PANTIP.COM : P7018197 ช่วยวิเคราะห์รัฐธรรมนูญ 50 ในแง่รัฐศาสตร์หน่อยสิครับ []

ความคิดเห็นที่ 5

ผมขอชี้แจงก่อนว่า การวิเคราะห์ในเชิงรัฐศาสตร์นั้น จะแยกตัวเป็นเอกเทศจากนิติศาสตร์มิได้เลย ดังนั้น การอธิบายดังต่อไปนี้ จะกล่าวโดยอิงหลักการจากสองศาสตร์นี้ อย่างผสมกลมกลืนกัน

รัฐศาสตร์ เป็นศาสตร์ที่ว่าด้วยการปกครอง ในการอำนวยความสงบสุขภายในรัฐ ซึ่งเครื่องมือที่ฝ่ายปกครองใช้ในการอำนวยสาธารณะประโยชน์ คือ กฎหมายมหาชน ซึ่งจะบัญญัติมอบอำนาจ หน้าที่ แก่ฝ่ายปกครอง โดยที่ฝ่ายปกครองต้องยอมตน อยู่ภายใต้กฎหมายที่ตนบัญญัตินั้นไว้เท่านั้น เป็นไปตามหลักนิติรัฐ

ดังนั้น กล่าวได้ว่า อำนาจในการปกครองรัฐ ของฝ่ายปกครองหรือรัฐาธิปัตย์นั้น เริ่มต้นที่รัฐธรรมนูญ

รัฐธรรมนูญ เป็นกฎหมายมหาชน ซึ่งประเทศไทย ใช้รัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษรตามประเทศสหรัฐอเมริกา และประเทศอื่น ๆ ในภาคพื้นยุโรป มิได้ใช้คำพิพากษา และประเพณีในการปกครองตามระบบของอังกฤษ

ทั้งนี้ สาระของรัฐธรรมนูญที่เป็นลายลักษณ์อักษร จะมีลักษณะที่สำคัญที่เหมือนกัน คือ รัฐธรรมนูญ จะบัญญัติเกี่ยวกับ การจัดตั้งสถาบันทางการเมือง และองค์กรในการใช้อำนาจรัฐ รวมถึงความสัมพันธ์กันระหว่างองค์กรดังกล่าวต่อกัน ซึ่งการร่างรัฐธรรมนูญในประเทศเสรีประชาธิปไตยนั้น ได้เดินตามแนวทฤษฎีของมองเตสกิเออ นักปราชญ์ชาวฝรั่งเศส ทั้งสิ้น

ตามทฤษฎีการแบ่งแยกอำนาจของมองเตสกิเออส์ จะแบ่งองค์กรที่ใช้อำนาจรัฐ ออกเป็น 3 ส่วน คือ

1.ส่วนที่ใช้อำนาจนิติบัญญัติ(องค์กรผู้ใช้อำนาจ คือ รัฐสภา) กล่าวคือ จะทำหน้าที่ใช้อำนาจในการวางระเบียบแบบแผนภายในรัฐให้มีสภาพที่เป็นกิจจะลักษณะ โดยการตรากฎหมาย(พระราชบัญญัติ)ขึ้น เพื่อดำเนินการรักษาสวัสดิภาพของสังคม อีกทั้ง อำนาจหน้าที่ในการควบคุมและตรวจสอบ การใช้อำนาจของฝ่ายบริหารหรือฝ่ายรัฐบาล ในส่วนหนึ่ง ได้อยู่ในขอบอำนาจของรัฐสภาอีกโสดหนึ่ง ทั้งนี้ ตามบทบัญญัติแห่งกฎหมาย

