ความคิดเห็นที่ 1 อ้างอิงจากชาววังที่ได้ทันเห็นทั้งสามรัชกาลที่ยังมีชีวิตอยู่ในสมัยรัชกาลที่ 5 ครับ จากคุณ : Timin2101 เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 08:50:40

ความคิดเห็นที่ 2 เออ จริงด้วย น่าจะมีพยานบุคคลหลงเหลืออยู่ให้สืบค้นและยืนยันได้ ขอบคุณทั้งสองท่านครับ ทำให้ผมหายสงสัยด้วย ผมก็เคยสงสัยเหมือนเจ้าของกระทู้ว่าบุคคลสำคัญในอดีตก่อนสมัยมีรูปถ่ายนั้น คนที่จัดทำภาพของท่านเหล่านั้นไปเอาเค้าเงื่อนมาจากไหน โดยวิชาชีพของผม ได้ยึดถือบรมครูแพทย์ท่านหนึ่งในพุทธกาลเป็นครูด้วย นั่นคือท่านชีวกโกมารภัจจ์ ก็ได้มีโอกาสได้รับรูปเหมือนของท่านไว้กราบไหว้คารวะ ก็ยังสงสัยอยู่ว่าใครกันหนอที่บอกว่าท่านรูปร่างหน้าตาอย่างนี้ ผมเคยรับฟังมาว่า ก่อนจะจัดทำรูปของท่านนั้น ได้อัญเชิญท่านผู้ทรงญาณวิถีชั้นสูงมานั่งเพ่งจิต ท่านบอกให้ปฏิมากรเพ่งเล็บนิ้วห้วแม่มือของท่าน ปรากฎภาพของท่านชีวกฯขึ้น ปฏิมากรก็จดจำและปั้นรูปท่านชีวกฯตามที่ได้เห็น พยายามจะไปค้นหาตำนานการก่อสร้างที่ว่านั้นก็ยังไม่พบ ท่านผู้ใดมีตำนานที่ว่าโปรดนำมาแบ่งปันก็จะเป็นพระคุณยิ่ง จากคุณ : แอ๊ด ปากเกร็ด เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 10:50:34

ความคิดเห็นที่ 3 แม้ว่าจะได้เค้าเงื่อนจากคนที่ทันเห็นในสมัยก่อนก็ปั้นออกมาได้ละม้ายคล้ายคลึง ซึ่งเป็นคติอย่างใหม่ที่ทำการหล่อรูปเหมือนจริงมากที่สุด เดิมนั้นการปั้นหุ่นเพื่อสักการะสมัยกรุงรัตนโกสินทร์นั้นถือกันมากไม่ทำกัน ด้วยถือธรรมเนียมด้านคุณไสย์ ซึ่งมีหลักฐานถึงการปั้นรูปคนขึ้นมา อย่างน้อย ๒ แห่ง เป็นฝีมือแบบช่างไทยจินตนาการ เช่น รูปเคารพนายนก ที่เผาตัวเอง อยู่ที่ศาลาวัดอรุณราชวรารามที่ปั้นสมัยรัชกาลที่ ๒ และรูปเคารพพระพุทธโฆษาจารย์ (ขุน) วัดโมฬีโลกยาราม พระอาจารย์ของเจ้านายหลายพระองค์ ซึ่งรัชกาลที่ ๓ โปรดเกล้าให้สร้างรูปหล่อไว้เคารพ ซึ่งเป็นการปั้นหน้าอย่างไทย ไม่ได้ลงรายละเอียดอย่างแบบฝรั่ง การปั้นรูปที่เคารพนอกจากจะหาบุคคลที่เคยเห็นแล้วมาบอกให้ปั้นแล้ว ยังหาคนที่รูปร่างหน้าตาเหมือนกันมาเป็นหุ่นด้วย ภาพรูปเคารพพระพุทธโฆษาจารย์ (ขุน) วัดโมฬีโลกยาราม จากคุณ : หนุ่มรัตนะ เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 11:19:48

