ความคิดเห็นที่ 1 - เพราะการเปลี่ยนแปลงระบบการปกครองในสมัยรัชกาลที่ 5 ครับผม มีการรวมศูนย์ทางอำนาจเข้าสู่กรุงเทพมากขึ้น ลดบทบาทและอำนาจของคณะขุนนางหัวเมือง, ยกเลิกระบบประเทศราชและหัวเมืองออก, การสร้างความเป็นอันหนึ่งอันเดียวของราชอาณาจักรให้มากขึ้น ทั้งในด้านการปกครอง, อักษร, ศาสนา และแนวคิดของประชาชน - โอกาสจะฟื้นฟูนั้นคงจะเป็นไปไม่ได้ครับ แต่เชื้อสายของเจ้าทางเหนือก็ยังได้รับการนับถือในสังคมทางเหนืออยู่นะครับ จากคุณ : อุ้ย (digimontamer) เขียนเมื่อ : 3 ก.ย. 53 19:10:56

ความคิดเห็นที่ 2 เจ้าหลวงได้กับผู้ใดได่ลูกก้เป้นเจ้า  เจ้าได้เจ้าได้ลูกก็เป็นเจ้า  สิ้นเจ้าหลวงก้สิ้นหน่อเจ้า เจ้าบ่ได้เจ้าก้เบิดเจ้า ปฐมเหตุ กบฏเงี้ยวเมืองแพร่......สิ้นสุดเจ้านายเมืองแพร่..........ระแวงอังกฤษ........ริดรอนอำนาจเจ้าผู้ครองนครเมืองเหนืออื่น ๆ........เปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 .......สร้างความเป้นไทยเอกภาพ ( ทุกคนคือคนไทย )......สิ้นเจ้าหลวงเชียงใหม่องค์สุดท้ายไม่แต่งตั้งต่อ การฟื้นฟูวงศ์เวียงพิงค์รัตนติงสา เวลานี้ทำได้ยากอยู่เพราะทุกคนคิดว่าหรือแสดงออกว่าเป้นไทยสยามไปสิ้นแล้ว นอกจากมีเหตุขับข้องหมองใจไพร่ฟ้าหน้าปก ตกทุกข์ได้ยากสาหัสนั้นแล เท่าที่รู้จักจริงก้มีแค่ เจ้ากอแก้ว ท่านอื่น ๆ อาจจะมีอีกแต่ไม่ทราบ สายวรนครน่านก้เห็นว่ายังมีเจ้าอยู่ ล้านนาเป้นเมืองขึ้นสยามเด็ดขาดมาตั้งแต่แผ่นดินสมเด้จพระเจ้ากรุงธนบุรีจนถึงรัชกาลที่ 5 เมื่อมีระบบมณฑลเทศาภิบาลจึงเป้นส่วนหนึ่งของพระราชอาณาจักร จากคุณ : Yeonsan เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 00:36:56

ความคิดเห็นที่ 3 การสิ้นสุดเชื้อวงศ์เจ้าล้านนานั้น  เริ่มมาจากการที่พ่อค้าอังกฤษเข้ามาขอสัมปทานทำป่าไม้ทางเหนือ  แล้วบรรดาเจ้าหลวงและเจ้านายที่กุมอำนาจต่างก็ออกสัมปทานทับกันซ้อนกันจนวุ่นวาย  มีคดีความฟ้องร้องเป็นงูกินหาง  เมื่อเกิดคดีความบรรดาเจ้านายต่างก็ตัดสินความกันตามอำเภอใจไม่มีหลักประกันใดๆ  ซึ่งก็เข้าทางอังกฤษที่เคยใช้สาเหตุแบบเดียวกันนี้เป็นข้ออ้างในการส่งทหารเข้ายึดครองพม่า ในหลวงรัชกาลที่ ๔ จึงต้องทรงรับพระราชภาระเข้าสะสางปัญหาข้อพิพาทระหว่างเจ้านายกับพ่อค้าอังกฤษ  ซึ่งข้อพิพาทนี้ได้ตกทอดมาจนถึงรัชกาลที่ ๕  และเป็นเหตุให้เกิดศาลต่างประเทศขึ้นที่เมืองเชียงใหม่เพื่อชำระความระหว่างคนพื้นเมืองกับคนในบังคับต่างชาติ  ก็เป็นที่ทราบกันดีว่า คดีที่ขึ้นศาลต่างประเทศนั้น  คนในบังคับมักจะไม่ผิด  ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ ทรงจัดระเบียบปกครองหัวเมือง  เมื่อจัดมณฑลเทศาภิบาลในหัวเมืองชั้นในเสร็จ  พอดีพระเจ้าอินทวิชยานนท์ เจ้านครเชียงใหม่พิราลัย  ล้นเกล้าฯ จึงทรงคิดผนวกรวมดินแดนล้านนาเข้ากับราชอาณาจักรสยามโดยจัเปเป็นมณฑลตะวันตกเฉียงเหนือแล้วเปลี่ยนเป็นมณฑลพายัพในเวลาต่อมา เนื่องจากในเวลานั้นผลประโยชน์จากสัมปทานป่าไม้เริ่มลดน้อยลง  เพราะไม้สักถูกตัดฟันไปมากแล้ว  ประกอบกับไม่สามารถอนุญาตสัมปทานป่าไม้ทับศ้อนกันได้อีก  บรรดาเจ้านายจึงมีรายได้ลดน้อยลงไม่สามารถที่จะบริหารบ้านเมืองโดยลำพังได้  เจ้าอุปราชสุริยพ ซึ่งต่อมาได้รับสถาปนาเป็นเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ เจ้านครเชียงใหม่  จึงยอมลดตนลงเป็นข้าราชการสยาม แต่ยังคงมีอำนาจปกครองร่วมกับข้าราชการสยามในฐานะเจ้าเมือง  เป็นการปกครองในลัฏษณะพิเศษที่มีคณะเจ้านายบริหารร่วมกับข้าราชการสยาม  การปกครองนี้คงดำเนินมาจนถึงปลายรัชกาลที่ ๖  เมื่อเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต เจ้านครลำปางอสัญกรรม  แล้วทายาทไม่มีเงินจัดการศพ  การศพจึงทิ้งค้างมาจนถึงต้นรัชกาลที่ ๗  เมื่อยังไม่ได้พระราชทานเพลิงศพเจ้านครตนเก่าก็ตั้งคนใหม่ไม่ได้  ปรพกอบกับล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๗ ทรงมีพระราชประสงค์ให้ยุบเลิกตำแหน่งเจ้าครองนครด้วย  เมื่อโปรดเกล้าฯ ให้พระราชชายา เจ้าดารารัศมี เป็นแม่กองจัดการพระราชทานเพลิงศพเจ้าบุญวาทย์แล้วก็ไม่ทรงตั้งเจ้านครลำปาง  พร้อมกับมีพระบรมราโชบายว่า เมื่อเจ้านครตนใดถึงอสัญกรรมลงแล้วก็เป็นอันเลิกระบบเจ้านครไป ภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง  รัฐบาลคณะราษฎร์เกรงว่า เจ้านครมางฝ่ายเหนือจะแข็งข้อจึงคิดผูกใจไว้โดยการเสนอให้ตั้งเป็นเจ้า ให้มีฐานันดรศักดิ์เป็น พระองค์เจ้า  หม่อมเจ้า ลดหลั่นกันลงมาเหมือนเจ้านายในกรุงเทพฯ  ก็มีผู้คัดค้นว่าจะเป็นการตั้งราชวงศ์ใหม่ขึ้นมาเทียมพระราชวงศฺจักรี  ความคิดนี้จึงตกไป  และมีผู้เสนอให้ตั้งบรรดาศักดิ์เจ้านายฝ่ายเหนือเป็น เคาน์  เหมือนในยุโรป แต่ท่านผู้นำ คือ จอมพล ป.  พิบูลสงคราม ไม่เอาด้วย  ความคิดดังกล่าวจึงล้มเลิกไปและระบบเจ้านครของล้านนาก็สิ้นสุดลงเมื่อเจ้านครตนสุดท้ายถึงอสัญกรรม ส่วนคำถามที่ถามถึง "เจ้า" ซึ่งเป็นเชื้อวงศ์เจ้านครในปัจจุบันนั้นเป็นอย่างไร  ความเห็นที่ ๒ ท่านได้ตอบไว้แล้วว่า   "เจ้าหลวงได้กับผู้ใดได่ลูกก้เป้นเจ้า  เจ้าได้เจ้าได้ลูกก็เป็นเจ้า  สิ้นเจ้าหลวงก้สิ้นหน่อเจ้า เจ้าบ่ได้เจ้าก้เบิดเจ้า" จากคุณ : V_Mee เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 08:04:41

