ความคิดเห็นที่ 1 เป็นตำนานเล่าขานมานานปี ๒๕๕๐ จิตร ภูมิศักดิ์ : เขาตายเหมือนไร้ค่าแต่ต่อมาก้องนาม ผู้คนไถ่ถามอยากเรียน http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2007/05/K5378590/K5378590.html ๒๕๕๑ จิตร ภูมิศักดิ์ : เป็นนักคิดนักเขียน ดั่งเทียนผู้ถ่องแท้แก่คน http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2008/05/K6584396/K6584396.html ๒๕๕๒ จิตร ภูมิศักดิ์ : เขาตายในชายป่าเลือดแดงทาดินอีสาน อีกนาน อีกนาน อีกนาน http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2009/05/K7827374/K7827374.html ปีที่แล้ว ๒๕๕๓ จิตร ภูมิศักดิ์ : คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย http://topicstock.pantip.com/library/topicstock/2010/05/K9207572/K9207572.html จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 19:46:31

ความคิดเห็นที่ 2 . จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 20:27:46

ความคิดเห็นที่ 3 . จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 20:29:17

ความคิดเห็นที่ 4 จิตร ภูมิศักดิ์ ใฝ่ฝันตั้งแต่ในวัยเยาว์แล้วว่าจะเป็นนักปราชญ์ ส่วนตัวข้าพเจ้าเองนั้น ใฝ่ฝันที่จะเป็นนักปราชญ์ราชบัณฑิต ความใฝ่ฝันนี้ก่อรูปมาทีละน้อยและยาวนาน เริ่มจากการรู้หนังสือขอมในวัด  เรียนวิชาไสยศาสตร์ลึกลับซึ่งทำให้มาเรียนรู้ภาษาเขมร เมื่อไปอยู่เขมรได้ท่องเที่ยวไปดูปราสาทหินซึ่งดูลึกลับก็สนใจอย่างยิ่ง อยากรู้ประวัติ  อยากอ่านตัวอักษรจารึกที่ปราสาทโบราณนั้นให้ออก เลยจูงให้เกิดสนใจประวัติศาสตร์ แล้วขยายมาสู่วิชาโบราณคดี ในระหว่างเรียน ม.๗-๘ และจุฬาปี ๑-๒ ได้พบห้องสมุดที่ใหญ่ของ ร.ร. และมหาวิทยาลัย ได้ศึกษาเรื่องประวัติศาสตร์ และโบราณคดีอย่างสนใจ ได้ศึกษาขยายวงออกไปจนถึงตำราต่างประเทศ   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 20:56:26

ความคิดเห็นที่ 5 นักปราชญ์ : อาจารย์และลูกศิษย์ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 21:01:20

ความคิดเห็นที่ 6 คำปณิธานของอักษรศาสตร์บัณฑิต จิตร ภูมิศักดิ์ ในหนังสือจุฬาบัณฑิต พ.ศ. ๒๔๙๙ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 21:10:40

ความคิดเห็นที่ 7 งานสัมมนา “๘๐ ปี จิตร ภูมิศักดิ์ (๒๔๗๓-๒๕๕๓)” วันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๕๓  คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หวังว่าคงไม่รำคาญกับการเรียกชื่อ จิด- พูม-สัก ของผู้บรรยาย จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 21:41:57

ความคิดเห็นที่ 8 จิตร ภูมิศักดิ์ ในความทรงจำของเพื่อน - จินตนา กอตระกูล จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 21:57:04

ความคิดเห็นที่ 9 มาเสนอหน้าค่ะ และมีเรื่องร้องเรียน ปีนี้มติชนจัดพิมพ์ "ข้อเท็จจริงว่าด้วยชนชาติขอม" ออกมา แต่เห็นปกแล้วอยากจะกรี๊ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ครือว่า มันเรื่องอะไร ทำไมต้องทำปกให้ดำทะมึนเยี่ยงนี้ แถมภาพหน้าปกเป็นภาพตอนที่จิตรถูกจับเสียด้วย ทำให้สวยๆ ใสๆ น่ารักน่าเอ็นดูมั่งไม่ได้รึ หือมมมม หรือจะทำให้ดูมีศิลป์และเคร่งขรึมในทีก็ยังได้ งานนี้ เคือง จากคุณ : AntiSpam (อันตราคนี) เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 22:01:17

ความคิดเห็นที่ 10 ดีใจที่มีคุณแป๋มมาร่วมรำลึกเป็นคนแรก มติชนคงเห็นว่าขอมต้องตัวดำกระมัง จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 22:08:43

ความคิดเห็นที่ 11 คห 9 น่ากลัวมาก ๆ ค่ะ เข้ามารำลีกด้วยคนค่ะ จากคุณ : มนชิจัง เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 22:21:51

ความคิดเห็นที่ 12 เห็นแล้วกลุ้มใจ นึกว่าหนังสือพลิกแฟ้มคดีพิศวง ไม่รู้เหมือนกันว่าทำไมต้องยึดว่าหนังสือของจิตรต้องมีปกที่ดูเคร่งขรึม โดยเฉพาะต้องเป็นภาพหน้านายแบบจำเป็นอยู่ร่ำไป แบบนี้นับว่า "มลืดชืด" เป็นอย่างมาก ปกหน้าดูไม่ได้ แต่ปกหลังพอมีดีอยู่บ้าง ป.ล. ปกไม่ถูกใจ แต่ข้างในจัดพิมพ์ได้งามน่าอ่านถูกใจนะคะ ป.ล.2 เรียนคุณมนต์สวาท ได้โปรดพิจารณาเปลี่ยนแบบปกในการพิมพ์ครั้งหน้าเถิด แก้ไขเมื่อ 05 พ.ค. 54 22:50:22 จากคุณ : AntiSpam (อันตราคนี) เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 22:48:19

ความคิดเห็นที่ 13 ทุกปีมาถึงกระทู้รำลึกเอาเมื่อตลาดวายเสียแล้ว วันนี้มาทันก่อนหมดวัน จากคุณ : เจ้่าชายกบ เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 23:40:32

ความคิดเห็นที่ 14 อนุสรณ์ จากคุณ : เจ้่าชายกบ เขียนเมื่อ : วันฉัตรมงคล 54 23:42:24

ความคิดเห็นที่ 15 ยังไม่ได้อ่านเล่มนั้นเลยซื้อมานานแล้ว จากคุณ : Nexus เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 03:22:38

ความคิดเห็นที่ 16 ยินดีที่มีผู้ร่วมรำลึกถึงปราชญ์สามัญชนคนนี้พอสมควร ขออนุญาตนำปาฐกถานำ ในการสัมมนา "๘๐ ปี จิตร ภูมิศักดิ์" โดยอาจารย์ชาญวิทย์ เกษตรศิริ มาเผยแพร่ การสัมมนา "๘๐ ปี จิตร ภูมิศักดิ์" จัดโดย ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ร่วมกับมูลนิธิจิตร ภูมิศักดิ์และกองทุนจิตร ภูมิศักดิ์ เมื่อวันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๕๓ ณ ห้อง ๑๐๕ อาคารมหาจุฬาลงกรณ์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ ท่านสุภาพบุรุษ สุภาพสตรี และสุภาพชน ในฐานะประธานมูลนิธิจิตร ภูมิศักดิ์ และกองทุนจิตร ภูมิศักดิ์ ในฐานะของ “ผู้คนใฝ่ฝันอยากเรียน” ขอกล่าวสวัสดี และด้วยความเชื่อมั่นว่าคนที่ “เขาตายในชายป่า เลือดแดงทาดินอิสาน” นั้น มีจิตใจที่กว้างขวางใหญ่โตครอบคลุมไปทั่วทุกสัดส่วนของ “สยามประเทศไทย” แล้ว ก็ยังก้าวข้ามพรมแดนไปไกลพอที่จะกล่าวทักทาย “ผู้คนร่วมภูมิภาคอุษาคเนย์” ด้วยภาษาอื่นว่า “สบายดี-จุมเรียบซัว-ซินจ่าว-มิงกลาบา-และสลามัตเซียง” ฯลฯ ในฐานะประธานมูลนิธิจิตร ภูมิศักดิ์ และกองทุนจิตร ภูมิศักดิ์ ในฐานะของ “ผู้คนใฝ่ฝันอยากเรียน” ที่ได้ร่วมการ “ขุดค้น-สร้างสรรค์-จด-และ-จำ” และล่าสุด คือ ผลัก-ดันให้เกิดทั้ง “อนุสรณ์สถานจิตร ภูมิศักดิ์” กับ “อนุสาวรีย์” หรือรูปปั้น-รูปสลักของมหาบุรุษที่ “เขาตายในชายป่า” ณ บ้านหนองกุง จังหวัดสกลนคร ข้าพเจ้าก็มีความวิตกกังวล เหมือน ๆ กับที่ได้เคยมีส่วนในความผิดพลาด ในการกระทำสิ่งเดียวกันนี้ให้กับ ฯพณฯ ปรีดี พนมยงค์ เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๖ นั่นคือทำให้ท่านปรีดีกลายเป็น “รูปปั้น” ที่ “นั่งนิ่ง ๆ” ไร้พลังอยู่ที่ริม “เจ้าพระยา ท่าพระจันทร์” และนี่ก็คือปัญหาทางด้านงานศิลปะ ปัญหางานด้านประติมากรรมปัจจุบันของประเทศเรา ที่ขาดพลัง ขาดชีวิต และขาดความเคลื่อนไหว ไม่สามารถจะสร้างแรงบันดาลใจให้กับคนรุ่นต่อๆ ไปได้ แม้จะมีข้อยกเว้นในบางกรณีของรูปปั้นและอนุสาวรีย์ในบ้านเมืองของเรา แต่ข้าพเจ้าก็ยังอุ่นใจอยู่บ้าง เมื่อได้รับคำปลอบประโลมจากมิตรต่างชาติผู้หนึ่ง ที่บอกว่า “ความสำคัญของจิตร หาใช่ว่า เขาตายที่ไหน หรืออนุสาวรีย์ของเขาจะเป็นอย่างไร” แต่อยู่ที่ความเป็น “นักคิด-นักเขียน” หรือพูดให้ชัดก็คือ “หนังสือ” ของเขานั่นแหละ นั่นคือมรดกที่แท้จริงที่จิตร ภูมิศักดิ์ ได้ทิ้งไว้ให้กับผู้คนและสังคม “สยามประเทศไทย” เมื่อได้โจทย์เช่นนั้น ข้าพเจ้าก็ได้ข้อคิดเพิ่มเติมอีกว่า ในรอบ ๑๐๐ ปี ที่ผ่านมา หากเราจะเสนอนามหรือพระนามของ “นักคิด-นักเขียน” ที่สร้างผลงานอันยิ่งใหญ่ สร้างแรงบันดาลใจ และสร้างความสั่นสะเทือนในแง่ของ “ภูมิปัญญา” ของ “สยามประเทศไทย” สัก ๑๐ ท่านแล้ว จะมีใครกันบ้างเล่า ข้าพเจ้าเชื่อว่า ๑ ใน ๑๐ นั้น จะต้องมีจิตร ภูมิศักดิ์ติดอยู่ด้วย ครับ ข้าพเจ้าเชื่อว่าในแต่ละรอบของ ๑๐๐ ปี อาจจะมี “มันสมอง” (ขอไม่ใช้คำว่า “อัจฉริยะ”) อย่าง “จิตร ภูมิศักดิ์” นี้ผ่านมาใน “แผนที่สยามประเทศไทย” บนโลกใบนี้เพียงไม่กี่มันสมอง/คนเท่านั้นเอง เมื่อได้ทั้งโจทย์และข้อคิดข้างต้น ข้าพเจ้าก็เริ่มเสาะแสวงหาต่อ และก็ได้คำตอบจากมิตรต่างวัยว่า “เป็นการยากที่จะระบุว่าจิตร ภูมิศักดิ์ (พ.ศ. ๒๔๗๓-๒๕๐๙ ค.ศ. ๑๙๓๐-๑๙๖๖ เขาตายเมื่ออายุได้เพียง ๓๖ ปี) ได้เขียนหนังสือออกมากี่เล่ม บทความกี่ชิ้น บทกวีกี่บท หรือแต่งเพลงจำนวนเท่าไหร่ เพราะงานของจิตร ภูมิศักดิ์ ได้เกิด “ภายใต้วันคืนอันอัปลักษณ์” โดยเฉพาะการถูกคุมขังในคุกลาดยาว (๒๕๐๑-๒๕๐๗) ภายใต้ “เผด็จการระบอบทหารสฤษดิ์-ถนอม”   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 09:51:26

