PANTIP.COM : K3406921 มาร่วมกันรำลึกถึงพระจริยวัตรและคุณงามความดีในพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในโอกาสวันประสูติครบ 100 ปีกันดีกว่าครับ [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 20

ขอบพระคุณคุณ V_Mee ที่กรุณาเสริมครับ

ขออนุญาตนอกเรื่องพระนางเจ้าสุวัทนาฯ มาคุยกันเรื่องพระมหาอุณาโลมเล็กน้อยนะครับ

ผมเห็นต่างออกไปนะครับว่าพระมหาอุณาโลม (แบบทักษิณาวัฏ) ที่อยู่ภายใต้พระมหาพิชัยมงกุฎเหนืออักษรพระปรมาภิไธยนั้นไม่ได้หมายจำเพาะถึงรัชกาลที่ ๑ เท่านั้น เพราะแม้ในรัชกาลต่อๆ มา ลองดูตัวอย่างพัดรองที่ระลึกที่รัชกาลที่ ๕ ทรงสร้างในหลายโอกาส จะเห็นพระมหาอุณาโลมภายใต้พระมหาพิชัยมงกุฎเช่นกัน มิได้เป็นเลข ๕ แต่อย่างใด หรืออย่างอักษรพระปรมาภิไธย ป.ป.ร. ในรัชกาลที่ ๗ (แบบอักษรเรียงกันในบรรทัดเดียว) และอักษรพระปรมาภิไธย ภ.ป.ร. ในรัชกาลปัจจุบัน เป็นอาทิ จะเห็นได้ว่าเหนืออักษรจะมีพระมหาอุณาโลมแบบเวียนทักษิณาวัฏ เหมือนอย่างพระราชลัญจกรในรัชกาลที่ ๑

ฉะนั้น ในบริเวณช่องระหว่างกรรเจียกจรของพระมหาพิชัยมงกุฎ เหนืออักษรพระปรมาภิไธยย่อนั้น บางคราวเราก็จะเห็นเป็นเลขบอกรัชกาลแต่ละรัชกาลที่ต่างกันไป ในขณะที่บางคราวก็จะเห็นเป็นพระมหาอุณาโลมเหมือนกันหมด

พระมหาอุณาโลมจึงน่าจะหมายถึงพระมหากษัตริย์ (ดังเช่นรูปอุณาโลมในพระราชลัญจกรมหาโองการ เป็นต้น) มิได้จำเพาะแต่หมายถึงรัชกาลที ๑ เท่านั้น ส่วนตัวผม ผมเห็นว่าจะหมายถึงรัชกาลที่ ๑ ก็ต่อเมื่อประกอบรูปกันในแบบของพระราชลัญจกรมีกรอบล้อมรอบเป็นรูป "ปทุมอุณาโลม" เท่านั้น

ส่วนที่ว่าทางราชการได้ถวายพระมหาอุณาโลมเป็นพระราชลัญจกรรัชกาลที่ ๑ นั้นผมก็ไม่ใคร่แน่ใจนักว่าเป็นการที่ทางราชการถวายหรือไม่ เพราะจำได้เลาๆ ว่า เงินพดด้วงในสมัยนั้นก็มีการสลักพระราชลัญจกรพระมหาอุณาโลมแล้ว

อย่างไรก็ดี ในรัชกาลที่ ๖ ได้ดัดแปลงพระมหาอุณาโลมให้เวียนอุตราวัฏ เพื่อสื่อให้เป็นเลข ๖ ก็ได้ อย่างที่คุณ V_Mee กรุณาชี้แจงไว้เป็นวิทยาทานครับ

ผมมีข้อพึงสังเกตในเรื่องพระมหาอุณาโลมแบบรัชกาลที่ ๖ และเลข ๖ ที่อยู่ภายใต้พระมหาพิชัยมงกุฎเล็กน้อยครับ

หากท่านใดสังเกตดีๆ จะเห็นได้ว่า ในช่วงต้นๆ รัชกาล มีพระราชนิยมในการใช้พระมหาอุณาโลมแบบเลข ๖ ดูตัวอย่างเช่นดุมเสื้อของมหาดเล็กในรัชกาลที่ ๖ ที่ดุนเป็นรูปพระมหาพิชัยมงกุฎครอบพระมหาอุณาโลมแบบนั้น หรืออย่างอักษรพระปรมาภิไธย ว.ป.ร. นั้น รัชกาลที่ ๖ ทรงใช้พระมหาอุณาโลมเวียนอุตราวัฏเป็นเลข ๖ ประดิษฐานไว้เหนือตัวอักษร (แต่ก็เคยเห็นเป็นเลข ๖ อยู่บ้างเหมือนกัน)

