PANTIP.COM : K3597284 ชวนคุยเรื่อง Post-structuralism เพื่อนๆพี่ๆในห้องสมุดนี้ คิดว่ามันคืออะไรหรือครับ []

ความคิดเห็นที่ 8

ร้างมานานมากแล้ว ไม่ทราบว่าจะอธิบายถูกหรือเปล่าครับ (ใช้เน็ตมาช่วยบ้าง) คือ แนวคิดนี้เป็นแนวคิดที่ถูกสร้างขึ้นมาเพื่อต่อต้าน (หรือคิดไม่เหมือน) แนวคิดแบบโครงสร้างนิยม แนวคิดโครงสร้างนิยม (Structuralism) คือแนวคิดที่เห็นว่ามนุษย์ไม่สามารถอยู่นอกเหนือจากโครงสร้างของภาษาได้ ร่างกาย การแต่งตัว การมีอยู่ทุกอย่างเราเกิดจากการรวมตัวของภาษาทุกสิ่งทุกอย่างประกอบจากโครงสร้างทางภาษาซึ่งฝังอยู่ในจิตกึ่งสำนึกของมนุษย์ เช่น เราเห็นสัตว์ตัวหนึ่ง กำลังเล็มหญ้าอยู่ (Object) ทันทีในเสี้ยววินาทีนั้นเราก็นึกถึงคำว่า "วัว" (Signifier) ซึ่งเป็นภาษาไทยที่ได้รับการปลูกฝังมาจากตั้งแต่เด็กว่า นั้นเราเรียกว่าวัว ซึ่งสามารถให้คำนิยามอะไรได้อีกหลายแปดพันประการ (Signified) วัวมีสี่ขา วัวสามารถให้นมได้ สมมติว่าถ้าเราเห็นผู้หญิง เราก็ต้องให้คำนิยามอะไรได้อีกล้านนิยามสำหรับผู้หญิง ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับกรอบทางวัฒนธรรม (Cultural Contextuality) เช่นบางสังคมให้คำนิยามว่าผู้หญิง (เช่นตะวันตก จีน อินเดีย) เป็นคนอ่อนแอ เป็นช้างเท้าหลัง แต่บางสังคม (เช่นทางเหนือขอไทย) ให้คำนิยามว่าผู้หญิงเข้มแข็ง นำครอบครัว

การศึกษาจึงเน้นไปที่ความสัมพันธ์ระหว่างคำและระบบของคำมากกว่า ความสัมพันธ์ที่คำมีต่อวัตถุชิ้นนั้น แนวคิดโครงสร้างนิยมได้รับอิทธิพลอย่างมากจาก Ferninad de Saussure นักภาษาศาสตร์ชาวสวิต และแนวคิดนี้มีอิทธิพลต่อด้านมนุษยวิทยาเช่น Claude Levi Strauss ที่ศึกษาโครงสร้างทางวัฒนธรรมของชนเผ่า เช่นตำนาน (Myth) ความสัมพันธ์ทางเครือญาติ (Kinship) และการจัดหาอาหาร

สำหรับแนวคิด Post- structuralism ก็อย่างที่ว่าไว้ข้างต้น เป็นแนวคิดที่ค่อนข้างจะไปด้วยกันอย่างดีกับ postmodernism นั่นคือต้องการโจมตี แนวคิด Structuralism ที่ว่ามีความอลังการเกินเหตุในการหาคำตอบแบบสุดยอด หรือการพรรณอันยิ่งใหญ่ (Grand Narrative) ให้ความสำคัญแก่ความเป็นจักรกลของ ระบบภาษามากไป ความจริงแล้ว โครงสร้างของภาษาไม่เป็นระเบียบ มีการเปลี่ยนแปลงเคลื่อนไหวอยู่เสมอ แนวคิด PS ยังโจมตีแนวคิด S ในเรื่องของ Subject มากไปเช่น ผู้หญิง แนวคิด S จะให้คำนิยามชัดแป๊ะว่าผู้หญิงเป็นอย่างโน้นอย่างนี้ เป็น Dichotomyหรือมีลักษณะตรงกันข้ามกับผู้ชาย แต่แนวคิด PS บอกไม่ใช่จ้ะ นิยามของผู้หญิง/ผู้ชายไม่มีชัดเจนอยู่จริง อันนี้จะเข้ากันได้ดีกับแนวคิด สตรีนิยมหรือFeminism ที่ขั้นสุดโต่งจะปฏิเสธความเป็นชาย หญิงโดยเห็นว่ามันเป็นเพียงการเลื่อนไหลทางวัฒนธรรม (หรือโครงสร้างภาษา)