ความคิดเห็นที่ 17 จิตร (ซึ่งถูกกระทำให้ต้องเปลี่ยนชื่อจากสมจิตร ดังเช่น “นางพิม” เปลี่ยนเป็น “นางวันทอง” “สมบูรณ์” เปลี่ยนเป็น “ชาติชาย” หรือเหมือน ๆ กับที่ “สยาม” ต้องถูกจับเปลี่ยนเป็น “ไทย” “พระสยามเทวาธิราช” กลายเป็น “พระไทยเทวาธิราช” (ชั่วคราว) และ “แม่น้ำของ” ถูกเปลี่ยนเป็น “แม่น้ำโขง” นั้น) ได้ผลิตผลงานออกมาเป็นจำนวนมาก หลายชิ้นเพิ่งพิสูจน์ว่าเป็นผลงานของจิตร หลายชิ้นที่ยังไม่ทราบแน่ชัด ขณะที่อีกหลายชิ้นรอการตีพิมพ์” ถึงแม้ว่าจิตรจะผลิตผลงานออกมาเป็นจำนวนมาก แต่ทว่าจิตร กลับมีหนังสือเพียงเล่มเดียวเท่านั้น ที่เป็นผลงานที่ตีพิมพ์ออกมาในช่วงที่เขายังชีวิตอยู่ นั่นคือ “ศิลปเพื่อชีวิต” ซึ่งเขียนในนามปากกา “ทีปกร” หนังสือเล่มนี้ถูกนำมาตีพิมพ์ในชื่อ “ศิลปะเพื่อชีวิต ศิลปะเพื่อประชาชน” และเป็นผลงานของการเคลื่อนไหวทาง “ภูมิปัญญา” ของนักศึกษากลุ่ม “แสวงหาความหมาย” ยุคก่อน “วันมหาปิติ ๑๔ ตุลา ๒๕๑๖ ” ที่ตีพิมพ์อย่างงดงามเตะตา (แม้จะขายไม่ออกเท่าไรนัก) ส่วนผลงานอื่น ๆ ที่เรารับรู้กันในปัจจุบันนั้น เขียนออกมาในรูปแบบของบทความตามวารสาร วิชาการ หนังสือนักศึกษา และหน้าหนังสือพิมพ์ ในวาระต่าง ๆ กัน และที่มีมากที่สุดในปัจจุบันคือผลงานที่ “เพิ่งค้นพบ” ภายหลังที่จิตร ภูมิศักดิ์ เสียชีวิตไปแล้ว หลัง “๑๔ ตุลา ๒๕๑๖” ทุกท่านก็คงทราบดีว่าได้เกิดกระแสของความเปลี่ยนแปลงทางภูมิปัญญา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่คนหนุ่มคนสาว ในหมู่ของนักเรียน-นิสิต-นักศึกษา ที่เราอาจจะเรียกให้ “เป็นบวก” ว่าเป็น “ปัญญาชน-คนรุ่นใหม่-ซ้ายใหม่-ความคิดก้าวหน้า” ฯ หรือให้ “เป็นลบ” ว่า “เอียงซ้าย-หัวรุนแรง-เด็กหัวแดง-คอมมิวนิสต์-หนักแผ่นดิน” ที่มาพร้อม ๆ กับความเปลี่ยนแปลงในระดับสากลของ “ยุค 60s-70s” ซึ่งนักสังเกตการณ์ “สังคมสยามประเทศไทย” ท่านหนึ่งตั้งข้อสังเกตว่า นี่เป็นปรากฏการณ์ที่กลับตาลปัตร แทนที่เรา ๆ ท่าน ๆ  จะเชื่อว่า “ดวงอาทิตย์หมุนรอบโลก” กลับกลายเป็น “โลกหมุนรอบดวงอาทิตย์” ไม่มีครั้งใดที่คนหนุ่มคนสาวของเรา จะมองหาวีรชน (heroes-heroines) ที่ไม่ใช่บุคคลที่ประสบความสำเร็จประเภท “มหาบุรุษ-มหาสตรี” ที่เป็นบุคคล-เจ้านายที่รัฐให้การยกย่องเชิดชูบูชา แต่วีรชน “ใหม่” ของ “คนหนุ่มสาวรุ่นใหม่” นี้ กลับกลายเป็นบุคคลที่เป็นผู้แพ้ เป็นผู้ประสบเคราะห์กรรม พลัดพราก ถูกทำลายชีวิต เป็นสามัญชน และที่สำคัญ คือ ไม่ได้รับการรับรองจากรัฐ จากแบบเรียนกระทรวงศึกษาฯ หรือจากสื่อมวลชนกระแสหลัก ไม่ว่าจะเป็น นสพ. วิทยุหรือทีวี และหลายต่อหลาย “วีรชนใหม่” นี้ถ้าไม่ถูกทำให้ “ลืม” ก็ no names หรือ “ไร้ชื่อ-ไร้เสียง” อย่างเช่นกรณีของปรีดี พนมยงค์ – กุหลาบ สายประดิษฐ์ – นายผี – เสนีย์ เสาวพงศ์ และจิตร ภูมิศักดิ์ ยุค 60s และ 70s นี้แหละที่เป็นยุคสมัยของการ “ขุด-แต่ง-ฟื้นฟู- บูรณะ-จด-และจำ” วีรชน “นอกคอก-นอกกรอบ-นอกทะเบียน” เหล่านี้ ในบริบทและบรรยากาศเช่นนี้แหละ ที่จิตร ภูมิศักดิ์ที่ดูเสมือน “ตายอย่างไร้ค่า แต่ต่อมาก้องนาม ผู้คนไถ่ถามอยากเรียน” ที่ทำให้งานคิด-งานเขียน” ของเขา “ถูกขุด-ถูกค้น” ขึ้นมาโดย “เยาวชนคนหนุ่มสาวรุ่นใหม่” จนกล่าวได้ว่า จิตรได้ถือกำเนิดใหม่เป็นครั้งที่ ๒ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 09:56:02

ความคิดเห็นที่ 18 หลัง “๑๔ ตุลา ๒๕๑๖” เพียง ๒-๓ ปี มีผลงานของจิตร ก็ถูกตีพิมพ์ออกมาเป็นจำนวมาก เช่น กวีการเมือง (๒๕๑๗) บทวิพากษ์ว่าด้วยศิลปวัฒนธรรม (๒๕๑๗) นิราศหนองคาย วรรณคดีที่ถูกสั่งเผา (๒๕๑๘) งานแปล เช่น ความเรียงว่าด้วยศาสนา (๒๕๑๙) คาร์ล มาร์กซ์ ประวัติย่อ (๒๕๑๘) ด้วยเลือดและชีวิต : รวมเรื่องสั้นเวียดนาม (๒๕๑๘) ข้าพเจ้าจำได้ว่า ที่แผงหนังสือที่ท่าพระจันทร์นั้น วันหนึ่งข้าพเจ้าเห็นหนังสือหน้าปกแปลก ๆ และชื่อเรื่องประหลาด ๆ ที่ทำให้ข้าพเจ้าแม้จะจบปริญญาเอก เขียนงานวิทยานิพนธ์ทางประวัติศาสตร์อยุธยามาแล้ว ต้องควักเงินซื้อมาในทันที และก็อ่านจบอย่างรวดเร็วด้วยความรู้สึกที่ “พูดไม่ออกบอกไม่ได้” หนังสือเล่มนั้น ก็คือ “โฉมหน้าศักดินาไทย” (๒๕๑๗) ที่เคยตีพิมพ์มาแล้วในรูปของบทความในหนังสือ “นิติศาสตร์ฉบับรับศตวรรษใหม่ “ (๒๕๐๐ ซึ่งก็คงไม่ค่อยจะมีคนได้อ่าน หรือแม้แต่รับรู้) งานเล่มนี้ของจิตร แม้จะได้รับการโต้-แย้ง-ปฏิเสธในแง่ของทฤษฏี (มาร์กซิสม์) อย่างรุนแรงจากนักรัฐศาสตร์-นักประวัติศาสตร์ “กระแสหลัก” แต่ก็สร้างความสั่นสะเทือนให้กับ “ภูมิปัญญา” และแนวความคิดเดิม ๆ ของ “สยามประเทศไทย” อย่างไม่เคยมีมากก่อน ในขณะเดียวกัน งานหนังสือวิชาการที่หนักแน่นและรัดกุมมากกว่า คือ “ความเป็นมาของคำสยาม, ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ” ที่ถูกฝาก-ฝังและเก็บรักษาต้นฉบับไว้เป็นอย่างดี (โดยสุภา ศิริมานนท์ และประสานงานขุดค้นออกมาให้ได้รับการตีพิมพ์ (๒๕๑๙) โดยชลธิรา สัตยาวัฒนา) ก็เริ่มปรากฏสู่บรรณพิภพหลังจากที่จิตรเสียชีวิตแล้วถึง ๑๐ ปี (๒๕๐๙-๒๕๑๙) หนังสือเล่มนี้ น่าจะเป็นเล่มท้าย ๆ ที่ตีพิมพ์ออกมาได้ก่อนเหตุการณ์ “วันมหาวิปโยค ̉๖ ตุลา ๒๕๑๙” (ที่สังคมสยามประเทศไทยไม่เพียงแต่เห็น “อาชญากรรมโดยรัฐ” ใช้กำลังอาวุธทหารและตำรวจ ประหัตประหาร “ประชาชน” กลางกรุงเทพมหานครอีกหนึ่งครั้งในหลาย ๆ ครั้ง ที่มีมาก่อน และเกิดขึ้นตามหลังมาอีกนั้น ก็ได้เห็นการ “ยึด-ทำลาย-เผา-และคำสั่งห้าม” ทั้ง “หนังสือ-การอ่าน-การคิด-และการเขียน” เราต้องไม่ลืมว่าสมัยนั้นยังไม่มีโทรศัพ์มือถือ/ไอโฟน ไม่มีอีเมล์ ไม่มีอินเตอร์เน็ท ไม่มี facebook-twitter) ความพยายามในครั้งนั้น ที่จะฟื้นฟู “ระบอบทหาร” และ “การปกครองแบบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข” นั้น แม้จะยับยั้ง “กระบวนการประชาธิปไตย” ได้ชั่วครั้งชั่วคราว แต่เพียงไม่กี่ปี ก็ไม่สามารถสกัดกั้น “ผู้คน (ที่) ไถ่ถามอยากเรียน” ได้ ดังนั้นผลงานที่ตามกันออกมาก็มีเช่น “โองการแช่งน้ำ และ ข้อคิดใหม่ในประวัติศาสตร์ไทยลุ่มน้ำเจ้าพระยา” (๒๕๒๔) หรือ “ตำนานแห่งนครวัด” (๒๕๒๕) หรือ “สังคมไทยลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาก่อนสมัยศรีอยุธยา” (๒๕๒๖) ในขณะที่บทกวีซึ่งเป็นอาวุธที่สำคัญ (pen is mightier than sword) ตามแนวทางการต่อสู้ทางความคิดของจิตรนั้น ก็ได้รับการตีพิมพ์อย่างสมบูรณ์ อันเป็นส่วนหนึ่งของ “โครงการสรรพนิพนธ์ จิตร ภูมิศักดิ์” ของสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน นั่นคือ “ด้นดั้นดุ่มเดียวคนเดียวแด” (๒๕๕๐) หรือ “ถึงร้อยดาวพราวพรายกระจายแสง” (๒๕๕๑) หรือ “คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย” (๒๕๕๒) จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 10:03:29