แต่หากเป็นอักษรพระบรมนามาภิไธย ร.ร.๖ ซึ่งมีพระราชนิยมทรงใช้เสมอในระยะต่อๆ มา เลข ๖ เหนืออักษร ร.ร. นั้นจะกลายเป็นเลข ๖ ไทย เขียนอย่างชัดเจนตัวโตหนาทีเดียวครับ ไม่ได้ต่อยอดให้เป็นรูปของพระมหาอุณาโลมแต่อย่างใด

ในส่วนอักษรพระนาม ส. ในพระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ ๖ นั้น เท่าที่ปรากฏใช้มีอยู่หลายแบบด้วยกันตั้งแต่ก่อนเสด็จไปประทับ ณ ประเทศอังกฤษ แต่แบบที่แพร่หลายที่สุดคือ ส. รูปงูมะเส็ง ซึ่งผูกลายขึ้นใช้หลังจากเสด็จกลับจากอังกฤษแล้ว อย่างที่เห็นในภาพ

ในอักษรพระนาม ส. นั้น มีทั้ง ๖ แบบพระมหาอุณาโลมในรัชกาลที่ ๖ ต่ออยู่เหนือหางงูเช่นในภาพ นั่นเป็นแบบหนึ่ง ส่วนอีกแบบหนึ่งก็มีครับ คือเป็นส่วนหางงูเอง ตวัดปลายเป็นเลข ๖ ไทยแบบไม่ใช่พระมหาอุณาโลม ดังดูตัวอย่างได้จากพัดรองที่ระลึกซึ่งจัดทำขึ้นในงานอันเนื่องในพระองค์หลายๆ งานครับ
แก้ไขเมื่อ 11 เม.ย. 48 15:35:27

จากคุณ : . (นาย UP) - [ 11 เม.ย. 48 10:33:58 ]

ความคิดเห็นที่ 24

ขออนุญาตเรียนถึงคุณความดีของพระนางเจ้าสุวัทนาฯ ให้คุณเก่งน้อยได้ทราบคร่าวๆ ก่อนนะครับ ส่วนพระประวัตินั้นมีอยู่ยืดยาว จะพรรณนาในที่นี้คงใช้เวลามาก เชื่อว่าหลายๆ ท่านคงพอทราบพระประวัติอยู่บ้าง หากจะกรุณาก็ขอได้โปรดนำมาโพสลงให้ได้อ่านกันนะครับ

ไม่แปลกครับที่จะไม่ใคร่มีใครทราบเรื่องพระนางเจ้าสุวัทนาฯ เพราะทรงดำรงพระชนมชีพอยู่อย่างเงียบๆ แม้กระทั่งการทรงบำเพ็ญพระกุศลเพื่อสาธารณประโยชน์ก็ไม่โปรดให้ออกพระนาม

ผมขอเล่าถึงพระจริยวัตรและพระกรณียกิจของพระนางเจ้าสุวัทนาฯ กุลสตรีผู้มีกำเนิดเป็นสามัญชน และต่อมาได้กลายเป็นราชนารีผู้นี้แต่เพียงคร่าวๆ ว่า

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ แต่เดิมทรงเป็นสามัญชนครับ เป็นธิดาของพระยาอภัยภูเบศร (เลื่อม อภัยวงศ์) กับคุณเล็ก บุนนาค ต่อมาได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นเจ้าจอมสุวัทนา พระสนมเอกในรัชกาลที่ ๖ ในปี ๒๔๖๗ อันเป็นช่วงปลายรัชสมัย ครั้นปีรุ่งขึ้นก็ได้มีครรภ์พระหน่อในรัชกาลที่ ๖ และได้รับพระราชทานสถาปนาขึ้นเป็นเจ้า มีอิสริยยศที่ พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ประสูติพระราชธิดาในรัชกาลที่ ๖ คือ สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี ในวันอังคารที่ ๒๔ พฤศจิกายน ๒๔๖๘ ครั้นวันที่ ๒๖ พฤศจิกายน คือเพียงวันเดียวหลังจากประสูติพระราชกุมารี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ก็เสด็จสวรรคต