2.ส่วนที่ใช้อำนาจบริหาร (องค์กรผู้ใช้อำนาจ คือ รัฐบาล) กล่าวคือ ทำหน้าที่บริหารราชการแผ่นดิน โดยการใช้อำนาจรัฐ โดยการตราพระราชกำหนด และกฎหมายลำดับรองอื่น ๆ เนื่องด้วยการใช้อำนาจรัฐ จะต้องกระทำภายใต้กรอบเท่าที่กฎหมายบัญญัติไว้เท่านั้น ทั้งนี้ เพื่ออำนวยให้เกิดผลในการบังคับบัญชาหน่วยงานทางปกครองให้สนองต่อนโยบายของรัฐ ตามที่พรรคการเมืองผู้จัดตั้งรัฐบาลได้หาเสียงกับราษฎรไว้ ทั้งนี้ รัฐบาลก็ถ่วงดุลกับรัฐสภา คือ รัฐสภา มีอำนาจถอดถอนรัฐบาลได้ และ รัฐบาลก็ถืออำนาจที่เหนือกว่า คือ รัฐบาลสามารถยุบสภาผู้แทนราษฎรเพื่อให้มีการเลือกตั้งใหม่ ได้เช่นกัน

3.ส่วนที่ใช้อำนาจตุลาการ (องค์กรผู้ใช้อำนาจ คือ ศาล หรือ คณะตุลาการ) ในส่วนนี้ จะแยกตัวเป็นเอกเทศจากอำนาจบริหาร และ อำนาจนิติบัญญัติ โดยศาลจะมีหน้าที่พิจารณาพิพากษาอรรถคดี ตามบทบัญญัติแห่งกฎหมายเท่านั้น เพื่ออำนวยความยุติธรรมแก่สังคมรัฐ

ดังกล่าวนี้ เป็นแนวคิดการแบ่งอำนาจรัฐ หรือ อำนาจอธิปไตย ตามแนวทฤษฎีของมองเตสกิเออ โดยสังเขป

และเมื่อพิจารณาหลักวิชาการแล้ว จะมาพิจารณารัฐธรรมนูญ ปี 2550 ต่อไป

จะเห็นได้ว่า ตามหลักการของมองเตสกิเออ แล้ว การแบ่งแยกอำนาจนั้น ในส่วนของอำนาจนิติบัญญัติ และ อำนาจบริหารนั้น หาได้แยกขาดจากกันเป็นเอกเทศไม่ หากแต่ยังมีการถ่วงดุลระหว่างกันอยู่ แต่สำหรับอำนาจตุลาการนั้น จะเป็นอิสระจากอำนาจทั้งสองโดยแท้ และอำนาจตุลาการ จะไม่มีอำนาจควบคุมการกระทำของรัฐบาล และ การกระทำทางนิติบัญญัติ

ในสาระของรัฐธรรมนูญ ปี 50 จะพิจารณาดังต่อไปนี้

1.รธน.ฉบับนี้ ได้ให้อำนาจแก่ฝ่ายตุลาการ ให้เข้าถ่วงดุลการกระทำของรัฐบาลได้ จะเห็นได้จากการยุบพรรคการเมือง(มาตรา237) หรือ วินิจฉัยให้รัฐบาลพ้นจากความเป็นรัฐบาลได้(มาตรา 267) ซึ่งตามหลักการแล้ว ฝ่ายที่จะให้รัฐบาลพ้นจากตำแหน่งได้ ต้องเป็นองค์กรรัฐสภาเท่านั้น ฝ่ายตุลาการ หรือองค์กรอิสระ ไม่มีอำนาจให้ผู้ดำรงตำแหน่งในฝ่ายบริหารหรือฝ่ายนิติบัญญัติพ้นจากตำแหน่งได้

อีกประการหนึ่ง ฝ่ายตุลาการ ซึ่งผู้ที่ใช้อำนาจตุลาการ ได้แก่ ผู้พิพากษา และ คณะตุลาการศาล และ ฝ่ายองค์กรอิสระ บุคคลดังกล่าว เป็นบุคคลที่มาจากการแต่งตั้ง โดยองค์กรตามกฎหมายกำหนด เมื่อเป็นเช่นนี้ จะให้บุคคลที่มาจากการแต่งตั้งมาถอดถอนบุคคลที่มาจากการเลือกตั้งของราษฎร เช่นนี้ จะกระทำมิได้โดยหลักการ