ความคิดเห็นที่ 19 ถึงแม้เราจะไม่อาจจะบอกได้ว่าผลงานของจิตร มีกี่ชิ้นกันแน่ แต่ก็อาจสรุปเป็นเบื้องต้นได้ดังต่อไปนี้ คือ ๑. ประวัติศาสตร์ เช่น โองการแช่งน้ำ และ ข้อคิดใหม่ในประวัติศาสตร์ไทยลุ่มน้ำเจ้าพระยา สังคมไทยลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาก่อนสมัยศรีอยุธยา ๒. นิรุกติศาสตร์ เช่น ความเป็นมาของคำสยาม, ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคมชองชื่อชนชาติ ศัพท์สันนิษฐานและอักษรวินิจฉัย ๓. งานแปล เช่น แม่, โคทาน, คนขี่เสือ ๔. รวมบทกวี ด้นดั้นดุ่มเดี่ยวคนเดียวแด, ถึงร้อยดาวพราวพรายกระจายแสง, คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย (๒๕๕๒) ๕. รวมบทความด้านวิจารณ์สังคม ๖. บันทึกส่วนตัว อาจกล่าวได้ว่าความพยายามของ “ผู้คน (ที่) ใฝ่ฝันอยากเรียน” ที่มาจากหลายฝ่ายหลายกลุ่ม ที่ต่างวัยต่างประสบการณ์ (ที่ควรจะได้รับการบันทึกและจดจำไว้) ด้วยกันนั้น ทำให้จิตร ภูมิศักดิ์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งนับตั้งแต่วาระการครบรอบ ๗๒ ปีของเขาเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๕ (๒๐๐๒) ได้ทำให้ความเป็น “นักคิด-นักเขียน” ของเขาดูจะยิ่งหนักและแน่นยิ่งขึ้น ถึงกับมีการกล่าวว่าจิตร “เกิดครั้งที่ ๓” แล้วกระนั้น ครับ งานอนุสรณ์สถาน งานอนุสาวรีย์ของจิตร ภูมิศักดิ์ ที่บ้านหนองกุง จังหวัดสกลนคร ก็คงจะสำเร็จลุล่วงไปได้ ไม่ช้าก็เร็ว แต่ “งานปฏิวัติสังคมสยามประเทศไทย” ที่จิตรใฝ่ฝัน ที่จิตรกระทำมาให้เห็นเป็นที่ประจักษ์แล้ว จับทั้งปากกาและจับทั้งปืน เพื่อสร้างสังคมใหม่ที่ดีกว่า ที่เป็น “ประชาธิปไตย” ที่เต็มไปด้วย “ภราดรภาพ เสมอภาค และเสรีภาพ” (Fraternity-Equality-Liiberty) นั้นยังไม่จบ และจักต้องดำเนินไปด้วย “คนรุ่นใหม่” ที่จะมีตามติดกันมารุ่นแล้วรุ่นเล่า และนี่ก็เป็นสัจธรรมของสังคมทุกสังคม จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 10:06:08

ความคิดเห็นที่ 20 ในงานเดียวกัน วันที่ ๓๐ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เป็นการเสวนาในหัวข้อ "จิตร ภูมิศักดิ์ ในความเห็นของคนรุ่นใหม่" โดยมีวิทยากรเข้าร่วมสัมมนาได้แก่ ไอดา อรุณวงศ์ บรรณาธิการนิตยสารอ่าน ศิษย์เก่าคณะอักษรศาสตร์ จุฬาฯ, ธนาพล อิ๋วสกุล บรรณาธิการนิตยสารฟ้าเดียวกัน, นพ. สลักธรรม โตจิราการ แพทย์ประจำโรงพยาบาลสระบุรี, และดนัย พลอยพลาย  นิสิตอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ชั้นปี ๓ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 11:18:04

ความคิดเห็นที่ 21 เริ่มที่คุณไอดา อรุณวงศ์ บรรณาธิการนิตยสารอ่าน บรรยากาศของมหาวิทยาลัยจุฬาฯในสมัยที่ตนยังเรียนนั้นเป็นเหมือนคู่ขนานกับบรรยากาศในสมัยของจิตร โดยรู้สึกว่ามีความผลักไสเพราะ สมัยนั้นเข้าม.มาตอนอายุ ๑๕ ปี เป็นวัยที่ง่ายต่อการมีอุดมคติในใจ มีความรู้สึกอุ่นใจที่เส้นทางที่เลือกเข้ามาดำเนินชีวิตเป็นเส้นเดียวกัน และยังรู้สึกถึงปฏิกิริยาโต้กลับกับบรรยากาศในคณะนี้ด้วยเช่นกัน สำหรับคุณจิตรเป็นนักศึกษาที่แม้ว่าจะถูกพักการเรียนแต่คงไม่มีใครกล้าบอกว่ามีสติปัญญาด้อยกว่าคนอื่น  การที่จิตรไม่เคยได้รับการพูดถึง ผลงานไม่เคยได้รับการอ้าง และยิ่งเรียนไปเรื่อย ๆ ก็เห็นว่าบรรยากาศค่อนข้างอนุรักษ์นิยม จึงแน่ใจว่าเป็นเรื่องเจตนาไม่ใช่เป็นเพราะหลงลืม ซึ่งเข้าใจหัวใจของปัญหาของที่นี่ว่าปฎิเสธจะข้องเกี่ยวกับการวิจารณ์ในทางการเมือง โดยไม่ได้วิเคราะห์ถึงความกราดเกรี้ยวในบทกวี หรือปัญหาชนชั้น แต่เรากลับชมกับอรรถรสทางวรรณศิลป์ที่เหมือนกับมัธยม และทะนงกับความละเอียดของภาษาที่มืดบอด ถามว่าจะให้ไม่รู้สึกแบบนั้นได้อย่างไร เพราะเราเบ่งบานอยู่ในรั้วชมพู จามจุรี บรรยากาศแบบนี้ทำให้รู้สึกงุ่นง่านและอยากลุกขึ้นมาต่อต้านอะไรบางอย่าง ขึ้นปีสองก็เลยถือโอกาสจัดการแสดง "จิตร บุคคลในฐานะที่ไม่มีใครอยากจดจำ" และขอร้องให้เพื่อนรุ่นพี่คณะอื่นวาดรูปเหมือนของจิตร ภูมิศักดิ์ ประกอบงาน หลังจากจบงานก็โดนรุ่นพี่ต่อว่าว่าเอาเรื่องแบบนี้มาใส่หัวรุ่นน้อง  เมื่อจบงานก็ไม่รู้จะทำอย่างไร เกือบจะเก็บภาพกลับบ้านเพราะถึงวางเอาไว้ก็ไม่มีใครสนใจ สุดท้ายตัดสินใจเอาไปวางไว้หลังตู้เหล็กในห้องสโมสรนิสิตของคณะ คิดแบบปลง ๆ ว่าบางทีสักวันหนึ่งอาจมีเด็กอักษรศาสตร์รุ่นใหม่เข้ามาในห้องแล้วเห็น "ภาพนี้" จะนึกสงสัยว่าภาพนี้แล้วคือใคร แล้วไปเริ่มค้นหารุ่นพี่ที่ไม่ได้รับการจดจำคนนี้ว่าเขาคือใคร แต่ ๒๐ ปีที่ผ่านมาก็ไม่เห็นความเปลี่ยนแปลงอะไร จนถึงทุกวันนี้ก็คงต้องทำใจว่าภาพจิตร ภูมิศักดิ์ในกรอบนั้นป่านนี้ก็คงเป็นธุลีอยู่ใต้ตึกนั้นเอง     จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 11:27:32

ความคิดเห็นที่ 22 คุณดนัย พลอยพลาย  นิสิตอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ปัจจุบัน ตนรู็จักจิตรจากเพลงแสงดาวแห่งศรัทธา ในหนังเรื่อง "๑๔ ตุลา"เพราะ ตนกำลังทำหนังสือรุ่นและอาจารย์ไม่ให้ทำ "คนยังคงยืนเด่นโดยท้าทาย" แรงบันดาลใจแรกจึงเป็นเพลงนี้แม้ว่าจะยังไม่รู้ว่าใครเป็นคนเขียนเพลงแต่ทำให้ตนไปต่อสู้จนได้หนังสือรุ่นมา งานของจิตรสมัยก่อนยังมีสิ่งคล้ายกับสังคมไทยปัจจุบันอย่างเช่นประโยค"ลูกไทยตามเขาอยู่ จ๊อก จ๊อก" ซึ่งจนถึงทุกวันนี้ก็ยังเป็นแบบนั้น เมื่อมีโอกาสได้ทำรายงานประวัติจึงได้อ่านงานวิพากษ์เรื่องจิตร พอขึ้นชั้นปีที่สองก็ได้สมัครเป็นพี่เชียร์ในอักษรที่มีระบบสอนน้องเพลงที่แตกต่างจากการว้ากแบบคณะอื่น สิ่งที่ตนทำได้มากที่สุดที่จะให้น้องรู้จักจิตรคือ ใช้เวลาวันเดียวในห้องเชียร์หลังจากกิจกรรมแฟนพันธุ์แท้ศิษย์เก่าอักษร โดยให้เปิดแผ่นป้ายทายชื่อใบหน้าของบุคคล รุ่นน้องเปิดภาพของจิตรแค่ป้ายเดียวก็สามารถตอบได้ ทำให้รู้สึกว่ารุ่นน้องรุ่นต่อไปรู้จักจิตร แต่คำถามว่าจะรู้จักในระดับไหน สำหรับตนที่เข้ามาในโครงการภาษาและวรรณคดี ต้องปรับตัวเองโดยคิดว่าทำงานอย่างไรก็ได้ให้คนในคณะรู้จักจิตร และตัวเองต้องอยู่รอดไปด้วย วิธีที่ทำได้คือพยายามสอดแทรกลงไปในกรอบกิจกรรมต่าง ๆ ไม่ว่าจะเรียน หรืออะไรก็ตามก็พยายามแทรกเข้าไปให้ได้มากที่สุดในระดับที่เราจะไม่โดนจับไป "โยนบก" การที่เข้ามาทำกิจกรรมก็ได้พูดกับน้องปากต่อปากว่าเขาเป็นอย่างไร จิตรเป็นคนอย่างไร  ซึ่งรู้สึกว่าเขายังรู้จักจิตร สำหรับคนรุ่นใหม่อาจรู้จักแค่เป็นตำนานหนึ่ง แต่ถ้ามองลงไปอาจมีกลุ่มหนึ่งอย่างเช่นนักศึกษาที่รู้จักและอ่านงานจิตร ส่วนตัวผมเองแล้วก็ทำได้โดยการพูดคุยกับคนทั่วไปทั้งระดับลึกหรือตื้นสำหรับผู้พูดบางคน ในด้านการเรียนก็พยายามทำให้อาจารย์.รู้ว่าเราต้องการศึกษาเขา และโชคดีที่เขียนเรื่องจิตรในแนววิจารณ์วรรณกรรมแล้วไม่เกิดปัญหา นั่นคือภาพที่มองว่าแม้ว่าการเรียนจะมีกรอบแต่เราก็สามารถพูดถึงจิตรได้ การที่จะพูดถึงคนที่มีความคิดต่างแหวกแนวก็อาจไม่ได้รับการยอมรับจากในคณะนี้ ปัจจุบันคนทำงานประเพณีอาจรู้แค่ว่าการมาแปลอักษร แต่อาจไม่มีใครได้รู้ว่าบอลประเพณีครั้งแรกเอาเงินที่ได้ไปให้ผู้ป่วยวัณโรค มันเหมือนเป็นเรื่องสายลมเสียงกระซิบที่มันลอยผ่านไปแล้ว ผมคิดว่าต่อไปถ้ามีคนรู้จักและศึกษามากขึ้น ในรุ่นต่อไปคณะนี้อาจเปิดมากขึ้นก็ได้   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 11:36:35

