PANTIP.COM : K12113394 ถามเรื่องอยุธยาครับ [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 4

๑. ตามที่คุณ ศรีสรรเพชญ์ (Slight06) ว่าไว้ครับ

๒. อยุธยาบรรลุวัตถุประสงค์สูงสุดของการรบไปแล้วครับคือต้านทานพม่าให้ถึงฤดูน้ำหลาก เพราะคิดว่าเมื่อน้ำมาแล้ว พม่าจะถอยทัพกลับไปเอง หลังจากที่สามารถทานพม่าไว้จนกระทั่งน้ำหลาก การสะสมสเบียงอาหารในพระนครจึงบริบูรณ์ตลอดช่วงหน้าน้ำ

แต่สิ่งที่อยุธยาคาดไม่ถึงก็คือ ทัพพม่าดันไม่ยกทัพกลับ แต่ดันล้อมกรุงต่อไปไม่หนีน้ำ เมื่อหมดหน้าน้ำ อยุธยาก็หมดปัญญาที่จะออกไปเพาะปลูก หรือหาสเบียงเข้ามาเพิ่มเติมได้ อยุธยาก็ต้องรบอย่างจวนตัวและรอวันพินาศด้วยประการฉะนี้

๓. หลักฐานไทย-พม่ากล่าวไว้ต่างกัน ไทยบอกว่าเป็นทัพจากกรมหมื่นเทพพิพิธ ที่รวบรวมผู้คนราวสองหมื่นจากทางตะวันออกเช่น เมืองปราจีนฯ ฉะเชิงเทรา ชลบุรี นครนายก มาช่วยกู้กรุง แต่ไม่สำเร็จเพราะถูกพม่าแบ่งทัพมาตีจนแตกพ่าย เป็นเหตุให้กรมหมื่นเทพพิพิธเปิดหนีไปตั้งตัวที่นครราชสีมา และสามารถตั้งชุมนุมอิสระได้ที่นั่น

ส่วนพม่าเขียนไว้ว่า มีทัพหัวเมืองเหนือห้าหมื่น นำทัพจากพิษณุโลกยกลงมาช่วย แต่พม่าแบ่งทัพไปตีจนแตกพ่ายเหมือนกัน ข้อมูลจากพม่านี้วิเคราะห์กันว่าอาจเป็นการเข้าใจผิดของผู้เขียนพงศาวดารพม่า เพราะทัพเมืองเหนือส่วนใหญ่อ่อนน้อมพม่าหมดแล้ว จะมีกำลังถึงห้าหมื่นลงมาตีพม่าได้เยี่ยงไร สอดคล้องกับพฤติกรรมของเจ้าพระยาพิษณุโลกในพงศาวดารไทย ที่หลังจากเลิกทัพจากอยุธยากลับมายังเมืองของตนแล้ว ก็ไม่มีทีท่าที่จะลงมาช่วยอยุธยาอีก จนทำให้เมื่อกรุงแตก ออกญามีชื่อผู้นี้ก็สามารถตั้งตนเป็นเจ้าชุมนุมอิสระได้

๔. มี ๒ ประเด็นคือ หนึ่งแม่ทัพเก่งๆ ก็มี แต่ฝีมือการควบคุมทัพ ความเชี่ยวชาญด้านการวางกลศึกสู้ฝีมือแม่ทัพพม่าไม่ได้ เหตุเพราะแม่ทัพพม่ารบบ่อย มีความเชี่ยวชาญทางยุทธวิธีมากกว่า ส่วนแม่ทัพไทยนั้น อย่างที่รู้มาว่าแม่ทัพเก่งๆ โดนฆ่าล้างกันมาตั้งแต่สมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ จากศึกกลางเมือง แม่ทัพดีๆ มีฝีมือที่อยู่ข้าง ๒ เจ้าฟ้าโดนเก็บกันเรียบ พอมาช่วงเจ้าฟ้าดอกมะเดื่อกับเข้าฟ้าเอกทัศน์แย่งชิงราชสมบัติกัน ระบบราชการก็เกิดการผันผวนพอสมควร แม่ทัพดีๆ ก็เลยมีใช้กันน้อย การสงครามครั้งใหญ่กับราชอาณาจักรใกล้เคียง ก็ร้างรามานาน ขุนนางชั้นผู้ใหญ่ฝ่ายกลาโหม-มหาดไทย ก็เอาแต่ทำการค้าขาย ฝีไม้ลายมือด้านการทหารก็อย่างที่เห็น

