ความคิดเห็นที่ 1 ไม่ได้เป็นเจ้าจอมมารดาครับ แต่ยากที่จะจัดลำดับ เพราะการจัดลำดับเพิ่งมีมาสมัยกลาางรัชกาลที่ ๕ ครับ ตอนนั้น ก็ทรงเป็นหม่อมเจ้าพรรณราย  เหมือน หม่อมเจ้าหญิงรำเพยเนี่ยแหละครับ แต่บังเอิญว่า หม่อมเจ้าหญิงรำเพย ท่านขึ้นก่อน ต่อจาก พระองค์เจ้าโสมนัส เลย ได้ทรงเป็น พระนางเธอ พระองค์เจ้ารำเพยภมราภิรมย์ ครับ จากคุณ : natthaset เขียนเมื่อ : 2 ก.ย. 55 18:29:37

ความคิดเห็นที่ 2 ทรงเป็นเจ้าหญิง เป็นเจ้าจอมได้อย่างไรครับ น่าจะทรงเป็นพระภรรยาเจ้ามากกว่า (ในความคิดผม) เพราะทรงเป็นเจ้า ไม่ใช่สามัญชน จากคุณ : หน้าเเรก (HOONOGTE) เขียนเมื่อ : 2 ก.ย. 55 19:41:41

ความคิดเห็นที่ 3 ทำลิงค์ให้ http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%AA%E0%B8%B5_%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%A1_%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%AA_%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%98%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%8A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88_4 จากคุณ : Mr.Review เขียนเมื่อ : 2 ก.ย. 55 21:44:30

ความคิดเห็นที่ 4 เป็นภรรยาเจ้าครับ เพียงแต่ไม่ได้เป็นมเหษีอย่างเป็นทางการ ต่อมาได้เป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย โอรสจึงได้เป็นเจ้าฟ้า ที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ แก้ไขเมื่อ 03 ก.ย. 55 11:45:33 จากคุณ : The Little Prince เขียนเมื่อ : 3 ก.ย. 55 11:39:31

ความคิดเห็นที่ 5 หม่อมเจ้าสาย ลดาวัลย์ เมื่อดำรงฐานะพระราชภรรยาแรกเริ่มเดิมทีก็ไม่ได้เป็นพระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้า แต่คงพระสกุลยศเป็นหม่อมเจ้าเหมือนเดิมและมีพระราชโอรสธิดาเป็น พระองค์เจ้า มาเฉลิมพระยศเป็นพระอัครชายาเธอ พระองค์เจ้า และให้พระราชโอรสธิดาทรงพระยศเป็นเจ้าฟ้ากันภายหลังครับ จากคุณ : ไข่มุขราตรี เขียนเมื่อ : 3 ก.ย. 55 14:01:47

ความคิดเห็นที่ 6 สงสัยพระภรรยาเจ้าในรัชกาลที่ 4 จากคุณ : HOONOGTE เขียนเมื่อ : 3 ก.ย. 55 21:26:11

ความคิดเห็นที่ 7 หม่อมเจ้าหญิงพรรณราย ทรงมีฐานะเป็น "พระภรรยาเจ้า" อยู่แล้วครับ เพราะทรงเป็นเจ้านาย ทั้งยังไม่เคยปรากฎหลักฐานทางราชการเลยว่าได้มีการออกพระนามว่า "เจ้าจอมมารดา หม่อมเจ้าพรรณราย" แต่คนคงไปตีความกันเองว่า พระราชโอรสธิดาที่ประสูติจากท่านมียศเพียง "พระองค์เจ้า" ก็เลยคิดว่าท่านมีศักดิ์เสมอเจ้าจอมมารดา แต่ในความเป็นจริงแล้ว ท่านเป็นเจ้านายในพระราชวงศ์ แต่เนื่องจากยังมียศเป็นเพียง "หม่อมเจ้า" พระโอรสธิดาจึงไม่ได้เป็น "เจ้าฟ้า" ดังที่รัชกาลที่ 5 ทรงอธิบายไว้ในธรรมเนียมราชตระกูลในกรุงสยาม อย่างไรก็ตาม เจ้าฟ้าจิตรเจริญ ได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น "เจ้าฟ้า" ก่อนที่ "หม่อมเจ้าหญิงพรรณราย" จะได้รับการสถาปนาขึ้นเป็น "พระองค์เจ้า" ดังนั้น เจ้าฟ้าจิตรเจริญ จึงเป็นเจ้าฟ้าที่ยกชึ้นเช่นเดียวกับเจ้าฟ้าอิศราพงษ์ ดังที่ระบุไว้ในประกาศสถาปนาครับ แก้ไขเมื่อ 04 ก.ย. 55 20:49:04 แก้ไขเมื่อ 04 ก.ย. 55 20:13:15 จากคุณ : รอยใบลาน เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 55 16:56:22

