ความคิดเห็นที่ 1 2. แบ่งเป็นวรรค นอกจากแบ่งเป็นนวังคสัตถุสาสน์ดังกล่าวข้างต้นแล้ว มีเค้าส่อให้เห็นว่า พระพุทธวจนะได้ถูกรวบรวมเป็น "วรรค" แล้ว ส่วนจะมีกี่วรรคนั้นสืบไม่ได้ มีหลักฐานอยู่แห่งเดียวคือ ในพระวินัยปิฎกเล่าไว้ว่า พระโสณกุฏิกัณณะ ลัทธิวิหาริกของพระมหากัจจายนะถูกพระอุปัชฌายะส่งไปเฝ้าพระพุทธเจ้าเพื่อทูลขอให้พระองค์ทรงลดหย่อนสิกขาบทบางข้อ พระโสณกุฏิกัณณะพักอยู่ที่เดียวกับพระพุทธเจ้า ได้สวดพระพุทธวจนะส่วนที่เรียกว่า "อัฏฐกวรรค" โดยทำนองสรภัญญะ ให้พระพุทธเจ้าฟัง อัฏฐกวรรค ที่ว่านี้มีบันทึกอยู่ใน ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เป็นสูตรสั้นๆ รวม 16 สูตร 3. แบ่งเป็นหมวด 1 หมวด 10 ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมแก่ภิกษุสงฆ์จบแล้ว ครั้นทรงเห็นว่าพวกเธอยังมีฉันทะจะฟังธรรมต่อ จึงมีพุทธบัญชาให้พระสารีบุตรอัครสาวกแสดงธรรมให้พวกเธอฟังต่อ พระสารีบุตรเถระ ได้ปรารภเหตุที่พวกนิครนถ์ (พระในศาสนาเชน สาวกของมหาวีระหรือนิครนถ์ นาฏบุตร) แตกแยกความคิดเห็นกันรุนแรงหลังจากศาสดาของพวกตนล่วงลับไปไม่นาน พระเถระชี้ว่า เพราะเหตุที่ศาสดามหาวีระมิได้รวบรวมคำสอนไว้เป็นหมวดหมู่ จึงทำให้สาวกถกเถียงกัน ไม่ลงรอยกัน จึงแนะนำให้ภิกษุทั้งหลาย "สังคายนา" (รวบรวม) ธรรมวินัยไว้เป็นหมวดหมู่ เพื่อให้พรหมจรรย์ดำรงอยู่ยืนนานสืบไป ธรรมะทั้ง 10 หมวดนี้ มีปรากฏอยู่ใน "สังคีติสูตร" พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ 11 ทั้ง 221-263 หน้า 222-287 ๏ การแบ่งพุทธวจนะเป็นพระไตรปิฎกหลังพุทธปรินิพพาน ที่กล่าวมาข้างต้น เป็นเพียง "เค้า" ส่อให้เห็นว่าพระพุทธวจนะได้ถูกจัดเป็นหมวดหมู่บ้างแล้ว ในสมัยพุทธกาล แต่ยังมิได้แบ่งไว้ชัดเจนว่า หมวดนี้เป็นวินัย หมวดนี้เป็นพระสูตร หมวดนี้เป็นอภิธรรม จึงยังไม่มีคำว่า "พระไตรปิฎก" หากเรียกขานกันในนามว่า "ธรรมและวินัย" และการจัดหมวดหมู่อย่างเป็นระบบและแน่นอน ซึ่งเรียกว่า "การทำสังคายนา" นั้น เริ่มมีขึ้นหลังพุทธปรินิพพานได้ 3 เดือน และทำติดต่อกันมาเป็นช่วงๆ ทั้งหมดถึง 5 ครั้งกว่าพระพุทธวจนะจะได้รับการจารเป็นลายลักษณ์อักษร ดังจะกล่าวโดยสังเขปต่อไป คำว่า "สังคายนา" มีความหมายทั้งกว้างและแคบ แล้วแต่ความประสงค์ของผู้ใช้และกรณีที่ใช้ (ที่กล่าวนี้มิได้รวมความหมายที่รับรู้กันในภาษาไทยทั่วไปด้วย) สุชีพ ปุญญานุภาพ ได้ให้ความหมายไว้ชัดเจนและครอบคลุมดังนี้ ส่วนการสังคายนานั้น แปลตามศัพท์ว่า ร้อยกรอง คือประชุมสงฆ์ จัดระเบียบหมวดหมู่พระพุทธ วจนะ แล้วรับทราบทั่วกันในที่ประชุมนั้น ว่าตกลงกันอย่างนี้ แล้วก็มีการท่องจำนำสืบต่อๆ กันมา ในชั้นเดิมการสังคายนาปรารภเหตุความมั่นคงแห่งพระพุทธศาสนา จึงจัดระเบียบหมวดหมู่พระพุทธวจนะไว้ในครั้งต่อๆ มา ปรากฏมีการถือผิด ตีความหมายผิด ก็มีการชำระวินิจฉัยที่ถือผิดความหมายผิดนั้นชี้ขาดว่าที่ถูกควรเป็นอย่างไร แล้วทำการสังคายนาโดยการทบทวนระเบียบเดิมบ้าง จัดระเบียบใหม่ในบางข้อบ้าง ในชั้นหลังๆ เพียงการจารึกลงในใบลาน การสอบทานข้อผิดในใบลานก็เรียกกันว่าสังคายนา ไม่จำเป็นต้องมีเหตุการณ์ถือผิดเข้าใจผิดเกิดขึ้น แต่ความจริงเมื่อพิจารณารูปศัพท์แล้ว การสังคายนาก็เท่ากับการจัดระเบียบ ปัดกวาดให้สะอาด ทำขึ้นครั้งหนึ่งก็มีประโยชน์ครั้งหนึ่ง เหมือนการทำความสะอาดการจัดระเบียบที่อยู่อาศัย ๏ การทำสังคายนา ในประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา การทำสังคายนาได้กระทำสืบต่อกันมาหลายครั้ง การนับจำนวนสังคายนาก็ไม่เป็นที่ยุติ เพราะพระพุทธศาสนาแบ่งออกเป็น 2 นิกายใหญ่ๆ (เถรวาทกับมหายาน) แต่ละนิกายนับการทำสังคายนาไม่ตรงกัน เพราะต่างฝ่ายก็ไม่ยอมรับการทำสังคายนาของอีกฝ่ายหนึ่ง ในที่นี้จะขอยกการทำสังคายนาของสายเถรวาทเป็นหลัก สังคายนาครั้งที่ 1 จัดทำหลังจากพุทธปรินิพพาน 3 เดือน สาเหตุเนื่องมาจากพระภิกษุบวชเมื่อแก่รูปหนึ่งชื่อ สุภัททะ กล่าวดูหมิ่นพระธรรมวินัย พระมหากัสสปะเกรงว่า พระธรรมวินัยจะเสื่อมสูญ จึงเรียกประชุมสงฆ์อรหันต์ 500 รูป ทำสังคายนา ณ ถ้ำสัตตบรรณคูหา ข้างเวภารพบรรพต ใกล้กรุงราชคฤห์ พระมหากัสสปะเป็นประธานซักถามพระธรรมวินัย พระอานนท์เป็นผู้วิสัชนาพระธรรม พระอุบาลี เป็นผู้วิสัชนาพระวินัย ในการนี้พระเจ้าอชาตศัตรูทรงเป็นผู้อุปถัมภ์กระทำอยู่ 7 เดือนจึงสำเร็จ สังคายนาครั้งที่ 2 เกิดขึ้นหลังจากพุทธปรินิพพาน 100 ปี สาเหตุเนื่องมาจากพระภิกษุวัชชี บุตรกลุ่มหนึ่งได้ปฏิบัติย่อหย่อนทางพระวินัย 10 ประการ เช่น เก็บเกลือไว้ในเขาสัตว์เพื่อนำมาผสมอาหารไว้สำหรับฉันได้ตลอดไป เมื่อตะวันชายเกินเที่ยงวันไปแล้วประมาณสององคุลีฉันอาหารได้ รับเงินและทองได้ ฉันสุราอ่อนๆ ได้ เป็นต้น พระเถระผู้ใหญ่ร่วมมือกันกระทำการครั้งนี้ 8 รูป คือ พระสัพพกามี พระสาฬหะ พระขุชชโสภิตะ พระวาสภคามิกะ พระเรวตะ พระสัมภูต สาณวาสี พระยศกากัณฑบุตร และพระสุมนะ ในการนี้พระเรวตะเป็นผู้ซักถาม พระสัพพกามีเป็นผู้ตอบ วินิจฉัยเรื่องทั้ง 10 ประการท่ามกลางประชุมสงฆ์ 700 รูป การสังคายนาครั้งนี้กระทำที่ วาลุการาม เมืองไพศาลี มีพระเจ้ากาฬาโสก เป็นผู้อุปถัมภ์ กระทำอยู่ 8 เดือนจึงสำเร็จ สังคายนาครั้งที่ 3 กระทำเมื่อพระพุทธเจ้าปรินิพพานได้ 235 ปี (บางแห่งว่า 234 ปี) สาเหตุเนื่องมาจากเดียรถีย์ปลอมบวชในพระพุทธศาสนามากขึ้น แสดงธรรมวินัยผิดแผกไปจากหลักคำสอนของพระพุทธศาสนา พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ ด้วยความร่วมมือจาก พระเจ้าอโศกมหาราช เรียกประชุมสงฆ์จำนวน 1,000 รูป สอบสวนชำระสะสางพระธรรมวินัย กำจัดเดียรถีย์เหล่านั้น การสังคายนาครั้งนี้กระทำที่อโศการาม เมืองปาตลีบุตร ทำอยู่ 9 เดือนจึงสำเร็จ แก้ไขเมื่อ 09 ม.ค. 52 14:20:04 จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:19:18 ]

ความคิดเห็นที่ 2 มีข้อน่าสังเกตคือ พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ ได้แต่งคัมภีร์กถาวัตถุ ซึ่งเป็นคัมภีร์หนึ่งในจำนวนพระอภิธรรมเจ็ดคัมภีร์ และมีการส่งคณะสมณทูตไปประกาศพระพุทธศาสนายังต่างประเทศด้วย ว่ากันว่าประเทศไทยได้รับสืบทอดพระพุทธศาสนามาจาก พระโสณะ และ พระอุตตระ ที่ถูกส่งมาเผยแผ่ศาสนา ณ ภูมิภาคแถบนี้ตั้งแต่บัดนั้นเป็นต้นมา สังคายนาครั้งที่ 4 ทำเมื่อพุทธศักราช 238 พระมหินทเถระ ได้ประดิษฐานพระพุทธศาสนา ที่ประเทศศรีลังกา มีพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ เป็นผู้อุปถัมภ์ สังคายนาครั้งที่ 5 ทำเมื่อพุทธศักราช 450 (บางแห่งว่า 433) เพื่อต้องการจารึกพระพุทธวจนะ เป็นลายลักษณ์อักษร ด้วยเกรงว่าการถ่ายทอดโดยระบบท่องจำอาจวิปริตคลาดเคลื่อน สังคายนาครั้งนี้ทำที่อาโลกเลณสถานมตเลชนบท ซึ่งชาวไทยเรียกว่า มลัยชนบทประเทศศรีลังกา พระรักขิตมหาเถระ เป็นประธาน ทำอยู่นานเท่าใดไม่ปรากฏหลักฐาน ๏ ปัญหาการนับสังคายนา น่าสังเกตว่า แม้ประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาแบบเถรวาทด้วยกันโดยเฉพาะไทย พม่า และลังกา ยังนับครั้งการสังคายนาไม่ตรงกัน เนื่องจากการสังคายนาบางครั้งไม่เป็นที่ยอมรับของประเทศอื่น สรุปการนับสังคายนาของประเทศต่างๆ ดังนี้ (1) ประเทศศรีลังกา ยอมรับการสังคายนา 3 ครั้งที่ประเทศอินเดีย และนับจากสังคายนาที่ประเทศของตนต่อมาอีก 3 ครั้ง ครั้งที่ 6 หรือครั้งสุดท้ายของลังกา กระทำเมื่อ พ.ศ. 2406 ที่รัตนปุระ ประเทศศรีลังกา พระหิกขทุเว สิริสุมังคละ เป็นประธาน กระทำอยู่ 4 เดือนจึงสำเร็จ การสังคายนาครั้งนี้เป็นที่รับรู้กันเฉพาะในศรีลังกาเท่านั้น (2) ประเทศพม่า นับสังคายนาที่ทำที่อินเดีย 3 ครั้ง แล้วนับครั้งที่ 2 ที่ทำที่ศรีลังกา (สังคายนาครั้งที่ 5 พ.ศ. 450 หรือ 433) เป็นครั้งที่ 4 และมีเพิ่มครั้งที่ 5 และ 6 ที่ประเทศพม่า คือ สังคายนาครั้งที่ 5 ทำให้รัชสมัยพระเจ้ามินตง พระชาคราภิวังสะ พระนรินทาภิชชะ และพระสุมังคลสามี ผลัดกันเป็นประธาน ท่ามกลางที่ประชุมพระ และคฤหัสถ์ผู้แตกฉานในพระไตรปิฎก 2400 ท่าน กระทำอยู่ 5 เดือนจึงสำเร็จ สังคายนาครั้งนี้มีขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2414 สังคายนาครั้งที่ 6 เนื่องในโอกาสฉลอง 25 พุทธศตวรรษของพม่า รัฐบาลพม่าได้เชิญผู้นำชาวพุทธต่างประเทศ โดยเฉพาะสายเถรวาทเข้าร่วมด้วย จุดประสงค์ของการสังคายนาครั้งนี้เพื่อพิมพ์พระไตรปิฎก พร้อมอรรถถถาและคำแปลเป็นภาษาพม่า ได้ทำอยู่ 2 ปี คือระหว่าง 17 พฤษภาคม 2497-24 พฤษภาคม 2499 เสร็จแล้วได้แจกจ่ายพระไตรปิฎกฉบับอักษรพม่าไปยังประเทศต่างๆ ด้วย (3) ประเทศไทย ยอมรับการสังคายนาตามลำดับที่ทำในลังกา 5 ครั้ง ถือว่าเป็นประวัติที่ควรรู้เกี่ยวกับความเป็นมาแห่งพระธรรมวินัย แต่หนังสือสังคีติยวงศ์ รจนาเป็นภาษาบาลี โดยสมเด็จพระวันรัต วัดพระเชตุพนฯ (รจนาเมื่อครั้งยังเป็นพระพิมลธรรม) ในรัชกาลที่ 1 ได้จัดลำดับสังคายนาไว้ 7 ครั้งคือ สังคายนาครั้งที่ 1-2-3 ทำในประเทศอินเดียดังกล่าวแล้ว สังคายนาครั้งที่ 4-5 ทำในประเทศลังกา สังคายนาครั้งที่ 6 ทำในลังกา เมื่อ พ.ศ. 956 พระพุทธโฆสาจารย์ ชาวอินเดีย ได้แปลและเรียบเรียงอรรถกถาจากภาษาสิงหลเป็นภาษาบาลี ในรัชสมัยพระเจ้ามหานาม การสังคายนาครั้งนี้มิได้ชำระพระไตรปิฎก หากแต่ชำระอรรถกถา ทางลังกาจึงไม่นับเป็นการสังคายนา สังคายนาครั้งที่ 7 ทำในลังกา เมื่อ พ.ศ. 1587 พระกัสสปเถระ เป็นประธาน ได้รจนาและชำระคัมภีร์ฎีกาต่างๆ ร่วมกับภิกษุผู้เชี่ยวชาญพุทธธรรมกว่า 1,000 รูป ๏ พระไตรปิฎกเกิดขึ้นเมื่อไร ถ้าอ่านประวัติการทำสังคายนามาตั้งแต่ต้น จะสังเกตได้ว่าสังคายนาครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 เท่านั้น มีบันทึกอยู่ในพระไตรปิฎก คือมีอยู่ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 7 ข้อ 614-664 หน้า 379-423 วินัยปิฎก จุลวรรค นอกนั้นไม่มีกล่าวถึงและการพูดถึงสังคายนาทั้ง 2 ครั้งนี้ไม่ได้พูดถึง "พระไตรปิฎก" ใช้คำว่า ธมฺมวินยสงฺคีติ (การสังคายนาพระธรรมและวินัย) แสดงว่า พระพุทธวจนะ นั้นยังไม่มีการจัดแบ่งเป็น "ปิฎก" หากเรียกรวมๆ ว่า "ธรรมวินัย" เท่านั้น ต่อมาธรรมวินัยได้แยกออกเป็น 3 ส่วน แต่ละส่วนเรียกกันว่า "ปิฎก" คือ ธรรม แยกเป็น สุตตันตปิฎก กับอภิธรรมปิฎก ส่วนวินัยคงเป็น วินัยปิฎก คำถามต่อมาก็คือ พระพุทธวจนะหรือพระธรรมวินัยถูกจัดเป็นรูปแบบ และประเภทดังกล่าวนี้เมื่อใด ในศิลาจารึกที่ค้นพบที่สาญจิสถูป (ซึ่งจารึกไว้ในต้นพุทธศตวรรษที่ 3 ก่อนสมัยพระเจ้าอโศก) มีรายนามผู้สร้างส่วนต่างๆ ของพระสถูปปรากฏอยู่ พร้อมกับคุณศัพท์แสดงคุณสมบัติของบุคคลนั้นๆ เช่น ธมฺมกถิกา ผู้กล่าวธรรมทั้งหลาย เปฏกินฺ ผู้ทรงจำปิฎกทั้งหลาย สุตฺตนฺติกา ผู้ทรงจำพระสูตร สุตฺตนฺตินี สตรีผู้ทรงจำพระสูตร ปญฺจเนกายิกา ผู้ทรงจำนิกายทั้ง 5 ในศิลาจารึกพระเจ้าอโศกที่ค้นพบที่ ภาบรา มีข้อความอ้างถึงพระสูตรต่างๆ ที่พระเจ้าอโศกทรงพิจารณาเห็นว่าดีและทรงแนะนำให้ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา หมั่นสดับตรับฟังและพิจารณาใคร่ครวญเสมอๆ เช่น อริยวํสานิ วงศ์แห่งพระอริยะทั้งหลาย อนาคตภยานิ ภัยในอนาคตทั้งหลาย มุนิคาถา คาถาของพระมุนี โมเนยฺยสุตฺต สูตรว่าด้วยความเป็นมุนี อุปติสฺสปสิน ปัญหาของพระอุปติสสะ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:20:46 ]

ความคิดเห็นที่ 3 คำแรกปรากฏอยู่ในทีฆนิกาย สังคีติสูตร คำที่สองมีอยู่ใน อังคุตตรนิกาย ปัญจกนิบาต คำที่สามปรากฏใน ขุททกนิกาย สุตตนิบาต คำที่สี่มีอยู่ทั้งใน อังคุตตรนิกาย และขุททกนิกาย อิติวุตตกะ คำสุดท้ายหมายถึง ปัญหาของพระสารีบุตร มีทั่วไปในพระสูตรต่างๆไม่ทราบว่าพระเจ้าอโศกทรงเจาะจงเรื่องใด จากหลักฐานทั้งสองแห่งนี้ พอสรุปได้คร่าวๆ ว่า หลังจากสังคายนาครั้งที่สองเป็นต้นมา พระพุทธวจนะหรือพระธรรมวินัยถูกจัดแบ่งเป็นหมวดหมู่ในชื่อว่า "ปิฎก" และ "นิกายทั้งห้า" (ทีฆนิกาย) มัชฌิมนิกาย สังยุตตนิกาย อังคุตตรนิกาย ขุททกนิกาย) แล้ว ระยะแห่งพัฒนาการของพระไตรปิฎกคงกินเวลายาวนานเกือบศตวรรษกว่าจะลงตัวเป็นพระไตรปิฎกที่สมบูรณ์ และเชื่อว่าพอตกถึงรัชสมัยพระเจ้าอโศก พระไตรปิฎกคงสมบูรณ์ทุกคัมภีร์แล้ว ด้วยปรากฏหลักฐานบางแห่ง (อาทิ สมันตปาสาทิกา อรรถกถาพระวินัยปิฎก) บอกว่าคัมภีร์ กถาวัตถุ หนึ่งในจำนวน พระอภิธรรม 7 คัมภีร์ ได้ถูกรจนาและผนวกเข้าไว้ในอภิธรรมปิฎก โดยพระโมคคัลลีบุตร ติสสเถระ เมื่อคราวทำสังคายนาครั้งที่สาม เหตุผลสนับสนุนอีกประการหนึ่งคือ ในพระไตรปิฎกไม่มีข้อความใดกล่าวถึงพระเจ้าอโศกเลย แสดงว่าพระไตรปิฎกสำเร็จเป็นรูปร่างสมบูรณ์แล้วก่อนสมัยพระเจ้าอโศก ๏ พระไตรปิฎกเป็นพุทธพจน์มากน้อยเพียงใด ถ้าจะถามว่าพระไตรปิฎกเป็นพระพุทธพจน์มากน้อยเพียงใด ตอบได้ทันที (เช่นเดียวกับกรณีพระอภิธรรมปิฎก) ว่า พระไตรปิฎกไม่ใช่พระพุทธพจน์ทั้งหมด แต่เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้า ผู้ศึกษาย่อมทราบดีว่าพระไตรปิฎกมิใช่ "คำพูด" ของพระพุทธเจ้าทั้งหมด มีหลายสูตรที่เป็นเทศนาของพระเถระผู้ใหญ่บางรูป บางส่วนเป็นภาษิตของเทวดาที่พระพุทธเจ้าทรงรับรองว่าเป็นสุภาษิต เฉพาะสูตรในทีฆนิกาย 34 สูตร มีสูตรที่เป็น "คำพูด" ของสาวกไม่น้อยกว่า 5 สูตร ไม่จำต้องพูดถึงนิกายอื่นๆ ซึ่งมีอยู่เป็นจำนวนมาก แม้พระสูตรซึ่งเป็นเทศนาของพระพุทธเจ้าเอง ก็มีถ้อยคำของผู้รวบรวมประหัว ประท้ายด้วย เช่น พระสูตรนี้พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ใคร ที่ไหน มีเนื้อหาว่าอย่างไร หลังจากแสดงธรรมจบแล้วได้ผลอย่างไร ส่วนที่ถือว่าเป็น "คำพูด" ของพระองค์ก็คือตรงที่เนื้อหาสาระของพระสูตร แม้กระนั้นก็ตามก็เป็นการ quote ข้อความซึ่งผู้ที่ "โควต" อาจจำมาผิดพลาดจากที่ตรัสจริงๆ ก็ได้ แต่ "สาระ" ยังคงอยู่ครบ เฉพาะพระอภิธรรมปิฎกนั้น หลักฐานแบ่งชัดแล้วว่ามิใช่ "คำพูด" ของพระพุทธเจ้า ถ้าคำว่า "พระพุทธพจน์" หมายถึง "คำพูดจริงๆ" ของพระพุทธเจ้า พระไตรปิฎกก็มิใช่พระพุทธพจน์ทั้งหมดดังกล่าวมา แต่ถ้าหมายถึงว่า เป็น "คำสอน" ของพระพุทธองค์หรือไม่ ไม่น่าจะมีเหตุผลใดที่จะปฏิเสธว่าไม่ใช่ เพราะวิธีตัดสินพระพุทธเจ้าทรงวางหลักการตัดสินพระธรรมวินัย 8 ประการไว้แล้ว หลักตัดสินพระธรรมวินัย 8 ประการคือ ธรรมเหล่าใดเป็นไปเพื่อ 1. วิราคะ ความคลายกำหนัด, ไม่ติดพัน มิใช่เพื่อความกำหนัดย้อมใจ การเสริมให้ติด 2. วิสังโยค ความหมดเครื่องผูกรัด, ความไม่ประกอบทุกข์ มิใช่เพื่อผูกรัดหรือประกอบทุกข์ 3. อปจยะ ความไม่พอกพูนกิเลส มิใช่เพื่อพอกพูนกิเลส 4. อัปปิจฉตา ความมักน้อย มิใช่เพื่อความมักมาก 5. สันตุฎฐี ความสันโดษ มิใช่เพื่อความไม่สันโดษ 6. ปวิเวก ความสงัด มิใช่เพื่อความคลุกคลีอยู่ในหมู่ 7. วิริยารัมภะ การประกอบความเพียร มิใช่เพื่อความเกียจคร้าน 8. สุภรตา ความเป็นคนเลี้ยงง่าย มิใช่เพื่อความเลี้ยงยาก ธรรมเหล่านี้พึงรู้ว่าเป็นธรรม เป็นวินัย เป็นสัตถุสาสน์ (คำสอนของพระศาสดา) ตรงข้ามจากนี้ไม่ใช่ธรรม ไม่ใช่วินัย ไม่ใช่สัตถุสาสน์ แสง จันทร์งาม ให้เหตุผลที่พระไตรปิฎกยังคงเป็นพระพุทธพจน์ไว้ 4 ประการดังนี้ 1. ตามธรรมเนียมอินเดียนั้น การถ่ายทอดเรื่องราวทางศาสนาด้วยปาก มิใช่ทำอย่างสุกเอาเผากิน แต่กระทำด้วยความระมัดระวังอย่างยิ่ง และด้วยความเคารพอย่างสูง มิให้ข้อความใดๆ ผิดแผกไปจากเดิม ไม่เฉพาะข้อความเท่านั้นที่ต้องระมัดระวัง แม้การออกเสียงคำต่างๆ ก็ต้องให้ถูกต้องตามอักขร-ฐานกรณ์อย่างเคร่งครัด ต้องจำได้ขึ้นใจอย่างถูกต้องทั้ง "อรรถ" และ "พยัญชนะ" เฉพาะอย่างยิ่งในศาสนาฮินดูนั้น การออกเสียงคำว่า "โอม" คำเดียวอาจารย์อาจใช้เวลาหลายวันในการสอนศิษย์ให้ว่าได้ถูกต้อง วิธีการศึกษาทางพุทธศาสนาซึ่งได้รับอิทธิพลจากธรรมเนียมพราหมณ์ ก็คงจะเอาใจใส่ในการศึกษาถ่ายทอดอย่างระมัดระวังเช่นกัน 2. ข้อที่ว่าอาจารย์บางท่านอาจแทรกมติของตนลงในสูตรบางสูตร แล้วอ้างว่าเป็นพุทธพจน์นั้นอาจเป็นไปได้ แต่คงมีน้อยที่สุด เพราะพระสาวกผู้คงแก่เรียนทั้งหลาย ย่อมมีความเคารพบูชาในคำสอนดั้งเดิมอย่างสูง ไม่กล้าอ้างคำพูดของตนว่าเป็นพุทธพจน์ ไม่กล้าถอนพุทธพจน์ดั้งเดิม ดังเราจะเห็นได้ว่า พระสูตรส่วนมากมีสาระสำคัญหรือเนื้อหาแท้ๆ เพียงเล็กน้อย แต่มีคำบรรยายซ้ำๆ ซากๆ มากมาย ตามสำนวนนิยมสมัยนั้น พระสูตรที่มีความยาว 3-4 หน้า ถ้าจะสรุปเอาเฉพาะเนื้อหาแท้ๆ จะเหลือเพียงครึ่งหน้าเท่านั้น แม้กระนั้น พระอาจารย์ทั้งหลายก็ไม่กล้าตัดทอนคงจำสืบๆ กันมาอย่างนั้นด้วยความเคารพ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:22:22 ]

ความคิดเห็นที่ 4 3. ตามประวัติการสืบอายุพระพุทธศาสนานั้น ปรากฏว่าได้มีการทำสังคายนาชำระพระธรรมวินัยเป็นครั้งคราว การสังคายนาก็หมายถึงการประชุมพระเถระผู้จำพระธรรมวินัยได้ แล้วให้พระเถระรูปใดรูปหนึ่งสวดพระธรรมวินัยเท่าที่ตนจำได้ต่อที่ประชุม ขณะนั่งฟัง พระเถระอื่นๆ ก็คิดเทียบเคียงกับข้อที่ตนจำได้ ถ้าได้ฟังข้อความใดผิดแผกออกไปก็ทักท้วงขึ้น เมื่อมีผู้ทักท้วงประธานในที่ประชุมก็ขอให้องค์อื่นๆ สวดสูตรนั้นตามที่ตนได้เรียนมา ที่ประชุมจะพิจารณาถกเถียงกันหลายแง่หลายมุม ในที่สุดก็มีการลงมติเสียงข้างมากว่าข้อความนั้นถูกต้อง ข้อความนี้ผิด ขอให้พระสงฆ์ทั้งปวงยึดถือตามข้อความที่ถูก ตัดข้อความที่ผิดออกเสีย แล้วสงฆ์ทั้งหมดก็สวดขึ้นพร้อมกัน (สังคายนา : สํ = พร้อมกัน + คายนา = การสวด) เพื่อยืนยันข้อความที่ถูกต้องนั้นอีกครั้งหนึ่ง หลังจากการทำสังคายนานั้นแล้ว พระเถระทั้งหลายก็นำเอาข้อความซึ่งที่ประชุมรับรองนั้นไปสอนศิษย์ต่อไป วิธีสังคายนาจึงจัดเป็นการกำจัดมติของเกจิอาจารย์ได้เป็นอย่างดี 4. เหตุผลประการสุดท้ายยืนยันว่า พระไตรปิฎกส่วนใหญ่เป็นพุทธพจน์ คือ เนื้อของพระไตรปิฎกลงรอยกันเป็นอย่างดี มีจุดประสงค์แน่นอน มีวิธีการปฏิบัติเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์นั้นอย่างแจ่มแจ้งชัดเจน แม้จะมีความคิดบางอย่างซึ่งส่อแสดงว่ามิใช่พุทธพจน์แทรกอยู่บ้าง ก็หาทำให้พระไตรปิฎกเสียเอกภาพแต่อย่างใดไม่ คุณสมบัติเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า คำสอนส่วนใหญ่ในพระไตรปิฎกมีแหล่งกำเนิดมาจากบุคคลคนเดียวกันคือ พระพุทธเจ้า แม้จะมีวาทะของพระสาวกหรือมติของอาจารย์รุ่นหลัง แทรกอยู่อย่างแนบเนียน ก็เป็นแต่เพียงคำอธิบายขยายความของพระพุทธพจน์ให้แจ่มแจ้งขึ้น ไม่มีวาทะใดเลยที่ทำให้ผู้ศึกษาเข้าใจไขว้เขวไปจากจุดมุ่งหมายและวิธีการปฏิบัติแบบพุทธแท้และดั้งเดิม ในเทศนาเรื่อง "เพชรในพระไตรปิฎก" พุทธทาสภิกขุ มองเห็นว่าในพระไตรปิฎกยังมีส่วนที่มิใช่พุทธพจน์อีกมาก ถ้าคิดเทียบเปอร์เซ็นต์ของส่วนที่ควรตัดออก สำหรับนักศึกษาทั่วไปควรตัดออก 30 เปอร์เซ็นต์ เหลืออยู่ 70 เปอร์เซ็นต์ สำหรับนักวิทยาศาสตร์ นักศึกษาโบราณคดี ครูบาอาจารย์ชั้นเลิศแล้ว ควรตัดออกได้อีก 30 เปอร์เซ็นต์ เหลือ 40 เปอร์เซ็นต์ ส่วนที่ควรตัดออกคือเรื่องเกี่ยวกับไสยศาสตร์ เช่น เรื่องราหูจับอาทิตย์ ราหูจับจันทร์ ข้อความที่เป็นไปในลักษณะสัสสตทิฐิ เป็นตัวเป็นตน เป็นคนคนเดียวเวียนว่ายตายเกิด อันเป็นลักษณะทิฐินอกพุทธศาสนา และในขั้นสุดท้าย พระอภิธรรมปิฎกทั้งหมดควรตัดออกด้วย "ทีนี้ที่เหลือ 40 เปอร์เซ็นต์ ก็มาเลือกเฟ้นได้โดยง่าย พบเครื่องขุดเพชรแล้วก็ขุดเพชร พบเพชรที่เรียกว่าหัวใจของพระไตรปิฎก คือเพชรเม็ดเดียว ได้แก่หลักคำสอนและวิธีการปฏิบัติและผลของการปฏิบัติที่ว่า "สิ่งทั้งปวงไม่ควรยึดมั่นถือมั่น" สำหรับพุทธทาสภิกขุ เครื่องชี้บ่งว่าเป็นพุทธพจน์หรือไม่ของพระไตรปิฎก มิได้อยู่ที่ "ข้อความ" นั้นๆ เป็น "คำพูด" ของพระพุทธเจ้าหรือไม่ หากอยู่ที่ "สาระ" ของคำสอนนั้นๆ เป็นหลักปฏิบัติเพื่อความดับทุกข์ได้จริงหรือไม่ ๏ การถ่ายทอดพระไตรปิฎก ดังที่ทราบกันแล้วว่า สมัยพระพุทธเจ้าทรงพระชนม์อยู่ เมื่อพระองค์เสด็จไปแสดงธรรมที่ไหน หรือทรงบัญญัติพระวินัยข้อไหน เมื่อใด สาวกที่ได้ยินได้ฟังก็ช่วยกันจดจำไว้ แล้วถ่ายทอดให้ศิษย์ด้วยวาจา เพราะสมัยนั้นยังไม่มีการจารคำสอนลงเป็นลายลักษณ์อักษร เคยมีผู้ตั้งข้อสงสัยว่า สมัยพุทธกาลคนยังไม่รู้จักการเขียนหนังสือหรืออย่างไร จึงไม่ปรากฏว่า มีตำรับตำราจารึกไว้เป็นหลักฐาน แม้บริขารของพระภิกษุก็ไม่ระบุหนังสือไว้ด้วย พระมหาเสฐียรพงษ์ ปุณฺณวณฺโณ แสดงทรรศนะไว้ในหนังสือ ภาษาศาสตร์ อะไร คือบาลี ว่า ความจริง การเขียนหนังสือน่าจะมีมาก่อนพุทธกาลแล้ว ในพระไตรปิฎกเองก็มีข้อความเอ่ยถึงการขีดเขียนเป็นครั้งคราว เช่น ตอนหนึ่งห้ามภิกษุเล่นเกม "อักขริกา" (ซึ่งพระอรรถกถาจารย์อธิบายว่า ได้แก่ การเล่นทายอักษรในอากาศหรือบนหลังของเพื่อนภิกษุ) วิชาเขียนหนังสือ (เลขา) ได้รับยกย่องว่าเป็นศิลปะพิเศษอย่างหนึ่ง สิกขาบทบางข้อห้าม ภิกษุณีเรียนศิลปะทางโลก หนึ่งในศิลปะเหล่านี้มีวิชาเขียนหนังสือด้วย ในบทสนทนาภายในครอบครัว พ่อปรารภว่าจะให้บุตรเรียนวิชาอะไรดี ถ้าจะให้เรียนเขียนหนังสือ บุตรอาจยังชีพอยู่ได้สบายแต่อาจเจ็บนิ้วมือ (เพราะเขียนหนังสือ) ถ้าภิกษุเขียนหนังสือพรรณนาคุณของอัตวินิบาตกรรม ปรับอาบัติทุกกฎทุกตัวอักษร ถ้ามีผู้อ่านพบข้อความนั้นเข้าเห็นดีเห็นงามด้วยแล้ว ฆ่าตัวตายตามนั้นปรับอาบัติปาราชิก หลักฐานเหล่านี้แสดงว่าอักษรหรือการเขียนหนังสือมีมาก่อนสมัยพระพุทธเจ้าแล้ว แต่ทีพระพุทธองค์ไม่นิยมใช้หันมาใช้วิธีมุขปาฐแทน น่าจะทรงเห็นประโยชน์อานิสงส์บางสิ่งบางอย่างกระมัง หรือว่าระบบการขีดเขียนยังไม่เป็นที่แพร่หลายเท่าที่ควร ทั้งยังไม่มีอุปกรณ์การขีดเขียนเพียงพอก็ยากจะทราบได้ แต่ที่น่าคิดอยู่อย่างหนึ่ง วิธีเรียนด้วยมุขปาฐนี้ นอกจากจะสร้างสัมพันธภาพอย่างใกล้ชิดระหว่างผู้เรียนและผู้สอนแล้ว ยังเป็นการสร้างสมาธิฝึกจิตของผู้เรียนไปในตัวด้วย นักปราชญ์ยุคก่อนมีความคิดเช่นนี้ก็มีไม่น้อย เปลโต เคยกล่าวไว้ว่า "การคิดอักษรขึ้นใช้แทนการท่องจำ ทำให้มนุษย์ขาดอานุภาพแห่งความทรงจำ คือแทนที่จะจดจำจากอินทรีย์ภายใน ต้องอาศัยสัญลักษณ์ภายนอกเข้าช่วย จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:23:20 ]

ความคิดเห็นที่ 5 พระวินัยปิฎก มีการแบ่งอีกอย่างหนึ่งคือ อาทิกัมมิกะ ปาจิตตีย์ มหาวรรค จุลวรรค และปริวาร ย่อเพื่อจำง่ายว่า อา-ปา-ม-จุ-ป ดังนี้ อาทิกัมมิกะ ว่าด้วยสิกขาบทเกี่ยวกับอาบัติหนัก คือ ปาราชิก สังฆาทิเสส และอนิยต ปาจิตตีย์ ว่าด้วยสิกขาบทเกี่ยวกับอาบัติเบา ตั้งแต่นิสสัคคิยปาจิตตีย์ จนถึงเสขิยะ รวมตลอดถึงภิกขุนีวิภังค์ทั้งหมด มหาวรรค ว่าด้วย สิกขาบทนอกปาติโมกข์ 10 ขันธกะ หรือ 10 ตอน จุลวรรค ว่าด้วยสิกขาบทนอกปาติโมกข์อีก 12 ตอนสุดท้าย ปริวาร ว่าด้วยเรื่องปลีกย่อย หรือคู่มือศึกษาพระวินัย บรรจุคำถามคำตอบสำหรับซักซ้อมความรู้ความเข้าใจพระวินัย 3. ข้อสังเกตบางประการและจุดที่ควรเน้น 1) สถาบันสงฆ์เกิดและพัฒนาขึ้นเพราะกระแสสังคมผลักดัน - พระพุทธเจ้ามิได้กำหนดรูปแบบตายตัว เพียงวางไว้หลวมๆ ว่า ผู้บวชต้องประพฤติพรหมจรรย์ ประพฤติอย่างไรบ้างไม่มีรายละเอียด - ผู้มาบวชระยะแรกเป็นผู้ "เบื่อโลก" แล้ว จึงไม่ต้องมีสิกขาบท (ศีล) ว่าจะต้องทำอะไร ไม่ทำอะไร เพราะทำถูกต้องโดยอัตโนมัติแล้ว - พิธีบวชทำง่ายๆ เพียงตรัสว่า เอหิ ภิกขุ = จงเป็นภิกษุมาเถิด ก็เสร็จพิธี - คุณสมบัติผู้บวชก็มิได้กำหนดแน่ชัด ต่อเมื่อมีผู้อายุน้อย (ราหุล) มาบวชจึงกำหนดอายุ และวางคุณสมบัติอื่นๆ ด้วย 2) สิกขาบท มิได้ตรัสขึ้นสำเร็จรูปเหมือนกฎหมาย หากตราขึ้นหลังมีการทำผิดแล้ว มีขั้นตอน ดังนี้ (1) มีผู้ประพฤติไม่สมควรแก่สมณะ ชาวบ้านตำหนิติเตียน (2) เรื่องรู้ถึงพระพุทธองค์ ทรงเรียกมาสอบสวน ท่ามกลางสงฆ์ เมื่อยอมรับสารภาพ ทรงตำหนิและทรงบัญญัติสิกขาบท ห้ามทำเช่นนั้นอีก ผู้ทำผิดคนแรกไม่เอาผิด เรียกว่า "อาทิกัมมิกะ" = ต้นบัญญัติ (เป็นที่อ้างอิงในทางชั่ว) ขั้นตอนนี้เรียก "บัญญัติ" (3) เมื่อมีการล่วงละเมิดอีกเพราะมีช่องโหว่บางอย่าง ก็ทรงบัญญัติเพิ่มเติมเรียกว่า "อนุบัญญัติ" (4) หลังบัญญัติแล้ว ถ้ามีการทำผิดสงฆ์ไม่สามารถตัดสินได้ พระพุทธเจ้าทรงวินิจฉัยเป็นเรื่องๆ ให้เป็นแบบอย่างการตัดสินใจในกาลต่อมา เรียกว่า "วินีตวัตถุ" (5) สิกขาบทวิภังค์ และปทภาชนีย์ ให้คำนิยามและอธิบายความของศัพท์ยาก ตลอดถึงตั้งสมมติฐานว่า ถ้าทำอย่างนั้นๆ จะผิดหรือไม่ (6) ข้อยกเว้น สิกขาบทแต่ละข้อ มีข้อยกเว้น เช่น ไม่มีเจตนาไม่ผิด วิกลจริตไม่ผิด เป็นต้น 3) อาบัติและการต้องอาบัติ (1) ปาราชิก อาบัติหนัก ทำแล้วขาดจากความเป็นภิกษุทันที (2) สังฆาทิเสส อาบัติหนักรองลงมา ทำผิดแล้วต้องให้ "อยู่กรรม" (3) ถุลลัจจัย อาบัติหนักรองลงมาจากปาราชิก และสังฆาทิเสส เกิดขึ้นเมื่อตั้งใจจะละเมิดอาบัติ 2 อย่างนั้นแล้วทำไม่สมบูรณ์ เช่น ตั้งใจจะฆ่าเขา แต่เขาไม่ตาย ต้องถุลลัจจัย บางทีเรียก อนิยต (ไม่แน่) แต่อนิยตไม่ใช่ชื่ออาบัติ (4) ปาจิตตีย์ อาบัติเบาทำผิดแล้ว "ปลงอาบัติตก" (5) ปาฏิเทสนียะ ความผิดที่ต้อง "แสดงคืน" คือ ต้องอาบัติเกี่ยวกับบุคคลใด ให้แสดงกับบุคคลนั้น (6) ทุกกฎ อาบัติเบา ส่วนมากเกี่ยวกับมารยาทต่างๆ ที่ไม่เหมาะสม (7) ทุพภาษิต "พูดไม่ดี" อาบัติเบาเกิดจากความผิดพลาดในการพูดไม่เหมาะสม 4) จุดประสงค์ของการบัญญัติสิกขาบท ประโยชน์แก่พระสงฆ์โดยส่วนรวม (1) เพื่อความดีงามของพระสงฆ์ (2) เพื่อความผาสุกของพระสงฆ์ ประโยชน์เฉพาะบุคคล (3) เพื่อขจัดคนหน้าด้าน (4) เพื่อความผาสุกของผู้ทรงศีล ประโยชน์คือความดีงามแห่งชีวิต (5) เพื่อป้องกันความเลวร้ายที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน (6) เพื่อขจัดความเลวร้ายในอนาคต ประโยชน์แก่พุทธศาสนิกชน (7) เพื่อให้เกิดความเลื่อมใสแก่ผู้ที่ยังไม่เลื่อมใส (8) เพื่อให้ผู้เลื่อมใสแล้ว เลื่อมใสยิ่งขึ้น ประโยชน์แก่พระศาสนา (9) เพื่อความดำรงมั่นแห่งพระสัทธรรม (10) เพื่ออนุเคราะห์พระวินัย (สนับสนุนความมีระเบียบวินัย) 5) กำเนิดภิกษุณีสงฆ์ - นางปชาบดีโคตมี ทูลขอบวช เบื้องแรกทรงปฏิเสธ ต่อมาทรงบวชให้ตามที่พระอานนท์กราบทูลขอ โดยให้ปฏิบัติตามเงื่อนไข 8 ข้อ อย่างเคร่งครัด (ครุธรรม 8) - ข้อน่าพิจารณา คือ เหตุผลที่ทรงปฏิเสธในเบื้องต้น และคำถามที่ว่าพระพุทธเจ้า (หรือพระพุทธศาสนา) ไม่สนับสนุนหรือ ที่ไม่อนุญาตให้สตรีบวช จริงหรือไม่ เป็นเรื่องพึงพิจารณาอย่างรอบคอบ รอบด้าน ก่อนจะสรุปอะไรง่ายๆ 6) ได้เรียนรู้เทคนิค และวิธีการปกครองสงฆ์ และการแก้ปัญหาของพระพุทธเจ้า - คนหมู่มากต้องมีวินัย วินัยจึงบัญญัติสำหรับปกครองคนหมู่มากให้เรียบร้อย - การบัญญัติวินัย ทรงดูกฎหมายทางโลกด้วย ทรงปรึกษานักกฎหมายและทรงให้มี "ประชาพิจารณ์" ด้วย - ทรงให้แก้ไขลดหย่อน และเพิ่มความเข้มงวด เพื่อความเหมาะสม - คำนึงถึงปัณณัตติวัชชะ และโลกวัชชะ เพื่อความสมบูรณ์ของข้อปฏิบัติ 7) ในวินัยปิฎก มีพุทธประวัติตอนตรัสรู้ จนถึงประกาศพระศาสนาอย่างละเอียด 8) มีการสังคายนา 2 ครั้ง - การบันทึกสังคายนาไว้เพียง 2 ครั้ง ทำให้สันนิษฐานว่าระยะเวลาที่ พระธรรมวินัย ได้แตกออกเป็นปิฎก 3 ปิฎก มีขึ้นก่อนสังคายนาครั้งที่ 3 เพราะถ้ามีภายหลังสังคายนาครั้งที่ 3 คงถูกบันทึกไว้ด้วย ประมาณเวลาคร่าวๆ ของกำเนิดพระไตรปิฎกคือ ระหว่างพุทธศตวรรษที่ 2-3 จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:24:38 ]

