ความคิดเห็นที่ 1 หม่อมห้าม คือคนธรรมดาที่เป็นภรรยาหลวงหรือน้อยของเจ้านายเชื้อพระวงศ์ต่างๆ ด้วยกำเนิดเป็นหญิงธรรมดาไม่มีตระกูล จึงไม่อาจเป็นเจ้าจอมได้ เป็นได้แค่หม่อมห้าม(ใครแตะ) จากคุณ : เข้าใจว่างี้อะ - [ 16 เม.ย. 48 18:03:39 A:61.91.118.140 X: TicketID:003982 ]

ความคิดเห็นที่ 2 เอ... ใช่พวกนางสนมกำนัล(ที่มีเชื้อพระวงศ์)ของพระมหากษัตริย์รึป่าวคะ เป็นเมียน้อยอะ ไม่ชัวร์เลยซักนิดนะคะ เอาเป็นว่าคนข้างล่างตอบให้แทนละกัน จากคุณ : ทิพย์_sing_a_song - [ 16 เม.ย. 48 18:05:21 ]

ความคิดเห็นที่ 3 "...เมียเจ้าต่างกรมที่พระราชทานไปจากวังหลวง ให้เรียกว่าข้างในต่างวัง ชื่อไรก็ออกชื่อนั้น แต่ใส่ชื่อบิดา ในราชการ ไม่มีคำนำ แต่คนทั้งปวงเขาเรียกกันว่า หม่อม คำนี้จะกราบทูลไม่ได้ ต้องเรียกชื่อเดิม ถ้าเป็นเมียเจ้าต่างกรม ธรรมเนียมก็เรียกว่า นางห้าม แต่ในเวลานี้ เขาตื่นเป็นหม่อมกันมากทั้งเมียเจ้า เมียขุนนาง ไม่ว่าหม่อมเจ้าเล็กน้อย ขุนนางผู้ใหญ่ ขุนนางผู้น้อย สุดแต่เป็นเมียแล้วก็เรียกหม่อมทั้งสิ้น มันจะมาจากแหม่มฤาอย่างไรไม่รู้...." พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในประกาศฉบับหนึ่ง จากประกาศฉบับนี้ ทำให้เข้าใจว่า"หม่อม"นั้นมีได้แต่พระเจ้าอยู่หัวเท่านั้น และไม่มีคำว่า"หม่อมห้าม"อีกด้วย ที่เรียกกันเป็นแต่.......(ท้ายพระราชนิพนธ์กล่าวไว้ชัดเจนอยู่แล้ว) แต่ต้องขอรอท่าน natthaset ก่อนนะครับท่านเชี่ยวเรื่องนี้ แก้ไขเมื่อ 16 เม.ย. 48 19:18:08 แก้ไขเมื่อ 16 เม.ย. 48 18:57:25 จากคุณ : กัมม์ - [ 16 เม.ย. 48 18:53:38 ]

ความคิดเห็นที่ 4 เมียพระเจ้าแผ่นดิน ถ้าเป็นเจ้าจะใช้คำว่า พระอัครมเหสี หรือพระอัครชายา แต่ถ้าเป็นสามัญชนจะใช้เจ้าจอม (ถ้าให้กำเนิดพระโอรสธิดาจะใช้เจ้าจอมมารดา) ไม่มีการใช"้หม่อม"กับเมียพระเจ้าแผ่นดินไม่ว่ากรณีใดๆ หม่อมจะใช้กับเมียเจ้านายท่านอื่นๆที่เป็นสามัญชน จากคุณ : ===Wladyslaw Szpilman=== - [ 16 เม.ย. 48 19:48:03 ]

ความคิดเห็นที่ 5 หม่อม คือคำเรียกสตรีสามัญชนที่ได้สมรสกับเจ้านายชั้นเจ้าฟ้า, พระองค์เจ้า หรือ หม่อมเจ้า หากสตรีสามัญชนที่สมรสกับพระเจ้าแผ่นดิน(และไม่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมยกย่องขึ้นในตำแหน่งพิเศษ) เรียกสตรีผู้นั้นว่า   เจ้าจอม หากสตรีสามัญชนที่สมรสกับพระเจ้าแผ่นดิน(และไม่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมยกย่องขึ้นในตำแหน่งพิเศษ) มีประสูติกาล พระโอรส หรือ พระธิดาจึงเรียกว่า เจ้าจอมมารดา จากคุณ : vicky_aha - [ 16 เม.ย. 48 20:00:43 ]

ความคิดเห็นที่ 6 เท่าที่ทราบ หม่อมยังใช้ในกรณีนี้ี่้อีกครับ ภรรยาที่ไม่ใช่ภรรยาหลวงของเจ้าผู้ครองนครหรือพระเจ้าผู้ครองนคร ภรรยาที่ไม่ใช่ภรรยาหลวงของเจ้าพระยาหรือสมเด็จเจ้าพระยา จากคุณ : บันลือ - [ 16 เม.ย. 48 20:23:34 ]

ความคิดเห็นที่ 7 หรือเป็นการยกย่องหม่อมราชวงศ์ เช่นหม่อมราโชทัย หรือเป็นการถอดยศเจ้านาย เช่นกรณีพระองค์เจ้าไกรสร จากคุณ : บันลือ - [ 16 เม.ย. 48 20:24:53 ]

ความคิดเห็นที่ 8 แต่หม่อมราโชทัยกับหม่อมไกรสร ไม่น่าจะเป็๋นหม่อมห้าม ดัีงนั้นคำว่าห้ามจึงใสไว้่เพื่อแสดงให้เห็นว่าเป็นหม่อมที่เป็นภรรยา ไม่ใช่หม่อมแบบหม่อมราโชทัย หรือหม่อมไกรสรหรือเปล่าครับ จากคุณ : บันลือ - [ 16 เม.ย. 48 20:26:31 ]

ความคิดเห็นที่ 9 ว่าแล้วขอตอบว่าอย่างนี้ครับ ขออ่านตำรา เดี๋ยวมาตอบนะค้าบ อิอิ จากคุณ : natthaset - [ 16 เม.ย. 48 20:32:11 ]