อีกประการคือ ช่วงปลายอยุธยา ราชสำนักเกิดปัญหาการเรียกระดมพลเป็นอย่างมาก ตัวอย่างก็คือชาวบ้านบางระจันที่สิงห์บุรี ชายฉกรรจ์เหล่านี้ที่จริงแล้วควรถูกเกณฑ์เข้าสู่กองทัพ แต่ทำไม พวกเขาถึงไปตั้งหมู่บ้านเล็กๆ ที่สิงห์บุรี รบพม่าแต่เพียงลำพัง (วีรกรรมชาวบ้านบางระจันที่รบกับพม่านั้น เป็นเพียงการต่อสู้เพื่อป้องกันหมู่บ้านของตน มิใช่การต่อสู้เพื่อป้องกันราชอาณาจักรอยุธยาตามที่แบบเรียนสอนกันมา)

นอกจากบางระจันแล้ว ไพร่พลตามหัวเมืองใกล้เคียงหลบหนีเข้าป่าไปเสียมาก ที่อ่อนน้อมกับพม่าก็อีกบานตะไท ในพงศาวดารพม่าบอกว่า ทัพของมังมหานรธาที่มาจากเส้นทางด่านสิงขร เมื่อเอาชนะทัพหัวเมืองเช่น ประจวบฯ เพชรบุรี ราชบุรี สุพรรณบุรี กาญจนบุรี ได้แล้ว ก็สามารถเอาไพร่พลเมืองเหล่านั้นมาใช้งานในกองทัพได้ บางเมืองถึงขนาดอาสานำคนไทยเข้าร่วมกองทัพพม่ายกมาตีอยุธยาเลยด้วยซ้ำ เมืองนี้คือเมืองสุพรรณบุรี เจ้าเมืองสุพรรณบุรียกทัพมารบกับทัพอยุธยาถึงขนาดเจ้าเมืองสุพรรณฯ ชนช้างกันกับแม่ทัพอยุธยา แต่ถูกปืนตายคาคอช้าง

นี่แค่หัวเมืองทางใต้ ที่อยุธยาสูญเสียไพร่พลมากมายให้กับทัพพม่า หัวเมืองเหนือหลายเมืองก็เช่นเดียวกัน เมื่อถูกพม่าตีแตกพ่ายแล้ว อยุธยาก็ไร้กำลังทหาร จึงเหลือแต่บรรดาทหารเมืองกรุงที่ประจำการอยู่แต่ในกรุง ไม่มีประสบการณ์การรบศึกใหญ่ๆ (พงศาวดารไทยระบุไว้ตอนหนึ่งว่า คราวทัพเรือพม่ายกมาถึงธนบุรี ทัพนครราชสีมาที่ยกมาประจำการก่อนหน้านั้นและรักษาเมืองธนฯ อยู่ พอรู้ว่าทัพเรือพม่ามามากมาย เจ้าเมืองก็หนีเสียดื้อๆ ทหารนครราชสีมารบกับพม่าแป๊บหนึ่ง พอไเห็นนายตัวเองเผ่น ก็เผ่นกลับโคราชกันในวันนั้น) เมื่อประจัญบานกับพม่าครั้งใด ก็แตกพ่ายเข้ามาทุกครั้ง (ในพงศาวดารพม่ามักจะระบุจำนวนทหารไทยไว้มากกว่าทหารพม่าเสมอ วิเคราะห์ดูแล้วเป็นไปไม่ได้เลย วันนี้ทหารไทยเกือบแสน โดนพม่าหยิบมือตีแตกล้มตายแทบทั้งทัพไปครั้งหนึ่ง อีก ๒-๓ วัน ก็รวบทหารไทยอีกเกือบแสนมาสู้อีกได้ ซึ่งดูแล้วเป็นไปไม่ได้แน่นอน)

๕. อันนี้ไม่ทราบ เพราะไม่มีหลักฐานใดกล่าวถึงชะตากรรมของออกญาทุรยศผู้นั้นไว้เลย อาจจะไม่ตายดี หรืออาจจะไปมีวาสนาที่พม่าอีกก็ได้ ไม่มีใครทราบแน่...