ความคิดเห็นที่ 4 อาทิตย์กลบแสงดาว ไฟฟ้ากลบแสงเทียน อำนาจ วาสนา เกิดขึ้นตามบุญกรรมที่สั่งสมมา เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป เป็นธรรมดาของโลกครับ จากคุณ : แสนคำลือ เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 11:59:33

ความคิดเห็นที่ 5 ขอบคุณมากครับ...เอ๊า..ต่อเลยพีีี่ๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆๆ จากคุณ : ไทรโยคซาวด์ (ไทรโยคซาวด์) เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 12:10:08

ความคิดเห็นที่ 6 จริง ๆ ตอนเริ่มแรกพรรคประชาธิปัติย์เองก็ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อพิทักษ์ผลประโยชน์ของกลุ่มเจ้าเมืองเหนือ+คนเชื้อสายจีน ครับ (แต่ตอนนี้กลายเป็นพรรคคนใต้ได้ยังไงก็ไม่รู้ ) จากคุณ : Roh_Z เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 15:32:06

ความคิดเห็นที่ 7 ผมขอลองตอบดูนะครับ บทบาทของกรุงเทพฯ เริ่มมีอิทธิพลมากก็เริ่มตั้งแต่ทศวรรษที่ ๒๔๑๐ เนื่องจากทั้ง ปัญหาคดีความจากกิจการป่าไม้และเหล่าหัวเมืองเช่นเมืองหาง เมืองสาด เมืองต่วน เมืองทา เมืองจวด ซึ่งเดิมขึ้นตรงต่อล้านนา แต่พออังกฤษเข้ามาก็เข้ามาโดยอ้างว่าหัวเมืองเหล่านี้อยู่ภายใต้หัวเมืองพม่า ด้วยปัญหาคดีความต่าง ๆ ทางร.๕ จึงต้องดำเนินการจัดระเบียบการปกครองในดินแดนล้านนาให้รัดกุม และมีประสิทธิภาพกว่าเดิม การปฏิรูปการปกครองเริ่มเข้มข้นขึ้นในปี ๒๔๒๗ (ก่อนหน้าเจ้าดารารัศมีถวายตัว 2 ปี) เป็นการรวมหัวเมืองประเทศราชเข้ากับส่วนกลางโดยมีพระมหากษัตริย์องค์เดียวคือกรุงเทพฯ แต่ก็มิได้มีนโยบายยกเลิกฐานนะของเจ้าประเทศราช  หลัก ๆ คือ - ค่อย ๆ ยกเลิกหัวเมืองประเทศราช โดยให้มีข้าหลวงจากกรุงเทพฯ มาปกครองโดยตรง - พยายามทำให้คนพื้นเมืองมีความรู้สึกเป็นคนไทย เช่นจัดระบบการศึกษาให้แทนที่จะสอนกันในวัด  โดยสอนอักษรไทย ภาษาไทย และพงศาวดารไทย แรก ๆ สอนตัวเมืองควบคู่ไปด้วย การปฏิรูปการคลัง ซึ่งส่งผลให้กับเจ้านายฝ่ายล้านนาโดยตรง ซึ่งกำหนดให้เจ้าผู้ครองนคร (เจ้าอินทวิชยานนท์) รับเงินปีละ ๘๐,๐๐๐ รูปี  โดยไม่รวมค่าตอไม้ นับตั้งแต่ปี ๒๔๔๓ ระบบการปกครองแบบใหม่นี้ทำให้ตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครไม่มีอำนาจในการปกครองอีกต่อไป เป็นเพียงตำแหน่งที่แสดงเกียรติยศเท่านั้น ซึ่งแน่นอนว่าการปกครองใหม่นี้ทำให้เจ้านายทางเหนือไม่พอใจจึงเกิด "กบฎเงี้ยว"ในปี ๒๔๔๕ (ก่อนหน้านั้นก็มีกบฎ บ้างนะครับเช่น กบฎพระยาพาบ:พ.ศ. ๒๔๓๒) ในปี ๒๔๕๑ เงินค่าตอไม้ตกเป็นของรัฐบาล กรุงเทพทั้งหมด และเจ้าอินทวโรรสสุริยวงศ์ได้รับเงินเดือนอย่างเดียว เป็นเงินประมาณ ๒๐,๐๐๐ บาท/เดือน   ต่อมาในปี ๒๔๕๒ เจ้าแก้วนวรัฐเป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ (ลำดับที่ ๙) ได้รับเงินเดือน ๑๐,๐๐๐ บาท/เดือน ต่อมาเพิ่มเป็น ๑๒,๐๐๐ บาท/เดือน พ.ศ. ๒๔๖๙ ในสมัย ร.๗ เกิดภาวะเศรษกิจตกต่ำทั่วโลกได้มีการยกเลิกตำแหน่งเจ้าเมือง หากตำแหน่งเจ้าเมืองว่างลงก็จะไม่มีการ แต่งตั้งอีก ส่วนเจ้าเมืองเดิมก็รับเงินเดือนไปจนถึงพิราลัย เจ้าแก้วนวรัฐพิราลัยใน พ.ศ. ๒๔๘๒ จึงเป็นการสิ้นสุดตำแหน่งเจ้าผู้ครองนคร การปฏิรูปยังคงรวมไปถึงคณะสงฆ์ล้านนาด้วย (ครูบาศรีวิชัยก็เป็นการรูปแบบการต่อต้านคณะสงฆ์จากกรุงเทพฯด้วย) . . ในช่วงที่มีชีวิตอยู่ของเจ้าบุญวาทย์ (๒๔๐๐-๒๔๖๕)นั้นทรงบริจาคที่ดินส่งตัวสร้างโรงเรียนบุญวาทย์วิทยาลัย เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ (เชียงใหม่) ก็บริจาคที่ดินสร้างโรงเรียนยุพราชวิทยาลับ (โรงเรียนมหาดเล็กหลวง) เจ้าจักรคำขจรศักดิ์ (ลำพูน) บริจาคที่ดินสร้างโรงเรีรยบนจักรคำคณาทร และเจ้าสุริยพงษ์ผลิตเดช(น่าน) ก็บริจาคสร้างโรงเรียนสุริยานุเคราะห์ สำหรับลำดับเจ้าทางล้านนาเหลือเท่าไหร่นี้ผมก็ไม่ทราบเหมือนกันครับ จากคุณ : วังเหนือ เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 53 23:48:37