ความคิดเห็นที่ 6 4.6 มหาลิสูตร โต้ตอบกับมหาลิลิจฉวี ด้วยเรื่องตาทิพย์ หูทิพย์ ทรงชี้ว่า ผลสำเร็จระดับนี้มิใช่จุดหมายปลายทางของการประพฤติพรหมจรรย์ "ภิกษุทั้งหลายมิได้ประพฤติพรหมจรรย์ ในสำนักของพระองค์เพื่อเจริญสมาธิให้เป็นเหตุได้หูทิพย์ ตาทิพย์ เพราะยังมีคุณธรรมที่สูงกว่านั้น คือ การทำอาสวะให้สิ้นไป" 4.7 ชาลิยสูตร ทรงสนทนากับนักบวชสองคน คือ ชาลิยะ กับมัณฑิยปริพาชก เรื่องสรีระ (ร่างกาย) กับชีวะ (จิต) ว่าผู้รู้เห็นความเป็นจริง ย่อมไม่กล่าวว่า สรีระกับชีวะเป็นอันเดียวกันหรือต่างกัน 4.8 มหาสีหนาทสูตร ตรัสแก่ชีเปลือยชื่อ กัสสปะ (ไตร ฉบับยุโรป "กัสสปสีหนาทสูตร") ว่า พระองค์มิได้ปฏิเสธตบะทุกชนิดว่าไม่ดีไปหมด (ในตัว "ตบะ" เองคงไม่ดีไม่ชั่ว ตบะอย่างเดียวกันคนประพฤติคนหนึ่งอาจไปนรก อีกคนอาจไปสุคติก็มี) กัสสปะ กล่าวว่า การบำเพ็ญวัตรปฏิบัติเข้มงวดต่างๆ เช่น เปลือยกายเป็นสิ่งประเสริฐ ทำได้ยากยิ่ง พระพุทธเจ้าตรัสว่า เพียง "การแก้ผ้า" ใครๆ ก็่ทำได้ มิได้ประเสริฐอะไร ความสมบูรณ์ด้วยศีล สมาธิ ปัญญา เจริญเมตตาจิต ทำให้แจ้งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติ มีประโยชน์ที่สุดทรงสรุปว่า พระองค์กล้าบันลือท่ามกลางบริษัท กล้าตอบปัญหา และทำให้ผู้ฟังเลื่อมใสปฏิบัติตามจนได้ผล ก็เพราะพระองค์เองทรงปฏิบัติจนได้ผลมาเองในเรื่องศีล สมาธิ ปัญญา ข้างต้นนั้น 4.9 โปฏฐปาทสูตร ตอบคำถามของโปฏฐปาปริพาชก เกี่ยวกับเรื่องปัญญา กับ อัตตา ว่าเป็นอย่างเดียวกันหรือต่างกัน จนโปฏฐปาทเข้าใจ และเห็นด้วยกับพระองค์ วันต่อมาเขามากราบทูลอีกว่าตนถูกพวกปริพาชกติเตียนว่า คนขนาดเขาไปเชื่อพระสมณโคดมได้อย่างไร พระสมณโคดมไม่เคย "ยืนยันอะไรในแง่เดียว" เลย ไม่ชี้ชัดเลยว่า โลกเที่ยงหรือไม่ โลกนี้ที่สิ้นสุดหรือไม่ พระพุทธเจ้าตรัสแก่เขาว่า พระองค์ทรงพยากรณ์ปัญหา (ตอบปัญหา) หลายวิธี คือทรงใช้ทั้งวิธี "เอกังสิกะ" (ตอบยืนยันในแง่เดียว) และวิธี "อเนกังสิกะ" (ตอบหลายแง่ ตอบมีเงื่อนไข) 4.10 สุภสูตร เป็นพระสูตรที่พระอานนท์แสดงแก่สุภมาณพ สุภมานพ ถามว่า สมัยที่พระพุทธเจ้าทรงพระชนม์อยู่ได้ตรัสชักชวนประชาชนให้ตั้งอยู่ในธรรมะข้อใดมากที่สุด พระอานนท์ตอบว่า ทรงชักชวนประชาชนให้ตั้งอยู่ใน ศีล สมาธิ ปัญญา อันเป็นอริยะมากที่สุด 4.11เกวัฏฏสูตร ว่าด้วยปาฏิหาริย์ 3 อย่าง คือ 1. อิทธิปาฏิหาริย์ 2. อาเทสนาปาฏิหาริย์ (ดักใจ ทายใจคนอื่นได้) และ 3. อนุสาสนีปาฏิหาริย์ (แสดงธรรมจนเกิดผลดีน่าอัศจรรย์) พระองค์ทรงรังเกียจปาฏิหาริย์ 2 ข้อข้างต้น ทรงสรรเสริญเฉพาะอนุสาสนีปาฏิหาริย์ (ทรงห้ามสาวกแสดงอิทธิปาฏิหาริย์โดยไม่จำเป็น) พระสูตรนี้เล่าถึงพระรูปหนึ่งมีฤทธิ์เหาะไปถามข้อข้องใจของตนกับเทวดา พรหม ก็ไม่มีใครแก้ข้อสงสัยได้ ท้าวมหาพรหมบอกให้มาถามพระพุทธเจ้า เท่ากับแสดงว่าถึงจะมีฤทธิ์มากมาย ฤทธิ์ก็ช่วยแก้ปัญหาไม่ได้ คำสอนที่ถูกต้องสำคัญกว่า 4.12 โลหิจจสูตร โลหิจจพราหมณ์เข้าใจผิดว่า ผู้ที่บรรลุธรรมแล้วไม่ควรสอนคนอื่นเพราะจะเป็นคนโลภ เช่น โลภอยากได้สาวก อยากได้ชื่อเสียง พระพุทธเจ้าตรัสสอนว่า คนที่ไม่สอนคนอื่นนั่นแหละเป็นคนโลภ เป็นคนเบียดเบียนคนอื่น ไม่อนุเคราะห์คนอื่น เหมือนผู้บริโภคของที่ควรบริโภคแต่เพียงผู้เดียว ไม่เผื่อแผ่แก่คนอื่น แล้วทรงแสดงศาสดา 3 ประเภทที่ควรติ (1. ปฏิบัติไม่ได้ตามที่สอนเขา 2. ตนปฏิบัติไม่ได้ตามที่สอน แต่สาวกตั้งใจฟังคำสอนไม่ละทิ้ง 3. ตนปฏิบัติได้ตามที่สอนเขาแต่สาวกไม่ตั้งใจฟังพากันละทิ้ง) และศาสดาที่ควรสรรเสริญ คือศาสดาที่มีคุณ สมบัติสมบูรณ์ในตัวเอง ทั้งที่สาวกตั้งอยู่ในศีล ไม่ฌานทั้ง 4 และวิชชา 8 ประการ 4.13 เตวิชชสูตร ว่าด้วยวิธีการปฏิบัติเพื่อเข้าถึง "พรหมัน" (หรือ "พระพรหม") จุดหมายสูงสุดในศาสนาพราหมณ์ พราหมณ์หนุ่มสองคนคือ วาเสฏฐะ กับ ภารทวาชะ ต่างอ้างว่าตนรู้ทางที่จะเข้าถึงพระพรหม ตกลงกันไม่ได้ไปถามพระพุทธเจ้า พระองค์ทรงทักว่า ที่พวกเขาอ้างว่า รู้วิธีการที่จะเข้าถึงพระพรหมนั้น เคยเห็นพระพรหมบ้างไหม พวกเขาบอกว่าไม่เคย ทรงถามต่อว่า อาจารย์ อาจารย์ของอาจารย์ ฯลฯ จนถึงเจ็ดชั่วยุคของพวกเขามีใครเคยยืนยันไหมว่าเคยเห็นพระพรหม ได้รับคำตอบว่า "ไม่มี" จึงตรัสสำทับว่า ก็เมื่อพระพรหมตนก็ไม่เคยเห็น ย่อมฟังไม่ขึ้น พราหมณ์ผู้รู้ไตรเพทเหล่านี้ต่างก็สอนต่อๆ กันมาอย่างมืดบอด ไม่ต่างอะไรกับคนตาบอดจับเชือกจูงคนตาบอด คนต้น คนกลาง และคนปลายต่างมองไม่เห็นกัน ตอนท้ายพระสูตรพระองค์ทรงแสดงวิธีการเข้าถึงพระพรหม(ในความหมายของพระองค์) คือ ต้องออกบวช ประพฤติพรหมจรรย์ ดำรงอยู่ในศีล ละนิวรณ์ แผ่เมตตาจิตไปสู่ทิศทั้งหลายอย่างหาประมาณมิได้ อย่างนี้จึงจะถือว่าเข้าถึงพระพรหมจริง 4.14 มหาปทานสูตร ว่าด้วยประวัติของพระพุทธเจ้าในอดีต 6 พระองค์ คือ พระวิปัสสี พระสิขี พระเวสสภู พระกกุสันธะ พระโกนาคมนะ พระกัสสปะ รวมเป็น 7 ทั้งประวัติของพระโคตมะของเราด้วย พระสูตรนี้มีข้อความควรทราบคือ "ธรรมดาของพระโพธิสัตว์" 15 อย่างเช่น เวลาลงสู่พระครรภ์มีสติสัมปชัญญะ อยู่ในพระครรภ์ไม่เปื้อนมลทิน ประสูติแล้วทรงดำเนินด้วยพระบาท 7 ก้าว เป็นต้น มีในพระสูตรนี้ มิใช่ว่าอาจารย์รุ่นหลังแต่งพระพุทธประวัติว่าเอาเอง จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:25:22 ]

ความคิดเห็นที่ 7 4.15 มหานิทานสูตร ว่าด้วยปฏิจจสมุปบาท พระอานนท์นึกว่า ปฏิจจสมุปบาทนี้ง่าย พระพุทธเจ้าทรงห้ามมิให้คิดเช่นนั้น แท้จริงเป็นสิ่งที่ลึกซึ้ง หยั่งรู้ได้ยากยิ่ง แล้วทรงแสดงปฏิจจสมุปบาท ทั้งฝ่ายอนุโลม (แต่น่าสังเกตว่า มิได้สาวไปถึงอวิชชา สาวไปถึงวิญญาณแล้วย้อนกลับ) พระสูตรนี้แสดงปฏิจจสมุปบาทสังคมด้วย (โปรดดูข้อสังเกตข้างท้าย) 4.16 มหาปรินิพพานสูตร บันทึกเหตุการณ์ช่วงสุดท้ายแห่งพระพุทธเจ้า จนถึงเสด็จดับขันธปรินิพพาน เสด็จดำเนินออกจากเมืองไพศาลี ไปอัมพลัฏฐิกา ปาฏิกคาม นาทิกคาม อัมพวันของอัมพปาลี เสด็จจำพรรษาที่เวฬุวคาม (ทรงปลงอายุสังขารที่นี่) ทรงเรียกประชุมสงฆ์ที่ป่ามหาวันแสดงโพธิปักขิยธรรม 37 เสด็จไปภัณฑคาม หัตถิคาม อัมพคาม โภคนคร (ทรงแสดงมหาปเทศ 4 ที่นี่) เสด็จสู่เมืองปาวา (เสวยสูกรมัททวะของนายจุนทะ) ทรงประชวรหนัก เสด็จเมืองกุสินารา ปรินิพพาน ณ สาลวโนทยาน ของพวกมัลลกกษัตริย์ พระสูตรนี้มีหลักธรรมที่ควรทราบมาก โดยแยกเฉพาะพระพุทธวจนะที่แสดง "เจตนารมณ์ของพระองค์เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในอนาคต" (ซึ่งมีผลกระทบต่อสถาบันสงฆ์อย่างใหญ่หลวงในกาลต่อมา) และปัจฉิมโอวาทที่สำคัญยิ่ง 4.17 มหาสุทัสสนะสูตร แสดงประวัติเมืองกุสินารา ในอดีตเป็นเมืองใหญ่ปกครองโดยพระเจ้ามหาสุทัสสนะ เป็นกาลเล่าพงศาวดารให้พระอานนท์ฟัง แต่ตอนท้ายทรงสรุปเห็นกฎของไตรลักษณ์น่าฟังยิ่ง พระเจ้าจักรพรรดิมหาสุทัสสนะถึงจะครองเมืองมากมาย แต่ก็ประทับอยู่เมืองเดียว มีปราสาทมากมาย ก็ประทับอยู่เพียงปราสาทเดียว มีช้างมากมายก็ขึ้นทรงเพียงเชือกเดียว มีมเหสีมากมายก็คอยปรนนิบัติคราวละคนเดียว มีพัสตราภรณ์มากมายก็นุ่งห่มได้คราวละชุดเดียว มีอาหารมากมายก็เสวยได้คราวลบะทะนานเดียว ผลสุดท้ายก็แตกดับ ดูเอาเถิดสังขารทั้งหลายไม่เที่ยงอย่างนี้แหละ 4.18 ชนวสภสูตร ว่าด้วยพระเจ้าพิมพิสารถูกพระเจ้าอชาตศัตรูโอรสทรมานให้อดอาหารจนสิ้นพระชนม์ไปเกิดเป็นยักษ์ชื่อชนวสกะ (คำว่ายักษ์ ในที่นี้หมายถึงเทวดาชั้นจากจาตุรมหาราช) 4.19 มหาโควินทสูตร แสดงถึงโควินทพราหมณ์ปุโรหิตคนสำคัญของพระเจ้าทิสัมปติ แนะนำพระเจ้าแผ่นดินจัดระบบการปกครองอย่างดี ต่อมาออกบวชสอนแนวทางเข้าถึงพระพรหมแก่ประชาชน ท้ายพระสูตรพระพุทธองค์ตรัสว่า โควินทพราหมณ์อย่างเก่งก็สอนแค่เข้าถึงพรหม แต่พระพุทธเจ้าทรงสอนให้เข้าถึงพระนิพพาน สูงกว่าพรหมโลก 4.20มหาสมยสูตร แสดงถึงการประชุมของเทวดาทั้งหลาย มาเฝ้าพระพุทธเจ้าต่างก็กล่าวคาถาคนละบท แสดงความประพฤติชอบของพระสงฆ์และประกาศเข้าถึงพระพุทธเจ้าเป็นสรณะ 4.21 สักกปัญหาสูตร กล่าวถึงพระอินท์มาทูลถามปัญหา 10 ข้อ ต่อพระพุทธเจ้า เช่น เทวดา มนุษย์ เป็นต้น มีอะไรผูกมัด (ริษยา และความตระหนี่) ริษยาและตระหนี่เกิดจากอะไร (เกิดจากสิ่งที่เป็นที่รักและสิ่งที่ไม่เป็นที่รัก) เป็นต้น พระอินทร์อาศัยปัญจสิขะ คนธรรพ์เป็นผู้พาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าหลังจากเข้าเฝ้าแล้ว ได้ประกาศตนถือพระพุทธเจ้าเป็นสรณะ พระสูตรนี้มี "บทเพลงรัก" ของปัญจสิขะด้วย (โปรดอ่าน "เพลงรักจากพระไตรปิฎก" ของผู้บรรยายประกอบ) 4.22 มหาสติปัฏฐานสูตร ว่าด้วยการตั้งสติอย่างใหญ่ 4 อันเป็นเอกายนมรรค (ทางเอก และทางเดียว เพื่อทำให้แจ้งพระนิพพาน) 4 คือ กายานุปัสสนา เวทนานุปัสสนา จิตตานุปัสสนา และธัมมานุสปัสสนา 4.23 ปายาสิกราชัญญสูตร พระกุมารกัสสปปะโต้ตอบกับพระยาปายาสิ ผู้ไม่เชื่อเรื่องนรกสวรรค์ หลังจากได้ทดลองพิสูจน์ตามกรรมวิธีต่างๆ ของตนแล้ว พระกุมารกัสสปะยกเหตุผลมาชี้แจงจนสามารถทำให้พระยาปายาสิละทิ้งความเห็นผิดของตนในที่สุด พระสูตรนี้น่าสนใจตรงที่ความสามารถทำให้พระยาปายาสิ ละทิ้งความเห็นผิดของตนในที่สุด พระสูตรนี้น่าสนใจตรงที่ความสามารถของพระมหาเถระหาเหตุหาผลมาหักล้างฝ่ายที่คัดค้านได้อย่างคมคาย ควรศึกษาอย่างยิ่ง (กลวิธีการตอบคล้ายกับมิลินทปัญหามาก คมชัดแจ่มแจ้งด้วยอุปมา) 4.24 ปาฏิกสูตร พระสูตรนี้เล่าถึงสุนักขัตตะลิจฉวี ขอให้พุทธองค์แสดงปาฏิหาริย์ พระองค์ตรัสว่า ถึงจะแสดงหรือไม่แสดง พระธรรมที่พระองค์ทรงแสดงไว้ย่อมนำผู้ปฏิบัติให้สิ้นทุกข์โดยชอบอยู่แล้ว สุนักขัตตะไม่พอใจลาสิกขาหนีไป ทรงเล่าถึงปาฏิกะอเจลกะ (ชีเปลือย) ท้าพระพุทธเจ้าแสดงอิทธิปาฏิหาริย์แข่งกับตน ครั้นเอาเข้าจริง ไม่กล้าสู้หน้าพระพุทธองค์ 4.25 อุทุมพริกสูตร ว่าด้วยการโต้ตอบกับนิโคธปริพาชกเกี่ยวกับการบำเพ็ญตบะที่พวกปริพาชกถือว่าเป็นสิ่งสุดยอด พระองค์ตรัสว่า ตบะที่พวกเขาถือว่าบริสุทธิ์สุดยอดยังมีข้อบกพร่อง เช่น คนบำเพ็ญตบะแล้วอิ่มเอิบใจ เต็มไปด้วยความปรารถนา ยกตนข่มผู้อื่นเพราะตบะนั้น บำเพ็ญตบะเพราะใคร่จะได้ชื่อเสียง เป็นต้น แล้วทรงแสดงตบะที่เป็นยอดสูงขึ้นตามลำดับ คือ สังวร (ระวัง) 4 อย่าง กำจัด นิวรณ์ 5 เจริญพรหมวิหารแผ่ไปทั่วทิศ ระลึกชาติได้ ได้ทิพยจักษุ เห็นสัตว์ตายเกิดตามอำนาจกรรม แล้วตรัสว่ายังมีสูงกว่านี้อีก จนปริพาชกแปลกใจว่าเท่านี้ก็สูงที่สุดแล้วยังมีสูงกว่านี้อีกหรือ ตรัสตอบว่า "พระผู้มีพระภาครู้เองแล้ว แสดงธรรมเพื่อให้คนรู้ตามฝึกตนเองได้แล้ว จึงแสดงธรรมเพื่อฝึกคนอื่น สงบระงับ ข้ามพ้นเองแล้วจึงแสดงธรรมเพื่อการข้ามพ้น ดับเย็นลงแล้ว จึงแสดงธรรมเพื่อความดับเย็น" เท่ากับแสดงนัยให้เห็นว่า ยอดของตบะก็คือการปฏิบัติความดับเย็น (นิพพาน) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:26:10 ]

ความคิดเห็นที่ 8 4.26 จักกวัติตสูตร แสดงความเสื่อม ความเจริญ แห่งศีลธรรมอันเป็นลูกโซ่ต่อเนื่องกันไป เท่ากับเป็นการแสดงปฏิจจะสมุปบาท หรือปัจจยาการแห่งทุกข์ของสังคม (โปรดดูข้อสังเกตข้างท้าย) ในพระสูตรนี้มีการกล่าวถึงพระศรีอริยเมตไตรยด้วย 4.27 อัคคัญญสูตร แสดงวิวัฒนาการของโลก โลกเกิดขึ้นได้อย่างไร มนุษย์เกิดขึ้นได้อย่างไร การแบ่งชั้นวรรณะ ระบอบการปกครอง ตลอดจนปัญหาสังคมเกิดขึ้นได้อย่างไร มีผู้กล่าวว่า พระพุทธเจ้ากล่าวตามความเชื่อเดิมของพวกพราหมณ์ แต่บางท่านว่าเป็นคติพุทธแท้ๆ แต่นั่นเป็นประเด็นย่อย ประเด็นหลักอยู่ที่ 1) ชี้ว่า โลกมิได้ "ถูกสร้างเบ็ดเสร็จ" ขึ้นมาทันที แต่เป็นผลของวิวัฒนาการมาเป็นขั้นเป็นตอน ตามเหตุปัจจัย โดยกฎธรรมดาแห่งความสัมพันธ์ ซึ่งสอดคล้องกับทฤษฎีวิทยาศาสตร์ 2) ไม่ว่าคนจะเกิดมาอย่างไร ถูกแบ่งชั้นวรรณะอย่างไรก็ตาม สาระอยู่ที่ว่า ทุกคนมีความเป็นคนทัดเทียมกัน ทุกคนสามารถประพฤติดีปฏิบัติชั่ว และได้รับผลตามกฎธรรมชาติเสมอกันเมื่อประพฤติถูกต้องก็บรรลุนิพพานเหมือนกันหมด 3) จะเห็นกฎแห่งเหตุปัจจัยสัมพันธ์หรือปัจจยาการแห่งสังคมได้ชัดเจน คือ มนุษย์มิใช่ผู้กำหนดสภาพแวดล้อมอย่างเดียว และธรรมชาติแวดล้อมก็มิใช่ตัวกำหนดมนุษย์อย่างเดียว แต่เป็นกระบวนการอาศัยซึ่งกันและกัน เป็นปัจจัยแก่กัน (ดูข้อสังเกตข้างท้าย) 4.28 สัมปสาทนียสูตร พระสารีบุตรประกาศความเลื่อมใส เชื่อมั่นในพระพุทธเจ้า ประกาศข้อที่น่าเลื่อมใสของพระพุทธเจ้า 15 ข้อ แล้วสรุปย้ำว่า "ไม่มีสมณพราหมณ์ทั้งในอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ที่จะยิ่งไปกว่าพระผู้มีพระภาคในทางตรัสรู้" 4.29 ปาสาทิกสูตร ว่าด้วยพระธรรมวินัยที่กล่าไว้ไม่ดี และที่กล่าวไว้ดี รวมทั้งข้อปฏิบัติของสาวกตรัสแนะให้พระจุนทะ จัดระเบียบพระธรรมวินัย ตรัสแนะลักษณะสอบสวนพระธรรมวินัยตลอดถึงแนะข้อโต้ตอบกับลัทธิอื่นๆ ว่า ถ้าเขากล่าวหาอย่างนั้นๆ จงตอบอย่างนั้นๆ เป็นต้น มีข้อความนิยามความหมายของคำว่า "ตถาคต" (ที่พระองค์ใช้เป็นสรรพนามเรียกพระองค์เอง) ด้วย 4.30 ลักขณสูตร แสดงถึงมหาปริสลักษณะ 32 ประการ ซึ่งเป็นผลให้มีคติเป็น 2 ข้อ คือ ถ้าอยู่ครองเรือนจะได้เป็นพระมหาจักรพรรดิผู้ยิ่งใหญ่ ถ้าออกบวชจะได้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ที่น่าสังเกต คือ ลักษณะทางกายภาพทั้ง 32 ในพระสูตรไม่มีข้อใดที่เกินเลย หรือผิดมนุษย์ดังหนังสือรุ่นหลังแต่งเลยและที่เน้นอย่างหนึ่งก็คือ ความสมบูรณ์พร้อมแห่งพระลักษณะเหล่านี้เกิดมีได้เพราะองค์ทรงสร้างกุศลกรรมต่างๆ ในชาติก่อน (ดูข้อสังเกตข้างท้าย) 4.31 สิงคาลกสูตร พระสูตรนี้แสดงหลักธรรมพื้นฐานสำหรับผู้ครองเรือนจะพึงปฏิบัติเรียกว่าเป็น "ศีลของผู้ครองเรือน" เช่น ให้หลีกเลี่ยงอบายมุข รู้จักมิตรแท้มิตรเทียม เรื่องทิศหกเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้ว (โปรดดู นวโกวาท ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ และพจนานุกรมพุทธศาสตร์ของพระราชวรมุนี ประกอบ) 4.32 อาฏานาฏิยสูตร ว่าด้วยการรักษาอาฏานาฏิยนคร ซึ่งท้าวจาตุโลกบาล กราบทูลถวายพระพุทธองค์ 4.33 สังคีติสูตร พระสารีบุตรเห็นศาสดามหาวีระนิพพานแล้วสาวกเถียงกัน เนื่องจากศาสดามิได้รวบรวมคำสอนเป็นหมวดหมู่ไว้ กลัวจะเกิดสภาพอย่างนี้ขึ้นในพระพุทธศาสนา จึงดำริ "สังคายนา" (ร้อยกรอง) พระธรรมวินัย โดยแสดงสูตรนี้เป็นตัวอย่าง มีการประมวลหลักธรรมไว้เป็นหมวดหมู่จากหมวดที่หนึ่งถึงหมวด 10 4.34 ทสุตตรสูตร เป็นเทศนาของพระสารีบุตรเช่นเดียวกัน ท่านได้ร้อยกรองพระธรรมวินัยเป็นหมวดหมู่อีกประเภทหนึ่ง ทำนองเดียวกับสังคีติสูตร แต่หัวข้อธรรมไม่ซ้ำกัน 5. ข้อควรสังเกตบางประการ และจุดควรเน้น 5.1 น่าสังเกตว่า การจัดหมวดหมู่พระสูตร มิได้จัดตามลำดับเนื้อหา (แต่ถือขนาดยาว สั้น) เป็นเกณฑ์ ชื่อพระสูตรก็ตั้งโดยไม่มีระบบแน่นอน บางสูตรตั้งชื่อตามเนื้อหา แต่อีกหลายสูตรเอาชื่อคนที่ฟังพระธรรมเทศนามาตั้ง เนื้อหาก็ไม่เป็นเอกภาพ มักกล่าวซ้ำกัน (เช่น เรื่องศีล 3 ระดับ เรื่องฌาน 4 เป็นต้น) 5.2 ภาษาในพระสูตร ต่างจากพระวินัยปิฎกบ้างเล็กน้อย ตรงที่ในพระวินัยปิฎกไม่ใช่ภาษาสนทนา เป็นความเรียงส่วนมาก โดยเฉพาะสิกขาบทแต่ละข้อ เป็นภาษาร้อยแก้วที่เรียงอย่างดีต่างจากในพระสุตตันตปิฎก ภาษาส่วนมากเป็นบทสนทนา จึงมักจะพูดข้อความเดียวกันซ้ำ อยู่เสมอ (คงต้องการให้ท่องจำได้ง่าย) โครงสร้างประโยคก็ไม่ยาก ไม่ซับซ้อนเหมือนในพระอธิธรรมปิฎก (ซึ่งเป็นภาษาเขียนที่เป็นระบบ) แต่ฉบับแปลเป็นภาษาไทย ผู้ไม่คุ้นกัน "ภาษาพระ" มักจะเข้าใจยากเพราะท่านแปลตามอักษรเกินไป เช่น สำนวนว่า "กายสส เภทา ปรมฺมรณา" ท่านที่จะแปลว่า "หลังจากตายไป" ก็แปลตามตัวว่า "เบื้องหน้าแต่ตายเพราะกายแตก" เป็นต้น 5.3 พระสูตรเป็นเทศนาของพระพุทธเจ้าก็จริง แต่มิได้เป็นการบรรยายพระองค์เดียว ส่วนมากเป็นบทสนทนาโต้ตอบ ซักถาม คอยตะล่อมผู้ฟังให้เข้าหาบทสรุป บางครั้ง "คำตอบอยู่ที่คำถาม" คือ ผู้ถามเองนั้นแหละจะค้นพบคำตอบเองหลังจากพระองค์ทรงย้อนและชี้นำเเข้าหาจุด วิธีการเช่นนี้ ปรากฏว่า โสกราตีส นักปรัชญากรีก (ผู้มีชีวิตอยู่ร่วมสมัยพระพุทธองค์) ก็นิยมใช้ ที่จริงพระพุทธเจ้าทรงมีวิธีตอบปัญหาหลายวิธี (โปรดดูวิธีการตอบปัญหาของพระพุทธเจ้าข้างหน้า) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:27:29 ]

ความคิดเห็นที่ 9 5.4 ในการโต้ตอบสนทนานั้น จะเห็นว่าพระพุทธองค์ทรงรู้ดีกว่าคู่สนทนา จึงสามารถทำให้เขายอมรับโดยดุษณี เช่น ทรงรู้ประวัติศาสตร์ รู้ภูมิหลังของคู่สนทนา รู้จุดด้อย จุดเด่นของคู่สนทนา ดังกรณีโต้ตอบกับอัมพัฏฐมาณพ เรื่องวรรณะ บางครั้งทรงยกเหตุผลง่ายๆ ชัดแจ้งที่อีกฝ่ายหนึ่งยอมจำนนทันที เช่น อัมพัฏฐมาณพ อ้างว่า พวกพราหมณ์เกิดจากปากของพระพรหม จึงสูงกว่าวรรณะอื่น พระองค์จึงตรัสตอบว่า "ไม่จริง พราหมณ์ก็คลอดจากครรภ์ของนางพราหมณีเห็นๆ กันอยู่ ยังจะอ้างว่าเกิดจากปากพระพรหมที่ไหนกัน" 5.5 วิธีปฏิบัติตนเวลาคนอื่นติเตียนหรือสรรเสริญ ในพรหมชาลสูตรบอกวิธีวางตนเวลาคนอื่นเขาติเตียนหรือสรรเสริญ ซึ่งน่านำไปประยุกต์ใช้กับเรื่องอื่นๆ ได้ด้วย โดยใช้หลักว่า ถ้าคนอื่นติเตียนว่าร้ายเรา ไม่ควรอาฆาต โทมนัสน้อยใจ คับแค้นใจ เพราะถ้าทำเช่นนั้น จะมีแต่ผลเสีย ควรพิจารณาดูว่า ที่เขาว่านั้นจริงหรือไม่ ถ้าไม่จริงก็ชี้แจงเขาว่าที่กล่าวว่านั้นไม่เป็นจริง ถ้าคนอื่นเขาสรรเสริญ ก็ไม่ควรเบิกบานใจ ดีใจ กระหยิ่มยิ้มย่องในคำชมนั้น เพราะถ้าทำเช่นนั้นจะมีแต่ผลเสีย ถ้าจริงตามที่เขาชม ก็รับรู้ในใจว่ามันเป็นจริงเท่านั้นก็พอ 5.6 เรื่องศีล 3 ระดับ (จุลศีล มัชฌิมศีล มหาศีล) ความจริงเป็นศีลของพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสว่าคนที่กล่าวชมพระองค์นั้น อาศัยเกณฑ์การวัดหลายระดับ บางคนชมเพราะพระองค์มีจุลศีล บางคนชมเพราะมัชฌิมศีล บางคนชมเพราะมหาศีล หมายความว่า แล้วแต่คนชมนั้นตั้ง "มาตรฐาน" ไว้สูงหรือต่ำแค่ไหน แต่ไม่ว่าจะตั้งมาตรฐานระดับไหน พระพุทธเจ้าก็ทรงมีพร้อมให้ควรแก่การกล่าวชมได้สนิทใจ ศีลทั้ง 3 ระดับนี้ถ้าแปลตามตัวอักษร ไม่สื่อความหมาย จุลศีล ควรแปลว่า ศีลระดับต่ำ หรือระดับหยาบๆ ที่มองเห็นได้ชัด เช่นการไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ เป็นต้น ซึ่งคนทั่วไปก็พอมีพอรักษาได้ มัชฌิมศีล ควรแปลว่า ศีลระดับกลาง หรือละเอียดขึ้นอีกหน่อย เช่น การไม่พรากของเขียว การไม่สะสมบริขาร การไม่ดูการละเล่นต่างๆ เป็นต้น มหาศีล ควรแปลว่า ศีลระดับสูงหรือละเอียดยิ่งขึ้น เช่น การไม่เลี้ยงชีพด้วยดิรัจฉานวิชา เช่น ดูหมอ ทายลักษณะ ทำพิธีเข้าเจ้าทรงผี ดูฤกษ์ดูยาม บวงสรวง รดน้ำมนต์พ่นน้ำหมาก เป็นต้น คำว่า "ดิรัจฉานวิชา" หมายเอาวิชาที่ "ขัดขวางต่อการบรรลุมรรคผล" หรือวิชาที่ไม่นำไปสู่การบรรลุ มิได้หมายถึง "วิชาเดรฉาน หรือวิชาเลวทราม" อย่างใด อนึ่ง พระบาลีว่า "ติรจฺฉานวิชฺชาย มิจฺฉาชีเวน ชีวิกํ กปฺเปนฺติ" (ย่อมสำเร็จการเลี้ยงชีพผิดด้วยเตรัจฉานวิชา) ท่านผู้รู้บางท่านกล่าวว่า ท่านมิได้ห้ามเรียน แต่ห้ามมิให้นำเอาวิชาเหล่านี้ไปหากิน เพราะฉะนั้นการที่พระเรียนรู้ และใช้วิชานี้ช่วยเหลือชาวบ้าน หรือใช้เป็นสื่อสำหรับนำคนเข้าหาศาสนา ท่านไม่น่าจะผิด - ข้อนี้ฝากพิจารณาด้วย 5.7 ทิฐิ (หรือทฤษฎี) 62 เป็นอภิปรัชญาร่วมยุคสมัยพุทธกาล มีถึง 62 ก็จริง แต่สรุปแล้วมีอยู่ 7 เรื่องเท่านั้น (1) เกี่ยวกับการตายแล้วเกิด มีสองทรรศนะ คือ พวกหนึ่งเห็นว่าตายแล้วเกิดอีก อีกพวกหนึ่งเห็นว่าไม่เกิด (2) เกี่ยวกับสุขและทุกข์ บางพวกว่าไม่มีเหตุปัจจัยเกิดขึ้นเอง ดับเอง บางพวกว่ามีเหตุปัจจัย (3) เกี่ยวกับสถานภาพของโลก บางพวกว่าโลกมีที่สุด บางพวกว่าไม่มีที่สุด บางพวกว่ามีที่สุดบางส่วน บางพวกก็ว่ามีที่สุดก็ไม่ใช่ ไม่มีที่สุดก็ไม่ใช่ (4) เกี่ยวกับสถานภาพของสรรพสิ่ง บางพวกว่าสรรพสิ่งนิรันดร บางพวกว่านิรันดรเพียงบางอย่าง (5) เกี่ยวกับชีวิตหลังตาย บางพวกว่าตายแล้วยังมีสัญญา (ความจำ) อยู่ บางพวกว่าไม่มีสัญญา บางพวกว่าจะเรียกว่ามีสัญญาก็ไม่ใช่ ไม่มีสัญญาก็ไม่เชิง (6) เกี่ยวกับเป้าหมายสูงสุดของชีวิต บางพวกว่ากามารมณ์เป็นเป้าหมายสูงสุด บางพวกว่าการได้ฌานระดับต่างๆ เป็นเป้าหมายสูงสุดของชีวิต (7) อีกพวกหนึ่งมีทรรศนะไม่แน่นอน ไม่ยืนยันและปฏิเสธความเห็นใดๆ ถือว่าการปฏิเสธและยอมรับอะไรง่ายๆ อาจผิดพลาดขึ้นได้ ดังนั้น พวกนี้จึงไม่ผูกมัดตัวเองกับทฤษฎีใดๆ สรุปทฤษฎี 62 ลงให้สั้นเพียง 2 ประการ คือ - พวกหนึ่งเห็นว่ามีตลอดไป เที่ยงนิรันดร (อัตถิตา, สัสสตะ) - พวกหนึ่งเห็นว่าขาดสูญ ไม่นิรันดร (นัตถิตา, อุจเฉทะ หรืออสสัสตะ) พระพุทธศาสนาเป็น "มัชฌิมาปฏิปทา" (ทางสายกลาง) ไม่ใช่ทั้งสองอย่างข้างต้น พระพุทธเจ้าทรงสอนหลัก "ปฏิจจสมุปบาท" หรือ "อิทัปปัจจยตา" สิ่งทั้งหลายเกิดขึ้นหรือดับไป เพราะมีเงื่อนไขและหมดเงื่อนไข จะชี้ชัดลงไปตายตัวไม่ได้ แล้วแต่เงื่อนไข เช่น ถ้าตอบว่า "เกิด" ก็เป็นมิจฉาทิฐิ (สัสสตะ) ถ้าตอบว่า "ไม่เกิด" ก็เป็นมิจฉาทิฐิ (อุจเฉทะ) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:28:14 ]

ความคิดเห็นที่ 10 5.8 วิธีการตอบปัญหาของพระพุทธเจ้า มี 2 อย่าง คือ - เอกังสิกธรรม (ตอบทันทีโดยไม่มีเงื่อนไข, ตอบตรงไปตรงมา) - อเนกังสิกธรรม (ตอบมีเงื่อนไข) แต่ในอังคุตตรนิกายในอรรถกถาแบ่งซอยออกเป็น 4 อย่าง โดยกระจายอเนกังสิกธรรมออกเป็น ปฏิปุจฉา (ย้อมถาม) วิภัชชะ (แยกความตอบ) และฐปนียะ (ปัญหาไม่ควรตอบ) เป็น 4 อย่างด้วยกัน โปรดดูแผนภูมินี้ 5.9 เรื่องปฏิหาริย์ ในพระพุทธศาสนานั้นกล่าวถึงปาฏิหาริย์ 3 อย่าง แสดงว่ายอมรับว่าปาฏิหาริย์มีจริง เช่น การแสดงฤทธิ์ต่างๆ ได้ การรู้ใจคนอื่น ทายใจคนอื่นได้ มีจริงทำได้จริง แต่มีข้อที่น่ากำหนดไว้ในใจอย่างหนึ่งคือ พระพุทธศาสนาไม่ได้ถือว่าปาฏิหาริย์เหล่านั้นเป็นจุดสูงสุดของชีวิต ตรงข้ามพระองค์กลับยกย่องว่า การแสดงธรรมให้คนฟังรู้แจ้งเห็นจริงเท่านั้นเป็นปาฏิหาริย์อย่างแท้จริง พระองค์ไม่สนับสนุนให้สาวกแสดงปาฏิหาริย์ แม้กระทั่งพระองค์เองก็มิได้ทรงใช้อิทธิปาฏิหาริย์อย่างพร่ำเพรื่อ จะทรงใช่ก็ต่อเมื่อต้องการเปลี่ยนให้เป็นสื่อนำไปสู่อนุศาสนีปาฏิหาริย์เท่านั้น พระพุทธศาสนามิอยู่บนรากฐานของอิทธิปาฏิหาริย์ แม้จะตัดอิทธิฤทธิ์ออก พระธรรมคำสอนของพระองค์ก็ยังทำให้ผู้ปฏิบัติตามได้บรรลุมรรคผลอยู่เช่นเดิม 5.10 ในกูฏทันตสูตร แสดงวิธีแก้ปัญหาสังคมที่จะให้ได้ผลที่สุดคือ อาชญากรรมปราบไม่ได้ด้วยวิธีการรุนแรง เช่น ฆ่า จองจำ เพราะยิ่งฆ่าก็ยิ่งจะมีมากขึ้น ตัวตายตัวแทน การปราบอาชญากรรมชนิดถอนรากถอนโคนนั้น จะต้องทำโดยการจัดระบบเศรษฐกิจให้ดี ให้ประชาชนอยู่ดีกินดี ให้ทุกคนมีอาชีพ มีรายได้พอแก่อัตภาพ นับว่าเป็นวิธีการแก้ปัญหาที่ทันสมัย และใช้ได้กระทั่งทุกวันนี้ ด้วยวิธีนี้เท่านั้น "ชาวบ้านชาวเมืองทั้งหลาย จะปราศจาก เสี้ยนหนาม ไม่ถูกบีบคั้น รื่นเริงบันเทิงใจ อุ้มลูกฟ้อนรำไปมา สนุกสนาน บ้านช่องก็ไม่ต้องปิดประตูลั่นกุญแจ" 5.11 หลักปฏิจจสมุปบาท นอกจากจะเป็นทฤษฎีว่าด้วยการเกิดและการดับแห่งทุกข์แล้ว ยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้อธิบายกฎแห่งปัจจัยสัมพันธ์อื่นๆ ได้อีกด้วย พูดง่ายๆ ปฏิจจสมุปบาทเดิมเป็นหลักแสดงความเกิด ทุกข์แห่งชีวิต แต่อย่างหลังแสดงความทุกข์แห่งสังคม ดังนี้ อีกสูตรหนึ่ง (จักกวัตติสูตร) แสดงไว้ดังนี้ ผู้ปกครองไม่ปันทรัพย์แก่ผู้ยากไร้ - ความยากจนระบาดไปทั่ว - อทินนาทาน - การใช้อาวุธ - อภิชฌา - พยาบาท - มิจฉาทิฐิ - อธรรมราคะ - ความละโมบ - มิจฉาธรรม - ไม่นับถือพ่อแม่ สมณพราหมณ์ - อายุ วรรณะเสื่อม ในอัคคัญญสูตร แสดงวิวัฒนาการของโลกตามหลักปัจจยาการสังคมดังนี้ คนเกียจคร้านสะสมอาหารไว้กิน - ต้องแบ่งปันเขตแดนกัน - คนโลภลักส่วนของคนอื่น - เกิดการติเตียน กล่าวเท็จ ทำร้ายกัน - ต้องตั้งคนมาปกครองเพื่อความสงบ - เกิดกษัตริย์ขึ้น - บางพวกเกิดความเบื่อหน่ายความชั่วร้ายของสังคม ออกบำเพ็ญฌานในป่า ท่องมนต์เขียนตำรา - เกิดพราหมณ์ขึ้น - คนมีครอบครัวประกอบอาชีพต่างๆ เกิดแพศย์ขึ้น - คนนอกนี้ทำงานเล็กๆ น้อยๆ เกิดศูทรขึ้น - เกิดการดูถูกกันในสังคม ทุกข์ของสังคมก็เกิด แต่ถ้าวรรณะทั้ง 4 บางพวกออกบวชเป็นสมณะปฏิบัติธรรมก็แก้ปัญหาการแบ่งวรรณะการดูถูกกันได้ ทุกข์ของสังคมก็หมดไป 5.12 พุทธปณิธานของพระพุทธเจ้า มีอยู่ในมหาปรินิพพานสูตร คือ พระองค์ตั้งพระทัย จะไม่ปรินิพพาน จนกว่าพุทธบริษัทของพระองค์จะมีความพร้อมทุกประการคือ (1) การศึกษาพระธรรมวินัยจนมีความรู้แตกฉาน แกล้วกล้าในธรรม (2) ปฏิบัติธรรมจนสามารถสัมผัสผลอันควรแก่การปฏิบัติ (3) สามารถแสดงธรรมได้ดี ถ่ายทอดให้คนเข้าใจแจ่มแจ้ง (4) เมื่อมีผู้กล่าวจ้วงจาบ หรือให้ร้ายบิดเบือนพระศาสนาก็สามารถชี้แจง ขจัดปัดเป่าให้หมดไป ทำการปกป้องพระศาสนาไว้ได้ 5.13 สูกรมัททวะ ที่นายจุนทะถวายพระพุทธเจ้านั้น เราแปลกันว่า "เนื้อสุกรอ่อน" แต่น่าจะไม่ใช่ ในอรรถกถาตีความไว้ 3 นัย คือ (1) เนื้อสุกรอ่อน (2) ข้าวหุงด้วยนมโค (3) ยาสมุนไพร บางท่านว่าเห็ดไม้จันทน์ ข้อน่าเป็นไปได้น่าจะเป็นข้อ (3) (โปรดอ่านพุทธศาสนา ทัศนะและวิจารณ์ของผู้บรรยายประกอบ) 5.14 มหาปุริสลักษณะ ในพระไตรปิฎก (ลักขณสูตร) เป็นข้อที่เป็นไปได้เพราะไม่มีลักษณะอะไรเกินเลยดังที่หนังสือรุ่นหลังเขียน (เช่น มีชิวหาใหญ่ หนังสือรุ่นหลังเขียนว่า มีพระชิวหายาว ตวัดเลียรอบท้ายทอยได้ เป็นต้น) ขอนำมาลงไว้เพื่อศึกษาพิจารณาดังต่อไปนี้ ข้อที่น่าสังเกต "สุวณฺณวณฺโณ" พระฉวีวรรณดังทอง (ผิวเหลือง) ไม่ขาวเหมือนฝรั่ง (อารยัน) จึงมีผู้สังเกตว่า พระพุทธองค์ไม่ใช่อารยัน หรือฝรั่งแท้ คงเป็นเชื้อสายมงโกลเลียน (เป็นเพียงข้อเสนอพิจารณาเท่านั้น) 5.15 พุทธวจนะเกี่ยวกับพระอานนท์ว่า "อานนท์ ต่อไปภายหน้า ถ้าสงฆ์ปรารถนาจะเพิกถอนสิกขาบทเล็กน้อยบ้างก็ได้" แสดงถึงเจตนารมณ์ของพระองค์เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาในอนาคต ทรงรู้ว่า เมื่อกาลเวลาผ่านไป สิกขาบทบางข้ออาจไม่เหมาะสมและยากจะรักษาไว้ได้ จึงทรงวางหลักการกว้างๆ ไว้ให้ แต่บังเอิญพระอานนท์มิได้ทูลถามว่าสิกขาบทเล็กน้อยคือข้อไหน พระสงฆ์จึงยุติกันไม่ได้ เลยมีมติคงไว้ตามเดิม จากจุดนี้เอง ทำให้พระสงฆ์แตกแยกออกเป็นนิกายต่างๆ ต่อมา 2. เนื้อหาสาระ ก. มูลปัณณาสก์ (1) มูลปริยายวรรค 2.1 มูลปริยายสูตร ว่าด้วยสิ่งอันเป็นมูลแห่งธรรมทั้งปวง หรือสิ่งที่เป็นต้นเดิม เช่น ดิน น้ำ ลม ไฟ ในสายตาของปุถุชนและพระอริยะมองและให้ความสำคัญแก่สิ่งเหล่านี้ไม่เหมือนกัน 2.2 สัพพาสวสังวรสูตร ว่าด้วยการระมัดระวังอาสวกิเลสหรือ หลักการละอาสวกิเลสทุกชนิด 2.3 ธัมมทายาทสูตร ว่าด้วยมรดกคือธรรมและเหล่าสาวกคือผู้รับมรดกธรรม 2.4 ภยเภรวสูตร ว่าด้วยอกุศลที่เป็นภัย ทรงเล่าประสบการณ์ของพระพุทธองค์ก่อนตรัสรู้ด้วย 2.5 อนังคณสูตร ว่าด้วยคนผู้ไม่มีกิเลส เป็นบทสนทนาของพระสารีบุตรกับพระโมคคัลลานะ 2.6 อากังเขยยสูตร ว่าด้วยผลที่ภิกษุควรหวัง 2.7 วัตถูปมสูตร ว่าด้วยอุปกิเลสย้อมจิตดุจผ้าย้อมสี ท้ายพระสูตรมีผู้ชวนพระพุทธเจ้าไปอาบน้ำล้างบาป พระองค์ตรัสว่า ความบริสุทธิ์มิได้มีด้วยการอาบน้ำ 2.8 สัลเลขสูตร ว่าด้วยวิธีขจัดกิเลส "เพียงแต่คิดในกุศลธรรมยังมีคุณค่ามาก ไม่ต้องกล่าวถึงการลงมือทำ" 2.9 สัมมาทิฏฐิสูตร ว่าด้วยความเห็นถูกต้อง เป็นเทศนาของพระสารีบุตร ชี้ความเห็นถูกต้อง 15 นัย 2.10 สติปัฏฐานสูตร ว่าด้วยการตั้งสติ 4 อย่าง เช่นเดียวกับมหาสติปัฏฐานสูตร ในเล่มที่ 10 (2) สีหนาทวรรค 2.11 จูฬสีหนาทสูตร ว่าด้วยการการบันลือสีหนาทสูตรเล็ก ตรัสว่าพระอริยบุคคล 4 จำพวกมีเฉพาะในธรรมวินัยนี้เท่านั้น 2.12 มหาสีหนาทสูตร ว่าด้วยการบันลือสีหนาทขนาดใหญ่ พูดถึง ตถาคตพละ 10 เวสารัชชะ 4 บริษัท 8 กำเนิด 4 คติ 5 พรหมจรรย์ 4 เป็นต้น 2.13 มหาทุกขักขันธสูตร ว่าด้วยกองทุกข์สูตรใหญ่ เน้นโทษของกามคุณ 2.14 จูฬทุกขักขันธสูตร ว่าด้วยกองทุกข์สูตรเล็ก เช่นเดียวกับสูตรใหญ่ สูตรนี้ตรัสสอนมหานามศากยะ 2.15 อนุมานสูตร เทศนาของพระมหาโมคคัลลานะสอนพระทั้งหลายให้สำรวจตนเอง 2.16 เจโตขีลสูตร แสดงกิเลสดุจ "ตะปูตอกใจ" 5 ชนิด 2.17 วนปัตถสูตร คุณและโทษของการอยู่ป่า 2.18 มธุปิณฑิกสูตร "สูตรที่แสดงได้ไพเราะดุจขนมหวาน" แสดงความสามารถของพระมหากัจจายนะที่ขยายความพระพุทธวจนะ โดยย่อให้พิสดารได้อย่างถูกต้อง 2.19 เทวธาวิตักกสูตร สูตรว่าด้วยความตรึก 2 ทาง คือ กุศลวิตก กับ อกุศลวิตก การชี้ทางที่ดีให้เดิน เป็นหน้าที่ของพระศาสดาอยู่แล้ว "นั่นโคนไม้ นั่นเรือนว่าง จงเพ่งเถิด อย่าประมาท อย่าเดือดร้อนในภายหลังเลย นี่คือคำสอนของเรา" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:29:47 ]