๖. มีครับ แต่ดูๆ แล้วบรรดาชาวยุโรปที่อยู่ในอยุธยาก็คงจะมีฝีมือกลมกลืนไปกับทหารไทยเสียแล้ว อาจเพราะช่วงเวลาปลายกรุงศรีฯ ทุกผู้ทุกฝ่ายเอาแต่เน้นการค้าขาย เลยไม่ค่อยใส่ใจด้านการทหารสักเท่าใดนัก (อันนี้ผมวิเคราะห์เอง อาจจะไม่จริงก็ได้ จะพยายามหาหลักฐานอื่นๆ มายืนยันครับ)

๗. ไม่มีเลยครับ อาจจะดูสถานการณ์เพื่อเอาใจออกห่างจากการเป็นรัฐบบรรณาการของอยุธยา

๘. แผนนี้คาดกันว่าเป็นความคิดของพระมหาธรรมราชาครับ และสามารถทำได้สำเร็จเสียด้วย ถ้าไม่ได้แผนการนี้ พระเจ้าบุเรงนองคงเหยียบเข้ากรุงศรีฯ ไม่ได้แน่นอน เพราะทหารไทยในบังคับบัญชาของออกญารามณรงค์ พระมหาเทพ กับกองหนุนของพระเจ้าลูกยาเธอพระศรีเสาวราช ต้านทางพม่าเข้มแข็งยิ่งนัก ถ้าออกญาจักรรีไม่เข้ามาสวมรอย (เป่าหูสมเด็จพระมหินทร์ ให้ฆ่าพระศรีเสาวราช สับเปลี่ยนแม่ทัพ ซ้ำยังมี "พระเจ้าอยู่หัวฝ่ายใน" คอยลอบส่งศาสตรวุธและสเบียงอาหารให้แก่พระมหาธรรมราชาในทัพพม่า) แล้วไซร้ ประวัติศาสตร์คงได้จารึกแล้วว่า กรุงศรีอยุธยา สามารถเอาชนะทัพอันเกรียงไกรของพระเจ้าสิบทิศได้ (พงศาวดารไทย - พม่าบันทึกตรงกันว่า พอกรุงฯ แตกได้ไม่กี่สัปดาห์ น้ำก็หลากเข้าท่วมกรุงฯ ดังมหาสมุทร)

๙. นโยนาบกันชนนั่นส่วนหนึ่ง นอกจากรัชสมัยสมเด็จพระนเรศวรแล้ว ก่อนหน้านี้อยุธยากับมอญก็เคยรบกันนะครับ นั่นคือในรัชกาลของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๓ (พระราชโอรสของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ) ทรงยกทัพไปตีเมืองทวายและได้ชัยชนะ พงศาวดารฉบับหลวงประเสริฐกล่าวตรงกันกับพงศาวดารพม่าจนเป็นข้อยุติว่า อยุธยาได้เมืองทวายในรัชสมัยนี้

๑๐. เท่าที่ผมอ่านบันทึกต่างๆ ทั้งไทยและเทศ คงต้องทำสถิติไว้เลยครับว่า อยุธยาสามารถเกณฑ์ไพร่พลได้มากที่สุดถึงห้าแสนคนในรัชสมัยสมเด็จพระไชยราชาธิราช ซึ่งยกทัพไปตีเมืองเชียงใหม่ (บันทึกของปินโต้)