ความคิดเห็นที่ 8 เกียรติยศอันสูงส่งแห่งราชตระกูล สถานะอันสูงส่งแห่งเจ้า เป็นเกียรติเป็นศรีอันยิ่งค่าควรเมือง แต่ การประคองและรักษาเกียรติยศอันนี้ยากยิ่งนัก โดยเฉพาะเมื่อหมดแล้วซึ่งอำนาจ วาสนาและเงินตรา ในความคิดเห็นของผม การปรับองค์ ปรับตัวของเจ้านายฝ่ายเหนือแต่ละท่านเป็นตัวอย่างที่ควรค่าที่จะศึกษา คิดในทางกลับกันว่าถ้าเราอยู่ในสถานการณ์เช่นนั้นเราจะทำตัวเช่นใด แข็งขืน ต่อต้านโดยไม่ประเมินตัวจนถูกทำลายล้างจนหมดหนทางเดิน หรือค่อยๆประคองตัวอยู่ในครรลอง ไม่เสื่อมสลาย และยังคงมีบทบาทสถานะที่เหมาะสม อย่างไหนเป็นทางเลือกที่ดี ผมว่าสถานการณ์ในปัจจุบันเป็นคำตอบที่ดีนะครับ จากคุณ : แสนคำลือ เขียนเมื่อ : 5 ก.ย. 53 01:50:23

ความคิดเห็นที่ 9 ความเห็นเรื่องการผนวกรวมล้านนาเข้ากับสยามตามความเห็นที่ ๗ นั้น  เป็นเรื่องที่เล่ากันมาช้านานและนักวิชาการชาวเหนือก็มักจะกล่าวถึงเหตุการณ์ดังกล่าวในทำนองนั้น ขอเริ่มที่ประเด็นโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่ที่เป็นเรื่องผิดพลาดร้ายแงเป็นลำดับแรก โรงเรียนมหาดเล็กหลวงนั้น  พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงตั้งขึ้นแทนการสร้างพระอารามหลวงประจำรัชกาลเนื่องในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนม์พรรษา พ.ศ. ๒๔๕๓ ซึ่งเป็นการเฉลิมพระชนม์พรรษาครั้งแรกในรัชกาล  โรงเรียนนี้เปิดดำเนินการสอนครั้งแรกที่ในพระบรมมหาราชวัง  แล้วจึงพระราชทานที่ดินที่สวนกระจังให้เป็นที่ตั้งถาวร  ต่อมาได้พระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์จัดการก่อสร้างโรงเรียนด้วยสถาปัตยกรรมอันวิจิตร  ต่อมาในรัชกาลที่ ๗ โปรดให้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนนี้เป็นโรงเรียนวชิราวุธวิทยาลัย  ซึ่งจะมีการฉลอง ๑๐๐ ปีโรงเรียนเป็นการใหญ่ในเดือนธีนวาคมนี้ เมื่อทรงตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวงที่กรุงเทพฯ แล้ว  ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๕๘  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ  เสด็จแทนพระองค์ไปตรวจราชการทหารในมณฑลภาคพายัพ  ทูลกระหม่อมจักรพงษ์เสด็จกลับถึงกรุงเทพฯ แล้วได้มีลายพระหัตถ์กราบบังคมทูลรายงาน  โดยเฉพาะในเรื่องการศึกษาทรงเล่าว่า โรงเรียนไทยไม่สามารถแข่งกับโรงเรียนของมิชชันนารีได้ทั้งที่เมืองเชียงใหม่ และลำปาง  ล้นเกล้าฯ จึงมีพระราชดำริที่จะจัดตั้งโรงเรียนมหาดเล็กหลวงขึ้นอีกแห่งที่เชียงใหม่  โปรดให้พระยาปรีชานุสาสน์ (เสริญ  ปันยารชุน - บิดาท่านนายกอานันท์  ปันยารชุน) ตามเสด็จพระองค์เจ้าบวรเดชขึ้นไปหาสถานที่ตั้งโรงเรียนที่เชียงใหม่  ที่สุดเลือกที่ได้ที่ห้วยแก้วเชิงดอยสุเทพ  ตรงที่เป็นสำนักงานปศุสัตว์ในปัจจุบัน   พระองค์เจ้าบวรเดช  อุปราชมณฑลภาคพายัพจึงมีรับสั่งให้จัดตั้งเรือนจำชั่วคราวขึ้นที่ที่จะสร้างโรงเรียน  แล้วย้ายนักโทษที่จะใช้ในงานสร้างโรงเรียนไปไว้ที่เรือนจำชั่วคราว  เมื่อก่ารก่อสร้างโรงเรียนใกล้จะแล้วเสร็จก็โปรดเกล้าฯ ให้พระยาปรีชานุสาสน์ขึ้นมาเป็นผู้บังคับการโรงเรียนมหาดเล็กหลวงมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่  แบ่งครูปละพนักงานจากโรงเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพฯ ขึ้นมาประจำการอีกกว่าสิบคน   โรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่เปิดสอนครั้งแรกเมื่อวันที่  ๑๕  มีนาคม  พ.ศ. ๒๔๕๙  ซึ่งช่วงเวลานี้โรงเรียนอื่นเขาปิดเทอมกัน  แต่โรงเรียนนี้เพิ่งเปิดเทอมใหม่  เพราะต้องสอบไล่ให้เสร็จภายในเดือนธันวาคม  พอเข้าเดือนมกราคมต้องลงไปสมทบกับนักเรียนมหาดเล็กหลวงกรุงเทพฯ  เพื่อตามเสด็จไปซ้อมรบเสือป่าประจำปี ที่ต้องอธิบายเรื่องโรงเรียนมหาดเล็กหลวงมายืดยาวนี้เพราะมีคนเชื่อว่าโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่เป็นโรงเรียนเดียวกับโรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลพายัพ "ยุพราชวิทยาลัย"  ทั้งที่ผมเคยพยายามชี้แจงในที่ประชุมสัมนาวิชาการที่จัดโยมหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิตมาครั้งหนึ่ง   แต่ก็ถูกผู้ดำเนินการอภิปรายและวิทยากรหญิงผู้มีชื่อเสียงท่านหนึ่งท่านดุเอาว่า ผมไม่รู้อะไรแล้วมาพูดได้อย่างไร  ในขณะที่ผมก็พยายามชี้แจงว่า ผมเป็นผู้ที่ได้ศึกษาเรื่องโรงเรียนมหาดเล็กหลวงและโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยมาโดยละเอียด  ก็ยังไม่วายโดนทั้งสองท่านดุเอาอีก เรื่องสำคัญที่เป็นพยานยืรยันว่า ๒ โรงเรียนนั้นไม่เกี่ยวข้องกันคือ โรงเรียนยุพราชวิทยาลัยนั้นเป็นโรงเรียนรัฐบาล  ส่วนโรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่นั้นจดทะเบียนเป็นโรงเรียนราษฎร์หมายเลข ๑ ของมณฑลพายัพ จากคุณ : V_Mee เขียนเมื่อ : 5 ก.ย. 53 06:38:55