โดยมากนักคิดตระกูลนี้เป็นชาวฝรั่งเศสที่โด่งดังมาก คือ Roland Barthes Jacques Derrida (เพิ่งเสียชีวิตไม่นานมานี้เป็นเจ้าพ่อแห่งทฤษฎี Deconstruction) Jacques Lacan (Neo-Freudian) และ Michel Foucault ถือว่าอำนาจ เป็นตัวกำหนดวาทกรรม (Disourse) หรือการจัดวางโครงสร้างของอำนาจ (Heirachy) วิธีการเด็ดของพวกนี้คือการรื้อถอนโครงสร้างและสร้างความหมายขึ้นมาใหม่ (Deconstruction) เช่น ขุนแผน เป็นพระเอกที่แสนน่าจะประทับใจของวรรณคดีไทย แต่พอมารื้อถอนใหม่ก็จะเป็นผู้ร้ายหื่นกามไป เขาคือตัวแทนของวาทกรรมเชิงอำนาจแบบผู้ชายเหนือผู้หญิง Deconstruction หากเปรียบปรัชญาก็คงเป็นพวก Skepticแบบ David Hume คือสงสัยและทำลายโครงสร้างทุกอย่าง แต่สำหรับ De มีการสร้างขึ้นมาใหม่

ในกรณี Orientalism ของ Edward Said (ไม่เกรงใจคุณ Sa- idian แล้วถูกผิด คุณช่วยแก้ให้หน่อยนะครับ) เขาได้ผสมผสานแนวคิดเรื่องอำนาจของ Foucault เข้ากับแนวคิดHegemony ของ Hegelian Marxist คือ Antonio Gramsci โดยเน้นไปที่การวิเคราะห์เรื่องโลกที่หนึ่งกับโลกที่สามว่าทำไมโลกที่หนึ่งถึงยิ่งใหญ่กว่าโลกที่สาม โดยโลกที่หนึ่งใช้อำนาจในการสร้างวาทกรรมแบบ Dichotomy หรือลักษณะแบบทวิลักษณ์ เช่น ชาวยุโรป (โลกที่หนึ่ง) เป็นคนฉลาด / คนเอเชีย (โลกที่สาม) เป็นคนโง่ ชาวยุโรปคิดแบบวิทยาศาสตร์/คนเอเชียคิดแบบไสยศาสตร์...... เพื่อครอบงำโลก และทำให้คนเอเชียคิดเช่นนั้น (เช่นเราพูดไทยปนอังกฤษมันเท่ห์ ทำไมเราพูดไทยปนพม่า ถึงไม่เท่ห์) แนวคิดนี้จะประทับใจและมีอิทธิพลต่อ พวก Post -Colonialism พวก Feminism (แบบสุดโต่งก็ Post -Feminism) พวกต่อสู้เพื่อสิทธิมนุษยชน พวกประชาสังคม อะไรอีกสาระพัด

เนื่องจากผมเป็นคนจับฉ่ายจะไปรู้ดีกว่า Specialist แบบคุณ Sa-idian ไม่ได้เป็นอันขาด แต่รู้ว่าคงจะเป็นบุญอย่างยิ่งหากจะได้คุยกับคุณในโอกาสข้างหน้าเพื่อตัวเองจะได้ Enlighten บ้าง จักเป็นพระคุณยิ่งครับ

จากคุณ : Johann sebastian Bach - [ 14 ก.ค. 48 15:55:37 ]

ความคิดเห็นที่ 10

ขอบคุณคุณ Bach มากค่ะ ที่มาตอบให้ พอดีไปต่างจังหวัดมาหลายวัน เพิ่งได้กลับมาไม่นาน

จริงๆไม่ค่อยอยากตอบในกระทู้ยาวๆหรอกค่ะ ต้องออกตัวว่าเรียบเรียงคำอธิบายพวกปรัชญาหรือทฤษฎีที่ abstract มากๆเป็นภาษาไทยไม่ค่อยเป็น บอกตามตรงว่ายังติดการเรียบเรียงคำเป็นภาษาอังกฤษอยู่มาก เคยเขียนตอบเพื่อนไปครั้งนึงแล้วอ่านไม่รู้เรื่องเพราะไืทยคำอังกฤษคำตลอด ได้อ่านของคุณ Bach ก็ทึ่งมากค่ะ

ในส่วนของ Edward Said ก็อยากจะเสริมจุดเดียวค่ะ เรื่องการแบ่งโลกเป็นตะวันตกและตะวันออกแบบทวิลักษณ์ ซึ่งคุณอธิบายไว้ค่อนข้างชัดเจน ต้องระมัดระวังเวลาใช้คำว่า Binary opposition หรือ dualism มากๆ เพราะสิ่งที่ Said วิตกก็คือคนส่วนใหญ่มักจะคิดว่างานของเขาไป unearth พวก myth ต่างๆที่ทำให้คนตะวันตกดูสูงส่งกว่า และคนตะวันออกเป็นพวกด้อยพัฒนา Said ได้มาย้ำใน Afterword ฉบับตีพิพม์ปี 1995 ว่า ทฤษฎีของเขาเป็นการศึกษา representation ของการแสดงภาพแบบทวิลักษณ์ตะวันตก-ตะวันออกเท่านั่น หมายความว่า เขาไม่ได้ต้องการจะชี้ลงไปว่า เพราะชาวตะวันตกเป็นพวกแบ่งแยกและดูถูกชาวตะวันออกโดยธรรมชาติ ทฤษฎีทั้งหมดของเขาจำกัดการศึกษาอยู่ที่ "ภาพลักษณ์ภายนอก" หรือ Representation ไม่ใช่ The essence ของความเป็นตะวันตกและตะวันออก

