PANTIP.COM : K3637350 พระเจ้าตากกับการยืมเงินจีน [ประวัติศาสตร์]

ความคิดเห็นที่ 18

การสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าตาก ในเชิงคติชนวิทยา

1. การดำเนินชีวิต และแนวคิดด้านประวัติศาสตร์ และการเมืองของเมืองนครศรีธรรมราช
นครศรีธรรมราช เป็นเมืองใหญ่เมืองหนึ่งที่มีความเก่าแก่ และยิ่งใหญ่มากในสมัยโบราณ และมีความเจริญรุ่งเรืองก่อนที่จะมีอาณาจักรสุโขทัย และอยุธยาด้วยซ้ำไป ดังนั้นจึงไม่น่าเป็นที่แปลกใจเท่าไหร่ที่หากการศึกษาประวัติศาสตร์ของชนชาติไทยจะมีชื่อของนครศรีธรรมราชปราฏอยู่ด้วยเสมอ
การเกิดมาในเมืองที่ยิ่งใหญ่มาตั้งแต่โบราณ ทำให้ผมมีความภาคภูมิใจไม่น้อยที่ได้ถือกำเนิดบนแผ่นดินนี้ ความยิ่งใหญ่ของเมืองนครศรีธรรมราชนั้นอาจจะเปรียบได้ว่าเป็นตักศิลา หรือศูนย์กลางการเรียนรู้ศาสตร์ทุกแขนงในคาบสมุทธอินโดจีน และมาลายู
ร่องรอยความเจริญยังคงหลงเหลืออยู่มาก ณ จังหวัดนี้ ผมจำได้เมื่อตอนเด็กๆ ยายปิ่ม พี่เลี้ยงของผมที่ดูแลมาแต่อ้อนแต่ออก มักชอบจะพาไปสวนสัตว์ ซึ่งในสมัย 30 กว่าปีก่อนตั้งติดอยู่กับกำแพงเมืองเก่า ที่มีซากปรักหักพัง และผมก็อดไม่ได้ที่จะขึ้นไปปีนป่ายบนกองอิฐกองหินเหล่านั้น
แต่เป็นที่น่าเสียใจอยู่อย่างหนึ่งสำหรับการศึกษาประวัตศาสตร์ไทย คือการปฏิเสธ มูลความรู้ในลักษณะการศึกษาประวัติศาสตร์เชิงคติชนวิทยา เพราะนักวิชาการประวัติศาสตร์ และโบราณคดีส่วนใหญ่ มักจะให้ความสำคัญกับศึกษาประวัติศาสตร์เมื่อมีการพบหลักศิลาจารึกของพ่อขุนรามคำแหง ในปีพุทธศักราช 1826 ที่มีอายุเพียง 700 กว่าปี แล้วเท่านั้น และมักจะมุ่งเน้นไปที่การศึกษาประวัติศาสตร์ในรูปแบบโบราณสถาน โบราณวัตถุ หรือไม่ก็เป็นหลักฐานจากการจดบันทึก ไม่ว่าจะเป็นพงศาวดาร หรือ จดหมายเหตุต่างๆ
ส่วนร่องรอยของประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่มากกว่านั้นนับพันปี ที่มักจะหลงเหลือหลักฐานทางวัตถุ โบราณสถาน และบันทึกต่างๆ เพียงน้อยนิดกลับถูกมองข้ามไป หรือไม่ก็ถูกเบียดบังจนแทบจะกลายเป็น เรื่องของตำนาน ความเชื่อ หรือเรื่องเล่าปะรัมปะรา ไม่เหลือเค้าโครงพอทมี่จะถูกบรรจุลงในหน้ากระดาษของการศึกษาประวัติศาสตร์ไทย
