"ศักราช ๙๔๕ มะแมศก(พ.ศ.๒๑๒๖) ครั้งนั้นเกิดเพลิงไหม้แต่จวนกลาโหม และเพลิงนั้นลามไปถึงในพระราชวัง แลลามไหม้ไปท้ายเมือง ครั้งนั้นรู้ข่าวมาว่า ข้างหงษาทำทางมาพระนครศรีอยุทธยา"
๑ ปีก่อนประกาศอิสรภาพที่เมืองแครง ช่วงนั้นพระเจ้าอังวะก็เป็นกบฏ ทางฝ่ายหงสาวดีก็ไม่ได้ไว้ใจกรุงศรีอยุทธยา พระเจ้านันทบุเรงจึงส่งนันทสูกับราชสงคราม
(พม่าเรียกราชสังจรัน)คุมทหาร ๑๐๐๐๐ ไปตั้งยุ้งฉางอยู่ที่กำแพงเพชร ทั้งนี้น่าจะเป็นการเตรียมเสบียงไว้ใช้รบกับอยุทธยา เหมือนหงสาจะมองออกว่ายังไงอยุทธยาจะต้องกบฎสักวันหนึ่ง อีกอย่างคือเพื่อกำกับดูแลหัวเมืองฝ่ายเหนือของกรุงศรีอยุทธยาด้วย
ในเรื่องการทำทางสมเด็จกรมพระยาดำรงกล่าวว่า ให้ไทยใหญ่ทำทางตั้งแต่เมาะตะมะผ่านทางด่านแม่ละเมามาถึงกำแพงเพชร ในกรณีนี้คงเป็นการสะดวกเมื่อจะต้องทำศึกกัน
จนกระทั้งปี ๒๑๒๗ สมเด็จพระนเรศวรเสด็จไปเมืองแครง พอถึงกำแพงเพชรก็ทรงได้ข่าวว่าไทยใหญ่ที่กำแพงเพชรหนี พม่ามอญไปตามแต่ก็รบแพ้ สมเด็จพระนเรศวรรับสั่งให้หลวงโกษากับกรมการเมืองพิษณุโลกกันไม่ให้ไทยใหญ่หนี ไทยใหญ่ก็เข้ามาพิษณุโลก หลวงโกษาก็ปกป้องพวกไทยใหญ่ไว้ นันทสู ราชสงคราม สั่งให้ส่งตัวไทยใหญ่กลับมาแต่หลวงโกษาปฏิเสธอ้างว่าสมเด็จพระนเรศวรไม่อยู่ส่งให้ไม่ได้
พอเสด็จกลับจากเมืองแครง แล้วกลับจากอยุทธยาไปพิษณุโลกก็ทรงทราบเรื่องทั้งหมด ก็ไม่ทรงส่งไทยใหญ่ให้พม่า พอนันทสู ราชสงครามรู้ก็เริ่มเข้าใจว่าพระนเรศวรคงคิดแข็งข้อแล้ว อีกทั้งทรงกลับจากเมืองแครงทางด่านพระเจดีย์สามองค์แทนที่จะกลับทางด่านแม่ละเมาคงเพราะไม่อยากใหญ่หงสารู้ตัวเร็วนัก
นันทสู ราชสงครามจึงวางแผนกวาดต้อนคนกำแพงเพชรทั้งหมดกลับไปหงสาวดี สมเด็จพระนเรศวรทรงทราบจึงรับสั่งให้จับข้าหลวงพม่าที่อยู่หัวเมืองฝ่ายเหนือทั้งหมดส่งไปกรุงศรีอยุทธยา แล้วจึงมีพระราชกำหนดให้พระยาพิชัย พระยาสวรรคโลก ตามเสด็จไปรบที่กำแพงเพชรด้วยด้วย
สองพม่ารู้เลยหนี สมเด็จพระนเรศวรจึงทรงให้พระยาชัยบูรณ์ ขุนพศรี ตามไป ได้รบถึงขั้นชนช้างกัน พระยาชัยบูรณ์โดนของ้าวของนันทสูฟันนิ้วชี้ขาดแต่สุดท้ายทั้งนันทสูแลราชสงครามก็แพ้ถอยหนีไป
พระยาชัยบูรณ์กับขุนพศรี สมเด็จกรมพระยาดำรงสัณนิษฐานว่าคงเป็นพระชัยบุรีที่ได้เลื่อนขั้น กับพระศรีถมอรัตน์นั่นเอง
ศึกครั้งนี้มีความสำคัญโดยเป็นการขับไล่อำนาจของหงสาวดีที่อยู่ในอาณาจักรอยุทธยาออกไปได้อย่างสมบูรณ์ เป็นจุดเริ่มต้นของการเตรียมรับศึกเพื่อรักษาความเป็นรัฐเอกราช น่าเสียดายที่ไม่พบในภาพยนตร์เลย
แก้ไขเมื่อ 07 ต.ค. 54 11:56:01
แก้ไขเมื่อ 06 ต.ค. 54 00:07:11
ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ๓ กับประวัติศาสตร์