ความคิดเห็นที่ 23 นายแพทย์สลักธรรม โตจิราการ แพทย์ประจำโรงพยาบาลสระบุรี เริ่มต้นรู้จักจิตรตอนสมัยมัธยมที่สนใจอ่านหนังสือประวัติศาสตร์ ตั้งแต่อาจารย์ คึกฤทธิ์ ปราโมช และหลาย ๆ งาน รวมถึงจิตร ภูมิศักดิ์ ซึ่งถ้ามองในเรื่องประวัติศาสตร์ไทยมักจะเป็นในรูปพงศาวดารหรือการบันทึกลักษณะที่ไม่ได้มีการวิเคราะห์ วิจารณ์ การศึกษาประวัติศาสตร์ช่วงแรกก็ต้องมาพูดในยุคกรมดำรงฯอย่างเช่นการตีความประวัติศาสตร์ไทยว่าเป็นชาติที่ดีงาม แต่ก็ยังไม่พ้นกรอบที่ว่าเป็นการมองประวัติจากชนชั้นนำ ซึ่งมีจุดมุ่งหมายทางการเมืองให้คนมีวิถึชีวิตตามผู้ปกครอง ตนมองงานเขียนทางประวัติของจิตร ตั้งแต่ "โฉมหน้าศักดินาไทย" จนถึง "โองการแช่งน้ำและข้อคิดใหม่ในประวัติศาสตร์ไทยลุ่มน้ำเจ้าพระยา" เป็นการเปิดการศึกษาประวัติศาสตร์ไทยในเชิงพินิจวิเคราะาห์ที่ไม่ได้มาจากชนชั้นนำ นับว่าตรงนี้เป็นความประทับใจของตนเอง ความจริงแล้วถ้ามองว่าจุฬาฯคือโรงเรียนข้าราชการพลเรือนในสมัยรัชกาลที่ห้า บรรยากาศในยุคนั้นก็ไม่ต่างจากยุคนี้ คนที่เข้ามาได้ก็ถูกยกเข้าไปในฐานะชนชั้นสูง ความเป็นอยู่ก็เหมือนกับอยู่บนหอคอยงาช้าง ประดุจเหมือนปราสาทราชวัง ในยุคนั้นและยุคนี้ยังสร้างให้นิสิตเป็นแบบนั้น ลองมาคิดดูว่าความแตกต่างที่เขาต้องทำเพราะว่าเหตุการณ์ทางการเมืองและสังคมโลกกำลังเปลี่ยนแปลงมีสังคมนิยมเข้ามา ผมมองว่าจริง ๆ แล้วป็นความยอดเยี่ยมของจิตร ที่แม้จะอยู่ในสถาบันอนุรักษ์ที่สุด ก็สามารถทวนกระแสได้ขนาดนี้ เพราะฉะนั้น เหตุการณ์ทางการเมืองก็คล้าย ๆ กัน แม้ว่ามีคนตั้งคำถามว่าทำไมคนรุ่นใหม่ถึงไม่รู้จัก ก็อาจตอบว่าเพราะคนที่อยู่ในชั้นสูงไม่มีความจำเป็นต้องรู้เรื่องแบบนี้ เขาอยู่แบบนั้นก็มีความสุขอยู่แล้ว ในยุคนั้นคนที่มีความคิดแหลมออกมาก็จะถูกกีดกัน เช่นเดียวกับในยุคนี้ หากมีคนแบบนั้นก็จะถูกว่าต่าง ๆนานา เอาไปอยู่ในที่เดียวกับจิตรคือคุกลาดยาว ไม่ว่าจะในยุคไหนชนชั้นปกครองยังมีทัศนะเหมือนเดิมคือหวาดกลัวความเปลี่ยนแปลงเพราะอยู่ในสถานะที่ได้เปรียบ จึงไม่แปลกที่นิสิตวิศวะบางคนจับจิตร "โยนบก" สิ่งที่มีความแตกต่างคือ ยุคของจิตร การที่ประชาชนจะรับรู้เรื่องปัญหาต่าง ๆ นั้นยาก เหมือนหอคอยงาช้าง จิตรก็ไม่มีพวกเยอะ ไม่มีหนทางเผยแพร่ความคิดเยอะ สถานการณ์ถูกกลบทับระหว่างความขัดแย้งของค่ายสังคมนิยมกับทุน ความคิดเห็นของจิตรถูกป้ายออกมาเป็นฝั่งคอมฯ ในยุคนี้คนเริ่มมีพัฒนาการมีเทคโนโลยีมองเห็นความก้าวหน้าของโลกเมื่อเทียบกับตัวเอง ซึ่งไม่ใช่ในหมู่แค่นิสิตแต่เป็นทั้งสังคม จึงอธิบายปรากฎการณ์ที่ว่าคนรากหญ้าบางกลุ่มหันมาสนใจจิตรหรือสิ่งที่ดำเนินไปในปัจจุบัน อันนี้อาจเป็นข้อแตกต่างระหว่างสองยุค พลังของจิตรเมื่อช่วงนั้นได้มาผลิผลก็ในยุคนี้ที่เหตุการณ์ต่าง ๆ เริ่มคลี่คลายและชัดเจนมากขึ้น ตนคิดว่าคนรุ่นใหม่และประชาชนต่าง ๆ ไม่จำเป็นต้องเฉพาะเยาวชน แต่เป็นคนที่มีความตื่นตัวได้สนใจจิตรมากขึ้น ตนก็ดีใจที่เห็นคนมาสนใจมากขึ้น เราได้มองมุมมองใหม่ ๆไม่ใช่ในมุมที่คนอื่นอยากให้เรามอง น้องทุกคนเป็นคนที่จะได้เรียนรู้เหมือนจิตรเรียนจากการศึกษาประวัติศาสตร์ทำให้เกิดมุมองใหม่ๆต่อสังคมและในปัจจุบัน สำหรับมุมมองที่ว่าจิตรเป็นคนที่หัวก้าวหน้าหรือไม่ ถ้าพูดตามภาษาของจิตรคือ "หัวก้าวหน้า" หรือจะ "หัวอนุรักษ์" เป็นการวิพากษ์ซึ่งกันและกันแต่ว่ามุมมองแต่ละยุคก็มีพัฒนาการเรื่อย ๆ จนกลายเป็นเรื่อง  "วิวัฒนาการทางสังคม"ที่นำมาอธิบายปรากฎการณ์ทางประวัติศาสตร์ไทย กล่าวได้ว่าในความเป็นโมเดิร์นก็มีความเป็นอนุรักษ์นิยม ไม่ได้ปฎิเสธสิ่งที่เป็นคุณค่าในอดีตทั้งหมด แต่จะมองว่าสิ่งที่ดีๆในอดีตควรนำกลับมาใช้ สิ่งที่ไม่ดีก็ทิ้งไป ไม่ใช่ว่าการเป็นสิ่งใหม่ต้องถอดรื้อ อันนี้ไม่ใช่แนวคิดของโมเดิร์นจริง ๆ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 11:43:07

ความคิดเห็นที่ 24 ปิดท้ายด้วย คุณธนาพล อิ๋วสกุล บรรณาธิการนิตยสารฟ้าเดียวกัน คุณจิตรเป็นมรดกของซ้ายเก่าที่ตกทอดมาถึง ๑๔ ตุลา คิดว่าอาจไม่แปลกที่มีคนนำความคิดของคุณจิตรขึ้นทั้งเวทีเหลืองและแดง ช่วงนั้นที่นักศึกษาถูกมองว่าซ้าย ทางรัฐก็จัดตั้งกลุ่มขวาเพื่อปราบปรามนักศึกษา  เหตุการณ์ที่จับเรื่องวันเกิดของคุณจิตรคิดว่าไม่จำเป็นต้องพูดถึงเรื่องจิตวิญญาณของคุณจิตร กรณีที่มีคนนำเอาไปใช้นั้นไม่สำคัญว่าใครจะตีความในทางไหน แต่มีจิตวิญญาณบางอย่างที่เป็นหลักและส่งต่อมาจนส่งอิทธิพลและคนได้แรงบันดาลใจจากคุณจิตรเอามานำเสนอ ปีศาจตนหนึ่งยังคงหลอกหลอนทั่วสยาม ปีศาจตนนั้นชื่อ "จิตร ภูมิศักดิ์" จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 11:46:33

ความคิดเห็นที่ 25 ช่วงนี้ที่สกลนครก็มีจัดค่ายเกี่ยวกับจิตร ภูมิศักดิ์โดยภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เช่นกันค่ะ เสียดายที่ตอนนี้ไม่ได้อยู่ไทย ไม่งั้นคงไปร่วมงานแล้ว จากคุณ : ~\MINKU/~ เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 13:27:53

ความคิดเห็นที่ 26 ขอบคุณค่ะ ทั้ง จขกท.และผู้ที่มาให้ความรู้บ่อย ๆ ทุก ๆ ท่านในพันทิป สถานที่ความรู้นอกตำราโดยผู้รู้จริง วิเคราะห์กันหลากหลายแนวทางหลากหลายแบบ ให้ผู้รับสารได้มีข้อมูลหลายด้าน ดิฉันเป็นผู้หนึ่งที่หลัง ๆ ได้แต่เข้ามาอ่านบ่อย ๆ แต่กลับไม่ค่อยได้ขอบคุณเลย ดิฉันขอขอบคุณไว้ ณ ที่นี้และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าคงได้อ่านบทความดีดีอีก จากคุณ : ต้นไม้ในสวนพระอินทร์ เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 14:34:05

ความคิดเห็นที่ 27 อยากจะกล่าวคำขอบพระคุณและร้องขอเช่นเดียวกับเมื่อ ๔ ปีที่แล้ว ครั้งแรกที่เราพบกันในกระทู้ของจิตร ความคิดเห็นที่ 65  ขอขอบพระคุณแฟนพันธุ์แท้ทุกท่านแทนจิตร ภูมิศักดิ์ ที่กรุณาช่วยโหวตให้กระทู้นี้เป็นกระทู้แนะนำ อันจะทำให้ชีวิตและผลงานของจิตร ภูมิศักดิ์เป็นที่รู้จักมากขึ้น อยากให้แฟน ๆ และผู้ศรัทธาในผลงานของจิตร ภูมิศักดิ์แบ่งปันประสบการณ์ในการรู้จักจิตร ภูมิศักดิ์ เช่นว่าเริ่มแรกรู้จักได้อย่างไร และเมื่อรู้จักแล้วชื่นชมในชีวิตและผลงานไหนของจิตร ภูมิศักดิ์บ้าง สำหรับส่วนตัวแล้ว  เมื่อจิตร ภูมิศักดิ์ เสียชีวิตยังไร้เดียงสาอยู่ จนกระทั่งเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยแล้วมีโอกาสได้เข้าร่วมกิจกรรมการออกค่ายสัมผัสชนบท ได้รับฟังเพลงจิตร ภูมิศักดิ์ของวงคาราวาน เพลงนี้มีพลังทำให้อยากรู้จักชีวิตและผลงานของบุคคลในเพลง ต่อมาได้อ่านและฟังผลงานของจิตร ภูมิศักดิ์ หลายชิ้น ที่เป็นหนังสือเช่น  ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาว และขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ, โฉมหน้าศักดินาไทย, ตำนานแห่งนครวัด  เพลงที่เป็นที่ชื่นชมของนักฟังเพลงเพื่อชีวิตหลายเพลงก็เป็นผลงานของจิตร ภูมิศักดิ์ เช่น แสงดาวแห่งศรัทธา, เสียงเพรียกจากมาตุภูมิ, เปิบข้าว จากคุณ : เพ็ญชมพู   - [ 7 พ.ค. 50 07:11:57 ] เพื่อน ๆ ช่วยกันเล่าให้ฟังหน่อยว่ารู้จักจิตรได้อย่างไร   แก้ไขเมื่อ 06 พ.ค. 54 15:10:54 จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 15:09:41