ความคิดเห็นที่ 4 รูปท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์ ที่ท่านแอ๊ดตั้งปุจฉานั้น ผมเคยจำได้เลือนลางว่าเกิดจากอภิญญาของท่านบ๋าวเอิง แต่จำรายละเอียดมิได้ จึงเข้าไปหาข้อมูลต่อในเนท ได้ความตามที่ลอกเอามาดังนี้ครับ .................................................................................................................................... การที่หลวงพ่อบ๋าวเอิง (พระองสรภาณมธุรส) อดีตเจ้าอาวาส “วัดสมณานัมบริหาร” หรือที่เรารู้จักกันในชื่อ “วัดญวน สะพานขาว”อัญเชิญให้มาปรากฏบนนิ้วมือเพราะท่านต้องการปั้นพระพักตร์ของท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์ ไว้สำหรับเคารพบูชาในฐานะที่ตัวหลวงพ่อเองท่านเป็นพระที่รักษาโรคแก่คนทั่วไปด้วย.. ท่านเล่าว่าได้ติดต่อช่างปั้นคนหนึ่งชื่อว่า “นายโชติ สโมสร” ขณะนั้นนายโชติกำลังรับปั้นรูปหล่อหลวงพ่อคง ของสำนักท่านอาจารย์ชุม ไชยคีรี นายโชติได้ตกลงรับงานนี้และได้นำดินน้ำมันมาลองปั้นโดยหะแรกเข้าใจว่าท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์เป็นชาวจีน เพราะเห็นว่าหลวงพ่อบ๋าวเอิงท่านเป็นคนญวน รูปปั้นจึงน่าจะออกมาในลักษณะแบบนั้น และด้วยเหตุผลที่เกิดจากการคิดไปเอง  นายโชติจึงได้ปั้นพระพักตร์ของท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์ออกมาเป็นหน้าตาแบบคนจีน เมื่อทราบว่าตนเองปั้นผิดเพราะท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์เป็นพราหมณ์ หน้าตาต้องเป็นแบบอินเดีย ครั้นจะเริ่มใหม่...ก็เกิดปัญหา...คือนายโชติจินตนาการไม่ออก หลวงพ่อบ๋าวเอิงท่านจึงตัดสินใจที่จะอัญเชิญท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์มาปรากฏบนนิ้วมือของท่านเพื่อให้นายโชติได้เห็นอย่างชัดเจน โดยเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในวันนั้น นายโชติได้บันทึกไว้ดังนี้ครับ... “ผมได้ชวนคุณเฉลิมและคุณจุไรรัตน์ มาเป็นเพื่อนเพื่อพิสูจน์ความจริง เมื่อมาถึงวัดหลวงพ่อได้ให้พวกผมขึ้นไปบนกุฎิพร้อมกับท่าน หลวงพ่อได้ทำพิธีอัญเชิญ ผมได้สนใจเฝ้าดูหลวงพ่อทุกอิริยาบถและรู้สึกว่าการทำพิธีอัญเชิญนั้นง่ายเหลือเกินและแปลกกว่าความคาดหมายของผม.. หลวงพ่อได้จุดธูปและปักตามที่บูชาต่างๆในกุฏิ จากนั้นท่านได้ว่าคาถาเป็นภาษาญวนปนไปกับภาษาบาลี ซึ่งผมเองก็ฟังไม่รู้เรื่อง จิตใจของผมในขณะนั้นอยากจะเห็นภาพและทำการปั้นเพื่อพิสูจน์ความจริง คุณเฉลิมและคุณจุไรรัตน์ ได้ขึ้นมานั่งดูอยู่ด้วย... หลวงพ่อได้นั่งบนอาสนะ มือถือธูปที่จุดแล้วกำมือและหัวแม่มือชูขึ้น สายตาของผมจ้องจับอยู่ที่หัวแม่มือของหลวงพ่อ ในไม่ช้าก็ปรากฏเห็นเป็นจุดขาวและจุดขาวนั้นได้ขยายตัวโตขึ้นๆ จนเห็นเป็นภาพ แต่ไม่ชัด ผมตอนนั้นจิตใจรู้สึกตื่นเต้นเพราะได้ประจักษ์สิ่งที่ไม่เคยเห็นมาก่อน... หลวงพ่อได้เปลี่ยนที่นั่งใหม่ ซึ่งมีแสงสว่างน้อย คราวนี้ภาพที่หัวแม่มือของหลวงพ่อได้ปรากฏแจ่มชัด ผมเริ่มปั้นตามภาพใบหน้าที่เห็นในภาพนั้นทันที ใจผมเชื่อครึ่งไม่เชื่อครึ่ง แต่ก็ได้ปั้นตามภาพที่ปรากฏให้เห็นนั้น.. ผมใช้เวลาถึงสองชั่วโมงจึงปั้นเสร็จเรียบร้อย คุณเฉลิมและคุณจุไรรัตน์ ที่ผมชวนมาด้วยก็เห็นภาพนั้นเช่นเดียวกับผมและยืนยันว่า ภาพที่ปรากฏที่หัวแม่มือหลวงพ่อเหมือนกับรูปที่ผมปั้นทุกประการ....” เชื่อกันว่ารูปท่านหมอชีวกโกมารภัจจ์ ที่ถือกำเนิดจากฝีมือของนายโชติ สโมสร และอำนาจพลังจิตของหลวงพ่อบ๋าวเอิง ได้รับการยอมรับจากคนทั่วไปว่าเป็น... ”รูปหมอชีวกโกมารภัจจ์ที่ปรากฏเป็นลักษณะองค์จริงครั้งแรกของโลก...”   หลวงพ่อบ๋าวเอิงได้ขนานนามรูปหล่อท่านชีวกโกมารภัจจ์ว่า “บรมคุรุแพทย์ ชีวกโกมารภัจจ์...” เข้าไปดูต่อได้ตามนี้ครับ http://www.oknation.net/blog/print.php?id=387069 จากคุณ : Navarat.C เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 11:27:38

