 |
ความคิดเห็นที่ 3 |
ราชินีอุงงู : กษัตริยาผู้ลบตำนานรัก สร้างตำนานรบเพื่อแผ่นดิน
พุทธศักราช ๒๑๖๗-๗๘๑๔
พุทธศักราช ๒๑๖๗ มเหสีม่ายอุงงูแห่งเจ้านครปะหัง ได้รับสถาปนาเป็นกษัตริยาองค์ที่ ๓ แห่งบัลลังก์นครปตานี พระนางคือตำนานบทแรกแห่งรักเพื่อแผ่นดินเกิดเมื่อครั้งที่พระพี่นางฮิเจาทรงมีบัญชาให้เสกสมรสกับเจ้าผู้ครองนครปะหังเพื่อรักษาอำนาจของนครปตานีเหนือคาบสมุทรมลายู เกือบ ๓ ทศวรรษนับแต่นั้น พระมเหสีอุงงูมิได้มีโอกาสคืนกลับมาเยือนมาตุภูมิอีกเลยจวบจนปลายรัชสมัยของพระพี่นางฮิเจา
ไม่มีผู้ใดหยั่งรู้ได้ว่าเจ้าหญิงอุงงูขมขื่นหรือปรีดากับการต้องจากมาตุภูมิ สำหรับการเป็นตำนานรักบทแรกเพื่อแผ่นดินที่มีพระพี่นางฮิเจาเป็นผู้กำกับ
เมื่อราตูบีรูขึ้นครองบัลลังก์นครปตานี มเหสีอุงงูพาพระราชธิดากูนิงเสด็จกลับมาประทับที่ปตานี ทรงปฏิบัติภารกิจในฐานะเป็นเจ้าหญิงรัชทายาท เนื่องเพราะราตูบีรูมิได้เสกสมรส มเหสีอุงงูถวายความจงรักภักดีแก่พระพี่นางในพระราชกุศโลบายตำนานรักบทที่ ๒ เพื่อแผ่นดินปตานี โดยมิได้ทรงแข็งขืนคัดค้านเมื่อราตูบีรูพระราชทานเจ้าหญิงกูนิงให้เสกสมรสกับออกญาเดโชเพื่อสานสัมพันธ์กับกรุงศรีอยุธยา
ในราชพิธีฉลองการเสกสมรสอลังการระหว่างเจ้าหญิงกูนิงกับออกญาเดโช ไม่มีผู้ใดคาดเดาพระหทัยของมเหสีม่ายแห่งรัฐปะหังได้ว่าเป็นเช่นไร พระมเหสีสงบนิ่งอยู่ในความเงียบ ยอมรับพระบัญชาขององค์กษัตริยาบีรู ขณะที่เจ้าหญิงกูนิงนั้นเยาว์วัยเกินกว่าที่จะคิดถึงกาลภาคหน้าแห่งชีวิตสมรส
พระนางอุงงูทรงนิ่งสงบอยู่ในหนทางแห่งการทูตเพื่อแผ่นดินตราบจนสิ้นรัชสมัยของราตูบีรู
หากพลันที่ขึ้นครองบัลลังก์ปตานี ขุนนางและพสกนิกรจึงประจักษ์แจ้งถึงความในพระหทัยของราชินีอุงงูว่าทรงเกลียดชังสยามเพียงใด พระนางทรงตัดสัมพันธ์ทางการทูตกับกรุงศรีอยุธยา ไม่ยอมรับคำนำหน้าพระนาม "พระนางเจ้าหญิง"๑๕ ที่กษัตริย์สยามทรงเรียกขานเจ้านครหญิงของปตานีตั้งแต่รัชสมัยของพระพี่นางฮิเจา ทรงยุติการส่งบุหงามาศราชบรรณาการไปถวายกษัตริย์กรุงศรีอยุธยา ทั้งยังส่งกองทัพไปตีเมืองพัทลุงและนครศรีธรรมราชที่อยู่ภายใต้อำนาจของกรุงศรีอยุธยา๑๖
แผ่นดินปตานีในรัชสมัยของราชินีอุงงูระอุไปด้วยไฟสงครามผสานไฟแค้นในพระหทัย ราชินีอุงงูทรงเตรียมพระนครเพื่อการพร้อมรบอยู่เสมอ ทรงมีบัญชาให้สร้างกำแพงเมือง ๑๐ ชั้น ล้อมพระนครเพื่อป้องกันการโจมตีของกรุงศรีอยุธยา ป้อมปราการริมฝั่งน้ำปาปีรี ณ เวลานั้นถูกประดับด้วยปืนใหญ่ที่พร้อมจะสาดกระสุนใส่ข้าศึก