ความคิดเห็นที่ 28 ขอมาร่วมรำลึกด้วยคนครับ จากคุณ : อ้ายคนเมือง เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 15:10:11

ความคิดเห็นที่ 29 อีกหยดหนึ่งของทะเลที่ระเหยไปในอากาศ จากคุณ : Navarat.C เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 16:53:21

ความคิดเห็นที่ 30 ร่วมรำลึกด้วยคน . . . นึกว่าปีนี้จะไม่มาซะแล้ว จากคุณ : ดอกนางแย้ม เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 17:23:00

ความคิดเห็นที่ 31 ขอตอบคุณเพ็ญชมพู ตอนแรกก็คงจากการเข้ามาอ่านในพันทิปเนี่ยแหล่ะค่ะ แล้วเมื่อมีคนนั้นพูดพึงคุณจิตร และคนอื่น ๆ นะคะ เช่น คุณปรีดี เรื่อง 6 ตุลา ประวัติศาสตร์การเมือง  ประวัติศาสตร์ราชวงศ์   ฯลฯ ก็เข้ามาหาข้อมูลจากในนี้ก่อนเลย แล้วต่อมาก็เริ่มหาหนังสือที่พวกท่าน ๆ แนะนำให้อ่าน ทำให้การค้นคว้าเรื่องที่สนใจ ทำได้ง่ายขึ้นว่าเริ่มที่หนังสือเล่มไหน ไม่งั้นก็คว้างเหมือนกันเพราะว่าไม่ได้เรียนเรื่องพวกนี้โดยตรง การอ่านทำให้ความรู้ความเข้าใจเรื่องสถานการณ์บ้านเมือง เรื่องต่าง ๆ ดีขึ้นมากกกก อยากให้ทุกคนอ่านเยอะๆ คะ  จะได้วิเคราะห์กันได้อย่างมีสติ ไม่ใช่ว่าสักแต่จะฟังจะเชื่อ เพียงอย่างเดียว เมื่อเห็นชื่อคุณเพ็ญชมพูก็รู้เลยว่ามีงานเข้าแล้วเรา..วันนี้ตาแฉะ จากคุณ : ต้นไม้ในสวนพระอินทร์ เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 19:13:43

ความคิดเห็นที่ 32 ยังไม่ลืมเลือนครับ ... แม้ว่าจะเลือนราง ที่หนนี้แวะมาเยี่ยมช้า เพราะอยู่ในสมณเพศครับ โลกย์ภายนอกจึงไม่ค่อยได้ออกมาเยี่ยมชมนักครับ จากคุณ : สิทธิญาโน ภิกขุ (jassb1) เขียนเมื่อ : 6 พ.ค. 54 19:55:48

ความคิดเห็นที่ 33 รู้จัก จิตร จากหนังสือสารคดีครับ จากคุณ : ตะวันคราม เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 01:38:22

ความคิดเห็นที่ 34 ^ ^ เล่มนี้ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 12:36:24

ความคิดเห็นที่ 35 หรือ เล่มนี้ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 12:41:01

ความคิดเห็นที่ 36 ปฐมวัยของจิตร ภูมิศักดิ์ ดำเนินมาอย่างธรรมดาสามัญเยี่ยงชีวิตของเด็กโดยทั่วไป เขาเรียนไม่เก่งและไม่ชอบไปโรงเรียน แม่ต้องลงไม้เรียวกันแทบทุกวัน ครั้งสอบไล่ชั้นเตรียมสองจากโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา พญาไท เข้าเรียนต่อคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อปี ๒๔๙๓  จิตรทำคะแนนได้แค่ ๖๕ เปอร์เซ็นต์ การเรียนในชั้นปีที่ ๑ ได้คะแนนเกินผ่านเกณฑ์ไม่มาก และถูกเรียนซ้ำชั้นในปีที่ ๒ เพราะสอบตก! ในขณะที่ผลงานนอกหลักสูตรของเขา เป็นที่กล่าวขานและผ่านการยอมรับตั้งแต่งานเขียนชิ้นแรก  ๆ ตีพิมพ์เผยแพร่ จิตรเริ่มต้นจากงานทางภาษาศาสตร์และนิรุกติศาสตร์  เขาลงมือสืบค้นที่มาและความหมายของคำ แล้วถ่ายทอดด้วยสำนวนภาษาที่งดงามเข้าใจง่ายอย่างผู้เป็นนายของภาษา ช่วงเรียนอักษรศาสตร์ จุฬาฯ ชื่อของนักศึกษาหนุ่มน้อยเริ่มถูกจับตามองเนื่องด้วยผลงานบทความวิชาการดังนี้  กันเมียง  พิมายในด้านจารึก  จังหวัด  กระลาโหม  ตำรวจ เป็นปรากฏการณ์ที่เป็นไปตามคำพยากรณ์ของบรรณาธิการวารสาร ปาริชาติ ที่เคยทำนายไว้เมื่อครั้งได้อ่านบทความเรื่อง แชมพูไทย ที่จิตรเขียนขณะเรียนอยู่ชั้นปีที่ ๑  "จิตร ภูมิศักดิ์ จักเป็นศิลปินผู้สนใจวรรณคดีและอักษรศาสตร์สำคัญผู้หนึ่งในอนาคต ด้วยทำนองการเขียนและวิธีอ้างอิงที่ไม่ซ้ำแบบกับของใคร...จากการค้นคว้าเอกสารและการติดต่อไต่ถามผู้ใหญ่ของ จิตร ภูมิศักดิ์ ต่อไปเด็กหนุ่มผู้นี้จะเป็นดวงแก้วอีกดวงหนึ่งของไทย ถ้าหากเขาไม่ละทิ้งความพิสมัยในวรรณคดีเสียก่อน"  จิตรไม่เคยละทิ้งความพิสมัยในศิลปวรรณคดี จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 13:29:59

ความคิดเห็นที่ 37 สายตาของปราชญ์ย่อมแลเห็นการณ์ไกล กระทั่งอาจมองทะลุไปสู่กาลข้างหน้าที่ยังมาไม่ถึง พระยาอนุมานราชธน ปราชญ์อักษรศาสตร์คนสำคัญของสังคมไทย จึงได้กล่าวถึงลูกศิษย์คนที่ชื่อ จิตร ภูมิศักดิ์ ว่า "เขาเป็นคนแรง ความคิดความเห็นเฉียบแหลม ฉันไม่อยากให้เขาคิดไกลเกินไป อยากให้เขาเล่นทางนิรุกติ์ดีกว่า" เวลานั้นจิตรเพิ่งอยู่ในวัย ๒๐ ต้น ๆ  แต่เขียนงานทางภาษาศาสตร์ได้โดดเด่นจนปราชญ์ผู้ใหญ่อย่างกรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร อยากรู้จักถึงขั้นขอพบตัว พิมายในด้านจารึก ที่ตีพิมพ์ในวารสาร วงวรรณคดี ในปี ๒๔๙๖ ได้รับการยกย่องจาก ดร. วิลเลียม เจ. เก็ดนีย์ ดุษฎีบัณฑิตทางอักษรศาสตร์ ฝ่ายภาษาตะวันออก อดีตที่ปรึกษาของหอสมุดแห่งชาติ ว่า "เป็นบทความวิชาการที่ดีที่สุดเท่าที่นักวิชาการไทยเคยเขียนกันมา และจากบทความชิ้นนี้จะทำให้เป็นที่ยอมรับเชื่อถือในหมู่นักวิชาการต่างประเทศ" เวลานั้นใจของจิตรเองก็คิดใฝ่ในทางนักปราชญ์ราชบัณฑิต หน้าหนึ่งในสมุดบันทึกของเขาปรากฏถ้อยความอันเป็นความใฝ่ฝันของชีวิตในช่วงนั้น "ความใฝ่ฝันของข้าพเจ้า อยากจะเป็นคนหนึ่งในบรรดานักปราชญ์แห่งราชบัณฑิตยสถาน" ความปรารถนาจะเป็นปราชญ์ ทำให้เขาค้นคว้าหาอ่านตำรับตำราอย่างจริงจัง และความรักการอ่านก็นำเขาไปพบกับงานของ    อินทรายุธ (นายผี) กับงานวิจารณ์ศิลปวรรณคดี  บรรจง บรรเจอดศิลป์ (อุดม สีสุวรรณ) ในชิ้นที่ชื่อ ดูวรรณคดีจากสังคม ดูสังคมจากวรรณคดี  สุภา ศิริมานนท์ ในนิตยสารอักษรสาส์น  เสนีย์ เสาวพงษ์ ในนิยายเรื่องความรักของวัลยา รวมทั้งความสามารถทางภาษาที่แตกฉานทั้ง ไทย อังกฤษ ฝรั่งเศส ทำให้เขามีโอกาสได้ทำงานแปลเอกสารสังคมนิยมหลายชิ้นรวมทั้ง แถลงการณ์พรรคคอมมิวนิสต์ (The Communist Manifesto) ซึ่ง ซีไอเอ อเมริกาเป็นผู้ว่าจ้าง จะนำไปให้เจ้าหน้าที่และนักการเมืองไทยศึกษา เพื่อประโยชน์ด้านการต่อต้านคอมมิวนิสต์ แหล่งทั้งหลายเหล่านี้กลายเป็นเบ้าหลอมทางความคิดที่นำจิตรเบนจากเส้นทางนักปราชญ์มาสู่เส้นทางความคิดใหม่ ซึ่งแตกปะทุออกมาครั้งแรกในหนังสือ มหาวิทยาลัย ๒๓ ตุลา ฉบับปี ๒๔๙๖   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 13:36:58

ความคิดเห็นที่ 38 หลังจบการศึกษา จิตรเข้าเป็นอาจารย์ที่โรงเรียนเพชรบุรีวิทยาลงกรณ์ พร้อมกับศึกษาต่อปริญญาโท ในสถาบันค้นคว้าเกี่ยวกับเรื่องเด็กของยูเนสโก ที่วิทยาลัยวิชาการศึกษาประสานมิตร พระนคร และพิเศษที่มหาวิทยาลัยศิลปากร นักเรียนในวิทยาลัยทุกคนรักและนับถือเขา เพราะเขาไม่อวดยศถือตนอยู่เหนือกว่าศิษย์ ที่มหาวิทยาลัยศิลปากร จิตรอยู่ในฐานะอาจารย์สอนวิชาภาษาอังกฤษ ขณะเดียวกันก็ปลูกฝังแนวคิด ศิลปะเพื่อชีวิต และต่อต้าน ศิลปะเพื่อศิลปะŽในสำนักศิลปะใหญ่ที่สุดของเมืองไทยไปด้วย จนเหตุการณ์ที่เคยเกิดในจุฬาฯ เมื่อ ๓ ปีที่แล้ว เกือบย้อนกลับมาซ้ำรอยอีกครั้ง หลังหนังสือ มหาวิทยาลัยศิลปากร รับน้องใหม่ ๒๕๐๐ เผยแพร่ออกไป ไม่ทันข้ามวันหนังสือถูกตามเก็บ บางส่วนถูกนักศึกษาหัวรุนแรงฉีกเผาไฟ บรรณาธิการถูกเค้นให้เปิดเผยว่าใครคือ ทีปกร เจ้าของแนวความคิด ศิลปะเพื่อชีวิต ผู้บังอาจยื่นคบไฟแห่งปัญญาให้แก่ผองชน คงไม่เกินเลยกับการที่ใครบางคนนำเอาชะตาชีวิตของเขาไปเปรียบกับเทพโปรเมเธียส ผู้ต้องโทษทัณฑ์เพราะบังอาจขโมยดวงไฟจากสรวงสวรรค์มาให้ความสว่างแก่โลกมนุษย์ เกือบชอกช้ำซ้ำสองแต่เขาก็มิได้เลิกทำในสิ่งเชื่อมั่น  จิตร ภูมิศักดิ์ ในร่างเงาของ ศิลป์ พิทักษ์ชน และ สมชาย ปรีชาเจริญ ยังคงเผยแพร่แนวคิด ศิลปะเพื่อชีวิต ต่อไป ในหน้าหนังสือพิมพ์รายวัน ปิตุภูมิ  สารเสรี  อุดมคตดิอันแรงกล้าแห่งการอุทิศตนเพื่อคนอื่น ความใฝ่ฝันถึงโลกและชีวิตที่ดีกว่าของผู้เสียเปรียบ เผยแสดงออกมาอย่างชัดเจนในงานคิดงานเขียนที่เขารังสรรค์ขึ้นในช่วงนี้ ซึ่งสร้างผลพวงให้เขาตกเป็นเป้าเพ่งเล็งจากเจ้าหน้าที่ผู้เป็นเส้นสายของเผด็จการ กระทั่งชักนำชีวิตเขาไปสู่การพันธาการของโซ่ตรวนในที่สุด  ก่อนจะออกไปพบความตายที่ชายป่า บทกวีของกวีประชาชนแห่งอารเมเนียชิ้นหนึ่ง ที่จิตรบอกให้ ศรีนาคร แปล เมื่อปี ๒๕๐๐ เป็นเสมือนปณิธานอันยิ่งใหญ่ของเจ้าของนามปากกา และต่อมากลอนบทนี้เป็นเสมือนตัวแทนของจิตร ภูมิศักดิ์   "เพื่อลบรอยคราบน้ำตาประชาราษฎร์   สักพันชาติจักสู้ม้วยด้วยหฤหรรษ์   แม้นชีพใหม่มีเหมือนหวังอีกครั้งครัน   จักน้อมพลีชีพนั้นเพื่อมวลชน" จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 13:44:27