แต่ถึงอย่าไรก็ตามก็คงปฏิเสธอีกไม่ได้เช่นกันว่า ความเก่าแก่และความเจริญรุ่งเรืองของอาณาจักรนครศรีธรรมราช หรือ อาณาจักรศรีวิชัย มีอยู่จริง แต่ถูกมองข้ามไปด้วยกรอบของการศึกษาประวัติศาสตร์ไทยที่มีกรอบแคบ เพียงแค่ 700 กว่าปี หลังมีการพบหลักศิลาจารึก และมักจะให้ความสำคัญกับการศึกษาประวัติศาสตร์ของชนชั้นสูง หรือชนชั้นปกครองเท่านั้น เป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่งที่การศึกษาประวัติศาสตร์ไทยมักจะมองข้ามประวัติศาสตร์ของชาวบ้านที่สามารถสะท้อนแนวคิดต่างๆ ไว้ได้อย่างดี ไม่ว่าจะเป็นประวัติศาสตร์ชาวบ้านในเชิงบอกเล่า ไม่ว่าจะเป็นในรูปบทกลอน บทกล่อมเด็ก เพลงร้องเรือ ต่างๆ หรือเรียกกันตามประสาชาวบ้านว่า ประวัติศาสตร์ปากเปล่า
จากการศึกษาวรรณกรรมท้องถิ่นของผู้เขียนได้พบว่า ในตัวสาระของวรรณกรรมท้องถิ่นนั้นได้แฝงประวัติศาสตร์ที่ไม่ได้รับการยอมรับในเชิงวิชาการอยู่มาก แต่ก็ปฏิเสธอีกไม่ได้เช่นกันว่า วรรณกรรมท้องถิ่นแบบมุขปาฐะเป็นเรื่องของการบอกเล่าสืบต่อกันมากเป็นทอดๆ ได้บรรจุประวัติศาสตร์ในรูปแบบต่างๆ อยู่มาก ไม่ว่าการสะท้อนให้เห็นวิถีชาวบ้าน แนวคิดด้านเศรษฐศาสตร์ รัฐศาสตร์ การเมืองการปกครอง ฯลฯ
โดยส่วนมากผู้ที่จดจารบันทึก วรรณกรรมท้องถิ่นมักจะเป็นชาวบ้านธรรมดาที่ไม่มีการศึกษาสูงนัก และไม่ค่อยติดอยู่กับผลประโยชน์ที่ตนจะได้รับจากสถาบันชั้นสูงของชนชั้นปกครอง การบิดเบือนรูปแบบสังคมจึงมีน้อยกว่าการจดบันทึกในรูปแบบจดหมายเหตุ และพงศาวดารที่มักจะมุ่งเน้นการรับใช้ ชนชั้นสูงและชนชั้นปกครองเอาไว้มาก
จากการศึกษาของ ศาสตราจารย์ Richard M. Dorson (Richard M.America Folbelore : Chicago the university of Chicago Press, 1956) ในเรื่องการศึกษาวรรณกรรมท้องถิ่นในมลรัฐมิชิแกน เขาพบว่าวรรณกรรมท้องถิ่นของชาวนิโกรได้แสดงสภาพความสัมพันธ์ คติทางศาสนา ประวัติศาสตร์ ตลอดจนลักษณะของขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวนิโกรได้ดีกว่าตำรับตำราที่มีอยู่เสียอีก ดังนั้นจึงเห็นได้ว่าวรรณกรรมท้องถิ่นเป็นเครื่องชี้วัด และสามารถสะท้อนพฤติกรรมของสังคมได้ค่อนข้างดี
เนื่องจากนครศรีธรรมราชเป็นเมืองเก่าแก่ ที่มีความเจริญรุ่งเรืองก่อนหน้าสุโขทัย และมีความเสื่อมตามมาลำดับ ลักษณะการศึกษาประวัติศาสตร์ในรูปแบบวรรณกรรมชาวบ้านจึงมีมากมาย และโดยส่วนมากจะสะท้อนสภาพความเป็นอยู่ เศรษฐกิจ ที่มีความเกี่ยวข้องกับตัวชาวบ้านโดยตรงมากกว่าการรับใช้ชนชั้นสูง และชนชั้นปกครองเพราะการเมือง การปกครองในสมัยก่อน ไม่ใช่วิถีชีวิตที่แท้จริงของชาวบ้าน