ความคิดเห็นที่ 10 อ่อ เห็นคุณบันลือพิมพ์มา ผมขออธิบายอย่างนี้นะคับ เรื่องหม่อมนั้น ข้าพเจ้าเห็นว่า มีอยู่สี่ประการครับ 1. หญิงสามัญ ที่เป็นภริยา ใน เจ้าฟ้า(เช่น หม่อมศรีรัศมิ์ มหิดล ณ อยุธยา ใน สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร) พระองค์เจ้า(เช่น หม่อมประยูร โสณกุล ณ อยุธยา ใน พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร) หม่อมเจ้า(หม่อมชลาศัย ยุคล ณ อยุธยา ในหม่อมเจ้าฐิติพันธุ์ ยุคล) เป็นต้น 2.เป็นบรรดาศักดิ์พระราชทานแก่ หม่อมราชวงศ์ผู้กระทำความดีความชอบ โดยบรรดาศักดิ์หม่อมเทียบเท่า พระยาพานทอง ของขุนนางสามัญชน เช่น หม่อมราโชทัย คือ หม่อมราชวงศ์กระต่าย อิศรางกูร หม่อมอนุวัตรวรพงศ์ คือ หม่อมราชวงศ์สิงหนัด ปราโมช หม่อมเกษมศรีศุภวงศ์ คือ หม่อมราชวงศ์ขจิต เกษมศรี หม่อมทวีวงศ์ถวัลยศักดิ์ คือ หม่อมราชวงศ์เฉลิมลาภ ทวีวงศ์ เป็นต้นครับ 3.เจ้านายชั้นสูง ที่กระทำความผิดร้ายแรง จะถอดจากฐานันดรศักดิ์ เป็น "หม่อม" เช่น "หม่อมไกรสร"(พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นรักษ์รณเรศ (พระองค์เจ้าไกรสร) หม่อมยิ่ง(พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์ อัครราชสุดา) เป็นต้นครับ 4.ใช้เรียกภรรยาชั้นรองของขุนนางชั้นผู้ใหญ่ เรียกว่า หม่อมเหมือนกัน(แบบคุณกัมม์บอกนะครับ) เท่าที่เห็นคือ บรรดาภรรยาของสมเด็จเจ้าพระยาต่างๆนะครับ เดี๋ยวขออ่านตำราเรื่องเจ้าจอมหม่อมห้ามแปปนะครับ กลัวตอบแล้วผิด เดี๋ยวมาตอบต่อ จากคุณ : natthaset - [ 16 เม.ย. 48 20:51:01 ]

ความคิดเห็นที่ 11 อื่มมาแล้วครับ ก็เป็นอย่างนี้นะครับ ขอเสริมเรื่อง"หม่อมราชนิกุล"นะครับ เรื่องโกศของหม่อมราชนิกุล พระยาได้รับพระราชทานประถมาภรณ์มงกุฎไทย ได้"โกศโถ" พระยาได้รับพระราชทานประถมาภรณ์ช้างเผือกถึงมหาปรมาภรณ์ช้างเผือก ได้"โกศแปดเหลี่ยม" หม่อมราชินิกุล ได้รับพระราชทานประถมาภรณ์มงกุฎไทย ได้ "โกศราชนิกุล" หม่อมราชิกุล ได้รับพระราชทานประถมาภรณ์ช้างเผือก ถึง มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก ได้ "โกศราชวงศ์" สมัยนี้ยังพระราชทานโกศเช่นนี้ สำหรับโกศโถ โดยหากเปนราชนิกุล จะพระราชทาน โกศราชนิกุล แต่ เรื่องพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม เป็นโกศราชวงศ์นั้นไม่มีแล้ว ครับผม (เรื่องนี้ต้องขอบพระคุณ เจ้าหน้าที่หมวดสนมพลเรือน ที่ให้ความรู้เรื่องนี้) ต่อมาเรื่องเจ้าจอมหม่อมห้ามนะครับ กระผมขออธิบายดังนี้ ชั้นแรก เรียกว่าพระสนมเอก คือ เจ้าจอมมารดา หรือเจ้าจอม ที่ทรงยกย่องให้สูงกว่าเจ้าจอมทั้งหลาย โดยพระราชทานพานหมากทองคำ มีเครื่องในเป็นทองคำ กับกระโถนทองคำหนึ่งใบ(เป็นเครื่องทองเกลี้ยง แต่หากเป็นราชนิกุลหรือทรงยกย่องเป็นพิเศษ จะพระราชทานเป็นเครื่องทองลายสลัก) โดยมีลักษณะเดียวกับ ที่พระราชทานเจ้านาย แลขุนนางฝ่ายหน้า แต่มีขนาดย่อมกว่า ชั้นที่สอง เรียกว่าพระสนม เป็นเจ้าจอมมารดา หรือเจ้าจอมที่ทรงพระเมตตายกย่อง เป็นเจ้าจอมมารดา หรือเจ้าจอมชั้นสูง โดยจะพระราชทานเครื่องยศเป็นหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี ชั้นสาม เรียกว่า เจ้าจอมอยู่งาน เป็นนางอยู่งานที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นนางรับใช้ใกล้ชิดประจำพระองค์ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำ และได้ขึ้นชื่อเป็นเจ้าจอม ชั้นสี่ เรียกว่า นางอยู่งาน โบราณเรียกว่า นางกำนัล เป็นนางสำหรับ รับสั่งใช้สอยในพระราชมณเทียร หากมีความชอบ ก็จะพระราชทานหีบหมากเงินกะไหล่ทอง แต่ไม่นับเป็นเจ้าจอม ต่อมา เจ้าจอมมารดา และเจ้าจอม เจ้าจอมมารดา หมายถึง ราชนิกุล (คือ หม่อมราชวงศ์ และหม่อมหลวง) หญิงสามัญ ที่เป็นพระภรรยาในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และมีพระราชโอรส ธิดา เจ้าจอม หมายถึง ราชนิกุล หรือหญิงสามัญ ที่เป็นพระภรรยาในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว แต่ไม่มีพระราชโอรส ธิดา หม่อม หมายถึง หญิงสามัญที่เป็นภรรยาของเจ้าฟ้า พระองค์เจ้า หม่อมเจ้า หากเรียกแบบโบราณก็คือ หม่อมห้าม นางห้าม ก็คือ นางที่เป็นนางในของเจ้านาย (อาจจะเป็นเมียหรือมิใช่ก็ได้ แต่ว่า เป็นนางที่เป็นของเจ้านาย) ซึ่งห้ามจากชายอื่น ครับ ซึ่งต่างจาก นางรับใช้อื่นๆ ซึ่งอาจจะไปมีสัมพันธ์กับบุรุษอื่นได้ครับ แก้ไขเมื่อ 16 เม.ย. 48 21:46:42 จากคุณ : natthaset - [ 16 เม.ย. 48 21:32:36 ]