2.พิจารณาเฉพาะในส่วนของรัฐสภา ซึ่งประกอบด้วย สส.และ สว. ด้วยเหตุที่ สส.จะทำหน้าที่เป็นผู้เสนอร่าง และ บัญญัติกฎหมาย รวมถึงตรวจสอบการทำงานของรัฐบาล , ส่วนสว. ทำหน้าที่กลั่นกรองกฎหมาย ที่ผ่านร่าง มาจากสภาผู้แทนราษฎร์

ตาม รธน. ปี50 ได้กำหนดให้ สว.ทำหน้าที่ตรวจสอบรัฐบาลได้(เช่น มาตรา 248) ซึ่งตามหลักการแล้ว มิใช่แดนอำนาจของ สว. และอีกนัยหนึ่ง สว.ตาม รธน. ฉบับนี้ จำนวน 74 คน มาจากการสรรหา(แต่งตั้ง) แต่จะถอดถอนผู้ที่มาจากการเลือกตั้ง การเช่นนี้ มิใช่วิถีแห่งการใช้อำนาจตามระบอบเสรีประชาธิปไตย ที่พึงถือว่า "อำนาจมหาชน เป็นใหญ่" ดังนั้น บุคคลที่มาจากเจตจำนงของราษฎร ย่อมมีศักดิ์ศรีเหนือกว่าบุคคลที่มาจากการแต่งตั้ง ดังนั้น ตามหลักการจะกล่าวได้ว่า ผู้ที่มาจากการแต่งตั้ง จึงไม่อาจถอดถอนบุคคลที่มาจากการเลือกตั้ง ได้

3.การที่รัฐธรรมนูญ ปี50 ให้อำนาจแก่ศาลรัฐธรรมนูญ ในการวินิจฉัยให้ยุบพรรคการเมืองได้นั้น เป็นอันตรายต่อระบบสถาบันทางการเมืองรัฐ อีกทั้งยังตัดสิทธิทางการเมืองของบุคคลที่ดำรงตำแหน่งกรรมการบริหารพรรคอีกโสดหนึ่ง ตามหลักแล้ว มนุษย์ย่อมเป็นประธานแห่งสิทธิ ตราบใดที่บุคคลนั้นยังมีสภาพของบุคคลอยู่ บุคคลนั้นย่อมมีสิทธิโดยสภาพ

การที่รัฐธรรมนูญ อาศัยความมีศักดิ์สูงสุด ในการทำลายสิทธิทางการเมืองของบุคคลตลอดระยะเวลาห้าปีนั้น นับว่า เป็นการทำลายศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และความเสมอภาคของบุคคลตามวิถีทางแห่งระบอบประชาธิปไตย

อนึ่ง การจำกัดสิทธิทางการเมืองนี้ จะเทียบเคียงกับกรณีนักโทษต้องระวางจำคุก(ไม่อาจใช้สิทธิทางการเมือง)มิได้ เพราะ การกระทำทางการเมืองนั้น ไม่มีศาลใดที่จะถอดถอนหรือพิพากษาบุคคลที่กระทำการทางการเมืองได้ เว้นแต่ศาลโลกในบางกรณี ดังนั้น จึงไม่อาจเทียบเคียงกับจำเลยในคดีอาญาได้ และวัตถุประสงค์ในการลงโทษจำคุกในความผิดทางอาญา มิได้มุ่งเพื่อจำกัดสิทธิทางการเมืองแต่อย่างใด หากแต่มุ่งเพื่อแยกบุคคลผู้กระทำผิดนั้น ออกจากสังคม จำเลยต้องอยู่ในทัณฑสถาน ไม่อาจใช้สิทธิทางการเมืองได้โดยสภาพ แต่ความมีสิทธินั้น ยังคงอยู่ เพียงแต่ด้วยพันธนาการ ทำให้ใช้สิทธินั้นมิได้เท่านั้น

