PANTIP.COM : K10379869 เทพหัวช้างเป็นเทพที่เก่าแก่ที่สุดของอินเดียทางเทววิทยา [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 1

บาราย ไทยรัฐ" >>พระพิฆเนศ

ไมเคิล ไรท เริ่มต้นเรื่อง พระพิฆเนศ มหาเทพฮินดู ชมพูทวีปและอุษาคเนย์ ไว้ในศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ พิมพ์จำหน่าย เมื่อเดือนกรกฎาคม ๒๕๔๘ ว่า ในจำนวนสามชาติใหญ่ในอินเดียโบราณ ชาวอารยัน ไม่รู้จักช้างป่า ชาวทมิฬคุ้นกับช้างอยู่บ้าง

ส่วนชาวมุนดะ ชนกลุ่มน้อย กระจัดกระจายอยู่ไปทั่ว พูดภาษาตระกูลมอญ-เขมร น่าเชื่อว่า นับถือช้างป่า จับช้างป่ามาเลี้ยงก่อนใคร

จนเมื่อสองพันปีที่แล้ว ศาสนาฮินดูลงตัว ผู้คนนับถือพระอิศวร พระนารายณ์ แต่ก็ยังยินดีไหว้พระพิฆเนศก่อน

อินเดียเป็นประเทศใหญ่ มีผู้คนหลายเผ่าพันธุ์ ศาสนาฮินดูจึงต้องมีการแต่งนิยาย ที่เรียกว่าเทพปกรณัม ประสมประสานระหว่างคนพื้นเมืองกับ ชนเผ่าที่รุกเข้ามาภายหลัง

เทพที่มีหัวช้าง จึงถูกนับญาติกับเทพเผ่าที่เข้ามาอยู่ใหม่ ขั้นแรกกำหนดให้พระอินทร์ เทพของชาวอารยัน ขี่ช้างเอราวัณ แสดงชัยชนะของชาวอารยันเหนือคนพื้นเมือง

ต่อมาก็เกิดเทพปกรณัม ว่าด้วยพระนางอุมา ปั้นเทพบุตรจากคราบไคล สั่งให้เป็นนายทวารคุ้มกัน เมื่อพระอิศวรกลับจากหิมาลัย เทพบุตรก็ห้ามมิให้เข้าหาพระนาง เกิดการสู้รบกัน เด็กสู้ไม่ได้ถูกตัดเศียรขาด ต้องหาเศียรช้างมาต่อ

พระอิศวรรับเด็กที่มีหัวช้าง เป็นบุตร ได้ชื่อว่าพระพิฆเนศ ตอนนี้เอง

พระพิฆเนศเป็นบุตรพระอิศวร แต่มีคนสงสัย ถึงทุกวันนี้ ทำไมจึงต้องไหว้พระพิฆเนศก่อน...คำตอบน่าจะอยู่ที่ว่า พระพิฆเนศท่านมาก่อน ท่านเก่าแก่กว่าเทพอื่นใดที่มีพระพักตร์เป็นมนุษย์

ไมเคิล ไรท อธิบายว่า พระพิฆเนศอารมณ์ดี แม้มีหัวเป็นช้าง ร่างกายเหมือนทารกอ้วนพีน่ารักขี่หนูเป็นพาหนะ ชอบร้องรำทำเพลง จึงเป็นมหาเทพที่มีคนเคารพรักอย่างแพร่หลายที่สุด ในหมู่คนหลายชาติหลากภาษา และทุกชนชั้น ถ้าเทียบกับเทพฝรั่ง พระพิฆเนศเทียบได้กับซานตาคลอส

นอกจากนับถือกันว่าเป็นเทพเจ้าแห่งการแก้อุปสรรค ยังนับถือกันว่าเป็นเทพเจ้าของความรู้ จากประวัติตอนที่ท่านใช้งาส่วนที่หัก จารเรื่องมหาภารตะลงในใบลาน ตามคำบอกเล่าของฤๅษีวยาสะ

ตามธยานโศลก มีพระพิฆเนศ ๓๒ รูปแบบ แสดงว่าไม่ว่าจะขัดข้องสิ่งใด พึ่งท่านได้ทุกเรื่อง