ความคิดเห็นที่ 10 ต่อนี้ไปขอกล่าวถึงมูลเหตุของการปฏิรูปการปกครองแผ่นดินล้านนา เริ่มมาจากคดีพิพาทเรื่องสัมปทานป่าไม้ดังที่ความเห็นที่ ๗ ได้กล่าวไว้  และข้อพิพาทดังกล่าวนี้เองที่เป็นต้นเหตุให้เกิดสัญญาระหว่างรัฐบาลสยามกับรัฐบาลอังกฤษที่อินเดีย  เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๖ ที่เรียกกันว่า "สัญญาเชียงใหม่"  มูลเหตุที่มีสัญญานี้ก็สืบเนื่องมาจากทางอังกฤษยื่นคำขาดให้สยามเข้าร่วมแก้ปัญหาข้อพิพาทเรื่องสัมปทานป่าไม้ในล้านนา  เพราะอังกฤษอ้างว่า ล้านนาเป็นดินแดนในอารักขาของสยาม  สยามจึงต้องมีส่วนร่วมรับผิดชอบ  หากสยามไม่จัดการอย่างใกอังกฤษก็จะส่งทหารเข้มาจัดการ  รัฐบาลสยามจึงได้เรียกพระเจ้าอินทวิชยานนท์มาทำความตกลง  และเมื่อสะสางปัญหาข้อพิพาทที่ค้างมาตั้งแต่รัชกาลที่ ๔ แล้วเสร็จ  รัฐบาลสยามก็ได้จัดส่งข้าหลวงศาลต่างประเทศขึ้นไปประจำที่เชียงใหม่  เพื่อทำหน้าที่คนกลางตัดสินข้อพิพาทระหว่างคนพื้นเมืองกับคนในบังคับอังกฤษ  การส่งข้าราชการสยามขึ้นไปประจำที่เชียงใหม่นี้มีข้อห้ามเด็ดขาดไม่ให้ข้าราชการสยามไปยุ่งเกี่ยวกับหญิงพื้นเมือง  ผู้ใดฝ่าฝืนต้องถูกส่งกลับ   ศาลต่างประเทศที่เชียงใหม่นั้นมีหน้าที่สำคัญอีกอย่างคือ เป็นนายทะเบียนตรจลตราสัมปทานป่าไม่ที่เจ้านายล้านนาอนุญาต  มิให้เกิดการทับซ้อนเช่นในอดีต แม้รัฐบาลสยามจะดำเนินการแก้ปัญหาตามที่อังกฤษเรียกร้องมาแล้ว  อังกฤษก็ยังไม่หยุด  อ้างว่าต้องมีรองกงสุลขึ้นไปประจำรักษาผลประโยชน์ของคนในบังคับที่เชียงใหม่ด้วย  ข้างฝ่ายฝรั่งเศสก็ร่วมผสมโรงขอส่งรองกงสุลไปประจำที่เมืองน่าน  ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ ทรงพระราชดำริว่า ถ้าขืนยอมตามข้อเรียกร้องของอังกฤษและฝรั่งเศโดยไม่ทรงเตรียมการอะไรไว้ก่อนมีหวังล้านนาต้องถกอังกฤษและฝรั้งเศเฉือนไปอีก  จึงโปรดเกล้าฯ ให้กรมหลวงพิชิตปรีชากร เสด็จขึ้นไปจัดระเบียบปกครองภายในหัว้มืองประเทศราชล้านนาเป็นแบบ "เสนาหก"  ให้ลงระเบียบเดียวกับระบบ "จตุสดมภ์" ที่ใช้กันในกรุงเทพฯ  รวมถึงจัดระบบภาษีให้เป็นแบบเดียวกับกรุงเทพฯ การจัดระเบียบของกรมหลวงพิชิตปรีชากรนั้นได้รับการสนับสนุนจากเจ้าทิพเกสร  พระชนนีของพระราชชายา เจ้าดารารัศมี ซึ่งตระหนักถึงภัยคุกคามจากอังกฤษเป็นอย่างดี  แต่เจ้าทิพเกสรนั้นมาด่วนอสัญกรรมไปเสียก่อนที่การจัดระเบียบนั้นจะเสร็จ  เมื่อกรมหลวงพิชิตปรีชากรเสด็จกลับกรุงเทพฯ  เจ้าราชวงศ์ (น้อยขัติยะ) บุตรคนโตของพระเจ้าอินทวิชยานนท์  ซึ่งกล่าวกันว่าเป็นผู้กุมอำนาจในเมืองเชียงใหม่รองลงมาจากเจ้าทิเกสร  ไม่ยอมรับระเบียบปกครองและวิธีการจัดเก็บภาษาดังกล่าว  เพราะทำให้ตนสูญเสียอำนาจไปมาก  จึงพยายามก่อกวนด้วยการอ้างว่า ผีปู่ผีย่าไม่เห็นด้วยกับวิธีจัดการดังกล่าว  จึงเลิกภาษีบางรายการและเลิกตำแหน่งเสนาหกบางตำแหน่งไป   เมื่อทางกรุงเทพฯ ทราบข่าว  ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ จึงโปรดให้กรมพิทยลาภพฤฒิธาดา นำกำลังทหารเกณฑ์หัดอย่างใร่ง ๔๐๐ นายขึ้นไปรักษาความสงบที่เชียงใหม่ ในช่วงนี้เองได้เกิดกบฏพญาผาบขึ้นที่เชียงใหม่  นัยว่าราษฎรไม่พอใขเรื่องการเก็บภาษีหมาก  แต่จากการตรวจสอบข้อมูลจากเอกสารจดหมายเหตุพบว่า  เมื่อล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๕ ส่งขเหลวงไปประจำที่ศาลต่างประเทศครั้งแรกนั้น  ได้ส่งทหารขึ้นไปด้วย ๗๐ นาย  ทหารเหล่านี้ได้ขึ้นไปฝึกคนเชียงใหม่ให้เป็นทหาร  ซึ่งทหารที่ฝึกหัดขึ้นใหม่นี้ได้ทำหน้าที่เป็นองครักษ์ของพระเจ้าอินทวิชยานนท์  เมื่อกรมหลวงพิชิตแรชากรเสด็จกลับกรุงเทพฯ  และเจ้าราชวงศ์ (น้อยขัติยะ) ได้กุมอำนาจเบ็ดเสร็จภายหลังจากที่เจ้าทิพเกสรถึงอสัญกรรมแล้ว  ก็ได้เข้าควบคุมกำลังทหารพื้นเมืองนี้   การเกิดกบฏพญาผาบนั้น  น่าจะเป็นการสมคบคิดกันระหว่างเจ้านายในหัวเมืองต่างๆ โดยมีอังกฤษแอบสนับสนุนอยู่ลับๆ เช่นกบฏเงี้ยวเมืองแพร่  โดยกำหนดให้พญาผาบยกกำลังจากฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิง  เข้าโจมตีที่ตั้งของข้าราชการสยามที่ริมน้ำปิงฝั่งตะวันตก  ตั้งแต่ที่ตั้งไปรษณีย์แม่ปิงในปัจจุบันเรื่อยลงมาถึงบริเวณบ้านพักผู้ว่าราชการจังหวัดในปัจจุบัน  