ซึ่งตรงจุดนี้ก็โยงไปสู่ทฤษฎี Post-structuralism ตรงที่นักทฤษฎีได้เน้นความสำคัญและบทบาทของภาษาในฐานะที่เป็น signifier ของ the signified และจำกัดการรับรู้ของมนุษย์เราอยู่ที่ในระดับภาษาซึ่งก็ถือว่าเป็น representation ของสิ่งที่อยู่ "เหนือภาษา" (ขอไม่ใช้คำว่าความจริงหรือ The real นะคะ เพราะ Derrida ปฎิเสธความคิดดังกล่าว)

เพราะฉะนั้นเราจะต้องระมัดระวังเวลาใช้ทฤษฎีที่เน้นการใช้ binary opposition เพราะมักจะมีแนวโน้มว่าเราจะเอาคู่ต่างมาใช้และสรุปว่ามันนำไปสู่ "ความจริง" บางอย่าง เช่น การใช้คู่ต่างตะวันตก-ตะวันออก นำไปสู่ความจริงที่ว่าตะวันตกใช้ตะวันออกในการนิยามความเหนือกว่า ความมีอารยธรรมมากกว่า เพราะตะวันออกนั้นด้อยกว่า ล้าหลังกว่า ซึ่งเราไม่สามารถนำเอาความต่างนี้ไปสรุปได้โดยทันที เพราะมันเป็นการสร้าง presumption ว่าตะวันตกและตะวันออก "มีความแตกต่างโดยเนื้อแท้ - intrinsically different" ซึ่งในความเป็นจริงแล้ว มันมีปัจจัยอื่นๆที่สร้างความแตกต่างนี้ ซึ่งดิฉันเองมองว่า ตะวันตกเองก็ค่อนข้างจะรู้สึกเกรงคร้ามความเจริญและอารยธรรมของตะวันออกที่มีมาก่อนตะวันตกเปฌนนับพันปี
อย่างอารยธรรมอียิปต์ จีน อินเดีย ทำให้พวกมิชชันนารีและนักวิชาการโดยเฉพาะในช่วงศตวรรษที่ 17-19 พยายามเร่งสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับตะวันออก เพราะรู้ว่าอารยธรรมตัวเองเก่าแก่ไม่เทียบเท่าตะวันออก ทำให้มีพวก Orientalist อย่าง James Legge ผู้เชียวชาญจีนศึกษา หรือ William Jones ผู้ยิ่งใหญ่และเป็นบิดาแห่ง Oriental studies ฯลฯ ซึ่งจุดนี้เป็นการท้าทาย Binary Opposition อย่างมาก เพราะทิศทางการใช้อำนาจไม่ได้เป็นไปในทางเดียว แต่เป็นได้หลายรูปแบบ และในหลายๆครั้งเป็นการพยายามที่จะทำตัวให้ "เหมือน" มากกว่าจะเน้นความต่าง อย่างกรณีการสร้างองค์ความรู้เกี่ยวกับตะวันออก

Said เอง ก็กล่าวแสดงความเสียใจอย่างมาก ที่คนเอาทฤษฎีเค้าไปเป็นการประกาศอิสรภาพเช่น การถูกกดขี่ของพวกอาณานิคม หรือพวกเฟมินิสต์ อย่างที่คุณ Bach ว่า (ใน afterword, 1995) เพราะสิ่งที่เขาตั้งใจจะสื่อ คืออิทธิพลของ representation ที่กระจายอยู่ในหนังสือต่างๆ คำพูด คำโฆษณา ความคิด ความเชื่อ ว่ามันมีต่อ political movement ได้อย่างไร ไม่ได้ต้องการสร้างความแตกแยก หรือ รอยร้าวให้กับคนตะวันตกหรือตะวันออก นั่นทำให้เขากังวลมากว่าทฤษฎีของเขาจะถูกเอาไปใช้เป็นเครื่องมือทางการเมือง ซึ่งก็เป็นความจริงดังที่เขากลัว องค์กรหนึ่งในปาเลสไตน์นี่ได้ถือว่าตัว Said เป็นผู้จุดประกายทางความคิดทีเดียว

จึงต้องระวังมากค่ะ เวลาใช่ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับ Post-structuralism เพราะเรามักจะชอบ essentialise สิ่งที่เราคิด โดยไม่ทันได้ระวังว่า มันเป็นเพียง representation เท่านั้น

จากคุณ : Sa-idian - [ วันเข้าพรรษา 23:07:50 ]