ในจำนวนพระพิฆเนศ ๓๒ ปาง จึงมีตั้งแต่ปางแห่งความจงรักภักดี เทพผู้กล้าหาญ เทพผู้ทรงพลัง บันดาลความสำเร็จ สร้างอุปสรรคแก่คนไม่ดี ปกป้องคนอ่อนแอ ฯลฯ ไปจนถึง เทพผู้เป็นกำลังใจ

พระพิฆเนศ ถูกสร้างเป็นเทพเจ้าตั้งแต่สมัยดึกดำบรรพ์ สมัยคลาสสิก สมัยกลาง มาจนถึงสมัยใหม่ หนังสือเล่มนี้ เลือกพระพิฆเนศสมัยใหม่ ที่นิยมสร้างกันในอินเดีย ปางยาตราคณบดี พระพิฆเนศยืนถือร่ม...ขึ้นปก แปลกตา น่ารักกว่าพระพิฆเนศองค์ไหน ๆ

ส่วนปกหลัง เป็นภาพเขียนลายเส้น...มีคำอธิบายไว้ว่า พระพิฆเนศขว้างงาหัก ปราบพระจันทร์จองหองให้ต้องขึ้น ๆ แรม ๆ

เหล่านี้แค่หนังตัวอย่าง ใครอยากรู้จักพระพิฆเนศให้ลึกซึ้งกว่านี้ เห็นจะต้องไปหาซื้อหนังสืออ่านกันเอาเอง หนังสือเล่มไม่หนา คุณไมเคิล ไรท เขียนไว้ทั้งภาษา ไทย-อังกฤษ

แก้ไขเมื่อ 25 มี.ค. 54 14:39:49

จากคุณ : เพ็ญชมพู

เขียนเมื่อ : 25 มี.ค. 54 12:00:06

ความคิดเห็นที่ 4

บางตอนจากหนังสือ

พระพิฆเนศสมัยใหม่

ใน ๓๐๐-๔๐๐ ปีที่ผ่านมา ทางอินเดียคิดพระพิฆเนศปางใหม่ ๆ ขึ้นมา เช่น "ทารกะคณบดี" ( ทารกนอนแป, ออกคลาน) , "สายาสนคณบดี"(นอนเล่น), "สังคีตคณบดี" (เล่นดนตรี) และ "ยาตราคณบดี" (เดินทางแสวงบุญ)

ปางเหล่านี้ไม่ค่อยมีตำนานรองรับ แต่ก็น่ารัก จึงเป็นที่นิยมแพร่หลายมากในอินเดีย แต่ไม่เคยปรากฏในศิลปะอุษาคเนย์แต่โบราณ

นอกจากนี้ ชาวอินเดียสมัยใหม่ยังหลงใหลกับศิลปะ "เหมือนจริง" (Realistic) ของตะวันตก จึงเริ่มผลิตเทวรูปพระพิฆเนศที่ "เหมือนจริง" จนคนที่มีรสนิยมสูงมักติว่า "ฉูดฉาดหรูหราบาดตา"

แต่ประชาชนโดยทั่วไปนิยมชมชอบและศรัทธาเทวรูปแบบใหม่นี้ เพราะเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่งหรูหราที่เขาปรารถนาในชีวิตแร้นแค้นยากไร้, ซึ่งก็น่าจะเป็นธุระของพระพิฆเนศที่จะบำบัดแก้ไขให้ดีขึ้น

จนทุกวันนี้พระพิฆเนศยังเป็นที่พึ่งของชนทุกชั้น บริษัทมหาเศรษฐีถ่ายภาพยนตร์ในกรุงมุมไบกราบไหว้บูชาเทวรูปหรูดังกล่าวมาแล้ว โรงแรมใหญ่ยังจ้างช่างสลักทำเทวรูปไว้ต้อนรับแขกในห้องโถง

ชาวบ้านเมื่อแล้งก็ช่วยกันจัดแห่พระพิฆเนศขอฝน

วิทยาลัยนาฏศิลป์ตั้งเทวรูปที่โคนต้นไทรข้างทางเข้า, ครูและศิษย์จะได้ไหว้เมื่อเดินทางเข้า-ออก