ช่วงปลายรัชสมัย องค์กษัตริยายังได้ทรงแปลงตำนานรักของพระราชธิดากูนิงเป็นตำนานรบเพื่อแผ่นดิน พระองค์ทรงท้าทายพระราชอำนาจของเจ้าแผ่นดินกรุงศรีอยุธยา ด้วยการประทานเจ้าหญิงกูนิงผู้เป็นภรรยาของออกญาเดโช๑๗ ให้เสกสมรสกับเจ้านครยะโฮร์
การเปิดศึกรบจากตำนานรักนี้ ทำให้แผ่นดินปตานีลุกเป็นไฟ กษัตริย์กรุงศรีอยุธยามีพระราชบัญชาให้ออกญาเดโชนำกองทัพประกอบด้วยไพร่พลกว่าครึ่งแสนมาตีเมืองปตานี๑๘ ราชินีอุงงูทรงออกบัญชาการรบด้วยพระองค์เอง มีสุลต่านยะโฮร์ ราชบุตรเขยพระองค์ใหม่นำทหารจากนครยะโฮร์ร่วมรบ ด้วยความแข็งแกร่งของกำแพงบีรู หัวใจสู้ของข้าแผ่นดิน และปืนใหญ่ศรีนครา ศรีปตานี และมหาเลลา ผสมกับการขาดประสบการณ์การรบทางทะเลของกองทัพกรุงศรีอยุธยา ทำให้ออกญาเดโชต้องถอยทัพกลับไปด้วยหัวใจแหลกสลาย
๑๘ เดือน หลังการศึก ราชินีอุงงูสิ้นพระชนม์ ทิ้งบัลลังก์ปตานีไว้ให้พระธิดากูนิงครอบครอง
ราชินีกูนิง : รักที่เลือกไม่ได้ และบทสุดท้ายของตำนานรักเพื่อแผ่นดิน
พุทธศักราช ๒๑๗๘
หลังพระราชพิธีฝังพระศพราชินีอุงงู สุลต่านยะโฮร์ทรงลามเหสีกูนิงกลับไปบริหารราชการแผ่นดินในรัฐยะโฮร์ของพระองค์ โดยขอให้พระมารดาและพระอนุชาประทับอยู่ต่อที่นครปตานีพร้อมทั้งทหารของนครยะโฮร์จำนวนหนึ่ง เพื่อถวายคำปรึกษาและอารักขามเหสีกูนิง ซึ่งได้รับการสยุมพรเป็นเจ้านครปตานีองค์ใหม่
เมื่อขึ้นครองบัลลังก์ สิ่งแรกที่ราชินีกูนิงทรงทำคือบริจาคราชทรัพย์ส่วนพระองค์เข้าพระคลังหลวง ซึ่งเล่ากันว่าทรัพย์สมบัติของพระนางนั้นมากมายมหาศาลต้องใช้เวลาขนถึง ๓ วัน ๓ คืน ตำนานนครรัฐปตานียังเล่าว่าราชินีกูนิงทรงเป็นเจ้านครที่มั่งคั่งที่สุดทั้งจากราชทรัพย์ที่ตกทอดมาจากอดีตเจ้าผู้ครองนครหลายพระองค์ และจากกิจการค้าส่วนพระองค์ ในรัชสมัยของพระนาง องค์กูนิงมิได้ทรงใช้งบประมาณจากพระคลังเลย ทรงมีรายได้จากการค้าขายพืชผลจากสวนเกษตรส่วนพระองค์ โดยมี "นักโฮดา ซันดัง"๑๙ เป็นผู้จัดการผลประโยชน์ให้ ประชาชนเรียกนักโฮดา ซันดัง ผู้นี้ว่า "พ่อค้าของพระราชินี"
ยุคของราชินีกูนิงเป็นยุคที่การค้าของปตานีรุ่งโรจน์ที่สุด แต่ตำนานรักของพระนางที่ถูกบันทึกไว้นั้นกลับแสนเศร้า