ความคิดเห็นที่ 5 สรุปว่าอ้างอิงจากความทรงจำของคนที่เคยเห็นพระพักตร์ท่านใช่ไหมครับ.. เพราะผมว่าพระพักตร์ของ ร.3 กับ ร.1 คล้ายกันมาก.. จากคุณ : ริเชลิว เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 12:10:24

ความคิดเห็นที่ 6 มาในรัชกาลที่ ๕ เลยจับหล่อหมดทั้ง ๔ องค์ เกิดปัญหาขึ้นบ้างตอนปั้นพระพุทธยอดฟ้าฯ เพราะพระพุทธยอดฟ้าฯ หาคนรู้จักยาก นัยว่าเรียกคนที่เคยเห็นมาให้การ แล้วก็ปั้นตามคำให้การนั้น คนที่เคยเห็นพระพุทธยอดฟ้าฯ ครั้งนั้นยังเหลืออยู่สี่คนคือ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต) เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (บุญศรี บุรณสิริ) พระองค์เจ้าปุก (พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๒) และเจ้าพระยาธรรมา (มั่ง) คนที่เคยเห็นพระพุทธเลิศหล้าฯ นั้นมีมาก แก้ไขเมื่อ 23 ธ.ค. 53 11:14:54 จากคุณ : หนุ่มรัตนะ เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 12:26:05

ความคิดเห็นที่ 7 http://www.oknation.net/blog/print.php?id=379658 จากคุณ : นัยนะ เขียนเมื่อ : 22 ธ.ค. 53 18:49:23