ความคิดเห็นที่ 11 2.20 วิตักกสัณฐานสูตร ว่าด้วยที่ตั้งแห่งความคิด หมายถึงให้รู้ว่าอะไรเป็นเหตุให้ความคิดฝ่ายชั่วเกิดขึ้น แล้วละเสีย (3) โอปัมมวรรค 2.21 กกจูปมสูตร ว่าด้วยวิธีหักห้ามความโกรธ ให้ทำจิตให้หนักแน่นดุจแผ่นดิน แม้ใครจะเอาเลื่อยมาเลื่อยอวัยวะน้อยใหญ่ ถ้าภิกษุโกรธแค้นผู้กระทำก็ไม่นับว่าทำตามคำสอนของพระพุทธองค์ 2.22 อลคัททูปมสูตร สูตรว่าด้วยการเรียนธรรมผิด ย่อมมีโทษเหมือนจับงูพิษไม่ระวังอาจถูกแว้งกัดได้ สูตรนี้เปรียบธรรมะดุจแพ ตราบใดที่ยังไม่ข้ามฝั่งแพก็ยังมีความหมายต่อเขา ต่อเมื่อข้ามฝั่งแล้ว ทิ้งแพได้ ฉันใดฉันนั้น พึงละแม้ธรรมะ เมื่อบรรลุเป้าหมายแล้ว 2.23 วัมมิกสูตร สูตรว่าด้วยการขุดจอมปลวก เป็นสูตรปริศนาธรรม สอนพระกุมารกัสสปะ เปรียบร่างกายคนเหมือนจอมปลวกประหลาด "กลางคืนเป็นควัน กลางวันลุกโพลง" 2.24 รถวินีตสูตร บทสนทนาระหว่างพระสารีบุตรกับพระปุณณมันตานีบุตร เปรียบวิสุทธิ 7 เหมือนเดินทางด้วยรถ 7 ผลัด 2.25 นิวาปสูตร ว่าด้วยกามคุณเหมือนเหยื่อล่อสัตว์ให้ติดกับดัก 2.26 ปาสราสิสูตร สูตรว่าด้วยกามคุณเป็นดุจบ่วงดักสัตว์ มีเล่าถึงประวัติของพระพุทธองค์ด้วย (ไตร.ฉบับยุโรป เรียก อริยปริเยสนาสูตร) 2.27 จูฬหัตถิปโทปมสูตร สูตรแสดงเปรียบเทียบด้วยรอยเท้าช้างสูตรเล็ก เห็นรอยเท้าช้างใหญ่ก็อย่าเพิ่งปลงใจว่าเป็นช้างพลายใหญ่ จนกว่าจะเห็นด้วยตนเองฉันใด เห็นพระพุทธเจ้าตรัสรู้ชอบเอง ก็อย่าเพิ่งเชื่อ จนกว่าตนเองได้ปฏิบัติตามพระพุทธองค์จนตรัสรู้ตามด้วยนั่นแหละ จึงควรปลงใจว่าพระพุทธเจ้าเป็นผู้ตรัสรู้จริง ฉันนั้น 2.28 มหาหัตถิโทปมสูตร สูตรเปรียบด้วยรอยเท้าช้างสูตรใหญ่ ว่าด้วยธรรมทั้งหมดรวมลงในอริยสัจ 4 เหมือนรอยเท้าสัตว์ทั้งหลาย รวมลงในรอยเท้าช้างหมด (หมายความว่าไม่มีรอยเท้าอะไรจะใหญ่เท่ารอยเท้าช้าง) 2.29 มหาสาโรปมสูตร สูตรเปรียบเทียบด้วยแก่นไม้ใหญ่ ลาภสักการะเปรียบกิ่งและใบไม้ ความสมบูรณ์ด้วยศีลเปรียบดุจสะเก็ดไม้ ความสมบูรณ์ด้วยสมาธิเปรียบเปลือกไม้ ญาณทัสนะเปรียบดุจกะพี้ วิมุติเปรียบดุจแก่นไม้ 2.30 จูฬสาโรปมสูตร สูตรเปรียบแก่นไม้สูตรเล็ก คล้ายสูตรข้างต้น ชี้ว่าควรบวชเพื่อแสวงหาแก่นแห่งชีวิตให้ได้ "พรหมจรรย์นี้มีการหลุดพ้นแห่งจิตเป็นแก่นแท้" (4) มหายมกวรรค 2.31 จูฬโคสิงคสาลสูตร ตรัสสรรเสริญพระอนุรุทธะ พระนันทิยะ พระกิมพิละ ว่าอยู่ด้วยกันด้วยเมตตาปรารถนาดีต่อกัน มีความเพียร มีคุณธรรมเสมอกัน 2.32 มหาโคสิงคสาลสูตร พระเถระผู้ใหญ่มีพระสารีบุตร พระมหาโมคคัลลานะ พระมหากัสสปะ พระอนุรุทธะ พระอานนท์ สนทนากันว่าป่าเป็นที่สงบสงัดอย่างนี้ ควรที่ใครจะอยู่ แต่ละท่านก็ยกภิกษุผู้มีคุณสมบัติที่คล้ายตน เมื่อไปทูลถามพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสว่า ป่านี่เหมาะสำหรับพระที่ยังไม่บรรลุธรรมมานั่งบำเพ็ญสมาธิ 2.33 มหาโคปาลสูตร สูตรเปรียบเทียบเด็กเลี้ยงโคสูตรใหญ่ แสดงลักษณะที่ดีเปรียบด้วยคุณสมบัติเด็กเลี้ยงโค 11 ประการ 2.34 จูฬโคปาลสูตร สูตรเปรียบเทียบนายโคบาลที่โง่และฉลาดในการพาฝูงโคข้ามแม่น้ำ สมณพราหมณ์ที่ฉลาดพาผู้เชื่อฟังประสบสุข ส่วนสมณพราหมณ์ที่โง่ พาผู้เชื่อฟังประสบทุกข์ 2.35 จูฬสัจจกสูตร ว่าด้วยบทสนทนาระหว่างพระพุทธเจ้ากับสัจจกนิครนถ์เรื่องขันธ์ 5 2.36 มหาสัจจกสูตร ว่าด้วยการอบรมกาย อบรมใจ พระพุทธองค์ทรงเล่าประวัติของพระองค์ในสูตรนี้ด้วย 2.37 จูฬตัณหาสังขยสูตร ทรงแสดงเหตุทำให้ตัณหาสิ้นไป แก่ท้าวสักกะ ท้าวสักกะทรงเล่าให้พระโมคคัลลานะฟังด้วย 2.38 มหาตัณหาสังขยสูตร ปฏิเสธวิญญาณอมตะ แสดงถึงคนเกิด และพัฒนาการอย่างไรบ้าง พร้อมทั้งแสดงหลักปฏิจจสมุปบาท 2.39 มหาอัสสปุรสูตร แสดงถึงธรรมที่ทำให้เป็นสมณะและพราหมณ์ กล่าวถึงนิวรณ์ 5 ด้วยอุปมาน่าฟังยิ่ง 2.40 จูฬอัสสรปุรสูตร แสดงว่าสมณะที่ดีจะต้องละมลทินของสมถะ 12 อย่าง (5) จูฬยมกวรรค 2.41 สาเลยยกสูตร กล่าวถึงกุศลกรรมบถ 10 และอกุศลกรรมบถ 10 ทำให้ผู้ประพฤติไปสู่สุคติและทุคติ 2.42 เวรัญชสูตร เนื้อหาเช่นเดียวกับสูตรข้างต้น เพียงแต่แสดงต่างสถานที่และแก่ต่างบุคคล เวรัญชพราหมณ์ผู้ฟังเทศนาครั้งนี้ เป็นคนเดียวกับที่กล่าวล่วงเกินพระ 2.43 มหาเวทัลลสูตร พระสารีบุตรแสดงแก่พระโกฐิตะ เกี่ยวกับการอธิบายหลักธรรมสำคัญในแง่วิชาการลึกซึ้ง เช่น เรื่องปัญญา วิญญาณ (น่าสังเกตว่า ในที่นี้ท่านนิยามวิญญาณว่า รู้สุข รู้ทุกข์ ต่างจากที่ทั่วไปว่ารู้อารมณ์) 2.44 จูฬเวทัลลสูตร พระธัมมทินนาเถรีแสดงแก่วิสาขอุบาสกเรื่องสักกาย (ทิฐิ) อริยมรรคมีองค์ 8 และอื่นๆ 2.45 จูฬธัมมสมาทานสูตร ว่าด้วยการประพฤติธรรม 4 อย่าง คือ สมาทานธรรมที่สุขในปัจจุบัน มีทุกข์เป็นวิบาก, ทุกข์ในปัจจุบัน มีทุกข์เป็นวิบาก, ทุกข์ในปัจจุบัน มีสุขเป็นวิบาก, สุขในปัจจุบัน มีสุขเป็นวิบาก 2.46 มหาธรรมสมาทานสูตร ว่าด้วยการสมานธรรม 4 อย่าง เช่น ข้างต้น แต่พิสดารกว่าพร้อมยกอุปมา อุปไมยให้เห็นชัด 2.47 วีมังสกสูตร สูตรว่าด้วยการวิพากษ์หรือสอบสวน ทรงเปิดโอกาสให้สาวกสอบสวนแม้กระทั่งพระพุทธองค์เอง ว่ามีข้อบกพร่องหรือไม่ ไม่ให้ติดศาสดา (พึงเปรียบเทียบกับอีกสูตรหนึ่งที่คล้ายกัน คือปวารณา สูตร สัง.ส.15) 2.48 โกสัมพิยสูตร แสดงสาราณียธรรมและญาณอันเป็นอริยะ 7 ประการ แก่ภิกษุชาวเมืองโกสัมพี หลังจากระงับการทะเลาะครั้งใหญ่ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา 2.49 พรหมนิมันตนิกสูตร สูตรว่าด้วยการโปรดพกะพรหมให้สละทิฐิผิด 2.50 มารตัชชนียสูตร ว่าด้วยพระมหาโมคคัลลานะปราบมารที่มาคอยแกล้ง ข. มัชฌิมปัณณาสก์ (1) คหปติวรรค 2.51 กันทรสูตร แสดงถึงบุคคล 4 ประเภท แก่บุตรควาญช้างชื่อเปสสะและกันทรกปริพาชก เปสสะแสดงแสดงทัศนะน่าฟังว่า "สัตว์เดรัจฉานดูง่าย มนุษย์ดูยาก ปากอย่างใจอย่าง" และสรรเสริญสติปัฏฐาน 4 ว่าเหมาะแม้กระทั่งแก่คฤหัสถ์ทั่วไป 2.52 อัฏฐกนาครสูตร พระอานนท์แสดงทางพระนิพพาน เริ่มตั้งแต่ระดับต้นๆ จนสุดท้ายแก่คฤหบดีเมืองอัฏฐกะชื่อทสมะฟัง ในพระสูตรนี้ใช้คำว่า "โอปปาติกะ" เป็นชื่อเรียกพระอนาคามี (เทียบกับพระสูตรหมายเลข 2.12 ข้างต้น) 2.53 เสขปฏิปทาสูตร เป็นเทศนาของพระอานนท์ เรื่องเกี่ยวกับข้อปฏิบัติฝึกฝนตนของพระเสขะ (คือผู้ที่ยังต้องศึกษาปฏิบัติอยู่) แสดงแก่มหานามศากยะที่ "สัณฐาคาร" เมืองกบิลพัสดุ์ 2.54 โปตลิยสูตร แสดงว่า "ผู้สละสมมติอย่างโลก" (โวหารสมุจเฉท) ที่แท้จริงต้องมีคุณธรรม 8 ประการ เช่น ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ลักทรัพย์ เป็นต้น พระสูตรนี้กล่าวถึงโทษของกาม ไว้อย่างน่าฟังยิ่ง 2.55 ชีวกสูตร หมอชีวกทูลถามเกี่ยวกับเรื่องการฉันเนื้อสัตว์ แก้ข้อสงสัยของคนทั่วไปในเรื่องนี้ได้อย่างดี (ประวัติหมอชีวก อ่าน "ชีวิตตัวอย่าง" ของผู้บรรยาย) 2.56 อุปาลิวาทสูตร โต้ตอบกับอุบาลีคหบดี สาวกคนสำคัญของนิครนถ์นาฏบุตร (มหาวีระ) เรื่องกรรม (นิครนถ์ใช้ทรัพย์ว่า "ทัณฑ์") อุบาลีเลื่อมใส หลังจากได้ฟังอริยสัจ ขอมอบตนเป็นสาวก แทนที่จะทรงรีบรับ พระพุทธองค์ตรัสให้คิดให้ดีก่อน 2.57 กุกกุโรวาทสูตร แสดงแก่ชีเปลือยชื่อเสนิยะและปุณณะโกลิยบุตร ผู้ประพฤติวัตรคลานสี่ขาเหมือนสุนัข เรื่องกรรม 4 (กรรมดำ, กรรมขาว, กรรมทั้งดำทั้งขาว, กรรมไม่ดำไม่ขาว) 2.58 อภัยราชกุมารสูตร แสดงแก่อภัยราชกุมารโอรสพระเจ้าพิมพิสาร เรื่องวาจาเช่นใดที่พระองค์ตรัสและไม่ตรัส 2.29 พหุเวทนิยสูตร แสดงเรื่องเวทนาประเภทต่างๆ มากมายถึง 108 อย่าง และแสดงถึงความสุขระดับต่างๆ ถึง 10 ชั้น 2.60 อปัณณกสูตร ว่าด้วยธรรมะที่ไม่ผิด 4 ข้อ ซึ่งได้แก่ ความเห็นถูกต้องตรงข้ามกับมิจฉาทิฐิต่างๆ เช่น นัตถิกทิฐิ อกิริยทิฐิ เป็นต้น (2) ภิกขุวรรค 2.61 จูฬราหุโลวาทสูตร พระพุทธองค์ทรงประทานโอวาทแก่ราหุลสามเณร ตรัสสอนเรื่องโทษของการพูดเท็จพร้อมทั้งใช้ "สื่อการสอน" ด้วย เพื่อให้เหมาะแก่เด็ก 2.62 มหาราหุโลวาทสูตร ตรัสสอนภาคปฏิบัติที่สูงขึ้น คือ อานาปานสติ เมตตาภาวนาแก่ราหุล 2.63 จูฬมาลุงกโยวาทสูตร ว่าด้วยอัพยากตปัญหา (เรื่องที่ไม่ทรงพยากรณ์ 10 ข้อ) เพราะไม่มีประโยชน์ "อุปมาด้วยบุรุษถูกยิงด้วยลูกศรอาบยาพิษ" น่าฟังและไม่ทำให้เข้าใจแจ่มแจ้งดีมาก 2.64 มหามาลุงกโยวาทสูตร ทรงแสดงสังโยชน์เบื้องต่ำ 5 และปฏิปทาเพื่อละสังโยชน์นั้น (น่าสังเกตว่าพระองค์ตรัสว่าเด็กอ่อนไม่มี "สักกายทิฐิ" แต่อนุสัยหรือกิเลสแฝงตัว เป็นเหตุให้ยึดถือว่ากายของตนนั้นมี 2.65 ภัททาลิสูตร ตรัสสอนภัททาลิภิกษุให้ทำให้บริบูรณ์ในสิกขา พระสูตรนี้กล่าวถึงพระสมัยพุทธกาลฉันอาหารมื้อเดียว พระภัททาลิอ้างว่าไม่สามารถอยู่ได้ พระพุทธเจ้าตรัสว่า กินเพื่ออยู่สบายมื้อเดียวก็พอ 2.66 ลฑุกิโกปมสูตร สูตรเปรียบด้วยนกไส้ "นกตัวเล็กเห็นเถาวัลย์เล็กๆ มันก็นึกว่าเส้นใหญ่เหลือเกินแทบเอาชีวิตไม่รอด ภิกษุผู้ไม่เอาใจใส่ในสิกขาก็เช่นเดียวกัน ข้อห้ามเล็กๆ น้อยๆ ก็เห็นว่าใหญ่โต ปฏิบัติไม่ได้" พระสูตรนี้แสดงว่าแต่เดิมไม่จำกัดเวลาฉันอาหาร มีเรื่องเล่าว่าพระอุทายีไปบิณฑบาตเวลามืดค่ำ ชาวบ้านนึกว่าผีหลอก ต่อมาตรัสห้ามฉันเวลา "วิกาล" (ปัญหาเรื่องการตีความคำนี้ไม่เหมือนกัน-ดูข้อสังเกตข้างท้าย) 2.67 จาตุมสูตร สูตรนี้พระพุทธองค์บำราบภิกษุที่ไม่สำรวม เอะอะส่งเสียงดังให้สำนึก ด้วยวิธีการรุนแรงคือขับไล่ (ประณาม) ไม่ให้เข้าเฝ้า ภายหลังทรงให้เข้าเฝ้าแล้ว ตรัสสอนภัยของภิกษุ 4 ประการ คือ คลื่น(การไม่อดทนต่อโอวาท) จระเข้ (เห็นแก่ปากท้อง) วังวน (กามคุณ) ปลาฉลาม (สตรี) 2.68 นฬกปานสูตร ทรงสนทนากับพระสาวกหลายรูป เช่น พระอนุรุทธะ พระภัททิยะ ถึงจุดหมายของการประพฤติพรหมจรรย์ เรื่องอาสวะ เรื่องการที่พระองค์ทรงพยากรณ์ว่าสาวกที่ตายไปคนไหนไปเกิดเป็นอะไร มิใช่เพื่อเรียกร้องให้คนนับถือว่าเก่ง แต่เพื่อกระตุ้นให้เกิดศรัทธาแล้วอยากปฏิบัติ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:30:46 ]

ความคิดเห็นที่ 12 2.69 โคลิสานิสูตร ว่าด้วยข้อปฏิบัติของภิกษุอยู่ป่า 17 ข้อ ที่พระสารีบุตรเสนอให้พระป่าถือปฏิบัติ พระมหาโมคคัลลานะถามว่าพระบ้านไม่จำเป็นต้องถือตามนั้นใช่หรือไม่ พระสารีบุตรบอกว่า ข้อปฏิบัติเหล่านี้แม้ผู้อยู่ป่า (คนเดียว) ยังควรประพฤติ ผู้อยู่ชายบ้าน (อยู่ด้วยกันมากคน) ยิ่งจำต้องประพฤติ 2.70 กีฏาคิริสูตร พระอัสสชิและพระปุนัพพสุกะ ไม่ปฏิบัติตามพระบัญญัติที่ให้ฉันมื้อเดียว ยกเว้นเวลาวิกาลอ้างว่าฉันหลายมื้อ (เช้า, กลางวัน, เย็น, กลางคืน) ทำให้สุขภาพร่างกายดี แถมยังชวนให้รูปอื่นทำตามพระพุทธเจ้าตรัสเรียกพระเหล่านั้นมาสอนเรื่องกุศลธรรม อกุศลธรรม และบุคคล 7 ประเภท (อุภโตภาควิมุต, ปัญญาวิมุต, กายสักขี, ทิฏฐิปัตตะ, สัทธาวิมุต, ธัมมานุสารีและสัทธานุสารี) เกี่ยวกับคำ "วิกาล" ดูเทียบกับสูตร 2, 65 - 66 ข้างต้น) (3) ปริพาชกวรรค 2.71 จูฬวัจฉโคตตสูตร ตอบคำถามของวัจฉโคตตปริพาชกว่า ที่มีคนพูดว่า พระองค์เป็นสัพพัญญูเป็นการกล่าวถูกต้อง กล่าวว่าได้วิชชา 3 ก็เป็นการกล่าวถูกต้อง ตรัสว่า คฤหัสถ์ที่มีกิเลสตายไปไปเกิดสุคตินับไม่ถ้วน แต่พวกอาชีวกที่ไปสวรรค์ไม่มี ยกเว้นพวกที่เป็นกัมมวาทีและกิริยวาที (ไตร.ฉบับยุโรปเรียกว่า "เตวิชชวัจฉโคตตสูตร") 2.72 มหาวัจฉโคตตสูตร ตอบคำถามของอัคคิวัจฉโคตตปริพาชกว่า ผู้ที่มีจิตหลุดพ้นแล้ว (พระอรหันต์) ดับขันธ์แล้ว ไม่มีคำว่า "เกิดอีก" หรือ "ไม่เกิดอีก" "เกิดด้วย ไม่เกิดด้วย" "เกิดก็ไม่ใช่ ไม่เกิดก็ไม่ใช่" พูดได้แต่ว่า "ดับสนิท" เหมือนไฟดับเพราะหมดเชื้อ, กล่าวถึงทิฐิ 10 (คือโลกเที่ยงหรือไม่ เป็นต้นด้วย) 2.73 มหาวัจฉโคตตสูตร แสดงกุศลธรรม และอกุศลธรรม 3 และ 10 ปริพาชกเห็นว่า พุทธศาสนามีบริษัทที่บรรลุธรรมชั้นสูงมากมาย เกิดความเลื่อมใสทูลขอบวชเรียนสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐานจนบรรลุธรรม 2.74 ทีฆนขสูตร โต้ตอบกับทีฆนขปริพาชก ผู้ประกาศว่าตนไม่ยึดถือทัศนะใดๆ พระพุทธองค์ตรัสย้อนว่า ที่ไม่ยึดถือนั่นแหละยึดถือ ทรงสอนเรื่องการละทิฐิ เรื่องเวทนาชี้ให้เห็นความไม่เที่ยง เมื่อรู้ว่าไม่เที่ยงก็เบื่อหน่ายหลุดพ้นในที่สุด "ผู้ที่มีจิตหลุดพ้นแล้ว ย่อมไม่วิวาทกับใคร สิ่งใดที่เขาพูดกันในโลก ก็พูดตามโวหารนั้นแต่ไม่ยึดถือ" (พระสารีบุตรนั่งฟังอยู่ด้วยได้บรรลุอรหัตเพราะสูตรนี้) 2.75 มาคัณฑิยสูตร ตรัสสอนมาคัณฑิยปริพาชกเรื่องโทษของกามคุณ ทรงเล่าประสบการณ์ในหนหลังของพระองค์เอง ว่าเพียบพร้อมด้วยกามคุณอย่างไรมาก่อน จนเบื่อหน่าย ละทิ้งได้ อุปมาการเห็นโทษในกามคุณไว้น่าฟังมาก 2.76 สันทกสูตร บทสนทนาระหว่างพระอานนท์กับสันทกปริพาชก เรื่องศาสดาที่ไม่ชื่อว่า ประพฤติพรหมจรรย์ 4 ประเภท และที่ประพฤติพรหมจรรย์ไม่น่าพอใจ 4 ประเภท และตอนท้ายพระอานนท์กล่าวว่าการประพฤติพรหมจรรย์ที่ได้ผลดีต้องสละกาม สละอกุศลธรรมได้ฌาน 4 วิชชา 3 2.77 มหาสกุลุทายิสูตร ตรัสสอนว่าสาวกเคารพสักการะพระองค์เพราะทรงมีคุณธรรม 5 ข้อ (มีศีล, แสดงธรรมเพื่อความรู้ยิ่ง, แสดงธรรมมีปาฏิหาริย์, มีปัญญา บอกข้อปฏิบัติแก่สาวกปฏิบัติตามมากมาย) 2.78 สมณมุณฑิกสูตร ทรงแสดงธรรม 10 ประการ ที่ทำให้คนสมบูรณ์ด้วยกุศล ทำให้เป็น "คนดีโดยสมบูรณ์" คือ อเสขธรรม 10 (มรรค 8 ข้อ กับสัมมาญาณะและสัมมาวิมุต) บางครั้งเรียกว่า "สัมมัตตะ 10" 2.79 จูฬสกุลุทายิสูตร บทสนทนากับสกุลุทายิปริพาชก ถึงเรื่องวรรณะที่เยี่ยมที่สุด ปฏิปทาที่ทำให้โลกมีสุขที่สุด ปริพาชกเล่าทัศนะของลัทธิตนให้ฟังแล้วพระพุทธองค์แสดงเหตุผลหักล้าง แล้วตรัสแสดงข้อปฏิบัติเพื่อบรรลุโลกที่มีสุขที่สุด ตั้งแต่ขั้นฌานจนถึงอาสวักขยญาณ 2.80 เวขณสูตร คล้ายสูตรข้างต้น เวขณปริพาชกพูดเรื่องวรรณะที่ยอดเยี่ยม ครั้นถูกซักเข้าก็ชี้ชัดไม่ได้ ทรงแสดง เรื่องกาม สุขในกาม สุขที่เลิศกว่าสุขในกาม คนที่เป็นอรหันตขีณาสพเท่านั้นจึงจะรู้ดี (4) ราชวรรค 2.81 ฆฏิการสูตร ตรัสเล่าเรื่องฆฏิการ (ช่างหม้อ) คนหนึ่งเมื่อครั้งสมัยพระพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสปะให้พระอานนท์ฟัง สูตรนี้แปลกที่ทรงเล่าเรื่องเก่าๆ ให้พระอานนท์ฟัง โดยไม่มีกรสอนธรรมข้อใดแทรกเลย (นอกจากจะหาเอาเองว่าแฝงแง่คิดอะไรไว้บ้าง) 2.82 รัฐปาลสูตร ประวัติพระรัฐปาล สาวกสำรูปหนึ่งของพระพุทธเจ้า และธรรมเทศนาเรื่องธัมมุเทศ 4 ที่พระรัฐปาลแสดงแก่พระเจ้าโกรัพยะแห่งรัฐกุรุ 2.83 มฆเทวสูตร ทรงเล่าให้พระอานนท์ฟังเรื่องพระเจ้ามฆเทพแห่งกรุงมิถิลาในอดีตเห็นศีรษะหงอกแล้วเกิดธรรมสังเวชออกบวช เจริญพรหมวิหาร 4 ตายไปเกิดในพรหมโลก แล้วทรงแสดงธรรมแทรกว่า ข้อปฏิบัติที่ทำให้ได้ผลสูงกว่าพรหมโลกคือ อริยมรรคมีองค์แปด 2.84 มธุรสูตร เทศนาของพระมหากัจจายนะแก่พระเจ้ามธุระแห่งแคว้นอวันตีเรื่องวรรณะ ที่พวกพราหมณ์ว่าวรรณะพราหมณ์สูงกว่าวรรณะอื่นเป็นเพียงการอวดอ้างเท่านั้น ผู้ที่ประพฤติดีทางกาย วาจา ใจ นั่นแหละประเสริฐสุด ไม่ว่าจะเกิดในวรรณะไหน 2.85 โพธิราชกุมารสูตร ทรงเล่าให้โพธิราชกุมารฟังว่า เคยทรมานกายต่างๆ ก็ไม่ตรัสรู้ พอบำเพ็ญทางจิตจึงตรัสรู้ เมื่อเขาทูลถามว่าจะใช้เวลานานเท่าไรจึงจะทำที่สุดพรหมจรรย์ได้ ตรัสว่าไม่ขึ้นกับเวลา แต่ขึ้นอยู่กับว่ามีคุณสมบัติพร้อมหรือไม่ (ในอรรถกถาธรรมบทว่า โพธิราชกุมาร เป็นหมันอยากได้บุตรชาย พระพุทธเจ้าตรัสว่าไม่สำเร็จเพราะชาติก่อนเคยทำกรรมพรากลูกนก แต่พระสูตรนี้ไม่พูดถึง) 2.86 อังคุลิมาลสูตร เล่าประวัติพระองคุลิมาล โดยละเอียด วาทะที่ทราบกันทั่วไปคือ "หยุดสมณะ" (ติฏฺฐ สมณ ติฏฺฐ สมณ) "เราหยุดแล้ว ท่านสิจงหยุด" (ฐิโต อหํ ตฺวญฺจ ติฏฺฐ) สัตยาธิษฐานของพระองคุลิมาลภายหลังกลายเป็นมนต์ขลัง (ดูข้างข้อสังเกตท้าย) 2.87 ปิยชาติกสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า ความโศก ความปริเทวนา ความทุกข์ ความโทมนัส ความคับแค้นใจเกิดจากสิ่งที่เป็นที่รัก คำสอนนี้เดิมทีพระเจ้าปเสนทิโกศลไม่ปักใจเชื่อ ต่อเมื่อพระนางมัลลิกาช่วยชี้แจงยกเหตุผลให้ฟังจึงเชื่อว่าที่พระพุทธเจ้าตรัสนั้นเป็นจริง 2.88 พาหิติยสูตร พระเจ้าปเสนทิโกศล สดับเทศนาของพระอานนท์แล้วเลื่อมใส ถวายผ้าที่ทออย่างดีจากแคว้นพาหิติ เป็นการบูชาธรรม 2.89 ธัมมเจติยสูตร ตรัสถามพระเจ้าปเสนทิโกศล เกี่ยวกับเรื่องพระเจ้าปเสนทิโกศล แสดงความเคารพพระองค์อย่างนอบน้อมยิ่ง พระราชากราบทูลว่าที่เคารพอย่างยิ่งเพราะพระพุทธเจ้ามีคุณสมบัติ 10 ประการ 2.90 กัณณกัตถลสูตร พระเจ้าปเสนทิโกศลทูลถามเรื่อง สัพพัญญุตา เรื่องวรรณะ เรื่องอธิเทพ และเรื่องอธิพรหม ทรงอธิบายให้ฟังจนเข้าใจ ข้อน่าคิดเกี่ยวกับวรรณะ คือ ไฟไม่ว่าจะเกิดจากไม้ชนิดไหน ก็มีเปลว สี แสงเหมือนกัน คนไม่ว่าจะมาจากวรรณะไหน ก็ไม่ต่างกัน คุณธรรมเท่านั้นทำให้ต่างกัน (5) พราหมณวรรค 2.91 พรหมายุสูตร แสดงอนุปุพพีกถาและอริยสัจ 4 แก่พรหมายุพราหมณ์ ผู้ถือเคร่งตำราทายลักษณะ และเชี่ยวชาญพระเวท 2.92 เสลสูตร เสลพราหมณ์เห็นมหาปุริสลักษณะครบจึงทูลเชิญให้พระองค์ไปครองราชย์ พระองค์ตรัสว่าพระองค์เป็นธรรมราชาอยู่แล้ว มีแม่ทัพธรรม คือพระสารีบุตรแล้ว ไม่จำเป็นต้องครองราชย์ทางโลก 2.93 อัสสลายนสูตร พวกพราหมณ์หนุ่มชื่ออัสสลายนะ อายุ 16 ปี ผู้เชี่ยวชาญพระเวท ไปโต้กับพระพุทธเจ้าเรื่องวรรณะ ผลสุดท้ายอัสสลายนะยอม แล้วมอบตนเป็นสาวก นี่อีกสูตรหนึ่งที่แสดงการโต้ตอบ อย่างแหลมคมของพระพุทธองค์เกี่ยวกับเรื่องวรรณะที่น่าศึกษายิ่ง 2.94 โฆฏมุขสูตร พระเถระชื่ออุเทนแสดงบุคคล 4 ประเภท และบริษัท 2 ประเภท แก่ พราหมณ์ชื่อโฆฏมุข 2.95 จังกีสูตร พราหมณ์หนุ่มชื่อ กาปทิกะ ตามจังกีพราหมณ์ไปเฝ้าพระพุทธเจ้าได้โต้เถียงเรื่องต่างๆ กับพระองค์คือ เรื่องบทมนต์ของพราหมณ์เท่านั้นจริงแท้, เรื่องการรักษาสัจจะ, เรื่องการตรัสรู้สัจจะ, เรื่องการบรรลุความจริง กาปทิกะยอมรับเหตุผลของพระองค์ 2.96 เอสุการีสูตร ทรงสนทนากับเอสุการีพราหมณ์ เอสุการีพราหมณ์ เชื่อว่าคนวรรณะสูงรับใช้คนวรรณะต่ำไม่ได้ ตรัสว่าวรรณะไม่ใช่สิ่งกำหนดคุณค่าของคน ความประพฤติเท่านั้นเป็นตัวกำหนด 2.97 ธนัญชานิสูตร พระสารีบุตรถามธนัญชานิพราหมณ์ว่าทำไมทำชั่ว พราหมณ์บอกว่าเพราะความจำเป็นต้องหาเลี้ยงบุตรภรรยา พระเถระบอกว่าจะอ้างความจำเป็นมาทำความชั่วไม่ได้ เมื่อพราหมณ์ป่วยหนักใกล้ตายพระเถระมาแสดงธรรมโปรด 2.98 วาเสฏฐสูตร ว่าด้วยมาตรฐานการเป็นพราหมณ์มิใช่อยู่ที่ชาติสกุล แต่อยู่ที่การกระทำความดีต่างๆ ในสูตรนี้พระพุทธเจ้าได้วางมาตรฐานของการเป็นพราหมณ์ในทัศนะพุทธไว้มากมาย (ความเหมือนคาถาธรรมบทพราหมณวรรค โปรดดู "พุทธวจนะในธรรมบท" ของผู้บรรยาย) 2.99 สุภสูตร สุภมาณพแสดงทัศนะว่า คฤหัสถ์บรรลุญาณธรรมได้ บรรพชิตบรรลุไม่ได้ พระพุทธเจ้าตรัสว่าเรื่องนี้ตอบเป็น "วิภัชชาวาทะ" (คือแยกตอบเป็นเรื่องๆ ไม่ควรตอบแบบ "เอกังสะ" (คลุมไปหมด, ตอบตรงๆ) ไม่ว่าบรรพชิตหรือคฤหัสถ์ ถ้าปฏิบัติผิดก็ไม่บรรลุ แต่ถ้าปฏิบัติถูกก็บรรลุได้ทุกคน ในเรื่องอื่นๆ ก็เช่นกัน 2.100 สคารวสูตร โตเทยยมาณพถามถึงสมณพราหมณ์พวกไหน ที่อยู่จบพรหมจรรย์บรรลุถึงฝั่งอย่างสมบูรณ์ พระพุทธเจ้าตรัสว่า สมณพราหมณ์มีหลายประเภท ประเภทรู้ไตรเพทก็มี พวกนักเดานักคิดก็มี พวกที่รู้แจ้งธรรมด้วยตนเองก็มี แล้วทรงเล่าประวัติของพระองค์ตั้งแต่เริ่มแสวงหาทางพ้นทุกข์จนตรัสรู้ ค. อุปริปัณณาสก์ (1) เทวทหวรรค 2.101 เทวทหสูตร ทรงเล่าว่าทรงตอบโต้กับพวกนิครนถ์ ในหลักคำสอนของพวกเขา เช่น พวกเขาเชื่อว่า สุขทุกข์ หรือไม่ใช่สุขไม่ใช่ทุกข์ ที่คนได้รับในปัจจุบัน เป็นผลจากการกระทำในชาติก่อนเท่านั้น ทรงย้อนว่าแล้วที่พวกเขาทรมานกายต่างๆ ได้รับความเจ็บปวดไหม นี้ใช่การกระทำในชาติก่อนหรือไม่ ตอนท้ายทรงแสดงความเพียรพยายามที่ถูกต้อง 2.102 ปัญจัตตยสูตร ทรงแสดงให้พระฟังว่า สมณพราหมณ์บางพวกมีความเห็นเกี่ยวกับเรื่องอัตตาต่างๆ ซึ่งพระองค์มิได้เห็นดังนั้น 2.103 กินติสูตร ทรงสอนพระให้สามัคคีปรองดองกัน เอาใจใส่ศึกษาโพธิปักขิยธรรม ถ้าความเห็นไม่ตรงกันในอภิธรรม ก็ให้ซักซ้อมชี้แจงให้เข้าใจเป็นอย่างดี ช่วยประดิษฐานกันและกันในกุศลธรรม (คำว่าอภิธรรม ในที่นี้ มิได้หมายถึงอภิธรรมปิฏก) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:31:49 ]