ตำนานนครรัฐปตานีเล่าว่า เมื่อสุลต่านยะโฮร์ต้องกลับไปบริหารบ้านเมืองของพระองค์ พระอนุชาของสุลต่านได้ข่มเหงพระนาง หลังจากนั้นกลับเปลี่ยนผันปันใจไปมีสัมพันธ์สวาทกับนางดัง สีรัต นักร้องในคณะอุปรากรของวังหลวง ดัง สีรัต เป็นหญิงร่างใหญ่ ใบหน้าอัปลักษณ์ แต่มีเสียงไพเราะมาก เจ้าชายยะโฮร์ทรงหลงใหลนางมาก ประทานทุกอย่างที่ดัง สีรัต ปรารถนาและวางแผนที่จะแยกไปตั้งเมืองใหม่และสถาปนานางเป็นพระชายา พระมารดาของสุลต่านและพระอนุชาที่ยังประทับอยู่ที่ปตานีพร้อมพระนมของเจ้าชายเชื่อว่า นางดัง สีรัต ใช้มนต์ดำทำเสน่ห์ให้พระอนุชาลุ่มหลง บรรดาเสนาบดีและข้าราชบริพารในราชสำนักปตานีต่างไม่พอใจกับพฤติกรรมของเจ้าชายเมืองยะโฮร์ และเมื่อข่าวที่เจ้าชายจะสถาปนา ดัง สีรัต เป็นพระชายาแพร่สะพัดทั่วนครปตานี เหล่าเสนาบดีจึงเข้าเฝ้าเพื่อขอให้ราชินีกูนิงมีพระราชวินิจฉัย แต่พระราชินีกลับมอบหมายให้เป็นภารกิจของเสนาบดีที่จะตัดสินว่าจะจัดการอย่างไร เพียงแต่ขอให้ไว้ชีวิตของเจ้าชายไว้
เจ้าชายแห่งยะโฮร์มิทรงล่วงรู้ถึงแผนการใดของคณะเสนาบดีแห่งองค์ราชินีปตานี ด้วยอยู่ในภวังค์ลุ่มหลงนางดัง สีรัต เจ้าชายทรงเรียกคณะมนตรีแห่งนครรัฐเข้าเฝ้าและมีรับสั่งให้ตามเสด็จพระองค์ไป ณ ตัมบังงัน๒๐ เพื่อร่วมพิธีสถาปนานางดัง สีรัต เจ้าชายเสด็จล่วงหน้าพร้อมนางดัง สีรัต และมหาดเล็กชาวอาเจะห์ของพระองค์พร้อมไพร่พลทหารจากนครยะโฮร์ ประทับรอคณะเสนาบดีแห่งราชสำนักปตานีที่ไม่ปรากฏกายจวบจนราตรีผ่านพ้น
เจ้าชายทรงรับทราบข่าวร้ายเมื่อฟ้าสางว่า คล้อยหลังขบวนเสด็จของพระองค์ ราชสำนักปตานีสั่งปิดประตูเมืองและติดตั้งปืนใหญ่รอบป้อมเมือง พระองค์รับสั่งให้มหาดเล็กไปสืบข่าวและดูให้เห็นกับตา เมื่อทราบว่าข่าวร้ายเป็นจริง เจ้าชายทรงพานางดัง สีรัต โดยเสด็จมุ่งหน้าสู่ปาซีร์ เบนดาราจา (Pasir Bendaraja) ระหว่างทางขบวนเสด็จของพระองค์ถูกชาวปตานีตามไล่ล่า มหาดเล็กชาวอาเจะห์ของพระองค์ถูกฆ่า ไม่มีใครทราบว่าเกิดอะไรขึ้นเมื่อเจ้าชายทรงตัดสินพระทัยสังหารนางดัง สีรัต ด้วยพระหัตถ์ของพระองค์เองที่หมู่บ้านตีนเขาตาบิห์ (Bukit Tabih) ศพของนางดัง สีรัต ถูกฝังไว้ ณ ตีนเขาตาบิห์แห่งนี้ เรื่องราวของเจ้าชายเมืองยะโฮร์และนางดัง สีรัต ถูกเล่าสืบต่อ ณ หมู่บ้านที่กลายเป็นสุสานของนางดัง สีรัต เป็นบทเพลงท้องถิ่นขับขาน ความว่า
กาลครั้งหนึ่งนานมา นกเขาตัวหนึ่งโรยแรงสิ้นลม
...เจ้านกเขาตกตายอยู่ใต้พุ่มไม้
กาลครั้งหนึ่งนานมา เจ้าชายแห่งนครยะโฮร์เสด็จมา ณ ที่แห่งนี้
...พระองค์เสด็จมาที่นี่และสังหารดัง สีรัต
จากนครปตานีสู่ตันหยง
...เจ้าชายถูกไล่ล่าแตกพ่ายไปทางทิศตะวันตกเฉียงใต้...