ความคิดเห็นที่ 8 ขออนุญาตแก้ คคห. ๖ เล็กน้อยนะครับ "สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต)" ครับ ไม่ใช่ "สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (โต)"   จาก ความทรงจำ พระนิพนธ์ สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ที่ทรงค้างไว้ ๕ ตอน "... เรื่องสร้างพระบรมรูปพระเจ้าอยู่หัว ๔ พระองค์นั้น ก็เริ่มปั้นหุ่น มาแต่ปีมะเส็ง การสร้างพระบรมรูปไม่เคยมีประเพณีมาแต่ก่อน แต่โบราณ รูปที่สร้างเป็นเจดีย์วัตถุสำหรับสักการบูชาสร้างแต่พระพุทธรูป และเทวรูป หรือรูปพระสงฆ์ซึ่งมีผู้นับถือมาก แม้จะสร้างพระรูปเป็นอนุสรณ์เฉลิมพระ เกียรติพระเจ้าแผ่นดินก็สร้างเป็นพระพุทธรูปดังเช่นพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก กับพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ที่อยู่ในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม หรือมิฉะนั้นก็สร้างเป็นรูปพระอิศวรหรือพระนารายณ์ ยังมีอยู่ในเมือง เขมรหลายองค์ ที่จะสร้างพระรูปพระเจ้าแผ่นดินเป็นรูปมนุษย์แต่โบราณ หาทำไม่ อะไรเป็นต้นเหตุให้ทิ้งตำราเดิม เวลาแต่งหนังสือนี้หมดตัวผู้รู้ เสียแล้ว นึกเสียดายที่ไม่ได้กราบทูลถามพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว หรือสมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยาบำราบปรปักษ์ เมื่อยังมีโอกาส ที่จะรู้ได้ จึงได้แต่สันนิษฐานตามเค้าเงื่อนที่มีอยู่ คือเมื่อในรัชกาลที่ ๔ ได้พระรูปพระเจ้าแผ่นดินต่างประเทศเข้ามาหลายองค์ เป็นพระรูปหล่อ เช่นที่เอมเปอเรอนะโปเลียนที่ ๓ กับพระมเหสีถวายมาเป็นบรรณาการบ้าง เป็นพระรูปปั้นระบายสีเช่นที่ยังรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานบ้าง ความนิยม คงจะเริ่มเกิดขึ้นในสมัยนั้น จึงมีผู้ส่งพระบรมรูปฉายาลักษณ์พระบาทสม เด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (องค์ที่ทรงพระมาลาสก๊อต) ไปให้ทำเป็นรูป หล่อที่ในยุโรปเมื่อ พ.ศ. ๒๔๐๖ ช่างปั้นฝรั่งเศลเป็นผู้ปั้น ได้เห็นแต่ฉายา ลักษณ์ จึงคิดประดิษฐ์พระรูปโฉมตามคาดคะเน แล้วหล่อด้วยปูนปลาส เตอร์ขนาดสูงราวครึ่งเมตร ส่งเข้ามาถวายทอดพระเนตรก่อน พระบาท สมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทอดพระเนตร เห็นพระบรมรูปที่ฝรั่งทำผิด เพี้ยนพระลักษณะมากนัก จึงให้บอกเลิกแล้วดำรัสสั่งให้ช่างไทย (จะเป็น ใครสืบไม่ได้ความ แต่เป็นช่างปั้นฝีมือเยี่ยมอยู่ในเวลานั้น) ปั้นพระบรมรูป ขึ้นใหม่อีกองค์ ๑ ให้ทำเป็นอย่างพระบรมรูประบายสีขนาดเท่าพระองค์ แต่การปั้นยังไม่ทันแล้วก็สิ้นรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้า เจ้าอยู่หัวโปรดฯ ให้ทำต่อมาจนสำเร็จ เมื่อมีพระบรมรูปพระบาทสมเด็จ พระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวอยู่ขึ้นเช่นนั้นแล้ว จึงทรงพระดำริว่าควรจะสร้างพระบรม รูปสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทั้ง ๔ พระองค์เป็นพระรูปหล่อขนาดเท่าพระองค์ขึ้น ไว้เป็นที่สักการบูชาเฉลิมพระเกียรติ ฝ่ายท่านผู้ใหญ่ในราชการแผ่นดินก็ เห็นชอบด้วย เพราะมีแบบแผนที่พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกและพระพุทธเลิศหล้านภาลัย สนอง พระเดชพระคุณสมเด็จพระบุรพการีมหาราชเป็นเยี่ยงอย่าง และพระบาท สมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงเริ่มสร้างรูปมนุษย์มาแล้ว สันนิษฐาน ว่ามูลเหตุที่สร้างพระบรมรูป ๔ พระองค์ เห็นจะเป็นเช่นว่ามา การ สร้างพระบรมรูป ๔ พระองค์นั้น โปรดฯ ให้พระองค์เจ้าประดิษฐวรการ อธิบดีกรมช่างสิบหมู่ และเป็นช่างอย่างดีในพระองค์เองด้วย เป็นผู้อำนวย การ เมื่อปั้นหุ่นนั้นรู้พระลักษณะได้แน่แต่ขนาดพระองค์ว่าสูงเท่าใด เพราะ มีพระพุทธรูปฉลองพระองค์อยู่เป็นหลัก แต่ส่วนพระรูปโฉมนั้นนอกจาก พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีพระบรมรูปปั้นอยู่แล้ว ต้อง อาศัยไต่ถามผู้ที่ได้เคยเห็นพระองค์ให้บอกพระลักษณะและคอยติให้ช่างแก้ ไขไปแต่แรกจนแล้ว ก็ในเวลานั้นผู้ที่เคยเห็นพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศ หล้านภาลัย และพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวยังมีอยู่มาก แต่ผู้ เคยเห็นพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก หาได้แต่ ๔ คน คือ พระ องค์เจ้าหญิงปุก พระราชธิดาในรัชกาลที่ ๒ พระองค์ ๑ สมเด็จพระพุฒา จารย์ (โต) วัดระฆังองค์ ๑ เจ้าพระยาสุธรรมมนตรี (บุญศรี) คน ๑ กับ เจ้าพระยาธรรมาฯ (ลมั่ง สนธิรัตน) คน ๑ ปั้นพระรูปสำเร็จได้หล่อเมื่อ เดือนอ้าย ปีมะแม พ.ศ. ๒๔๑๔ แล้วโปรดฯ ให้ประดิษฐานไว้ที่ในพระที่ นั่งดุสิตมหาปราสาทในชั้นแรก ..."   เท่าที่ทราบ ร. ๑ กับ ร. ๓ ทรงมีพระรูปโฉมคล้ายกัน  เพียงแต่ ร. ๓ มีพระวรกายใหญ่กว่า การปั้น จึงสามารถใช้พระบรมรูป ร. ๓ เป็นหลัก (เพราะมีคนทันเห็นพระองค์อยู่มาก) แล้วให้ผู้ที่เกิดทัน ร. ๑ คอยบอกเพื่อปรับแก้ ส่วนสูงนั้น ทราบได้จากพระพุทธรูปฉลองพระองค์   ในปัจจุบัน ในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา จะมีการใช้เทียนที่สูงเท่าพระองค์ และเทียนที่สูงเท่าความยาวรอบพระเศียร แต่ไม่ทราบว่าในสมัย ร. ๑ - ร. ๓ มีพระราชพิธีที่ใช้เทียนลักษณะนี้หรือไม่ ถ้ามี  ก็จะสามารถทราบพระสัณฐานของพระองค์ได้มากขึ้น แก้ไขเมื่อ 23 ธ.ค. 53 11:28:51 จากคุณ : เจ้าคุณแม่ทัพ เขียนเมื่อ : 23 ธ.ค. 53 09:18:14