จากคุณ : แทน - [ 1 ส.ค. 48 18:34:21 A:203.147.28.162 X: TicketID:054068 ]

ความคิดเห็นที่ 19

ต่อครับ

อย่างกรณีศึกษาแรกที่ผู้เขียนขอยกมา ณ ที่นี้ เป็นบทกล่อมเด็กที่ร้องต่อๆ กันมาเนิ่นนานตั้งแต่โบราณที่ว่า

เมืองนครเหอ
แต่ก่อนเขาเล่าลือมา
พระยาศรีธรรมโศกราชมีวาสนา
ก่อพระบรมธาตุยอดทองคำ
มีมหาชนมาบูชา
ผู้คนมานับถืออุปถัมภ์
ก่อบรมธาตุยอดทองคำ
เช้าค่ำให้คนมาไหว้ เหอ

จากบทกล่อมเด็กดังกล่าว สามารถสะท้อนให้เห็นได้ถึงความเจริญรุ่งเรืองสมัยหนึ่งที่มี เจ้าเมืองชื่อ พระศรีธรรมโศกราชได้ทรงตั้งบ้านเมือง และมีความเจริญทางศาสนาอย่างสูงสุดถึงขนาดได้สร้างสถูปเจดีย์ พระธาตุที่มียอดเป็นทองคำ โดยมีมหาชนศรัทธามากมาย

หรือจากบทกล่อมเด็กที่ว่า

น้องนอนเหอ
นอนให้หลับหลับ
พ่อไปขัดตาทัพ
อยู่ที่เมืองตานี
จงมีโชคชัย
พ่อจงไปดี
ไปทัพเมืองตานี
สิบปีพ่อมาเล่า เหอ

จากบทกล่อมเด็กดังกล่อมสามารถสะท้อนได้ดีถึงความยิ่งใหญ่ของอาณาจักรนครศรีธรรมราช ที่มีอำนาจควบคุมหัวเมืองต่างๆ ถึง 12 หัวเมือง หรือเรียกว่า เมือง 12 นักษัท หากเมืองใดเกิดจราจล หรือการแข็งเมืองขึ้น ย่อมมีการยกทัพไปปราบ โดยทั้งนี้ “เมืองตานี” ในบทกล่อมเด็กนี้น่าจะหมายถึง เมืองปัตตานีที่ใช้สัญลักษณ์เป็นรูปวัว การแข็งเมืองของเมืองปัตตานี นั้นมีอยู่เสมอ การกะเกณฑ์พลไปขัดตาทัพ ปราบปรามจึงมีหลายครั้งหลายครา แม้ในสมัยรัตนโกสินทร์ก็ยังมีปรากฎอยู่เนืองๆ

จากประโยคที่ว่า

“ไปทัพเมืองตานี
สิบปีพ่อมาเล่า เหอ”

แสดงให้เห็นได้ว่า การไปทัพในสมัยก่อนนั้น อาจจะไม่ใช่การยกทัพไปปราบปรามอย่างเดียว อาจจะมีการตั้งกองทหารไว้จำนวนหนึ่งไว้คอยระแวดระวัง ไม่ให้แข็งเมืองขึ้นมาอีก เนื่องจากท่อนที่ร้องว่า “สิบปีพ่อมาเล่า” นั้นหากอ่านเป็นภาษาใต้สามารถตีความหมายได้ว่า “อีก สิบปี พ่อจะกลับมาอีกครั้ง”
ทั้งนี้คำว่า “เล่า” หรือ “หลาว” นั้นไม่ได้หมายความถึงว่า “เล่าให้ฟัง” แต่สามารถตีความได้ว่า “อีก” ดังนั้นจึงน่าจะหมายความว่า “อีก สิบปี พ่อถึงจะกลับมาอีกครั้ง”
บทกล่อมเด็กดังกล่าวสามารถสะท้อนให้เห็นถึงอำนาจที่เป็นศูนย์ของเมืองนครศรีธรรมราชได้เป็นอย่างดี เนื่องจากเมืองทั้ง 12 เมือง ที่เรียกว่า เมือง 12 นักษัทนั้นมีบันทึกไว้ในจดหมายเหตุต่างๆ ทั้งที่ท้องถิ่นเอง และที่อยุธยาอยู่เป็นจำนวนมาก

โดยทั้งนี้ 12 เมืองนักษัทที่กล่าวมาคือ
1. เมืองสายบุรี สัญลักษณ์ ตราหนู (ชวด)
2. เมืองปัตตานี สัญลักษณ์ ตราวัว (ฉลู)
3. เมืองกลันตัน สัญลักษณ์ ตราเสือ (ขาล)
4. เมืองปะหัง สัญลักษณ์ ตรากระต่าย (เถาะ)
5. เมืองไทรบุรี สัญลักษณ์ ตรางูใหญ่ (มะโรง)
6. เมืองพัทลุง สัญลักษณ์ ตรางูเล็ก (มะเส็ง)
7. เมืองตรัง สัญลักษณ์ ตราม้า (มะเมีย)
8. เมืองชุมพร สัญลักษณ์ ตราแพะ (มะแม)
9. เมืองบันทายสมอ สัญลักษณ์ ตราลิง (วอก)
10. เมืองสงขลา สัญลักษณ์ ตราไก่ (ระกา)
11. เมืองภูเก็ต (ถลาง) สัญลักษณ์ ตราหมา (จอ)
12. เมืองกระบุรี สัญลักษณ์ ตราหมู (กุน)