ความคิดเห็นที่ 14 บางคนไม่พอใจแค่ลาภสักการะ ชื่อเสียง พยายามรักษาศีลให้บริบูรณ์ พอใจในศีล กระหยิ่มว่าเราเป็นพระเคร่ง ดูถูกดูหมิ่นพระอื่นๆ ว่าไม่เคร่งเท่าตน เขาได้เพียง "สะเก็ดศาสนา" - สมาธิ = เปลือก - บางคนไม่พอใจแค่นั้น พยายามปฏิบัติจนได้ญาณทัศนะ (การรู้เห็นตามความจริง) หรือปัญญา พอใจแค่นั้น ยกตนข่มเหงผู้อื่น เพราะปัญญาที่ได้นั้น คนนี้ได้เพียง "กระพี้ศาสนา" - บางคนไม่พอใจแค่นั้น พยายามปฏิบัติจนได้อาสวักขยญาณ (หมดอาสวะ), วิมุตติ (หลุดพ้นจากกิเลส) คนนี้เรียกว่าบวชมาแล้วได้ "แก่นศาสนา" สรุป ลาภสักการะ = กิ่งและใบศาสนา ศีล = สะเก็ดศาสนา สมาธิ = เปลือกศาสนา ญาณทัศนะ หรือ ปัญญา = กระพี้ศาสนา อาสวักขยญาณ หรือวิมุตติ (หลุดพ้นจากกิเลส) ที่ไม่กำเริบอีก = แก่นศาสนา 3.6 พระพุทธศาสนานั้นมิได้ละเลยคนที่ด้อยโอกาส ถือว่าทุกคนเป็น "เวไนย" (ผู้ที่ฝึกอบรมได้) มหาโคสิงคสาลสูตร "สติ" เกี่ยวกับเรื่องนี้ ป่าโคสิงคสาละ ร่มรื่น สงบสงัดดีเหลือเกิน พระเถระหลายรูปมี พระสารีบุตร พระมหากัสสปะ เป็นต้น สนทนากัน พระสารีบุตรตั้งคำถามว่าป่าที่น่ารื่นรมย์เหมาะที่พระเช่นใดจะอยู่ พระเถระแต่ละรูปเอาคุณสมบัติที่ตัวมีเป็นเกณฑ์วัด พระมหากัสสปะ ซึ่งเป็นผู้ถือธุดงค์เป็นวัตร สันโดษอยู่อย่างปอนๆ ก็บอกว่า พระที่มีลักษณะอย่างนี้ ควรอยู่ป่านี้ พระอนุรุทธะ ผู้เป็นเลิศทางทิพยจักษุ ก็บอกว่า พระที่ได้ทิพยจักษุควรอยู่ป่านี้ พระอานนท์เลิศทางพหูสูต ก็บอกว่า พระที่เป็นพหูสูต ควรจะอยู่ป่านี้ พระเรวตะ ผู้ชอบหลีกเร้นเข้าฌานสมาบัติ ก็บอกว่าพระเช่นนี้ควรอยู่ป่านี้ พระมหาโมคคัลลานะตอบว่า ควรที่พระสองรูปจะอยู่ด้วยกัน สนทนา "พระอธิธรรม" กันตลอด ไม่หยุดพักเลย พระสารีบุตร ไม่เห็นด้วยในทัศนะของท่าน ท่านว่าพระที่ยังจิตให้อยู่ในอำนาจได้ อยากจะเข้าสมาบัติเวลาใดก็ทำได้ทันที ควรจะอยู่ป่านี้ พระเถระทั้ง 6 รูป ไปทูลถามพระพุทธเจ้า พระองค์ตรัสว่า ทัศนะของแต่ละท่านถูก "โดยปริยาย" แต่ไม่ถูกทั้งหมด เพราะแต่ละท่านวางเกณฑ์ไว้สูงเกินไป ผู้ที่มีความพร้อมอย่างนั้น จะอยู่ที่ไหนก็ได้ไม่มีปัญหา แต่ป่าที่เป็นสัปปายะเช่นนี้ ควรที่พระธรรมดาๆ จะอยู่บำเพ็ญเพียรทางจิต "ภิกษุ (ปุถุชน) ในศาสนานี้ กลับจาก บิณฑบาต ใช้เวลาหลังภัตแล้ว นั่งคู้บัลลังก์ ตั้งกายตรง ดำรงสติมั่นเฉพาะหน้าว่าจิตของเรายังไม่หมดความยึดมั่น ยังไม่หลุดพ้นจากอาสวะ ตราบใด เราจะไม่ทำลายบัลลังก์ (คือไม่ยอมลุก) ตราบนั้น ป่าโคสิงคสาลวันพึงงามด้วยภิกษุเห็นปานนี้" 3.7 พระพุทธเจ้าทรงเป็นยอดนักสอนคน (อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ) กลวิธีการสอนที่ทรงใช้บ่อย คือ ยกสภาวะแวดล้อมใกล้ตัวขึ้นมาเปรียบเทียบ จะเรียกว่าใช้เป็น "สื่อการสอน" ก็ได้ สิ่งหนึ่งที่เห็นบ่อยๆ ในอินเดีย คือ โค โคเป็นอุปกรณ์สำหรับนำมาสอนพระสาวกและประชาชนบ่อยครั้ง เช่น "คนโง่ ย่อมแก่เปล่าเหมือนโคถึก เจริญแต่เนื้อหนังมังสา แต่ปัญญาหาเจริญไม่" (ธรรมบท) "เด็กเลี้ยงโคต้อนโคไปหากิน ชราและมรณะก็ไล่ต้อนอายุคนเช่นกัน" (ธรรมบท) "โค่จ่าฝูงนำลูกฝูงข้ามแม่น้ำ ถ้าจ่าฝูงเดินคด ฝูงโคก็เดินคดตาม ผู้นำไม่ดี ประชาชนก็ไม่ดีไปด้วย" (สังยุตตนิกาย) ในมหาโคปาลสูตร ได้ยกเอาคุณสมบัติของเด็กเลี้ยงโคมาเป็นตัวอย่างแก่พระสาวกน่าสนใจ คือ - นายโคบาลที่ดี ต้องรู้จักรูปพรรณของโค เปรียบกับพระรู้จักมหาภูตรูปและอุปาทายรูป - รู้จักลักษณะโค เปรียบกับพระรู้จักลักษณะพาลและบัณฑิต - รู้จักเขี่ยไข่ขาง (ขี้แมลงวันที่แผลโค) เปรียบพระที่รู้จักกำจัดความคิดฝ่ายอกุศล - รู้ปิดแผลโค เปรียบพระรู้จักสำรวมอินทรีย์ (ตา หู...) - รู้จักสุมควัน เปรียบกับพระรู้จักแสดงธรรมให้คนฟังโดยพิสดารได้ - รู้จักท่าน้ำ เปรียบกับพระรู้จักเข้าไปปรึกษาหารือกับพระผู้รู้ธรรม - รู้จักน้ำดื่ม เปรียบกับพระรู้อรรถรู้ธรรม เมื่อมีผู้แสดงธรรมที่พระตถาคตประกาศแล้ว - รู้จักทาง เปรียบกับพระรู้จักอริยมรรคมีองค์แปด - รู้จักทำเล (โคจร) เปรียบพระที่รู้จักสติปัฏฐาน - รู้จักรีดนม เปรียบกับพระรู้จักประมาณในการรับปัจจัยสี่ - รู้จักทะนุถนอมพ่อโคผู้นำฝูง เปรียบกับพระรู้จักแสดงความเคารพนับถือพระผู้ใหญ่ที่เป็นสังฆบิดร 3.8 พระธรรมเทศนาสอนเด็ก มีไม่มาก แต่วิธีการสอนเด็กของพระพุทธเจ้านั้น นับว่าน่าสนใจมาก พระองค์จะตั้งคำถามง่ายๆ พร้อมทั้งอุปกรณ์ประกอบ ให้เด็กคิด เช่น ตอนสอนเรื่องพูดเท็จ ทรงต้องการสอนว่า คนที่พูดเท็จประจำ ไม่มีความดีอะไรเหลือในตัว ทรงเอาขันตักน้ำแล้วเททิ้ง เหลือน้ำในขันหน่อยหนึ่ง..เทน้ำหน่อยหนึ่งทิ้งเสีย..คว่ำขันลง..หงายขันเปล่าขึ้น แต่ละขั้นตอนทรงถามนำให้เด็กคิด น่าจะนำมาประยุกต์สอนธรรมแก่เด็กอย่างยิ่ง 3.9 จากหลักฐานในพระสูตรน่าเชื่อว่า เดิมพระท่านฉันมื้อเดียว (เอกาสนํ เอกโภชนํ) แต่ไม่จำกัดเวลา ฉันเวลาไหนก็ได้ เวลาไปบิณฑบาตได้อาหารมาพอฉันแล้ว ก็หาที่ฉันเลย ฉันเสร็จก็เดินกลับวัด พระอุทยีไปบิณฑบาตเวลามืดค่ำ ชาวบ้านเห็นตกใจ นึกว่าผีหลอก บางคนก็ด่า (คำด่า น่าสนใจ ปิตา เต มาริ มาตา เต มาริ = พ่อมรีงตาย แม่มรึงตาย น่าจะตรงกับคำด่าแม่ของไทย) ต่อมาพระพุทธเจ้าทรงบัญญัติห้ามฉันเวลาวิกาล ถ้อยคำแวดล้อมน่าสนใจ "จงงดเว้นการฉันในเวลาวิกาลในเวลากลางคืน (รตฺติ วิกาลโภชนํ ปชหถ) แสดงว่าเวลาวิกาล หมายเอาตั้งแต่มืดไป ก่อนมืดเป็นกาล ฉันได้ มีข้อน่าคิดในแง่วิชาการก็คือ คำ "วิกาล" มีใน 2 สิกขาบท คือ "เข้าบ้านเวลาวิกาล ต้องบอกลาเพื่อนพรหมจรรย์ก่อน" และ "ห้ามฉันอาหารในเวลาวิกาล" พระอรรถกถาจารย์ตีความไม่เหมือนกัน (ทั้งที่ศัพท์เดียวกัน) วิกาล ในเรื่องการเข้าบ้าน หมายเอาตั้งแต่มืดไปแล้ว วิกาล ในเรื่องฉันอาหาร หมายเอาตั้งแต่เที่ยงไป แต่ในพระบาลีท่านหมายเอา "ตั้งแต่มืดไป" เหมือนกันเพราะเหตุนี้กระมังพระทิเบตจึงฉันข้าวเวลาเย็นกัน ส่วนการฉันสองมื้อนั้น เนื่องมาจากนางวิสาขา ทำข้าวยาคูไว้ถวายพระเวลาเช้า ก่อนออกบิณฑาตพระรูปใดต้องการก็ไปฉันข้าวยาคูก่อน ต่อมาก็เลยกลายมาเป็นฉันอาหารมื้อเช้าไป (เรื่องนี้มีเล่าในอรรถกถาธรรมบท อาจเป็นเหตุการณ์ในลังกาสมัยผู้แต่งหนังสือเล่มนี้ก็ได้) การบิณฑบาตมิใช่เพียงการไปขอข้าวชาวบ้านฉัน แต่เป็นการหาโอกาสแสดงธรรมแก่ชาวบ้านด้วย เพราะฉะนั้นจึงเรียกกันว่าเป็นการ "โปรดสัตว์" ขณะเดียวกันพระพุทธองค์ก็ทรงสอนว่าการบิณฑบาตที่จะบริสุทธิ์ควรทำอย่างไร เช่น สำรวมมิให้อกุศลเกิดในใจ ละกามคุณ นิวรณ์ เป็นต้น พูดง่ายๆ ว่าให้ถือการเที่ยวบิณฑบาตเป็นการฝึกตนชนิดหนึ่งด้วย 3.10 พวกพราหมณ์ มักมีความเชื่อฝังหัวว่า คนเก่ง คนดี จะต้องมีบุคลิกดี นรลักษณ์ดี หาไม่แล้วจะไม่ยอมสนทนาด้วย บังเอิญว่าพระพุทธองค์ทรงมีคุณสมบัติเช่นนี้ครบถ้วน จึงสนทนากับพวกเขาได้สบาย ในหลายสูตรพราหมณ์มักจะส่งลูกศิษย์มาดู (หรือมาดูเอง) นรลักษณ์พระพุทธเจ้าก่อนจึงจะยอมสนทนาธรรมด้วย นรลักษณ์ที่สำคัญคือ ลิ้นใหญ่ คุยหะซ่อนอยู่ในฝัก (โกโสหิตํ วตฺถุคุยฺหํ) จนพระพุทธเจ้าต้องแสดงให้ดู นอกจากนี้ยังดูลายเท้าด้วย ดังเรื่องเล่าในอรรถกถาธรรมบท พราหมณีผู้เชี่ยวชาญ "ปาทศาสตร" บอกไว้ว่า คนเจ้าราคะ เท้าเว้ากลาง รตฺตสฺส หิ อุกฺกุฏิกํ ปทํ ภเว คนเจ้าโทสะ เท้าหนักส้น ทุฏฺฐสฺส โหติ สหสานุปีฬิตํ คนเจ้าโมหะ เท้าจิกปลาย มูฬหสฺส โหติ อวกฑฺฒิตํ ปทํ คนหมดกิเลส เท้าเรียบเสมอ วิวฏจฺฉทสฺส อิทมีทิสํ ปทํ 3.11 พระพุทธเจ้าเป็น "ศาสดาที่ไม่กระหายสาวก" ไม่คำนึงว่าใครจะนับถือหรือไม่ ต้องการชี้ทางสว่างแห่งชีวิตแก่เขาเป็นที่ตั้ง พระสูตรหลายแห่งเล่าถึงสาวกคนสำคัญของศาสนาเชน เช่น สีหเสนาบดี ที่มาสนทนาธรรมกับพระพุทธเจ้า เกิดความเลื่อมใส อยากจะทิ้งศาสนาเดิมของตน มานับถือพระพุทธศาสนา แทนที่พระพุทธองค์จะรีบรับ กลับตรัสให้เขาคิดให้ดีก่อนตั้งสามครั้ง สร้างความประหลาดใจให้แก่สีหเสนาบดีมาก ถึงกับอุทานว่า เมื่อสมัยเขามานับถือศาสนาเชนใหม่ๆ พวกเขาถือธงเที่ยวประกาศทั่วเมืองไพศาลี ว่า คนสำคัญเช่นเสนาบดีนับถือศาสนาเชนของเราแล้ว แต่พระพุทธองค์กลับตรัสเตือนว่า คิดดูให้ดีก่อน ในหมู่พระสงฆ์สาวก พระพุทธองค์เป็น "ศูนย์รวมจิตใจ" เป็นกัลยาณมิตรที่ดี คอยประทานโอวาทแนะนำมิใช่ "คุมอำนาจสั่งการ" ทรงเปิดโอกาสให้สาวกวิพากษ์วิจารณ์ตรวจสอบพระองค์ได้ดังใน วีมังสกสูตร และปวารณาสูตร เป็นตัวอย่าง ที่ทรงทำเช่นนี้เพราะต้องการให้สาวกนับถือเคารพพระองค์ เพราะคุณธรรมมากกว่าติดในบุคคล (ดังกรณีเตือนพระวักกลิ เป็นต้น) 3.12 อัคคิวัจฉโคตตสูตร ให้แนวคิดว่า พระพุทธศาสนาอยู่กึ่งกลางระหว่างสัสสตทิฐิ กับอุจเฉททิฐิอย่างไร ถ้ามีคนถามว่า พระอรหันต์ตายแล้วเกิด หรือไม่เกิด พระองค์ไม่ตอบตรงๆ เพราะถ้าตอบว่า "เกิด" คนฟังก็จะคิดว่าอาตมันยั่งยืน นิรันดร ไม่ตาย ถ้าตอบว่า "ไม่เกิด" คนฟังก็จะคิดว่าอาตมันดับสูญ ไม่นิรันดร พระองค์จึงตรัสตอบด้วยอุปมาว่า "ถ้ามีเชื้อไฟอยู่ ไฟก็ลุกไหม้ เมื่อเชื้อหมดไป ไฟก็ดับ พระอรหันต์ท่าน "ดับสนิท" เหมือนไฟดับ" แต่จากอุปมานี้เอง พวกมหายานนำเอามาคิดในแง่อภิปรัชญา จนได้คำตอบว่า ไฟที่ดับไปแล้วยังคงอยู่ (Exist) ฉันใด พระอรหันต์ดับไปแล้วก็ตอบได้เหมือนกันว่า คงอยู่ เพราะเหตุนี้ ฝ่ายมหายานจึงบัญญัติความคิดเรื่อง ตรีกาย เชื่อว่าพระพุทธเจ้านิรันดร ขึ้น เป็นการพัฒนาการเลยเส้นเดิมของเถรวาท 3.13 อังคุลิมาลปริตต์ ที่ชาวพุทธถือว่า เป็นบทมนต์ทำให้คลอดบุตรง่าย พระนิยมสวดในงานมงคลต่างๆ นั้น บางท่านอ้างว่ามีมาแต่สมัยพุทธกาล แต่ที่จริง ในพระสูตรพูดถึงพระองคุลิมาลตั้งสัจจะกล่าวคาถานี้จริง หญิงมีครรภ์หายปวด คลอดลูกด้วยความปลอดภัยจริง แต่ไม่ปรากฏว่าถือเป็นมนต์ขลังเลย การถือขลังเรื่องปริตร ต่างๆ เกิดขึ้นในสมัยหลัง (คงเกิดที่ประเทศลังกา) แต่บางครั้งผู้แต่งหนังสือมักจะเอามาพัวพันกับสมัยพุทธกาล จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:34:40 ]

ความคิดเห็นที่ 15 2. เนื้อหาสาระ (1) สคาถวรรค 2.1 เทวตาสังยุตต์ ประมวลเรื่องเทวดา เทวดาที่ไปเฝ้าพระพุทธเจ้า ส่วนมากจะไปด้วยเหตุ 2 ประการ คือไปทูลถามปัญหาข้อข้องใจเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ อีกอย่างหนึ่งตนคิดคำสุภาษิตหรือคติธรรมอะไรได้ ก็ไปกล่าวต่อพระพักตร์ทำนองขอความเห็นจากพระพุทธเจ้า ถ้าพระองค์เห็นว่าเหมาะสมแล้ว ก็จะตรัสรับรอง ถ้าทรงเห็นว่ายังไม่สมบูรณ์ก็จะตรัสที่ถูกต้องให้ฟัง เทวตาสังยุตต์นี้แบ่งเป็นสูตรสั้นๆ รวม 30 สูตร เป็นคาถาหรือบทกวีทั้งคำถามคำตอบ มีร้อยแก้วปนบ้าง ส่วนมากไพเราะทั้งคำและความ จะขอยกมาเป็นตัวอย่างบางสูตร (1) เทวดา- กาลเวลาล่วงไป ราตรีผ่านไป อจฺเจนฺติ กาลา ตรยนฺติ รตฺติโย วัยก็ผ่านไปตามลำดับ วโยคุณา อนฺปุพฺพํ ชหนฺติ เมื่อกลัวตาย เอตํ ภยํ มรเณ เปกฺขมาโน พึงทำบุญที่จะนำสุขมาให้ ปุญฺญานิ กยิราถ สุขาวหานิ พระพุทธเจ้า- (เหมือนข้างต้น) พึงละโลกามิส มุ่งสันติ (นิพพาน) โลกามิสํ ปชเห ปชเห สนฺติเปกฺโข (2) เทวดา- ตัดเท่าไร ละเท่าไร กติ ฉินฺเท กติ ชเห เจริญเท่าไร กติ จุตฺตริ ภาวเย ข้ามเท่าไร กติ สงฺคาติโค ภิกฺขุ จึงเรียก "ข้ามน้ำ" โอฆติณฺโณติ วุจฺจติ พระพุทธเจ้า- ตัดออกห้า ละห้า ปญฺจ ฉินฺเท ปญฺจ ชเห เจริญอีกห้า ปญฺจ จุตฺตริ ภาวเย ข้ามห้า ปญฺจ สงฺคาติโค ภิกฺขุ เรียกว่า "ข้ามน้ำ" โอฆติณฺโณติ วุจฺจติ (3) เทวดา- อยู่ลำเนาไพร อรญฺเญ วิหรนฺตานํ สงบ ประพฤติพรหมจรรย์ สนฺตานํ พฺรหฺมจารินํ ฉันมื้อเดียว เอกภตฺตํ ภุญชมานานํ ทำไมผิวพรรณผ่องใสนัก เกน วณฺโณ ปสีทติ พระพุทธเจ้า- ไม่หวนถึงอดีต อตีตํ นานุโสจนฺติ ไม่คิดพะวงอนาคต นปฺปชปนฺตินาคตํ มีชีวิตอยู่ในปัจจุบัน ปจฺจุปปนฺเนน ยาเปนฺติ ผิวพรรณจึงผ่องใส เตน วณฺโณ ปสีทติ (4) เทวดา- คนมีบุตรเพลิดเพลินเพราะบุตร นนฺทติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา มีโคเพลินเพราะโค โคมิโก โคหิ ตเถว นนฺทติ มีสมบัติเพลิดเพลินเพราะสมบัติ อุปธีหิ นรสฺส นนฺทนา ไร้สมบัติ หามีความเพลิดเพลินไม่ น หิ โส นนฺทติ โย นิรูปธี พระพุทธเจ้า- คนมีบุตร เศร้าโศกเพราะบุตร โสจติ ปุตฺเตหิ ปุตฺติมา มีโค เศร้าโศกเพราะโค โคมิโก โคหิ โสจติ มีสมบัติ เศร้าโศกเพราะสมบัติ อุปธีหิ นรสฺส นนฺทนา ไร้สมบัตินั่นแหละไม่เศร้าโศก น หิ โส โสจติ โย นิรูปธี (5) เทวดาถามว่า "กระท่อมท่านไม่มีหรือ รังท่านไม่มีหรือ ผู้สืบต่อท่านไม่มีหรือ พันธะท่านไม่มีหรือ" พระพุทธเจ้าตรัสว่า "ไม่มี ในความหมายของฉัน มารดาคือกระท่อม ภริยาคือรัง บุตรคือผู้สืบทอด ตัณหาคือพันธะ สิ่งเหล่านี้เราละได้หมดแล้ว" เทวดาชมเชยว่า "ดีจริง ท่านไม่มีกระท่อม ไม่มีรัง ไม่มีผู้สืบทอด ไม่มีพันธะ" (6) พระพุทธเจ้า- จงเอาเยี่ยงเต่า หดหัวในกระดอง กุมฺโมว องฺคานิ สเก กปาเล ภิกษุระงับความตรึกตรองกุศล สโมทหํ ภิกฺขุ มโนวิตกฺเก ไม่ทะยานอยาก ไม่เบียดเบียนใคร อนิสฺสิโต อญฺญมเหฐยนฺโต ไม่ว่าร้ายใคร สงบเย็นจริง ปรินิพฺพุโต นูปวเทยฺย กญจิ (7) เทวดา- ยุ่งทั้งภายใน ยุ่งทั้งภายนอก อนฺโตชฏา พหิชฏา หมู่สัตว์ถูกตัวยุ่งพันนุงนัง ชฏาย ชฏิตา ปชา ท่านโคตมะ เราขอถาม ตํ ตํ โคตม ปุจฺฉามิ ใครจะสางเรื่องยุ่งนี้ได้ โก อิมํ วิชฏเย ชฏํ พระพุทธเจ้า- คนมีปัญญา มั่นในศีล สีเล ปติฏฺฐาย ปโร สปญฺโญ เจริญสมาธิ และปัญญา จิตฺตํ ปญฺญญฺจ ภาวยํ ฉลาด ขยัน เห็นภัย อาตาปี นปโก ภิกฺขุ ย่อมสางเรื่องยุ่งนี้ได้ โส อิมํ วิชฏเย ชฏํ (8) เทวดา 6 ตน แต่งโศลกสุภาษิตตนละบท พากันมาเฝ้าพระพุทธเจ้า ต่างก็กล่าวโศลกของตนแข่งขันกัน ว่าพระพุทธเจ้าจะตรัสชมเชยโศลกของใครไพเราะกว่า เทวดาตนแรกกล่าวว่า "ควรสมาคม สนิทสนมสัตบุรุษ เพราะจะทำให้มีแต่ความเจริญไม่มีความเสื่อม" ตนที่สองกล่าวเหมือนกันแต่ลงท้ายว่า "คนคบสัตบุรุษย่อมได้ปัญญา" ตนที่สามกล่าวว่า "คนคบสัตบุรุษย่อมรุ่งเรืองในหมู่ญาติ" ตนที่สี่กล่าวว่า "คนคบสัตบุรุษ ย่อมไปสู่สุคติ" ตนที่ห้ากล่าวว่า "คนคบสัตบุรุษย่อมไม่เศร้าโศก" ตนที่หกกล่าวว่า "คนคบสัตบุรุษ ย่อมดำรงตนอยู่สุขสบาย" พระพุทธเจ้าทรงรับรองว่า คำกล่าวของเทวดาแต่ละตนเป็นสุภาษิต (คือกล่าวชอบ) แต่ยังไม่สมบูรณ์ พระองค์จึงตรัสแก้ให้วา "คนคบสัตบุรุษแล้ว ย่อมพ้นจากทุกข์ทั้งปวง" (9) เทวดา- ทำได้ แล้วค่อยพูด ยญฺหิ กยิรา ตญฺหิ วเท ทำไม่ได้ อย่าพูด ยํ น กยิรา น ตํ วเท คนทำไม่ได้ ดีแต่พูด อกโรนฺตํ ภาสมานานํ คนฉลาดเขาดูออก ปริชานนฺติ ปณฺฑิตา (10) พระพุทธเจ้า- ผู้ให้ข้าว ชื่อว่าให้กำลัง อนฺนโท พลโท โหติ ผู้ให้เสื้อผ้า ชื่อว่าให้ผิวพรรณ วตฺถโท โหติ วณฺณโท ผู้ให้ยาน ชื่อว่าให้ความสุข ยานโท สุขโท โหติ ผู้ให้ประทีป ชื่อว่าให้จักษุ ทีปโท โหติ จกฺขุโท ผู้ให้ที่อาศัย ชื่อว่าให้ทุกอย่าง โส จ สพฺพทโท โหติ โย ททาติ อุปสฺสยํ ผู้สอนธรรม ชื่อว่าให้อมตะ อมตนฺทโท จ โส โหติ โย ธมฺมานุสาสติ (11) พระพุทธเจ้า- ทางนั้นตรง ทิศทางนั้นไม่มีภัย รถวิ่งไปไร้เสียง มีธรรมเป็นล้อ หิริ เป็นตัวถัง สติ เป็นกันชน สัมมาทิฐิ เป็นสารถี บุรุษหรือสตรี มีรถชนิดนี้ ย่อมไปสู่จุดหมายคือนิพพาน (12) พระพุทธเจ้า- บุตรเป็นพื้นฐานของมนุษย์ ปุตฺตา วตฺถุ มนุสฺสานํ ภริยาเป็นยอดสหาย ภริยา ปรมา สขา หมู่สัตว์ในแผ่นดิน วุฏฐึ ภูตา อุปชีวนฺติ อาศัยฝนเลี้ยงชีพ เย ปาณา ปฐวึ สิตา (13) พระพุทธเจ้า- ธงเป็นเครื่องหมายของรถ ธโช รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ ควันเป็นเครื่องหมายของไฟ ธูโม ปญฺญาณมคฺคิโน พระราชาเป็นสง่าแห่งแคว้น ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ ภัสดาเป็นสง่าแห่งสตรี ภตฺตา ปญฺญาณมิตฺถิยา (14) พระพุทธเจ้า- มีชีวิตอยู่ด้วยปัญญา ปราชญ์กล่าวว่าประเสริฐสุด ปญฺญาชีวีชีวิตมาหุ เสฏฐํ (15) พระพุทธเจ้า- รูปร่างของสัตว์ทั้งหลายย่อมเสื่อมไป รูปํ ชีรติ มจฺจานํ ชื่อและโคตรหาเสื่อมสิ้นไปไม่ นามโคตฺตํ น ชีรติ ความโลภเป็นอันตรายต่อความดี โลโภ ธมฺมานํ ปริปนฺโถ วัย สิ้นไปตามวันคืน วโย รตฺตินฺทิวกฺขโย สตรีเป็นมลทินแห่งพรหมจรรย์ อิตฺถี มลํ พฺรหฺมจริยสฺส ปัญญาเป็นแสงสว่างในโลก ปญฺญา โลกสฺมิ ปชฺโชโต สติเป็นเครื่องตื่นในโลก สติ โลกสฺมิ ชาคโร 2.2 เทวปุตตสังยุตต์ ประมวลเรื่องเทวบุตร เข้าใจว่า "เทวดา" เป็นเทพธิดา (เพศหญิง) ส่วนเทวบุตรคือเทวดาเพศชาย ส่วนนี้มีโครงสร้างคล้ายกับเทวตาสังยุตต์ จะต่างแต่เนื้อหาสาระเท่านั้น (แต่ก็มีหลายบท ซ้ำกับเทวตาสังยุตต์ หลายบทซ้ำกับคาถาธรรมบท) ขอยกตัวอย่างดังนี้ (1) พระพุทธเจ้า- ฆ่าความโกรธแล้วอยู่เป็นสุข โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ ฆ่าความโกรธแล้วไม่เศร้าโศก โกธํ ฆตฺวา น โสจติ ความโกรธมีรากเป็นพิษ โกธสฺส วิสมูลสฺส มียอดหอมหวาน มธุรคฺคสฺส วตฺรภู ใครฆ่าได้ พระอริยเจ้าสรรเสริญ วธํ อริยา ปสํสนฺติ เพราะฆ่าความโกรธแล้วไม่เศร้าโศก ตญฺหิ ฆตฺวา น โสจติ (2) พระพุทธเจ้า- ในโลกนี้มีแสงสว่างอยู่เพียงสี่ จตฺตาโร โลเก ปชฺโชตา แสงที่ห้าไม่มี ปญฺจเมตฺถ น วิชฺชติ พระอาทิตย์สว่างกลางวัน ทิวา ตปติ อาทิจฺโจ พระจันทร์สว่างกลางคืน รตฺติมาภาติ จนฺทิมา ส่วนไฟทั้งกลางวันและกลางคืน อถ อคฺคิ ทิวา รตฺตึ ก็สว่างไสวได้ ตตฺถ ตตฺถ ปกาสติ พระพุทธเจ้านับเป็นยอด "แสงสว่าง" สมฺพุทฺโธ ตปตํ เสฏฺโฐ ไม่มีแสงสว่างอะไรรุ่งโรจน์ไปกว่านี้ เอสา อาภา อนุตฺตรา (3) พระพุทธเจ้า- อยู่ในที่คับแคบยากไร้ สมฺพาเธปิ ติฏฺฐนฺติ แต่ตั้งใจมุ่งนิพพาน ธมฺมํ นิพฺพานปตฺติยา นับว่ามีกมลมาลย์มั่นคง เย สตึ ปจฺจลตฺถํสุ สมฺมา เต สุสมาหิตา (4) จันทิมสูตรและสุริยสูตร ในเทวปุตตสังยุตต์ มีสูตรแปลกอยู่ 2 สูตร คือ จันทิมสูตร และสุริยสูตร กล่าวถึงจันทิมเทวบุตร (พระจันทร์) และสุริยเทวบุตร (พระอาทิตย์) ถูกราหูจับได้ ระลึกถึงพระพุทธเจ้า กล่าวขึ้นว่า "ข้าขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้หลุดพ้นแล้วจากสิ่งทั้งปวง ข้าพระพุทธเจ้าอยู่ในฐานะคับขันขอพระองค์จงเป็นที่พึ่งแก่ข้าพเจ้าด้วย" พระพุทธเจ้าตรัสบอกอสุรินทราหูว่า "จันทิมเทวบุตรและสุริยเทวบุตรได้ถึงเราตถาคตเป็นที่พึ่งแล้ว ท่านจงปล่อยพวกเขาไปเถิด" อสุรินทราหูปล่อยเหยื่อแล้วกระหืดกระหอบไปเฝ้าเวปจิตติจอมอสูร เมื่อถูกถามจึงรายงานให้จอมอสูรทราบว่า กลัวพระพุทธเจ้าจึงรีบปล่อยพระจันทร์และพระอาทิตย์หนีมา มีผู้ตั้งข้อสังเกตว่า พระสูตรนี้แปลกปลอมเข้ามา (ดังมีอีกหลายสูตรที่เข้าใจว่าเป็นเช่นนั้น) มีเค้าว่าถูกสอดแทรกเข้ามาในยุคที่นำเอาพระสูตรไปสวดเป็นปริตรป้องกันภยันตรายต่างๆ ซึ่งเป็นยุคหลังพุทธกาลมา (ดูข้อสังเกตข้างท้าย) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:36:41 ]

ความคิดเห็นที่ 16 (1) อานันทสูตร เมื่ออุปสมบทใหม่ๆ เพราะความเป็นกวีมีอารมณ์อ่อนไหวพระวังคีสะจึงถูกราคะกิเลสรบกวนบ่อยครั้ง วันหนึ่งขณะตามพระอานนท์ไปบิณฑบาต นึกถึงอารมณ์อันสุนทรีย์ขึ้นมาถูกราคะครอบงำใจ จึงกล่าวบทกวีขอคำแนะนำจากพระอานนท์ว่า ผมถูกราคะแผดเผา กามราเคน ฑยฺหามิ จิตใจของผมเร่าร้อน จิตฺตํ เม ปริฑยฺหติ โปรดบอกวิธีด้วยเถิด สาธุ นิพฺพานปนํ พฺรูหิ กรุณาเถอะ ท่านโคตมะ อนุกมฺปาย โคตม พระอานนท์บอกวิธีแก้ คือไม่ให้หมายกำหนดว่าสวยงาม ให้พิจารณาตามหลักไตรลักษณ์เจริญอสุภะ และกายคตาสติเสมอ และราคะก็สงบ (2) สุภาสิตสูตร พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระ ซึ่งมีพระวังคีสะอยู่ด้วย ว่า วาจาที่เป็นสุภาษิตจะต้องมีองค์ประกอบ 4 อย่าง เรียงตามลำดับความสำคัญคือ พูดดีไม่พูดชั่ว พูดเป็นธรรม พูดคำเป็นที่รัก พูดเป็นคำสัตย์จริง ทรงสรุปว่า การพูดดีไม่พูดชั่วนั้น ปราชญ์ทั้งหลายสรรเสริญว่าสูงสุด พระวังคีสะเห็นด้วยกับพุทธดำรัส จึงประพันธ์คาถาด้วยปฏิภาณเป็นการสรุปความตามที่พระองค์ตรัส ท้ายบทกวีได้บอกว่า ที่ว่าพูดดีไม่พูดชั่วนั้น หมายถึง พระดำรัสของพระพุทธเจ้าเท่านั้น เพราะพระองค์พูดสอนให้คนบรรลุนิพพานได้ พระพุทธเจ้าตรัสวาจาใด ยํ พุทฺโธ ภาสตี วาจํ อันเกษม เพื่อลุถึงนิพพาน เขมํ นิพฺพานปตฺติยา เพื่อทำทุกข์ให้สิ้น ทุกฺขสฺสนฺตกิริยาย วาจานั้นประเสริฐสุด สาเว วาจานมุตฺตมา 2.9 วนสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับป่า เป็นคำแนะนำแก่พระที่อยู่ป่าไม่ตั้งใจบำเพ็ญกิจของสมณะ เช่น เห็นแก่นอนบ้าง ปล่อยให้อกุศลวิตกครอบงำจิตบ้าง ผู้แนะนำส่วนมากเป็นเทวดาที่สิงอยู่ในป่า ถ้อยคำเตือนของเทวดาน่าสนใจมาก บางครั้งก็ว่าเจ็บๆ แสบๆ "แบบผู้ดี" ยิ่งคิดยิ่งแสบมีทั้งหมด 14 สูตร ขอนำมาเป็นตัวอย่างบางสูตร (1) วิเวกสูตร พระรูปหนึ่งอยู่ป่ารัฐโกศล ปล่อยให้อกุศลวิตกครอบงำใจ เทวดาจึงมาเตือนว่า ท่านใฝ่วิเวกเข้ามาอยู่ในป่า วิเวกกาโมสิ วนํ ปวิฏฺโฐ แต่ใจไปอยู่เสียภายนอก อถ เต มโน นิจฺฉรติ พหิทฺธา ทำไมไม่ละความพอใจในคนเสีย ตวํ ชโน ชนสฺมึ วินสฺสุ ฉนฺทํ แล้วท่านจะปราศจากกำหนัดอยู่สบาย ตโต สุขี โหหิสิ วีตราโค นกเปื้อนฝุ่นสลัดธุลีออกจากปีก สกุโณ ยถา ปํสุกุณฺฑิโต พระก็ควรมีสติ เพียรสลัดกิเลสจากใจ วิธุนํ ปาตยติ สิตํ รชํ เช่นเดียวกัน เอวํ ภิกฺขุ ปธานวา สติมา ปาตยสิ สิตํ รชํ (2) อุปัฏฐานสูตร พระอยู่ป่ารูปหนึ่งชอบนอนหลับกลางวัน เทวดาจึงเข้าไปเตือนว่า ลุกขึ้นสิ มัวนอนอยู่ทำไม อุฏฺเฐหิ ภิกฺขุ กึ เสสิ ท่านยังมีกิเลสรุมใจ โก อตฺโถ สุปิเตน เต ดังถูกลูกศรเสียบอก มัวหลับไย อาตุรสฺส หิ เต นิทฺทา เมื่อบวชด้วยศรัทธา ก็ทำศรัทธา สลฺลวิทฺธสฺส รุปฺปโต ให้เจริญขึ้น อย่าเห็นแก่นอนเลย ยาย สทฺธาย ปพฺพชิโต อคารสฺมานคาริยํ ตเมว สทฺธํ พฺรูหิ มา นิทฺทาย วสํ คมิ (3) กัสสปโคตสูตร สูตรนี้เกี่ยวกับการสอนคน มีพระรูปหนึ่งไปสอนนายพรานมิให้ล่าสัตว์เขาไม่สามารถทำตามได้ เทวดาจึงไปเตือนสติแก่เธอ พรานป่าผู้โง่เขลา คิริทุคฺครํ เฉติ ทรามปัญญา รู้เท่าไม่ถึงการณ์ อปฺปญฺญํ อเจตสํ ภิกษุให้โอวาทผิดกาละ อกาเล โอวทํ ภิกฺขุ เราเห็นว่าไม่ใช่พระฉลาด มนฺโทว ปฏิภาติ มํ เขาฟัง แต่ไม่รู้เรื่อง สุณาติ น วิชานาติ เขามองดู แต่ไม่เห็น อาโลเกติ น ปสฺสติ ท่านสอนธรรมะ คนโง่เขาไม่เข้าใจ ธมฺมสฺสมึ ภญฺญมานสฺมึ ต่อให้ท่านชูประทีปทั้งสิบดวง อตฺถํ พาโล น พุชฺฌติ เขาก็มองไม่เห็นอะไร สเจปิ ทส ปชฺโชเต เพราะเขาไม่มีตา ธายิสฺสลิ กสฺสป เนว ทกฺขติ รูปานิ จกฺขุหิสฺส น วิชฺชติ (4) ปทุมปุปผสูตร พระสูตรนี้พูดถึงพระดมดอกบัวในสระ เทวดาเห็นว่าทำไม่ถูกต้อง จึงกล่าวหาว่าเธอเป็นขโมย เมื่อพระย้อนถามว่าเรามิได้ขโมยเอาอะไรติดมือไป จะหาว่าขโมยได้อย่างไร เทวดาตอบว่าท่านขโมยกลิ่นอย่างไรเล่า คนที่มีบาปหนา อากิณฺณลุทฺโธ ปุริโส แปดเปื้อนกิเลสเกินไป อติเวลํว มกฺขิโต เราไม่พูดถึง ตสฺมึ เม วจนํ นตฺถิ แต่จะขอพูดกับท่าน ตญฺจ อรหามิ วตฺตเว ท่านเป็นคนบริสุทธิ์ อนงฺคณสฺส โปสสฺส ใฝ่หาความสะอาดเป็นนิตย์ นิจฺจํ สุจิคเวสิโน บาปเท่าปลายขนทราย วาลคฺคมตฺตํ ปาปสฺส ก็ดูมหึมาดังก้อนเมฆ อพฺภามตฺตํว ขายติ 2.10 ยักขสังยุตต์ ประมวลเรื่องยักษ์ ยักษ์ที่ปรากฏในสังยุตต์นี้ดูเหมือนจะเป็นยักษ์ดีที่มีธรรมแทบทั้งนั้น มีบ้างที่ดุร้ายทำบาปปาณาติบาต เช่น อาฬวกยักษ์ แต่ส่วนใหญ่จะคอยสนับสนุนให้คนทำดี หรือห้ามมิให้คนทำชั่ว ยักขสังยุตต์มี 12 สูตร สั้นๆ ขอนำมาบางสูตร (1) อินทกสูตร สูตรนี้อินทกยักษ์ถามปัญหาลึกซึ้ง เกี่ยวกับพัฒนาการของชีวิตในครรภ์ พระพุทธเจ้าทรงวิสัชนาให้ฟัง น่าประหลาดใจว่าตรงกับความจริงที่นักปราชญ์ปัจจุบันค้นพบไม่ผิดเพี้ยน ถามว่ารูปหาใช่ชีวะไม่ สัตว์นี้ได้ร่างกายมาแต่ไหน กระดูกและก้อนเนื้อมาจากไหน สัตว์อยู่ในครรภ์ได้อย่างไร พระพุทธเจ้าตรัสว่า เบื้องแรกเกิดมี "กลละ" ก่อน ปฐมํ กลลํ โหติ จากนั้นเป็น "อัพพุทะ" กลลา โหติ อพฺพุทํ จากนั้นเป็น "เปสิ" อพฺพุทา ชายเต เปสิ จากนั้นเป็น "ฆนะ" เปสิ นิพฺพตฺตี ฆโน จากนั้นเป็น "ปุ่มห้าปุ่ม" ฆนา ปสาขา ชายนฺติ จากนั้นเป็น ผม ขน เล็บ เกสา โลมา นขาปิจ มารดากิน ดื่มอะไร ยญฺจส ภุญฺชติ มาตา อนุนํ ปานญฺจ โภชนํ สัตว์ในครรภ์ยังชีพด้วยสิ่งนั้น เตน โส ตตฺถ ยาเปติ มาตุกุจฺฉิโต นโร (2) สานุสูตร ยักษ์ตนหนึ่งรู้ว่าสามเณรสานุคิดสึก ไปหาโยมมารดาจะขอลาสึก ยังไม่ทันได้พูดกับโยม ยักษ์ก็เข้าสิงร่างสามเณร มารดาพูดขึ้นว่า เราได้ยินมาว่า ผู้ที่รักษาศีลอุโบสถประพฤติพรหมจรรย์ ยักษ์ (ผี) ไม่ตอแยด้วย เราได้ยินมาผิดแล้ว บัดนี้ยักษ์กำลังทำร้ายบุตรเรา ยักษ์ตอบว่า ท่านจงบอกสานุผู้ฟื้นขึ้นมาว่า อย่าคิดทำชั่วทั้งที่ลับและที่แจ้ง หาไม่เราจะไม่ละเว้น เมื่อสามเณรสานุฟื้นขึ้นมาเห็นมารดาร้องไห้ (เพราะทราบจากยักษ์ว่าตนกำลังคิดสึก) จึงถามว่า คนทั้งหลายมีแต่คนร้องไห้หาคนตายหรือคนจากไปไกล โยมเห็นฉันอยู่ ร้องไห้ทำไม มารดากล่าวเป็นนัยให้ทราบว่า คนที่ละกามแล้ว ยังจะกลับมาหากามอีก โยมร้องไห้หาคนนั้น เพราะถึงเขาจะมีชีวิตอยู่ก็เหมือนคนตายแล้ว ลูกเอ๋ย เจ้าถูกเขายกจากเถ้ารึง (หลุมถ่านไฟร้อน) แล้วยังอยากตกลงไปอีกหรือ ถูกเขายกจากเหวแล้ว ยังอยากตกลงไปอีกหรือ เจ้าขนของหนีไฟแล้ว ยังจะเผามันทิ้งเองอีกหรือ สามเณรได้ฟังดังนั้น เลยเลิกคิดจะลาสิกขา 2.11 สักกสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับท้าวสักกะ หรือพระอินทร์ ส่วนมากเป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้านำมาเล่าให้สาวกฟังอีกทีว่าท้าวสักกะทำอะไร กล่าวอะไร อย่างไร มีทั้งหมด 25 สูตร ขอนำมาเพียงบางสูตร (1) สุภาสิตชยสูตร พระพุทธเจ้าทรงเล่าให้พระฟังว่า ครั้งหนึ่งท้าวเวปจิตติอสูรกับพระอินทร์ท้าแข่งกล่าวคำสุภาษิตกัน ว่าคำของใครจะไพเราะกว่า มีเหตุผลกว่ากัน ท้าวเวปจิตติ กล่าวว่า คนพาลนั้น ถ้าไม่รีบปราบเสียแต่ต้น ยิ่งจะกำเริบใหญ่ เพราะฉะนั้น นักปราชญ์ จึงควรกำราบคนพาลด้วยการลงทัณฑ์ พระอินทร์ กล่าวว่า ผู้ที่คนอื่นโกรธแล้วมีสติยับยั้งไม่โกรธตอบ เราเห็นว่านี่แหละเป็นวิธีกำราบคนพาล ท้าวเวปจิตติ กล่าวอีกว่า เราเห็นโทษของการอดกลั้นมาแล้ว เมื่อใดคนพาลเห็นว่าเรานิ่งเฉยเสีย ก็จะยิ่งข่มขู่เหมือนโคที่แพ้วิ่งหนีไป ตัวที่ชนะยิ่งไล่ขวิด พระอินทร์ กล่าวแก้ว่า ผู้ใดแข็งแรง อดกลั้นคำล่วงเกินของผู้อ่อนแอ บัณฑิตทั้งหลายกล่าวว่าความอดกลั้นของผู้นั้นเป็นยอด เพราะคนอ่อนแอจำต้องอดทนเป็นประจำอยู่แล้ว ความอดทนของคนอ่อนแอไม่นับว่าเป็นพลัง ผู้ที่โกรธคนอื่นเลวอยู่แล้ว แต่ผู้ที่โกรธตอบเลวยิ่งกว่าอีก ผู้ที่ไม่โกรธตอบผู้ที่โกรธตน ย่อมชนะสงครามที่ชนะได้แสนยาก นับว่าทำประโยชน์ทั้งแก่ตนและแก่ผู้อื่น ที่ประชุมอันประกอบด้วยพวกอสูรและเทวดาตัดสินว่าคำกล่าวของอสูรเป็นการชวนทะเลาะเบาะแว้ง ไม่เป็นสุภาษิต ส่วนคำกล่าวของพระอินทร์ไม่ชวนทะเลาะเบาะแว้งเป็นวาจาสุภาษิต จึงให้พระอินทร์เป็นผู้ชนะ (2) ทุติยสักกนมัสการสูตร และตติยาสักกนมัสการสูตร สูตรแรกที่พระพุทธเจ้าทรงเล่าให้สาวกฟังว่าท้าวมาตุลี สารถีของพระอินทร์เห็นพระอินทร์ก่อนเสด็จไปไหนจะประคองอัญชลีไหว้จึงทูลถามว่า ทรงนมัสการใคร ท้าวสักกะบอกว่า ไหว้พระพุทธเจ้า พระสงฆ์ และเสขบุคคล ดูกรมาตุลี เรานอบน้อมพระผู้มีพระภาค ผู้มีพระนามอันประเสริฐ เรานอบน้อมพระอรหันตขีณาสพ ผู้หมดราคะ โทสะ และอวิชชา เรานอบน้อมผู้ที่ยังไม่หมดราคะ โทสะ โมหะ และอวิชชา แต่ใฝ่ใจศึกษาอยู่ อย่างไม่ประมาท พระสูตรที่สอง (ตติยสักกนมัสการสูตร) มาตุลีถามเช่นเดียวกัน ท้าวสักกะตรัสตอบว่าไหว้พระสงฆ์ พระสงฆ์เหล่านั้นเป็นปราชญ์ กล่าวคำสุภาษิต เป็นผู้สงบ ประพฤติสม่ำเสมอ ดูกรมาตุลี พวกเทวดายังโกรธพวกอสูร สัตว์เป็นอันมากโกรธกันและกัน แต่ท่านเหล่านั้นไม่โกรธใคร งดเว้นการเบียดเบียน เมื่อคนทั้งหลายเขายึดมั่นถือมั่น ท่านเหล่านั้นไม่ถือมั่น เราจึงสักการะพระสงฆ์เหล่านั้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:37:44 ]