และหนุ่มสาวที่มีอะไรในใจต่อกันก็มักแอบมาขอพรท่าน ก่อนกล้าเผยให้ผู้ใหญ่รู้

ประเทศสยามได้สืบทอดศาสนาพราหมณ์ (ฮินดู) ตลอดจนถึงปัจจุบัน, ทั้งในพิธีกรรมและความเชื่อบางอย่างของชาวบ้านและในสถาบันพราหมณ์พระราชพิธี

ที่เทวสถานโบสถ์พราหมณ์ (เสาชิงช้า) ซึ่งรัชกาลที่ ๑ โปรดให้สร้างขึ้นมาสำหรับพระนคร, ก็ยังรักษาเทวรูปเก่าแก่สำคัญ ๆ และประกอบพิธีกรรมตามประเพณีโบราณ พร้อมทั้งขับเพลงสวดสรรเสริญพระเป็นเจ้าต่าง ๆ ทั้งภาษาทมิฬและภาษาสันสกฤต

ในสถานพระพิฆเนศ (โบสถ์กลาง) ประดิษฐานเทวรูปพระพิฆเนศที่สง่างามหลายยุคหลายสมัย

ในรัชกาลที่ ๑ ถึง ๔ โบสถ์พราหมณ์สำหรับพระนครนี้ได้ผลิต "ตำราภาพเทวรูปฯ" จำนวนหนึ่ง ประกอบด้วย ภาพพระพิฆเนศหลายปาง ซึ่งน่าจะคัดลอกจากตำราเก่าสมัยอยุธยาเป็นส่วนใหญ่

ตำราภาพสมัยรัตนโกสินทร์เหล่านี้ปัจจุบันรักษาไว้ที่หอสมุดแห่งชาติ

"วัดแขก" ถนนสีลม สร้างขึ้นมาในสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยพ่อค้าชาวอินเดียใต้ มีชื่อเป็นภาษาทมิฬว่า "ติรุมาริยัมมันโกยิล" และภาษาไทยว่า "วัดพระศรีอุมาเทวี"

ปราสาทประธานเป็นที่สถิตของพระนางอุมา ปราสาทซ้าย-ขวาประดิษฐานพระบุตรของพระนาง, คือขันธกุมารและพระพิฆเนศ

"วัดแขก" ถนนสีลมเป็นตัวอย่างเทวสถานฮินดูแบบอินเดียใต้ ที่น่าสนใจคือ ผู้อุปถัมภ์วัดนี้ส่วนใหญ่เป็นคนไทยชนชั้นกลางในเมือง, ไม่ใช่ชาวทมิฬเสียแล้ว

ชาวทมิฬที่เข้ามาสมัยรัชกาลที่ ๕ ส่วนใหญ่กลายเป็นคนไทย-พุทธจนจับไม่ถูก, เว้นแต่ผิวคล้ำเนียนงาม, นามสกุล และการรังเกียจไม่ยอมกินเนื้อโค

ความเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรมนี้เกิดภายในระยะเวลาไม่ถึง ๑๐๐ ปี

ในรัชกาลที่ ๖ มีการประดิษฐ์หัวโขนใหม่, ขึ้นหัวพระพิฆเนศที่งามสง่าเหมือนของเดิม, ทั้งๆ ที่ไม่มี "ของเดิม" เหลือให้เห็น

ด้านสถาบันทางศิลปวัฒนธรรมของไทยมีหลายแห่งเลือกพระพิฆเนศเป็นสัญลักษณ์ เช่น ตรากรมศิลปากร และเทวรูปหน้าโรงละครแห่งชาติ

ฝ่ายเอกชนนั้น, ในยุคสมัยใหม่ที่กำลังเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วน่าสะพรึงกลัว, มีหลายคนอยากย้อนกลับไปยึดเหนี่ยวกับวัฒนธรรมอดีต