ความคิดเห็นที่ 12 ท่าน natthaset ครับ หม่อมที่จัดแบ่งได้ประเภท กระผมเห็นว่ายังขาดอยู่อีกอย่างนะครับ "หม่อมมุก" พระภัสดาของพระน้องนางเธอต่างมารดาในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ฝาก"หม่อมมุก"ด้วยนะครับ  ช่วยกัน ช่วยกัน ในความคิดเห็นที่ ๓ ต้องขออภัยด้วยครับ (เรื่อง"เมียพระเจ้าอยู่หัว"เพิ่งเรียงเองแท้ๆ ลืมได้) ในเรื่องประวัติเจ้าคุณพระประยูรวงศ์(แพ)--สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพ กล่าวไว้ว่า เครื่องยศนักสนมเมื่อก่อนรัชกาลที่ ๔ จะเป็นอย่างไรฉันไม่รู้แน่แต่เมื่อรัชกาลที่ ๔ นั้นมี ๕ ชั้นเป็นลำดับกัน ล้วนเป็นเครื่องใส่หมากกินทั้งนั้น ชั้นที่ ๔ ซึ่งเป็นชั้นต่ำกว่าเพื่อน เป็นหีบหมากเงินกาไหล่ทองสำหรับพระราชทาน "นางอยู่งาน" แต่โบราณดูเหมือนจะเรียกว่า " นางกำนัล"  ซึ่งทรงใช้สอยในพระราชมณเทียร ได้แต่บางคนมี่ทรงพระเมตตาในหมู่นางอยู่งาน แต่การที่ได้พระราชทานหีบหมากกาไหล่ยังไม่นับว่าเป็นเจ้าจอม ชั้นที่ ๓ เป็นหีบหมากทองคำ สำหรับพระราชทานนางในอยู่งานซึ่งทรงเลือกไว้ใช้ใกล้ชิดประจำพระองค์ ใครได้พระราชทานหีบหมากทองคำจึงมีบรรดาศักดิ์เป็น"เจ้าจอม" เรียกว่าเจ้าจอมนำหน้าชื่อทุกคน ฉันเข้าใจว่าชั้นี้ที่เรียกว่า"เจ้าจอมอยู่งาน" ชั้นที่ ๒ เป็นหีบหมากทองคำลงยาราชาวดีสำหรับพระราชทานเจ้าจอมมารดา หรือเจ้าจอมอยู่งานซึ่งทรงพระเมตตายกย่องขึ้นเป็นชั้นสูง ฉันเข้าใจว่าเรียก"พระสนม"แต่ชั้นนี้ขึ้นไป ชั้นที่ ๑ เรียกว่า"พระสนมเอก"ได้พระราชทานพานทองเพิ่มหีบหมากลงยาที่กล่าวมาแล้ว เป็นพานทองมีเครื่องในทองคำกับกระโถนทองคำด้วยใบหนึ่งเป็นเทือกเดียวพานทองเครื่องยศที่พระราชทานเจ้านายและขุนนางผู้ใหญ่ แต่ขนาดย่อมกว่าพานทองเครื่องยศฝ่ายหน้า ชั้นพิเศษ สำหรับพระราชทานพระมเหสีเทวี ซึ่งเรียกในกฎมณเฑียรบาลว่า "ภรรยาเจ้า" มีทั้งหีบและพานหมากเสวยล้วนทำด้วยทองคำลงยาราชาวดี เครื่องยศนางใน ๕ ชั้น เช่นพรรณนามาดูเหมือนจะตั้งเป็นกำหนดขึ้นเมื่อรัชกาลที่ ๔ เมื่อพระเจ้าอยู่หัวเสวยราชย์............. ตอนต่อไป(ขี้เกียจพิมพ์) ค้นดูในลิงค์นี้นะครับ(ความคิดเห็นที่ ๔๔) http://www.pantip.com/cafe/library/topic/K3401095/K3401095.html สำหรับ"ประกาศ" ที่ยกมาแสดงและเรื่องหม่อมกับหม่อมห้าม ต้องขอนุญาตอ่านให้ละเอียดก่อนครับ จะกลับมา จากคุณ : กัมม์ - [ 16 เม.ย. 48 22:25:05 ]

ความคิดเห็นที่ 13 โห หม่อมมุก พระภัสดาพระองค์กุ กรมหลวงนรินทรเทวี ผมจาแรงค์ไงละเนี่ย จากคุณ : natthaset - [ 16 เม.ย. 48 23:14:04 ]

ความคิดเห็นที่ 14 เรื่องเครื่องทองนะคับมีกฎไว้ว่า ถ้าเป็นเครื่องครบ มีพานหมาก เครื่องใน หีบหมาก ฯลฯ ทองคำลงยาราชาวดี ใช้ได้เฉพาะ สมเด็จกรมพระยา ถึงสมเด็จพระอัครมเหสี ครับ จากคุณ : natthaset - [ 16 เม.ย. 48 23:42:54 ]

