 |
การรักษาด้วยเคมีบำบัดนั้นอาจจะประกอบด้วยยาเคมีบำบัดปกติ
(cytotoxic chemotherapy) และ/หรือยาตรงเป้า (targeted agent) ซึ่งเป็นยาที่ไม่ใช่ยาเคมีบำบัด
ผู้ป่วยควรจะทราบชื่อยาเคมีบำบัดที่ได้รับด้วยเนื่องจากยาแต่ละตัวที่ผมข้างเคียงที่แตกต่างกันและแต่ละคนก็ไม่จำเป็นจะต้องได้ยาชนิดเดียวกัน
การทราบชื่อยาจะช่วยให้แพทย์คนอื่นที่ต้องมาดูแล (โดยเฉพาะต่างรพ.)
เข้าใจปัญหาที่อาจจะมีและให้การรักษาผลข้างเคียงต่างๆได้รวดเร็วและถูกต้อง
ผลข้างเคียงของยาเคมีบำบัดนั้นมาจากการที่ยาเข้าไปทำอันตรายกับเซลล์หรือการทำงานของเซลล์ ส่วนมากมักจะเป็นชั่วคราว แต่บางอย่างอาจมีอาการเป็นเวลานาน การที่ผู้ป่วยเกิดผลข้างเคียงไม่ใช่การแพ้ยา
ดังนั้นจึงไม่ควรตัดสินใจหยุดการรักษาเอง ควรปรึกษาแพทย์ผู้ให้ยาเพื่อพิจารณาบรรเทา
เยียวยา หรือป้องกันอย่างเหมาะสมต่อไป
ผลข้างเคียงทั่วไปที่พบบ่อย
เม็ดเลือดขาวต่ำ ยาเคมีบำบัดส่วนใหญ่จะมีผลต่อเซลล์ไขกระดูกทำให้เม็ดขาวลดลงไม่มากก็น้อย
โดยปกติมักจะเกิดประมาณ 7 วันหลังได้รับยาและเริ่มฟื้นตัวในวันที่ 14
ซึ่งมักจะฟื้นตัวสมบูรณ์เมื่อถึงรอบถัดไปของการให้ยา
เนื่องจากผู้ป่วยจะไม่ทราบว่าเม็ดเลือดขาวจะต่ำลงเมื่อใดและรุนแรงเพียงใด
ดังนั้นจึงสำคัญมากที่จะต้องหลีกเลี่ยงการติดเชื้อ โดย ดูแลสุขลักษณะของผู้ป่วยให้ดี
อาหารต้องปรุงสุกสะอาด ไม่ใช่อาหารแช่แข็งมาอุ่นร้อน
ยาบางสูตรอาจจะต้องงดผักดิบผลไม้สดด้วย หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ที่มีคนมากๆหรือไม่สบายหากจำเป็น
(เช่นมารพ.) ควรสวมหน้ากากอนามัย
เนื่องจากผลข้างเคียงนี้มักจะเป็นผลข้างเคียงที่จำกัดปริมาณยาดังนั้นการบำรุงร่างกายด้วยอาหารที่พอเพียงโดยเฉพาะโปรตีน(เนื้อสัตว์
นม ไข่)จึงมีความสำคัญมากต่อความสำเร็จในการรักษา หากโปรตีนไม่พอเพียง
อาจทำให้เม็ดเลือดขาวต่ำนาน จะทำให้ได้รับยาไม่ต่อเนื่องสม่ำเสมอ
จนนำไปสู่การล้มเหลวต่อการรักษาโดยง่าย
คลื่นไส้อาเจียน เป็นอาการที่พบได้บ่อยมากในละคร แต่ในความเป็นจริงนั้นขึ้นอยู่กับสูตรยาที่ได้รับ
ยาหลายๆสูตรแทบจะไม่มีปัญหาเรื่องคลื่นไส้อาเจียนเลย
โดยปกติแพทย์จะมีการให้ยาป้องกันและแก้อาการคลื่นไส้อาเจียนที่เหมาะสมอยู่แล้ว
อย่างไรก็ตามก็จะมีผู้ป่วยจำนวนหนึ่ง (โดยเฉพาะผู้หญิง คนที่ไม่ได้ดื่มเหล้าประจำ)
ที่ยังมีอาการคลื่นไส้อาเจียนอยู่ หากอาการไม่มากสามารถกินอาหารได้ปกติ
อาจรอแจ้งให้แพทย์ทราบเมื่อถึงวันนัด
แต่ถ้าอาการเป็นมากกินไม่ได้ควรไปพบแพทย์ก่อนวันนัด มีการศึกษาพบว่า ขมิ้นชัน
อาจช่วยลดอาการคลื่นไส้อาเจียนได้
ผมร่วง เป็นอาการที่พบได้บ่อย แต่อาการผมร่วงจนหมดศีรษะแบบในละครนั้นมักจะเกิดขึ้นเฉพาะยาบางตัวเท่านั้นเช่น
Doxorubicin (ชื่อสามัญ), Paclitaxel (ชื่อสามัญ) ซึ่งมักจะใช้ในการรักษามะเร็งเต้านม
ยาที่ทำให้ผมร่วงมากนั้นไม่ได้หมายความว่ายานั้นแรงกว่าตัวอื่น โดยทั่วไปคนไข้มักจะสังเกตได้ว่าผมร่วงมากกว่าปกติ
หรือดูบางลง แต่ในรายที่ได้ยาที่ทำให้ผมร่วงมากๆ