หรือจากบทกล่อมเด็กที่ว่า

ไอ้หูกเหอ
ลูกไก่หางหลุ้น
ข้าหลวงญี่ปุ่น
ชันชีจับเด็ก
จับพวกสาวสาว
บ่าวบ่าวไว้ทำมหาดเล็ก
ชันชีจับเด็ก
จับสิ้นทั้งเมือง เหอ

จากบทกล่อมเด็กดังกล่าวสามารถสะท้อนให้เห็นการปกครองของนครศรีธรรมราช ในยุคหนึ่งได้เป็นอย่างดีว่าเคยมี ข้าหลวงญี่ปุ่นได้ขึ้นเป็นใหญ่ เป็นเจ้าเมือง ในนครศรีธรรมราช และปกครองด้วยวิธีข่มแหงกดขี่ประชาชนเป็นอย่างมาก โดยมีการจับเด็กสาวสาวไปเป็นนางบำเรอ และจับ บ่าวบ่าว ซึ่งในที่นี้หมายถึง เด็กผู้ชาย ไปเป็นข้ารับใช้
ซึ่งบทกล่อมเด็กที่ชาวบ้านได้ขับร้องต่อมาเรื่อยๆ จนถึงปัจจุบันนั้น ต้องยอมรับว่า ชาวบ้านนั้นไม่ได้มีความรู้สูงมากนักที่จะนำเอาจดหมายเหตุ หรือพงศาวดารมาแต่งเป็นบทกล่อมเด็ก
เพราะนอกจากบทกล่อมเด็กดังกล่าวมา จะมีเนื้อหาที่ตรงกับประวัติศาสตร์ช่วงหนึ่งของอยุธยาที่ว่า ในสมัยพระเจ้าปราสาททอง เมืองนครศรีธรรมราช ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งเป็นเมืองประเทศราช ได้เกิดการแข็งเมืองเป็นกบฏ เนื่องจาก ความแตกแยกกันเองของข้าราชการในกรุงศรีอยุธยา และการพลัดเปลี่ยนแผ่นดินในปีพุทธศักราช 2172 ซึ่งตรงกับสมัยของพระเจ้าอาทิตยวงศ์
ซึ่งสาเหตุที่มาของความขัดแย้งของข้าราชการในกรุงศรีอยุธยามาจากชาวฮอลันดาที่มาค้าขายที่หัวเมืองปัตตานีที่อยู่ในความรับผิดชอบของเมืองนครศรีธรรมราชไม่พอใจทางกรุงศรีอยุธยาจึงยุยงให้ปัตตานีแข็งเมืองเป็นกบฏ และยกทัพมาตีหัวเมืองทางใต้ หวังที่จะแยกตัวเป็นรัฐอิสระ
ซึ่งทั้งนี้ชาวนครศรีธรรมราชส่วนใหญ่ที่มักจะหาโอกาสเป็นเนืองๆ อยู่แล้วที่จะแยกตัวออกจากกรุงศรีอยุธยาได้โอกาสแข็งเมืองเป็นกบฏตามไปด้วย แต่ในแง่เดียวกัน เจ้าเมืองนครศรีธรรมราชก็ไม่ได้ละเลยที่จะปราบหัวเมืองในอานัติอย่าง ปัตตานี
ทางกรุงศรีอยุธยาเองซึ่งมีเรื่องวุ่นวายมาก่อนหน้านี้แล้ว เนื่องจาก มีกลุ่มอำนาจหลักๆ อยู่หลายกลุ่ม ซึ่งได้แก่ ฝ่ายเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ ซึ่งต้องการเป็นเจ้าแผ่นดินครองบัลลังค์แทนพระเจ้าอาทิตยวงศ์ และ ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา)
เมื่อโอกาสที่นครศรีธรรมราชแข็งเมืองขึ้นมา ก็เป็นโอกาสอันดีที่เจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ ที่จะกำจัดกลุ่มอำนาจชาวญี่ปุ่น ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) หัวหน้ากองอาสาญี่ปุ่นซึ่งมีอำนาจ และกองทหารญี่ปุ่นอยู่มากในขณะนั้น ให้พ้นไปจากกรุงศรีอยุธยา โดยส่งมาปราบกบฏ นครศรีธรรมราช เพื่อที่จะไม่สามารถขัดขวางตนเองในการปราบดาภิเษกของตนเองในการขึ้นครองบัลลังค์ได้
แผนการในชั้นแรกคือการเรียกตัวเจ้าเมืองนครศรีธรรมราชที่มีท่าทีกระด้างกระเดื่องอยู่แล้วเข้ามาอยุธยา เพื่อทำพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยา ซึ่งก็เป็นไปตามแผนของเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ คือ เจ้าเมืองนครศรีธรรมราช ไม่ยอมเข้ากรุง โดยอ้างว่ามีเรื่องวุ่นวายในเมือง ต้องสะสาง