ความคิดเห็นที่ 15 เรียนคุณๆ ครับ คำว่า"หม่อม" ในโบราณเป็นคำกลางที่ใช้เรียกผู้ดี ผู้ที่มีเชื้อสาย หรือ ภรรยาน้อยของขุนนางผู้ใหญ่ หรือเป็นบรรดาศักดิ์ของหม่อมราชวงศ์ ที่เทียบเท่าพระยาพานทอง กรณี "หม่อมมุก" หรือ กรมหมื่นนรินทรพิทักษ์ พระภัสดาในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นนริทรเทวี นั้นเดิมเป็นผู้ดีกรุงเก่า ชาวบ้านจึงเรียกกันว่าหม่อม เหมือนพระภัสดาในสมเด็จพระพี่นางทั้งสองพระองค์ในรัชกาลที่ 1  หรือเป็นคำที่ใช้เรียกเจ้านายที่ถูกถอดพระยศ เช่นหม่อมไกรสร หม่อมยิ่ง หรือบรรดาพระโอรสธิดา ในหม่อมไกรสร (เป็นต้น) กรณีหม่อม ในขุนนางผู้ใหญ่ นั้นไม่สามารถยกตัวอย่างได้ครับ เพราะไม่เคยเห็นชื่อ หรือได้อ่านข้อมูลแต่อย่างใด แต่กรณีภรรยาเอกของคุณนางนั้น ให้ออกว่า นาง คุณหญิง หรือท่านผู้หญิง (แล้วแต่กรณี) แล้วตามด้วยราชทินนามของสามี กรณีหม่อม บรรดาศักดิ์ หรือเรียกว่าหม่อมราชนิกูล มีด้วยกัน 24 ตำแหน่ง ที่เป็นที่รู้จัก อาทิ หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์กระต่าย อิศรากูร) หม่อมสนิทวงศ์เสนี (หม่อมราชวงศ์ตัน สนิทวงศ์) หม่อมทวีทวัลย์ศักดิ์ (พลตรี หม่อมราชวงศ์เฉลิมลาภ  ทวีวงศ์) เป็นต้น กรณีหม่อมห้าม นั้น ถือเป็นภริยาในสมเด็จเจ้าฟ้า พระองค์เจ้า และหม่อมเจ้า ตามที่คุณณัฐ เธอได้อรรถาธิบายมาแล้ว แต่ในปัจจุบัน คงได้ยินกันเพียงคำว่าหม่อม เพียงอย่างเดียว ทั้งนี้เป็นคำนำหน้าชื่อ ที่ตราไว้ในพระราชบัญญัติชื่อบุคคล ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 6 แล้วครับ จากคุณ : GeminiGuy - [ 17 เม.ย. 48 15:03:24 ]

ความคิดเห็นที่ 16 ผมเคยอ่า่น ดอกไม้สด หรือ ม.ล. บุปผา เป็นธิดา เจ้าพระยาเทเวศน์ฯ กับ หม่อมมาลัย คุณพ่อเป็น ม.ร.ว. แต่แม่เป็นหม่อม เพราะว่าำพ่อเป็นเจ้าพระยา และแม่ไม่ได้เป็นภรรยาหลวง คือไม่ใช่้ท่านผู้หญิง อีกคนที่เห็นคือ หม่อมศรีนวล ณ เชียงใหม่ี ภรรยาเจ้าราชบุตร แต่เข้าใจว่าไม่ใช่ภรรยาคนแรก คิดว่าคนแรกเป็นเจ้า ชื่ออะไรจำไม่ได้ครับ จากคุณ : บันลือ - [ 17 เม.ย. 48 15:36:21 ]

ความคิดเห็นที่ 17 ยังมี"หม่อม"อีกอย่างหนึ่งครับ (เพิ่งนึกออก) "....อ้ายขุนช้างมาบอกกับแม่น้อง......ว่าหม่อมไปเชียงทองไม่มาได้ เสียทัพยับตายกระจายไป................อ้ายลาวแทงทิ้งไว้ที่กลางดอน..." "หัวเราะทุกเวลา ปรมา ลาภา" ท่านหม่อม ชอบกล่าวนะครับ เมียขุนแผน เมียพระไวย ก็เรียกผัวว่า"หม่อมขา"   สมัยแต่ก่อนคำว่า"หม่อม"คงจะเกลื่อนกล่นเลยนะครับ .................................................................................................................................................... ตรงนี้ขอเรียนถาม...ผมยังไม่เข้าใจครับ ผมค้นเรื่อง "หม่อม-หม่อมห้าม" ในหนังสือ ประชุมประกาศรัชกาลที่ ๔ ไปเจอฉบับหนึ่งความว่า ประกาศพระราชทานพระบรมราชานุญาตให้เจ้าจอมอยู่งาน กราบถวายบังคมลาออกได้ แลว่าด้วยเจ้าจอมมารดา แลหม่อมห้ามที่มีหม่อมเจ้ามีผัว (ณ วันอาทิตย์ เดือน ๑๒ ขึ้น ๒ ค่ำ ปีมะเมียสัมฤทธิ์ศก) มีพระบรมราชโอการให้ประกาศแก่ราชวงศานุวงศ์ แลข้าทูลละอองธุลีพระบาทผู้ใหญ่ผู้น้อยให้ทราบทั่วกันว่า เมื่อครั้งปีขาลฉศกนั้น ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้ประกาศมาฉบับหนึ่งแล้ว ครั้นปีมะเมียสัมฤทธิ์ศกจึงโปรดเกล้าฯให้ประกาศซ้ำมาอีก เพื่อจะให้ทราบมั่นคงตามฉบับเดิมมีเนื้อความว่า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประกาศปฎิญาณไว้เป็นความสัตย์จริง แก่เจ้าจอมอยู่งานชั้นใน ชั้นกลางชั้นนอก ทั้งปวงเว้นแต่เจ้าจอมมารดาในพระเจ้าลูกยาเธอ แลหม่อมพนักงานทุกตำแหน่ง แลเจ้าจอมเถ้าแก่ แลท่านเถ้าแก่แลนางรำบำเรอทั้งปวงทุกคน... (อีกฉบับหนึ่งความว่า) ประกาศห้ามไม่ให้หม่อมห้ามเจ้าต่างกรมมาคบนางใน พระยาบำเรอภักดิ์รับราชโองการใส่เกล้าฯทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯสั่งว่า ทุกวันนี้พระบรมวงศานุวงศ์ที่เป็นเจ้าต่างกรมแล้ว เจ้ายังไม่ได้ตั้งกรม แลหม่อมเจ้าฝ่ายข้างหน้า ต่างองค์มีบุญวาสนามาก ได้เป็นกรมหลวง กรมขุน กรมหมื่น เป็นพระองค์เจ้า เป็นหม่อมเจ้า มีนางห้ามองค์ละ ๒๐ คน ๑๔ คน ๑๕ คน ๔ คน ๕ คน ๓ คนก็มีบ้าง ลางที ห้าม เจ้าต่างกรม ห้าม เจ้ายังไม่ได้ตั้งกรม ห้าม หม่อมเจ้าเข้ามาคบหาชอบอัธยาศัยกับพระองค์เจ้า เจ้าจอม คุณ หม่อมในพระบรมมหาราชวัง แลหยิบยืมข้าวขิงทองเงินเนืองๆ ลางทีก็มานอนค้างอยู่ที่ตำหนัก ตึก เรือน พระองค์เจ้า เจ้าจอม คุณ หม่อม ในพระบรมมหาราชวัง..... .................................................................................................................................................... เรียนถามว่า เฉพาะคำว่า"หม่อม"ที่ขีดเส้นใต้นั้นหมายถึงใครครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 17 เม.ย. 48 16:28:31 ]

