆ (ใหญ่ๆ จะกระทำ
เป็นระดับหมู่บ้านหรือวัด) เพื่อนำไปวัดในวันรุ่งขึ้น ตกเย็นขนทรายเข้าวัด เพื่อเตรียม
ที่ปักตุงในเช้าวันพรุ่งนี้

ต่อด้วย "วันพญาวัน" พญาใช้เรียกสิ่งที่ใหญ่ที่สุด ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ หรือสิ่งต่างๆ
ดังนั้นวันพญาวันคือ วันที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในรอบปี วันนี้มักกระทำการอันเป็นมงคลต่างๆ
เช่น ขึ้นบ้านใหม่ ดำหัว ไปวัดฟังเทศน์ ทุกบ้านจะมีตุง หรือไม่ค้ำสะลี (ไม้ค้ำโพธิ์)
แล้วแต่ว่าแต่ละบ้านจะมีประเพณีอย่างไร พร้อมข้าวปลาอาหารไปตานขันข้าว
หรืออุทิศไปหาญาติผู้ล่วงลับ (สำหรับคนตาย) และดำหัวญาติผู้ใหญ่ (คนเป็น)
วันนี้ใช้เวลาทั้งวันในการดำหัว แล้วแต่ว่าแต่ละบ้านจะดำหัวใครบ้างเยอะหรือไม่
บ้านผมจะต้องตระเวนไปไม่ต่ำกว่า 30 ที่ทุกปี ใช้เวลาครึ่งวันเต็มๆ ด้ายผูกข้อมือ
เต็มแขนเหมือนว่าแต่งงานมาไม่มีผิด ช่วงบ่ายบางบ้านจะมีการเตรียมไม้ค้ำสะลี
อันนี้ใหญ่มาก ต้องใช้หลายคนแบก เพื่อเตรียมแห่เพื่อไปค้ำต้นโพธิ์ (สะลี) ที่วัด
ในตอนเย็น บ้านผมจะแห่ไปวันปากปี บางบ้านจะเตรียมสะตวงหรือกระทงทำจาก
ต้นกล้วย นำผลไม้ ใบไม้ ขนม ต่างๆ ตามจารีตของแต่ละแห่ง ด้ายดิบชุบน้ำมัน
ยาวประมาณ 1 วา เสื้่อผ้าของคนในบ้าน เพื่อนำไปวัดพรุ่งนี้เช้า ตกเย็นหลายบ้าน
จะนำธูปเทียน ไปบูชาที่วัด บางบ้านบูชาที่บ้านด้วย เพื่อเสริมสิริมงคลแก่ตัวเอง
และคนในครอบครัว (วันนี้ไม่กินอาหารที่ทำจากผลไม้ ต้นไม้ ใบไม้ เน้นเนื้อสัตว์
เพื่อความอุดมสมบูรณ์)

ต่อด้วยวัน "ปากปี๋" วันนี้จะนำสะตวงที่เตรียมไว้เมื่อวาน ไปวัดในตอนเช้า เพื่อทำ
พิธีสะเดาะเคราะห์ โดยพิธีจะเริ่มจากนำสะตวงพร้อมด้าย นำเสื้อผ้าของคนใน
ครอบครัววางไว้ข้างบน พระจะเริ่มสวด (ไม่แน่ใจว่าบทไหน) ทุกคนจะลงจากวิหาร
นำไม้ที่เตรียมมาพาดเป็นคาน นำด้ายชุบน้ำมันพาดห้อยเป็นสายยาวๆ ส่วนใหญ่
มี 9 สาย พอบทสวดถึงที่จะมีคนบอกให้เริ่มจุดไฟ เราก็จุดไฟเผาด้ายที่เตรียมมา
รอจนด้ายไหม้ไฟจนหมด บางทีบทสวดจะจบก่อนที่ด้ายจะหมด เสร็จแล้วกลับขึ้น
วิหาร สะบัดผ้าทุกชิ้นลงในสะตวง เพื่อเอาสิ่งชั่วร้ายใส่ลงในสะตวง เก็บผ้านำสะตวง
ไปทิ้งที่หลังวัด บางแห่งนำไปลอยแม่น้ำ คล้ายกับที่ลำปางมีการล่องสะเปา
เสร็จแล้วก็นำเสื้อผ้าพร้อมโชคชัยกลับไปสู่บ้าน (วันนี้มักกินแกงขนุน หรือไม้มงคล
อื่นๆ เพื่อเสริมส่งดวงชะตา)

อีกสองวันคือ "วันปากเดือน" และ "วันปากวัน" ตามลำดับ มักไม่ค่อยมีกิจกรรม
อะไรเป็นหลัก แล้วแต่ว่าบ้านไหนยังไม่ได้ทำอะไรก็ทำต่อในสองวันนี้ อาจจะ
สืบชะตาหมู่บ้าน แห่ไม้ค้ำโพธิ์ ดำหัวญาติไกลๆ บางบ้านจะใช้สองวันนี้เป็นวันพัก
เพื่อเตรียมเหน็ดเหนื่อยต่อในการทำงาน

ประเพณีของทางล้านนาจะมีปลีกย่อยเยอะมาก คนต่างถิ่นมัก
ไม่ค่อยได้สัมผัส ไม่เว้นแม้วันลอยกระทงที่เราๆ คิดว่ามีแค่การ
ทำกระทงไปลอยในตอนกลางคืน แต่ล้านนาจะมีการไปวัด
บูชาเทียน ผางประทีป ตอนบูชาผางประทีป หรือตอนจุดไฟใน
วันปากปี๋ สวยงามมาก ยิ่งตอนท้องฟ้ายังมืดๆ เจอแสงไฟแดงๆ
เสียดายปีนี้ไม่มีโอกาสไปถ่ายรูป เอาไว้ถึงลอยกระทงจะถ่าย
รูปมาฝากหลายๆ คน

ผมเสียใจอยู่อย่าง ไม่อยากให้มีการระบุวันของประเพณีสงกรานต์
เหมือนในปฏิทินเลย เพราะเมื่อก่อนวันจะไม่คงที่ เหมือนตอนตั้ง
เมืองเชียงใหม่ในวันที่ 12 เมษายน 1839 ตอนนั้นเลยปี๋ใหม่มาแล้ว
เป็นเดือน ทำให้คนปัจจุบันเข้าใจวันผิดๆ และคิดแต่ว่า "วันพญาวัน"
เป็นวันที่ 15 เมษายน จนบางบ้านกระทำการหลายอย่างที่เป็น
มงคลในวันนี้ อย่างขึ้นบ้านใหม่ ซึ่งปีนี้คือวันเน่า ซึ่งไม่ควรทำ
การมงคลใดๆ

จากคุณ : รัตนติงสา

เขียนเมื่อ : 23 เม.ย. 53 21:09:54