ความคิดเห็นที่ 1 เรือนไม้จริงประเภทเรือนกาแล เป็นเรือนที่สร้างด้วยไม้เนื้อแข็งหรือไม้จริงทั้งหมด เรียกตามลักษณะของไม้ป้านลมหลังคาส่วนปลายยอดที่ไขว้กัน ซึ่งชาวเหนือเรียกส่วนที่ไขว้กันนี้ว่า “กาแล” ไม้กาแลนี้นิยมสลักลวดลายอย่างสวยงามที่เรียกกันว่า “เรือนกาแล” นั้นเป็นชื่อที่นักวิชาการทางสถาปัตยกรรมบัญญัติเรียกเพื่อแยกความแตกต่างระหว่างเรือนไม้จริงแบบที่ 3 หากแต่ชาวบ้านล้านนาในปัจจุบันเรีกว่า “เฮือนบ่าเก่า”(เฮือน = เรือน บ่าเก่า = โบราณ) เพราะเป็นเรือนทรงโบราณ ของล้านนานั่นเอง ซึ่งในปัจจุบันนี้หาดูได้ยากแล้ว และหลงเหลืออยู่เพียงไม่กี่หลัง โดยเฉพาะที่จังหวัดเชียงใหม่เองนั้น สามารถนับจำนวนได้ เรือนชนิดนนี้แสดงถึงวิวัฒนาการ ของกระบวนการก่อสร้างบ้านพักอาศัยของช่างล้านนา ที่ถึงจุดสุดยอดก่อนได้รับอิทธิพลจากต่างถิ่นโดยเฉพาะเทคนิคและเครื่องมือ เป็นเรือนที่แสดงถึงเอกลักษณ์ของบ้านพักอาศัยแบบล้านนาอย่างชัดเจน การวางผังพื้นที่ หรือการจัดห้องต่างๆภายในเรือน และรูปทรงนั้นสะท้อนถึงแบบแผนของการดำเนินชีวิตตามระเบียบประเพณีและโลกทัศน์ของล้านนาที่เด่นชัด จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:38:09 ]

ความคิดเห็นที่ 2 ภาษาล้านนาโบราณเรียกเรือนไม้จริงว่า “เรือนสุบขื่อสุบแป” เรียกเรือนไม้บั่วว่า “เรือนมัดขื่นมัดแป” คำว่าไม้บั่ว ได้แก่ ไม่ไผ่ คำว่า สุบขื่อสุบแป หมายถึง การสวมขื่อสวมแปด้วยการปากไม้ยึดสวมขื่อและโครงสร้างเรือนส่วนต่างๆ เข้าด้วยกันเพื่อให้องค์ประกอบต่างๆ ของเรือนติดประกอบกันเป็นตัวเรือนที่มั่นคง และมัดขื่อมัดแป คือการยึดองค์ประกอบของโครงสร้างเรือนด้วยการผูกมัดนั่นเอง บ้านของชนชั้นขุนนางหรือชนชั้นสูงเป็นเรือนไม้ขนาดใหญ่ลักษณะเรือนหมู่ใต้ถุนสูงประเภทเรือนไม้จริงส่วนมากเป็นเรือนแฝดเกาะกลุ่มกันตั้งแต่ 2 หลังขึ้นไป หากเป็นเรือนแฝด2 หลังภาษาท้องถิ่นเรียกว่า “เฮือนสองหลังฮ่วมปื๊น” (เรือนสองหลังร่วมพื้น) บางหลังก็สามหลังร่วมพื้น หลังคามุงกระเบื้องดินเผา อ.ไกรศรี นิมมานเหมินท์ ผู้เชี่ยวชาญวัฒนธรรมล้านนา ได้กล่าวถึงเอกลักษณ์เรือนล้านนาไว้โดยสรุปเป็นข้อๆ ดังนี้ - มีเติ๋นหรือระเบียงอยู่บริเวณด้านจั่วตอนหน้าเรือนและมีนอกชานตั้งอยู่ทางด้านจั่วตอนหน้าและตอนหลังของเรือน ที่นอกชานมี ร้านน้ำสำหรับตั้งหม้อน้ำดื่ม - ที่เติ๋นมีหิ้งพระพุทธรูป - มี ":-)ยนต์" ติดตั้งเหนือประตูเข้าห้องนอนรวมสำหรับป้องกันภัยอันตรายต่างๆ - ในห้องนอนรวมมีหิ้ง "ผีปู่ย่า" คือ ผีของบรรพบุรุษแต่บางแห่งก็ตั้งเป็นศาลเล็กๆ ไว้ในบริเวณบ้านก็มี - ตัวเรือนมักจะเป็นเรือนแฝด เรียกกันว่า เรือนสองหลังร่วมพื้น(เรือนเครื่องผูกจะเป็นเรือนเดียวโดดๆ) มีฝาข้างเรือนที่ตอนล่างเอนเข้าข้างในตอนบนเอนออกข้างนอกตัวเรือน มิใช่ทำฝาเรือนตั้งขึ้นตรงให้ได้ฉากกับพื้นและเสาเรือน (เหตุที่ทำฝาเรือนผายออกนี้เป็นเทคนิคเชิงช่างของล้านนาในการประกอบยึดฝาเรือนกับตัวเรือนให้มั่นคงแข็งแรง) - มีป้านลมไขว้กันอยู่บนยอดจั่วหลังคาเรียกว่า กาแล หรือคนไทยยวนที่อำเภอเมืองราชบุรี เรียกว่า แกแล(คนไทยยวนที่ราชบุรีเป็นชาวเชียงแสนซึ่งถูกกวาดต้อนมาครั้งพระเจ้ากรุงธนบุรี) - ครัวที่ใช้ทำอาหารของเรือนไทยลื้อที่เชียงคำยังตั้งอยู่ในห้องนอนรวม แต่เรือนไทยอื่นๆ แยกครัวมาอยู่ที่นอกชาน ใต้ถุนสูงพอสำหรับเก็บเครื่องมือเครื่องใช้ทางการเกษตร บางครั้งก็ตั้งหูกทอผ้า มิเช่นนั้นก็ยกเป็นร้านเตี้ยๆ ใช้เป็นที่นั้งรับแขกหรือนั่งเล่นในฤดูร้อน ซึ่งใต้ถุนเย็นสบายกว่าบนเรือน จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:39:38 ]