ความคิดเห็นที่ 18 อย่างหม่อมหลวง หม่อมราชวงศ์ ์แต่งงานกับเจ้าตั้งแต่หม่อมเจ้าขึ้นไปนี่เป็นหม่อมห้ามหรือเปล่าครับ หม่อมหลวง หม่อมราชวงศ์ นี้ถือเป็นสามัญชนในความหมายนี้หรือเปล่าครับ จากคุณ : บันลือ - [ 17 เม.ย. 48 17:11:02 ]

ความคิดเห็นที่ 19 ตรงนี้ขอตอบกระทู้ ตามที่ได้อ่านมานะครับ (ที่มา เลาะวัง--จุลลดา ภักดีภูมินทร์) จากประกาศในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องห้ามมิให้ใช้คำว่า"หม่อม"นำหน้า"ห้าม"ของเจ้านาย "....เมียเจ้าต่างกรมที่พระราชทานไปจากในวัง ให้เรียกว่าข้างในต่างวัง ชื่อไรก็ออกชื่อนั้น แต่ใส่ชื่อบิดา ในราชการ ไม่มีคำนำ แต่คนทั้งปวงเขาเรียกกันว่า"หม่อม" คำนี้กราบทูลไม่ได้ ต้องเรียกชื่อเดิม ถ้าเป็นเมียเจ้าต่างกรม ธรรมเนียมก็เรียกว่า นางห้าม แต่ในเวลานี้ เขาตื่นเป็นหม่อมกันมาก ทั้งเมียเจ้า เมียขุนนาง ไม่ว่าหม่อมเจ้าเล็กน้อย ขุนนางผู้ใหญ่ ขุนนางผู้น้อย สุดแต่เป็นเมียแล้วก้เรียกหม่อมทั้งสิ้น มันจะมาจากแหม่มฤาอย่างไรก็ไม่รู้..." (กับ พระราชกฤษฎีกาในรัชกาลที่ ๖ เรื่องคำนำหน้าสตรี เมื่อพุทธศักราช ๒๔๖๔) "ข้อ (๒) สตรีที่สามีมีบรรดาศักดิ์ชั้นพระยา แม้ผู้นั้นจะได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้าฝ่ายใน หรือมิได้รับพระราชทานก็ดี ให้ใช้คำว่า " คุณหญิง" เป็นคำนำนามประกอบกับราชทินนามของสามี ข้อ (๕) สตรีที่จะใช้คำว่า "คุณหญิง" เป็นคำนำนามได้นั้น เฉพาะแต่ผู้ที่เป็นเอกภรรยาจำพวกเดียว นอกนั้นให้ใช้คำว่า "นาง"เป็นคำนำ" .................................................................................................................................................... เพราะฉะนั้น คำว่าหม่อม-หม่อมห้าม จึงเป็นแต่คำลำลองเท่านั้น ถามว่า"หม่อมกับหม่อมห้ามต่างกันอย่างไร"(ถึงเป็นคำลำลองก็ช่าง) คุณจุลลดา ภักดีภูมินทร์ กล่าวไว้ใน "เลาะวัง" ว่า "....เมื่อก่อนโน้น เอกภรรยาของเจ้าพระยา จะได้รับพระราชทานตรา จุลจอมเกล้า ชั้น ๒ คือ ทุติยจุลจอมเกล้า(ท.จ.) ต่อมาจึงเลื่อนเป็นชั้น ๒ วิเศษ ทุติยจุลจอมเกล้าวิเศษ(ท.จ.ว.) เรียกขานกันว่า "ท่านผู้หญิง" ส่วนภรรยาอื่นนั้นเรียกว่า"หม่อม" ทั้งนี้แตกต่างจาก "หม่อมห้าม" ซึ่งเป็นเมียของเจ้านาย ตั้งแต่หม่อมเจ้าขึ้นไป   "หม่อม"ของเจ้าพระยาเรียกว่าหม่อมนั่น หม่อมนี่เฉยๆ   แต่"หม่อมห้าม"ของเจ้านายนั้นต้องระบุด้วยว่า "ใน" เจ้านายองค์ใด  เช่น หม่อม ก. ในหม่อมเจ้า ข.  หรือ หม่อม ก. ในกรมหมื่นฯ...." จาก เลาะวัง เล่ม ๒--จุลลดา ภักดีภูมินทร์ (สำหรับ เลาะวัง ทั้งชุดมี ๕ เล่มครับ มีเรื่องต่างๆน่าสนใจมาก น่าจะมีสะสมไว้นะครับ) ปิดท้ายด้วยเรื่อง"ผัวๆ-เมียๆ" ให้ปวดหัวกันเล่นๆนะครับ ในเรื่อง ประเภทของเมียในกฏหมายโบราณ ๑. เมียกลางเมือง หมายถึง หญิงที่บิดามารดากุมมือยกให้เป็นเมียชาย ๒. เมียกลางนอก หมายถึง หญิงที่ชายขอมาเลี้ยงเป็นอนุภรรยา ๓. เมียกลางทาสี  หมายถึง หญิงที่ชายไถ่ค่าตัวเอามาเลี้ยงเป็นเมีย ๔. เมียขันหมากหลวง หมายถึง หญิงที่ชายแต่งงานเป็นเมียออกหน้าออกตา จากคุณ : กัมม์ - [ 17 เม.ย. 48 17:15:48 ]

ความคิดเห็นที่ 20 ขอบคุณครับ จากคุณ : บันลือ - [ 17 เม.ย. 48 18:14:15 ]

ความคิดเห็นที่ 21 ในความเห็นผม หม่อมหลวง หม่อมราชวงศ์ ไม่ถือเป็น"หม่อม" เพราะเป็นสตรีในพระราชวงศ์ ส่วนใหญ่ก็จะใช้คำว่า "ใน" เช่น พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าจุมภฎพงษ์บริพัตร กรมหมื่นนครสวรรค์ศักดิพินิต และ หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร การออกนาม ก็เช่น หม่อมราชวงศ์พันธุ์ทิพย์ บริพัตร ในกรมหมื่นนครสวรรค์ฯ จากคุณ : natthaset - [ 20 เม.ย. 48 13:42:02 ]