ความคิดเห็นที่ 39 ศิลปเพื่อชีวิต ตีพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรกโดยสำนักพิมพ์เทวเวศม์ เมื่อปี ๒๕๐๐ เป็นหนังสือเล่มแรกเล่มเดียวของ จิตร ภูมิศักดิ์ ที่ได้ตีพิมพ์ขณะที่เขายังมีชีวิต สิบห้าปีต่อมา กลุ่มนักศึกษาในยุคแสวงหา จัดพิมพ์ซ้ำอีกครั้งในนามสำนักพิมพ์หนังสือ โดยผนวกข้อเขียน "ศิลปเพื่อประชาชน" เข้าไว้ในเล่มเดียวกัน  ถือเป็นงานเล่มแรกของ จิตร ภูมิศักดิ์ ที่ได้รวมพิมพ์เผยแพร่หลังเขาเสียชีวิต หนังสือ ศิลปเพื่อชีวิตศิลปเพื่อประชาชน ได้รับความสนใจจากปัญญาชนคนหนุ่มสาวในยุคนั้นอย่างกว้างขวาง โดยส่วนใหญ่ยังไม่รู้ว่าผู้เขียนที่ชื่อ ทีปกร นั้นเป็นใคร ? อยู่ที่ไหน ?   หลังชัยชนะจากการต่อสู้ ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ หนังสือที่มีเนื้อหาว่าด้วยการวิเคราะห์ชนชั้นทางสังคมมาเป็นทฤษฎีชี้นำการวิพากษ์ศิลปวรรณคดีเล่มนี้ ทวีอิทธิพลยิ่งขึ้นในหมู่นักศึกษาปัญญาชนหัวก้าวหน้า เป็นเหมือนประทีปนำทางในการสร้างสรรค์งานศิลปวรรณกรรมของนักเขียน ศิลปิน แห่งยุคสมัย ในเวลาต่อมาแนวคิดนี้ยังสืบเนื่องมาเป็นต้นธารของบทเพลงในสายเพื่อชีวิต "ศิลปะเพื่อชีวิต" ถูกชูเป็นธงนำในการเปิดแนวรบทางวัฒนธรรมกับชนชั้นนายทุน จักรวรรดินิยมอเมริกา และชนชั้นปกครองผู้กดขี่ ทั้งรุกรบกับวรรณกรรมรักเพ้อฝันของชนชั้นศักดินาอย่างจริงจังแบบเผชิญหน้า พร้อมกันนั้น กลุ่มนักศึกษาฝ่ายก้าวหน้าตามมหาวิทยาลัย ได้สืบค้นผลงานเขียนของเขาที่เคยตีพิมพ์อยู่ในที่ต่าง ๆ มาจัดพิมพ์เป็นเล่ม ทุกเล่มได้รับการตอบรับอย่างเร่าร้อนในเวลาอันรวดเร็ว ผลงานเหล่านั้นได้แก่ บทวิพากษ์ ว่าด้วยศิลปวัฒนธรรม จัดพิมพ์โดยฝ่ายศิลปวัฒนธรรม สโมสรนิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย (สจม.) ในปี ๒๕๑๗  นิราศหนองคาย วรรณคดีที่ถูกสั่งเผา พิมพ์ออกมา ๒ ครั้ง ในช่วงสามเดือนสุดท้ายของปี ๒๕๑๘  บทวิเคราะห์วรรณกรรมยุคศักดินา ของ ทีปกร ศิลปินนักรบของประชาชน ตีพิมพ์ ๓ ครั้ง ในช่วง ๓ ปี (๒๕๑๗-๒๕๑๙) โดยชมรมหนังสือแสงตะวัน รวมทั้ง รวมบทกวีและงานวิจารณ์ศิลปวรรณคดีของ กวีการเมือง  งานกวีที่จิตรเขียนระหว่างถูกคุมขังที่คุกลาดยาวในยุคเผด็จการครองเมือง ที่ข้ามกาลเวลามาเป็นต้นแบบการเขียนกาพย์กลอนการเมืองของนักกวี ยุคชักธงรบ ช่วงปลายทศวรรษ ๒๕๑๐  ผลงานสำคัญอีกชิ้นที่ได้รับการตีพิมพ์ซ้ำ ๔ ครั้ง จำนวนรวมมากกว่าหมื่นเล่ม ในช่วง ๓ ปีประชาธิปไตยเบ่งบาน คือ โฉมหน้าศักดินาไทย  เป็นบทความที่จิตรเขียนในยุคที่ประเทศไทยอยู่ในสภาพกึ่งเมืองขึ้นกึ่งศักดินา ในนามปากกา สมสมัย ศรีศูทรพรรณ  โฉมหน้าศักดินาไทย ก่อกระแสวิพากษ์วิจารณ์ได้อย่างร้อนแรงตั้งแต่แรกเผยแพร่ เนื่องจากเป็นงานแหวกวงล้อมออกจากการเขียนงานทางประวัติศาสตร์ "สกุลดำรงราชานุภาพ" อันเป็นวิธีการหลักของนักประวัติศาสตร์ไทย มาสู่การศึกษาประวัติศาสตร์เพื่อเป้าหมายแห่งการเปลี่ยนแปลงสังคมให้ดีขึ้นและเอื้อประโยชน์ต่อชนส่วนใหญ่ที่ถูกเอารัดเอาเปรียบ นอกคอกที่สุดตรงที่หนังสือเล่มนี้ใช้ลัทธิมาร์กมาเป็นเครื่องมือในการวิเคราะห์สังคม หนำซ้ำยังนำออกเผยแพร่ในห้วงยามที่การป้ายสีคอมมิวนิสต์ตามแบบฉบับของ ลัทธิแม็คคาร์ที กำลังระบาดรุนแรงในสังคมไทย จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 13:50:56

ความคิดเห็นที่ 40 ก่อนฟ้าแจ้งของวันรุ่งขึ้น จิตร ภูมิศักดิ์ ถูกเจ้าหน้าที่บุกจับกุมถึงห้องนอน ช่วงเวลา ๖ ปีกว่าหลังจากนั้น เขาถูกขังอยู่ในคุกการเมืองพร้อมกับนักหนังสือพิมพ์ นักกฎหมาย ผู้นำนักศึกษา ข้าราชการ นักการเมือง พ่อค้า ชาวนาชาวไร่ ชาวเขา ที่ถูกกวาดจับมาจากทั่วประเทศ ด้วยหาข้อเดียวกัน มีการกระทำอันเป็นคอมมิวนิสต์ และทำลายความั่นคงของรัฐทั้งภายในภายนอกราชอาณาจักร แต่ลูกกรงตะรางกักขังเขาได้แต่เพียงร่างกาย ความเป็นนักต่อสู้และความคิดจิตใจของเขายังคงเติบโตก้าวหน้าไม่หยุดยั้ง ผลงานที่ล้ำลึกและเป็นอมตะมากมายหลายชิ้นถูกสร้างจากหลังกำแพงคุก ที่เขานับเป็นมหาวิทยาลัยชีวิตอีกแห่งหนึ่ง  มหาวิทยาลัยลาดยาว เขาใช้เวลาในช่วงที่ตัวเองถูกคุมขัง ปลดปล่อยงานแปลที่อยู่ในใจ  โคทาน วรรณกรรมชิ้นเอกของนักเขียนชั้นครูนาม เปรม จันท์  แม่ ผลงานของ แมกซิม กอร์กี้ นักเขียนนามอุโฆษแห่งรัสเซีย  คนขี่เสือ วรรณกรรมยิ่งใหญ่เรื่องหนึ่งแห่งอินเดีย ของนักเขียนนาม ภวานี ภัฏฏาจารย์  ความเรียงว่าด้วยศาสนา จากต้นฉบับของศาสตราจารย์ ยอร์จ ทอมสัน  ฯลฯ ในทางการประพันธ์ จิตร ภูมิศักดิ์ ในภาคของ กวีการเมือง กวี ศรีสยาม เพื่อนเก่า เขียนบทกวีโดยนำฉันทลักษณ์โบราณมาปรับใช้อย่างสมสมัย เปิดโปงการโกงชาติปล้นประชาชนของ สฤษดิ์ ธนะรัชต์ ได้อย่างแจ่มชัด กระชับ เฉียบขาด และทรงพลัง ทำให่ได้รับความนิยมมากในห้วงยามนั้น ทั้งยังข้ามยุคสมัยมาเป็นแรงบันดาลและเป็นต้นแบบของการเขียนบทกวีการเมืองยุคหลัง ๑๔ ตุลาคม ๒๕๑๖ การทำงานเขียนของจิตรมีแม่เป็นผู้ช่วยหนุนเสริมที่สำคัญ ตั้งแต่แรกที่เขาเริ่มเขียนหนังสืออยู่ที่บ้านแม่จะคอยเอาใจใส่ดูแลเอาใจใส่ให้เขาได้ทำงานเต็มที่ กระทั่งเขาเข้าไปนั่งเขียนหนังสืออยู่ในคุก แม่ก็ช่วยเป็นธุระติดต่อเพื่อน ๆ ของเขาให้ตามที่จิตรต้องการ จัดหาข้อมูลนำไปให้ตามรายการตามที่ต้องการ รวมทั้งเป็นผู้ (แอบ) นำผลงานที่เขียนเสร็จแล้วออกมาส่งให้แก่คนที่ถูกระบุชื่อเป็นผู้รับ ที่สะท้อนว่า จิตร ภูมิศักดิ์ เป็นศิลปินก็คือ เขาเดินเข้าคุกมากับ จะเข้ เครื่องดนตรีไทยที่เขาเล่นมาตั้งแต่สมัยเรียนหนังสือ แทบทุกวันเพื่อนนักโทษจะได้ยินเสียงจะเข้ก้องกังวานไปทั่วคุก เขาอาจกำลังแต่งเนื้อหรือซ้อมเพลงอยู่กับเพื่อนนักดนตรี มาร์ชลาดยาว มาร์ชชาวนาไทย ฟ้าใหม่ ความหวังยังไม่สิ้น ทะเลชีวิต ศักดิ์ศรีแรงงาน รำวงวันเมย์เดย มนต์รักเสียงกระดึง เสียงเพรียกจากมาตุภูมิ เหล่านี้ล้วนเป็นเพลงที่กำเนิดขึ้นจากจิตรกับจะเข้ในห้วงยามที่เขาและมันถูกจองจำอยู่ด้วยกัน รวมทั้งเพลง แสงดาวแห่งศรัทธา ที่ก้องข้ามคุกและกำแพงแห่งเวลามาขับขานปลุกหัวใจคนตราบทุกวันนี้   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 14:01:24