ความคิดเห็นที่ 17 (2) นิทานวรรค 2.12 อภิสมยสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับการตรัสรู้ เป็นสังยุตต์แรกของวรรคที่สองคือนิทานวรรค ขอประมวลมาเฉพาะสูตรที่น่าสนใจ (1) วิภังคสูตร ว่าด้วยการจำแนกปฏิจจสมุปบาท ในสูตรนี้ต่างจากมหานิทานสูตรมัชฌิมนิกาย ฑีฆนิกาย (เล่มที่ 10) ในมหานิทานสูตรแจกปฏิจจสมุปบาทถอยหลัง สาวไปไม่ถึงสังขารและอวิชชา พอพูดถึงวิญญาณแล้วก็วกกลับ และกลับไปกลับมาระหว่างวิญญาณและนามรูปดังนี้ วิญญาณ - นามรูป - นามรูป - วิญญาณ - ผัสสะ ฯลฯ (ไม่มีสฬายตนะ) แต่ในวิภังคสูตรนี้แจกครบเครื่อง ทั้งฝ่ายเกิดและฝ่ายดับ ดังนี้ อวิชชา - สังขาร - วิญญาณ - นามรูป - สฬายตนะ - ผัสสะ - เวทนา - ตัณหา - อุปาทาน - ภพชาติ - ชรามรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส = ทุกข์เกิด ดับอวิชชา - ดับสังขาร -... ดับชรามรณะ โสกะ ปริเทว ทุกข์ โทมนัส อุปายาส = ทุกข์ดับ คำจำกัดความเป็นสิ่งที่นักศึกษาควรสนใจ "ชรามรณะ" หมายถึงแก่ตายจริงๆ ในความหมายที่เราทราบกัน "เกิด" หมายถึงเกิดเป็นรูปเป็นร่างกาย การได้ขันธ์ครบถ้วน "ตาย" หมายถึงการตายจริงๆ การแตกดับแห่งขันธ์หรือกาลกริยา ไม่ต้องตีความเป็นอย่างอื่น (โปรดดูข้อสังเกตข้างท้าย) (2) อาหารสูตร ยกอาหาร 4 อย่างมาแสดงคือ กวฬิงการาหาร (คำข้าว) ผัสสาหาร มโนสัญเจตนาหาร วิญญาณาหาร แล้วกล่าวว่าอาหารเหล่านั้นเกิดจากตัณหา แล้วนำเข้าหลักปฏิจจสมุปบาท ถอยหลัง จับจากตัณหา ดังนี้ ตัณหา - เวทนา - ผัสสะ - สฬายตยะ - นามรูป - วิญญาณ - สังขาร - อวิชชา (3) ผัคคุนสูตร มีพระโมลิยะผัคคุนะ ทูลถามว่า "ใครเป็นผู้สัมผัส ใครเป็นผู้เสพอารมณ์ ใครเป็นผู้ทะเยอทะยาน" พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า "ตั้งคำถามไม่ถูกไม่ควรถามว่า "ใคร" แต่ควรถามว่า "เพราะอะไร" เป็นปัจจัย จึงมีสัมผัส (ผัสสะ) เพราะอะไรเป็นปัจจัยจึงมีเวทนา เป็นต้น (เพราะการยึดในตัวตน เรา เขา ไม่เข้าใจตามสภาวะที่เป็นจริง)" พระองค์จึงแสดงปฏิจจสมุปบาทฝ่ายดับ เริ่มตั้งแต่ผัสสะเป็นต้นไป ดังนี้ ผัสสะดับ - เวทนาดับ - ตัณหาดับ - อุปาทานดับ - ภพดับ - ชาติดับ - ชรามรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส ดับ = ทุกข์ดับ สูตรนี้ (และอีกหลายสูตร) มีทางให้คิดว่าทรงอธิบายการดับวงจรแห่งปฏิจจสมุปบาท โดยรวบยอดในปัจจุบันชาติไม่ข้ามภพข้ามชาติ (ดูข้างท้าย) (4) ปัจจยสูตร สูตรนี้แสดงปฏิจจสมุปบาทอีกรูปแบบหนึ่ง คือ ชาติ เป็นปัจจัยให้เกิด ชรามรณะ ภพ เป็นปัจจัยให้เกิด ชาติ อุปาทาน เป็นปัจจัยให้เกิด ภพ ตัณหา เป็นปัจจัยให้เกิด อุปาทาน เวทนา เป็นปัจจัยให้เกิด ตัณหา ผัสสะ เป็นปัจจัยให้เกิด เวทนา สฬายตนะ เป็นปัจจัยให้เกิด ผัสสะ นามรูป เป็นปัจจัยให้เกิด สฬายตนะ วิญญาณ เป็นปัจจัยให้เกิด นามรูป สังขาร เป็นปัจจัยให้เกิด วิญญาณ อวิชชา เป็นปัจจัยให้เกิด สังขาร (5) กัจจายนโคตตสูตร ทรงแสดงว่าการเข้าใจปฏิจจสมุปบาทเป็นสัมมาทิฐิ ปฏิเสธความเข้าใจที่ว่าสรรพสิ่งมีตลอดกาล (อัตถิตา) และสรรพสิ่งดับสูญตลอดกาล (นัตถิตา) (6) อเจลกสูตร แสดงว่าถ้าเข้าใจหลักปฏิจจสมุปบาท จะเข้าใจกระบวนการแห่งเหตุปัจจัยสัมพันธ์ ปฏิเสธทั้งสัสสตทิฐิ และอุจเฉททิฐิ เช่น ในกรณีสุขและทุกข์ "ถ้าใครเข้าใจว่าทุกข์ตนทำเอง ก็เท่ากับบอกว่า ผู้นั้นเสวยทุกข์ กลายเป็นสัสสตทิฐิ เมื่อเข้าใจว่าทุกข์ ตัวการอื่นทำให้ ก็เท่ากับว่า คนหนึ่งทำ อีกคนหนึ่งเสวยทุกข์ กลายเป็นอุจเฉททิฐิไป" (7) นิทานสูตร พระอานนท์คิดว่า ปฏิจจสมุปบาทง่าย พระพุทธเจ้าทรงห้ามมิให้คิดเช่นนั้น ตรัสว่า ปฏิจจสมุปบาทเป็นเรื่องลึกซึ้งหยั่งรู้ได้ยาก "อานนท์ เพราะไม่รู้ ไม่ตรัสรู้ ไม่แทงตลอดในธรรม (ปฏิจจสมุปบาท) หมู่สัตว์จึงเหมือนเส้นด้ายที่ยุ่ง เหมือนกลุ่มด้ายที่มีปม เหมือนหญ้ามุงกระต่ายและหญ้าปล้อง ย่อมหนีไม่พ้นอบาย ทุคติ วินิบาต และสังสาระ (การเวียนตายเวียนเกิด)" (8) ปุตตมังสสูตร ตรัสสอนให้พระกำหนดรู้เรื่องอาหาร 4 ชนิด ด้วยอุปมาอุปไมยน่าฟังคือ - ให้กินอาหาร (กวฬิงการาหาร) เหมือนคนกินเนื้อบุตรของตนเองเพื่อยังชีพขณะเดินทางกันดาร อย่าติดในรสอาหาร เมื่อกำหนดรู้กวฬิงการาหารอย่างนี้ เท่ากับรู้ความยินดีในกามคุณหมกมุ่นพัวพัน รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารณ์นั้น วิญญาณอันอาศัยตัณหาก็จะเกิดอุปาทานอันอาศัยตัณหาก็จะเกิด ผู้ที่มีอุปาทานย่อมไม่ปรินิพพานในปัจจุบัน ผู้ที่ปรินิพพานในปัจจุบัน พึงทราบโดยนัยตรงกันข้าม (9) ภารทวาชสูตร พระเจ้าอุเทนตรัสถามพระปิณโฑลภารทวาชะว่า อะไรเป็นเงื่อนไขให้พระหนุ่มแน่น เยาว์วัย ผมดำสนิท ยังไม่หมดความรู้สึกทางกามารมณ์ ประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต พระปิณโฑภารทวาชะตอบว่า เพราะปฏิบัติตามพระโอวาทของพระศาสดาว่าให้คิดว่าสตรีที่อยู่ในวัยปูนพี่สาว น้องสาว เป็นพี่สาว น้องสาวของตน สตรีปูนลูกสาวเป็นลูกสาวของตน พระราชาทรงซักต่อไปว่า ธรรมดาจิตของคนมักโลเล บางครั้งอาจไม่คิดเช่นนั้นก็ได้ มีเงื่อนไขอีกหรือไม่ พระปิณโฑลภารทวาชะตอบว่า ให้พิจารณาร่างกายนี้ตั้งแต่ปลายเท้าจดศีรษะ อันมีหนังหุ้มโดยรอบ ให้เห็นความไม่สะอาดต่างๆ อยู่ในร่างกายนั้น ไม่ว่าจะเป็น ผม ขน เล็บ หนัง หรือส่วนอื่นๆ พระราชาตรัสว่าบางครั้ง ทั้งที่ทำในใจว่าไม่งามแต่ยังเห็นว่ามันงาม จะมีเงื่อนไขอื่นอีกหรือไม่ พระเถระตอบว่าเวลาเห็นรูปด้วยตา อย่าถือเอาโดยนิมิต (คืออย่ามองรวม) อย่าถือเอาโดยอนุพยัญชนะ (อย่ามองแยก) ให้สำรวมอินทรีย์ พยายามมิให้อกุศลธรรมครอบงำ เวลาได้ยินเสียง สูดกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิดมโนภาพ ก็ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกัน ภิกษุหนุ่มแน่น เยาว์วัย ผมดำสนิท ที่ยังไม่หมดความรู้สึกทางกามารมณ์ ปฏิบัติได้อย่างนี้ จะสามารถประพฤติพรหมจรรย์ได้บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต (6) เวรหัญจานีสูตร นางเวรหัญจานีโคตร อยากสนทนาธรรมกับพระอุทายี จึงนิมนต์ท่านไปฉันที่บ้าน ตามคำแนะนำของมาณพผู้เป็นศิษย์ แต่ไม่แสดงความเคารพ นั่งบนอาสนะสูง สวมรองเท้า คลุมศีรษะ พระเถระไม่สนทนาด้วย บอกว่าเอาไว้วันหลัง ต่อเมื่อรู้สึกตัวผิด จึงนิมนต์ท่านไปฉันอีก แสดงความเคารพ นั่งอาสนะต่ำกว่า ไม่สวมรองเท้า ไม่คลุมศีรษะนางถามพระเถระว่าเมื่ออะไรมี พระอรหันต์ทั้งหลายจึงบัญญัติว่า สุขและทุกข์มี เมื่ออะไรไม่มี จึงบัญญัติว่าสุขและทุกข์ไม่มี พระเถระตอบว่า เมื่อจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย มโน มี พระอรหันต์ทั้งหลายบัญญัติว่า สุขและทุกข์มี เมื่อจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย มโน ไม่มี จึงบัญญัติว่า สุขและทุกข์ไม่มี คำว่า "มี" "ไม่มี" ในทางธรรมหมายถึง เวลาที่อายตนะเหล่านั้น พร้อมที่จะทำหน้าที่ เวลาธรรมดาถึงมันจะมีท่านก็ไม่นับว่ามี) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:39:09 ]

ความคิดเห็นที่ 18 (7) ขณสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า มีนรกชื่อผัสสายตนิกนรก มีสวรรค์ชื่อผัสสายตนิกสวรรค์ โดยอธิบายว่า ถ้าเห็นรูป ได้ยินเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิดมโนภาพอะไร เห็นว่าไม่น่าปรารถนา ไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ อย่างนี้เรียกว่า ผัสสายตนิกนรก ถ้าเห็นรูป ได้ยินเสียง จากกามสังกัปปะ ก็เกิด กามฉันท์ (ความใคร่ในกาม) จากกามฉันท์ ก็เกิด กามปริฬาหะ (ความร้อนรุ่มเพราะกาม) จากกามปริฬาหะ ก็เกิด กามปริเยสนา (การแสวงหากาม) ปุถุชนเมื่อแสวงหากาม ก็ประพฤติผิดทางกาย วาจา ใจ (เรื่องเกี่ยวกับพยาบาท และวิหิงสา ก็พึงทราบขั้นตอนเช่นเดียวกัน) 2.14 อนมตัคคสังยุตต์ ประมวลเรื่องสังสารวัฏ ว่ากำหนดเบื้องต้นเบื้องหลายไม่ได้ มีด้วยกันทั้งหมด 10 สูตร สั้นๆ เนื้อหาคล้ายกัน แต่ละสูตรก็สนับสนุนและอธิบายกันเองเพื่อให้แจ่มแจ้งขึ้น ขอยกตัวอย่างสูตรเดียว (1) ปุคคลสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า สังสารวัฏนี้ยาวนานจนไม่รู้ได้ "ดูกรภิกษุทั้งหลาย สงสารกำหนดเบื้องต้นเบื้องปลายมิได้" และตรัสว่า "ตราบใดที่ยังไม่รู้อริยสัจ ต้องท่องเที่ยวอยู่ในสังสารวัฏนี้ตราบนั้น" เมื่อบุคคลใดเห็นอริยสัจคือ ทุกข์ เหตุเกิดแห่งทุกข์ ความดับทุกข์ และอริยมรรคมีองค์ 8 ทางดับทุกข์ด้วยปัญญาอันชอบ เขาจะท่องเที่ยวในสังสารวัฏอย่างมาก 7 ครั้ง (คือเกิดอีก 7 ชาติ) ก็จักทำที่สุดทุกข์ได้ เพราะสิ้นใยสังโยชน์ทั้งปวง" 2.15 กัสสปสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระมหากัสสปะ ว่าด้วยพระพุทธดำรัสที่ตรัสชมปฏิปทาพระเถระรูปนี้ ทรงแนะนำให้พระสงฆ์เอาแบบอย่าง เช่น สันโดษ ความไม่คลุกคลีกับคฤหัสถ์ รวมถึงข้อเสนอของพระมหากัสสปะ เพื่อให้พระผู้มีพระภาคเจ้าปรับปรุงวัตรปฏิบัติของพระสาวกทั้งหลาย ขอยกมาบางสูตร (1) จันทูปมาสูตร พระพุทธเจ้าตรัสกับพระสาวกว่า พระมหากัสสปะ เปรียบประดุจดวงจันทร์ (อาจหมายถึงผุดผ่องด้วยศีลดังแสงจันทร์นวลใยก็ได้) เวลาเข้าไปยังสกุลทั้งหลาย ระวังจิต ทำดังหนึ่งว่าเป็นผู้ใหญ่ต่อสกุล ไม่คะนองกาย วาจา กัสสปะไม่ยึดติด พัวพันในสกุล เหมือนแกว่งมือไปในอากาศ มือไม่ติดอากาศ ฉะนั้น พระมหากัสสปะเป็นยอดพระธรรมกถึก ที่แสดงธรรมอาศัยความกรุณา อนุเคราะห์ อยากให้ผู้อื่นเข้าใจธรรม ไม่หวังอามิส ไม่หวังศรัทธาจากผู้ฟัง (2) โอวาทสูตร พระมหากัสสปะเห็นพระ 2 รูป ท้ากันว่าใครจะเป็นพหูสูตมากกว่ากัน จะกล่าวธรรมได้มาก และได้นานกว่ากัน เห็นว่าเป็นการแข่งดี มีทิฐิ ยึดมั่นที่ไม่สมควร จึงไปกราบทูลพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าตรัสเรียกพระสองรูปมาตักเตือนว่า พวกเธอได้รู้ทั่วถึงธรรมที่พระองค์ตรัสไว้แล้วหรือ จึงกล้ามาท้ากันกล่าวธรรมเช่นนี้ (ธรรมของพระพุทธเจ้ามิใช่สิ่งที่ต้องเรียนรู้มากๆ แล้วมาอวดกัน เป็นเรื่องของการนำมาปฏิบัติเพื่อพ้นทุกข์มากกว่า) (3) สัมธัมมปฏิรูปกสูตร พระมหากัสสปะทูลถามพระพุทธเจ้าว่า เมื่อก่อนสิกขาบทมีน้อย มีพระอรหันต์มาก แต่เดี๋ยวนี้สิกขาบทมาก ทำไมผู้สำเร็จอรหัตผลจึงมีน้อย พระพุทธเจ้าตรัสว่า เพราะหมู่สัตว์เลวลง พระสัทธรรมกำลังเลือนหายไป สิกขาบทจึงมีมากขึ้น มีพระอรหันต์น้อยลง สัทธรรมปฏิรูปเกิดขึ้นที่ใด พระธรรมก็เลือนหายไปเมื่อนั้น ทองเก๊เกิดขึ้นเมื่อใดทองแท้ก็หายไปฉะนั้น พระพุทธเจ้าตรัสต่อไปว่า ดิน น้ำ ลม ไฟ ทำให้พระสัทธรรมเลือนหายไปไม่ได้ มีแต่โมฆบุรุษในพระศาสนานี้เท่านั้น ที่เกิดมาทำให้พระสัทธรรมเลือนหายไป เหมือนเรือจมเพราะต้นหนไม่ดี สาเหตุสำคัญที่ทำให้พระสัทธรรมเสื่อมมี 5 ประการ คือภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกาไม่เคารพศาสดา พระธรรม พระสงฆ์ สิกขา และสมาธิ 2.16 ลาภสักการสังยุตต์ ประมวลเรื่องลาภสักการะ ชี้ว่าลาภสักการะทำให้คนเสียคน (โดยเฉพาะพระภิกษุ) จึงไม่ควรปล่อยให้ลาภสักการะครอบงำ มีการเปรียบเทียบพระภิกษุที่มัวเมาในเรื่องเหล่านี้ด้วยถ้อยคำคมคายน่าฟังมาก เช่น เปรียบผู้ติดลาภสักการะเหมือนเต่าถูกมัด เหมือนแกะถูกหนามเกี่ยว เหมือนถูกยิงด้วยลูกศร ขอยกมาสัก 2 สูตร (1) เอฬกสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่าแมลงฉู่ฉี่ กินขี้จนเต็มทอง ข้างหน้ามันยังมีขี้กองใหญ่ มันอวดเพื่อนๆ ว่า กินจนเต็มท้องแล้วยังมีขี้กองใหญ่ข้างหน้าอีกเห็นไหม พระบางรูปในธรรมวินัยนี้ก็เช่นกัน ร่ำรวยอาหารบิณฑบาต จีวร เสนาสนะ และคิลานเภสัช กล่าวโอ้อวด เพื่อนพรหมจรรย์อื่นๆ และดูหมิ่นท่านเหล่านั้นว่ามีบุญน้อยมีศักดิ์น้อย สู้ตนไม่ได้ ดูหมิ่นกระทั่งผู้ทรงศีลเป็นที่รัก (2) สิคาลกสูตร หมาขี้เรื้อนแก่ตัวหนึ่งอยู่บนบกก็ไม่สบาย อยู่โคนต้นไม้ก็ไม่สบาย อยู่กลางแจ้งก็ไม่สบาย จะยืน เดิน นั่ง นอน ก็คันยุบยิบไปหมด ไม่ต่างอะไรกับภิกษุบางรูป ถูกลาภสักการะและชื่อเสียงครอบงำ อยู่ที่ไหนก็ไม่สบาย เช่นกัน 2.17 ราหุลสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระราหุล สูตรที่แสดงธรรมสำคัญๆ แก่พระราหุลมีอยู่ในทีฆนิกายแล้ว ที่ประมวลในสังยุตต์นี้ เป็นเพียงสูตรสั้นๆ 20 สูตร พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระราหุลเรื่องจักษุ รูป วิญญาณ สัมผัส เวทนา สัญญา เจตนา ตัณหา และขันธ์ เป็นต้นให้มองเห็นว่าแต่ละอย่างไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเป็นอนัตตาอย่างไร 2.18 ลักขณสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับพระลักขณะ ผู้เป็นปัจฉาสมณะของพระมหาโมคคัลลานะ (คือเป็นผู้ติดตาม) ท่านทั้งสองรูปไปที่ไหน พระมหาโมคคัลลานะจะเห็นสิ่งที่พระลักขณะไม่เห็น พระมหาโมคคัลลานะจะยิ้มนิดๆ พระลักขณะถามท่านถึงสาเหตุที่ยิ้ม ท่านขอให้ไปถามต่อพระพักตร์ พระพุทธเจ้า ทั้งนี้ เพื่อจะได้มีพยานยืนยันในสิ่งที่ท่านเห็น สิ่งที่พระมหาโมคคัลลานะเห็นก็คือเปรตชนิดต่างๆ เมื่อเล่าถวายพระพุทธเจ้าแล้วพระองค์ตรัสบอกบุพกรรมของเปรตเหล่านั้นด้วย 2.19 โอปัมมสังยุตต์ ประมวลเรื่องเปรียบเทียบ สอนธรรมโดยยกอุปมาอุปไมยเปรียบเทียบให้เข้าใจง่าย เช่น เปรียบอายุสังขารสิ้นไปเร็วกว่าคนวิ่ง เร็วกว่าพระจันทร์และพระอาทิตย์ เร็วกว่าเทวดาเหาะ เป็นต้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:39:45 ]

ความคิดเห็นที่ 19 ข้อเปรียบเทียบที่น่าสนใจในสังยุตต์นี้คือ "ตะโพนชื่ออานกะของกษัตริย์นามว่าทสารหะแตก พวกทสารหะได้ตอกลิ่มลงไป สมัยต่อมาโครงเก่าของตะโพนอานกะหายไป แต่ยังเหลือโครงลิ่มฉันใด ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในอนาคตก็ฉันนั้น เมื่อเขากล่าวพระสูตรที่ตถาคตกล่าวแล้วอันลึกซึ้ง มีอรรถลึก เป็นโลกุตตระ ประกอบด้วยสุญญตา จักไม่ปรารถนาจะฟัง ไม่ตั้งใจเรียนรู้ ต่อเมื่อมีคนกล่าวสูตรภายนอก กาพย์กลอนที่กวีแต่งมีอักษรวิจิตร พยัญชนะวิจิตร เป็นสาวกภาษิต กลับสนใจฟัง สนใจเรียนรู้ เห็นว่าเป็นสิ่งควรศึกษา" ความจริงปรากฏแล้วว่า เดี๋ยวนี้พระสงฆ์ไม่สนใจพระพุทธวจนะ กลับไปสนใจติรัจฉานวิชานอกพระพุทธวจนะมากขึ้นทุกวัน 2.20 ภิกขุสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับภิกษุ คือ เป็นเรื่องที่พระพุทธเจ้าตรัสเทศนาแก่ภิกษุทั้งหลายบ้าง ตรัสสอนให้เอาอย่างพระเถระที่มีคุณสมบัติน่าเลื่อมใสบ้าง ขอยกตัวอย่างมาบางสูตร (1) ฆฏสูตร วันหนึ่งพระสารีบุตรเห็นพระมหาโมคคัลลานะ มีสีหน้าผ่องใสเป็นพิเศษ ถามว่าท่านอยู่ด้วยวิหารธรรมอันละเอียดหรือ วันนี้จึงมีสีหน้าผ่องใสนัก พระมหาโมคคัลลานะตอบว่า อยู่ด้วยวิหารธรรมอย่างหยาบ แต่ได้ฟังพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้า ครั้นถูกซักว่า "พระพุทธเจ้าประทับอยู่ไกลมาก ท่านมหาโมคคัลลานะเหาะไปเฝ้าพระพุทธเจ้าหรือ" ท่านมหาโมคคัลลานะกล่าวตอบว่าไม่ได้เหาะไปเฝ้า แต่ฟังด้วยทิพยโสต แล้วได้เล่าให้พระสารีบุตรฟังว่า ท่านได้กราบทูลถามพระพุทธเจ้าว่า แค่ไหนจะเรียกว่าเป็นผู้พากเพียร พระพุทธเจ้าตรัสว่า จะต้องเป็นคนที่ตั้งสัตยาธิษฐานอย่างแน่วแน่ว่า "จะเหลือแต่หนัง เอ็น กระดูก และเลือดเนื้อในร่างกาย จะเหือดแห้งไปก็ตามที ตราบใดที่ยังไม่บรรลุผลที่พึงบรรลุได้ด้วยความเพียรของบุรุษ ความบากบั่นของบุรุษ จะไม่ยอมหยุดความพยายามเป็นอันขาด" อย่างนี้เรียกว่าผู้พากเพียรจริง พระสารีบุตรกล่าวชมเชยว่า "ท่านมหาโมคคัลลานะ เป็นผู้มีฤทธิ์มากจริงๆ เมื่อเปรียบกันแล้วผมเองดุจก้อนหินเล็กๆ วางอยู่ต่อหน้าภูเขาใหญ่มิผิด คนมีฤทธิ์มากอย่างท่าน แม้ปรารถนาจะอยู่ตลอดกัปก็ย่อมทำได้" พระมหาโมคคัลลานะกล่าวตอบว่า "ท่านสารีบุตรต่างหากที่เป็นพระสาวกรูปเดียว ที่พระพุทธเจ้าตรัสชมเชยว่าไม่มีใครเด่นเท่า ทางด้านปัญญา และศีล และอุปสมะ (ความสงบ) ถ้าจะเปรียบแล้ว ผมก็ไม่ต่างอะไรกับก้อนเกลือเล็กๆ วางอยู่ข้างหม้อเกลือใหญ่" (2) ภัททียสูตร พระลกุณฏกภัททิยะ เป็นพระอรหันต์ร่างเล็กแคระไม่น่าดู เป็นที่ขบขันของผู้พบเห็น พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระว่าท่านลกุณฏกะนั้น ถึงร่างจะเล็กแต่เป็นพระอรหันต์คุณสมบัติไม่เล็กเหมือนร่างกาย สัตว์ทั้งหลาย หงส์ นกกระเรียน นกยูง ช้าง ฟาน ย่อมกลัวราชสีห์ ไม่ใช่เพราะราชสีห์ตัวใหญ่ ฉันใด ในหมู่มนุษย์ก็เหมือนกัน คนร่างเล็กแต่มีปัญญา ย่อมเป็นใหญ่กว่ามนุษย์เหล่านั้น ไม่เหมือนพวกคนพาล ซึ่งถือร่างกายเป็นใหญ่ (3) ขันธวารวรรค 2.21 ขันธสังยุตต์ ประมวลเรื่องขันธ์ กล่าวถึงขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ พร้อมด้วยรายละเอียดต่างๆ เป็นเทศนาของพระพุทธเจ้าบ้าง ของพระเถระผู้ใหญ่ เช่นพระสารีบุตรบ้าง และพระมหากัจจายนะเป็นต้นบ้าง ขอยกมาเพียงบางสูตร (1) ภารสูตร ว่าด้วยขันธ์ 5 เป็นภาระหนัก ทรงแสดงด้วยการตั้งคำถามว่า อะไรคือภาระ(ของหนัก) ผู้แบกภาระ เครื่องถือมั่นภาระ การวางภาระ และทรงอธิบายว่า อุปทานขันธ์ 5 คือภาระ บุคคลแต่ละคนที่มีชื่อ โคตรต่างๆ กันนี่แหละคือผู้แบกภาระตัณหาที่ทำให้เกิดภพใหม่ ทั้ง 3 ประเภท คือ เครื่องถือมั่นภาระ การละตัณหาได้เด็ดขาด คือการวางภาระ (2) พุทธสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า ทรงหลุดพ้นเพราะเบื่อหน่าย คลายกำหนัด เพราะดับเพราะไม่ยึด รูป เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ พระภิกษุผู้หลุดพ้นโดยปัญญาก็หลุดพ้นด้วยลักษณะอย่างเดียวกัน แต่อะไรเป็นข้อแตกต่างระหว่างพระพุทธเจ้ากับภิกษุผู้หลุดพ้นด้วยปัญญา พระองค์ตรัสต่อไปว่า "ตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ทำทางที่ยังไม่เกิดให้เกิด ยังชุมชนที่ยังไม่รู้จักมรรคาให้รู้จัก บอกทางที่ยังไม่มีใครบอก รู้จักทาง ประกาศทางให้ปรากฏ ฉลาดในทาง ส่วนสาวกทั้งหลายเป็นผู้ดำเนินตามทาง เป็นผู้ตามไปภายหลัง อันนี้และเป็นข้อแตกต่างกัน" (3) ปัญจวัคคิยสูตร สูตรนี้คือ "อนัตตลักขณสูตร" นั้นเอง แต่ในที่นี้เรียกอย่างนี้ เนื้อหาเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับการสอนให้ปัญจวัคคีย์พิจารณาขันธ์ 5 โดยความเป็นอนิจจัง ทุกขัง และอนัตตา นั้นเอง โดยทรงแยกประเภทประเด็นถามทีละอย่างๆ ให้ผู้ฟังพิจารณาตาม เพื่อให้ได้คำตอบในที่สุด เนื้อหานั้นเป็นที่ทราบกันดีอยู่แล้ว แต่ผู้ศึกษามักไม่ทราบว่ามีบันทึกไว้ในพระไตรปิฎก เล่มไหนบ้าง จึงนำลงไว้ ณ ที่นี้ (มีในพระวินัยปิฎก และในที่นี้ (4) ปิณโฑลยสูตร พระพุทธเจ้าทรงขับไล่พระภิกษุสงฆ์เพราะเหตุเรื่องหนึ่ง (ไม่บอกว่าว่าเรื่องอะไร แต่คงเป็นพระบวชใหม่ต่างถิ่นจะมาเฝ้าพระองค์ ทำเสียงเอะอะไม่สำรวม ดังกล่าวไว้ในสูตรๆ หนึ่ง) ท้าวสหัมบดีพรหมทราบเรื่อง จึงทูลอาราธนาให้อนุเคราะห์ เพราะพระเหล่านั้น "เพิ่งบวชใหม่ เหมือนลูกโคน้อยๆ ไม่เห็นแม่จะรวนเร เหมือนพืชที่ยังอ่อนไม่ได้น้ำจะเฉาตาย" พระพุทธองค์ทรงรับคำอัญเชิญ และทรง ให้ภิกษุเหล่านั้นเข้าเฝ้าตรัสสอนว่า พวกเธอมาบวชอยู่ในพระธรรมวินัยนี้จุดประสงค์เพื่อทำที่สุดทุกข์ ถ้ามากด้วยอภิชฌามีความกำหนัดในกาม มีจิตพยาบาท มีความดำริชั่ว หลงลืมสติ ไร้สัมปชัญญะ ใจไม่เป็นสมาธิ จิตหมุนไปผิดทิศทาง ไม่สำรวมอินทรีย์ จะทำที่สุดทุกข์ได้อย่างไร คนที่มีลักษณะดังกล่าวมานี้ "เรากล่าวว่าเขาเสื่อมจากโภคะแห่งคฤหัสถ์ ไม่ทำความเป็นสมณะให้บริสุทธิ์ ด้วยอุปมาเหมือนดุ้นฟืนในที่เผาศพ ติดไฟทั้งสองข้าง ตรงกลางเปื้อนคูถ จะใช้เป็นฟืนในบ้านก็ไม่ได้ในป่าก็ไม่ได้" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:40:24 ]

ความคิดเห็นที่ 20 (5) ปุณณมสูตร ภิกษุรูปหนึ่งทูลถามว่า อุปาทานขันธ์ 5 คืออะไร พระพุทธองค์ตรัสตอบว่าคือ รูปูปาทานขันธ์ วิญญาณูปาทานขันธ์ เธอทูลถามว่า อุปาทานขันธ์ 5 มีอะไรเป็นมูลเหตุ ตรัสตอบว่า "มีฉันทะเป็นมูลเหตุ" เธอทูลถามต่อไปว่าแล้วอุปาทานกับอุปาทานขันธ์อันเดียวกันหรือต่างกัน พระพุทธเจ้าตรัสว่า "ดูก่อนภิกษุ อุปาทานอันนั้น อุปาทานขันธ์ 5 ก็อันนั้น หามิได้ (อย่างเดียวกันก็มิใช่) และอุปทานอื่นจากอุปทานขันธ์ 5 นั้นก็มิใช่ (จะแตกต่างกันก็มิใช่) แต่ฉันทราคะ (ความกำหนัดด้วยความยินดี) ในอุปาทานขันธ์ 5 นั้นแหละเป็นตัวอุปาทาน" (6) ยมกสูตร พระยมกะ อวดอ้างว่ารู้ทั่วถึงคำสอนของพระศาสดา มีทัศนะว่า พระอรหันต์ตายแล้วจะขาดสูญ ไม่เกิดอีก ภิกษุทั้งหลายห้ามมิให้พูดเช่นนั้นก็ไม่ฟัง พวกเธอจึงขอร้องให้พระสารีบุตรช่วยตักเตือน พระสารีบุตรจึงไปสนทนาด้วย โดยซักถามขันธ์ทีละอย่างว่า เที่ยงหรือไม่เป็นสัตว์บุคคลหรือไม่ สัตว์บุคคลมีในขันธ์ 5 แต่ละอย่างใช่หรือไม่ สัตว์บุคคลอื่นจากขันธ์ 5 แต่ละ อย่างหรือไม่ สัตว์บุคคลอื่นไม่มีในขันธ์ 5 แต่ละอย่างใช่หรือไม่ เมื่อซักไปๆ ก็ค้นหาสัตว์บุคคลในขันธ์ทั้ง 5 ไม่ได้ พระสารีบุตรจึงกล่าวว่า "ท่านยมกะ โดยแท้จริงแล้ว ท่านจะค้นหาสัตว์บุคคลในขันธ์ 5 เหล่านี้ในปัจจุบันมิได้เลย ควรหรือที่ท่านจะยืนยันว่าพระอรหันตขีณาสพเมื่อตายแล้ว ย่อมขาดสูญพินาศ ไม่เกิดอีก" พระสูตรนี้ใช้คำว่า "ตถาคโต" นักปราชญ์โดยมากแปลว่าพระอรหันต์ แต่ในอรรถกถาแปลว่าสัตว์ทั่วๆ ไป อ่านความเห็นของยมกะและการซักค้านของพระสารีบุตรแล้วไม่น่าจะรับกัน แต่ที่จริงแล้วถ้าใครเห็นว่า ตายแล้วสูญไปก็เท่ากับยอมรับว่า สิ่งที่มีมาแล้วนี้ดับไปเลย จะไม่มีอีกไปชั่วนิรันดร ก็ตกอยู่ในฝ่าย "อุจเฉททิฐิ" หรือ "นัตถิกทิฐิ" แม้พระอรหันต์หมดกิเลสแล้ว ตายแล้วก็ "ดับ" ไปเลย พูดภาษาสามัญก็ว่าไม่เกิดอีกก็ตาม แต่ถ้าใครพูดว่าพระอรหันต์ตายแล้วสูญก็ไม่พ้นอุจเฉททิฐิ เพราะเท่ากับว่า ผู้พูดถือว่าพระอรหันต์เป็นตัวเป็นตน เป็นสัตว์บุคคล ซึ่งมีอยู่ ยังอยู่หลังจากนั้นก็ตาย สูญไปเลย คำซักค้านของพระสารีบุตร ต้องการบอกว่า "แท้ที่จริงแล้ว สัตว์หรือคนไม่มี มีเพียงแต่ขันธ์ 5 เท่านั้น เมื่อคนไม่มีมาตั้งแต่ต้นแล้ว ก็ไม่มีอะไรตาย ไม่มีอะไรสูญ" (7) วักกลิสูตร พระวักกลิอาพาธหนัก พระพุทธเจ้าเสด็จไปแสดงธรรมโปรดตรัสถามว่าเป็นอย่างไร พระวักกลิกราบทูลว่า รู้สึกรำคาญที่ต้องนอนแซ่วอยู่อย่างนั้น พระองค์ตรัสถามว่า เธอติเตียนตัวเองโดยศีลหรือไม่ เมื่อเธอกราบทูลว่า ไม่มีเลย จึงตรัสปลอบว่า ถ้าเป็นเช่นนั้นก็ไม่มีเหตุผลอะไรจะต้องรำคาญใจ พระวักกลิกราบทูลว่า ที่รำคาญเพราะไม่สามารถไปเฝ้าพระพุทธองค์อย่างใกล้ชิด พระพุทธเจ้าตรัสว่า "ประโยชน์อะไรด้วยกับการเห็นร่างกายอันเน่าเปื่อยนี้ วักกลิ ผู้ใดเห็นเราผู้นั้นเห็นธรรม" แล้วทรงแสดงธรรมเรื่องความไม่เที่ยงแท้ของขันธ์ 5 ให้ฟัง หลังจากนั้น พระวักกลิ ก็ทำอัตวินิบาตกรรม พระพุทธองค์ตรัสบอกภิกษุทั้งหลายว่า พระวักกลิเป็นพระอรหันต์ปรินิพพานแล้ว(ดูข้างท้าย) (8) เผณปิณฑสูตร ตรัสสอนภิกษุว่า ขันธ์ 5 แต่ละอย่างว่างเปล่า หาสาระมิได้ โดยยกอุปมามาประกอบอย่างน่าฟังคือ รูป เปรียบเหมือน กลุ่มฟองน้ำ (เผณปิณฑ) เวทนา เปรียบเหมือน ฟองน้ำ (อุทกปุพฺพุฬุก) สัญญา เปรียบเหมือน พยับแดด (มรีจิ) สังขาร เปรียบเหมือน ต้นกล้วย (กทลิขนฺธ) (9) ปุปผสูตร พระสูตรนี้พระพุทธเจ้าตรัสว่า พระองค์ไม่ทรงขัดกับ "บัณฑิตทั้งหลาย" ในสองเรื่อง คือสิ่งที่บัณฑิตเขาว่าไม่มี สิ่งที่บัณฑิตเขาว่ามี พระองค์ก็ว่ามี และไม่มีเหมือนกัน แล้วทรงไขว่า สิ่งที่ไม่มี นั้นคือ ไม่มีรูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่เที่ยงไม่เป็นทุกข์ ไม่เปลี่ยนแปลง "สิ่งที่มี" คือ มีรูป วิญญาณที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ และเปลี่ยนแปลง ต่อมาตรัสบอกภิกษุทั้งหลายว่า พระองค์ทรงรู้ชัดซึ่งโลกธรรม (ในที่นี้หมายเอาขันธ์ 5) แล้วทรงแสดงให้เป็นที่เข้าใจง่าย แต่ก็ยังมีคนโง่ ไม่รู้ไม่เข้าใจ พระองค์ไม่รู้จะทรงทำอย่างไรกับอันธปุถุชน ผู้โง่เขลา ไร้จักษุ ที่ไม่รู้ไม่เห็น ท้ายพระสูตรมีพระวจนะที่น่าจดจำมากคือ "ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย อุบลก็ดี ปทุมก็ดี บุณฑริกก็ดี เจริญในน้ำ ขึ้นพ้นน้ำ แต่ไม่ติดน้ำ ฉันใด ตถาคตเกิดในโลก เจริญในโลก ย่อมอยู่เหนือโลก ไม่ติดโลกฉันนั้น" 2.22 ราธสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระราธะ พระเถระรูปนี้บวชเมื่อแก่ แต่เป็นพระที่เอื้อเฟื้อต่อสิกขา ว่าง่าย ราธสังยุตต์ 10 สูตรสั้นๆ เป็นปัญหาที่ทูลถามพระพุทธเจ้า หรือไม่ก็เป็นพระธรรมเทศนาพระพุทธองค์แสดงแก่ท่านในโอกาสต่างๆ ขอนำมาแสดงเพียงสูตรเดียว (1) มารสูตร พระราธะทูลถามว่าที่เรียกว่า มารๆ นั้น ได้แก่อะไร พระพุทธเจ้าตรัสว่า รูป เวทนา สังขาร วิญญาณ มี มารจึงมี จงพิจารณาให้เห็นว่า รูป เป็นต้น นั้นเป็นมาร เป็นความทุกข์ เป็นตัวทุกข์ พระเถระทูลถามต่อไปว่า "ความเห็นชอบนั้น มีประโยชน์อย่างไร" ตรัสว่า "มีประโยชน์ช่วยให้เบื่อหน่าย" "ความเบื่อหน่าย มีประโยชน์อะไร" "เพื่อให้คลายกำหนัด" "คลายกำหนัด มีประโยชน์อะไร" "เพื่อให้หลุดพ้น" "คลามหลุดพ้น มีประโยชน์อะไร" "เพื่อนิพพาน" "นิพพาน มีประโยชน์อะไร" เมื่อราธะทูลถามถึงตอนนี้ พระพุทธองค์ตรัสปราม ราธะว่า "เธอเลยธงไปแล้ว (ถามนอกขอบ ขอบเขตหรือนอกประเด็น) เธอไม่อาจกำหนดที่สุดของปัญหาได้ (คือ ถ้าถามอย่างนี้ก็ถามกันไม่รู้จบ) กุลบุตรประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อเข้าถึงนิพพาน นิพพานเป็นจุดหมายสูงสุดของการประพฤติพรหมจรรย์" 2.23 ทิฏฐิสังยุตต์ ประมวลเรื่องเกี่ยวกับขันธ์ 5 ว่าแต่ละอย่างเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาอย่างไรบ้าง เกี่ยวกับความเห็นว่า เที่ยงหรือไม่เที่ยงบ้าง ความเห็นว่าสัตว์ตายแล้วเกิดหรือไม่เกิดบ้าง 2.24 โอกกันตสังยุตต์ ประมวลเรื่องผู้ก้าวพ้นภูมิปุถุชน ก้าวลงสู่ภูมิสัปปุริสชนที่ไม่กระทำกรรมเพื่อเข้าถึงกำเนิดสัตว์เดรัจฉาน เปรตวิสัย หรือนรก สังยุตต์นี้มีสูตรสั้นๆ พูดถึงสัทธานุสารีบุคคลและธัมมานุสารีบุคคล (ได้แก่ผู้ตั้งอยู่ในโสดาปัตติมรรค) 2.25 อุปปาทสังยุตต์ ประมวลเรื่องความเกิดขึ้นแห่ง ตา หู จมูก ลิ้น เป็นต้น ในความหมายทางธรรม แสดงว่า เมื่อใดเกิด ตา หู จมูก ลิ้น เป็นต้น เมื่อนั้นกระบวนแห่งความทุกข์ย่อมเป็นไป สังยุตต์นี้มี สูตรสั้นๆ 10 สูตร เช่เนดียวกับโอกกันตสังยุตต์ 2.26 กิเลสสังยุตต์ ประมวลเรื่องกิเลส ว่าด้วยความกำหนัดยินดีที่เกิดขึ้นในใจ เมื่อได้เห็นรูปที่น่าพอใจ ได้สัมผัสที่น่าพอใจ ได้เสวยเวทนาที่น่าพอใจ เป็นต้น มีทั้งหมด 10 สูตร สั้นๆ 2.27 สารีปุตตสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระสารีบุตร มีทั้งหมด 10 สูตร สั้นๆ ส่วนมากเป็นเรื่องที่พระอานนท์ถามท่านว่า ทำไมท่านมีสีหน้าผ่องใสนัก ท่านอยู่ด้วยวิหารธรรมอะไร พระสารีบุตรตอบว่า เพิ่งออกจากการเข้าฌาน ระดับนั้น ระดับนี้ เป็นต้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:41:20 ]

ความคิดเห็นที่ 21 มีสูตรที่น่าสนใจสูตรหนึ่งชื่อ สุจิมุขีสูตร (เป็นโกอานหรือปริศนาธรรม) ขอยกมาเพื่อศึกษาดังนี้ (1) สุจิมุขีสูตร พระสารีบุตรเข้าไปบิณฑบาตในกรุงราชคฤห์ ในเช้าวันหนึ่ง ได้อาหารพอฉันแล้วก็นั่งฉัน ใกล้ข้างฝาแห่งหนึ่ง ปริพาชิกา ชื่อสุจิมุขีเข้าไปหาท่าน กล่าวว่า "สมณะ ท่านก้มหน้าฉันอาหารหรือ" "เรามิได้ก้มหน้าฉัน" พระเถระตอบ "ถ้าอย่างนั้น ท่านแหงนหน้าฉัน" "เรามิได้แหงนหน้าฉัน" "ถ้าอย่างนั้น ท่านก็มองดูทิศใหญ่ฉัน" "เรามิได้มองดูทิศใหญ่ฉัน" "ถ้าอย่างนั้นก็มองดู ทิศน้อยฉัน" "เรามิได้มองดูทิศน้อยฉัน" "สมณะ ถ้าอย่างนั้นท่านฉันอย่างไรเล่า" พระเถระกล่าวว่า "สมณพราหมณ์เหล่าใด เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาชีพ ด้วยดิรัจฉานวิชา คือวิชาดูพื้นที่สมณพราหมณ์เหล่านั้นเรียกว่า "ก้มหน้าฉัน" พวกสมณพราหมณ์ที่เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาชีพคือวิชาดูดาวนักษัตร เรียกว่า "แหงนหน้าฉัน" พวกสมณพราหมณ์ที่เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาชีพ ด้วยการรับส่งข่าวสาร เรียกว่า "มองดูทิศใหญ่ฉัน" พวกสมณพราหมณ์ที่เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาชีพ ด้วยดิรัจฉานวิชา ด้วยการทายอวัยวะ เรียกว่า "มองดูทิศน้อยฉัน" แต่เรามิได้เลี้ยงชีพด้วยมิจฉาชีพเหล่านั้นแสวงหาภิกษาโดยธรรมแล้วจึงฉัน" 2.28 นาคสังยุตต์ ประมวลเรื่องนาค เล่าเรื่องนาค 4 ประเภท คือ นาคที่เกิดจากไข่ 1, นาคที่เกิดจากเถ้าไคล (ของโสโครก) 1, นาคที่เกิดในน้ำ 1, นาคที่เป็นโอปปาติกะ 1, เป็นการตอบคำถามของภิกษุที่กราบทูลถาม (นาคที่แปลงเป็นมนุษย์มาขอบวช ที่เล่าไว้ในพระวินัยปิฎก คงเป็นนาคประเภทโอปปาติกะกระมัง) 2.29 สุปัณณสังยุตต์ ประมวลเรื่องครุฑ กล่าวถึงครุฑ 4 ประเภท ตามคำทูลถามของภิกษุสาวกเช่นเดียวกัน 2.30 คันธัพพกายสังยุตต์ ประมวลเรื่องคนธรรพ์ กล่าวกันว่าคนธรรพ์คือเทพที่สิงสถิตอยู่ตามต้นไม้ที่มีกลิ่นราก แก่น กระพี้ สะเก็ด ใบ ดอก ผล รส กลิ่น ทรงเล่าให้พระสาวกฟังถึงสาเหตุที่มนุษย์บางจำพวกไปเกิดเป็นคนธรรพ์เหล่านั้น 2.31 วลาหกสังยุตต์ ประมวลเรื่องเมฆ กล่าวถึง เทพเมฆหนาว เทพเมฆร้อน เทพเมฆหมอก เทพเมฆลม เทพเมฆฝน 2.32 วัจฉโคตตสังยุตต์ ประมวลเรื่องวัจฉโคตรปริพาชก ปริพาชกทูลถามปัญหาต่างๆ เช่นความเห็นว่าโลกเที่ยง โลกไม่เที่ยง โลกมีที่สุด โลกไม่มีที่สุด และสาเหตุที่ทำให้คนมีความเห็นเช่นนั้น 2.33 สมาธิสังยุตต์ ประมวลเรื่องสมาธิ ตอบปัญหาของภิกษุเกี่ยวกับบุคคล 4 ประเภทคือ (1) บางคนฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการเข้าสมาธิ (2) บางคนฉลาดในการเข้าสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ (3) บางคนฉลาดทั้งสองอย่างข้างต้น (4) บางคนไม่ฉลาดทั้งสองอย่างข้างต้น (4) สฬายตนวรรค 2.34 สฬายตนสังยุตต์ ประมวลเรื่องอายตนะ 6 ว่าด้วยความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของอายตนะภายใน อายตนะภายนอก ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่สาวกในโอกาสต่างๆ รวมถึงการประทานพระโอวาทแก่ภิกษุผู้อาพาธหนัก เพื่อให้พิจารณาเห็นสัจจะแห่งชีวิต (น่าสังเกตว่าพระพุทธองค์ทรงให้ความสนใจเรื่องนี้เป็นพิเศษ) จะขอประมวลมาเพียงสูตรดังนี้ (1) โลกสูตร ภิกษุรูปหนึ่งทูลถามว่า ที่เรียกว่าโลกๆ นั้น ได้แก่อะไร พระพุทธองค์ตรัสว่าที่เรียกว่าโลกเพราะจะต้องแตกสลาย จักษุแตกสลาย รูปแตกสลาย จักษุวิญญาณแตกสลาย จักษุสัมผัสแตกสลาย สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัยแตกสลาย ฯลฯ ใจแตกสลาย ธรรมารมณ์แตกสลาย มโนวิญญาณแตกสลาย สุขเวทนา ทุกขเวทนาหรืออทุกขมสุขเวทนาที่เกิดขึ้น เพราะมโนสัมผัสเป็นปัจจัยแตกสลาย ที่เรียกว่าโลก เพราะจะต้องแตกสลายอย่างนี้ (2) สุญญสูตร พระอานนท์ทูลถามว่า ที่ว่าโลกว่างๆ นั้น ว่างจากอะไร พระพุทธองค์ตรัสว่าที่เรียกว่าโลกว่างๆ เพราะว่างจาก "ตัวฉัน" จักษุว่างเปล่า รูปว่างเปล่า จักษุวิญญาณว่างเปล่า จักษุสัมผัสว่างเปล่า สุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัยก็ว่างเปล่า จาก "ตัวฉัน" จาก "ของฉัน" ฯลฯ ใจ ธรรมารมณ์ มโนวิญญาณ มโนสัมผัส สุขเวทนา ทุกขเวทนา หรือทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะมโนสัมผัสเป็นปัจจัย ก็ว่างเปล่าจาก "ตัวฉัน" จาก "ของฉัน" ฉะนั้น จึงเรียกว่าโลกว่างเปล่า (3) อุทกสูตร พระพุทธเจ้าตรัสแก่พระภิกษุทั้งหลายว่า อุทกดาบส รามบุตร อาจารย์เก่าของพระองค์คุยว่าตนรู้จบพระเวท เป็นผู้ชนะทุกอย่าง ขุดรากเหง้าของทุกข์ แต่ที่จริงแล้วหาเป็นเช่นนั้นไม่ ภิกษุที่รู้การเกิดดับ คุณ โทษ และการสลัดออกซึ่งผัสสายตนะ 6 ตามเป็นจริงแล้วหลุดพ้นเพราะไม่ยึดมั่นถือมั่น จึงจะเรียกว่าผู้ชนะทุกอย่าง ผู้ที่ละตัณหาซึ่งเรียกว่าคัณฑมูล (รากเหง้าแห่งทุกข์) ขุดรากถอนโคนไม่ให้เกิดขึ้นอีกต่อไป จึงจะเรียกว่าผู้ขุดรากเหง้าของทุกข์ (4) เวสาลีสูตร อุคคะคฤหบดี ทูลถามว่า อะไรเป็นเงื่อนไขให้สัตว์บางจำพวกไม่ปรินิพพานในปัจจุบัน บางจำพวกปรินิพพานในปัจจุบัน พระพุทธเจ้าตรัสว่า รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ อันน่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ น่ารัก ชักให้ใคร่ ชวนให้กำหนัด หากภิกษุเพลิดเพลินหมกมุ่นพัวพัน รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์นั้น วิญญาณอันอาศัยตัณหาก็จะเกิดอุปาทานอันอาศัยตัณหาก็จะเกิด ผู้ที่มีอุปาทานย่อมไม่ปรินิพพานในปัจจุบัน ผู้ที่ปรินิพพานในปัจจุบัน พึงทราบโดยนัยตรงกันข้าม (5) ภารทวาชสูตร พระเจ้าอุเทนตรัสถามพระปิณโฑลภารทวาชะว่า อะไรเป็นเงื่อนไขให้พระหนุ่มแน่น เยาว์วัย ผมดำสนิท ยังไม่หมดความรู้สึกทางกามารมณ์ ประพฤติพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต พระปิณโฑลภารทวาชะตอบว่า เพราะปฏิบัติตามพระโอวาทของพระศาสดาว่าให้คิดว่าสตรีที่อยู่ในวัยปูนพี่สาว น้องสาว เป็นพี่สาว น้องสาวของตน สตรีปูนลูกสาวเป็นลูกสาวของตน จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:42:05 ]

