จริงๆ แล้วเนื่องจากเพลงนี้เป็นที่ใช้ภาษาเหนือค่อนข้างเก่าในการแต่ง ดังนั้นบางประโยคหรือบางคำ ผมเองซึ่งแม้เป็นคนเหนือแต่ก็ยังไม่ค่อยเข้าใจความหมาย เลยต้องอาศัยพ่อของผมเองนี่แหละครับช่วยแปล ซึ่งท่านก็ช่วยได้หลายประโยคเหมือนกัน อย่างเช่นที่คุณหนุ่มรัตนะถามมา
"หลอนนายต๋ายไปเป๋นไก่ตั้ง ปี้น้อยจักต๋ายเป็นพื้น
ฟู่บ่ถูก วันฟูกก่บ่ขืน ฟู่ม่าคืนตึงบ่ขืนเมื่อจ้าว"
บรรทัดแรกพ่อบอกว่าเป็นการพรรณาของผู้ชายที่ตั้งใจจะบอกฝ่ายหญิงว่า ถึงแม้ฝ่ายหญิงจะตายไปเป็นอะไรก็ตาม เขาก็จะขอตายตามไปเป็นสิ่งที่ถือว่าเป็นของคู่กัน ในที่นี้ "หลอนนายต๋ายไปเป๋นไก่ตั้ง" ก็คือ "ถ้าฝ่ายหญิงตายไปเป็นไก่ตั้ง" ซึ่ง "ไก่ตั้ง พ่อผมอธิบายว่า คือไก่ที่คนเหนือจะใช้สำหรับล่อไก่ป่าให้ออกมา ในการจับไก่ป่า" ดังนั้นฝ่ายชายจึงร้องต่อว่า "ปี้น้อยจักต๋ายเป๋นคืน" (คืนนะครับ ไม่ใช่พื้น) "คืน" พ่อก็อธิบายต่อว่า เป็นอุปกรณ์หรือเชือกเส้นบางๆ ที่เค้าใช้สำหรับจับและมัดไก่ป่านั่นเอง
บรรทัดที่สอง "ฟู่บ่ถูก วันฟูกก่บ่ขืน" หมายความว่า ถึงแม้วันนี้จะพูดไม่ถูก วันพรุ่งนี้ก็จะไม่ขอกลับคำ (พูดผิดวันนี้ วันพรุ่งนี้ถึงรู้ว่าผิด แต่ก็จะขอพูดผิดเหมือนเดิม) "ฟู่มะคืนตึงบ่ขืนเมื่อจ้าว หมายถึง พูดวันนี้ตอนกลางคืน วันพรุ่งนี้เช้าก็จะไม่ขอกลับคำ
""หลอนปี้จุ๊ก็ยังล่ายเจ้า ขอหื้อฟ้าผ่าหัวแม่เมียตาย" ส่วนฝ่ายหญิงก็จะเหน็บกลับไปว่า "หลอนว่าน้องจุ๊หรือสัปปะรี้ ขอหื้อฟ้าผ่าหัวพ่อผัวต๋าย" มันน่ารักดีครับ "
แล้วทำไมการแหย่ ต้องให้ฟ้าผ่าหัวแม่เมีย หมายถึง หัวใคร หัวพ่อผัว หมายถึงหัวใคร ครับ