เมื่อฝังศพนางดัง สีรัต แล้ว เจ้าชายยะโฮร์ประทับช้างทรงบ่ายหน้าสู่เมืองสาย เมื่อราชินีกูนิงทรงทราบข่าว จึงมีพระบัญชาไปยังเจ้าเมืองสายให้จัดเตรียมเรือไว้ให้เจ้าชาย
เจ้าชายและไพร่พลที่เหลือของพระองค์ลี้ภัยกลับถึงนครยะโฮร์อย่างปลอดภัยได้ด้วยเรือ ๒ ลำและเสบียงอาหารที่เจ้าเมืองสายจัดเตรียมไว้ให้ตามพระบัญชาของราชินีแห่งนครรัฐปตานี
ตำนานนครรัฐปตานีเล่าไว้ว่า องค์กูนิงยังมีพระเมตตาบัญชาให้ราชาเลลา๒๑ เชิญเสด็จพระมารดาของสุลต่านแห่งยะโฮร์รวมทั้งพระประยูรญาติและบ่าวไพร่ไปส่งยังนครยะโฮร์อย่างปลอดภัย
แต่ในจดหมายด่วนของพ่อค้าชาวดัตช์ เยเรเมียส ฟาน ฟลีต๒๒ ที่ส่งโดยเรือเที่ยวพิเศษจากมะละกาไปยังนครปัตตาเวีย๒๓ กลับเล่าเรื่องราวแตกต่างไปจากบันทึกในตำนานนครรัฐปตานี เขาเล่าว่า ความขัดแย้งที่ก่อตัวขึ้นระหว่างนครยะโฮร์และปตานีได้รับการยืนยันจากหลายฝ่ายว่ามีความเห็นไม่ลงรอยกันระหว่างสุลต่านยะโฮร์และบรรดาขุนนางในราชสำนักปตานี พระอนุชาของสุลต่านยะโฮร์ทรงหนีรอดไปได้ แต่พระมารดา พระประยูรญาติ และบ่าวไพร่ของพระองค์ถูกสังหารหมด
บุหงามาศ-บรรณาการสานสัมพันธ์กับสยาม
ความสัมพันธ์ระหว่างสยามกับปตานีในรัชสมัยพระมารดาอุงงูนั้นแสนขม บ้านเมืองไพร่พลต้องกรำศึกตั้งรับการรุกรานของสยามอยู่เสมอ แต่เมื่อองค์กูนิงขึ้นครองราชย์และกษัตริย์สยามทรงเปลี่ยนนโยบายแสดงพระราชประสงค์ที่จะรื้อฟื้นไมตรีกับปตานี โดยมีสุลต่านเมืองเคดะห์๒๔ เป็นผู้เชื่อมสัมพันธ์ ราชินีพระองค์ใหม่จึงทรงโอนอ่อนเมื่อพระเจ้าปราสาททองทรงส่งคณะทูตจากสยามมาเข้าเฝ้า๒๕ ราชินีกูนิงได้ทรงส่งคณะผู้แทนไปเยือนราชสำนักสยามเพื่อทูลถวายบุหงามาศ๒๖ เป็นบรรณาการสานสัมพันธ์สองนคราเช่นกัน และในปีพุทธศักราช ๒๑๘๔ พระนางเจ้าหญิงกูนิงได้เสด็จเยือนอยุธยา เพื่อตอกย้ำสัมพันธไมตรีที่ยุติสงครามระหว่างสยามกับปตานีตราบจนสิ้นรัชสมัยของพระนาง
ศึกสายเลือดเมืองกลันตัน กับบัลลังก์นครรัฐปตานี
ในฐานะเจ้าผู้ครองนครรัฐปตานี อันเป็นศูนย์กลางของสหพันธรัฐปตานี๒๗ ราชากูนิงถูกเรียกร้องให้เข้าไปจัดการปัญหาความขัดแย้งในราชสำนักกลันตันซึ่งเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของสหพันธรัฐปตานีที่จัดตั้งขึ้นในรัชสมัยของราชาบีรู กษัตริยาองค์ที่ ๒ แห่งนครปตานี กับสุลต่านอับดุลกาเดร์แห่งกลันตัน