ความคิดเห็นที่ 41 เป็นความกระจ่างที่ไม่ต้องลงรายละเอียดกันอีกแล้ว ว่าการจับกุมคุมขังหลังการปฏวัติ ๒๕๐๑ เป็นการกวาดล้างแบบ เหวี่ยงแห มีคนบริสุทธิ์ตลอดถึงชาวบ้านที่ไม่รู้อิโหน่อิเหน่ติดร่างแหมาด้วยจำนวนมาก คุกการเมืองลาดยาวกลายเป็นที่รวมของผู้คนหลากหลายอาชีพ พื้นเพ และเชื้อชาติ ในจำนวนนั้นมีพ่อลูกชาวเขาเผ่ามูเซอ และหนุ่มเชื้อสายจีนจากปักษ์ใต้รวมอยู่ด้วย   พ่อลูกจากดงดอยภาคเหนือได้รู้ภาษาไทยจากการสอนของจิตร และเขาเป็นแหล่งข้อมูลให้จิตรทำพจนานุกรมภาษาละหุเล่มแรกของเมืองไทย ซึ่งภายหลังได้ตีพิมพ์ในชื่อปก ภาษาละหุหรือมูเซอร์ กับเพื่อนหนุ่มลูกชาวจีน จิตรเป็นครูภาษาอังกฤษให้เขา และเขาเป็นครูภาษาจีนของจิตร สุดท้ายเขาได้ภาษาอังกฤษไปใช้ทำมาหากินในเวลาต่อมา และพูดถึงผู้เป็นศิษย์ว่าออกเสียงภาษาจีนได้ชัดเจนไม่แพ้เจ้าของภาษา จู่ ๆ ข้อเขียนเรื่อง พิมายในด้านจารึก ที่จิตรเคยเขียนลงพิมพ์ในนิตยสาร วงวรรณคดี เมื่อ ๑๐ กว่าปีที่แล้ว ซึ่งเป็นชิ้นที่ได้รับการยกย่องจาก ดร. วิลเลียม เจ. เก็ดนีย์ ก็มาปรากฏอยู่ในหนังสือพิมพ์สารประชน ในชื่อ ปราสาทหินพิมาย โดยผู้เขียนชื่อ จ. บรรยงค์  ซึ่งจิตรไม่เคยใช้นามปากกานี้และไม่ได้รับรู้เกี่ยวกับการตีพิมพ์ซ้ำ เขาโกรธและเสียใจที่ถูกละเมิดจากคนรู้จักกัน ลอกงานที่เขาลงแรงค้นคว้าไปรับค่าเรื่อง ขณะที่เขาตกระกำลำบากอยู่ในคุก จิตรตั้งทนายฟ้องร้อง ได้ค่าละเมิดลิขสิทธิ์ ๕,๐๐๐ บาท ส่วนหนึ่งเขาส่งให้แม่ที่บ้าน ที่เหลือเขาซื้ออาหารเลี้ยงเพื่อนในคุกกินกันอิ่มเอมไปมื้อหนึ่ง   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 14:04:42

ความคิดเห็นที่ 42 ในแง่สหวิทยาการ ที่วงการวิชาการสมัยใหม่ใฝ่ฝันหา ดูเหมือนยังไม่มีนักคิดนักเขียนไทยคนใดพิชิตความกว้างใหญ่ไพศาลขององค์ความรู้ว่าด้วยสังคมไทยเท่า จิตร ภูมิศักดิ์ ย่อหน้าที่ผ่านมา เป็นความเห็นของนักประวัติศาสตร์ ชาญวิทย์ เกษตรศิริ และย่อหน้าต่อไปนี้ก็เป็นทัศนะของเขา ในแง่ของวิชาการด้านสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์นามของ จิตร ภูมิศักดิ์ โดดเด่นขึ้นมาท้าทายพระนามของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพและหลวงวิจิตวาทการ ถึงวันเวลานี้ เรื่องที่ครั้งหนึ่งทำเนียบ นักเขียนอักษรศาสตร์ จุฬาฯ เคยจงใจทำชื่อของเขาตกหล่น จะเป็นอดีตที่ไม่มีวันหวนคืนมาอีก   ปัจจุบันชื่อของ จิตร ภูมิศักด์ เด่นสง่าอยู่ในทำเนียบ ๑๐๐ นักประพันธ์ไทย  เมื่อปี ๒๕๔๕ นายกสมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย ยกจิตรไว้เป็นหนึ่งใน ๑๖ ยอดนักเขียนไทยในอดีต  และไม่นานมานี้ ผลการศึกษาวิจัย หนังสือดี ๑๐๐ เรื่อง ที่คนไทยควรอ่าน โดยคณะวิจัยของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) ก็ทำให้คนทั้งชาติได้ประจักษ์ถึงอัจฉริยภาพของเขาอีกครั้ง จิตร ภูมิศักดิ์ เป็นนักเขียนไทยเพียงหนึ่งเดียวที่ผลงานได้รับการยกย่องให้อยู่ในทำเนียบหนังสือที่คนไทยควรอ่านมากที่สุดถึงสามเล่ม  โฉมหน้าศักดินาไทย  กวีการเมือง  ความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ เฉพาะเล่มหลัง--ความเป็นมาของคำสยามฯ มีความเป็นมาอย่างยาวไกล กว่าความหวังและคำสั่งเสียของคนเขียนจะปรากฏเป็นจริง จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 14:13:07

ความคิดเห็นที่ 43 เป็นที่ตื่นเต้นในแวดวงวิชาการ เมื่อ สุภา ศิริมานนท์ ขุดเอาต้นฉบับลายมือของ จิตร ภูมิศักดิ์ ที่เขาเก็บใส่กล่องปิดผนึกฝังไว้ใต้โคนต้นไม้ในสวนฝั่งธนฯ เมื่อ ๑๐ กว่าปีก่อน ออกมาเปิดเผย  และมูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ จัดพิมพ์ครั้งแรกในเดือนสิงหาคม ๒๕๑๙ ในชื่อ ความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอม และลักษณะทางสังคมของชื่อชนชาติ งานชิ้นเอกของจิตรไม่ทันได้แพร่หลาย ก็เกิดเหตุการณ์ ๖ ตุลาคม ๒๕๑๙  หนังสือส่วนใหญ่ถูกทำลายทิ้งด้วยอำนาจรัฐที่บ้าคลั่งกับการต่อต้านคอมมิวนิสต์ ต่อมาในปี ๒๕๒๔ ต้นฉบับถูกหยิบมาพิมพ์ใหม่ พร้อมทั้งเพิ่มภาคผนวกที่เป็นบทร้อยกรอง แต่เมื่อหนังสือเผยแพร่ออกไปก็ได้รับการทักท้วงว่า ส่วนที่เพิ่มเข้ามาไม่ใช่ส่วนหนึ่งของหนังสือเล่มนี้ จนกระทั่งภาคผนวกแท้จริงที่ชื่อ ข้อเท็จจริงว่าด้วยชนชาติขอม ถูกค้นพบ จึงได้นำมาพิมพ์ไว้ด้วยกันในการจัดพิมพ์ครั้งที่ ๓ จากปลายปากกามาสู่สายตาของผู้อ่าน หนังสือเล่มหนึ่งเล่มนี้ใช้เวลาเดินทางร่วม ๓๐ ปี ศาลพิพากษาว่าจิตรเป็นผู้บริสุทธิ์ และได้รับอิสรภาพเมื่อวันที่ ๓๐ ธันวาคม ๒๕๐๗  ต้นฉบับลายมือเรื่อง ความเป็นมาของคำสยาม ไทย, ลาว และขอมฯ ความยาวกว่า ๖๐๐ หน้ากระดาษ เป็นสมบัติชิ้นหนึ่งที่เขาถืออกมาจากมหาวิทยาลัยลาดยาว เขาใช้ไม่ถึงปี ในบ้านหลังใหม่ของครอบครัวที่ซอยศิวาลัย งามวงศ์วาน เขียน ข้อเท็จจริงว่าด้วยชนชาติขอม คงหลังจากที่ตัดสินใจอย่างแน่ชัดแล้ว เขาก็เอาต้นฉบับส่วนแรกไปฝากไว้กับ สุภา ศิริมานนท์  "หากมีโอกาสพิมพ์ให้ผมด้วย" แล้วเขาก็เดินทางไปสู่สมรภูมิในป่าเขา ในช่วงปลายปี ๒๕๐๘ หลังจากรู้ตัวว่าทางเดินในเมืองมีผู้ไม่หวังดีติดตามอยู่ทุกฝีก้าว  ห้วงยามนั้นเมืองไม่เหลือที่ทางสำหรับผู้มีความคิดเสรีที่เห็นแตกต่างไปจากรัฐบาล โลกที่แบ่งขั้วบังคับให้คนต้องเลือกข้าง   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 14:17:38

ความคิดเห็นที่ 44 ตั้งแต่ # ๓๖ - # ๔๓ เรียบเรียงจากบทความเรื่อง ชายคนนี้ชื่อ จิตร  ภูมิศักดิ์ นิตยสาร สารคดี ฉบับที่ ๒๓๑ พฤษภาคม ๒๕๔๗ ปีที่ ๒๐ http://www.sarakadee.com/web/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=56 จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 14:22:58

ความคิดเห็นที่ 45 ผลงานบางส่วนของ จิตร ภูมิศักดิ์ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 7 พ.ค. 54 16:29:51