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ขณะนั้นมีพระชนมายุเพียง ๒๐ พรรษาครับ ต้องทรงรับภาระดูแลพระธิดาผู้มีพระอิสริยยศเป็นถึงสมเด็จเจ้าฟ้า ไหนจะต้องประสบกับความวิปโยคจากการสวรรคตของพระสวามี ..ลองนึกดูนะครับ สตรีวัย ๒๐ กำลังประสบความรุ่งโรจน์ในชีวิต แต่แล้วชีวิตก็กลับพลิกผันไปโดยสิ้นเชิง

บ้านเมืองช่วงนั้นไม่ค่อยจะเรียบร้อยราบรื่นนักครับ พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ต้องทรงประคับประคองพระธิดาให้รอดพ้นวิกฤตการณ์นานมาได้โดยสวัสดี มีทั้งเหตุการณ์เปลี่ยนแปลงการปกครองซึ่งต้องทรงอพยพโยกย้ายอยู่หลายหน มีแม้กระทั่งเครื่องบินตกลงมาใกล้ตำหนักที่ประทับในพระบรมมหาราชวัง

รัฐบาลในรัชกาลที่ ๗ ตีความพระราชพินัยกรรมให้ทรัพย์สินที่รัชกาลที่ ๖ ทรงกำหนดไว้พระราชทานพระหน่อซึ่งทรงคาดการณ์ว่าจะเป็นพระราชโอรสนั้น ไม่ตกแก่สมเด็จฯ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาฯ (ทั้งๆ ที่สมเด็จเจ้าฟ้าฯ ก็เป็นพระกุลทายาทแต่เพียงพระองค์เดียว ถ้าถือตามกฎหมายก็ทรงเป็นทายาทโดยธรรมที่ชอบด้วยกฎหมายที่จะได้รับพระราชมรดก) ประกอบกับเจ้านายผู้ทรงเป็นใหญ่ในยามนั้นบางพระองค์ก็ไม่ใคร่จะทรงมีพระเมตตาต่อเลือดเนื้อเชื้อไข รวมถึงบุคคลผู้เคยเกี่ยวข้องในรัชกาลที่ ๖ เท่าใดนัก พระนางเจ้าสุวัทนาฯ จึงต้องทรงประสบความเดือดร้อนจากเหตุผลดังกล่าวนั้นอยู่ไม่น้อย

เมื่อทรงสังเกตว่าพระธิดาพระอนามัยไม่สู้สมบูรณ์ก็ทรงขวนขวายในการรักษาอภิบาล จนในที่สุดก็ทรงตัดสินพระทัยเสด็จนิราศประเทศไทยไปประทับ ณ ประเทศอังกฤษ เพื่อประโยชน์แก่การศึกษาและการรักษาพระอนามัยของพระธิดา

ไม่ง่ายเลยครับที่ผู้หญิงไทยสมัยนั้น จะต้องไปดำรงชีพอย่าง "หัวหน้าครอบครัว" ตัวคนเดียวในเมืองนอก โดยต้องผดุงพระเกียรติศักดิ์ของราชนารีในพระบรมราชจักรีวงศ์ไว้ด้วย

ผมนับถือในความอดทนอดกลั้น และความรักอันบริสุทธิ์ที่พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงทุ่มเทเพื่อพระธิดามาแต่ต้นจนตลอดพระชนมชีพ ทรงอบรมสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ให้รักความเป็นไทย ประหยัดอดออม มีพระจริยวัตรอัธยาศัยอ่อนโยนงดงาม

ใครมีโอกาสได้เฝ้าสมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ และพระนางเจ้าสุวัทนาฯ ก็จะประจักษ์แจ้งแก่ถ้อยคำสรรเสริญของผมว่าไม่ได้ยกยอปอปั้นเกินจริงเลย