เอ่อ อันนี้ ตามความเข้าใจของผมนะครับ ประมาณว่าแม้ผู้ชายจะพูดจริงเพียงใด แต่ก็ไม่กล้าจะสาบานให้ฟ้าผ่าลงหัวแม่ตัวเองน่ะครับ (คิดในแง่บวกอาจจะเป็นคนกตัญญูมากก็ได้ แต่ถ้าคิดอีกแง่ เค้าอาจจะเป็นคนจริงใจ แต่อาจจะกะล่อนเจ้าชู้นิดๆ ก็เลยไม่กล้าสาบายให้ฟ้าผ่าหัวแม่ตัวเอง) ก็เลยบอกว่า ขอให้ฟ้าฝ่าหัวแม่เมียตาย (หวยไปลงที่แม่เมียซะงั้น) ฝ่ายผู้หญิงเองได้ยิน ก็แก้กลับว่า "หลอนว่าน้องจุ๊หรือสับปะรี้ ขอหื้อฟ้าฝ่าหัวป้อผัวต๋าย" หมายความว่า ถ้าน้องโกหกขอให้ฟ้าฝ่าลงหัวพ่อสามีจนตายนั่นแหละครับ แปลอย่างนี้อาจจะฟังดูไม่ดี แต่ถ้าเป็นคนที่คุ้นเคยจะรู้ว่าจริงๆ แล้วทั้งสองไม่ได้ต้องการให้เป็นอย่างนั้น เพียงแค่แกล้งกันเฉยๆ
สำหรับคำถามของคุณวังเหนือ ที่ถามว่าการเปรียบเปรยกับอาหารนั้นหมายความว่าอะไร อันนี้ผมคงต้องกลับไปถามพ่ออีกทีล่ะครับ ไม่รู้ว่าบังเอิญหรือว่าอะไร วันนี้ผมต้องกลับบ้านที่เชียงใหม่พอดี และที่บังเอิญกว่าก็คือ ผมกำลังไรท์ซีดีเพลงโพลค์ซองของจรัล มโนเพชรไปฝากพ่อ ซึ่งมีเพลงนี้เป็นเพลงสุดท้ายอยู่ด้วยสิ เดี๋ยวผมจะกลับไปถามให้นะครับ ท่าทางหน้าจะเป็นซักกลางๆ อาทิตย์หน้าจะเข้ามาตอบอีกที
ก็หลังจากที่ฟังเพลงนี้ไปด้วย และปรึกษากับพ่อแล้วผมขอแก้เนื้อร้องนิดนึงนะครับ จะขอไฮไลท์เป็นตัวอักษรสีแดงนะครับ แสดงว่าตัวนั้นผมขอแก้ไข
ผิดถูกประการใด ขออภัยและขอคำแนะนำด้วยครับ ขอบคุณครับ
เนื้อเพลง
...(..ชาย.)
ปวง ดอกไม้ เบ่งบานสลอน.... ฝูงภมร ภู่ผึ้งสอดไซร้
ดอกพิกุลของเปิ้นต้นใต้ ลมปัดไม้มาสู่บ้านตู๋
ฮู้แน่ซัดเข้าสอดสองหู ว่าสีจมปู ถูกป้อมเก๊าเนิ้ง....
เก๊ามันต๋าย ป๋ายมันเซิ่ง ลำกิ่งเนิ้ง ต๋ายโก่นตวยแนว
ดอกพิกุล ก่คือดอกแก้ว ไปเป๋นหองเปิ้น แล้ว เหนอ
...(.หญิง.)
แปม เก๊าเนิ้ง กิ่งมันบ่ถอน.... บ่ไหวคลอนเฟือนเตี่ยงมันแต้เล่า
ต๋ามกำลม เปิ้นปัดออกเข้า มีแต่เก๊า ไหวหวั่นคลอนเฟือน
กิ่งมันแต้ บ่แซสะเหลือน บ่เหมือนลมเจย
ลำเพย ก่จะนั้น.... ใจ๋คำญิง นี้หนิมเตี่ยงมั่น
บ่เป๋นหองเปิ้น..คนใด ยังเป๋นกระจก แว่นแก้วเงาใส
บ่ไหวคลอนเงี่ยง จาย เหนอ
...(.ชาย..)