แม้ว่าเงื่อนไขในการรวมตัวเป็นสหพันธรัฐปตานีนั้น ระบุว่าเมืองกลันตันยังคงอำนาจปกครองเหนือดินแดนตนเอง และจะไม่ส่งเครื่องราชบรรณาการหรือภาษีจากกลันตันให้กับนครปตานี แต่เมื่อมีความขัดแย้งแย่งชิงอำนาจปกครองเกิดขึ้นภายในราชสำนัก เจ้าผู้ครองนครรัฐปตานีใหญ่ (สหพันธรัฐ) ถูกเรียกร้องให้เข้าไปจัดการปัญหา
เรื่องราวความขัดแย้งภายในของเมืองกลันตันที่ถูกเล่าไว้ในหนังสือ "ประวัติศาสตร์ปัตตานี" ที่เขียนโดย อาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟาตานี เป็นความขัดแย้งระหว่างเชื้อสายของอดีตสุลต่านอับดุลกาเดร์ โดยเมื่อสุลต่านสิ้นพระชนม์ เกิดการแย่งชิงบัลลังก์กันระหว่างพระโอรสและพระอนุชาของสุลต่าน
ราชาอับดุลลอฮุ พระอนุชาของสุลต่าน ประกาศปลดปล่อยเมืองกลันตันออกจากนครปตานี ยึดอำนาจปกครองในเขตพื้นที่เมืองลอร์ และเมืองเยอลาซิน (Jelasin) ตรงไปยังตอนเหนือ ฝ่ายราชาซักตีที่ ๑ พระโอรสของสุลต่าน ทรงยึดอำนาจปกครองบริเวณเมืองปังกาลันดาตู และพื้นที่ตอนใต้รวมทั้งหมดของพื้นที่กลันตันตะวันตก
ในช่วงต้นของรัชสมัยของพระนาง ปี พ.ศ. ๒๑๘๑ ราชินีกูนิงทรงได้ให้การรับรองเป็นลายลักษณ์อักษรแก่ราชาซักตีที่ ๑ ว่าเป็นดาตูแห่งกลันตัน๒๘ ที่ถูกต้อง แต่พระนางไม่ทรงจัดการใดๆ กับราชาอับดุลลอฮุที่แยกปกครองกลันตันจนกระทั่งราชาอับดุลลอฮุสิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ. ๒๑๘๙ โดยมีราชาอับดุลราฮิมสืบต่ออำนาจ
การวางเฉยของราชินีกูนิงสร้างความไม่พอใจให้กับฝ่ายราชาซักตีที่ ๑ และชาวเมืองกลันตันที่อยู่ข้างพระองค์ ราชาซักตีจึงทรงรวบรวมไพร่พลเข้าโจมตีสุลต่านอับดุลราฮิมก่อนเพื่อรวบรวมกลันตันให้เป็นหนึ่งเดียว เมื่อสังหารสุลต่านอับดุลราฮิมแล้ว ราชาซักตีจึงทรงเดินทัพเข้าโจมตีอำนาจส่วนกลางที่นครปตานี ราชินีกูนิงทรงพ่ายแพ้ในการศึกครั้งนี้ ต้องเสด็จลี้ภัยมุ่งหน้าไปยังรัฐยะโฮร์ของอดีตพระสวามี
หากพระวรกายของพระนางมิอาจตรากตรำกับการเดินทางในสภาพขัดสนและต้องฝ่าคลื่นลมกลางทะเล พระนางทรงประชวรและต้องหยุดประทับพักที่เมืองปังกาลันดาตู ที่กลายเป็นที่ประทับของพระนางชั่วนิรันดร์ พระศพของพระนางถูกฝังไว้ ณ หมู่บ้านปันจอร์
ตำนานของราชวงศ์ศรีวังสาที่สร้างเมืองปตานี และตำนานรักและรบเพื่อแผ่นดินของสี่นางกษัตริย์แห่งอดีตนครรัฐปตานีที่เคยทรงอำนาจเหนือคาบสมุทรมลายูจบลงที่หมู่บ้านชนบทริมฝั่งน้ำกลันตันแห่งนี้
เชิงอรรถ