ขณะประทับ ณ ประเทศอังกฤษ เกิดสงครามโลกครั้งที่ ๒ ขึ้น รัฐบาลในสมัยนั้นรวมทั้งพระประยูรญาติไม่อาจส่งเงินไปถวายได้ พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงอุตสาหะเรียนรู้วิธีการจัดการทรัพย์สินกับพระสหายชาวอังกฤษ จนทรงซื้อขายหลักทรัพย์และอสังหาริมทรัพย์ หารายได้จุนเจือการดำรงพระเกียรติของพระธิดาและพระองค์เองได้อย่างสามารถ จนมีคนกล่าวว่าทรงเป็นสตรีไทยรายแรกๆ ที่มีความชำนาญในด้านนี้ กระทั่งความผาสุกของพระธิดาที่ดำรงอยู่ได้กระทั่งทุกวันนี้ กล่าวได้ว่ามีผลสำคัญมาจากทรัพย์สินที่พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงขวนขวายไว้แต่ครั้งกระโน้น

คนไทยที่อยู่ในอังกฤษร่วมสมัยนั้นได้มีโอกาสเฝ้าแหนเป็นประจำครับ ทั้งสองพระองค์ประทับอยู่อย่างธรรมดาสามัญ ใครขอเฝ้าก็โปรดให้เฝ้าได้ไม่ยากเย็น แถมยังประทานเลี้ยงเป็นอย่างดีอีกด้วย

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงเคร่งครัดเรื่องการผดุงพระเกียรติศักดิ์แห่งราชนารีอย่างมาก บรรดาข้าหลวงในตำหนักขณะประทับ ณ อังกฤษ ก็ล้วนแต่เป็นสตรีทั้งสิ้น ทรงดำรงพระองค์ได้อย่างปราศจากข้อครหานินทาใดๆ

๒๐ ปีผ่านไป สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ และพระนางเจ้าสุวัทนาฯ เสด็จนิวัตประเทศไทยเป็นครั้งแรกในปี ๒๕๐๐ จากนั้น พระกรณียกิจเพื่อประชาชนก็เพิ่มพูนขึ้นโดยลำดับครับ

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงสร้างตำหนักที่ประทับในซอยสุขุมวิท ๓๘ ประทานนามว่าวังรื่นฤดี

ใครเคยเข้าไปในวังรื่นฤดี จะเห็นได้ชัดครับว่าทรงตั้งพระทัยจะประทับอยู่อย่างสามัญชนจริงๆ ตำหนักขนาดเล็กกะทัดรัดเรียบง่ายพองาม ไม่ได้โอ่อ่าฟู่ฟ่าเลย

ผู้เคยได้เฝ้าพระนางเจ้าสุวัทนาฯ จะกล่าวเสมอว่าเสด็จพระนางฯ ทรงร่าเริงและมีมนุษยสัมพันธ์เป็นเลิศ ..รับสั่งกับคนทุกเพศทุกวัยทุกสถานภาพได้อย่างดี เวลาเสด็จเยี่ยมราษฎรต่างจังหวัดก็โปรดรับสั่งกับประชาชน รับสั่งเรียกประชาชนว่าป้า ว่ายาย อย่างอ่อนโยน ซึ่งพระจริยวัตรอันงามข้อนี้ได้ถ่ายทอดมาสู่สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ ได้อย่างครบถ้วน

สมัยพระอนามัยอำนวย สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอฯ และพระนางเจ้าสุวัทนาฯ โปรดเสด็จหัวเมืองไกลๆ เป็นประจำทุกปี
โปรดทรงบำเพ็ญพระกุศลตามวัดในหัวเมือง และนำเครื่องอุปโภคบริโภคไปประทานแก่ประชาชน

มีผู้กล่าวเสมอว่า พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงเป็นบุคคลประเภทที่เรียกกันอย่างสามัญว่าเป็น "คนสปอร์ต" คือเวลาเสด็จตามต่างจังหวัดก็ทรงจัดเลี้ยงขอบใจประทานแก่ผู้จัดการรับเสด็จ แม้แต่ค่าใช้จ่ายในการเดินทาง การเสด็จในทุกครั้งก็โปรดจะทรงรับผิดชอบเอง ไม่โปรดทรงรบกวนผู้ใด

น่าเสียดายที่ในยามที่ทั้งสองพระองค์ทรงบำเพ็ญพระกรณียกิจมากๆ เมื่อครั้งพระสุขภาพอำนวยนั้น สื่อโทรทัศน์และสื่อสารมวลชนอื่นๆ ยังไม่เจริญและยังไม่ได้เผยแพร่ภาพข่าวในพระราชสำนักเป็นกิจจลักษณะอย่างระยะหลังๆ จึงทำให้มีผู้รับรู้พระคุณูปการไม่มากนัก