ความคิดเห็นที่ 8 หม่อมเจ้าพรรณราย เพิ่งจะมาสถาปนาเป็นพระสัมพันธวงศ์เธอ ในสมันรัชกาลที่5 เข่นเดียวกับเจ้าพี่เจ้าน้องของสมเด็จพระเทพศิรินทราฯองค์อื่นๆไม่ได้มีความแตกต่างกันเลยครับ ดูเหมือนจะเป็นพระองค์เจ้าที่ยกจากหม่อมเจ้า ดังเช่นพระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประเสริฐศักดิ บุตรธิดายังคงเป็นหม่อมราชวงศ์ จากคุณ : ไข่มุขราตรี เขียนเมื่อ : 4 ก.ย. 55 17:11:53

ความคิดเห็นที่ 9 พึ่งทราบจริงๆ ครับว่ากรมพระยานริศ ทรงได้รับการสถาปนาเป็นเจ้าฟ้าก่อนที่พระมารดาจะได้รับการสถาปนาเป็นพระองค์เจ้า แต่เหตุผลที่กล่าวไว้ในคำประกาศก็ชัดเจนดีว่า หม่อมเจ้าพรรณรายนั้นเป็นพระญาติที่สนิทยิ่ง และทรงถือว่ามารดาเป็นหลานหลวงอยู่แล้วจึงสถาปนาเป็นเจ้าฟ้าได้เลย แต่ตามประกาศ กรมพระยานริศ ทรงเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ กรมขุนนริศฯ ก่อน แล้วจึงเป็น พระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้า กรมขุนนริศฯ กล่าวคือ พระองค์ไม่เคยได้รับการสถาปนาเป็น เจ้าฟ้าจิตรเจริญ แต่ทรงเป็น เจ้าฟ้า กรมขุนนริศฯ และมิได้ทรงเป็นสมเด็จด้วย แต่ทรงได้รับการสถาปนาเป็นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้า กรมพระยานริศฯ เนื่องด้วยการได้ทรงกรมพระยา หรือชั้นกรมสมเด็จพระเดิม กรณีนี้เทียบกับธรรมเนียมใหม่หลังรัชกาลที่ 4 ที่จะต้องยกมารดาเป็นพระองค์เจ้าก่อน จึงจะยกลูกเป็นเจ้าฟ้าได้ จากคุณ : The Little Prince เขียนเมื่อ : 5 ก.ย. 55 20:40:44

ความคิดเห็นที่ 10 เพิ่งกลับเข้ามาอ่านความเห็นของคุณ The Little Prince ที่ทักท้วงกรณี "เจ้าฟ้าจิตรเจริญ " ว่าไม่เคยมีพระบรมราชโองการสถาปนาเจ้าฟ้าจิตรเจริญ ข้อเท็จจริงเป็นเช่นนั้นครับ ด้วยตั้งใจจะตอบกระทู้ให้เข้าใจง่าย และเอาสั้นเข้าว่า เลยอาจจะทำให้เข้าใจผิดพลาดไป ต้องขออภัยด้วยนะครับ แต่ในอีกประเด็นหนึ่ง คือ การใช้คำนำพระนามว่า "สมเด็จ " สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระยานริศ ไม่ได้ใช้คำนำพระนามว่า "สมเด็จ" เพราะได้เลื่อนกรมเป็น "กรมพระยา" นะครับ แต่ได้รับการสถาปนาเพิ่มเติมพระเกียรติยศ เป็น "สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้า" ตั้งแต่ปี 2448 เมื่อคราวเลื่อนเป็น "กรมหลวง" แต่ภายหลังจากสถาปนาพระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย ในปี 2443 แล้วประมาณ 5 ปี แก้ไขเมื่อ 08 ก.ย. 55 20:52:32 จากคุณ : รอยใบลาน เขียนเมื่อ : 8 ก.ย. 55 20:37:30