ความคิดเห็นที่ 22 ท่าน Natthaset ครับ กระผมขอความรู้ด้วยครับ ในความคิดเห็นที่ ๑๗ ที่ผมโพสไว้ ไม่ทราบว่า"หม่อม"ที่ท่านเอ่ยถึงนั้น หมายถึงใครครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 22 เม.ย. 48 16:29:49 ]

ความคิดเห็นที่ 23 ผมอ่านจากหนังสือ ป้าสอนหลานของท่านหญิงดวงจิตรฯ มีการกล่าวเรื่องหม่อมๆ อาไรด้วยเล็กๆ เหนว่า ลูกหม่อมเจ้า สมัยก่อนก็เรียกหม่อม ผู้ดีมีสกุล นางข้าหลวงชั้นสูงก็หม่อม ราวๆนี้นะคับ จากคุณ : natthaset - [ 24 เม.ย. 48 00:33:14 ]

ความคิดเห็นที่ 24 ขอบพระคุณครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 24 เม.ย. 48 09:02:25 ]

ความคิดเห็นที่ 25 ต่างกันตรง หม่อมห้าม มีคำว่า"ห้าม"เพิ่มขึ้นมางัย อิอิ จากคุณ : เหอๆๆๆๆ - [ 24 เม.ย. 48 18:16:53 A:10.29.5.18 X:202.28.27.5 TicketID:015099 ]

ความคิดเห็นที่ 26 ทราบมาว่า คำว่าหม่อมราชวงศ์ หม่อมหลวง เพิ่งมีมาสมัยปลายกรุงศรีอยุธยา อ่อ หม่อมที่เป็นผู้ดีมีสกุลนั้น ก็เช่นหม่อมมุก (นายกวดหุ้มแพร) ท่านตั้งเป็น กรมหมื่นนรินทร์พิทักษ์ แต่มิได้เฉลิมพระยศเป็นพระองค์เจ้า หม่อมเรือง มิได้เป็นพระญาติวงศ์ แต่ว่าเป็นพระภราดาร่วมสาบานกับกรมพระราชวังฯสุรสิงหนาท ท่านตั้งเป็นเจ้าบำเรอภูธร และเป็นกรมหมื่นสุนทรภูเบศร์(มิได้ตั้งเป็นพระองค์เจ้าเหมือนกัน) หม่อมขุนเณร เป็นพระโอรสร่วมพระบิดาเจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศน์ แต่พระมารดามิใช่สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ(หมายถึง เจ้าฟ้าทองอิน กรมหลวงอนุรักษ์เทเวศน์ ทรงเป็นพระโอรสในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์ใหญ่ กับ ท่านบุรุษผู้หนึ่ง และท่านบุรุษผู้นั้นได้มีภริยาอีก และมีโอรสคือ หม่อมขุนเณร ครับ) เป็นพระองค์เจ้าขุนเณร พระโอรสในพระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้ากุ กรมหมื่นนรินทรเทวี และกรมหมื่นนรินทร์พิทักษ์ทรงเป็นพระองค์เจ้า ซึ่งเสมือนหนึ่งว่า สืบตระกูลทางพระมารดา จากคุณ : natthaset - [ 25 เม.ย. 48 00:56:20 ]

ความคิดเห็นที่ 27 ขออนุญาติเสริม ท่าน natthaset นิดหนึ่งครับ ใน"ปฐมวงศ์" พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว กล่าวถึงเรื่อง "หม่อม" ดังนี้ครับ "....กรมสมเด็จพระเทพสุดาวดีนั้น กับทั้งพระภัสดา พระราชโอรส พระบุตรี เมื่อกรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยายังไม่แตกทำลาย จะตั้งอยู่ตำบลใดไม่ทราบถนัด ทราบแต่ว่าพระภัสดาของท่านพระองค์นั้นมีนามว่า หม่อมเสม  ได้ปรนนิบัติในราชการแผ่นดินเป็นที่ พระอินทรรักษา...." อีกตอนหนึ่งว่า "...ภรรยาเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ซึ่งเป็นป้าของพระภัสดาในกรมสมเด็จพระศรีสุดารักษ์นั้น มีบุตรกับเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ผู้หนึ่งชื่อนายฤทธิ์ นายฤทธิ์เมื่อเป็นหนุ่มเจริญแล้ว เจ้าพระยาบริรักษ์ผู้บิดาได้สู่ขอ หม่อมบุนนาค เป็นบุตรพระยาวิชิตณรงค์เจ้ากรมเขนทองซ้ายมาให้เป็นภรรยาได้แต่งงานอาวาหวิวาหมงคลกัน..." จากคุณ : กัมม์ - [ 25 เม.ย. 48 20:12:14 ]

ความคิดเห็นที่ 28 มารดาของหม่อมบุนนาคคือใครละคับ คุณกัมม์ด้วยค้นหน่อยครับ จากคุณ : natthaset - [ 27 เม.ย. 48 01:03:46 ]