มักจะมีช่วงแรกที่ผมร่วงพร้อมๆกันโดยจะเกิดในวันที่ 10-14 หลังได้ยาครั้งแรก ดังนั้นในคนไข้ที่กังวลต่อภาพลักษณ์หรืออาย
อาจเตรียมผ้าโพกหัว หมวก หรือ วิกผมไว้เนิ่นๆได้ ภายหลังเสร็จสิ้นการรักษา
ผมจะสามารถงอกกลับมาได้ตามปกติ
ซีด เกร็ดเลือดต่ำ นอกจากเม็ดเลือดขาวต่ำแล้ว
ยาเคมีบำบัดยังอาจทำให้เม็ดเลือดแดงต่ำมีภาวะซีด หรือเกร็ดเลือดต่ำทำให้เลือดออกง่ายหรือหยุดยาก
ภาวะซีดมักพบได้บ่อยแต่ส่วนมากจะไม่ร้ายแรงจนต้องได้รับเลือด การปฏิบัติตัวที่ดีคือ
กินอาหารที่มีธาตุเหล็กให้พอเพียงหรือกินธาตุเล็กเสริมตามแพทย์สั่ง
ส่วนภาวะเกร็ดเลือดต่ำพบได้น้อยและส่วนมากไม่รุนแรง อาจมีอาการฟกช้ำดำเขียวง่าย
เลือดออกตามไรฟัน บางรายถ้าเกร็ดเลือดต่ำมากๆอาจมีเลือดออกรุนแรงได้
ดังนั้นการปฏิบัติตัวจึงเน้นไปที่การป้องกันอุบัติเหตุ แปรงฟันด้วยขนแปรงที่อ่อนนุ่ม
หลีกเลี่ยงการผ่าตัดหรือถอนฟันโดยไม่ได้รับอนุญาตจากแพทย์
เช่นเดียวกับเม็ดเลือดขาวต่ำ เม็ดเลือดแดงและเกร็ดเลือดสามารถฟื้นตัวได้เอง
อ่อนเพลีย
เบื่ออาหาร เป็นผลข้างเคียงที่พบได้บ่อยแต่มักไม่รุนแรง การพักผ่อนมากๆในช่วงวันแรกๆที่ได้ยา
จะช่วยได้มาก อาหารที่กินก็ควรสะอาดถูกสุขลักษณะ
ที่สำคัญที่มักทำให้คนไข้เบื่ออาหารคือความเชื่อผิดๆเรื่องของแสลง
ความจริงแล้วแทบจะไม่มีอาหารที่แพทย์ห้ามกินนอกไปจากอาหารที่ไม่สะอาด
ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อปวดกระดูก สามารถพบได้บ่อยแต่ไม่รุนแรง ยกเว้นในยาบางตัวและยากระตุ้นเม็ดเลือดขาวที่อาจพบได้บ่อย
การพักผ่อนงดออกแรงหนักๆในช่วงวันแรกๆที่ได้รับยาจะช่วยลดอาการเหล่านี้ได้
หามีอาการมากอาจใช้ยานวดทาภายนอก
หรือปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาเรื่องยาแก้ปวดที่เหมาะสม ข้อสำคัญคือไม่ควรซื้อยากินเองเพราะอาจจะตีกับยาเคมีบำบัดได้
ไข้ เป็นอาการที่พบไม่บ่อยแต่มีความสำคัญมาก
ปกติคนไข้ที่เป็นมะเร็งอาจมีไข้ต่ำๆได้ (ไม่เกิน 37.8 ทางปาก) แต่เมื่อไรก็ตามที่มีไข้มากกว่า
38.5 ทางปาก หรือ มีไข้ลอยมากกว่า 38.0 ทางปากติดต่อกันอย่างน้อยหนึ่งชั่วโมง
ควรไปพบแพทย์ทันทีเพื่อตรวจเลือดว่ามีภาวะเม็ดเลือดขาวต่ำร่วมด้วยหรือไม่ โดยเฉพาะผู้ที่ได้รับยาเคมีบำบัดที่มีผลต่อเม็ดเลือดขาวรุนแรง
เนื่องจากหากมีไข้ในขณะที่มีเม็ดเลือดขาวต่ำมากๆอาจจะเกิดภาวะติดเชื้อรุนแรงจนเสียชีวิตได้
การรักษาจะขึ้นกับดุลยพินิจของแพทย์ อาจให้ยาฆ่าเชื้อมากินที่บ้านหรือให้นอนรพ.ก็ได้
ยากระตุ้นเม็ดเลือดขาวขึ้นกับแพทย์จะพิจารณาเนื่องจากมีหลักฐานว่าไม่ช่วยลดอัตราตายจากการติดเชื้อ
****คัดลอกมาจากบล็อคตัวเองซึ่งไม่ได้ทำต่อ หากทราบชื่อยา(หรือวิธีที่จะให้)จะมีข้อมูลจำเพาะที่ใกล้เคียงความจริงมากขึ้นครับ โดยเฉพาะโอกาสว่ามากหรือน้อยแค่ไหนที่จะเกิดอาการเหล่านั้นครับ
| จากคุณ |
:
oncodog  
|
| เขียนเมื่อ |
:
6 พ.ย. 55 19:36:58
|
|
|
|
|
รบกวนสอบถาม การให้คีโม มีผลข้างเคียงอะไรบ้างครับ