ความคิดเห็นที่ 3 บริเวณลานบ้าน (ข่วงบ้าน) ซึ่งจะอยู่หน้าบ้านเป็นที่เล่นและจัดกิจกรรมของคนในครอบครัว นอกจากนั้น ตรงตีนบันไดบ้าน จะปลูกดอกไม้ ประเภทไม้หอม จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:44:03 ]

ความคิดเห็นที่ 4 ภายในบริเวณบ้านแต่ละบ้านจะมีเนื้อที่ว่างเป็นลานดินกว้าง ภาษาพื้นเมืองเรียกว่า “ข่วงบ้าน” เป็นลานเอนกประสงค์ใช้เป็นส่วนเล่นของเด็ก ลานตากพืชผลทางเกษตร เป็นลานที่เชื่อมทางเดินเข้าสู่ตัวบ้านและเชื่อมต่อไปยังทางเดินเข้าสู่ข่วงบ้านข้างเคียง ข่วงบ้านนี้ถึงคราวเซ่นสรวงผีบรรพบุรุษของกลุ่มชนที่นับถือ “ผีมดผีเม็ง” จะใช้เป็นบริเวณปลูกปะรำ หรือ “ผาม” ในภาษาเหนือเพื่อทำพิธีฟ้อนผี หากบ้านที่มีลูกชายจะบวชพระหรือบวชเณร ก็จะสร้าง “ห้างซอ” (เวทียกพื้นสูงประมาณ 1.50-.80 เมตร) ไว้ตรงบริเวณชายข่วงที่ร่มรื่นเพื่อให้ “ช่างซอ” (กลุ่มนักขับลำนำแบบหมอลำของภาคอีสานขึ้นไปขับลำนำกล่อมขวัญ “ลูกแก้ว” (นาค))เพื่อความบันเทิงในงานมงคล และเมื่อถึงคราวที่คนในครอบครัวตายลงจะใช้เป็นบริเวณตั้ง “ปราสาท” (บุษบกพื้นบ้านทำด้วยไม้และกระดาษ) เพื่อตั้งศพและชักลากไปสู่ป่าช้างซึ่งภาษาพื้นเมืองเรียกว่า “ป่าเฮ่ว” ขอบริมของข่วงนิยมปลูกไม้ยืนต้นขนาดใหญ่รายล้อมไว้ซึ่งส่วนมากเป็นไม้ผลสำหรับรับประทาน ทั้งยังให้ร่มเงาแก่ข่วงหรือลาน ตามคาคบไม้เหล่านี้ชาวบ้านจะนำกล้วยไม้พื้นเมืองจากป่ามาปลูกประดับขอบลานเพิ่มสีสรรให้สภาพแวดล้อม ข่วงบ้านนี้แต่ละบ้านจะรักษาความสะอาด โดยเจ้าของบ้านจะเก็บกวาดใบไม้แห้งและขยะให้เรียบร้อย หากบ้านใดปล่อยข่วงให้รกสกปรกจะถูกตำหนิจากเพื่อนบ้านว่าเป็นคนเกียจคร้าน บริเวณข่วงบ้านส่วนใหญ่จะอยู่ส่วนหน้าของบริเวณบ้านชิดถนน ตัวบ้านจะปลูกร่นเข้ามาทางด้านหลังของข่วง บริเวณหลังบ้านเป็นสวนผลไม้ยืนต้นรวมถึงสวนครัวและพืชคลุมดิน ลานหน้าบ้านนิยมปลูกไม้ยืนต้นที่มีดอก จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:44:53 ]