การที่บุคคลที่ถูกเพิกถอดสิทธิตามมาตรา 237 จึงมีสถานะสิ้นสิทธิตามสภาพแห่งความเป็นประธานแห่งสิทธิ และการดำรงสิทธิตามสภาพบุคคลโดยสิ้นเชิง ตามหลักแล้ว การเพิกถอนสิทธิทางการเมือง ศาลไม่อาจกระทำได้ และ บุคคลผู้จะนำรัฐบาลที่ทุจริตออกจากตำแหน่ง ได้แก่องค์กรนิติบัญญัติเท่านั้น(ทั้งนี้ สมาชิกแห่งสภา ต้องมีศักดิ์ที่เท่าเทียมกัน หรือ เหนือกว่า จึงสามารถใช้อำนาจถอดถอนบุคคลออกจากตำแหน่งได้ กล่าวคือ ถ้าจะถอดถอนบุคคลที่มาจากการเลือกตั้ง จะต้องให้บุคคลที่มาจากการเลือกตั้งด้วยกัน ถอดถอนจากตำแหน่ง และในทางกลับกัน บุคคลที่มาจากการเลือกตั้ง สามารถถอดถอนบุคคลที่มาจากการแต่งตั้งได้เสมอ แต่ต้องอาศัยอำนาจตามกฎหมาย ที่เป็นเช่นนี้ เพราะผู้ที่มาจากการเลือกตั้งมีศักดิ์ที่สูงกว่า ตามระบอบประชาธิปไตยนั่นเอง)

จะพิเคราะห์ได้ว่า การที่รัฐธรรมนูญ 50 บัญญัติการใช้อำนาจอธิปไตยที่ขัดแย้งกันนั้น จะก่อให้เกิดความไม่สมดุลกันระหว่างอำนาจรัฐทั้งสาม(นิติบัญญัติ บริหาร และตุลาการ) เพราะ อำนาจทั้งสามนี้ ฝ่ายบริหารจะอ่อนแอมากที่สุด และการปกครองและการบริหารราชการแผ่นดินเพื่ออำนวยประโยชน์สุขแห่งรัฐจะไม่อาจเกิดขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพตามหลักปรัชญาแห่งรัฐศาสตร์

อีกประการหนึ่ง ฝ่ายตุลาการ เป็นฝ่ายที่ถืออำนวยสูงสุด กระทั่งสามารถถอดถอนฝ่ายบริหารลงได้ จึงเป็นอันตรายอย่างยิ่ง ที่ฝ่ายตุลาการจะกลายสภาพเป็นผู้บงการฝ่ายบริหารได้ในอนาคตข้างหน้านี้ และฝ่ายตุลาการอาจแทรกแซงการใช้อำนาจรัฐได้ โดยอาจผ่านการบังคับบัญชา ในรูปของคำวินิจฉัย

การที่รัฐธรรมนูญ ร่างขึ้นโดยขัดต่อหลักทฤษฎี ทั้งทางนิติศาสตร์ และ รัฐศาสตร์ องค์กรที่ทำหน้าที่ใช้อำนาจรัฐ จึงอยู่ในสภาพสับสน และปะปนกันไปเสียทั้งหมด อันจะยังความเสียหาย ในประสิทธิภาพการใช้อำนาจบริหารราชการแผ่นดินของฝ่ายบริหารต่อไปทั้งเบื้องนี้และเบื้องหน้า

ปล. จะขอกล่าวโดยสังเขป เพียงนี้ครับ ในประเด็นอื่น ๆ ให้ผู้ทั้งกระทู้ ค้นหา และทำความเข้าใจเพิ่มเติมครับ

จากคุณ : พุฒิพงศ์ นิติศาสตร์ รามคำแหง (ราษฎร์สยาม) - [ 21 ก.ย. 51 01:02:39 A:124.122.140.235 X: ]