แต่เมื่อถึงเวลานัดหมายฝ่ายเจ้านายเมืองเชียงใหม่กลับตั้งมั่นอยู่ในกำแพงเมือง  พญาผาบจึงไม่กล้ายกกำลังข้ามลำน้ำปิงโดยอ้างว่าน้ำขึ้นมาก  สุดท้ายกลายเป็นฝ่ายสยามเป็นผู้ไล่ล่ากบฏพญาผาบแทน หลังเหตุการณ์กบฏพญาผาบทางกรุงเทพฯ ได้ส่งพระยาทรงสุรเดช (อั้น  บุนนาค) ขึ้นไปเป็นข้าหลวงที่เชียงใหม่  ท่านผู้นีเป็นนีกเรียนเก่าอังกฤษและเป็นทหารมาก่อน  เมื่อขึ้นไปประจำที่เชียงใหม่บรรดาเจ้านายเมืองเชียงใหม่จึงออกจะเกรงและไม่ชอบข้าหลวงคนนี้มากนัก  แต่ก็ไม่อาจทำแรได้  จนเจ้าราชวงศฺ (น้อยขัติยะ) ถึงอนิจกรรมลงในปี ๒๔๓๖  เจ้าราชบุตร (น้อยสุริยะ) จึงขึ้นมามีบทบาทแทน  เมื่อพระเจ้าอินทวิชยานนท๔งพิราลัยในปี พ.ศ. ๒๔๔๐ แล้ว  เจ้าราชวงศ์ (น้อยสุริยะ) ที่ต่อมาได้เลื่อนเป็นเจ้าอุปราชนครเชียงใหม่ก็ได้ตกลงกับพระยามหาอำมาตยาธิบดี (เส็ง  วิริยศีริ) ราชปลัดทูลฉลองกระทรวงมหาดไทยที่เป็นข้าหลวงใหญ่ขึ้นไปจัดระเบียบราชการมณฑลตวันตกเฉียงเหนือให้เป็นเขตปกครองพิเศษแล้ว  จึงได้มีพระบรมราชโองการตุ้งเจ้าอุปราช (น้อยสุริยะ)เป็นเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์  เจ้านครเชียงใหม่ต่อมา จากคุณ : V_Mee เขียนเมื่อ : 5 ก.ย. 53 07:15:29

ความคิดเห็นที่ 11 ตกลงว่า โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย คนละโรงเรียนกับ โรงเรียนมหาดเล็กหลวงเชียงใหม่ นะครับ ขอบพระคุณครับ อ. V_Mee จากคุณ : วังเหนือ เขียนเมื่อ : 5 ก.ย. 53 08:19:05

ความคิดเห็นที่ 12 อยากฟังเรื่องเล่าต่อครับ อ.V_Mee รอฟังอยู่ต่อครับ จากคุณ : เดอะหลอน เขียนเมื่อ : 6 ก.ย. 53 22:51:04

ความคิดเห็นที่ 13     โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย   (จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี)     โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย (อักษรย่อ: ยว) เป็นโรงเรียนรัฐบาลแห่งแรกของภาคเหนือ ก่อตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2432 และสถาปนาเป็นโรงเรียนประจำมณฑลพายัพ โดยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานนามโรงเรียนว่า "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย" เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ. 2448       เนื่องมาจากการที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราโชวาทที่จะพัฒนาประเทศชาติให้เจริญทัดเทียมอารยประเทศ จึงทรงมีพระราชดำริที่จะขยายโรงเรียนสอนหนังสือไทยออกไปทั่วราชอาณาจักร ครั้นเมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระเจ้าน้องยาเธอ พระองค์เจ้าโสณบัณฑิต (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมขุนพิทยาลาภพฤฒิยากร) เป็นข้าหลวงพิเศษต่างพระองค์ เสด็จขึ้นมาจัดการป้องกันพระราชอาณาเขตทางชายแดนด้านเมืองนครเชียงใหม่ เมื่อ ร.ศ.108 (พ.ศ. 2432) จึงได้ทรงริเริ่มจัดตั้งโรงเรียนสอนหนังสือไทยขึ้นเป็นแห่งแรกที่ศาลากลางสวนในบริเวณพระตำหนักที่ประทับริมแม่น้ำปิงฝั่งตะวันตก (ปัจจุบันเป็นบริเวณบ้านพักอธิบดีผู้พิพากษาภาค 5) เมื่อวั่นที่ 20 มิถุนายน พ.ศ. 2432 นามว่า "โรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่" โดยมีหม่อมราชวงศ์จันทร์ เป็นอาจารย์ใหญ่ และหม่อมหลวงตึก เป็นอาจารย์รอง เมื่อแรกมีนักเรียน 39 คน นับว่าเป็นโรงเรียนสอนหนังสือไทยแห่งแรกในเมืองนครเชียงใหม่ และในหัวเมืองประเทศราชของราชอาณาจักรสยาม       ต่อมาใน พ.ศ. 2443 กรมศึกษาธิการได้จัดส่งนายเจริญ อากาศวรรธนะ (ต่อมาเป็นพระอุปกรณศิลปศาสตร์) ครูประกาศนียบัตร ขึ่นมาเพื่อจัดตั้งโรงเรียนฝึกสอนผู้ที่จะเป็นครูที่เมืองนครลำพูนตามคำขอของเค้าสนามหลวงเมืองลำพูน แต่พระยานริศรราชกิจ (สาย โชติกเสถียร ต่อมาเป็น พระยาวิสูตร สาครดิษฐ) ข้าหลวงใหญ่สำเร็จราชการมณฑลตะวันออกเฉียงเหนือ (ต่อมาเปลี่ยนเป็นมณฑลพายัพ) ได้มีคำสั่งให้คงรับราชการอยู่ที่เมืองนครเชียงใหม่ ซึ่งเป็นเมืองที่ใหญ่กว่า นายเจริญจึงได้คงรับราชการอยู่เมืองนครเชียงใหม่ และจัดตั้งโรงเรียนหลวงสอนหนังสือไทยขึ้นที่โรงละครในคุ้มเดิมของพระเจ้าอินทวิชยานนท์ เจ้าหลวงผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 7 ที่ได้ถึงแก่พิราลัยไปตั้งแต่ปลายปี พ.