ความคิดเห็นที่ 5 วิถีชีวิตของชาวล้านนาจะอยู่อย่างพี่ อย่างน้อง บางหมู่บ้านจะไม่มีรั้ว ทุกหลังคาเรือนสามารถจะเก็บพืชผัก ผลไม้ของเพื่อนบ้าน ในฐานะเครือญาติกัน เครื่องมือในการเกษตรโดยการทำนา เมื่อไม่ได้ใช้แล้วจะเก็บรักษาไว้ใต้ถุนหลองข้าวหรือบนหลองข้าว ซึ่งมีระเบียงโดยรอบ ส่วนเสาหลองข้าวจะใช้สังกะสีโอบรอบโคนเสา เพื่อป้องกันหนู หรือแมลงขึ้นไปกินข้าวเปลือก วิถีชีวิตชาวล้านนา นอกจากจะอาศัยน้ำในแม่น้ำลำคลองแล้วทุกหลังคาเรือนจะต้องมีบ่อน้ำไว้ใช้ในการอุปโภคและบริโภค. ตามขอบริมของลำเหมืองจะมีพืชพันธุ์ไม้นานาชนิดขึ้นปกคลุมอยู่ทั่วไปดูร่มรื่นเยือกเย็น พืชพันธุ์ส่วนใหญ่จะเป็นอาหารหลักที่ชาวบ้านนำมารับประทาน เช่น ผักกูด และไม้เลื้อยชนิดต่างๆ หมู่บ้านภายในตัวเมืองมีหนองน้ำใหญ่อยู่หลายหนอง หนองน้ำเหล่านี้มักอยู่ใกล้ๆกับวัดหลักของแต่ละหมู่บ้าน ทำหน้าที่คอยรับปริมาณน้ำฝนที่เอ่อท่วมภายในตัวเมือง จากลำเหมืองระบายน้ำแล้วระบายสู่คูเมืองและลำเหมืองใหญ่นอกเมือง หนองน้ำใหญ่ของแต่ละหมู่บ้าน นอกจากทำหน้าที่รองรับน้ำแล้ว ยังอาจสันนิษฐานได้ว่าเป็นการนำดินที่ขุดเป็นหนองเพื่อถมบริเวณวัด และย่ายพำนักอาศัยอันเป็นที่ลุ่มให้เป็นดอนสูง พ้นจากน้ำท่วมในช่วงฤดูฝน ทั้งยังเป็นแหล่งเพาะและขยายพันธุ์สัตว์น้ำ เป็นแหล่งเก็บน้ำขนาดใหญ๋ของชุมชน เพื่อซึมกระจายลงสู่บ่อน้ำที่ชาวบ้านแต่ละบ้านขุดบ่อน้ำไว้ใช้บริโภคภายในบริเวณบ้านพักอาศัย มีหมู่บ้านหลายหมู่บ้านในปัจจุบันนี้ ที่เมื่อถึงฤดูแล้ง น้ำในบ่อของแต่ละบ้านจะแห้งขอด เนื่องจากได้ถมหนองน้ำใหญ่ประจำหมู่บ้านจนหมดสิ้น จึงขาดแหล่งน้ำที่จะซึมกระจายสู่บ่อต่างๆ นั่นเอง จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:46:49 ]