ความคิดเห็นที่ 22 พระราชาทรงซักต่อไปว่า ธรรมดาจิตของคนมักโลเล บางครั้งอาจไม่คิดเช่นนั้นก็ได้ มีเงื่อนไขอีกหรือไม่ พระปิณโฑลภารทวาชะตอบว่า ให้พิจารณาร่างกายนี้ตั้งแต่ปลายเท้าจดศีรษะ อันมีหนังหุ้มโดยโดยรอบ ให้เห็นความไม่สะอาดต่างๆ อยู่ในร่างกายนี้ ไม่ว่าจะเป็นผม ขน เล็บ หนัง หรือส่วนอื่นๆ พระราชาตรัสว่าบางครั้ง ทั้งที่ทำในใจว่าไม่งามแต่ยังเห็นว่ามันงาม จะมีเงื่อนไขอื่นอีกหรือไม่ พระเถระตอบว่าเวลาเห็นรูปด้วยตา อย่าถือเอาโดยนิมิต (คืออย่ามองรวม) อย่าถือเอาโดยอนุพยัญชนะ (อย่ามองแยก) ให้สำรวมอินทรีย์ พยายามมิให้อกุศลธรรมครอบงำ เวลาได้ยินเสียง สูดกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิดมโนภาพ ก็ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกัน ภิกษุหนุ่มแน่น เยาว์วัย ผมดำสนิท ที่ยังไม่หมดความรู้สึกทางกามารมณ์ ปฏิบัติได้อย่างนี้ จะสามารถประพฤติพรหมจรรย์ได้บริสุทธิ์บริบูรณ์ตลอดชีวิต (6) เวรหัญจานีสูตร นางเวรหัญจานีโคตร อยากสนทนาธรรมกับพระอุทายี จึงนิมนต์ท่านไปฉันที่บ้าน ตามคำแนะนำของมานพผู้เป็นศิษย์ แต่ไม่แสดงความเคารพ นั่งบนอาสนะสูง สวมรองเท้า คลุมศีรษะ พระเถระไม่สนทนาด้วย บอกว่าเอาไว้วันหลัง ต่อเมื่อรู้สึกตัวผิด จึงนิมนต์ท่านไปฉันอีก แสดงความเคารพ นั่งอาสนะต่ำกว่า ไม่สวมรองเท้า ไม่คลุมศีรษะนางถามพระเถระว่า เมื่ออะไรมี พระอรหันต์ทั้งหลายจึงบัญญัติว่า สุขและทุกข์มี เมื่ออะไรไม่มี จึงบัญญัติว่าสุขและทุกข์ไม่มี พระเถระตอบว่า เมื่อจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย มโน มี พระอรหันต์ทั้งหลายบัญญัติว่า สุขและทุกข์มี เมื่อจักษุ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย มโน ไม่มี จึงบัญญัติว่า สุขและทุกข์ไม่มี คำว่า "มี" "ไม่มี" ในทางธรรม หมายถึง เวลาที่อายตนะเหล่านั้น พร้อมที่จะทำหน้าที่ เวลาธรรมดาถึงมันจะมีท่านก็ไม่นับว่ามี) (7) ขณสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า มีนรกชื่อผัสสายตนิกนรก มีสวรรค์ชื่อผัสสายตนิกสวรรค์ โดยอธิบายว่า ถ้าเห็นรูป ได้ยินเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิมมโนภาพอะไร เห็นว่าไม่น่าปรารถนา ไม่น่าใคร่ ไม่น่าพอใจ อย่างนี้เรียกว่า ผัสสายตนิกนรก ถ้าเห็นรูป ได้ยินเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องสัมผัส คิดมโนภาพอะไร เห็นว่ามันน่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจไปเสียหมด อย่างนี้เรียกว่า ผัสสายตนิกสวรรค์ พระสูตรนี้แสดงว่า นรก สวรรค์ อยู่ที่ ตา หู เป็นต้น ดังคำพังเพยไทยว่า สวรรค์ในอกนรกในใจ (8) กัมมสูตร ทรงแสดงกรรมเก่า กรรมใหม่ และทางดับกรรม ในแนวที่ต่างจากที่แสดงในที่อื่นคือ กรรมเก่า หมายถึง ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ กรรมใหม่หมายถึง กรรมที่บุคคลกระทำ ทาง กาย วาจา และใจ ในบัดนี้ ทางดับกรรมคืออริยมรรคมีองค์ 8 (9) โกฏฐิกสูตร พระโกฏฐิกะถามพระสารีบุตรว่า ตาเกาะเกี่ยวรูป (แสงสี) หูเกาะเกี่ยวเสียง จมูกเกาะเกี่ยวลิ้น ลิ้นเกาะเกี่ยวรส กายเกาะเกี่ยวสัมผัส ใจเกาะเกี่ยวมโนภาพหรือ พระสารีบุตรย้อนถามว่า โคขาวกับโคดำ เขาเอาเชือกผูกติดกันไว้ อยากทราบว่าโคขาวติดกับโคดำหรือไม่ พระโกฏฐิกะตอบว่าหามิได้ เชือกเท่านั้นที่ทำให้โคดำกับโคขาวเนื่องกัน พระสารีบุตรจึงวิสัชนาว่า ตามิได้เกาะเกี่ยวรูป หูมิได้เกาะเกี่ยวเสียง จมูกมิได้เกาะเกี่ยวกลิ่น ลิ้นมิได้เกาะเกี่ยวรส กายมิได้เกาะเกี่ยวสัมผัส ใจมิได้เกาะเกี่ยวมโนภาพ ความรักใคร่พอใจ ในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส มโนภาพ เหล่านั้นต่างหากที่เป็นตัวผูกสิ่งเหล่านั้นเนื่องกัน (10) อาทิตตปริยายสูตร พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระปัญจวัคคีย์ว่า ทุกอย่างเป็นของร้อน คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ร้อน สัมผัสเกิดจาก ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ร้อน เวทนาเกิดจากสัมผัสทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ก็ร้อน ร้อนด้วยไฟราคะ โทสะ โมหะ ร้อนด้วยไฟ คือ ชาติ ชรา มรณะ โสกะ ปริเทวะ ทุกขะ โทมนัส อุปายาส (11) อาสีวิสสูตร พระสูตรนี้เป็นคำเปรียบเทียบน่าสนใจ ความว่า มีคนมาบอกชายคนหนึ่งว่ามีอสรพิษ 4 ตัว จะต้องดูแลให้ดี ปลุกตามเวลา อาบน้ำให้ตามเวลา ให้กินตามเวลา ให้เข้าที่อยู่ตามเวลา ถ้าตัวใดตัวหนึ่งโกรธขึ้นมา อาจกัดเจ้าของถึงตาย มีอะไรจะต้องทำให้รีบทำเสีย ชายคนนั้นกลัวอสรพิษ 4 ตัวนั้น จึงหนีไปที่อื่น มีคนมาบอกว่ามีเพชฌฆาตอยู่ 5 คน ไล่ตามหลังมาพบท่านที่ใด จะฆ่าท่านที่นั่นทันที เขาวิ่งหนีต่อไปด้วยความกลัว มีคนบอกเขาอีกว่ายังมีพวกโจรเหาะเหินเดินอากาศได้ เงื้อดาบไล่หลังท่านมา พบท่านที่ใด จะตัดศีรษะท่าน มีอะไรจะต้องทำให้รีบทำเสีย เขากลัวอสรพิษ กลัวเพชฌฆาต 5 คน กลัวพวกโจร วิ่งหนีเข้าไปในบ้านร้างหลังหนึ่ง ลูบคลำภาชนะว่างเปล่าชนิดหนึ่ง มีคนบอกว่ามีโจรคอยดักฆ่าคนที่เข้ามายังบ้านหลังนี้เสมอ มีอะไรจะทำให้รีบทำเสีย เขารีบหนีไปอีก พบห้วงน้ำใหญ่แห่งหนึ่ง ฝั่งนี้เต็มไปด้วยอันตราย ฝั่งโน้นปลอดภัย เขาหาไม้มาผูกเป็นแพแล้ว พยายามแจวหรือพายจนข้ามไปยังฝั่งโน้นโดยสวัสดี พระพุทธองค์ตรัสอุปมาดังนี้ ตรัสอุปไมยว่า อสรพิษทั้ง 4 คือ มหาภูต 4 (ดิน น้ำ ลม ไฟ) เพชฌฆาต 5 คนแรก คือ เบญจขันธ์ (รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) พวกโจร คือ นันทิราคะ (ความกำหนัดยินดีด้วยความเพลิน, ความเพลิดเพลินยินดี) บ้านร้าง คือ อายตนะภายใน 6 (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) ห้วงน้ำใหญ่ คือ โอฆะ 4 (กาม ภพ ทิฐิ อวิชชา) ฝั่งนี้ คือ ร่างกายของคนเรา ฝั่งโน้น คือ พระนิพพาน แพ คืออริยมรรคมีองค์ 8 การพยายามแจว หรือพายเรือด้วยมือและเท้า คือการทำความเพียร การถึงฝั่งโน้นโดยสวัสดี คือ การบรรลุพระอรหัต (12) ทารุขันธสูตร พระพุทธเจ้าทอดพระเนตรเห็นขอนไม้ลอยมา จึงตรัสแก่เหล่าสาวกว่า ถ้าขอนไม้นั้นไม่เข้าฝั่งนี้หรือฝั่งโน้น จักไม่จมในระหว่าง ไม่เกยบก ไม่ถูกมนุษย์จับเอาไว้ ไม่ถูกเกลียวน้ำวนพัด ไม่เน่าเสียภายใน มันจักลอยเรื่อยไปยังมหาสมุทร ภิกษุทั้งหลาย ถ้าพวกเธอไม่แวะฝั่งนี้หรือฝั่งโน้น ก็จักไม่เกยบก ไม่จมในระหว่าง ไม่ถูกอมนุษย์จับเอาไว้ ไม่ถูกเกลียวน้ำวนพัดไม่เน่าเสียภายใน เช่นเดียวกัน ภิกษุรูปหนึ่งทูลถามว่า ที่พระองค์ตรัสหมายความว่าอย่างไร พระผู้มีพระภาคตรัสต่อไปว่า ฝั่งนี้ คืออายตะภายใน 6 ฝั่งโน้น คืออายตนะภายนอก 6 การจมในระหว่าง คือ นันทิราคะ (ความเพลิดเพลินยินดี) เกยบก คืออัสสิมานะ (ถือว่าตัวกู) ถูกมนุษย์จับไว้ หมายถึง พระที่คลุกคลีกับคฤหัสถ์ ร่วมสุขร่วมทุกข์กับพวกเขา ช่วยเหลือทำกิจให้พวกเขา ถูกอมนุษย์จับไว้ หมายถึง พระที่ประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อไปเกิดในเทพนิกายหมู่ใดหมู่หนึ่ง เกลียวน้ำวน คือ กามคุณ 5 เน่าเสียภายใน หมายถึง ทุศีล มีความประพฤติน่ารังเกียจ มีธรรมลามก ไม่บริสุทธิ์ มีการกระทำซ่อนเร้น ไม่ประพฤติพรหมจรรย์อ้างว่าประพฤติ มีกิเลสหนา เน่าเสียภายใน ดุจขยะ เน่าเหม็น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:42:47 ]

ความคิดเห็นที่ 23 (13) ฉัปปาณสูตร ตรัสสอน สังวร หรือการสำรวมอินทรีย์เหมือนจับสัตว์ 6 ชนิดมัดรวมไว้ที่เดียวกัน ย่อมเป็นการลำบากยิ่ง สัตว์ 6 ชนิด ที่มีวิสัยต่างกัน มีโคจร (ที่หากิน) ต่างกัน ถูกจับมาผูกติดกันไว้คือ งู จระเข้ นก สุนัขบ้าน สุนัขจิ้งจอก ลิง ต่างฝ่ายต่างก็จะดึงไปยังฝั่งที่ตนเคยชิน งูก็จะดึงไปสู่จอมปลวก จระเข้ก็จะดึงลงน้ำ นกก็จะบินขึ้นฟ้า สุนัขบ้านก็จะเข้าบ้าน สุนัขจิ้งจอกก็จะเข้าป่า ดึงกันไปดึงกันมา ตัวไหนมีกำลังมากก็จะลากตัวอื่นตามไปด้วย ภิกษุที่ไม่อบรมกายคตาสติ ก็ตกอยู่ในสภาพเช่นเดียวกัน ย่อมถูกตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ดึงไปสู่ทางที่มันเคยชิน เพราะฉะนั้นพวกเธอทั้งหลายพึงตั้งใจอบรมกายคตาสติให้มากเถิด 2.35 เวทนาสังยุตต์ ประมวลเรื่องเวทนา ทรงแสดงเวทนาโดยละเอียดในแง่มุมต่างๆ จำแนกประเภทเวทนาออกเป็นหลายประเภท เช่น เวทนา 3 เวทนา 5 เวทนา 6 เวทนา 8 ทรงชี้ความแตกต่างระหว่างปุถุชนกับพระอริยเจ้าว่า ถึงแม้จะเสวยเวทนาเหมือนกัน ปุถุชนย่อมเสวยทั้งทางกายและทางใจ ส่วนอริยบุคคลเสวยเฉพาะเวทนาทางกาย เป็นต้น 2.36 มาตุคามสังยุตต์ ประมวลเรื่องสตรี เช่นกล่าวถึงสตรีที่มีคุณสมบัติเท่าไรจึงจะเป็นที่ถูกใจและไม่ถูกใจบุรุษ กล่าวถึงทุกข์ของสตรี กล่าวถึงธรรมที่ทำให้สตรีเข้าสู่อบายและสุคติ เป็นต้น 2.37 ชัมพุขาทกสังยุตต์ ประมวลเรื่องปริพาชกชื่อชัมพุขาทกะ สังยุตต์นี้ได้บันทึกคำตอบปัญหาธรรมของพระสารีบุตร ที่ปริพาชกนี้ไปถามท่าน เป็นการให้คำจำกัดความสั้นๆ น่าสนใจ ขอนำมาบางส่วนมาแสดงไว้ในที่นี้ ถาม นิพพานคืออะไร ตอบ คือความสิ้นราคะ โทสะ และโมหะ ถาม อรหัต คืออะไร ตอบ คือธรรมเป็นที่สิ้นราคะ โทสะ และโมหะ ถาม การประพฤติพรหมจรรย์ มีประโยชน์อย่างไร ตอบ มีประโยชน์เพื่อ มีกำหนดรู้ทุกข์ ถาม ทุกข์คืออะไร ตอบ คือทุกขทุกข์ (ทุกข์กาย-ใจ) สังขารทุกข์ (ทุกข์คือ เบญจขันธ์) วิปริณามทุกข์ (ทุกข์คือ ความเปลี่ยนแปลง) 2.38 สามัณฑสังยุตต์ มีสูตรสั้นๆ เพียงสูตรเดียว พระสารีบุตรตอบคำถามสามัณฑปริพาชกเกี่ยวกับความหมายของนิพพานและทางบรรลุนิพพาน 2.39 โมคคัลลานสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระโมคคัลลานะ ส่วนมากเป็นโอวาทที่ท่านพระมหาโมคคัลลานะ สอนภิกษุทั้งหลาย เช่น เรื่องรูปฌาน อรูปฌาน ที่แสดงแก่ท้าวสักกะเทวราชก็มีบ้าง 2.40 จิตตคหปติสังยุตต์ ประมวลเรื่องคฤหบดีชื่อจิตตะ จิตตคฤหบดีเป็นพหูสูต เป็นธรรมกถึกและมีความอ่อนน้อมต่อพระสงฆ์มาก เธอมักหาเวลาไปสนทนาธรรมกับพระภิกษุสงฆ์เสมอ สังยุตต์นี้เป็นการประมวลบทสนทนาธรรมหัวข้อต่างๆ เช่น กายสังขาร วจีสังขาร สัญญาเวทยิตนิโรธวิมุติ มีสูตรที่น่าสนใจสำหรับชาวพุทธทั่วไปสูตรหนึ่ง คือ คิลานสูตร ขอนำมาลงโดยย่อ (1) คิลานสูตร จิตตคฤหบดีป่วยหนัก พวกเทวดาที่สิงสถิตตามสวนป่า และตามต้นไม้มาบอกว่าคนที่มีศีล มีกัลยาณธรรมเช่นท่าน แม้ปรารถนาเป็นพระจักรพรรดิในชาติหน้าก็ย่อมได้คฤหบดีตอบว่า "แม้ราชสมบัติก็ไม่เที่ยงแท้ยั่งยืน จำต้องละไปในที่สุด" พวกญาติที่นั่งเฝ้าไข้อยู่นึกว่าท่านคฤหบดีเพ้อ จึงกล่าวว่าจงตั้งสติให้ดี อย่าเพ้อเลย คฤหบดีบอกพวกญาติว่าตนมิได้เพ้อเพียงแต่ปฏิเสธคำเชิญชวนของพวกเทวดาที่มาขอให้ปรารถนาราชสมบัติในชาติหน้า เพราะเห็นว่าราชสมบัติก็ไม่เที่ยงแท้ยั่งยืนจำต้องละไปในที่สุด (ยังมีสิ่งอื่นที่ดีกว่า) เมื่อพวกญาติขอให้สอนสิ่งที่ดีกว่านั้น จิตตคฤหบดีได้สอนพวกเขาว่า "สูเจ้าจงสำเหนียกศึกษาว่า เราจักประกอบด้วยศรัทธาอันไม่หวั่นไหวคลอนแคลน ในพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์" 2.41 คามณิสังยุตต์ ประมวลเรื่องนายบ้าน (ผู้ใหญ่บ้าน) เป็นเทศนาที่แสดงแก่นายบ้านหลายคนเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ ที่เป็นธรรมพื้นฐาน เช่น การใช้สอยโภคทรัพย์ เรื่องศีล 5 เป็นต้น ขอนำมากล่าวเพียงบางสูตร (1) อสังขาสูตร นายบ้านคนหนึ่งชื่ออสิพันธกบุตร เป็นสาวกของนิครนถ์นาฏบุตร (มหาวีระ) กล่าวกับพระพุทธเจ้าว่า อาจารย์เขาสอนว่า คนที่ฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ ผิดในกาม พูดเท็จ ตกนรกไปอบายหมด กรรมใดที่มีมากๆ กรรมนั้นแหละจะนำคนไป พระพุทธเจ้าทรงย้อนถามเขาว่า ธรรมดาคนเราเวลาที่ทำกรรมชั่ว กับเวลาที่ไม่ทำกรรมชั่วอย่างไหนจะมากกว่ากัน เมื่อเขาทูลตอบว่า เวลาที่ไม่ทำกรรมชั่ว พระองค์จึงตรัสว่า ถ้าเช่นนั้นอาจารย์ของท่านสอนว่ากรรมใดมีมากกรรมนั้นก็จะนำคนไป นั้นไม่ถูก บุคคลที่ยกมากล่าวถึงนี้ก็ไม่ตกนรก ไม่ไปอบาย (เพราะเวลาที่เขาไม่ทำกรรมชั่วมีมากกว่า) พระพุทธองค์ตรัสต่อไปว่า พระองค์ตำหนิการทำปาณาติบาต อทินนาทาน กาเมสุมิจฉาจาร โดยอเนกปริยาย สอนให้สาวกงดเว้นจากการทำบาปเหล่านั้น เหล่าสาวกของพระองค์ต่างคนต่างเคยผิดพลาดทำปาณาติบาต เป็นต้น คนละไม่มากก็น้อย แต่ตั้งใจงดเว้น เลิกละปาณาติบาต เป็นต้น เมื่อเจริญเมตตาเจโตวิมุติ และอุเบกขาเจโตวิมุติ บาปกรรมที่ทำไว้มากบ้างน้อยบ้าง ก็จักหมดไปเอง 2.42 อสังขตสังยุตต์ ประมวลเรื่อง อสังขตะ (พระนิพพาน) ทรงทำให้คำจำกัดความสังขตะว่าได้แก่ "ความสิ้นราคะ โทสะ โมหะ" แล้วทรงแสดงทางไปสู่อสังขตะหลายนัย เช่น สมถะและวิปัสสนา สมาธิที่มีทั้งวิตกและวิจาร สมาธิที่มีแต่วิตกไม่มีวิจาร สมาธิที่ไม่มีทั้งวิตกและวิจาร อัปปณิหิตสมาธิ อนิมิตตสมาธิ สุญญตสมาธิ สติปัฏฐาน เป็นต้น 2.43 อัพยากตสังยุตต์ ประมวลเรื่องที่พระพุทธเจ้าไม่ตอบ ซึ่งได้แก่ปัญหาโลกเที่ยงหรือไม่ โลกมีที่สุดหรือไม่ สัตว์ตายแล้วเกิดใหม่อีกหรือไม่ เป็นต้น ที่นักปราชญ์มักถามกัน ทั้งๆ ที่พระพุทธเจ้าทรงประกาศท่าทีที่ชัดเจนต่อปัญหาเหล่านั้น ก็มีพระสาวกบางรูปให้ความสนใจอยู่ เมื่อไม่กล้าถามพระพุทธเจ้า ก็ไปถามพระเถระรูปอื่น เช่น พระสารีบุตร พระสารีบุตรตอบได้คำเดียวว่า "ปัญหาข้อนี้พระพุทธเจ้าไม่ทรงพยากรณ์" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:43:31 ]

ความคิดเห็นที่ 24 (5) มหาวารวรรค 2.44 มัคคสังยุตต์ ประมวลเรื่องมรรค พูดถึงมรรคมีองค์ 8 ในรายละเอียดต่างๆ ขอยกมาพอเป็นตัวอย่าง (1) อุปัฑฒสูตร พระอานนท์กราบทูลพระพุทธเจ้าว่า ความมีมิตรดี มีสหายดี มีเพื่อนดี นับว่าเป็นกึ่งหนึ่งของพรหมจรรย์ (หมายความว่าคนที่มาขอบวชแล้ว ถ้าได้กัลยาณมิตร ก็จะสำเร็จประโยชน์ไปกึ่งหนึ่งแล้ว) พระพุทธเจ้าตรัสห้ามมิให้คิดอย่างนั้น เพราะความมีมิตรที่ดี สหายที่ดี เพื่อนที่ดี นับว่าเป็น "ทั้งหมด" ของพรหมจรรย์ทีเดียว ภิกษุที่มีมิตรดี สหายดี เพื่อนดีย่อมทำมรรคมีองค์ 8 ให้เจริญได้ (2) พราหมณสูตร พระอานนท์เข้าไปบิณฑบาต เห็นรถม้าขาว สวยงาม คนลือว่าเป็นรถที่ประเสริฐสุดในเมือง พระอานนท์กลับจากบิณฑบาต เข้าไปทูลถามพระพุทธเจ้าว่าในธรรมวินัยของพระองค์ มียานอะไรที่ประเสริฐที่สุด พระพุทธเจ้าตรัสว่า มรรคมีองค์ 8 นี้แหละประเสริฐสุด จะเรียกว่าพรหมยานก็ได้ ธรรมยานก็ได้ รถพิชัยสงครามอันยอดเยี่ยมก็ได้ "รถคันนี้ มีศรัทธากับปัญญาเป็นเอก มีศรัทธาเป็นทูบ มีหิริเป็นงอน มีใจเป็นเชือก มีสติเป็นสารถี มีศีลเป็นเครื่องประดับ มีญาณเป็นเพลา มีความเพียรเป็นล้อ มีอุเบกขากับสมาธิเป็นทูบ มีความไม่อยากเป็นประทุน มีความไม่พยาบาท ความไม่เบียดเบียนและวิเวกเป็นอาวุธ มีความอดทนเป็นเกราะ ย่อมเป็นไปเพื่อเกษมจากโยคะอาศัยพรหมยาน (รถที่ประเสริฐ) นี้ นักปราชญ์ย่อมออกจากโลก ได้ชัยชนะอย่างแน่แท้" (3) กัลยาณมิตตสูตรที่ 1 พระพุทธเจ้าตรัสว่า เมื่อพระอาทิตย์ขึ้นย่อมมีแสงเงินแสงทองเป็นนิมิตมาก่อน ความมีมิตรที่ดี ก็เป็นบุพนิมิตของอริยมรรคมีองค์ 8 เช่นเดียวกัน (4) โยนิโสมนสิการสัมปทาสูตรที่ 2 พระองค์ตรัสว่า เมื่อพระอาทิตย์จะขึ้น ย่อมมีแสงเงินแสงทองเป็นนิมิตมาก่อน ความมีโยนิโสมนสิการ (คิดอย่างรอบคอบ) ก็เป็นบุพนิมิตแห่งอริยมรรคมีองค์ 8 เช่นเดียวกัน (5) นทีสูตร พระพุทธเจ้าตรัสถามพระสาวกทั้งปวงว่า แม่น้ำคงคาที่ไหลอยู่นั้น ใครจะทำให้มันไหลกลับได้หรือไม่ เมื่อพระสาวกทั้งหลายกราบทูลว่าไม่ได้ จึงตรัสตอบไปว่า ภิกษุผู้เจริญอริยมรรคมีองค์ 8 ก็เช่นกัน ไม่มีใครสามารถหวนกลับได้ เธอไม่มีทางลาสิกขาไปเป็นคฤหัสถ์เพราะจิตของเธอน้อมไป เอนเอียงไป โน้มไปสู่วิเวกเสียแล้ว 2.45 โพชฌังคสังยุตต์ ประมวลเรื่องโพชฌงค์ 7 ในแง่มุมต่างๆ เช่น ผู้เจริญโพชฌงค์เป็นใหญ่ในธรรมทั้งปวง โพชฌงค์ 7 ไม่มีนอกพระพุทธศาสนา พระมหากัสสปะและพระพุทธเจ้าหายจากโรคาพาธเพราะ (ฟังสวด) โพชฌงค์ คนที่ไม่เจริญโพชฌงค์เรียกว่าคนโง่ ใบ้ จน เป็นต้น ในที่นี้ขอยกมาเพียงบางสูตร (1) กายสูตร ตรัสถึงอาหารที่หล่อเลี้ยงวิวรณ์ 5 และโพชฌงค์ 7 ดังนี้ การนึกแต่เรื่องสวยงาม (สุภนิมิต) เป็นอาหารของกามฉันท์ การนึกแต่เรื่องที่ทำให้ขุ่นเคืองใจ (ปฏิฆนิมิต) เป็นอาหารของพยาบาท การนึกถึงแต่เรื่องไม่ยินดี-เกียจคร้าน-บิดขี้เกียจ-เมาอาหาร และเรื่องที่ทำให้ใจหดหู่ เป็นอาหารของ ถีนมิทธะ การนึกถึงแต่เรื่องที่ไม่สงบแห่งจิต เป็นอาหารของ อุทธัจจกุกกุจจะ การพิจารณาโดยรอบคอบว่าธรรมใดดีหรือไม่ดี มีโทษหรือไม่มีโทษ เลวหรือประณีต ดำหรือขาว เป็นอาหารของ ธัมมวิจัยสัมโพชฌงค์ การพิจารณาโดยรอบคอบในความดำริริเริ่ม พยายาม บากบั่น เป็นอาหารของ วิริยสัมโพชฌงค์ การพิจารณาโดยรอบคอบซึ่งธรรม เป็นที่ตั้งของความอิ่มใจ เป็นอาหารของ ปีติสัมโพชฌงค์ การพิจารณาโดยรอบคอบ ซึ่งความสงบกาย สงบจิต เป็นอาหารของ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ การพิจารณาโดยรอบคอบซึ่งสมาธินิมิต อัพยัคคนิมิต เป็นอาหารของ สมาธิสัมโพชฌงค์ การพิจารณาโดยรอบคอบ ซึ่งธรรมเป็นที่ตั้งแห่งการวางเฉย เป็นอาหารของ อุเบกขาสัมโพชฌงค์ 2.46 สติปัฏฐานสังยุตต์ ประมวลเรื่องสติปัฏฐาน 4 โดยนัยต่างๆ เช่น ผู้ตั้งมั่นในมหาสติปัฏฐานย่อมรู้คุณวิเศษ ผู้เจริญสติปัฏฐานชื่อว่า มหาบุรุษ ผู้เจริญสติปัฏฐานชื่อว่ามีตนเป็นเกราะ (หรือสร้างที่พึ่งแก่ตน) ผู้เจริญสติปัฏฐานชื่อว่ารักษาทั้งตนและผู้อื่น เป็นต้น ขอนำมาเพียงบางสูตร (1) สกุณัคฆีสูตร นกมูลไถ ไปหากินในที่ที่มิใช่โคจร (ถิ่นหากินของตน) ถูกเหยี่ยวจับไปรำพันว่าสมควรแล้วที่เราถูกเหยี่ยวเฉี่ยวเอาไป เพราะเราไม่รู้จักหากินในถิ่นปิตุภูมิของตน เหยี่ยวถามว่า ที่ไหนล่ะที่เป็นถิ่นปิตุภูมิของเจ้า นกมูลไถกล่าวว่า ที่ๆ เขาไถนานั่นแหละ เหยี่ยวลำพองในพละกำลังของตน จึงปล่อยนกมูลไถลงไปยังนาที่เขาไถไว้ นกมูลไถก็ยืนท้าให้เหยี่ยวโฉบลงมาด้วยความเร็ว กระแทกกับก้อนดินตายทันที พระพุทธเจ้าทรงยกอุปมาเรื่องนี้แล้วตรัสสอนว่า "ภิกษุทั้งหลาย พวกเธออย่าเที่ยวไปในที่ซึ่งมิใช่ถิ่นของตน มารจักได้ช่องทำลาย อันได้แก่ กามคุณ 5 คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์อันน่าใคร่ น่าพอใจ ชักให้ใคร่ ชวนให้กำหนัด จงเที่ยวไปในถิ่นปิตุภูมิของตน คือ สติปัฏฐาน 4 เถิด มารจักไม่ได้ช่องทำลาย" (2) จุนทสูตร หลังจากพระสารีบุตรนิพพานแล้ว สามเณรจุนทะ ถือบาตรและจีวรของท่านไปหาพระอานนท์ เล่าเรื่องให้ฟัง พระอานนท์พาสามเณรจุนทะเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า กราบทูลว่าพระสารีบุตรนิพพานแล้ว ข้าพระองค์มืดแปดด้านไปหมดแล้ว พระพุทธเจ้าตรัสว่า สารีบุตรตายไปเธอเอาศีลขันธ์ สมาธิขันธ์ ปัญญาขันธ์ วิมุตติขันธ์ ติดตัวไปด้วยหรือ อานนท์ เมื่อพระอานนท์กราบทูลว่า ไม่ได้เอาไปด้วย แต่ว่าเมื่อสมัยท่านยังมีชีวิตอยู่ ท่านได้อนุเคราะห์สั่งสอนธรรมให้คนได้รับรสพระธรรม น่าเสียดายที่ท่านจากไป พระพุทธเจ้าตรัสว่า ถึงพระสารีบุตรจากไปแล้ว พระสงฆ์ส่วนใหญ่เปรียบเสมือนแก่น ก็ยังอยู่เหมือนไม้ใหญ่ ถึงเปลือกจะเน่าเปื่อยไป แก่นมันก็ยังอยู่ได้นาน ขอจงสร้างเกราะหรือสิ่งที่พึ่งแก่ตนเองคือเจริญสติปัฏฐาน 4 เถิด จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:44:19 ]

ความคิดเห็นที่ 25 2.47 อินทรียสังยุตต์ ประมวลเรื่องอินทรีย์ 5 (ธรรมที่เป็นใหญ่ในหน้าที่ของตน) ในรายละเอียดต่างๆ เช่น ผู้รู้ชัดซึ่งอินทรีย์ 5 นับว่าเป็นพราหมณ์ที่แท้ในความหมายของพระพุทธศาสนา ในสังยุตต์นี้ นอกจากจะพูดถึงอินทรีย์ 5 อย่าง ยังแจกอินทรีย์เป็นหลายประเภทด้วย คือ อินทรีย์ 3 อินทรีย์ 5 อินทรีย์ 6 ขอยกมาเพียงบางสูตร (1) ชราสูตร พระอานนท์กราบทูลว่า เดี๋ยวนี้พระฉวีวรรณของพระองค์ไม่ผุดผ่องเหมือนก่อน พระตจะ (หนัง) เหี่ยวย่น พระวรกายค้อมไปข้างหน้า พระอินทรีย์ (ตา หู) แปรปรวน พระพุทธเจ้าตรัสว่าเป็นของธรรมดา อานนท์ ในความเป็นหนุ่มก็มีความแก่ ในความไม่มีโรคก็มีโรค ในชีวิตมีความตาย (2) ปุพพโกฏฐกสูตร พระพุทธเจ้าตรัสกับพระสารีบุตรว่าผู้ที่เจริญอินทรีย์ 5 มากๆ แล้วย่อมหยั่งลงสู่อมตะ (บรรลุพระนิพพาน) พระสารีบุตรกราบทูลว่า ท่านไม่เชื่อพระพุทธดำรัส "ผู้ไม่รู้ไม่เห็นไม่ทราบ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่พิจารณาด้วยปัญญา ย่อมเชื่อคนอื่น เขาพูดว่า อินทรีย์ทั้ง 5 ที่บุคคลเจริญให้มากแล้วจะทำให้บรรลุอมตะ ข้าพระองค์รู้แล้ว เห็นแล้ว ทราบแล้ว กระทำให้แจ้งแล้ว พิจารณาด้วยปัญญาแล้ว จึงหมดความสงสัยว่า อินทรีย์ทั้ง 5 อันบุคคลเจริญให้มากแล้วทำให้บรรลุอมตะ" 2.48 สัมมัปปธานสังยุตต์ ประมวลเรื่องสัมมัปปธาน 4 คือ เพียรป้องกันบาปอกุศล เพียรละบาปอกุศล เพียรเจริญกุศลธรรม เพียรรักษากุศลธรรม กล่าวว่า สัมมัปปธาน 4 นี้ จะเจริญได้ดีต้องอาศัยพื้นฐาน เหมือนคนจะทำงานที่ต้องใช้แรง ทุกอย่างจะสำเร็จได้ต้องอาศัยแผ่นดิน (จะทำนา ทำไร่ สำเร็จ ก็ต้องมีที่นา มีไร่) 2.49 พลสังยุตต์ ประมวลเรื่องพละ 5 (ธรรมที่เป็นพลัง) คือ ศรัทธา วิริยะ สติ สมาธิ ปัญญา กล่าวว่า พละ 5 ทำให้บรรลุพระนิพพาน ละสังโยชน์เบื้องต่ำ สังโยชน์เบื้องสูง และบรรลุนิพพานได้ 2.50 อิทธปาทสังยุตต์ ประมวลเรื่องอิทธิบาท 4 (ธรรมให้บรรลุความสำเร็จ) คือ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา กล่าวถึงอิทธิบาท ที่เจริญมากแล้วทำให้เกิดฤทธิ์ต่างๆ ทำให้อายุยืน สามารถต่ออายุได้ ชั่วระยะเวลาหนึ่ง ดังที่ตรัสไว้ในมหาปรินิพพานสูตร ทำให้บรรลุเจโตวิมุติ และปัญญาวิมุติ เป็นต้น จะขอนำมาแสดงเพียงบางสูตร (1) พราหมณสูตร พราหมณ์ชื่ออณุณาภะ ถามพระอานนท์ว่า ประพฤติพรหมจรรย์เพื่ออะไร พระอานนท์ตอบว่า เพื่อละฉันทะ พราหมณ์ถามว่า วิธีปฏิบัติทำอย่างไร พระอานนท์อธิบายว่า ต้องเจริญอิทธิบาท อันประกอบด้วยสมาธิและปธานสังขาร (จิตเป็นสมาธิ ตั้งใจมิให้บาปอกุศลเกิดขึ้นในจิต ตั้งใจละบาปอกุศล ตั้งใจทำกุศลธรรมให้เจริญ ตั้งใจรักษากุศลธรรมที่เกิดมีแล้วเรียกว่าปธานสังขาร) พราหมณ์ถามว่า ในอิทธิบาทก็มีฉันทะใช่หรือไม่ การอาศัยฉันทะ ละฉันทะดูไม่น่าเป็นไปได้ พระอานนท์ตอบว่า ก็เหมือนคนมาวัด ตอนแรกก็พอใจ ว่าจะมาวัด ครั้นมาถึงแล้วความพอใจนั้นก็ระงับ มีความพยายามจะมาวัด มาถึงแล้วความพยายามก็ระงับไป ตั้งใจจะมาวัด พอมาถึงแล้วความตั้งใจก็ระงับไป พิจารณาไตร่ตรองว่าจะมาวัด พอมาถึงวัดแล้วความพิจารณาไตร่ตรองนั้นก็ระงับไป พระอรหันตขีณาสพ ก็พึงทราบ โดยนัยเดียวกัน เบื้องต้นก็มีความพอใจเพื่อบรรลุอรหัต เมื่อบรรลุแล้วความพอใจก็ระงับไป เบื้องต้นก็มีความเพียรเพื่อบรรลุอรหัต เมื่อบรรลุแล้วความเพียรก็ระงับไป เบื้องต้นก็มีความคิดเพื่อบรรลุอรหัต เมื่อบรรลุแล้วความคิดก็ระงับไป เบื้องต้นก็มีความตริตรองเพื่อบรรลุอรหัต เมื่อบรรลุแล้วความตริตรองก็ระงับไป (2) อโยคุฬสูตร พระพุทธเจ้าทรงบอกพระอานนท์ว่า พระองค์สามารถไปพรหมโลกได้ด้วยใจด้วยอิทธิฤทธิ์ พระอานนท์ทูลถามว่า ไปทั้งกายอันประกอบด้วยมหาภูตรูปนี้หรือ (คือกายเนื้อที่มีธาตุ 4 นี้) เมื่อพระองค์ตรัสว่า ใช่ จึงสงสัยว่าจะไปได้อย่างไร พระองค์ทรงอธิบายให้เธอฟังว่าทรงตั้งกายไว้ในจิต ตั้งจิตลงที่กาย ก้าวลงสู่สุขสัญญา ลหุสัญญา (สำคัญหมายว่า เบา สบาย) แล้วร่างกายก็เบาลอยไปได้ ดุจเหล็กเผาไฟทั้งวันย่อมเบากว่าปกติ ดุจปุยนุ่น ปุยฝ้าย ลอยขึ้นในอากาศได้ง่ายฉะนั้น 2.51 อนุรุทธสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระอนุรุทธ พระเถระรูปนี้เป็นพุทธอนุชาได้รับการยกย่องว่าเป็นเอตทัคคะในทางผู้ได้ทิพยจักษุ ในสังยุตต์นี้เป็นประมวลเทศนาของท่านที่แสดงแก่สาวกรูปอื่นๆ เกี่ยวกับสติปัฏฐาน 4 ท่านว่าท่านได้ "มหาอภิญญา" เพราะเจริญสติปัฏฐาน ภิกษุที่เจริญสติปัฏฐานมากๆ จะไม่ลาสิกขา และจะระงับทุกขเวทนาได้ 2.52 ฌานสังยุตต์ ประมวลเรื่องฌาน คือการเพ่งอารมณ์จนจิตสงบ ได้ฌานที่ 1 ถึง ที่ 4 2.53 อานาปานสังยุตต์ ประมวลเรื่องอานาปานสติ (สติกำหนดลมหายใจเข้า ออก) กล่าวถึงวิธีเจริญอานาปานสติ อานิสงส์ 2 (บรรลุอรหัตในปัจจุบัน หรือไม่ก็เป็นอนาคามี) และอานิสงส์อื่นๆ อีก 2.54 โสตาปัตติสังยุตต์ ประมวลเรื่องพระโสดาบัน ว่าด้วยองค์คุณของพระโสดาบัน 4 ประการ (ศรัทธา ศีล ปสาทะ = ความเลื่อมใส ธัมมานุธัมมปฏิบัติ = ปฏิบัติธรรมตรงเป้าหมาย) โสตาปัตติยังคะ 4 (สัปปุริสูปสังเสวะ = คบคนดี สัทธัมมสวนะ = ฟังธรรม โยนิโสมนสิการ = คิด วิดเคราะห์ ธัมมานุธัมมปฏิบัติ) เป็นต้น 2.55 สัจจสังยุตต์ ประมวลเรื่องสัจจะ หรืออริยสัจ 4 ธัมมจักกัปปวัตนสูตร หรือปฐมเทศนาของพระพุทธเจ้า มีบันทึกไว้ในสังยุตต์นี้ มีสูตรที่น่าสนใจ ดังยกมาแสดงไว้ต่อไปนี้ (1) วัชชีสูตร ขณะประทับอยู่โกฏิคาม แคว้นวัชชี พระพุทธเจ้าตรัสสอนพระสงฆ์ว่า "ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย เพราะไม่ตรัสรู้ ไม่แทงตลอดอริยสัจ 4 เราและเธอทั้งหลายจึงแล่นไป ท่องเที่ยวไปในสังสารวัฏตลอดกาลยาวนานนี้ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ทุกขอริยสัจ สมุทัยอริยสัจ นิโรธอริยสัจ นิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ เราและเธอทั้งหลายได้แทงตลอดแล้ว ตัณหาในภพขาดสูญแล้ว ตัณหาที่จะนำไปสู่ภพสิ้นแล้ว บัดนี้ ภพใหม่ไม่มี" (2) สีสปาสูตร ขณะประทับ ณ สีสปาวัน (แปลกันว่าป่าสีเสียดบ้าง ป่าประดู่ลายบ้าง) ทรงหยิบใบไม้ขึ้นมาแล้วตรัสถามว่า ใบไม้ในพระหัตถ์ของพระองค์กับใบไม้บนต้นไม้อย่างไหนจะมากกว่ากัน เมื่อเหล่าสาวก กราบทูลว่า บนต้นไม้มากกว่าจึงตรัสว่า "เช่นเดียวกันนั่นแหละ ภิกษุทั้งหลาย สิ่งที่ตถาคตรู้แล้วมิได้บอกพวกเธอมีอีกมาก เพราะเหตุไรเราตถาคตจึงไม่บอก เพราะไม่เป็นประโยชน์ มิใช่เบื้องต้นแห่งพรหมจรรย์ ไม่เป็นไปเพื่อเบื่อหน่าย คลายกำหนัด เพื่อความดับ ความสงบ ความรู้ยิ่ง ความตรัสรู้ นิพพาน สิ่งที่บอกเธอคือ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ มรรค เพราะมีประโยชน์ เป็นไปเพื่อนิพพาน" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:44:57 ]