ตั๋ว ปี้น้อยจักขอถาม.... ต๋าม กำลมเปิ้นมาเล่าอู้
ว่านายมีจู้ อยู่บ้านวังสิงห์คำ ฝ่ายตางปู้นเปิ้นมาใส่ผะจ๋ำ
บ้านวังสิงห์คำ เปิ้นมาหมั้นก่ไว้แล้ว.... ตางฝ่ายปั้นตั๋ว น้องนางแว่นแก้ว
ก่ตกลงแล้ว บ่ไจ่กาหา เปิ้นจะกินแขก แต่งก๋านก่วิวาห์
เมื่อใดจา ปี้น้อยไคร่ฮู้เก๊า.... ส่วนใจยาบ่สมเปิงเจ้า
เพราะเขียมเข้าของ..เงินทอง ฝ่ายตางนาย บ่หมายเกี่ยวข้อง
มาละหมองต่ำ ก้อย เหนอ
...(.หญิง.)
ตั๋ว น้องนี้บ่ลาไหลหลง.... ก๋านตกลงก่ยังบ่แล้ว
จึงเจิญตั๋วปี้มาห้วยแก้ว เพราะใคร่ฮู้กำฟู่กำจ๋า
จึงเจิญน้อย ปี้มาเปิกษา จะว่าใดจา ตั๋วน้องก่ไคร่ฮู้....
ก๋านตี้มาฟู่อู้ จะเอาเป็นจู้กาว่าเอาเป๋นเมีย
หรือจักลบล้างลืมลายหน่ายเสีย บ่เอาเป๋นเมีย
หรือจักทิ้ง เสียแล้ว.... หรือเอาเป๋น เมียนางจ้างแก้ว
อยู่เป๋นกู้ ข้างเตียมคิง ขอบอกนายหื้อแน่ใจ๋จริง
บ่อำพรางนาถ น้อง เหนอ
...(..ชาย.)
บ่จุ๊หรอกน้อง หื้อหม่นหมองหมาง.. บ่ล่อลวงพรางแม่นางฮ้างแค้ว
ปี้หมายเอาเป๋นเมียนางจ้างแก้ว บ่หื้อคลาดแคล้วเรื่องกำสีเนห์
หลอนแก้วน้องใจยังบ่เหว เตี่ยงสมคะเน เหมือนปี้กึ๊ดเล่า....
หลอนปี้จุ๊ก็ยังล่ายเจ้า ขอหื้อฟ้าผ่าหัวแม่เมียตาย
ลูกแม่ญิง อู้เล่นก่บ่ดาย ลูกป้อจาย อู้แต้ก่บ่ปัง....
หลอนนายต๋ายไปเป๋นไก่ตั้ง ปี้น้อยจักต๋ายเป็นคืน
ฟู่บ่ถูก วันฟูกก่บ่ขืน ฟู่ม่าคืนตึงบ่ขืนเมื่อจ้าว....
ก๋านฮักกั๋นหองข้าตึงเจ้า เผียบเหมือนเหล้า..กับปาง
ปากกำไดปี้ก็ตึงอ้าง บ่ไจ่จางจาก น้อง เหนอ ...
(.หญิง.)
หลอน ว่าแต้เหมือนดั่งกำจา.... น้องขอสัญญากับตั๋วปี้น้อย
บ่ขอฮักไผ ซักเต้ากึ่งก้อย ขอฮักปี้น้อย ใจยานี้ก่คนเดียว
คนอื่นนับร้อยตึงบ่แลบ่เหลว จะขอฮักเดยวจายเดยวก่เต้านี้....
หลอนว่าน้องจุ๊หรือสัปปะรี้ ขอหื้อฟ้าผ่าหัวพ่อผัวต๋าย
ลูกแม่ญิงบ่ไจ้ว่าบ่ดาย ลูกป้อจายขี้จุ๊ก่แต้ๆ....
กิ๋นก่อยังตึงแก้ สะเรียมยำใส่แย้ บ่ะเขือแจ้ยำใส่เตา
กอนปี้น้อยใจ๋ยาฮักแต้ข้าเจ้า ก่อยินดีจิ่ม แต้ เหนอ
+ ประวัติเพลง "น้อยใจยา แม่นางแว่นแก้ว" +
ฮา)