ความคิดเห็นที่ 6 การแบ่งอาณาเขตของแต่ละบ้านใช้ล้อมรั้วด้วยไม้ไผ่ นำมาสานขัดกันเป็นตาโปร่งเพื่อบอกอาณาเขตอย่างหลวมๆ เป็นการเปิดช่องทะลุสู่บริเวณบ้านข้างเคียงต่อเนื่องกันไป การใช้รั้วกั้นอาณาเขตมีรั้ว 3 ชนิด ขัดชิดกันแน่นเรียกว่า “รั้วสลาบ” นิยมใช้เป็นรั้วหน้าบ้านชิดถนน หากไม่ต้องการทำรั้วให้สิ้นเปลืองมาก็ใช้ไม้ไผ่มาขัดเป็นตา ตารางสี่เหลี่ยมโปร่งเรียกว่า “รั้วตาแสง” ส่วนใหญ่เป็นรั้วข้างและรั้วหลังบ้าน รั้วอีกชนิดหนึ่งเป็นรั้วโปร่งใช้ไม้รวกลำเล็กๆ มาวางสอดคล้องกับเสารั้วไม้เนื้อแข็งในแนวนอนห่างกันราวคืบกว่าๆ เรียกว่า “รั้วตั้งป่อง” รั้วชนิดนี้เป็นรั้วสลาบในคราวต่อไป ตามขอบรั้วชาวบ้านนิยมปลูกไม้พุ่ม ไม้ดอกและไม้เลื้อยที่เป็นพืชกินได้ เช่น บวบ ตำลึง ถั่วแปบ ถั่วพู มะระพื้นเมือง ผักมะไฮ ผักปัง ฯลฯ ปล่อยให้เลื้อยพันเกาะรั้วจนแน่น มีกระถินและชะอมปลูกแซมเป็นระยะ ผักชะอมเป็นพืชที่ชาวล้านนาใช้ปรุงอาหารประเภทแกงเกือบทุกชนิด เพื่อปรุงกลิ่นและรสอาหารให้กลมกล่อมตามรสนิยมของชาวล้านนา ปัจจุบันมีรั้วหน้าบ้านนิยมปลูกต้นชาเป็นพุ่มแน่นแล้วตัดคล้ายกำแพงอย่างมีระเบียบเพื่อซับกรองฝุ่นละอองจากถนน รั้วข้างบ้านนิยมปลูกไผ่เลี้ยง และไผ่รวกเป็นแนวกั้นอาณาเขตก็มี ชายหลังคาบ้านที่ชิดกับขอบทุ่งนานิยมปลูกไผ่บง ไผ่สีสุกและไม้ยืนต้นที่มีพุ่มใบแน่ขึ้นแซมในบางส่วนมักเป็นไม้ที่มีรากดินแน่นโค่นล้มยากเพื่อป้องกันกระแสลมที่พัดแรงจากทุ่งนาที่จะเข้าสู่ละแวกบ้านให้กลายเป็นลมเย็นเมื่อพัดลอดดงไม้เข้ามา ภาพประกอบ : รั้วสลาบ จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:49:46 ]

ความคิดเห็นที่ 7 ภาพประกอบ : รั้วตาแสง จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:51:59 ]