ฝ่ายเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ เห็นเป็นดังนี้จึงใส่ความกล่าวหาว่าเป็นกบฏ ซึ่งตรงกับความจริงที่ปรากฎอยู่ในขณะนั้น และได้ส่ง ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) มากุมตัว เจ้าเมืองนครศรีธรรมราช โดยให้เหตุผลว่า กองกำลังเดียวที่สามารถยุติการก่อกบฏได้คือ กองกำลังของออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา)
เมื่อ ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) ออกจากกรุงศรีอยุธยาแล้วก็มีการผลัดแผ่นดิน โดย เจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ได้ปราบดาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริย์แทนพระเจ้าอาทิตยวงศ์ ซึ่งเยาว์วัยอยู่ โดยมีชื่อว่า “สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง”
ฝ่าย ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) เมื่อมาถึงเมืองนครศรีธรรมราชก็ได้ปราบกบฏสำเร็จ และสังหารเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช และข้าราชการเป็นจำนวนมาก และได้ทำการริบทรัพย์ที่ดิน ทรัพย์สินของผู้ถูกประหารไปอย่างมากมาย และตั้งกองทหารขึ้นบนที่ดินที่ริบมานั้น นอกจากนี้ยังมีการจับหญิงสาวมาเป็นนางบำเรอ และจับผู้ชายไปเป็นทาส ซึ่งเป็นที่เดือดร้อนแก่ผู้คนเป็นจำนวนมาก
เมื่อเสร็จจากการปราบหัวเมืองใหญ่แล้ว ปัตตานีก็เป็นเมืองต่อไปที่จะต้องปราบปราม แต่ในการทำศึกครั้งนี้ ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) พลาดพลั้งโดนศาสตราวุธจึงกลับมายังนครศรีธรรมราช และโดนวางยาพิษ โดยใช้ผ้าพันแผลจุ่มยาพิษแล้วมาพันบริเวณแผล จนเสียชีวิตในปีพุทธศักราช 2173 หลังจากนั้นลูกชายของออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นากาซามา) ได้สังหารชาวนครศรีธรรมราชเป็นจำนวนมากเพราะเชื่อว่า คนท้องถิ่นเป็นคนวางยา
เรื่องราวที่กล่าวมานั้นถูกบันทึกไว้ในพงศาวดารอย่างชัดเจน และแน่นอนที่ชาวบ้านที่เป็นฐานล่างสุดของการปกครอง และมีความรู้ไม่สูงมากพอที่จะ นำพงศาวดารมาแต่งเป็นบทกล่อมเด็ก ดังนั้นอาจะเป็นไปได้ที่มีการบอกกล่าวกันสืบเนื่องต่อมาจากปู่ย่าตายายถึงเรื่องราวที่เป็นความเจ็บช้ำน้ำใจของคนนครศรีธรรมราช ในรูปแบบบทกล่อมเด็ก ซึ่งเป็นการบันทึกประวัติศาสตร์ไปในตัวของมันเอง

ส่วนเรื่องเพลงกล่อมเด็ก ปริศนาที่ว่า

ฮาเออ
ว่าตาแป๊ะหนวดยาว
ถึงคราวสิ้นทุกข์
เอาศพใส่โลงดีบุก
ไปค้างในดอนดง
ลูกเจ้าจอมหม่อมลับ
ถือฉัตรถือธง
เอาศพไปค้างในดอนดง
ค่อยปลงเมรุใหญ่เหอ

ผมค่อยตีความให้ฟังวันหลัง นอกจากนี้ยังมีพระพุทธบาทลวดลายจีนที่วัดเขาขุนพนมอีก ไว้คุณ ขุนนางอยุธยา เมล์มาหาผม มผค่อยส่งให้ลงไปโพสต์รูป อีกที เนื่องจากผมเป็นใช้บัตรผ่าน ไม่ใช่สมาชิก โพสต์รูปไม่ได้
ของดีขออุบไว้ก่อน

จากคุณ : แทน - [ 1 ส.ค. 48 18:35:16 A:203.147.28.162 X: TicketID:054068 ]