ความคิดเห็นที่ 29 อ้า เหงื่อย้อยกีบเลยครับ ใน"ปฐมวงศ์"ว่า ...ฝ่ายนายฤทธิ์บุตรเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์ เมื่ออยู่กับหม่อมบุนนาคภรรยามีบุตรีหนึ่งชื่อ หม่อมอำพัน  ครั้นเมื่อกรุงเทพทวาราวดีศรีอยุธยาแตกทำลายแล้ว  พาบุตรภรรยาหนีไปเมืองนครศรีธรรมราช  เข้าพึ่งอาศัยเจ้าพระยานครศรีธรมราช  ตั้งบ้านเรือนอยู่ตำบลบ้านสามอู่เหนือเมืองนครศรีธรรมราชขึ้นมาประมาณทาง ๑๐๐ เส้น  ครั้งนั้นเจ้าพระยานครศรีธรรมราชเมื่อจะตั้งตัวเป็นเจ้าได้ปรึกษาขนบธรรมเนียมต่างๆกับนายฤทธิ์ผู้หลานเขย  เพราะนายฤทธิ์เป็นบุตรท่านเสนาบดีผู้ใหญ่เข้าใจมากในขนบธรรมเนียมราชการแผ่นดิน  เจ้าพระยานครศรีธรรมราชมีความยินดีต่อสติปัญญาความคิดอ่านของนายฤทธิ์มากนัก  เมื่อตั้งตนเป็นเจ้าแผ่นดินขึ้นแล้วจึงตั้งนายฤทธิ์ให้เป็นกรมพระราชวัง  เรียกว่าวังหน้าเมืองนครศรีธรรมราช  ท่านบุนนาคเรียกว่าเจ้าครอกข้างใน  หม่อมเจ้าอำพันนั้นเป็นพระองค์เจ้าอำพัน  กิตติศัพท์นั้นทราบมาถึงพระภัสดาของกรมสมเด็จพระศรีสุดารักษ์  จึงมีความดำริไม่เห็นชอบด้วยนายฤทธิ์ผู้เป็นญาติ  ซึ่งเป็นหลายเขยเจ้านครศรีธรรมราชมิใช่ญาติอันสนิทเข้ารับที่ตำแหน่งใหญ่  นานไปภายหน้าเห็นว่าภัยจะบังเกิด..." ภายหลัง พระภัสดาในกรมสมเด็จพระศรีสุดารักษ์(เจ้าขรัวเงิน)และกรมสมเด็จฯ  พร้อมด้วยพระธิดาสองพระองค์ล่องเรือลงมานครศรีธรรมราช  เจ้าขรัวเงินก็บอกความคิดนั้นแก่วังหน้านครศรีธรรมราช(นายฤทธิ์)  นายฤทธิ์เห็นชอบกับคำของเจ้าขรัวเงิน  รับว่าจะค่อยคิดอ่านเอาตัวออกห่าง  เมื่อสิ้นแผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรีแล้วพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯได้เสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติ  กรมสมเด็จพระศรีสุดารักษ์(และกรมสมเด็จพระเทพสุดาวดี)ได้ตามเสด็จเข้ามาอยู่ในพระบรมมหาราชวัง  ส่วนเจ้าขรัวเงินสิ้นพระชนม์(หนังสือใช้คำนี้)ในแผ่นดินพระเจ้ากรุงธนบุรี   กรมสมเด็จพระศรีสุดารักษ์ประทับที่พระตำหนักแดง ทรงกำกับเครื่องใหญ่ในโรงวิเศษต้น และการสะดึงและอื่นๆอีกหลายอย่าง กรมสมเด็จพระเทพสุดาวดีประทับที่พระตำหนักใหญ่ ว่าราชการเป็นใหญ่ทั่วไป และทรงบัญชาการวิเศษใน พระคลังเงิน พระคลังทอง และสิ่งของต่างๆ เรื่องของ "หม่อมบุนนาค" หมดแค่นั้นครับ และไม่ได้บอกไว้ด้วยว่าตามเสด็จมาในพระบรมมหาราชวังหรือเปล่า ตามความเห็นของผม น่าจะตามเสด็จมาด้วยนะครับ ส่วน มารดาหม่อมบุนนาคชื่ออะไรนั้น  จนด้วยเกล้าครับ แต่ตั้งข้อสังเกตไว้ที่ พระราชนิพนธ์ที่ว่า "ท่านบุนนาคเรียกว่าเจ้าครอกข้างใน" ต้องพึ่ง ท่าน natthaset  ตามต่อแล้วละครับ ผมส่งได้แต่เพียงเท่านี้ ขออภัยด้วยครับ จากคุณ : กัมม์ - [ 27 เม.ย. 48 19:56:24 ]

ความคิดเห็นที่ 30 อย่างที่บอกนะครับ หม่อมใช้เรียกผู้ดีมีสกุลสมัยก่อน ค้น :  เจ้าครอก คำ :  เจ้าครอก เสียง :  เจ้า-คฺรอก คำตั้ง :  เจ้า ๑ ชนิด :  น. ที่ใช้ :   ที่มา :   นิยาม :  เจ้าโดยกำเนิด (ในชั้นหลังเรียกพระเจ้าลูกเธอว่า เจ้าครอก, ที่เป็นเจ้าฟ้า เรียกว่า เจ้าฟ้าครอก แต่คนสามัญมักเรียกเพียงหม่อมเจ้าว่า เจ้าครอก). ภาพ :   อ้างอิง :   ปรับปรุง :  98/4/2 คำว่าเจ้าครอกนั้น สันนิษฐานว่า เป็นคำเรียกเจ้านายฝ่ายในที่เป็นที่เคารพ บางทีก็ใช้เรียกเจ้านายผู้มีสกุลเป็นเจ้าทั้งฝ่ายบิดามารดาใช้มาตั้งแต่ราวอยุธยา ถึงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ เช่น เจ้าครอกวัดโพธิ์ (พระองค์เจ้ากุ กรมหลวงนรินทรเทวี ,ทรงมีวังอยู่บริเวณวัดโพธิ์,เปนพระกนิษฐา ในรัชกาลที่ ๑ แต่ต่างพระมารดา ว่ากันว่า พระมารดาในเจ้าครอกท่านนั้น คือ พระน้องนางในสมเด็จพระปฐมราชชนนี ในรัชกาลที่ ๑) เจ้าครอกทองอยู่(พระองค์เจ้าทองอยู่ ,พระชายาในกรมพระราชวังหลัง ในรัชกาลที่ ๑) ฉะนั้น ขอให้คุณกัมม์ สันนิษฐานตามข้อมูลที่ผมให้เถิด ข้อมูบางส่วน มาจาก http://vcharkarn.com/reurnthai/nhom_thai.php ของคุณพิงค์แอนเกรย์ครับผม จากคุณ : natthaset - [ 27 เม.ย. 48 22:11:47 ]

ความคิดเห็นที่ 31 สมเด็จฯเจ้าฟ้าฯ กรมหลวงศรีรัตนโกสินทร์ ทรงเรียก หม่อมเจ้าถนอม อุไรพงศ์ ว่า ‘ครอกถนอม’ และพระวิมาดาเธอ กรมพระสุทธาสินีนาฏ ทรงเรียก หม่อมเจ้าสบาย นิลรัตน์ว่า ‘เจ้าครอกสบาย’ เปนต้นครับ จากคุณ : ch@mp (natthaset) - [ 27 เม.ย. 48 22:16:53 ]