ความคิดเห็นที่ 8 ภายในบริเวณบ้านประกอบด้วยถาวรวัตถุ คือ ตัวเรือน ยุ้งข้าว บ่อน้ำ ครกตำข้าว ห้องอาบน้ำ ซึ่งชาวบ้านภาคเหนือเรียกว่า “ต๊อมอาบน้ำ” สำหรับหญิงสาวซึ่งอยู่ใกล้กับบริเวณบ่อน้ำท้ายบ้านเป็นเล้าหมู คอกวัว และคอกควาย บริเวณคอกวัวควายนี้ภาษาพื้นเมืองเรียกว่า “แล่งวัวควาย” มีส้วมหลุมอยู่บริเวณชายบ้าน บางบ้านไม่มีส้วมหากจะไปถ่ายตามละเมาะชายบ้าน ส่วนบ้านในย่านเขตเมืองจะไม่แล่งวัวควายเพราะไม่ได้ทำนา ตรงบริเวณรั้วบ้านใกล้ประตูเข้าบ้านจะสร้างเป็นเรือนหรือขั้นเล็กๆ สำหรับวางหม้อน้ำพร้อมทั้งกระบวยเพื่อให้ผู้สัญจรได้ตักดื่มรับประทานถือเป็นการสร้างบุญกุศลซึ่งภาษาทางเหนือเรียกว่า “ตานน้ำ” (ให้ทานน้ำดื่ม) บริเวณที่ดินด้านหัวนอนจะตั้งศาลผีบรรพบุรุษไว้เรียกว่า “หอผีปู่ย่า” จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:54:11 ]

ความคิดเห็นที่ 9 รั้วแบบต่างๆของคนล้านนายังเป็นส่วนบังสายตาในขณะอาบน้ำ และยังทำร่องน้ำจากบริเวณอาบน้ำไหลเข้าสู่บริเวณสวนครัวนี้ ตามขอบบ่อยังปลูกข่า ไพล กระชาย ขมิ้น สลับไว้ พืชต่างๆ เหล่านี้จะดูดซับน้ำทิ้งจากบริเวณอาบน้ำทำให้สภาพแวดล้อมไม่เกิดเน่าเสีย นอกจากพืชพันธุ์ที่กล่าวมาแล้วยังมีต้นพลูปลูกเกาะเลื้อยไปตามค้างพลูที่เป็นเสาหลักไม้ มีต้นหมากขึ้นแซมเป็นระยะโดยให้ต้นพลูเลื้อยเกาะไปตามลำต้นแทนเสาหลักไม้ บางบ้างปลูกปอพื้นเมืองซึ่งเป็นไม้ยืนต้นขนาดกลางไว้ด้วยเพื่อจะลอกเปลือกของต้นปอไว้ควั่นเป็นเชือกไว้ใช้สอยทั้งยังมีไม้ผลยืนต้นปลูกคละเสริมเพื่อให้บริเวณบ่อน้ำร่มรื่นรักษาน้ำในบ่อให้เย็นโดยมิให้ต้องแดดส่องไปยังบริเวณบ่อ บริเวณรอบบ่อน้ำจะมีผักกูดหรือเฟริน์พื้นเมืองขึ้นอยู่เป็นหย่อมๆ ประปนกับพืชผัก ชาวบ้านจะปล่อยให้ผักกูดขึ้นตามธรรมชาติเสริมบรรยากาศรอบๆ บ่อน้ำให้ดูเย็นฉ่ำยิ่งขึ้น บ่งบอกถึงสัญลักษณ์ของภูมิภาคร้อนชื้นที่งดงาม จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 09:57:25 ]

ความคิดเห็นที่ 10 วันนี้ขอจบเรื่องเรือนกาแลไว้แค่นี้ก่อน พรุ่งนี้ติดตามเรือนกาแลตอนจบนะครับ.... ขอขอบคุณที่มาของข้อมูลและภาพในกระทู้ : หนังสือ"เรือนไทย" จัดทำโดย สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ขอขอบคุณ : ห้องสมุดประชาชน จังหวัดน่าน นครน่านดอทคอม วีรยุทธ นาคเจริญ บทความจากสำนักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 10:01:20 ]

ความคิดเห็นที่ 11 ผมมีคำถามครับพี่อีกา ทำไมบ้านเรือนภาคเหนือ ถึง กาแล ครับ? พวกนกแก้วนกหงษ์หยกไม่แลมั่งเลยเหรอครับ? อิอิ จากคุณ : ตะเกียงลาน - [ 19 ก.ย. 46 10:16:03 ]