ความคิดเห็นที่ 26 3. ข้อสังเกตบางประการและจุดควรเน้น 3.1 ข้อความซ้ำ ถ้าอ่านพระไตรปิฎกทั้งหมดอย่างต่อเนื่องกัน จะสังเกตเห็นความซ้ำซ้อนมากมายโดยเฉพาะเนื้อหาในสังยุตตนิกายนี้จะซ้ำซ้อนกับนิกายที่ผ่านมา และจะไปปรากฏในอังคุตตรนิกายและขุททกนิกายบางส่วน แม้คาถาในสคาถวรรคก็มีที่ซ้ำกับธรรมบท อุทาน และเถรเถรีคาถาบ้าง นี้คือเหตุผลอย่างหนึ่ง ที่ทำให้พระไตรปิกฎหนาหลายเล่มสมุด 3.2 พุทธกิจประจำวันของพระศาสดา พระอรรถกถาจารย์ท่านประพันธ์เป็นคาถาว่า ปุพฺพณฺเห ปิณฺฑปาตญฺจ เช้า เสด็จออกบิณฑบาต (โปรดสัตว์) สายณฺเห ธมฺมเทสนํ เย็น ทรงแสดงธรรม ปโทเส ภิกฺขุโอวาทํ ค่ำ ทรงประทานโอวาทแก่ภิกษุทั้งหลาย อฑฺฒรตฺเต เทวปญฺหนํ เที่ยงคืน ทรงแก้ปัญหาเทวดาทั้งหลาย ปจฺจูเสว คเต กาเล ใกล้รุ่ง ทรงทอดพระเนตรดูสัตว์ที่ ภพฺพาภพฺเพ วิโลเกนํ ควรโปรดและไม่ควรโปรด เอเต ปญฺจวิเธ กิจฺเจ พระมุนีผู้นี้ประเสริฐ ทรงยังกิจวัตรทั้ง 5 วิโสเธติ มุนิปุงฺคโว ประการให้หมดจดอย่างนี้ จะเห็นว่าทรงมีเวลาพักผ่อนน้อยมาก ตลอดระยะเวลา 45 ปี ทรงอนุเคราะห์สัตว์โลกโดยมิได้ทรงคำนึงถึงความลำบากพระวรกาย ทั้งๆ ที่พระสุขภาพไม่ค่อยดี (ทรงมีโรค "ปักขันทิกาพาธ" ประจำอันเป็นผลจากการทรงทรมานกายก่อนตรัสรู้) สังเกตว่า เวลาเทวดาหรือเทวบุตรมาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า จะไม่นั่งจะยืน ณ ที่ข้างหนึ่ง ทูลถามปัญหาเสร็จแล้วก็อันตรธานไป พระอรรถกถาจารย์ให้เหตุผลว่า โดยปกติเทวดาไม่อยากเข้าใกล้มนุษย์ เพราะมนุษย์มีกลิ่นเหม็น (มนุษย์ขี้เหม็น) ที่มาเฝ้าพระพุทธเจ้าเพราะกลิ่นศีลของพระองค์ และอยากทราบข้อธรรมจึงมา เทวดามี 3 ประเภท (เทวดาโดยสมมติ เทวดาโดยกำเนิด เทวดาโดยความบริสุทธิ์ พวกที่มาเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ท่านว่าได้แก่เทวดาพวกที่ 2 คืออุปปัติเทพ เวลาเทวดาพวกนี้มา จะทำให้มีแสงสว่างปรากฏทั่วทั้งบริเวณด้วยรัศมี บางคนตีความว่า เทวดา ก็คือพระราชามหากษัตริย์ ที่หาเวลาว่างจากราชกิจตอนกลางคืนมา ปรึกษาหารือกับพระพุทธองค์ แสงสว่างที่ว่านั้นคือคบเพลิงชูสว่างไสวเวลาเสด็จ ความจริงไม่ต้องตีความก็ได้ พระพุทธศาสนารับรองว่ามีเทวดาจริงอยู่แล้ว 3.3 ข้อที่น่าสังเกตระหว่างภาษิตของเทวดา และพระพุทธองค์ คือ ทรรศนะของเทวดา หรือเทวบุตร ส่วนมากจะเป็น "โลกียะ" คือมีความคิดเห็นหรือค่านิยมที่สามัญปุถุชนเขาคิดหรือมีกัน เช่น เห็นว่าคนสำคัญที่มีสมบัติพัสถาน มีมากก็มีความสุข ความเพลิดเพลิน ส่วนพระพุทธองค์ทรงมองแบบ "อริยะ" มองตามภาพความเป็นจริง ว่าคนเรายิ่งมีมากยิ่งทุกข์มาก เพราะสมบัติพัสถานเป็นเหตุ ให้ตนยึดมั่นถือมั่น เพราะฉะนั้นภาษิตของพระพุทธองค์ จึงมักจะมีนัยตรงข้ามจากภาษิตของเทวดา แต่มีบางครั้งเหมือนกัน เทวดาก็ "คิดลึก" เข้าใจลึก เช่น ข้อ 19, 130, 134 (ไม่ได้รวมไว้ในที่นี้) เป็นต้น บางครั้งถามปริศนาธรรมที่ลึกซึ้งเช่นข้อ 45 "ภิกษุท่านไม่กินแล้วขอ กินแล้วไม่ขอ ท่านจงกินให้อิ่มแล้วค่อนขอเถิด อย่าให้เวลาผ่านไปเปล่า" ในที่นี้เทวดาเธอหมายความว่า "ทำไมไม่บริโภคกามให้อิ่มเสียก่อน ค่อยออกบวชถือเพศบรรพชิตเที่ยวภิกขาจาร" บังเอิญพระสมิทธิผู้ที่เทวดาถาม เข้าใจความหมายของเธอ จึงได้โต้กลับมาอย่างเฉียบแหลมเช่นกัน 3.4 ในอรรถกถาชื่อปปัญจสูทนี กล่าวว่าคนถามปัญหามีอยู่ 5 ประเภท คือ 1) ถามเพื่อต้องทราบในสิ่งที่ตนไม่ทราบ 2) ถามเพื่อเทียบเคียงกับความรู้ที่ตนมีว่าตรงกันหรือไม่ 3) ถามเพื่อแก้ข้อสงสัยของตน 4) ถามเพื่อขออนุมัติหรือคำรับรองยืนยันจากผู้ถูกถาม 5) ถามเพื่อทดสอบดูว่าเข้าใจไหม ถ้าไม่เข้าใจจะบอกให้ เทวดาที่ถามพระพุทธองค์ ส่วนมากก็ใช้คำถาม 4 ประเภทข้างต้น ไม่ปรากฏว่าจะมีใครใช้ประเภทสุดท้าย 3.5 อินเดียสมัยพุทธกาล มีการปกครอง 2 ระบบ คือ "ราชาธิปไตย" กับอีกระบบที่เรียกว่า "สามัคคีธรรม" มีมหาราชที่อุปถัมภ์พระพุทธศาสนา 2 พระองค์ คือ พระเจ้าพิมพิสาร กับพระเจ้าปเสนทิโกศล เรื่องราวของมหาราชองค์หลังมีมากกว่า จนรวมได้สังยุตต์หนึ่ง (เพราะพระเจ้าพิมพิสารด่วนสวรรคตไปก่อน) พระเจ้าปเสนทิโกศลเป็นผู้ปกครองของพวกศากยะราชสกุลวงศ์ของพระพุทธเจ้าด้วย การที่พระเจ้าปเสนทิโกศลมาเคารพนับถือพระพุทธองค์ นอกจากเพื่อผลทางการเมือง (แข่งบารมีกับพระเจ้าพิมพิสาร) แล้ว ส่งผลทางอ้อมทำให้ผู้นำรัฐน้อยใหญ่ หันมาให้ความสำคัญและอุปถัมภ์พระพุทธศาสนาด้วย ตอนหลังกษัตริย์ทั้งสองเจริญสัมพันธไมตรีกัน อภิเษกสมรสกับพระขนิษฐาของกันและกัน พระขนิษฐาของพระเจ้าปเสนทิโกศล คือ โกศลเทวี พระราชมารดาของพระเจ้าอชาตศัตรู พระเจ้าปเสนทิโกศลเป็นตัวอย่างของพระมหากษัตริย์ ผู้อุปถัมภ์พระพุทธศาสนาอย่างดีพระองค์หนึ่ง ทรงเอาใจใส่ดูแลความเป็นอยู่ของพระองค์และเสด็จเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ทูลขอคำแนะนำในเรื่องต่างๆ อยู่เสมอ พระราชามีมเหสีที่เป็นพุทธสาวิกา และมีความฉลาดเป็นเลิศอีกนางหนึ่ง ชื่อมัลลิกา พระนางมัลลิกาเป็นผู้ถวายคำแนะนำให้พระราชาเลิกการทำบูชายัญ (ที่มีการฆ่าอย่างใหญ่หลวง) ให้หันมาบำเพ็ญ "อสทิสทาน" แทน (เรื่องราวของพระมหากษัตริย์องค์นี้มีกล่าวไว้ในพระสูตรหลายแห่ง) 3.6 ข้อความในชฏิลสูตร ให้สติว่า การจะรู้ว่าใครบรรลุธรรมขั้นไหน ผู้นั้นจะต้องบรรลุธรรมขั้นนั้น หรือสูงกว่านั้น วิสัยปุถุชนผู้มีกิเลส หมกมุ่นในกามารมณ์ จะวินิจฉัยว่าใครบรรลุธรรมขั้นนั้นขั้นนี้ ย่อมเป็นไปไม่ได้ หรือใครจะอวดว่า ตนบรรลุขั้นนั้นขั้นนี้ ก็ผิดความจริงอีกเพราะ "ผู้บรรลุธรรมย่อมไม่บอกใคร และผู้ที่บอก คนนั้นไม่ได้บรรลุ" ต่อจากคำถามของนัก "อรหันต์นิยม" ที่มักถามอยู่เสมอว่า เดี๋ยวนี้ยังมีอรหันต์หรือไม่ มีพุทธวจนะให้หลักการกว้างๆ ว่า "ตราบใดที่ยังมีผู้อยู่โดยชอบ (ปฏิบัติตามอริยมรรค) ตราบนั้นโลกย่อมไม่ว่างจากอรหันต์ทั้งหลาย" เพราะฉะนั้นคำถามมิใช่อยู่ที่ว่ามีอรหันต์หรือไม่ แต่ควรจะอยู่ที่มีผู้ปฏิบัติตามหลักอริยมรรคจริงๆ หรือเปล่า จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:45:34 ]

ความคิดเห็นที่ 27 3.7 ความคิดว่า พระราหูอมจันทร์ อมอาทิตย์ เกิดขึ้นเพราะคนสมัยก่อนไม่มีความรู้เรื่องดาราศาสตร์ พระสูตรสองสูตรนี้มีเนื้อหาสอดคล้องกันกับความรู้ความเข้าใจของคนสมัยก่อนโน้น เป็นความรู้ที่ไม่เป็นวิทยาศาสตร์ บางท่านจึงตั้งข้อสังเกตว่า สองสูตรนี้แปลกปลอมเข้ามา (ที่น่าสังเกตคือ เป็นสูตร "บอกเล่า" มิใช่เป็นพุทธดำรัสของพระพุทธเจ้า) แต่ในอรรถกถาท่านแก้ว่า พระจันทร์ และพระอาทิตย์ที่กล่าวถึงนี้ เป็นเทพบุตรชื่อนี้ มิใช่เป็นดวงจันทร์ หรือดวงอาทิตย์ จันทิมเทพบุตร และสุริยเทพบุตร เป็นเทพชั้นเดียวกับราหู คือเป็นพวกเดียวกับอสูรเวปจิตติ ในมหาสมยสูตรบอกว่า เทพทั้งสองนี้เป็นโสดาบัน เมื่อยอมรับสถานภาพของเทวดา เทวบุตรได้ เรื่องจันทิมเทวบุตร สุริยเทวบุตรก็ไม่น่ามีปัญหาว่ามีจริงหรือไม่ เป็นไปได้หรือไม่ อย่างไรก็ตาม สาระที่ควรคำนึงในสูตรนี้อยู่ที่ "พุทธคุณ" หรือ "พุทธานุภาพ" อำนาจพุทธคุณย่อมขจัดอันตรายต่างๆ ได้แน่นอน ในธชัคคสูตร ก็มีเนื้อหาสาระดุจเดียวกัน 3.8 มารมี 5 ประการ คือ - กิเลสมาร คือ กิเลสน้อยใหญ่ - ขันธมาร ได้แก่ ขันธ์ 5 บางครั้งบางคราวทำความลำบากให้ได้ - อภิสังขารมาร คือ บาป บุญและอรูปฌาน เป็นต้น เป็นมารในระดับแตกต่างกัน - เทวปุตตมาร คือ เทวดาอันธพาล ประเภทอิจฉาคอยทำลายหรือขัดขวางความดีของคนอื่น - มัจจุมาร คือ ความตาย โดยเฉพาะความตายที่ตัดรอนขณะทำความดีอยู่ มารในสังยุตต์นี้ มีทางเป็นไปได้ทั้งกิเลสมาร และเทวบุตรมาร บางครั้งก็น่าจะเป็นเพียงความรู้สึกฝ่ายต่ำ ที่เกิดขึ้นในใจชั่ววูบของพระสาวกผู้กำลังบำเพ็ญคนเดียวในป่า พอรู้ตัวเกิดสติขึ้นมา ความรู้สึกนั้นก็หายไป เท่ากับมารหายไปทันใด ที่ว่ามารมาเร็วไปเร็วก็เพราะเหตุนี้ แต่บางครั้งก็น่าจะเป็นเทวบุตรมาร หรือเทวดาเกเรมาแกล้งจริง ในพระพุทธประวัติมี "มารผจญ" มารที่มาผจญมิใช่มารชั้นปลายแถว แต่เป็นพญามารชื่อ "วสวัตตี" ตามรังควานพระองค์มาถึง 7 ปี (ตโปกัมมสูตร) สมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ท่านทรงตีความว่า ได้แก่ อกุศลมูล 3 นั่นเอง ส่วนธิดามาร 3 ที่มาช่วยพญามาร เทียบได้กับกิเลสชั้นปลายแถว แต่สมเด็จฯ ท่านก็ทรงลังเลอยู่เหมือนกัน เพราะถ้าเป็นกิเลสจริง ทำไมธิดามายั่วพระพุทธเจ้าหลังจากตรัสรู้ ซึ่งไม่น่าเป็นได้ ส่วนทางพุทธทาสว่า ธิดามารนั้นเป็นความคิดคำนึงย้อนหลังถึงความร้ายกาจของกิเลส ว่าร้ายแค่ไหน ซึ่งเกิดขึ้นแก่พระพุทธเจ้าหลังตรัสรู้ (เรื่องมารผจญอ่าน "กองทัพมารหรือกองทัพงู" ในชุด "บัวบานกลางเปลวเพลิง" ของผู้บรรยายประกอบ) 3.9 เรื่องพรหมอัญเชิญแสดงธรรม นั้น ถ้าไม่ถือตามตัวอักษร ก็อาจตีความในแง่สัญลักษณ์ว่า "พรหม" หมายถึง พระมหากรุณาของพระพุทธองค์ ชั้นแรกทรงเห็นว่าธรรมที่ทรงบรรลุซึ้งเกินไป เกรงจะไม่มีใครเข้าใจ จึงทรงดำริไม่สอนใคร แต่เพราะพระมหากรุณาต่อสรรพสัตว์ทำให้พระองค์ทรงนิ่งอยู่ไม่ได้ต้องตัดสินพระทัยเสด็จไปสอน น่าสังเกตคำย่า "อตกฺกาวจโร" (ตรรกะหยั่งไม่ถึง รู้ไม่ได้ด้วยการใช้ตรรกะ) คือการหาเหตุผลทางด้านตรรกศาสตร์ เพราะพระธรรมของพระองค์มิใช่ต้องมานั่งคิดหาความสมเหตุสมผลใดๆ เป็นเรื่องที่ต้องลงมือปฏิบัติจนเห็นผลด้วยตนเอง ดังในเกสปุตติยสูตร (กาลามสูตร) ก็ห้ามชื่อตรรกะ แปลกันว่า "อย่าเชื่อด้วยการเดา" นั้นไม่น่าจะตรง 3.10 อักโกสูตร เป็นตัวอย่างของการวางตนเมื่อถูกคนอื่นด่าหรือว่าร้าย ดังทรงแสดงไว้หลายอย่าง (เช่น ในโอวาทปาติโมกข์ ตรัสสอนให้อดทน เผยแผ่พระศาสนาโดยสันติวิธี ในกกจูปมสูตรสอนมิให้โกรธแม้กระทั่งผู้ที่เอาเลื่อยมาเลื่อยอวัยวะร่างกาย) ขณะเดียวกันก็แสดงปฏิภาณของพระพุทธเจ้าด้วย จนผู้ที่ด่าสงบสติอารมณ์และเปลี่ยนใจมานับถือในที่สุด ในอรรถกถาธรรมบท เมื่อพระอานนท์มากราบทูลให้หนีพวกอันธพาลที่ตามด่า พระองค์ตรัสว่าถึงหนีไปไหนก็ไม่พ้นคนด่า "เรื่องเกิดที่ไหนย่อมดับที่นั่น" หมายความว่า การแก้ปัญหาต้องแก้ที่ตัวปัญหา พระพุทธวจนะ เกี่ยวกับเรื่องนี้ น่าศึกษายิ่ง อหํ นาโคว สงฺคาเม เราจักอดทนต่อคำเสียดสีของคนอื่น จาปาโต ปติตํ สรํ เหมือนพญาคชสารในสนามรบ อติวากฺยํ ติติกฺขิสฺสํ ทนลูกศรที่ปล่อยจากคันธนู ทุสฺสีโล หิ พหุชฺชโน เพราะคนโดยมากมีสันดานชั่ว (พุทธวจนะธรรมบท เสฐียรพงษ์ วรรณปก แปล) 3.11 กัสสปโคตตสูตร ให้สติเกี่ยวกับการสอนธรรมะแก่ประชาชน ผู้สอนต้องคำนึงถึงความพร้อมของผู้ฟังและเงื่อนไขข้อขัดข้องอย่างอื่นด้วย มิใช่ว่ามีหน้าที่สอนก็สอน ไม่คำนึงถึงกาลเทศะ ในเรื่องนี้พระไปสอนนายพรานล่าเนื้อมิให้ฆ่าสัตว์ เท่ากับให้เขา "เลิก" อาชีพทันที ซึ่งเป็นไปได้ยาก ควรหาวิธีค่อยเป็นค่อยไป คำเตือนของเทวดาแหลมคม น่าคิดมาก มีผู้เล่าว่าสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ ทรงตำหนิพระที่ไปเทศน์ด่าชาวประมงเรื่อง ปาณาติบาตเลยทีเดียว "มิใช่ธรรมะไม่ดี แต่การจะให้ธรรมะต้องรู้กาลควรไม่ควร" ถ้าศึกษากลวิธีในการสอนของพระพุทธเจ้า จะได้ข้อคิดมากมาย เกี่ยวกับเรื่องนี้ (อ่านพุทธวิธีสอนจากพระไตรปิฎก ของผู้บรรยาย) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:46:16 ]

ความคิดเห็นที่ 28 3.12  การพัฒนาการของชีวิต ที่ตรัสว่าในอินทกสูตร เป็นเรื่องน่าสนใจ แพทย์ปัจจุบันยืนยันว่าตรงตามนั้นทุกประการ บางคนสงสัยว่าพระพุทธเจ้าทรงทราบได้อย่างไร หากเรานึกถึงการตรัสรู้ของพระองค์ จนทำให้พระองค์ได้พระนามว่า โลกวิทู และสัพพัญญู เราก็ไม่น่าจะสงสัยอะไร เพราะเรื่องนามธรรมลึกซึ้งกว่านี้หลายร้อยหลายพันเท่า พระองค์ยังตรัสรู้ได้ "สิ่งที่ตถาคตรู้นั้นมากดังใบไม้ในป่า แต่ที่รู้แล้วนำมาสอนพวกเธอมีนิดเดียวดังใบไม้ในกำมือ" (สีสปาสูตร สังยุตตนิกาย) ในมหาตัณหาสังยสูตร บอกจุดกำเนิดชีวิตไว้ว่า จะต้องประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 คือ - มารดาบิดาร่วมกัน - มารดามีไข่สุกพร้อมที่จะผสม - คันธัพพะปรากฏ "คันธัพพะ" มีปัจจัยหรือองค์ประกอบ 3 คือ กรรม ที่สัตว์ทำไว้เปรียบเสมือนที่นา วิญญาณเปรียบเสมือนเมล็ดพืช ตัณหา เปรียบเสมือนยางเหนียวในพืช สรุปแล้วคนจะเกิดได้ ต้องประกอบด้วยองค์ประกอบทั้งภายนอกและภายใน (ทั้งรูปธรรมและนามธรรม) นักวิชาการสมัยใหม่พูดถึงแต่ในแง่รูปธรรมอย่างเดียว ลักษณะพัฒนาการในขั้นตอนต่างๆ ท่านอธิบายดังนี้ กลละ มีลักษณะใสสะอาดเหมือนหยาดน้ำมันงา มองด้วยตาเปล่าไม่เห็น เพราะเล็กมาก ท่านว่าเปรียบเสมือนเอาขนจามรีจุ่มน้ำมันใสแล้วสลัด 7 ครั้ง ที่เหลืออยู่บนปลายขนจามรีนั้นแลเท่ากับขนาดกลละ อัพพุทะ - เมื่อผ่านไปอีก 7 วัน จะมีการเปลี่ยนแปลงคือสีข้นขึ้น เปสิ - ผ่านไปอีก 7 วัน สีจะแดงเรื่อเหมือนน้ำล้างเนื้อ ฆนะ - ผ่านไปอีก 7 วัน จะจับเป็นก้อน ปสาขา ผ่านไปอีก 7 วัน จะมีปุ่มใหญ่งอกออกมา 5 ปุ่ม (ปัญจสาขา) ที่จะกลายเป็นศีรษะ แขน 2 ขา 2 ต่อจากนั้นก็จะงอกเป็นศีรษะ แขน ขา ในระยะนี้ก็อาศัยอาหารผ่านรกจากมารดาเจริญเติบโตตามลำดับ พอถ้วนทศมาสก็คลอดออกมา 3.13 ปฏิจจสมุปบาท เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าอิทัปปัจจยตา, ปัจจยากร (ชื่อหลังส่วนมากใช้ในอรรกถา ทรงแสดงสั้นๆ ว่า "เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้ก็มี เพราะสิ่งนี้เกิด สิ่งนี้จึงเกิด เมื่อสิ่งนี้ไม่มีสิ่งนี้ก็ไม่มี พระสิ่งนี้ดับ" แสดงจากหัวข้อรายละเอียดเป็น 12 ข้อ ดังที่ทราบกันอยู่แล้ว และทั้ง 12 ข้อนั้นมิได้หมายความว่า จะทรงยกมาแสดงครบชุดทุกครั้ง บางครั้งก็จับเอาใดองค์หนึ่งมาตรงกลางแล้วย้อนทวนจนถึงต้นสาย(อวิชชา) หรือสาวไปจนเจอปลายเหตุ(ชรามรณะ) ก็มี ส่วนมากในแง่ปฏิบัติมักทรงเริ่มต้นที่ "ผัสสะ" เพราะผัสสะเป็นประตูเปิดรับรู้โลกภายนอก การอธิบายปฏิจจสมุปบาท นักศึกษาไม่ควรจับแนวใดแนวหนึ่งเฉพาะ เพราะมีทั้งอธิบายแบบ "ข้ามภพชาติหน้า" และแบบชั่วชีวิตเดียว สำหรับสูตรแรก ที่เอ่ยถึงปฏิจจสมุปบาท คือมหานิทานสูตร ทีฆนิกาย(พระไตรปิฎกเล่มที่ 10 ให้คำจำกัดความว่า "ชาติ" "ภพ" โดยไม่ต้องตีความดังนี้ - :-)ยถึง เกิดเป็นเทพ เป็นคนธรรพ์ เป็นยักษ์ เป็นสัตว์สี่เท้า เป็นสัตว์ปีก เป็นสัตว์เลื้อยคลาน - ภพ หมายถึง กามภพ รูปภพ อรูปภพ ส่วนในวิภังคสูตร นี้ ให้จำกัดความไว้ครบชุด ขอยกมาดังนี้ - ชรา คือ ความแก่ ภาวะความแก่ ฟันหลุด ผมหงอก หนังเป็นเกลียว ความเสื่อมอายุ ความแก่หง่อมแห่งอินทรีย์ ในหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ - มรณะ คือ ความเคลื่อน ภาวะความเคลื่อน ความทำลาย ความอันตรธาน ความตาย กาลกิริยา ความแตกแห่งขันธ์ ความทอดทิ้งซากศพ ความขาดแห่งชีวิตินทรีย์ จากหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ - ชาติ คือ ความเกิด ความบังเกิด ความหยั่งลงเกิด เกิดจำเพาะ ความปรากฏแห่งขันธ์ ทังหลาย ความได้อายตนะครบถ้วนในหมู่สัตว์นั้นๆ ของเหล่าสัตว์นั้นๆ (โปรดดูที่อื่นอีก คือ มหาสติปัฏฐานสูตร เล่ม 10 ข้อ 194 ด้วย) ในพระไตรปิฎกเล่ม 16 ข้อ 146 ข้อ 216 ข้อ 107 เล่ม 17 ข้อ 17 มีข้อความส่อให้เห็นว่าปฏิจจสมุปบาทเป็นเรื่องของปัจจุบัน 3.14 เรื่องพระวักกลิ ในอรรถกถาธรรมบท ต่างจากพระสูตรในรายละเอียด คือ กล่าวว่าพระวักกลิติดใจในรูปโฉมของพระองค์ถึงกับตามไปเฝ้าดู จนพระองค์ตรัสขับไล่ เธอน้อยใจจะไปกระโดดเขาตาย พระองค์เสด็จไปช่วยไว้ทัน ในพระสูตรว่าเธอป่วยหนัก ท้ายที่สุดฆ่าตัวตาย พระพุทธองค์ตรัสว่าเธอ ปรินิพพาน(ตายพร้อมกับบรรลุอรหัต) ในอังคุตตรนิกายเรียกชื่อพระอริยบุคคลประเภทนี้ว่า "สมสีสี" มีอีกหลายรูปที่ตายทำนองนี้เช่น พระโคธิกะ แก้ไขเมื่อ 09 ม.ค. 52 14:54:26 จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:53:15 ]

ความคิดเห็นที่ 30 เอตทัคคะฝ่ายภิกษุณี 1. นางปชาบดีโคตมี เลิศในทางรู้ราตรี หรือมีประสบการณ์มาก 2. นางเขมา เลิศในทางมีปัญญามาก 3. นางอุบลวรรณา เลิศในทางมีฤทธิ์ 4. นางปฏาจารา เลิศในทางทรงจำพระวินัย 5. นางธัมมทินนา เลิศในทางแสดงธรรม 6. นางนันทา เลิศในทางเข้าฌาน 7. นางโสณา เลิศในทางปรารภความเพียร 8. นางสกุลา เลิศในทางมีตาทิพย์ 9. นางกุณฑลเกสา เลิศในทางตรัสรู้เร็ว 10. นางภัททกาปิลานี เลิศในทางระลึกชาติได้ 11. นางภัททากัจจานา (ยโสธรา) เลิศในทางบรรลุมหาอภิญญา 12. นางกีสาโคตมี เลิศในทางทรงจีวรสีหม่น 13. นางสิคาลมาตา เลิศในทางน้อมไปด้วยความเชื่อ (สัทธาธิมุต) เอตทัคคะฝ่ายอุบาสก 1. ตปุสสะ และภัลลิกะ เลิศในทางถึงสรณะ (สอง) เป็นคนแรก 2. อนาถปิณฑิกะเศรษฐี เลิศในทางถวายทาน 3. จิตตะคฤหบดี เลิศในทางเป็นพระธรรมกถึก 4. หัตถกะอาฬวกะ เลิศในทางสงเคราะห์บริษัทด้วยปัจจัย 4 5. มหานามะศากยะ เลิศในทางถวายของประณีต 6. อุคคะคฤหบดี เลิศในทางถวายของที่ชอบใจ 7. อุคตะคฤหบดี เลิศในทางอุปัฏฐากพระสงฆ์ 8. สูระอัมพัฏฐะ เลิศในทางมีความเลื่อมใสไม่หวั่นไหว 9. ชีวกโกมารภัจจ์ เลิศในทางเลื่อมใสในบุคคล (เลื่อมใสในคนที่ดีงาม) 10. นกุลปิตาคฤหบดี เลิศในทางคุ้นเคยกับพระพุทธเจ้า เอตทัคตะฝ่ายอุบาสิกา 1. นางวิสาขา มิคารมาตา เลิศในทางถวายทาน 2. นางขุชุตตรา เลิศในทางสดับตรับฟังมาก 3. นางสามาวดี เลิศในทางอยู่ด้วยเมตตา 4. นางอุตตรา นันทมาตา เลิศในทางเข้าฌาน 5. นางสุปปวาสา โกลิยธิดา เลิศในทางถวายของประณีต 6. นางสุปปิยาอุบาสิกา เลิศในทางพยาบาลคนไข้ 7. นางนกุลมาตา คหปตานี เลิศในทางมีความคุ้นเคยกับพระพุทธเจ้า 8. นางกาติยานี เลิศในทางมีความเลื่อมใสไม่หวั่นไหว 9. นางกาลีอุบาสิกา เลิศในทางเลื่อมใสเพราะฟังจากผู้อื่น 10. นางสุชาดา เสนียธิดา เลิศในทางถึงสรณะเป็นคนแรก 2.2 ทุกนิบาต ประชุมข้อธรรม 2 อย่าง โดยนัยต่างๆ ขอนำลงมาไว้เพื่อประโยชน์แก่การศึกษาดังต่อไปนี้ (1) ความเพียรที่ให้สำเร็จผลได้ยาก 2 อย่าง 1. ความเพียรของคฤหัสถ์เพื่อให้ได้ปัจจัย 4 2. ความเพียรของบรรพชิตเพื่อละกิเลสทั้งปวง (2) สิ่งที่ทำให้เดือดร้อน 2 อย่าง คือ 1. กายทุจริต วจีทุจริต มโนทุจริต ที่กระทำไว้ 2. กายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต ที่มิได้กระทำไว้ (3) ธรรมที่ทรงบัญญัติ ไว้เพื่อบรรลุผลที่ต้องการ 2 ประการ 1. ความไม่พอใจใน (การทำ) ความดี (อสนฺตุฏฺฐิตา กุสเลสุ ธมฺเมสุ) 2. ความพากเพียรไม่หยุด (อปฺปฏิวาณิตา ปธานสฺมึ) (4) ธรรมคุ้มครองโลก 2 อย่าง 1. ความละอายใจในการทำบาป (หิริ) 2. ความเกรงกลัวผลของการทำชั่ว (โอตตัปปะ) (5) พลัง 2 อย่าง 1. พลังคือการพิจารณา (ปฏิสังขานพละ) 2. พลังคือการฝึกฝนตน (ภาวนาพละ) (6) เหตุที่ทำให้พระสัทธรรม (พระศาสนา) เสื่อม 2 อย่าง 1. ยกบทพยัญชนะผิด 2. อธิบายความหมายผิด (7) คนพาล 2 จำพวก 1. ทำผิดแล้วไม่รู้ว่าตนผิด 2. เวลาคนอื่นทำผิดแล้วขอขมา ไม่รับขมา (8) คนกล่าวตู่พระตถาคต 2 ประเภท 1. ทำคิดชั่วร้าย (จ้องหาทางจะทำลาย) 2. คนที่ศรัทธาเลื่อมใส แต่ถือเอาผิด (เรียนผิด ปฏิบัติผิด) (9) ภูมิของคนดี 2 อย่าง 1. รู้บุญคุณผู้อื่น (กตัญญุตา) 2. ตอบแทนคุณผู้อื่น (กตเวทิตา) (10) คน 2 จำพวก วิวาทด้วยสาเหตุต่างกัน 1. คฤหัสถ์วิวาทกันเพราะเรื่องกาม 2. บรรพชิตวิวาทกันเพราะเรื่องทิฐิ (ความเห็น) (11) บริษัท 2 นัยที่ 1 บริษัทตื้น กับ บริษัทลึก นัยที่ 2 บริษัทกาก กับ บริษัทหัวกะทิ นัยที่ 3 บริษัทที่แนะนำได้ยาก กับ บริษัทที่แนะนำไม่ยาก จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:55:38 ]

ความคิดเห็นที่ 31 (12) สุข 3 อย่าง นัยที่ 1 สุขของคฤหัสถ์ (คิหสุข) กับสุขของบรรพชิต (ปัพพัชชาสุข) นัยที่ 2 สุขในกาม (กามสุข) กับ สุขในการออกจากกาม (เนกขัมมสุข) นัยที่ 3 สุขทางกาย (กายสุข) กับ สุขทางใจ (เจตสิกสุข) (13) คนพาล 2 อย่าง 1. ผู้นำภาระที่ยังไม่มาถึง 2. ผู้ไม่นำภาระที่มาถึงแล้ว (14) บุคคลหาได้ยาก 2 จำพวก นัยที่ 1 ผู้ทำอุปการะก่อน (บุพพการี) กับ ผู้รู้คุณแล้วตอบแทน (กตัญญูกตเวที) นัยที่ 2 ผู้อิ่มแล้ว (ติตฺโต) กับ ผู้ยังคนอื่นให้อิ่มด้วย (ตปฺเปตา) 2.3 ติกนิบาต ประชุมข้อธรรม 3 อย่าง ขอยกมาเป็นตัวอย่างดังนี้ (1) ลักษณะคนพาล 3 อย่าง นัยที่ 1 คิดชั่ว, พูดชั่ว, ทำชั่ว นัยที่ 2 ตั้งคำถามโดยไม่แยบคาย, แก้ปัญหาโดยไม่แยบคาย, ไม่อนุโมทนาปัญหาที่เขาแก้แล้ว (2) คุณสมบัติของพ่อค้าที่ดี 1. ตาดี (จกฺขุมา) 2. ฉลาด (วิธูโร) 3. รู้จักคนกว้างขวาง (นิสฺสยสมฺปนฺโน) (3) บุคคล 3 จำพวก นัยที่ 1 คนมีใจเป็นแผล, คนมีใจเหมือนสายฟ้า, คนมีใจเหมือนเพชร นัยที่ 2 คนไม่ควรคบไม่ควรเข้าใกล้, คนควรคบ ควรเข้าใกล้, คนควรเข้าใกล้ ควรคบ ควรสักการะ นัยที่ 3 คนปากเหม็น (คูถภาณี), คนปากหอม (ปุปฺผภาณี), คนปากหวาน (มธุรภาณี) นัยที่ 4 คนตาบอด (อนฺโธ), คนตาเดียว (เอกจกฺขุ), คนสองตา (ทฺวิจกฺขุ) นัยที่ 5 คนปัญญาคว่ำ, คนปัญญาเหมือนชายพก, คนปัญญามาก (4) บิดามารดามี 3 ฐานะ 1. เป็นพรหมของบุตร 2. เป็นบูรพาจารย์ของบุตร 3. เป็นอาหุไนยบุคคล หรือเป็นอรหันต์ของบุตร (5) กิเลสมีโทษต่างกัน 3 อย่าง 1. ราคะมีโทษน้อย คลายช้า 2. โทสะมีโทษน้อย คลายเร็ว 3. โมหะมีโทษมาก คลายช้า (6) หน้าที่รีบด่วนของภิกษุเทียบหน้าที่ของชาวนา 3 อย่าง 1. สมาทานในอธิสีลสิกขา เทียบกับชาวนาปราบพื้นนาให้เรียบ 2. สมาทานในอธิจิตตสิกขา เทียบกับชาวนาหว่านพืช 3. สมาทานในอธิปัญญาสิกขา เทียบกับชาวนาไขน้ำออกเมื่อน้ำมากเกิน, สูบน้ำเข้าเมื่อน้ำมีน้อยเกิน (7) คุณสมบัติของภิกษุเปรียบด้วยม้าอาชาไนย 3 อย่าง 1. มีศีล เปรียบเหมือนม้ามีสีงาม 2. พากเพียรสม่ำเสมอ เปรียบเหมือนม้ากำลังดี 3. รู้อริยสัจ เปรียบเหมือนม้ามีฝีเท้าเร็ว (8) ภิกษุเปรียบเหมือนผ้า 3 ชนิด 1. ทุศีล มีธรรมทราม เปรียบเหมือนผ้าสีไม่งาม 2. ให้ทุกข์แก่คนอื่น เปรียบเหมือนผ้าเนื้อหยาบ 3. ทำไทยทานของทายกให้มีอานิสงส์น้อย เปรียบเหมือนผ้าราคาต่ำ (9) ไม่มีความอิ่มใน 3 อย่าง 1. ไม่อิ่มในการนอน 2. ไม่อิ่มในการดื่มสุราเมรัย 3. ไม่อิ่มในการเสพเมถุนธรรม (10) เทคนิคการแสดงธรรมของพระพุทธเจ้า 3 อย่าง 1. ทรงแสดงเพื่อให้ผู้ฟังรู้เห็นในสิ่งที่ควรเห็น (อภิญฺญาย) 2. ทรงแสดงธรรมมีเหตุมีผลที่อาจตรองตามให้เห็นจริงได้ (สนิทานํ) 3. ทรงแสดงธรรมมีปาฏิหาริย์ คือ ปฏิบัติตามได้รับผลจริง (สปฺปาฏิหาริยํ) (11) บุคคล 3 จำพวก 1. บุคคลเปรียบด้วยรอยขีดในศิลา 2. บุคคลเปรียบด้วยรอยขีดบนแผ่นดิน 3. บุคคลเปรียบด้วยรอยขีดในน้ำ (12) คุณสมบัติของพระเปรียบนักรบ 3 ประการ 1. กำหนดรู้ขันธ์ 5 ดุจนักรบที่ยิงได้ไกล (ทูเร ปาตี) 2. รู้แจ้งอริยสัจ ดุจนักรบยิงได้เร็วและแม่นยำ (อกฺขณเวธี) 3. ทำลายอวิชชา ดุจนักรบทำลายข้าศึกมากมายด้วยกำลังพลน้อย (มหโต กายสฺส ปทาเลตา) (13) คุณสมบัติของมิตร 3 ประการ 1. ให้สิ่งที่ให้ได้ยาก 2. ทำสิ่งที่ทำได้ยาก 3. อดทนสิ่งที่ทำได้ยาก (14) คุณสมบัติของภิกษุดี เปรียบม้าดี 3 ชนิด 1. รู้อริยสัจ เวลาถูกถามปัญหาในอภิธรรม อภิวินัย ตอบตะกุกตะกัก ไม่มีลาภปัจจัย เปรียบเหมือนม้าฝีเท้าดี สีไม่สวย สูงไม่ได้สัดส่วน 2. รู้อริยสัจ ถูกถามปัญหาตอบได้ แต่ไม่มีลาภปัจจัย เปรียบเหมือนม้าฝีเท้าดี สีสวยแต่สูงไม่ได้สัดส่วน 3. รู้อริยสัจ ถูกถามปัญหาตอบได้ และมีลาภสักการะ เปรียบเหมือนม้าฝีเท้าดี สีสวย และสูงได้สัดส่วน (15) ปฏิปทา 3 ทาง 1. ปฏิปทาหมกมุ่นในกาม 2. ปฏิปทาทรมานตน 3. ปฏิปทาสายกลาง 2.4 จตุกกนิบาต ประชุมข้อธรรม 4 ข้อ ขอยกมาเป็นตัวอย่างดังต่อไปนี้ (1) ผู้ปฏิบัติผิดต่อบุคคล 4 จำพวก 1. ปฏิบัติผิดในมารดา 2. ปฏิบัติผิดในบิดา 3. ปฏิบัติผิดในพระตถาคต 4. ปฏิบัติผิดในพระสาวกของพระพุทธเจ้า (2) บุคคล 4 จำพวก 1. ผู้ไปตามกระแส (อนุโสตคามี) 2. ผู้ทวนกระแส (ปฏิโสตคามี) 3. ผู้ยืนอยู่อย่างมั่นคง (ฐิตตฺโต) 4. ผู้ข้ามได้แล้ว ถึงฝั่งอย่างปลอดภัย (ติณฺโณ ปารคโต) (3) เวสารัชชธรรม (ความองอาจกล้าหาญ) ของพระตถาคต 4 ประการ 1. เมื่อทรงปฏิญาณว่าเป็นพระสัมมาสัมพุทธ ใครๆ ไม่กล้าทักท้วงว่ามิได้เป็นจริง 2. เมื่อทรงปฏิญาณว่าสิ้นอาสวะแล้ว ใครๆ ไม่กล้าทักท้วงว่ายังไม่สิ้น 3. เมื่อบอกว่าสิ่งใดเป็นโทษ ใครๆ ไม่กล้าทักท้วงว่าไม่เป็นโทษจริง 4. เมื่อทรงแสดงว่าสิ่งใดเป็นประโยชน์ใครๆ ไม่กล้าทักท้วงว่าไม่เป็นประโยชน์จริง (4) เป้าหมายของพรหมจรรย์ (การบวช) คืออะไร พระบรมศาสดาตรัสว่า ภิกษุทั้งหลาย พรหมจรรย์นี้เราประพฤติมิใช่เพื่อหลอกลวงคน เพื่อให้คนบ่นเพ้อถึง เพื่ออานิสงส์คือลาภสักการะและชื่อเสียง เพื่อเป็นเจ้าลัทธิเพื่อให้คนรู้จักเรา แต่ที่แท้เรา ประพฤติพรหมจรรย์เพื่อความสำรวมระวัง เพื่อละกิเลสเพื่อคลายกำหนัดยินดี เพื่อดับกิเลสโดยสิ้นเชิง (5) ลักษณะของมหาบุรุษ 4 1. ปฏิบัติเพื่อประโยชน์สุขแก่คนหมู่มาก 2. ให้คนหมู่มากประดิษฐานอยู่ในญาณธรรมอันประเสริฐ คือ กัลยาณธรรมและกุศลธรรม 3. ชำนาญในทางแห่งการตรึก คือ คิดหรือไม่คิดเรื่องใดๆ ได้ตามปรารถนา 4. ได้ฌาน 4 ทำให้แจ้งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติ อันไม่มีอาสวะ (6) พระบรมศาสดาเป็นพุทธะเท่านั้น ไม่เป็นอย่างอื่น พระศาสดาเสด็จพุทธดำเนินทางไกลระหว่างเมืองอุกัฏฐะ กับเมืองเสตัพยะ โทญพราหมณ์เดินตามหลังมา เห็นรอยบาทต้องด้วยมหาปุริสลักษณะ จึงเข้าไปทูลถามว่า "ท่านเป็นเทวดาหรือ" พระพุทธองค์ทรงปฏิเสธ เขาถามต่อว่า เป็นยักษ์หรือ เป็นมนุษย์หรือ พระพุทธองค์ทรงปฏิเสธเมื่อเขาถามว่า "ถ้าอย่างนั้น ท่านเป็นอะไร" "พุทธะ" พระพุทธองค์มีดำรัสตอบ (7) ผู้มีธรรม 4 ประการ ไม่มีทางเสื่อม 1. สมบูรณ์ด้วยศีล 2. สำรวมอินทรีย์ (ระมัดระวังการแสดงออกทางประสาทสัมผัส) 3. รู้จักประมาณในการกิน 4. มีความพากเพียรพยายาม ตื่นอยู่เสมอ (8) การตอบปัญหา 4 อย่าง 1. ตอบยืนยัน, ตอบแง่เดียว (เอกังสพยากรณียะ) 2. แยกประเด็นตอบ (วิภัชชพยากรณียะ) 3. ย้อนถามแล้วจึงตอบ (ปฏิปุจฉาพยากรณียะ) 4. งดตอบ, ตัดประเด็น (ฐปนียะ) (9) โลกในความหมายของพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าตรัสว่า "บุคคลไม่อาจไปให้ถึงที่สุดโลกด้วยการไปธรรมดา แต่เมื่อยังไม่ถึงที่สุดโลกก็จะทำที่สุดทุกข์ไม่ได้ อาวุโส เราบัญญัติโลก การเกิดแห่งโลก ความดับโลก และทางให้ถึงความดับโลก ที่ร่างกาย ยาววาหนาคืบ มีสัญญา มีใจครองนี้" (10) สิ่งไกลกัน 4 อย่าง 1. ฟ้า กับดิน 2. ฝั่งนี้ กับฝั่งโน้น 3. พระอาทิตย์ขึ้น กับพระอาทิตย์ตก 4. ธรรมของสัตบุรุษ กับธรรมของอสัตบุรุษ (11) สิ่งเศร้าหมองของสมณพราหมณ์ 4 ประการ 1. การดื่มสุราเมรัย 2. การเสพเมถุนธรรม 3. การยินดีเงินและทอง 4. การประกอบมิจฉาชีพ (12) การอยู่ร่วมกันแห่งสามีภรรยา 4 ประเภท 1. ศพอยู่ร่วมกับศพ (สามีภรรยาไร้ศีลธรรมทั้งคู่) 2. ศพอยู่ร่วมกับเทพ (สามีไร้ศีลธรรม ภรรยามีศีลธรรม) 3. เทพอยู่ร่วมกับศพ (สามีมีศีลธรรม ภรรยาไร้ศีลธรรม) 4. เทพอยู่ร่วมกับเทพ (สามีมีศีลธรรม ภรรยามีศีลธรรม) (13) คู่สร้างคู่สม มีธรรม 4 ประการ 1. มีศรัทธาสมกัน (สมสทฺธา) 2. มีศีลสมกัน (สมสีลา) 3. มีจาคะสมกัน (สมจาคา) 4. มีปัญญาสมกัน (สมปญฺญา) (14) สุขของคฤหัสถ์ 4 อย่าง 1. สุขเพราะมีทรัพย์ (อตฺถิสุขํ) 2. สุขเพราะได้ใช้สอยทรัพย์ (โภคสุขํ) 3. สุขเพราะไม่มีหนี้ (อนณสุขํ) 4. สุขเพราะทำงานสุจริต ไม่มีโทษ (อนวชฺชสุขํ) (15) สำคัญที่ผู้นำ พระพุทธเจ้าตรัสว่า "เมื่อฝูงโคข้ามาฟาก หากโคจ่าฝูงนำไปคด โคทั้งหลายจะเดินคดตามหากโคจ่าฝูงนำไปตรง โคทั้งหลายก็จะเดินตรงตาม ฉันใด ในหมู่มนุษย์ก็ฉันนั้น ใครที่ได้รับแต่งตั้งให้เป็นใหญ่ ให้เป็นผู้นำ ถ้าคนนั้นไม่ประพฤติธรรม คนทั้งปวงก็จะทำตาม รัฐก็เดือดร้อน ถ้าผู้นำประพฤติธรรม คนทั้งปวงก็ประพฤติธรรมตาม รัฐก็มีแต่ความสุขสมบูรณ์" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:56:39 ]