ความคิดเห็นที่ 46 ขอแชร์ เรื่องบางด้านของจิตรตอนที่ท่านอยู่ในป่า  จากการพูดคุยกับคนที่อยู่ในป่าสมัยนั้น      แม้ว่าในเมืองป่าคอนกรีต  จิตร  ภูมิศักดิ์ จะเป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง  ทั้งในแง่ผลงานและเรื่องราวชีวิตของท่าน   แต่ในป่าที่ท่านเข้ามาร่วมการปฏิวัติร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย   ท่านดูเหมือนจะไม่ค่อยเป็นที่รู้จักหรือ popular เช่นในเมือง  อาจจะเนื่องจากสมัยที่ท่านเข้าร่วมการปฏิวัติ พรรคคอมมิวนิสต์ยังมีกำลังน้อยมาก  คงจะมีอยุ่ในป่าภาคอิสานเหนือสมัยนั้นคงไม่กี่ร้อยคน  ประกอบกับสหายส่วนใหญ่ก็เป็นสหายชาวนาเป็นหลัก   สหายนำ(ในภาคอีสานเหนือ)ส่วนมากก็ผู้นำกรรมกรหรือครูประชาบาล  ผลงานของจิตร ในสมัยนั้นยังไม่ได้ปรากฏต่อสายตาของคนไทยโดยเฉพาะอย่างยิ่งสหายในป่า         สหายที่เคยอยู่รุ่นราวคราวเดียวกับจิตร  เมื่อมาถึงยุคที่ผู้เล่าเรื่องนี้ให้ฟัง  ก็กลายเป็นรุ่นลุงไปเสียแล้ว  รุ่นลูกหลัง ๆ จึงห่างข้อมมูลไปมาก   ถึงอย่างไรก็ดีเรื่องราวของจิตร ภูมิศักดิ์  ก็มีการเล่าสู่กันฟังกันในป่า อาจเป็นเพราะหลัง 14 ตุลา พรรคคอมมิวนิสต์เพิ่งจะได้ตระหนักดีถึงคุณค่าและความเป็นอัจฉริยะของท่าน  สหายชาวนารุ่นหลังจึงรู้จักชื่อของจิตร  เพียงแต่ผิวเผิน  ว่าเป็นปัญญาชนรุ่นแรก ๆ ที่เข้าป่ามาร่วมการปฏิวัติ        สหายป่าจะรู้จักว่าจิตร  เป็นผู้แต่งเพลง ภูพานปฏิวัติ เพราะท่านเดินทางผ่านหน้าผาแห่งหนึ่งที่ภูพาน (อีสาน แถวสกลนคร)  ท่านได้ยินเสียงลมพัดผ่านหน้าผาเสียงดังหวิว หวือ ก้เลยเกิดมีอารมย์สุนทรี  แต่งเพลงนี้ขึ้นมา กับเรื่องราวการเสียชีวิตของท่านตอนที่ท่านถูกกำนันบ้านหนองกุง ยิงเสียชีวิตที่คันนาแถบนั้นก็จะถูกเล่าต่อ ๆ กันมา  เรื่องของท่านผู้เล่าไม่แน่ใจด้วยซ้ำว่าทางภาคเหนือหรือภาคใต้ที่มีสหายป่า  เรื่องของจิตร จะเป็นเรื่องที่เล่าสู่กันฟังในหมู่สหายป่าที่ไม่ได้มีพื้นฐานเป็นปัญญาชนหรือไม่  อาจจะเพิ่งเริ่มมีเมื่อเริ่มมีนักศึกษาพากันหลั่งไหลเข้าสู่ป่าเขาหลัง 6 ตุลาคม  ว่ากันจริง ๆ แล้วตำนานของท่านอาจจะไม่เป็นที่รู้จักมากไปกว่า สหาย เสถียร สหายชาวนาผู้แตกเสียงปืนแห่งการปฏิวัติวันที่ 7 สิงหาคม ของพรรคคอมมิวนิสต์ แถบอีสานเหนือเสียด้วยซ้ำ   ผู้เล่า ๆ ให้ฟังว่า  ก่อนที่สหายนักศึกษาจะพากันกลับมาสู่เมือง ช่วงนั้นเกิดความขัดแงทางความคิดกับสหายชาวนา  สหายนักศึกษาต่างก็ถูกแดกดันว่าเป้นชนชั้นนายทุนน้อย ชนชั้นปัญญาชน  เช่นเดียวกับ จิตร ภูมิศักดิ์ และหลาย ๆ คนที่ต่างก็พากันละทิ้งการปฏิวัติ     พูดถึงเพลงต่าง ๆ ที่จิตร แต่งดูสหายชาวนา(ภาคอีสาน) แทบจะไม่รู้จักเอาเสียเลย  อาจจะมีที่รู้จักดีคือเพลงภูพานปฏิวัติ เนื่องจากวิทยุคลื่นสั้น สปท. ของพรรคคอมมิวนิสต์ ใช้เป็นเพลงเปิดสถานนี จึงรู้จักสักหน่อย  แต่นอกนั้นสหายชาวนาเหล่านั้น  เทบจะไม่เคยได้ยินชื่อ  หรืออาจจะร้องได้งู ๆ ปลา ๆ เนื้อผิดบ้างถูกบ้าง เนื่องจากว่ารสนิยมการฟังเพลงไม่เหมือนกับชาวกรุง  คือพวกสหายเหล่านี้ชอบเพลงแบบลูกทุงอีสานหรือหมอลำมากกว่า     ผมเคยแวะไปดูเจดีย์เก็บอัฐิของท่านที่วัดในหมู่บ้านบริเวณที่ท่านเสียชีวิต  ตอนนั้นยังไม่ได้มีการจัดงานรำลึกถึงท่าน  ดูแล้วก็เป็นเจดียเล็ก ๆ เหมือนของชาวบ้านธรรมดาคนหนึ่ง  เดี๋ยวนี้ได้ข่าวว่า  ชาวบ้านจะจัดให้เป็นจุดท่องเที่ยวแห่งหนึ่ง(ไม่ยืนยันนะครับ)  เพราะมีคนไปมาหาสู่แยะขึ้นเรื่อย ๆ  อาจเป็นที่มาของรายได้ชาวบ้านแถบนั้น แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 54 12:16:52 แก้ไขเมื่อ 08 พ.ค. 54 12:14:30 จากคุณ : วรรณเกษม เขียนเมื่อ : 8 พ.ค. 54 11:46:35

ความคิดเห็นที่ 47 ขอบพระคุณ คุณวรรณเกษม ที่ช่วยให้ข้อมูลเกี่ยวกับจิตร ภูมิศักดิ์ในความรับรู้ของคนที่เคยอยู่ในป่า จิตรเข้าป่าในฐานะคนผ่านทางเพื่อไปศึกษาที่เมืองจีนตามคำขอของสหายไฟ (อัศนี พลจันทร) ข้อเท็จจริงคือจิตรไม่ได้เป็นสมาชิกของพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย ไม่ได้เป็นคนสำคัญอันใดเลยในพรรคฯ พรรคฯไม่เคยเชิดชูคุณงามความดีใด ๆ ทั้งสิ้นของจิตร  จิตรจึงไม่ใช่คน popular ในป่า จิตรมีบทบาทสำคัญในพรรคด้านศิลปวัฒนธรรม เพลงภูพานปฏิวัติที่คุณวรรณเกษมพูดถึงเป็นตัวอย่างหนึ่ง จริง ๆ แล้วก็มีอีกหลายเพลง สถูปบรรจุอัฐของจิตรสร้างโดยคุณภิรมย์ พี่สาวของจิตร ปัจจุบันอยู่ที่วัดประสิทธิ์สังวร (วัดบ้านหนองกุง) อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 8 พ.ค. 54 13:01:59

ความคิดเห็นที่ 48 เพลงภูพานปฏิวัติ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 8 พ.ค. 54 13:04:37

ความคิดเห็นที่ 49 ความคิดเห็นที่ 14 อบจ.สกลนครจัดงบประมาณในข้อบัญญัติงบประมาณ ปี2554 สำหรับจัดสร้างอนุสรณ์สถาน จิต ภูมิศักดิ์แล้วครับ จากคุณ : หมู ภูดินแดง เขียนเมื่อ : 8 พ.ค. 54 13:35:53

ความคิดเห็นที่ 50 จิตร   ภูมิศักดิ์ผู้               ทระนง ภู       ผาใหญ่ยืนยง          เปรียบได้ มิ       เคยพรั่นพะวง         ทุกข์ยาก ใดนา ศักดิ์   ศรีเสรีไซร้             มอบไว้แก่ชน อนุสรณ์สถาน จิตร ภูมิศักดิ์ จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 8 พ.ค. 54 14:33:51

ความคิดเห็นที่ 51 ขอบคุณ คุณเพ็ญชมพู ที่กรุณานำประวัติของ จิตร ภูมิศักดิ์ มาเผลแพร่อย่างมานะและกว้างขวาง ขอบคุณมากครับ จากคุณ : โลกนิติฉบับไทย เขียนเมื่อ : 9 พ.ค. 54 09:33:58

ความคิดเห็นที่ 52 ขออนุญาตจบกระทู้ในปีนี้ด้วยคำกล่าวจากวิทยากร ๒ ท่านในงานสัมมนาวิชาการ "๘๐ ปี จิตร ภูมิศักดิ์ (๒๔๗๓-๒๕๕๓)" รศ.ชูศักดิ์ ภัทรกุลวณิชย์ อาจารย์ประจำภาควิชาภาษาและวรรณคดีอังกฤษ คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ในการเคลื่อนไหวของมวลชนฝั่งเหลืองและฝั่งแดง ที่ทั้ง ๒ กลุ่มได้นำบทกวีของจิตรขึ้นอ่านบนเวที มันเกิดอะไรขึ้น ทำไมจิตร ภูมิศักดิ์ ถึงไปอยู่ได้ทั้ง ๒ เวที โดยไม่เคอะเขิน ปรากฏการณ์อย่างนี้ไม่น่าจะเกิดขึ้น เพราะคนขึ้นเวทีเสื้อเหลือง ไม่น่าจะขึ้นเวทีเสื้อแดง หรือคนขึ้นเวทีเสื้อแดงก็ไม่น่าจะขึ้นเวทีเสื้อเหลือง แล้วทำไมจิตร ภูมิศักดิ์ ถึงขึ้นได้ทั้ง ๒ เวที ทำไมเวทีเสื้อเหลืองก็อ่านบทกวีของจิตร ขณะที่เวทีเสื้อแดงก็ประกาศว่าจิตร คือวีรบุรุษของเขา จิตร เดินทางมาถึงจุดนี้ได้อย่างไร แท้จริงแล้วจิตรอาจกลายเป็นสัญญะที่ล่องลอย ใครจะหยิบฉวยไปใช้อย่างไรก็ได้ เพราะจิตร "เข้า" และ "เป็น" ได้ทุกอย่าง หรือไม่ได้เป็นอะไรสักอย่าง สภาวะที่จิตรเผชิญหน้าอยู่ คือสงครามที่ช่วงชิงว่า จิตร ภูมิศักดิ์ คืออะไร จิตร ภูมิศักดิ์ ตัวจริงตายไปแล้วเมื่อปี ๒๕๐๙ แต่จิตร ภูมิศักดิ์ ในฐานะผู้แต่งที่สร้างขึ้นใหม่มันคนละคนกัน มีการเขียนประวัติกันใหม่ ผมคิดว่าเรากำลังอยู่ในช่วงที่กำลังต่อสู้กันในเรื่องนี้ มีความพยายามจากหลาย ๆ ฝั่งที่จะช่วงชิง เพื่อจะนิยามว่าจิตร ภูมิศักดิ์ เป็นใครกันแน่ ผมคิดว่ากระบวนการนี้ยังดำเนินอยู่ และคงจะดำเนินต่อไปอีกยาวนานพอสมควร   จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 9 พ.ค. 54 11:21:44

ความคิดเห็นที่ 53 คุณบัณฑิต จันทศรีคำ บรรณาธิการบริหาร ของหนังสือเนชั่นสุดสัปดาห์ และเป็นที่รู้จักในอีกนามหนึ่ง "แคน สาริกา" ผู้เขียนหนังสือ "วาระสุดท้ายแห่งชีวิต จิตร ภูมิศักดิ์" เมื่อครั้งที่จิตรถูกเจ้าหน้าที่รัฐยิง ที่บ้านหนองกุง ในปี ๒๕๐๙ ขณะนั้นกำนันที่ล้อมปราบจิตรได้รับการเชิดชูเป็นพลเมืองดีเด่น ได้รางวัลจากรัฐบาลให้ไปดูงานต่างประเทศ แต่ปัจจุบัน เมื่อจัดสร้างอนุสาวรีย์จิตร ภูมิศักดิ์ ไว้ที่นั่น และจัดงานรำลึกเป็นประจำทุกปี จิตรก็กลายเป็นบุคคลสำคัญของท้องถิ่น เด็กๆ ต้องศึกษาเรื่องราวของจิตร ภูมิศักดิ์ ขณะที่อดีตกำนันต้องคอยหลบหนีหน้า เวลาที่มีคนเข้าไปถามไถ่ถึงเรื่องในอดีต ไม่ว่าจะถูกจัดให้เป็น "วีรบุรุษ" หรือ "ผู้ร้าย" ไม่ว่าเป็น "เหลือง" หรือ "แดง" ไม่ว่าจะเป็น "บุคคลที่ควรจดจำ" หรือ "บุคคลที่ควรลืม" แต่ในทุกครั้งที่เขากลับมา ชื่อ "จิตร ภูมิศักดิ์" ก็ก่อให้เกิดแรงสั่นสะเทือนในสังคมได้ทุกครั้ง จากคุณ : เพ็ญชมพู เขียนเมื่อ : 9 พ.ค. 54 11:40:13

ความคิดเห็นที่ 54 เล่มคห.ที่34ครับ เล่มนี้ยังอยู่หัวเตียง บ้านที่เพชรบูรณ์ ผมรักและบูชาคนที่ทำเพื่อประชาชน จากคุณ : ตะวันคราม เขียนเมื่อ : 10 พ.ค. 54 03:41:57