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ เป็นบุคคลผู้บุกเบิกงานสังคมสงเคราะห์คนแรกๆ ครับ งานหารายได้เพื่อการกุศลครั้งแรกๆ ของเมืองไทยก็เกิดขึ้น ณ วังรื่นฤดี โดยทรงพระกรุณาประทานพระอนุญาตให้ใช้บริเวณสวนอันสวยงามของวังเป็นที่จัดงานอยู่เสมอ หารายได้สมทบองค์กรสาธารณกุศล สมาคมสตรีภาคพื้นเอเชียอาคเนย์และแปซิฟิคแห่งประเทศไทย ตลอดจนสถาบันการศึกษา เช่น การสร้างหอพักในมหาวิทยาลัยศิลปากร ได้เป็นจำนวนมาก

คนเหนื่อยกับการจัดงานก็ไม่ใช่ใครอื่นครับ นอกจากเจ้าของวังทั้งสองพระองค์ ...ต้องทรงจัด ทั้งร่วมงาน และทรงเก็บงานเอง ว่ากันว่าสนามหญ้าของวังภายหลังจากงาน จะเป็นรูๆๆ อยู่ทั่วไป เพราะสตรีสมัยนั้นนิยมสวมรองเท้าส้นเข็ม ทำให้ต้องทรงซ่อมสนามและต้นไม้ที่ยับเยินไปทุกครั้งหลังจากการจัดงาน

พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงได้รับมรดกที่ดินของพระบรรพบุรุษ คือบ้านที่ใหญ่โตและที่ดินจำนวนมากของเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม อภัยวงศ์) ในจังหวัดปราจีนบุรี แต่ไม่ทรงเก็บไว้เพื่อประโยชน์ส่วนพระองค์ ได้ประทานบ้านพร้อมที่ดินทั้งหมดแก่ทางราชการเพื่อสาธารณประโยชน์

ต่อมา ได้สร้างเป็นโรงพยาบาล แต่ไม่โปรดให้ใช้พระนามของพระองค์เป็นนามโรงพยาบาล หากแต่ได้ประทานว่า โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร ในพระอุปถัมภ์ฯ เพื่อเป็นเกียรติแก่พระบรรพบุรุษ ..ขณะนี้ก็เป็นโรงพยาบาลศูนย์ประจำจังหวัด ใหญ่โตโอ่อ่า นอกจากนี้ยังมีชื่อเสียงเรื่องการแพทย์ทางเลือก มีผลิตภัณฑ์สมุนไพรจำหน่าย เป็นที่นิยมมาก หลายท่านคงเคยเห็นสมุนไพรอภัยภูเบศรในรูปแบบต่างๆ ขายตามห้างทั้งในกรุงเทพฯ และหัวเมืองอยู่ทั่วไปนะครับ

ใครได้ผ่านไปแถวโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย จะเห็นตึกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน มีป้ายบอกนามว่าตึก "มงกุฎ-เพชรรัตน" นั่นก็เป็นอาคารอีกแห่งที่พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงสร้างไว้เพื่อสาธารณประโยชน์ ในโอกาสฉลองพระชนมายุ ๕ รอบของพระองค์ แต่ก็เห็นมั้ยครับว่าไม่โปรดให้ใช้พระนามสุวัทนาเป็นนามอาคาร แต่โปรดประทานว่ามงกุฎ-เพชรรัตน เป็นพระบรมราชานุสรณ์แด่พระสวามีและเฉลิมพระเกียรติพระธิดา

องค์กรสาธารณกุศลทั้งหลายที่ทรงอุปถัมภ์บำรุง ก็เป็นไปในพระนามของพระธิดาทั้งสิ้น

คงพรรณนาไม่หมดง่ายๆ แต่ขอยุติไว้เท่านี้ก่อน ขอให้ท่านอื่นมาช่วยเสริมเพิ่มเติมกันบ้าง ตามอัธยาศัยนะครับ
แก้ไขเมื่อ 11 เม.ย. 48 23:30:52

จากคุณ : นาย UP - [ 11 เม.ย. 48 23:18:40 ]