รำลึกถึงยาขอบ (๓)

รำลึกถึงยาขอบ (๓)


จากข้อเขียนบทหนึ่ง ในหนังสือ “ยาขอบอนุสรณ์” กุหลาบ สายประดิษฐ์ นักเขียนผู้ยิ่งใหญ่อีกท่านหนึ่งของไทย ได้เขียนถึง ยาขอบ ให้ชื่อเรื่องว่า “ในคัคนานต์แห่งวรรณกรรมไทยได้สูญเสียนกอินทรีย์ไปตัวหนึ่ง” กล่าวถึงชีวิตของยาขอบเมื่อเริ่มเป็น นักหนังสือพิมพ์ครั้งแรก ในความดูแลของท่าน ซึ่งเป็นประวัติที่สำคัญตอนหนี่งของ ยาขอบ ที่ขยายความจากในตอนก่อน อันสมควรจะได้นำมาบันทึกไว้ในโอกาสนี้ ด้วย

เมื่อเรื่อง ผู้ชนะสิบทิศ ได้ผนึกชื่อ ยาขอบ ไว้กับริมฝีปากของคนทั้งเมืองแล้ว วันหนึ่งข้าพเจ้ากับเขานั่งรถยนต์ไปทางถนนกรุงเกษม พร้อมด้วยมิตรผู้หนึ่ง ขณะที่รถแล่นผ่านโรงเรียนเทพศิรินทร์ เขาได้ยกมือชี้ไปที่ตึกเรียน พลางพูดเปรยขึ้นว่า “โรงเรียนนี้เขาเก่งจริง” แล้วก็หัวเราะหึหึ มิตรผู้ร่วมเดินทางมองดูหน้าเขาเป็นเชิงจะขอให้เขาไขความให้กระจ่าง เขาจึงเอ่ยต่อไปว่า

“ที่โรงเรียนนี้น่ะ เรียนกับเขาแค่ ม.๔ ก็พอแล้วละคุณ เพราะเขาสามารถจะปั้นนักเรียน ม.๔ ให้เป็นนักประพันธ์ ที่มีชื่อเสียงโด่งดังขึ้นมาได้”

ข้าพเจ้าก็นั่งอมยิ้มอยู่ ด้วยเข้าใจความหมายของเขา แต่มิตรผู้ร่วมเดินทาง กลับแสดงอาการฉงนสนเท่ห์ยิ่งขึ้น ยาขอบจึงชี้มาทางข้าพเจ้า พูดว่า “ถามเขาดูเถอะ ผมไม่ได้พูดตลกนะคุณ”

ยาขอบไม่เคยมีความรู้สึกที่เป็นปมด้อยเลย ในการที่เขาได้เรียนหนังสือเพียงชั้นมัธยม ๔ เขากลับมีความภาคภูมิใจเสียอีก ที่ด้วยการเรียนเพียงเท่านั้น ได้มีนาม ยาขอบ อันระบือลือเลื่องอุบัติขึ้น ในโลกวรรณกรรมไทย

ยิ่งไปกว่านั้น เขาเคยหัวเราะร่าด้วยความชอบอกชอบใจ เมื่อข้าพเจ้าบอกเขาว่า เขาเป็นนักประพันธ์ที่ ครู ได้เก็บมาจากข้างถนน

..................................

เมื่อข้าพเจ้าไปเข้าเรียนที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ในชั้นมัธยม ๑ นั้น ได้พบยาขอบเรียนอยู่ก่อนแล้ว ข้าพเจ้าไม่คุ้นกับเขาในทางการเล่าเรียน ตัวเขาเองได้เขียนเล่าเรื่องความไม่เอาถ่าน ในการเรียนของเขาไว้แล้ว ซึ่งข้าพเจ้าได้มาทราบในภายหลัง ข้าพเจ้าคุ้นเคยกับเขาในฐานที่ข้าพเจ้าชอบลงสนาม เตะลูกหนังในเวลาหยุดพักกลางวัน และเล่นฟุตบอลล์ในตอนบ่ายเมื่อโรงเรียนเลิกแล้ว ยาขอบเป็นนักกีฬาเอกรุ่นเล็กของโรงเรียน เขาเคยแข่งขันวิ่งเร็วในการแข่งขันกรีฑาระหว่างโรงเรียน และเคยเข้าแข่งขันในทีมฟุตบอลล์รุ่นเล็กของโรงเรียน

เขาถนัดในการเล่น และความเพลิดเพลินในการเล่นได้กำเริบแกกล้า จนถึงชักนำให้เขาทิ้งโรงเรียนและหันไปขี่ม้าแข่ง และไปทำอะไรอื่น ๆ อีกที่เป็นวิสัยของเด็กพิเรนทร์ และความเป็นเด็กพิเรนทร์ของเขาก็ได้ตอบแทนเขาอย่างสมรัก กล่าวคือเมื่อย่างเข้าวัยหนุ่ม มันทำให้เขาต้องหิ้วท้องกิ่วไปเดินท่อม ๆ อยู่ริมถนน จนกระทั่งครูได้พบเข้า และช่วยรักษาโรคท้องกิ่วของเขาด้วยยาขนานที่เขาไม่ชอบรับประทาน......คือการทำงาน แต่เมื่อเป็นยามคับขัน เขาก็จำต้องกลืนยานั้นลงไป

ครู ถนิม เลาหะวิไล เคยสอนหนังสือเขาที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ วันหนึ่งครูเดินสวนศิษย์ที่ริมถนนเจริญกรุง ท่าทางที่เดินนั้นส่อว่ากำลังอิดโรย ครูจึงถามศิษย์ว่ามีงานทำหรือยัง ศิษย์ตอบว่ายัง ครูจึงบอกว่าถ้าต้องการทำงานให้ไปกับครู ศิษย์ก็หันหลังเดินตามครูไป ครูนำศิษย์เข้าไปใน ร้านพร้อมภัณฑ์