ความคิดเห็นที่ 32 เรียน ท่าน natthaset เรื่อง มารดาหม่อมบุนนาค จะตามหา ทางคำว่า "เจ้าครอกข้างใน" ก็ขาดไปเสียแล้ว และไม่ทราบว่าคำว่า"เจ้าครอก"ในพระราชนิพนธ์ จะเป็นคำเรียกแต่เฉพาะในเมืองนครหรือไม่ เพราะในบริเวณใกล้เคียงกัน(ในพระราชนิพนธ์) ว่า"ตั้งนายฤทธิ์ให้เป็นกรมพระราชวัง วังหน้าเมืองนครศรีธรรมราช  ท่านบุนนาคเรียกเจ้าครอกข้างใน หม่อมอำพันนั้นเป็นพระองค์เจ้าอำพัน" ดังนี้ จะสันนิษฐานว่าเป็นวงศ์เดียวกับราชวงศ์เลยก็ขาดหลักฐาน พอดีผมกำลังตั้งเรียง ประวัติเจ้าพระยาบดินทรเดชา ในเพชรพระมหามงกุฎ อยู่  จำเป็นต้องค้นพงศาวดารต่างๆ พบพงศาวดารเมืองพัทลุง ใน ประชุมพงศาวดาร ภาค ๑๕ ว่า คำว่า"นายฤทธิ์"ในพระราชนิพนธ์นั้น(ที่เป็นสามีหม่อมบุนนาค)เป็นแต่เพียงชื่อตำแหน่งนายเวรมหาดเล็ก  ชื่อจริงท่านชื่อ"จันทร์" และยังเป็นต้นสกุล "จันทโรจนวงศ์" อีกด้วย ในประชุมพงศาวดารภาค ๑๕ พงศาวดารเมืองพัทลุง ตอนที่ ๓ สมัยกรุงธนบุรี เริ่มความว่า "ครั้นนั้นพระราชอาณาจักรเป็นจลาจล  ต่างคนก็ตั้งตัวเป็นเจ้าเอกราช  ฝ่ายเจ้าเมืองนครศรีธรรมราชก็ถึงอนิจกรรม(เชิงอรรถว่า เข้าใจว่าคงจะถึงอนิจกรรมในกรุง ก่อนเมื่อกรุงจะแตกไม่นานนัก)  พระปลัดจึงตั้งตัวขึ้นเป็นเจ้านครศรีธรรมราชและตั้งหลวงนายฤทธิ์นายเวรมหาดเล็ก(จันทร์)หลานเขย(เชิงอรรถว่า ซึ่งภายหลังมาในรัชกาลที่ ๑ ได้เป็นเจ้าพระยาสุรินทราชาผู้สำเร็จราชการเมืองถลาง )เป็นอุปราช  ให้หลานชายเป็นผู้ว่าราชการเมืองพัทลุง ... ...ปีชวดพระเจ้าตากเสด็จขึ้นปราบดาภิเษก เป็นพระเจ้าแผ่นดินในกรุงธนบุรี ถึงปีฉลูเอกศก พ.ศ. ๒๓๑๒ (จ.ศ. ๑๑๓๑)เสด็จมาตีเมืองนครศรีธรรมราชได้......(เมื่อเมืองนครเสียให้พระเจ้ากรุงธนบุรีแล้วพระมหาอุปราปเมืองนครถูกปลดลงเป็นนายจันทร์ตามเดิม).....โปรดให้นายจันทร์มหาดเล็กมาว่าราชการเมืองพัทลุง ตั้งเมืองที่บ้านม่วง(ตำบลพระยาขันธ์เดี๋ยวนี้)  นายจันทร์ว่าราชการอยู่ ๓ ปี ถูกถอดออกจากราชการ...." ในรัชกาลที่ ๑ นายจันทร์ได้เป็นเจ้าพระยาสุรินทราชา(จันทร์)โปรดเกล้าฯให้มาสำเร็จราชการอยู่ ณ เมืองถลางกำกับหัวเมืองทะเลหน้านอก ๘ หัวเมือง -- โปรดให้หลวงนายศักดิ์(ทองขาว)นายเวรมหาดเล็กบุตรพระยาพัทลุง((คางเหล็ก)เป็นแม่กองออกมากับทัพกรุงเทพครั้งศึกแขกตีเมืองสงขลา)มารั้งเมืองพัทลุงอยู่ ๒ ปี ครั้น ปีชวดจัตวาศก โปรดให้เป็นพระยาแก้วโกรพพิไชยผู้สำเร็จราชการเมืองพัทลุง...ในรัชกาลที่ ๒ ตั้งนายจุ้ยบุตรเจ้าพระยาสุรินทราชา(จันทร์)เป็นหลวงยกกระบัตรเมืองพัทลุง นายจุ้ยหลวงยกกระบัตรเมืองพัทลุงต่อมาได้เป็นพระยาพัทลุง นายฤทธิ์หรือนายจันทร์หรือเจ้าพระยาสุรินทราชา นั้นในพงศาวดารนี้ว่าเป็นบุตรที่ ๓ ของเจ้าพระยาชำนาญบริรักษ์(อู่)ในแผ่นดินพระบรมราชา  เรียงพี่เรียงน้องกับ"เจ้าขรัวเงิน"เรียกว่า"ท่านขรัวก๋ง"ทางฝ่ายมารดา นายฤทธิ์หรือนายจันทร์นี้เมื่อเป็นพระมหาอุปราชเมืองนครมีบุตรด้วยภรรยาน้อยคนหนึ่งชื่อเยาว์ นายเยาว์ตกอยู่ในเมืองนครศรีธรรมราช ต่อมาได้เป็นพระปลัดเมืองนคร  ครั้นเจ้าพระยาสุรินทราชาเป็นผู้สำเร็จราชการหัวเมืองทะเลนอก ๘ หัวเมือง  นายเยาว์มีบุตรคนหนึ่งชื่อนายฤกษ์  นายฤกษ์มีภรรยาชาวเมืองถลางชื่อทุ่ม  บุตรีพระยาถลาง(เทียน) พระยาถลาง(เทียน) เป็นบุตรท้าวเทพกษัตรี น่าจะเป็นทางที่จะหาคำตอบว่า "ใครคือมารดาหม่อมบุนนาค" อีกทางนะครับ จึงเรียนมาเพื่อทราบและพิจารณาครับ แก้ไขเมื่อ 29 เม.ย. 48 08:37:48 จากคุณ : กัมม์ - [ 28 เม.ย. 48 20:42:29 ]

ความคิดเห็นที่ 33 กระดานนี้เหลือเราสองคนหรือยังไงน้า จากคุณ : กัมม์ - [ 28 เม.ย. 48 20:43:21 ]