ศ. 2440 เปิดการสอนตามหลักสูตรชั้นมูลศึกษาของกรมศึกษาธิการ เมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2443 ในชื่อว่า "โรงเรียนในคุ้มพระเจ้าเชียงใหม่" มีนักเรียนในวันเปิดเรียน 11 คน และเมื่อมีการรับโอนโรงเรียนตัวอย่างเมืองนครเชียงใหม่มาอยู่ในความดูแลของกรมศึกษาธิการ และให้ย้ายมาเรียนในคุ้มพระเจ้าเชียงใหม่โดยคงฐานะเป็นโรงเรียนตัวอย่างเช่นเดิม จึงได้เปลี่ยนชื่อโรงเรียนเป็น "โรงเรียนคุ้มหลวงนครเชียงใหม่" แต่ต่อมามีจำนวนนักเรียนเพิ่มมากขึ้น จึงดำเนินการรื้อย้ายโรงละครไปปลูกสร้างเป็นโรงเรียนใหม่ด้านตะวันตกเฉียงใต้ของวัดดวงดี ซึ่งระหว่างการย้ายได้ย้ายนักเรียนทั้งหมดไปเรียนร่วมกับนักเรียนโรงเรียนวัดพระเจดีย์หลวง โดยใช้ศาลาและวิหารวัดเจดีย์หลวงเป็นสถานที่เล่าเรียน ในคราวนั้นจึงได้มีการเปลี่ยนชื่อโรงเรียนเป็น "โรงเรียนพระเจดีย์หลวงนครเชียงใหม่" และได้เริ่มเปิดสอนหลักสูตรฝึกหัดครูที่วัดปันเต้า (พันเตา) เรียกชื่อว่า "โรงเรียนฝึกหัดครูปันเต้า" จัดเป็นแผนกหนึ่งของโรงเรียนพระเจดีย์หลวงนครเชียงใหม่      ครั้น พ.ศ. 2448 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฏราชกุมาร เสด็จประพาสหัวเมืองมณฑลพายัพในระหว่างเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. 2448 ถึงเดือนมกราคม พ.ศ. 2449 นั้น สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฏราชกุมารได้ทอดพระเนตรการเรียนการสอนของโรงเรียนพระเจดีย์หลวงนครเชียงใหม่ และโรงเรียนฝึกหัดครูปันเต้า เมื่อวันที่ 24 ธันวาคม พ.ศ. 2448 จึงพระราชทานนามโรงเรียนนั้นไว้ว่า "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย" โรงเรียนยุพราชวิทยาลัยขณะนั้นตั้งอยู่ที่วัดเจดีย์หลวงและวัดพันเตาได้ย้ายมาเปิดการสอน ณ ที่ตั้งปัจจุบัน บริเวณข้างวัดดวงดี โดยเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ และพระยาสุรสีห์วิสิษฐ์ศักดิ์ ข้าหลวงใหญ่สำเร็จราชการมณฑลพายัพ พร้อมด้วยเจ้านายฝ่ายเหนือ และข้าราชการได้พร้อมกันจัดบำเพ็ญกุศล เปิดโรงเรียนเนื่องในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในวันอาทิตย์ที่ 23 กันยายน พ.ศ. 2449     ในปี พ.ศ. 2450 กรมศึกษาธิการยกฐานะโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย ซึ่งเป็นโรงเรียนตัวอย่างประจำเมืองนครเชียงใหม่ขึ้นเป็น "โรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลพายัพ" ครั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จสวรรคตลงในวันที่ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 แล้ว พระราชชายาเจ้าดารารัศมีได้อุทิศที่ดินคุ้มเจ้าหลวงเดิมของเจ้าอินทวิชยานนท์ ในส่วนที่ทรงได้รับเป็นมรดกร่วมกับส่วนที่เจ้าราชบุตร (เลาแก้ว ณ เชียงใหม่ ต่อมาได้เป็นเจ้าราชวงศ์) ได้รับมรดกจากเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ให้เป็นที่ตั้งโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยเพิ่มเติมจากสถานที่เดิมซึ่งคับแคบ และในการบำเพ็ญกุศลอุทิศถวายแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ข้าหลวงใหญ่ประจำมณฑลพายัพได้เรี่ยไรจากเจ้านาย ข้าราชการ และพ่อค้าในหัวเมืองมณฑลพายัพ เว้นเฉพาะเมืองนครเชียงใหม่ได้เงินจำนวน 15,614 บาท เป็นทุนก่อสร้างอาคารเรียนหลังใหม่ (ต่อมา พ.ศ. 2474 ได้ชื่อว่า ตึกยุพราช) เป็นอาคารตึกสองชั้นแบบโคโลเนียลตามอบบของกระทรวงธรรมการ จนแล้วเสร็จได้ย้ายนักเรียนมาเปิดสอน ณ โรงเรียนแห่งใหม่นี้ เมื่อวันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2458      ในปี พ.ศ. 2463 โรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลพายัพ ยุพราชวิทยาลัย ได้เปลี่ยนชื่อเป็น "โรงเรียนประจำมณฑลพายัพ ยุพราชวิทยาลัย" และในปี พ.ศ. 2476 รัฐบาลคณะราษฎรได้ยกเลิกการปกครองแบบมณฑลเทศาภิบาลลง คงเหลือแต่เพียงจังหวัด และอำเภอ ทำให้โรงเรียนประจำมณฑลทุกแห่งในราชอาณาจักร จึงต้องถูกปรับลดลงเป็นโรงเรียนประจำจังหวัด ทำให้โรงเรียนประจำมณฑลพายัพ ยุพราชวิทยาลัย เปลี่ยนชื่อเป็นชื่อปัจจุบัน คือ "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย" ในฐานะเป็น "โรงเรียนชายประจำจังหวัด"      • พ.ศ. 2448 สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฏราชกุมาร (พระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว) เสด็จเยี่ยมโรงเรียนสอนหนังสือไทยเมืองนครเชียงใหม่ และพระราชทานนามโรงเรียนเป็น "ยุพราชวิทยาลัย"     • พ.ศ. 2453 พระราชชายา เจ้าดารารัศมีได้ทรงบริจาคที่ดินอันเป็นที่ตั้งของคุ้มเจ้าหลวงเชียงใหม่องค์ที่ 8 เจ้าอินทวิชยานนท์ เพื่อเป็นที่ตั้งของโรงเรียนเป็นการถาวร     • พ.ศ. 2463 ได้รับสถาปนาเป็นโรงเรียนประจำมณฑลพายัพ (ภาคเหนือ)     • พ.ศ. 2469 พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี เสด็จเยี่ยมโรงเรียนประจำมณฑลพายัพ "ยุพราชวิทยาลัย"    • พ.