เวลานั้นคุณพร้อมเจ้าของร้านพร้อมภัณฑ์ ออกหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ สยามรีวิว มีครูถนิมเป็นบรรณาธิการ ตัวคุณพร้อมเป็นทั้งเจ้าของและเป็นผู้เขียนเรื่องลงหนังสือพิมพ์

ครูได้นำศิษย์มามอบให้แก่คุณพร้อม พร้อมด้วยคำฝากฝังว่า เอาเด็กมาให้ใช้สอยคนหนึ่ง สุดแต่จะใช้ให้เขาทำอะไรก็ได้ ครูแนะนำคุณสมบัติของเขาว่า “เป็นเด็กคล่อง” แต่ในส่วนความขยันและความมั่นคงในการทำงาน ดูเหมือนครูจะมิได้เอ่ยถึง ครูเพียงแต่กล่าวว่า “ลองใช้ เขาดู”

คุณพร้อมก็ได้รับเขาไว้ แต่จะรับเขาไว้ในตำแหน่งอะไรนั้น ดูเหมือนจะกล่าวให้ตรงความจริงได้ยาก คือจะว่าเป็นเด็กรับใช้ในกองบรรณาธิการ หรือเป็นเด็กรับใช้ในกองจัดการ หรือจะว่าเป็นผู้ฝึกหัดงานในกองบรรณาธิการ หรือจะว่าเป็นพนักงานตรวจปรู๊ฟ หรือจะว่าเป็นเด็กรับใช้ติดต่อโรงพิมพ์ หรือจะว่าเป็นผู้ช่วยบรรณาธิการ ก็กล่าวให้เป็นหนึ่งแน่ลงไปไม่ได้ เพราะว่าบรรดางานเหล่านั้น และยังมีที่มิได้ระบุลงไว้อีก ดูเหมือนว่าเขาจะได้มีส่วนด้วยทั้งหมด

การทำหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ในเวลานั้น มักจะทำกันด้วยจำนวนคนไม่เกินสองหรือสามคน ซึ่งเหมางานทั้งกองบรรณาธิการ และกองจัดการเข้าไว้ทั้งหมด ถ้าเจ้าของไม่สันทัดทางเขียนหนังสือ ก็เหมาเอางานของกองจัดการทั้งหมดไปทำ และมีบรรณาธิการอีกคนหนึ่ง แล้วก็
อาจจะมีลูกมืออีกคนหนึ่งที่เป็นผู้ช่วยทำงานสารพัดอย่าง ตามที่เจ้าของและบรรณาธิการจะขอให้ทำ

นับตั้งแต่ช่วยวิ่งไปซื้อกาแฟ และช่วยรับการปรึกษาหารือจากบรรณาธิการว่า ถ้าจะตีพิมพ์เรื่องนี้เรื่องนั้นลงไป ตำรวจจะมาลากคอเอาไป และแท่นพิมพ์จะถูกล่ามกุญแจหรือไม่ ถ้าเจ้าของเป็นผู้สันทัดในงานเขียนหนังสือ ก็จะรับหน้าที่บรรณาธิการเสียด้วย หรืออย่างน้อยก็จะเข้าร่วมการเขียนกับบรรณาธิการ

ยาขอบได้ร่วมทำงานหนังสือพิมพ์ สยามรีวิว อยู่กับคุณพร้อมได้ไม่นานนัก ความวิบัติได้เกิดแก่ตัวเขาด้วยเรื่องง่าย ๆ ซึ่งเจ้าตัวไม่เคยคิดว่ามันจะเกิดขึ้นได้ เนื่องด้วยคุณพร้อมเป็นผู้เคร่งครัดในเรื่องความตรงต่อเวลา ฝ่ายพ่อหนุ่มน้อยยาขอบดูจะไม่ประสีประสาในเรื่องนี้เลย เหตุฉะนั้นในวันหนึ่ง เมื่อยาขอบผิดเวลาที่นัดหมายงานการกับคุณพร้อม และเมื่อเขาย่างเข้าไปในร้านพร้อมภัณฑ์ แทนที่คุณพร้อมจะมอบงานให้เขา คุณพร้อมกลับมอบเงินจำนวนหนึ่งแก่เขา เป็นส่วนหนึ่งของเงินเดือนที่เขาได้ทำมาในเดือนนั้น และบอกให้เขาพักงานและกลับไปบ้านได้

การที่เขาได้มาประจำทำงานอยู่ที่หนังสือพิมพ์ สยามรีวิวรายสัปดาห์ของคุณพร้อมนั้น ก็เป็นคุณอันสำคัญแก่เขาข้อหนึ่งคือ ทำให้เขาได้กลิ่นไอของหนังสือพิมพ์ติดตัวไปเป็นครั้งแรก และด้วยกลิ่นไออันนั้นได้ทำให้ “วงศ์เฉวียง” หรือคุณ เฉวียง เศวตทัต เพื่อนนักเรียนสนิทรุ่นเดียวกันได้ระลึกถึงเขา เมื่อออกหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์การเมืองชื่อ ธงไทย วงศ์เฉวียงก็ได้ไปเก็บเอายาขอบมาจากริมถนน หรือจากที่ใดที่หนึ่ง ซึ่งเป็นเวลาที่เขากำลังท้องแห้งอยู่

############

จากคุณ	: เจียวต้าย
เขียนเมื่อ	: 24 ก.พ. 55 06:19:01