๑ รัตติยา สาและ ดุษฎีบัณฑิตด้านวรรณคดีมลายูขนบนิยม จาก Universiti Kebangsaan Malaysia ได้ศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับชื่อเรียกเมืองปัตตานีในสมัยโบราณไว้ในรายงานการวิจัยเรื่อง "การปฏิสัมพันธ์ระหว่างศาสนิกที่ปรากฏในจังหวัดปัตตานี ยะลา และนราธิวาส" ว่า "หลักฐานทางประวัติศาสตร์เท่าที่ปรากฏในบันทึก หรือตำนานของต่างชาติมีการกล่าวถึงชื่อเมืองปัตตานีด้วยนามต่างๆ กันตามแต่สำเนียงการออกเสียงของผู้ที่เป็นเจ้าของผลงานนั้นๆ เช่น ชาวมลายูออกเสียงเป็น "ปตานี" ชาวอาหรับออกเสียง "Fathoni" (ฟาฏอนี) ชาวสยามออกเสียง "ปัตตานี" หรือ "ตานี" ชาวอินเดียออกเสียง "Patanam" หรือ "Patane" ส่วนบันทึกของชาวตะวันตกเขียนเป็น "Patani", "Patania", "Patana", "Patanij", "Patany", "Pattania", "Pathanani", "Pathane" และอื่นๆ สำหรับผู้ที่เป็นเจ้าของภาษามลายูถิ่นปตานี จะออกเสียงเหมือนกันหมดทุกคนว่า "ปตานิง" (/Ptaning/)"
๒ ในตำนานนครรัฐจะใช้คำว่า "ราชา" (Raja) นำหน้าชื่อเจ้าผู้ครองนครรัฐและแคว้นต่างๆ ทั้งหญิงและชาย แต่ในงานวิชาการและงานเขียนส่วนใหญ่ในยุคหลัง (ศตวรรษที่ ๒๐) ที่เกี่ยวกับปตานีมักจะใช้คำนำหน้าเจ้าผู้ครองนครหญิงว่า "ราตู" (Ratu) ซึ่งในพจนานุกรมภาษามาเลเซียและภาษาอินโดนีเซียในปัจจุบัน แปลว่า "ราชินี"
๓ คือดอกไม้ทองที่ใช้เป็นเครื่องราชบรรณาการสร้างสัมพันธไมตรีระหว่างราชสำนักต่างๆ ตามประเพณีโบราณ
๔ เจ้าผู้ครองนครปตานีองค์ที่ ๓ แห่งราชวงศ์ศรีวังสา ทรงปกครองปตานีระหว่างปี พ.ศ. ๒๑๐๗-๑๕
๕ ช่วงที่ราตูฮิเจาทรงครองนครปตานี สยามมีการผลัดเปลี่ยนแผ่นดินถึง ๕ ครั้ง คือ ช่วงปลายรัชสมัยพระมหาธรรมราชา-พระนเรศวรมหาราช-พระเอกาทศรถ-พระศรีเสาวภาคย์ และพระเจ้าทรงธรรม (พระอินทรราชา)
๖ หนังสือ "ประวัติศาสตร์ราชอาณาจักรมลายูปะตานี" (Sejarah Kerajaan Melayu Patani) ของ อิบรอฮิม ชุกรี บันทึกไว้ว่า พระราชวัง (kota istana) ตั้งอยู่ริมฝั่งคลอง ตรงข้ามกับหมู่บ้านเปาะตานี (Kampung Pak Tani) อันเป็นบริเวณบ้านกรือเซะปัจจุบัน ประตูราชวังหันออกไปยังฝั่งน้ำสะดวกกับการเอาเรือเข้าออก ลำคลองนี้ชื่อ "คลองปาปีรี" ชาวบ้านเรียกว่า "สุไหงแปแปรี" ปัจจุบันได้ถูกถมไปหมดแล้ว
๗ Hikayat Patani
๘ ปัจจุบันคืออำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี
๙ ตรงกับแผ่นดินพระเจ้าทรงธรรม (อินทรราชา) แห่งกรุงศรีอยุธยา