ศ. 2476 ได้รับสถาปนาเป็นโรงเรียนประจำจังหวัดเชียงใหม่    • พ.ศ. 2501 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จเยี่ยมโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย    • พ.ศ. 2527 ได้รับคัดเลือกเป็นศูนย์ส่งเสริมผู้มีความสามารถพิเศษทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (โครงการ พสวท.)ประจำภาคเหนือ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2527    • พ.ศ. 2531 สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี เสด็จเยี่ยมโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย และทรงรับไว้ในพระอุปถัมภ์ แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 53 05:34:09 แก้ไขเมื่อ 12 ก.ย. 53 05:30:31 จากคุณ : navin@123 เขียนเมื่อ : 12 ก.ย. 53 05:28:15

ความคิดเห็นที่ 14 เมื่อมีการฉลองอายุโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย ๑๐๐ ปี ในปี พ.ศ. ๒๔๔๘ นั้น  ได้มีการตรวจชำระประวัติโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย  และคณะกรรมการจัดงานยุพราช ๑๐๐ ปี ได้จัดพิมพ์ออกมาเป็นหนังสือล่มหน่ามากๆ เล่มหนึ่ง  แต่ในเวบไซด์ของโรงเรียนยุพราชก็ยังไม่มีการเปลี่ยนประวัติโรงเรียนให้ถูกต้องตามข้อมูลใหม่   เรื่องประวัติโรงเรียนยุพราชที่ตรวจชำระและพบจ้อผิดพลาดในหลายประเด็นนั้นมี ดังนี้ ๑) โรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่  ตั้งอยู่ที่ศาลาในสวนภายในจวนข้าหลวงใหญ่ริมน้ำปิง  ปัจจุบันเป็นบ้านพักอธิบดีผู้พิพากษาภาค ๕ ฝั่งเหนือสะพานนวรัฐ  โรงเรียนนี้จำลองแบบไปจากโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบ  มี ม.ร.ว.เจริญ อาจารย์ประกาศนียบัตรจากโรงเรียนพระตำหนักสวนกุหลาบเป็นครูใหญ่  ม.ล.ตึกเป็นครูรอง  เปิดสอนหนังสือไทยแด่บุตรหลานข้าราชการและพ่อค้าชาวสยามที่ขึ้นไปค้าขายที่เมืองนครเชียงใหม่  รวมทั้งเจ้านายฝ่ายเหนือที่มาเรียนรู้หนังสือไทยเพื่อเรียนรู้วิธิปฏิบัติราชการ  เริ่มเปิดสอนเมื่อวันที่  ๒๐  มิถุนายน  พ.ศ. ๒๔๓๒   ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๓๖  พระยาทรงสุรเดช (อั้น  บุนนาค) ข้าหลวงใหญ่ได้ขยายการเล่าเรียนในโรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่เป็น โรงเรียนฝึกหัดข้าราชการเพื่อฝึกนักเรียนเข้ารับราชการในหัวเมืองมณฑลควันตกเฉียงเหนือ  เพราะทางกรุงเทพฯ ไม่สามารถส่งคนขึ้นไปรับราชการได้เพียงพอ  ต่อมาสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงทราบตามรายงานของพระยาทรงสุรเดช  จึงได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจัดตั้งสำนักฝึกหัดข้าราชการพลเรือนขึ้นในกรุงเทพฯ  ซึ่งต่อมาได้พัฒนามาเป็นโรงเรียนมหาดเล็ก  แล้วเป็นโรงเรียนข้าราชาการพลเรือน  กับจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในรัชกาลที่ ๖  จึงอาจกล่าวได้ว่า โรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่นี้เป็นค้นเค้าให้เกิดจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในเวลาต่อมา เมื่อพระยาทรงสุรเดชย้ายกลับกรุงเทพฯ  โรงเรียนเมืองนครเชียงใหม่น่าจะเลิกไปในคราวนั้นเพราะไม่ปรากฏหลักฐานเรื่องโรงเรียนนี้รวมถึง ม.ร.ว.เจริญ ก็ไม่ปรากฏชื่ออีกเลย  แต่ในช่วงเวลาเดียวกันนั้น พระครูสังฆบริคุค (ต่อมาเป็นพะนพีสีพิศาลคุณ พระราชาคณะรูปแรกของเมืองนครเชียงใหม่) ซึ่งเป็นศิษย์และฐานานุกรมในสมเด็จพระมหาสมณจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส  ได้จัดตั้งโรงเรียนหลวงสอนหนังสือไทยที่วัดเจดีย์หลวงขึ้น  เปิดสอนตามหลักสูตรที่คณะสงฆ์เป็นผู้จัดการศึกษาในหัวเมือง   เมื่อนายเจริญ  อากาศวรรธนะ (พระอุปกรศิลปสาตร) ขึ้นมารับราชการที่เมืองนครเชียงใหม่  ได้ตั้งโรงเรียนหลวงสอนหนังสือไทยตามหลักสูตรหลวงของกรมศึกษาธิการขึ้นที่โรงละครของพระเจ้าอินทวิชยานนท์ในคุ้มหลวงเมืองนครเชียงใหม่  เพราะเวลานั้นศพพระเจ้าอินทวิชยานนท์ยังมิได้รับพระราชทานเพลิง  คุ้มนั้นจึงว่างอยู่ เมื่อเสร็จการพระราชทานเพลิงศพพระเจ้าอินทวิชยานนท์ในปี พ.ศ. ๒๔๔๔ แล้ว  เจ้าอุปราชสุริยะได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นเจ้าอินทวโรรสสุริยวงศ์ เจ้านครเชียงใหม่ในตอนปลายปี พ.