รองลงมาเป็นบันทึกของเอกสารดัตช์ บันทึกว่า "ะหว่างที่มีเรื่องยุ่งๆ กับพวกญี่ปุ่น บุคคลผู้มีชื่อเสียงคนหนึ่ง ชื่อเจ้าฟ้าธนะ (Tioufa Tanaw) ผู้ที่ไปจากที่นี่ไปอยู่กับพวกเมืองล้านช้าง ได้ทำให้พระเจ้าล้านช้างทรงหลงเชื่อว่า พระเจ้าแผ่นดินสยามทรงถูกพวกญี่ปุ่นปลงพระชนม์เสียแล้ว และว่าพวกญี่ปุ่นครองเมืองไว้ ดังนั้นพระเจ้าล้านช้าง (LangJJander – King) ผู้ทรงเดชานุภาพจึงได้ทรงเกณฑ์ไพร่พลเพื่อมาพยายามขับไล่พวกญี่ปุ่นออกจากประเทศสยาม แล้วจะเข้าครอบครองประเทศสยามเสียเอง...(คนที่จะเข้าครองสยามเสียเองนี้ในความหมายของฮอลันดาข้าพเจ้าคิดว่าไม่ใช่พระเจ้าล้านช้าง แต่เป็นเจ้าฟ้าธนะ : ผู้เขียน)

ตอนแรกพระเจ้าล้านช้างทรงถูกต่อต้านเพียงเล็กน้อยระหว่าง ๔ เดือน พระองค์ทรงหยุดพักตั้งค่ายใกล้ๆ กับเมืองละโว้ชั่วระยะเดินทางจากที่นี่ ๑ วัน และบอกมาให้พระเจ้าแผ่นดินสยามทราบว่าพระองค์เสด็จมาช่วยสู้รบกับพวกญี่ปุ่น แต่พระเจ้าแผ่นดินสยามไม่ทรงเชื่อ วันที่ ๑๒ มีนาคม พระเจ้าแผ่นดินสยามทรงยกกองทัพของพระองค์ทั้งหมดไปต่อสู้กับพวกล้านช้าง และในที่สุดพระองค์ก็ทรงตั้งค่าย ๕ ไมล์ พระเจ้าแผ่นดินสยามทรงขอร้องให้เราช่วยเหลือ เราจึงรวบรวมกำลังกันในวันที่ ๒๔ แล้วก็ยกไปสมทบ ณ ที่ๆ ห่างจากพวกล้านช้าง ๓ ไมล์ พระเจ้าแผ่นดินทรงพอพระทัยมากที่เห็นเรากับปืนใหญ่ ๒ กระบอก ซึ่งเจ้าชายได้ประทานให้เรา และนำเรามาด้วยตามขอร้องของพระองค์ วันที่ ๓๐ มีนาคม พระองค์ทรงยกทัพต่อไป และตั้งพระทัยจะบีบบังคับข้าศึกให้มารบกันและถ้าไม่ออกมารบ ก็จะโจมตีค่าย...

ก่อนคืนที่พระเจ้าล้านช้างจะทรงหลบหนีไป พระองค์ได้ทรงส่งพวกผู้หญิงและเด็กไปเป็นเวลา ๔ วันแล้ว กำลังพลของกองทัพพระเจ้าล้านช้างมีทหารหนึ่งแสนคน ม้าห้าพันตัว และช้างไม่กี่เชือก พระเจ้าแผ่นดินสยามทรงสามารถต่อต้านพระเจ้าล้านช้างด้วยกำลังทหารสองแสนคน และช้างสามพันเชือก ในบรรดาช้างเหล่านี้มีอยู่ ๕๐๐ เชือกที่สันทัดในการสงครามมาก กองทัพไทยได้ติดตามตีและฆ่าทหารล้านช้างเสียเป็นจำนวนมาก ถ้าหากมุขมนตรีไทยคนใดคนหนึ่งหรือสองคนคุมทหารติดตามมาทันเวลา ต้องจับพระเจ้าล้านช้างเป็นเชลยได้แน่นอน"

รองลงมาอันดับสาม น่าจะช่วงรัชกาลสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ที่สามารถรวมกองทัพได้เรือนแสนขึ้นไปตีตองอู และอังวะในสงครามครั้งสุดท้ายของพระองค์

จากคุณ : ออกหลวงมงคล

เขียนเมื่อ : 19 พ.ค. 55 22:49:03