ความคิดเห็นที่ 9 พระบรมรูปที่หล่อขึ้นนั้น ปัจจุบันอยู่ในปราสาทพระเทพบิดร วัดพระแก้ว รวมทั้ง พระบรมรูป ร. ๕ - ร. ๘ ปราสาทพระเทพบิดร เปิดให้ประชาชนเข้าถวามบังคมพระบรมรูป ในวันจักรี วันฉัตรมงคล และวันสำคัญที่ทรงพระกรุณาโปรด ฯ พระบรมสาทิสลักษณ์ ใน ร. ๑ - ร. ๓ ก็น่าจะวาดจากพระบรมรูปในปราสาทพระเทพบิดรนี้ จากคุณ : เจ้าคุณแม่ทัพ เขียนเมื่อ : 23 ธ.ค. 53 09:30:56

ความคิดเห็นที่ 10 แก้ไขแล้วครับ คุณ เจ้าคุณแม่ทัพ ขอบคุณมากครับ จากคุณ : หนุ่มรัตนะ เขียนเมื่อ : 23 ธ.ค. 53 11:14:10

ความคิดเห็นที่ 11 วันสงกรานต์ 13 เมษายน ปราสาทพระเทพบิดรก็เปิดให้ประชาชนเข้าถวายบังคมด้วยนะครับ ถ้ามีโอกาสปีหน้าก็เข้าไปถวายบังคมได้ครับ จากคุณ : ออกญาศรีราชเดโชชัย (NMkrung) เขียนเมื่อ : 23 ธ.ค. 53 17:03:33

ความคิดเห็นที่ 12 อ้อ  พึ่งคิดได้อีกอย่างหนึ่ง   พระบรมราชานุสาวรีย์ รัชกาลที่ ๑  ที่ปฐมบรมราชานุสรณ์ เชิงสะพานพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก สมเด็จ ฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์  ทรงปั้นขึ้น โดยน่าจะยึด พระบรมรูปในปราสาทพระเทพบิดรเป็นต้นแบบ พระบรมสาทิสลักษณ์ ที่วาดขึ้นในสมัยหลัง  อาจอาศัย พระบรมราชานุสาวรีย์ นี้  เป็นต้นแบบก็ได้ (รวมถึงพระบรมสาทิสลักษณ์รัชกาลที่ ๑ - ๓  อาจวาดจาก  พระบรมราชานุสาวรีย์ แห่งอื่น   แต่ก็คงจะมีที่มาจาก พระบรมรูปในปราสาทพระเทพบิดร อยู่ดี ) แก้ไขเมื่อ 06 ม.ค. 54 10:48:54 จากคุณ : เจ้าคุณแม่ทัพ เขียนเมื่อ : 6 ม.ค. 54 10:48:34