ศ. ๒๔๔๔ แล้ว  ก็ได้ย้ายเข้ามาอยู่ในคุ้มหลวงตามเกียรติยศ  และได้ให้รื้อโรงละครของพระเจ้าเชียงใหม่ไปปลูกสร้างเป็นเรือนปั้นหยาที่ริมถนนวโรรส (ปัจจุบันคือ ถนนพระปกเกล้าเป็นเจ้าฯ)  ใกล้หอผีที่สี่แยกกลางเวียง  โรงเรียนในคุ้มพระเจ้าเชียงใหม่ก็เลยต้องย้ายไปเรียนรวมกับโรงเรียนวัดเจดีย์หลวง  แล้วเปลี่ยนชื่อเป็นโรงเรียนวัดพระเจดีย์หลวงนครเชียงใหม่   โรงเรียนที่ปลูกสร้างใหม่ที่ใกล้สี่แยกกลางเวียงติดกับวัดดวงดีนั้น  สร้างไม่เสร็จ  ทิ้งค้างอยู่หลายปี  จนสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ เสด็จเลียบเมืองนครเชียงใหม่เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๘  จึงพระราชทานพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ ๕๐๐ บาทเป็นทุนประเดิมรวมกับเงินที่คณะที่ตามเสด็จร่วมกันบริจาคได้เงินกว่า ๕,๐๐๐ บาท  จึงจัดการก่อสร้างโรงเรียนที่ข้างวัดดวงดีนั้นแล้วเสร็จ  แล้วได้ย้ายรนักเรียนจากวัดพระเจดีย์หลวงมาเปิดสอนที่โรงเรียนใหม่นี้เมื่อเดือนกันยายน  พ.ศ. ๒๔๔๙  มีพิธีเปืดโรงเรียนเนื่องในวันเฉลิมพระชนม์พรรษาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่  ๒๓  กันยายน  พ.ศ. ๒๔๔๙ จากคุณ : V_Mee เขียนเมื่อ : 12 ก.ย. 53 08:18:59

ความคิดเห็นที่ 15 ประเด็นเรื่องวันพระราชทานนาม "โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย" ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่คณะผู้ตรวจชำระประวัติศาสตร์โรงเรียนยุพราชวิทยาลัยได้หยิบยกขึ้นพิจารณา ประเด็นที่มีการพิจารณาคือ สมเด็จพระยุพราชพระราชทานนามโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยเมื่อวันที่  ๒๔  ธันวาคม  หรือวันที่  ๒  มกราคม  ๒๔๔๘ กันแน่ ผู้ที่เชื่อว่าเป็นวันที่  ๒๔  ธันวาคมนั้นให้เหนุผลว่า  เพราะเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรโรงเรียนหลวงสอนหนังสือไทยที่วัดเจดีย์หลวงเมื่อวันที่  ๒๔  ธันวาคม  ๒๔๔๘  จึงควรจะพระราชทานนามโรงเรียนในวันดังกล่าว ในข้อนี้คณะผู้ตรวจชำระฯ ก็ได้สอบพบข้อมูลว่า  ก่อนหน้านั้น ๑ วัน คือวันที่  ๒๓  ธันวาคม  สมเด็จพระยุพราชได้เสด็จทอดพระเนตรโรงเรียนของมิชชันนารีที่วังสิงห์คำด้วย  ถ้าเป็นกรณีเดียวกันก็น่าจะพระราชทานนามโรงเรียนของมิชชันนารีว่า "Prince Royal;s College"  เสียตั้งแต่วันที่  ๒๓  ธันวาคม มิใช่หรือ? แต่หลักฐานที่โรงเรียนปรินส์ฯ เก็บรักษาไว้นั้นเป็นลายพระราชหัตถ์พระราชทานนามโรงเรียนโดยทรงระบุวันที่ไว้ชัดเจนว่า วันที่  ๒  มกราคม  ในข้อนี้ก็สอดคล้องกับบันทึกเดิมของโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยที่บันทึกไว้ตั้งแต่รัชกาลที่ ๖  สมัยที่หลวงอาจสิชาสรรเป็นอาจารย์ใหญ่โรงเรียนยุพราชวิทยาลัยที่ว่า  ทรงวางศิลารากโรงเรียนปรินส์ฯ วันเดียวกับโรงเรียนยุพราชวิทยาลัย  แต่เมื่อตรวจสอบว่า ในปีที่ล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ ๖ เสด็จเลียบมณฑลพายัพนั้นโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยยังมิได้ย้ายมาตั้งในที่ปัจจุบัน  ก็เลยเหมากันไปว่า สมเด็จพระยุพราชมิได้เสด็จโรงเรียนยุพราชวิทยาลัยในวันที่  ๒  มกราคม  จึงต้องพระราชทานนามโรงเรียนไว้แต่วันที่  ๒๔  ธันวาคม  ทั้งที่การพระราชทานนามนั้นโดยข้อเท็จจริงไม่จำต้องพระราชทานในเวลาที่เสด็จพระราชดำเนินสถานที่นั้น  ดังเช่นโรงเรียนอีกกว่ส ๓๐ โรงเรียนที่ได้รับพระราชทานชื่อก็ไม่เคยเสด็จพระราชดำเนินเลย  เช่น โรงเรียนห้องสอนศึกษาที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน  หรือโรงเรียนมุกดาลัยที่จังหวัดมุกหาหารเป็นต้น ข้อสังเกตอีกประการคือ นาม Prince Royal's College นั้นเป็นนามเดียวกับ "ยุพราชวิทยาลัย  ต่างกันเพียงคนละภาษา  และจากหลักฐานที่ปรากฏเมื่อเสด็จราชดำเนินทรงวางศิลารากโรงเรียนปรินส์รอยแยลวิทยาลัยเนื่อในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนม์พรรษา  ในตอนเช้าวันที่  ๒  มกราคม  ๒๔๔๘ แล้ว  ดร.เอลลิส อาจารย์ใหญ่โรงเรียนปรินส์ฯ ได้กราบบังคมทูลขอพระราชทานนามโรงเรียน  จึงได้พระราชทานว่า The Princr Royal's College  นามที่พระราชทานมานี้ดร.เอลลิสเห็นว่าเป็นนามที่ยิ่งใหญ่เกินกว่าความคาดหมาย  เพราะเดิมหวังเพียงว่าจะพระราชทานนามว่า Vajiravudh School  เมื่อได้รับพระราชทานนามนั้นแล้ว  ก็จะไม่กล้าใช้  แต่ดร.แมคกิลวารี ผู้เป็นพ่อตาของดร.เอลลิสสนับสนุนให้ใช้ชื่อโรงเรียนตามที่ได้รับพระราชทานมา   การที่ดร.เอลลิสตกใจที่ได้รับพระราชทานนามที่ยิ่งใหญ่เช่นนั้นย่อมเป็นพยานอยู่แล้วว่า ยังไม่ได้พระราชทานนาม "ยุพราชวิทยาลัย" มาก่อนหน้านั้น  มิเช่นนั้นดร.เอลลิสคงจะมิได้บันทึกถึงเรื่องที่ตนตกใจไว้เป็นแน่ จากคุณ : V_Mee เขียนเมื่อ : 12 ก.ย. 53 16:08:33