๑๐ อาหมัด ฟัตฮี อัล-ฟาตานี เขียนไว้ในหนังสือ "ประวัติศาสตร์ปัตตานี" (Pengantar Sejarah Patani) ว่าการรวมดินแดนครั้งนี้เป็นการรวมดินแดนครั้งที่ ๒ ที่กลันตันเข้าไปอยู่ในสหพันธรัฐปตานี หรือรัฐปตานีใหญ่ การรวมดินแดนครั้งแรกเกิดขึ้นในปี พ.ศ. ๒๐๔๕ แต่สิ้นสุดในปลายปี พ.ศ. ๒๐๖๗
๑๑ บางตำนานเล่าว่า ปืนใหญ่ทองเหลืองทั้ง ๓ กระบอกของนครปตานี หล่อขึ้นในสมัยของ "พญาตู อินทิรา" กษัตริย์ปตานีองค์แรกแห่งราชวงศ์ศรีวังสา ซึ่งต่อมาเปลี่ยนมานับถือศาสนาอิสลาม และเปลี่ยนพระนามเป็น "อิสมาอีล ซาฮ์" (บางตำนานเรียกพระนามว่า "มูฮัมหมัด ซาฮ์") ทรงเป็นพระอัยกาของราตูบีรู
พุทธศักราช ๒๓๒๙ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมีพระบรมราชโองการให้กรมพระราชวังบวรมหาสุรสิงหนาทจัดทัพไปตีเมืองปตานีจนยึดเมืองได้สำเร็จ ระหว่างนั้นกรมพระราชวังบวรฯ ทรงได้รับแจ้งว่าพบปืนใหญ่ทองเหลือง ๒ กระบอก จึงทรงบัญชาให้กองทัพขนปืนใหญ่ ๒ กระบอกนั้นลงเรือมาเก็บไว้ที่กรุงเทพฯ แต่เรือที่บรรทุกปืนใหญ่นามศรีนคราโดนพายุจมหายไปในระหว่างขนย้าย เรือรบหลวงขนปืนใหญ่นาม "ศรีปตานี" พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าทรงพระราชทานนามใหม่ว่า "พญาตานี" ปัจจุบัน ปืนทองเหลืองกระบอกนี้ตั้งไว้ที่หน้ากระทรวงกลาโหม ตรงข้ามวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว)
* ตำนานอื่นๆ เกี่ยวกับปืนพญาตานี อ่านเพิ่มเติมได้จากบทความของปรามินทร์ เครือทอง เรื่อง "พญาตานี : ปืนใหญ่ใส่อดีตอันรุ่งเรืองของ กษัตริยาแห่งปัตตานี" ตีพิมพ์ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ปีที่ ๒๕ ฉบับที่ ๓ (มกราคม ๒๕๔๗) หรือจากเว็บไซต์ http://www.siamsouth.com/ptnhis.htm
๑๒ สุลต่านปะหัง พระสวามีของราตูอุงงูสิ้นพระชนม์ในปีพุทธศักราช ๒๑๕๗
๑๓ Ligor เป็นชื่อที่ชาวตะวันตกเรียกเมืองนครศรีธรรมราชในสมัยนั้น
๑๔ เป็นช่วงที่ราชสำนักสยามมีการผลัดเปลี่ยนแผ่นดิน ๓ ครั้ง คือ ปลายรัชสมัยของพระเจ้าทรงธรรม-พระเชษฐา-พระอาทิตยวงศ์ และพระเจ้าปราสาททอง
๑๕ ในหนังสือ "ประวัติศาสตร์ราชอาณาจักรมลายูปะตานี" ของ อิบรอฮิม ชุกรี ระบุว่าชาวปตานีก็ได้เอ่ยคำนำหน้าพระนามของเจ้านครหญิงตามที่กษัตริย์สยามเรียกขาน แต่ออกเสียงเพี้ยนจาก "พระนางเจ้าหญิง" เป็น "นางจาเย็ง" หรือ "นาชาแย"