ความคิดเห็นที่ 12 ตอบคำถามท้ายกระทู้ มันมีที่มาครับ เรื่องที่ทำไมเรียกว่ากาแล มีมายังงี้ครับ คุณตะเกียงลาน สำหรับลักษณะที่เป็นจุดเด่นของเรือนประเภทนี้คือ "กาแล" (อ่านว่า "ก๋าแล") อันเป็นที่มาของชื่อเรียกประเภทเรือน เป็นไม้แบนเหลี่ยมแกะสลักลาย เชื่อมต่อจากปลายบนของปั้นลมเหนือจั่วบ้านในลักษณะที่ไขว้กันอยู่ สงวน โชติสุขรัตน์ เล่าว่าสมัยก่อนคนจะเรียกเรือนชนิดนี้ว่าเรือนแบบเชียงแสน ซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากเรือนแบบฉบับอย่างที่นิยมปลูกสร้างกันในเมืองเชียงแสน (ปัจจุบันอยู่ในเขตจังหวัดเชียงราย ตัวเมืองติดแม่น้ำโขง บริเวณสามเหลี่ยมทองคำ) สำหรับที่มาของกาแล (คือส่วนปั้นลมที่ไขว้กัน) ยังค่อนข้างคลุมเครือ บ้างก็ว่าทำเพื่อกันแร้งกาเกาะหลังคา เพราะถือว่าขึด หรือพม่าบังคับให้ทำสมัยเป็นเมืองขึ้นเพื่อให้ดูต่างกับเรือนพม่า ส่วนอาจารย์ไกรศรี นิมมานเหมินท์ เห็นว่า กาแลน่าจะมาจากประเพณีของคนลัวะที่จะฆ่าควาย เพื่อบวงสรวงบรรพบุรุษ และนำเขาควายไปประดับยอดหลังคาเป็นการอวดความร่ำรวย ที่สุดจึงทำกาแลขึ้นแทนเขาควาย และจากหลักฐานการศึกษารูปแบบบ้านในเอเชียหลายแห่งพบว่า ลักษณะการประดับจั่วบ้านด้วยไม้ หรือเขาสัตว์ไขว้กันนี้สามารถพบเห็นได้ทั่วไป เช่น ในเกาะสุมาตรา สิงคโปร์ ชวา รัฐอัสสัมในอินเดีย และศาลที่สถิตดวงพระวิญญาณของจักรพรรดิในญี่ปุ่น เป็นต้น กาแลจึงเป็นวิวัฒนาการของการสร้างเรือนที่มีปั้นลมไขว้กัน เพราะสร้างได้สะดวกทำให้ยึดไม้ได้แข็งแรง ต่อมาจึงแกะสลักลวดลายให้สวยงาม ดังนั้นรูปแบบของปั้นลมที่ไขว้กันนี้จึงถือเป็นลักษณะร่วมกันในเรือนของชนชาติต่างๆ มิใช่เป็นของชาติใดโดยเฉพาะ ดังเข้าใจกันว่าเป็นลักษณะของเรือนล้านนาเท่านั้น และสิ่งหนึ่งที่ถือเป็นเอกลักษณ์ของเรือนกาแลล้านนาก็คือ ลายสลัก ซึ่งในเรือนกาแลนั้นก็มีกาแลที่สลักลายเป็นแบบกนกสามตัวบ้าง (ลายอื่นๆมีบ้างแต่ไม่นิยมทำกัน) ประกอบด้วยโคนช่อกนกมีกาบหุ้มช้อนกันหลายชั้นคล้ายก้านไม้เถาตามธรรมชาติ ตรงส่วนก้านจะสลักเป็นกนกแตกช่อขึ้นไปสลับหัวกันจนถึงยอดกาแล สร้างลวดลายที่อ่อนช้อยแสดงถึงภูมิปัญญาเชิงช่าง และจิตใจที่อ่อนโยนของผู้อยู่อาศัยอย่างแท้จริง ส่วนทำไมไม่เป็น เรือนแบบนกแก้วนกหงษ์หยกแลบ้างนั้น หากมีกันจริงๆสีสรรและรูปทรงที่ปั้นลมไขว้กันคงงามพิลึกล่ะครับ จากคุณ : อีกาสีขาว - [ 19 ก.ย. 46 11:35:08 ]

ความคิดเห็นที่ 13 ค้างคาวตามมาแล..... จากคุณ : Batgirl 2001 - [ 19 ก.ย. 46 19:19:39 ]