บางท่านคิดอาศัยพระพิฆเนศเป็นสื่อ เช่น นายทุนบางคนสร้างเทวรูปพระพิฆเนศให้เฝ้าประตูทางเข้าบริษัท, โรงงาน หรือ หมู่บ้าน

เทวรูปเหล่านี้มีลักษณะย้อนหลังสู่อดีต, ไม่มีการประดิษฐ์คิดใหม่ ดังนี้เป็นที่น่าเชื่อว่าพระพิฆเนศยังมีพลังในการเชื่อมโยงระหว่างอดีตและปัจจุบัน

แล้วพระพิฆเนศยังมีทางเป็นสื่อต่อถึงอนาคตได้หรือไม่?

พระพิฆเนศกับอนาคต

ตำนานว่า ครั้นเมื่อฤๅษีวยาสะจะร่ายมหากาพย์มหาภารตะ, ท่านได้พระพิฆเนศมาเป็นอาลักษณ์

พระพิฆเนศหักงาข้างหนึ่งใช้เป็นเหล็กจารแล้วจารมหาภารตะลงใบลานคำต่อคำ จึงนับถือกันว่าเป็นเทพประจำอักษรศาสตร์และนักเรียนมักกราบไหว้ก่อนเข้าสอบ

ในปีพ.ศ. ๒๕๔๖ ประติมากรชาวลังกาชื่อ ติสสะ รณสิงหะ ได้สร้างรูปสัมฤทธิ์พระพิฆเนศทันสมัย

ท่านนั่งกับคอมพิวเตอร์, ปลายงวงขยับหนูกล (หมายถึง "เม้าส์" คอมพิวเตอร์ ) ตรงกับมุสิกวาหณะเดิม, ซึ่งไม่น่าจะ "ผิด" หรือ "แปลก" สำหรับเทพที่ใหม่เสมออย่างพระพิฆเนศ

ในเมืองบังกาลอร์ (Silicon Valley ของอินเดีย) พนักงาน "ไอที" มักตั้งเครื่องบูชาถวายพระพิฆเนศก่อนเปิดเครื่องทำงาน

ในสายตาของหลาย ๆ คน, โลกปัจจุบันดู "แปลกแยก" และน่าสะพรึงกลัว

อดีตที่เรารู้จักและไว้ใจได้ดูว่าตายจากหรือแปลกแยกจากชีวิตสมัยใหม่, และอนาคตเป็นแดนมืดมนที่คาดคะเนไม่ได้

พระพิฆเนศไม่ได้ชี้ถึง "ยูโทเปีย", ยุคพระศรีอาริย์ หรือสังคมอันอุดม (ไม่ว่าสังคมนิยมหรือทุนนิยม)

อย่างไรก็ตาม ท่านยังชี้ให้เห็นว่า อดีต ปัจจุบัน และอนาคตล้วนเป็นกระแสเดียวกันที่ไม่ขาดสาย

ทั้งนี้ อาจจะช่วยหลายคนที่เสียดายอดีต "อันดีงาม" และสิ้นหวังกับอนาคต "อันไว้ใจไม่ได้"

ถ้าพระพิฆเนศงาหัก มีข่าวจะบอกมนุษย์สมัยใหม่, ก็คงมีอีกความว่า เราอยู่ในโลกที่บกพร่อง, แต่เป็นโลกเดียวที่มีอยู่, ด้วยความเคารพรัก, ความกรุณา, ความหวังและอารมณ์ขบขันมากเท่าที่เราหามาได้

ทางเลือกก็คือความสิ้นหวังหรือความเพ้อฝันถึงโลกอื่นที่ดีกว่า, ทั้ง ๆ ที่เราไม่มีหลักฐานว่าโลกนั้นมีจริง

เราจึงน่าจะยอมรับโลกที่มีอยู่จริง และช่วยพยุงมันให้ดีขึ้นด้วยความซื่อสัตย์, ด้วยความหวังดีและด้วยปัญญามากเท่าที่เราหามาได้
แก้ไขเมื่อ 25 มี.ค. 54 16:21:03

จากคุณ : เพ็ญชมพู

เขียนเมื่อ : 25 มี.ค. 54 15:01:04