๑๖ พุทธศักราช ๒๑๗๓ เมื่อทรงทราบข่าวว่ากรุงศรีอยุธยาจัดเตรียมทัพมาโจมตีปตานี ราชินีอุงงูจึงทรงชิงส่งกองทัพจากปตานีไปตีเมืองพัทลุงและนครศรีธรรมราช เพื่อตัดกำลังกองทัพกรุงศรีอยุธยา เนื่องจากกษัตริย์กรุงศรีอยุธยามีพระราชบัญชาให้กองทัพเมืองพัทลุง นครศรีธรรมราช และสงขลาร่วมโจมตีนครปตานีอยู่เสมอ
๑๗ ณ เวลานั้น ออกญาเดโชทูลลาเพื่อไปปฏิบัติภารกิจในกรุงศรีอยุธยา
๑๘ พุทธศักราช ๒๑๗๕ พระเจ้าปราสาททองทรงส่งกองทัพจากกรุงศรีอยุธยามาสมทบกับทัพของออกญาเดโชจากนครศรีธรรมราช บุกโจมตีนครปตานี แต่ไม่สำเร็จ
๑๙ Nakhoda Sandang-Nakhoda เป็นคำเปอร์เซียโบราณที่ใช้เรียก "กัปตันเรือ"
๒๐ Tambangan คือบ้านตัมบังงัน ปัจจุบันอยู่ระหว่างตำบลเมาะมาวี กับตำบลปรีกี อำเภอยะรัง จังหวัดปัตตานี
๒๑ ชื่อของดาโต๊ะ มหาราชาเลลา (Datuk Maharaja Lela) ปรากฏในรายงานของนายพลเรือชาวดัตช์ "สปีลแมน" (Admiral Cornelis Speelman) ที่ส่งถึงบริษัทอินเดียตะวันออกของฮอลันดา (VOC) ว่าเป็นเสนาบดีจากนครปตานีที่อพยพมาที่มากัสซาร์ และกลายเป็นผู้นำชุมชนชาวมาเลย์ในมากัสซาร์ สปีลแมน ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นผู้บังคับการกองเรือของ VOC ที่ส่งไปที่มากัสซาร์ในปี พ.ศ. ๒๒๐๙
๒๒ Jeremias van Vliet คนไทยมักจะเรียกชื่อเขาว่าวันวลิต เคยเป็นหัวหน้าสถานีการค้าของฮอลันดาประจำกรุงศรีอยุธยาระหว่างปี พ.ศ. ๒๑๗๒-๗๗ และได้รับแต่งตั้งให้เป็นผู้ว่าการเมืองมะละกาในปี พ.ศ. ๒๑๘๕ จดหมายดังกล่าวส่งไปยังนครปัตตาเวียในเดือนกันยายน พ.ศ. ๒๑๘๗
๒๓ ปัจจุบันคือกรุงจาการ์ต้า เมืองหลวงของประเทศอินโดนีเซีย
๒๔ Kedah คือเมืองไทรบุรีใต้การปกครองของสยามในสมัยนั้น ปัจจุบันคือรัฐเคดะห์ในประเทศมาเลเซีย
๒๕ เดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๑๗๘ สยามส่งคณะทูตไปเจริญสัมพันธไมตรีกับนครปตานี
๒๖ เดือนมีนาคม พ.ศ. ๒๑๗๙ ราชินีกูนิงทรงส่งคณะผู้แทนไปเยือนสยาม และในเดือนสิงหาคม ปีเดียวกัน พระนางทรงมีบัญชาให้คณะผู้แทนนำบุหงามาศถวายเป็นบรรณาการแก่กษัตริย์สยาม
๒๗ สหพันธรัฐปตานีที่จัดตั้งขึ้นเมื่อปีพุทธศักราช ๒๑๖๒ โดยราชินีบีรูแห่งนครปตานี และสุลต่านอับดุลกาเดร์แห่งรัฐกลันตัน
๒๘ ดาตู (Datu) เป็นตำแหน่งของผู้ปกครองกลันตันในสมัยนั้น ใช้แทนตำแหน่ง "สุลต่าน" ที่ได้มีการยกเลิกหลังจากกลันตันเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของสหพันธรัฐปตานี
| จากคุณ |
:
ศิวโมกษ 
|
| เขียนเมื่อ |
:
1 ก.ย. 53 18:02:08
|
|
|
|
|