ความคิดเห็นที่ 33 (10) ธรรม 5 อย่าง ทำให้เสขบุคคลเสื่อม 1. ชอบทำงานก่อสร้าง (กมฺมารามตา) 2. ชอบคุย (ภสฺสารามตา) 3. ชอบนอน (นิทฺทารามตา) 4. ชอบคลุกคลีด้วยหมู่คณะ (สงฺคณิการามตา) 5. ไม่พิจารณาจิตตามที่หลุดพ้นแล้ว (ยถาวิมุตฺตํ จิตฺตํ ปจฺจเวกฺขติ (11) พระพุทธเจ้าทรงแสดงธรรมดุจราชสีห์จับสัตว์ พระพุทธเจ้าตรัสสอนภิกษุทั้งหลายว่า "ราชสีห์เวลาออกหากิน เหลียวดูสี่ทิศบันลือสีหนาทเมื่อจับสัตว์ไม่ว่าใหญ่หรือเล็ก จะจับอย่างแม่นยำ ไม่พลาด ฉันใด ตถาคตก็เช่นเดียวกัน เวลาบันลือสีหนาทคือแสดงธรรม ไม่ว่าแสดงแก่ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ปุถุชน โดยที่สุดแม้คนขอทานหรือพรานนก ก็แสดงโดยเคารพ เพราะตถาคตเป็นผู้หนักในธรรม เคารพในธรรม" (12) ธรรมเป็นเหตุให้อายุสั้น อายุยืน 5 ประการ 1. ไม่ทำความสบายแก่ตนเอง 2. ไม่รู้จักประมาณในสิ่งที่สบาย 3. บริโภคอาหารที่ย่อยยาก 4. เป็นคนทุศีล 5. คบมิตรชั่ว (เหตุทำให้อายุยืนพึงทราบโดยนัยตรงกันข้าม) (13) ทุกข์ของสมณะ 5 ประการ 1. ไม่สันโดษในจีวรตามมีตามได้ 2. ไม่สันโดษด้วยบิณฑบาตตามมีตามได้ 3. ไม่สันโดษด้วยเสนาสนะตามมีตามได้ 4. ไม่สันโดษด้วยคิลานปัจจัยเภสัช (ยารักษาโรค) ตามมีตามได้ 5. ไม่ประพฤติพรหมจรรย์ (14) คนหลับน้อยตื่นมาก 5 จำพวก 1. สตรีผู้คิดถึงบุรุษ 2. บุรุษผู้คิดถึงสตรี 3. โจรผู้มุ่งลักทรัพย์ 4. พระราชาผู้ทรงบริหารราชกิจ 5. ภิกษุผู้มุ่งบรรลุธรรมปราศจากกิเลส (15) อานิสงส์การฟังธรรม 5 ประการ 1. ได้ฟังสิ่งที่ไม่เคยฟัง 2. สิ่งที่เคยฟังแล้ว เข้าใจชัดเจนขึ้น 3. บรรเทาความสงสัยได้ 4. ทำความเห็นให้ถูกต้อง 5. จิตย่อมผ่องใส (16) โทษ 5 ประการของคนดุจป่าช้า 1. มีกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมไม่สะอาด ดุจป่าช้าที่สกปรก 2. เสียชื่อเสียงเพราะความชั่วนั้น ดุจป่าช้าที่มีกลิ่นเหม็น 3. ผู้มีศีลหลีกเขาห่างไกลเพราะกลัวภัย ดุจป่าช้าที่คนหลีกห่างไกล 4. ผู้ทุศีลนั้นย่อมอยู่ร่วมกับคนทุศีลเช่นตน ดุจป่าช้าเป็นที่อยู่ของสัตว์ร้าย 5. ผู้ทุศีลนั้นเป็นที่รำพึงรำพัน (ด้วยความสงสาร) ของผู้ทรงศีล ดุจป่าช้าเป็นที่รำพันทุกข์ของคนทั้งหลาย 2.6 ฉักกนิบาต ประชุมข้อธรรม 6 ข้อ ขอยกมาแสดงพอเป็นตัวอย่างดังนี้ (1) คารวะ 6 1. เคารพในพระศาสดา (สัตถุคารวตา) 2. เคารพในพระธรรม (ธัมมคารวตา) 3. เคารพในพระสงฆ์ (สังฆคารวตา) 4. เคารพในการศึกษา (สิกขาคารวตา) 5. เคารพในความไม่ประมาท (อัปปมาทคารวตา) 6. เคารพในการปฏิสันถาร (ปฏิสันถารคารวตา) (2) สาราณียธรรม 6 1. ทำด้วยเมตตา (เมตตากายกรรม) 2. พูดด้วยเมตตา (เมตตาวจีกรรม) 3. คิดด้วยเมตตา (เมตตามโนกรรม) 4. มีอะไรแบ่งกันกินกันใช้ (สาธารณโภคี) 5. มีความประพฤติเข้ากันได้ (สีลสามัญญตา) 6. มีความคิดเห็นเข้ากันได้ (ทิฏฐิสามัญญตา) (3) พระพุทธเจ้าตรัสว่า ผู้ที่หากินทางฆ่าสัตว์ตัดชีวิต เช่น ฆ่าปลา ฆ่าโคขาย ไม่เจริญด้วยโภคทรัพย์ ไม่ได้ครอบครองกองโภคสมบัติ ยิ่งผู้ที่ฆ่ามนุษย์ด้วยกัน ยิ่งจะหาความเจริญไม่ได้ ตายไปย่อมไปเกิดในอบาย ทุคติ วินิบาต นรก (4) มูลเหตุแห่งการวิวาท 6 ประการ 1. มักโกรธ ผูกโกรธ 2. ลบหลู่คุณท่าน ตีเสมอ 3. ตระหนี่ ริษยา 4. โอ้อวด มารยา 5. ปรารถนาลามก มีความเห็นผิด 6. ยึดมั่นความคิดเห็นของตน (5) พระพุทธเจ้าตรัสว่า คนทั่วไปเห็นสัตว์ใหญ่ เช่นช้าง เป็นต้น ก็มักเรียกว่า "นาค" สำหรับพระองค์แล้ว ทรงเห็นว่าคนที่ทำความชั่วทางกาย วาจา ใจ เท่านั้นจึงเรียกว่า "นาค" พระกาลุทายี ผู้นั่งฟังพระพุทธดำรัสอยู่จึงกล่าวเสริมว่า "พระองค์ทรงเป็น" "นาค" (ช้าง) แท้จริง มีโสรัจจะ และอวิหิงสา เป็นเท้าหน้า มีตบะและพรหมจรรย์ เป็นเท้าหลัง มีศรัทธาเป็นงวง มีอุเบกขาเป็นงาขาวงาม มีสติ เป็นคอ มีปัญญาเป็นเศียร มีการสอดธรรมเป็นปลายงวง มีธรรมเผากิเลสเป็นท้อง มีวิเวกเป็นหาง มีความยินดีในฌานสมาบัติเป็นลมหายใจ "นาค" เช่นนี้จะยืนมั่นคงนอนก็มั่นคง สำรวมในทวารทั้งปวง" (6) ทุกข์ของบ้านผู้บริโภคกาม 6 อย่าง 1. ความจน เป็นทุกข์ในโลก 2. การกู้หนี้ยืมสิน เป็นทุกข์ในโลก 3. การรับใช้ดอกเบี้ย เป็นทุกข์ในโลก 4. การถูกทวงหนี้สิน เป็นทุกข์ในโลก 5. การถูกตามตัว เป็นทุกข์ในโลก 6. การถูกจองจำ เป็นทุกข์ในโลก (7) ทุกข์ในความหมายทางธรรม 6 1. ผู้ไม่มีศรัทธา หิริ โอตตัปปะ วิริยะ ปัญญา คือคนจน 2. ผู้นั้นทำความชั่วทางกาย วาจา ใจ คือการกู้หนี้ 3. ทำชั่วแล้วนึกภาวนาขออย่าให้คนอื่นรู้ คือการเสียดอกเบี้ย 4. ผู้มีศีลอื่นๆ กล่าวตำหนิการกระทำของเขา คือการถูกทวงหนี้ 5. ความชั่ว ความเดือดร้อนติดตัวเขาไปทุกหนทุกแห่ง คือการถูกตามตัว 6. สิ้นชีพแล้วถูกจองจำในนรกบ้าง ในกำเนิดสัตว์เดรัจฉานบ้าง คือการถูกจองจำ (8) ความต้องการไม่เหมือนกันของคน 6 อย่าง 1. กษัตริย์ต้องการความเป็นใหญ่ในแผ่นดิน (ปฐวีอภินิเวสอิสฺสริยปริโยสานา) 2. พราหมณ์ต้องการเกิดในพรหมโลก (เข้าถึงพรหมัน) (พรฺหฺมโลกปริโยสานา) 3. คฤหบดีต้องการความสำเร็จในธุรกิจการงาน (นิฏฺฐิตกมฺมนฺตปริโยสานา) 4. สตรีต้องการความเป็นใหญ่ในเรือนไม่มีสตรีอื่นร่วมสามี (ไม่ต้องการให้สามีมีภรรยาน้อย) (อสปตีภินิเวสอิสฺสริยปริโยสานา) 5. โจรต้องการความมืดไม่มีใครเห็น (อนฺธการาภินิเวสอทสฺสนปริโยสานา) 6. สมณะต้องการพระนิพพาน (นิพฺพานปริโยสานา) (9) พลังของพระตถาคต 6 ประการ 1. ทรงรู้ฐานะและอฐานะ (สิ่งที่เป็นไปได้และเป็นไปไม่ได้ (ฐานาฐานญาณ) 2. ทรงรู้ผลแห่งการกระทำทั้งอดีตอนาคตและปัจจุบัน (กัมมวิปากญาณ) 3. ทรงรู้ความเศร้าหมอง ผ่องแผ้ว การออกแห่งฌาน วิโมกข์ สนธิ และสมาบัติ (ฌานาทิสังกิเลสสาทิญาณ) 4. ทรงรู้ระลึกชาติได้ (ปุพเพนิวาสานุสติญาณ) 5. ทรงได้ทิพยจักษุ (จุตูปปาตญาณ) 6. ทรงทำให้แจ้งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติไม่มีอาสวะ (อาสวักขยญาณ) 2.7 สัตตกนิบาต ประชุมข้อธรรม 7 ข้อ ขอยกมาเป็นตัวอย่างดังต่อไปนี้ (1) อปริหานิยธรรม 7 ของภิกษุ 1. หมั่นประชุมกันเนืองนิตย์ 2. พร้อมเพรียงกันประชุม พร้อมเพรียงกันเลิกประชุม พร้อมเพรียงกันทำกิจสงฆ์ 3. ไม่บัญญัติสิ่งที่พระพุทธเจ้าไม่ทรงบัญญัติ ไม่ล้มล้างสิ่งที่ทรงบัญญัติไว้ 4. เคารพนับถือภิกษุผู้เป็นใหญ่ เป็นสังฆบิดร เป็นสังฆปริณายก รับฟังโอวาทของท่าน 5. ยินดีในเสนาสนะป่า 6. ไม่ลุอำนาจตัณหา (ความอยาก) ที่เกิดขึ้น 7. ตั้งสติระลึกไว้ในใจว่า ขอให้เพื่อนพรหมจารีผู้ทรงศีล จงมาอยู่ด้วยกันอย่างผาสุก (2) อปริหานิยธรรม 7 ของภิกษุอีกนัยหนึ่ง 1. ไม่เพลินการงาน 2. ไม่เพลินการคุย 3. ไม่เพลินการนอน 4. ไม่เพลินการคลุกคลีหมู่คณะ 5. ไม่ตกอยู่ในอำนาจความปรารถนาลามก 6. ไม่มีมิตรชั่ว 7. ไม่นิ่งนอนใจในระหว่างเพราะได้บรรลุคุณวิเศษเพียงขั้นต้นๆ (3) กัลยาณมิตตธรรม 7 ประการ 1. น่ารัก (ปิโย) 2. น่าเคารพ (ครุ) 3. น่ายกย่อง มีคุณธรรมควรเอาอย่าง (ภาวนีโย) 4. รู้จักพูด (รู้จักชี้แจงให้เข้าใจ) (วตฺตา) 5. อดทนต่อถ้อยคำ (รับฟังการปรึกษา ซักถาม ไม่เบื่อ) (วจนกฺขโม) 6. กล่าวชี้แจงเรื่องต่างๆ ได้ลึกซึ้ง (คมฺภีรฺญจ กถํ กตฺตา) 7. ไม่ชักจูงศิษย์ไปในทางเสื่อมเสีย (โน จฏฺฐาเน นิโยชเย) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 14:59:26 ]

ความคิดเห็นที่ 34 (4) วิธีแก้ง่วง 7 ประการ 1. คิดถึงสัญญา คือ ทบทวนความทรงจำในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง 2. พิจารณาความรู้ ได้แก่ ตรึกตรองวิชาความรู้ที่ได้เล่าเรียนมา 3. สาธยายมนต์ คือ ท่องหนังสือดังๆ 4. เอานิ้วยอนหู เอามือลูบตัวไปมา 5. ลุกขึ้นยืน เอาน้ำล้างหน้าล้างตา เหลียวมองรอบทิศ 6. เดินจงกรม คือ เดินกลับไปกลับมา 7. สำเร็จสีหไสยาสน์ คือ นอนตะแคงขวา เอาเท้าเหลื่อมกัน ตั้งสติไว้ก่อนหลับ (5) ภรรยา 7 ประเภท 1. ภรรยาเยี่ยงเพชฌฆาต (วธกาภริยา) 2. ภรรยาเยี่ยงโจร (โจรีภริยา) 3. ภรรยาเยี่ยงนาย (อยฺยาภริยา) 4. ภรรยาเยี่ยงมารดา (มาตาภริยา) 5. ภรรยาเยี่ยงน้องสาว (ภคินีภริยา) 6. ภรรยาเยี่ยงเพื่อน (สขีภริยา) 7. ภรรยาเยี่ยงนางทาสี (ทาสีภริยา) (6) สัปปุริสธรรม 7 ประการ 1. รู้เหตุ (ธมฺมญฺญุตา) 2. รู้ผล (อตฺถญฺญุตา) 3. รู้ตน (อตฺตญฺญุตา) 4. รู้ประมาณ (มตฺตญฺญุตา) 5. รู้กาล (กาลญฺญุตา) 6. รู้บริษัท (ปริสญฺญุตา) 7. รู้บุคคล (ปุคฺคลญฺญุตา) (7) พระพุทธเจ้าตรัสว่า "โดยล่วงไปแห่งกาลนานนับได้หลายร้อยปี หลายพันปี หลายแสนปี จะมีสมัยซึ่งฝนไม่ตก พืชต้นไม้ใบหญ้าจะเหี่ยวแห้งตายไม่มีเหลือ โดยล่วงไปแห่งกาลอันยาวนาน ก็จะถึงสมัยที่พระอาทิตย์ปรากฏขึ้น 2 ดวง 3 ดวง 4 ดวง 5 ดวง 6 ดวง 7 ดวง มหาปฐพีนี้และขุนเขาสิเนรุจะลุกไหม้มีเปลวไฟพุ่งขึ้นถึงพรหม" 2.8 อัฏฐกนิบาต ประชุมข้อธรรม 8 ข้อ ขอยกมาพอเป็นตัวอย่างดังนี้ (1) อานิสงส์เมตตา 8 1. หลับเป็นสุข (สุขํ สุปติ) 2. ตื่นก็เป็นสุข (สุขํ ปฏิพุชฺฌติ) 3. ไม่ฝันร้าย (น ปาปิกํ สุปินํ ปสฺสติ) 4. เป็นที่รักของมนุษย์ทั้งหลาย (มนุสฺสานํ ปิโย โหติ) 5. เป็นที่รักของอมนุษย์ทั้งหลาย (อมนุสฺสานํ ปิโย โหติ) 6. เทวดาพิทักษ์รักษา (เทวตา รกฺขนฺติ) 7. ไฟ ยาพิษ ศัสตรา มิกล้ำกราย (นาสฺส อคฺคิ วา วิสํ วา สตฺถํ วา กมติ) 8. ตายไปเกิดในพรหมโลก (พรฺหมฺโลกูปโค โหติ) (2) คุณสมบัติของทูต 8 ประการ 1. รู้จักฟัง (โสตา) 2. รู้จักทำให้ผู้อื่นฟัง (สาเวตา) 3. เรียนรู้อยู่เสมอ (อุคคฺเหตา) 4. ความจำดี (ธาเรตา) 5. รู้แจ่มแจ้ง (วิญฺญาตา) 6. ให้ผู้อื่นรู้แจ่มแจ้ง (วิญฺญาเปตา) 7. ฉลาดในประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ (กุสโล สหิตาหิตสฺส) 8. ไม่ชวนทะเลาะ (โน จ กลหการโก) ตรัสว่า พระสารีบุตรมีคุณสมบัติ 8 ประการนี้ (3) ชาย-หญิง ผูกใจกันด้วยอาการ 8 อย่าง 1. ด้วยรูปร่าง (รูเปน) 2. ด้วยการยิ้ม (หลิเตน) 3. ด้วยคำพูด (ภณิเตน) 4. ด้วยเพลงขับ (คีเตน) 5. ด้วยการร้องไห้ (โรณฺเณน) 6. ด้วยอากัปกิริยา (อากปฺเปน) 7. ด้วยของกำนัล (วนภงฺเคน) 8. ด้วยสัมผัส (ผสฺเสน) (4) ความอัศจรรย์ของพระธรรมวินัยเปรียบกับมหาสมุทร 8 ประการ 1. ในพระธรรมวินัยนี้มีการศึกษา การปฏิบัติและการตรัสรู้ไปตามลำดับ เบื้องต้นจนลึกซึ้งตามลำดับ เปรียบเหมือนมหาสมุทรค่อยลุ่ม ค่อยลาด ค่อยลึกลงตามลำดับ 2. เหล่าสาวกไม่ล่วงละเมิดข้อบัญญัติที่ตราไว้ แม้เพราะเหตุแห่งชีวิต เปรียบเหมือนมหาสมุทรมีลักษณะคงตัวไม่ล้นฝั่ง 3. พระธรรมวินัยนี้ไม่เก็บคนทุศีลไว้ เปรียบเหมือนมหาสมุทรไม่เก็บซากศพไว้ มีแต่ซัดเข้าหาฝั่ง 4. พระธรรมวินัยนี้เป็นที่รวมคนในวรรณะทั้ง 4 ไม่ว่ามาจากวรรณะไหน ย่อมทิ้งชื่อโคตรเดิมหมด เหลือแต่ชื่อ "สมณศากยบุตร" เปรียบเหมือนมหาสมุทรเป็นที่ไหลมารวมแห่งแม่น้ำทั้งหลาย และเมื่อไหลมาถึงมหาสมุทรก็ละชื่อเดิมทั้งหมด 5. แม้ภิกษุในธรรมวินัยนี้ล่วงลับไปมากต่อมาก ก็ไม่ปรากฏว่าพระธรรมวินัยนี้พร่อง หรือล้นเปรียบเหมือนมหาสมุทรไม่ปรากฏพร่อง หรือล้นฉะนั้น 6. พระธรรมวินัยนี้มีรสเดียว คือวิมุติเป็นรส เปรียบเหมือนมหาสมุทรมีรสเค็มอย่างเดียว 7. พระธรรมวินัยนี้มีรัตนะมากมาย เช่น สติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 เป็นต้น เปรียบเหมือนมหาสมุทรมีรัตนะมากมาย เช่น มุกดา ไพฑูรย์ เป็นต้น 8. พระธรรมวินัยนี้เป็นที่อาศัยอยู่ของคนสำคัญๆ เช่น พระโสดาบัน พระสกทาคามี เป็นต้น เปรียบเหมือนมหาสมุทรเป็นที่อาศัยของสัตว์ใหญ่ เช่น ปลาติมิติมิงคละ เป็นต้น (5) คุณสมบัติของอุบาสก 8 ประการ 1. ตนมีศรัทธา ชักชวนให้ผู้อื่นมีศรัทธา 2. ตนมีศีล ชักชวนให้ผู้อื่นมีศีล 3. ตนมีจาคะ ชักชวนให้ผู้อื่นมีจาคะ 4. ตนใคร่เพื่อเห็นพระภิกษุ ชักชวนให้ผู้อื่นใคร่เพื่อเห็นภิกษุ 5. ตนทรงจำธรรม ชักชวนให้ผู้อื่นทรงจำธรรม 6. ตนพิจารณาอรรถแห่งธรรมที่ฟัง ชักชวนให้คนอื่นให้พิจารณาอรรถแห่งธรรม 7. ตนรู้ทั่วแห่งธรรมที่พิจารณา ชักชวนผู้อื่นให้รู้ทั่วถึงธรรมที่พิจารณา 8. ตนรู้แล้วปฏิบัติธรรมตามสมควรแก่ธรรม ชักชวนผู้อื่นให้ปฏิบัติธรรมตามสมควรแก่ธรรม (6) พลัง 8 ประการ 1. ทารกมีการร้องไห้เป็นพลัง 2. มาตุคาม (ผู้หญิง) มีความโกรธเป็นพลัง 3. โจรมีอาวุธเป็นพลัง 4. พระราชามีความเป็นใหญ่ (อำนาจ) เป็นพลัง 5. คนพาลมีการเพ่งโทษคนอื่นเป็นพลัง 6. บัณฑิตมีการเพ่งโทษตนเองเป็นพลัง 7. ผู้คงแก่เรียนมีการพิจารณาเป็นพลัง 8. สมณพราหมณ์มีขันติเป็นพลัง (7) สัปปุริสทาน (การให้ทานอย่างสัตบุรุษ) 8 ประการ 1. ให้ของสะอาด (สุจึ เทติ) 2. ให้ของประณีต (ปณีตํ เทติ) 3. ให้เหมาะแก่กาล (กาเลน เทติ) 4. ให้ของควร (กปฺปิยํ เทติ) 5. ให้ด้วยวิจารญาณ (วิเจยฺย เทติ) 6. ให้เป็นประจำ (อภิณฺหํ เทติ) 7. เมื่อให้จิตผ่องใส (ททํ จิตฺตํ ปสาเทติ) 8. ให้แล้วเบิกบานใจ (ทตฺวา อตฺตมโน โหติ) (8) ลักษณะตัดสินธรรมวินัย 8 ประการ 1. ธรรม (คำสอน) เหล่าใดเป็นไปเพื่อคลายกำหนัด (วิราคาย) 2. เพื่อหมดเครื่องผูกรัด (วิสํโยคาย) 3. เพื่อไม่พอกพูนกิเลส (อปจยาย) 4. เพื่อความมักน้อย (อปฺปิจฺฉตาย) 5. เพื่อความสันโดษ (สนฺตุฏฺฐิยา) 6. เพื่อความสงัด (ปวิเวกาย) 7. เพื่อปรารถนาความเพียร (วิริยารมฺภาย) 8. เพื่อเป็นคนเลี้ยงง่าย (สุภรตาย) คำสอนเหล่านั้นพึงรู้ว่าเป็นธรรม เป็นวินัย เป็นสัตถุสาสน์ (9) พระนามของพระตถาคต พระพุทธเจ้าตรัสว่า คำเหล่านี้ก็เป็นพระนามของพระตถาคต คือ สมณะ (ผู้สงบ) พราหมณ์ (ผู้ลอยปาบ) เวทคู (ผู้จบพระเวท) ภิสักกะ (หมอ) นิมมล (บริสุทธิ์) วิมละ (บริสุทธิ์) ญาณี (ผู้ทรงญาณ) วิมุตตะ (ผู้พ้นแล้ว) (10) โจรมีพฤติกรรม 8 ประการ อยู่ได้ไม่นาน 1. ทำร้ายผู้มิได้ทำร้าย (อปหรนฺตสฺส ปหรติ) 2. ขโมยของไม่เหลือ (อนวเสสํ อาทิยติ) 3. ฉุดคร่าสตรี (อิตฺถึ หรติ) 4. ข่มขืนหญิงสาว (กุมารึ ทูเสติ) 5. ปล้นนักบวช (ปพฺพาชิตํ วิลุมฺปติ) 6. ปล้นพระคลังหลวง (ราชโกสํ วิลุมฺปติ) 7. หากินใกล้ถิ่นตนเกินไป (อจฺจาสนฺเน กโรติ) 8. ไม่รู้จักที่ซ่อนทรัพย์สิน (น จ นิธานกุสโล โหติ) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:00:25 ]

ความคิดเห็นที่ 35 2.9 นวกนิบาต ประชุมข้อธรรม 9 ข้อ ขอยกมาแสดงพอเป็นตัวอย่างดังนี้ (1) สอุปาทิเสสบุคคล 9 ประเภท 1. อันตราปรินิพพายี (พระอนาคามี ผู้มีศีล สมาธิบริบูรณ์ มีปัญญาพอประมาณ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 ได้) 2. อุปหัจจปรินิพพายี (พระอนาคานี ผู้มีศีล สมาธิบริบูรณ์ มีปัญญาพอประมาณ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 ได้) 3. อสังขารปรินิพพายี (พระอนาคามี ผู้มีศีล สมาธิสมบูรณ์ มีปัญญาพอประมาณ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 ได้) 4. สสังขารปรินิพพายี (พระอนาคามี ผู้มีศีล สมาธิบริบูรณ์ มีปัญญาพอประมาณ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 ได้) 5. อุทธังโสโตอกนิฏฐคามี (พระอนาคามี ผู้มีศีล สมาธิบริบูรณ์ มีปัญญาพอประมาณ ละโอรัมภาคิยสังโยชน์ 5 ได้) 6. พระสกทาคามี (ผู้ศีลบริบูรณ์ มีสมาธิและปัญญาพอประมาณ มีราคะ โทสะ โมหะ เบาบาง) 7. เอกพีชี (พระโสดาบันผู้มีศีลบริบูรณ์ มีสมาธิและปัญญา พอประมาณ ละสังโยชน์ 3 ได้ จักเกิดอีกครั้งเดียว ก็จักบรรลุอรหัต) 8. โกลังโกละ (พระโสดาบัน ผู้มีศีลบริบูรณ์ มีสมาธิและปัญญาพอประมาณ ละสังโยชน์ 3 ได้เกิดอีก 2-3 ครั้ง ก็จักบรรลุอรหัต) 9. สัตตักขัตตุปรมะ (พระโสดาบันผู้มีศีลบริบูรณ์ มีสมาธิและปัญญาพอประมาณ ละสังโยชน์ 3 ได้ เกิดอีกอย่างมาก 7 ครั้ง ก็จักบรรลุอรหัต) (2) สิ่งที่มีรากเหง้ามาจากตัณหา (ตัณหามูลธรรม) 9 ประการ 1. มีตัณหา (ความยาก) 2. เมื่อแสวงหาก็ได้มา (ลาภะ) 3. เมื่อได้มาแล้วก็ได้มีการกะกำหนด (วินิจฉัย) 4. เมื่อมีการกะกำหนด ก็มีความรักใคร่พอใจ (ฉันทราคะ) 5. เมื่อมีความรักใคร่พอใจ ก็มีความฝังใจ (อัชโฌสานะ) 6. เมื่อมีความฝังใจ ก็มีความหวงแหน (ปริคคหะ) 7. เมื่อมีความหวงแหน ก็มีความตระหนี่ (มัจฉริยะ) 8. เมื่อมีความตระหนี่ ก็มีความปกป้อง (อารักขา) 9. เมื่อมีการปกป้อง ก็มีการถือไม้, มีด, การทะเลาะ, แก่งแย่ง, ขึ้นมรึงกรู, ส่อเสียด, มุสาวาท อกุศลธรรมทั้งหลายก็เกิดมีขึ้น (3) พราหมณ์ผู้ถือลัทธิโลกายัต 2 คน ไปทูลถามพระพุทธเจ้า เจ้าลัทธิชื่อปูรณะกัสสปะกับเจ้าลัทธิชื่อนิครนถ์นาฏบุตร ต่างก็อ้างว่าตนเป็นสัพพัญญู (รู้สิ่งทั้งปวง) เป็นสัพพทัสสาวี (เห็นสิ่งทั้งปวง) รู้เห็นโลกไม่มีที่สิ้นสุด ด้วยญาณไม่มีที่สุด ทั้งสองท่านนี้ใครพูดเท็จ ใครพูดจริง พระพุทธเจ้าตรัสว่า ใครจะพูดเท็จ ใครจะพูดจริงชั่งเถอะ เราจะแสดงให้ท่านฟังดีกว่า "บุรุษ 4 คน มีฝีเท้าเร็วอย่างยิ่ง ออกวิ่งหาที่สุดโลกไม่พักเลย แม้มีอายุถึง 100 ปี ก็จะตายเสียก่อนถึงที่สุดโลก ในอริยวินัย คำว่า "โลก" หมายถึงกามคุณ 5 คือรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ อันน่าใคร่ น่าปรารถนา น่าพอใจ เป็นที่รัก ยั่วยวนให้กำหนัด ภิกษุผู้สงัดจากกาม สงัดจากอกุศลธรรม ได้รูปฌาน 4 อรูปฌาน 4 และสัญญาเวทยิตนิโรธ สิ้นอาสวะ ภิกษุนี้แหละจึงจะเรียกว่า ถึงที่สุดโลก" 2.10 ทสกนิบาต ประชุมข้อธรรม 10 ข้อ ขอยกมาเป็นตัวอย่างดังต่อไปนี้ (1) นาถกรณธรรม (ธรรมที่สร้างที่พึ่งแก่ตน) 10 อย่าง 1. ความประพฤติดีงาม (ศีล) 2. มีการศึกษาเล่าเรียนมาก (พาหุสัจจะ) 3. คบเพื่อนที่ดี (กัลยาณมิตตตา) 4. เป็นคนว่าง่าย ฟังเหตุฟังผล (โสวจัสสตา) 5. เอาใจใส่ขวนขวายในกิจการน้อยใหญ่ของหมู่คณะ (กึกรณีเยสุ ทักขตา) 6. ใฝ่ในธรรม (ธัมมกามตา) 7. ขยันหมั่นเพียร (วิริยารัมภะ) 8. สันโดษ ภูมิใจในผลสำเร็จที่เกิดจากความพยายาม (สันตุฏฐี) 9. สติ ระลึกการที่ทำคำที่พูด ไม่ประมาท (สติ) 10. ปัญญา มีเหตุมีผล รู้จักคิดพิจารณา (ปัญญา) นาถกรณธรรม เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า พาหุการธรรม (ธรรมมีอุปการะหรือมีประโยชน์มาก) บ้าง สาราณียธรรมบ้าง (2) ตถาคตพลญาณ 10 ประการ 1. ปรีชาหยั่งรู้สิ่งที่เป็นไปได้และเป็นไปไม่ได้ (ฐานานานญาณ) 2. ปรีชาหยั่งรู้ผลแห่งการกระทำทั้งอดีตและปัจจุบัน (กัมมวิปากญาณ) 3. ปรีชาหยั่งรู้ข้อปฏิบัติที่จะนำไปสู่คติทั้งปวง (สัพพัตถคามินีปฏิปทาญาณ) 4. ปรีชาหยั่งรู้สภาวะของโลกอันประกอบด้วยธาตุต่างๆ (นานาธาตุญาณ) 5. ปรีชาหยั่งรู้ความโน้มเอียงและความถนัดแห่งบุคคล (นานาธิมุติกญาณ) 6. ปรีชาหยั่งรู้ความยิ่งหรือหย่อนแห่งอินทรีย์ของสัตว์ทั้งปวง (อินทริยปโรปริยัตตญาณ) 7. ปรีชาหยั่งรู้ความเศร้าหมองความผ่องแผ้ว การออกแห่งฌาน สมาธิ และสมาบัติ (ฌานาทิสังกิเลสาทิญาณ) 8. ปรีชาหยั่งรู้ชาติหนหลังได้ (ปุพเพนิวาสานุสติญาณ) 9. ปรีชาหยั่งรู้จุติและอุบัติของสัตว์ทั้งหลาย (จุตูปปาตญาณ) 10. ปรีชาหยั่งรู้ความสิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย (อาสวักขยญาณ) บางแห่งเรียก "ทศพลญาณ" โปรดเทียบกับตถาคต 6 ในฉักกนิบาต (3) พระเจ้าปเสนทิโกศล ทรงมีความนอบน้อมต่อพระพุทธเจ้าเป็นอย่างยิ่ง เมื่อเข้าเฝ้าพระพุทธองค์ จะทรงก้มลงจุมพิตพระยุคลบาท เมื่อพระพุทธองค์ตรัสถามว่า ทำไมมหาบพิตรจึงทรงแสดงความนอบน้อมต่อตถาคตอย่างยิ่ง ได้กราบทูลว่า เพราะพระองค์ทรงประกอบด้วยคุณธรรม 10 ประการ คือ 1. ทรงปฏิบัติเพื่อประโยชน์สุขแก่ชนหมู่มาก ทรงประดิษฐานชนหมู่มากไว้ในกัลยาณธรรมในกุศลธรรม 2. ทรงศีล 3. ทรงถือการอยู่ป่าเป็นวัตร เสพเสนาสนะอันสงัด 4. ทรงสันโดษด้วยปัจจัย 4 ตามมีตามได้ 5. ทรงเป็นผู้ควรคำนับ ของต้อนรับ ของควรทำบุญ ควรทำอัญชลี เป็นเนื้อนาบุญอันประเสริฐของโลก 6. ทรงมีถ้อยคำขัดเกลากิเลส 7. ทรงได้ฌาน 4 ตามปรารถนา 8. ทรงระลึกชาติได้ 9. ทรงมีทิพยจักษุ 10. ทรงทำให้แจ้งเจโตวิมุติ ปัญญาวิมุติ อันไม่มีอาสวะ โปรดเทียบกับข้อความในโกศลสังยุตต์ด้วย จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:02:31 ]

ความคิดเห็นที่ 36 (4) วัตถุประสงค์ที่ทรงบัญญัติพระวินัย 10 ประการ 1. เพื่อความเรียบร้อยดีงามแห่งสงฆ์ (สงฺฆสุฏฐุตาย) 2. เพื่อความผาสุกแห่งสงฆ์ (สงฺฆผาสุตาย) 3. เพื่อกำจัดคนหน้าด้าน (ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหาย) 4. เพื่อความผาสุกแห่งภิกษุผู้มีศีลอันดีงาม (เปสลานํ ภิกฺขูนํ ผาสุวิหาราย) 5. เพื่อปิดกั้นอาสวะทั้งหลายอันจะบังเกิดในปัจจุบัน (ทิฏฺฐธมฺมิกานํ อาสวานํ สํวราย) 6. เพื่อบำบัดอาสวะทั้งหลายอันจะบังเกิดในอนาคต (สมฺปรายิกานํ อาสวานํ ปฏิฆาตาย) 7. เพื่อความเลื่อมใสของชุมชนที่ยังไม่เลื่อมใส (อปฺปสนฺนานํ ปสาทาย) 8. เพื่อให้ชุมชนที่เลื่อมใสแล้วเลื่อมใสยิ่งขึ้น (ปสนฺนานัง ภิยฺโยภาวาย) 9. เพื่อความตั้งมั่นแห่งสัทธรรม (สทฺธมฺมฏฺฐิติยา) 10. เพื่อสนับสนุนความมีระเบียบวินัย (วินยานุคฺคหาย) ข้อ 1 และ 2 เพื่อประโยชน์แก่สงฆ์หรือส่วนรวม ข้อ 3 และ 4 เพื่อประโยชน์แก่บุคคล ข้อ 5 และ 6 เพื่อประโยชน์แก่ความบริสุทธิ์แห่งชีวิตทั้งทางกายและใจ ข้อ 7 และ 8 เพื่อประโยชน์แก่ประชาชน ข้อ 8 และ 10 เพื่อประโยชน์แก่ตัวพระศาสนาเอง (5) พระพุทธเจ้าตรัสสอนอุบาสกชาวสักกชนบทว่า ผู้มีรายได้วันละ 2 กหาปณะ จนถึง 1,000 กหาปณะ เก็บทรัพย์ที่ได้มานั้น ก็จะมีทรัพย์มากมาย ควรกล่าวว่ามีความฉลาด มีความขยันแต่ถึงแม้เขาจะมีอายุถึง 100 ปี เขาจะได้เสวยสุขโดยส่วนเดียว สักวันหนึ่ง คืนหนึ่ง หรือครึ่งวันก็ยังไม่แน่ แต่สาวกของ พระองค์ไม่ประมาทบำเพ็ญเพียรอย่าว่าแต่ 10 ปีเลย เพียงหนึ่งคืนหนึ่งวัน ก็สามารถเสวยสุขเป็นร้อยปี เป็นหมื่นปี เป็นแสนปีได้ และได้เป็นพระโสดาบัน สกทาคามี อนาคามี (6) กถาวัตถุ (เรื่องที่ควรพูดคุยกัน) 10 ประการ 1. เรื่องเกี่ยวกับความมักน้อย (อัปปิจฉกถา) 2. เรื่องเกี่ยวกับความสันโดษ (สันตุฏฐิกถา) 3. เรื่องเกี่ยวกับความสงัดวิเวก (ปวิเวกกถา) 4. เรื่องเกี่ยวความไม่คลุกคลี (อสังสัคคกถา) 5. เรื่องเกี่ยวกับความขยันหมั่นเพียร (วิริยารัมภกถา) 6. เรื่องเกี่ยวกับศีล (สีลกถา) 7. เรื่องเกี่ยวกับสมาธิ (สมาธิกถา) 8. เรื่องเกี่ยวกับปัญญา (ปัญญากถา) 9. เรื่องเกี่ยวกับวิมุติ (วิมุตติกถา) 10. เรื่องเกี่ยวกับความรู้เห็นวิมุติ (วิมุตติญาณทัสสนกถา) (7) สิ่งที่เป็นเสี้ยนหนาม 10 ประการ 1. ความคลุกคลีด้วยหมู่ เป็นเสี้ยนหนามของผู้ชอบความสงัด 2. การชอบมองในแง่สวยงาม เป็นเสี้ยนหนามของผู้ประกอบอสุภนิมิต (ผู้ปฏิบัติอสุภกรรมฐาน) 3. การดูการละเล่น เป็นเสี้ยนหนามของผู้สำรวมอินทรีย์ 4. การเข้าใกล้สตรี เป็นเสี้ยนหนามของพรหมจรรย์ 5. เสียง เป็นเสี้ยนหนามของฌานที่ 1 6. วิตก วิจาร เป็นเสี้ยนหนามของฌานที่ 2 7. ปีติ เป็นเสี้ยนหนามของฌานที่ 3 8. ลมหายใจ เป็นเสี้ยนหนามของฌานที่ 4 9. สัญญา (ความกำหนดหมาย) เวทนา (ความรู้สึกสุขทุกข์) เป็นเสี้ยนหนามของการเข้าสัญญาเวทยิตนิโรธ 10. ราคะ โทสะ เป็นเสี้ยนหนามทั่วๆ ไป (น่าจะรวม โมหะ ด้วย) (8) กามโภคี (ผู้บริโภคกาม) 10 พวก 1. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยผิดธรรม ไม่เลี้ยงตนให้เป็นสุข, ไม่แจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 2. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยผิดธรรม เลี้ยงตนให้เป็นสุข แต่ไม่แจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 3. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยผิดธรรม เลี้ยงตนให้เป็นสุข และแจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 4. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรมบ้าง ผิดธรรมบ้าง ไม่เลี้ยงตนให้เป็นสุข ไม่แจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 5. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรมบ้าง ผิดธรรมบ้าง เลี้ยงตนให้เป็นสุข แต่ไม่แจกจ่ายแบ่งปันไม่ทำบุญ 6. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรมบ้าง ผิดธรรมบ้าง เลี้ยงตนให้เป็นสุข ทั้งแจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 7. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม ไม่เลี้ยงตนให้เป็นสุข ไม่แจกจ่ายแบ่งปันไม่ทำบุญ 8. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม เลี้ยงตนเองให้เป็นสุข แต่ไม่แจกจ่ายแบ่งปันไม่ทำบุญ 9. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม เลี้ยงตนเองให้เป็นสุข ทั้งแจกจ่ายแบ่งปันทำบุญ 10. พวกหนึ่งแสวงหาทรัพย์โดยชอบธรรม เลี้ยงตนเองให้เป็นสุข แจกจ่ายแบ่งปัน ทำบุญ ไม่สยบ มัวเมา หมกมุ่น ในโภคทรัพย์เหล่านั้น รู้เท่าทันเห็นโทษ มีปัญญาทำตนให้เป็นอิสระเป็นนายเหนือโภคทรัพย์ (9) เถรธรรม คุณธรรมที่ทำให้เป็นพระผู้ใหญ่ 10 ประการ 1. เป็นผู้ใหญ่ บวชนาน มีประสบการณ์มาก (เถโร รตฺตญฺญู) 2. มีศีลเคร่งครัด (สีลวา) 3. เป็นพหูสูต (พหุสฺสุโต) 4. ทรงจำปาติโมกข์ได้ดี รู้หลักวินัยดี (สฺวาคตปาติโมกฺโข) 5. ฉลาดในการระงับอธิกรณ์ (อธิกรณสมุปฺปาทวูปสมกุสโล) 6. ใฝ่ธรรม (ธมฺมกาโม) 7. สันโดษด้วยจีวรตามมีตามได้ (สนฺตุฏฺโฐ) 8. มีอากัปกิริยาน่าเลื่อมใส (ปาสาทิโก) 9. ได้ฌาน (ฌานลาภี) 10. บรรลุเจโตวิมุติปัญญาวิมุติ สิ้นอาสวะ (อนาสวเจโตวิมุตฺติปญฺญาวิมุตฺติ) จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:03:05 ]

ความคิดเห็นที่ 37 (10) สัมมัตตะ (ภาวะที่ถูก ความเป็นสิ่งที่ถูก) 10 ประการ 1. เห็นชอบ (สัมมาทิฐิ) 2. ดำริชอบ (สัมมาสังกัปปะ) 3. เจรจาชอบ (สัมมาวาจา) 4. กระทำชอบ (สัมมากัมมันตะ) 5. เลี้ยงชีพชอบ (สัมมาอาชีวะ) 6. พยายามชอบ (สัมมาวายามะ) 7. ระลึกชอบ (สัมมาสติ) 8. ตั้งใจมั่นชอบ (สัมมาสมาธิ) 9. หยั่งรู้ชอบ (สัมมาญาณะ) 10. หลุดพ้นชอบ (สัมมาวิมุติ) 2.11 เอกาทสกนิบาต ประชุมข้อธรรม 11 ข้อ ขอยกมาเป็นตัวอย่างดังนี้ (1) อานิสงส์เมตตาเจโตวิมุติ (เมตตาที่เป็นฌาน) 11 ประการ 1. หลับเป็นสุข 2. ตื่นเป็นสุข 3. ไม่ฝันร้าย 4. เป็นที่รักของมนุษย์ทั้งหลาย 5. เป็นที่รักของอมนุษย์ทั้งหลาย 6. เทวดาพิทักษ์รักษา 7. ไฟ ยาพิษ ศัสตรา ไม่กล้ำกราย 8. จิตเป็นสมาธิเร็ว 9. ผิวหน้าผ่องใส 10. ไม่หลงตาย (ตายด้วยจิตสงบ) 11. ถ้าไม่บรรลุธรรมสูงขึ้นไป ก็จะเข้าสู่พรหมโลก เทียบกับอานิสงส์เมตตา 8 ในอัฏฐกนิบาต ข้อความเหมือนกัน ในที่นี้เพิ่มขึ้น 8, 9, 10 เข้ามา 3. ข้อสังเกตบางประการและจุดที่ควรเน้น 3.1 ข้อที่ควรคำนึง คือ พุทธศาสนาเป็นหน้าที่ของ "พุทธบริษัท" ที่จะพึงรับผิดชอบร่วมกันในด้านความเป็นอยู่ พระสงฆ์และคฤหัสถ์ต่างอาศัยซึ่งกันและกัน (อญฺโญญฺญนิสฺสิตา) คฤหัสถ์อำนวยความสะดวกทางด้านอามิส พระสงฆ์อำนวยธรรมทาน ในด้านปฏิบัติ ทุกคนเป็น "สหธรรมิก" คือปฏิบัติธรรมร่วมกัน โดยมีเมตตากรุณาเป็นคุณธรรมเชื่อมประสาน อุบาสก อุบาสิกา มีบทบาทสำคัญไม่น้อยไปกว่าบรรพชิต จะเห็นได้จากปรินิพพาน พระองค์ทรงพิจารณาฐานะของพระพุทธศาสนาว่ามั่นคงแล้ว จึงตัดสินพระทัยปรินิพพาน เงื่อนไขที่ทำให้พระพุทธศาสนามั่นคงอย่างหนึ่งในหลายอย่างคือ ฝ่ายคฤหัสถ์พร้อมที่จะปกป้องพระพุทธศาสนา ตราบใดที่อุบาสกอุบาสิกาไม่พร้อมด้านนี้ พระพุทธศาสนาจะมั่นคงไม่ได้ เพราะฉะนั้นควรคำนึงว่า การฝากพระพุทธศาสนาไว้ในความรับผิดชอบของพระสงฆ์ฝ่ายเดียว ชาวบ้านไม่เกี่ยว นั้นไม่ถูกต้อง ดูตัวอย่างจากการตั้ง "เอตตทัคคะ" มีทั้งพระเถระ พระเถรี อุบาสก อุบาสิกา แต่ละท่านที่ยกมานี้ ล้วนมีบทบาทในการเผยแผ่ ปกป้อง อุ้มชูพระพุทธศาสนาในด้านต่างๆ ตามความสามารถของตน จึงควรศึกษาประวัติของท่านเหล่านี้โดยละเอียด (อ่านหนังสือ พุทธานุพุทธประวัติ ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส สาวกนิพพาน ของพระธรรมโกศาจารย์ Dictionary of Pali Proper Names โดย ดร.มาลาลา เสเกร่า) โดยเฉพาะอย่างยิ่งพระพุทธองค์ตรัสว่า "ถ้าใครอยากเป็นอุบาสกที่ดีให้เอาอย่าง จิตตะคฤหบดี กับ หัตถกะอุบาสก ถ้าอยากออกบวชให้เอาอย่างพระสารีบุตร กับ พระโมคคัลลานะ ส่วนในหมู่อุบาสิกาก็ให้เอาอย่างนางขุชชุตตรากับนางนันทมาตา ถ้าออกบวชให้เอาอย่างนางอุบลวรรณา กับนางเขมา" สมัยพุทธกาลท่านที่เอ่ยนามมานี้คงมีบทบาทมาก แต่ปัจจุบันบางท่านชาวพุทธไม่คุ้นนามนี้เท่าที่ควรจึงควรศึกษาประวัติของท่านโดยละเอียด 3.2 กตัญญุตา และกตเวทิตา (หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า กตัญญูกตเวที) เป็นที่ทราบกันโดยทั่วไปว่าเป็นเครื่องหมายของคนดี ดังพระวจนะว่า นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา (เป็นพระนิพนธ์ ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ มิใช่พุทธดำรัส แต่ถือว่าเป็นพระพุทธพจน์) ในพระบาลีจริงๆ เรียกคุณธรรม 2 ข้อนี้ว่า เป็น "ภูมิ" หรือพื้นของคนดี (ภูมิ เว สปฺปุริสานํ กตญฺญูกตเวทิตา) ถ้าปราศจากคุณธรรมทั้ง 2 นี้ จะเป็นคนดีไปไม่ได้ พระพุทธศาสนาเน้นในเรื่องนี้มาก ในแง่การประยุกต์ใช้นั้นถ้าแปล กตัญญูว่าผู้รู้คุณ ของคนอื่นและสิ่งอื่นที่มีคุณต่อเรา ก็จะกว้างขึ้น จะช่วยให้คนเราเห็นคุณประโยชน์และมีคุณต่อมนุษย์ ไม่ใช่เฉพาะคนเท่านั้น หากรวมถึงสัตว์และทรัพยากรธรรมชาติอีกด้วย 3.3 พระสูตรที่มีชื่อและเป็นที่รู้จักกันดีในแวดวงผู้ศึกษาพระพุทธศาสนาสูตรหนึ่ง คือ เกสปุตตสูตร (หรือกาลามสูตร) มีบันทึกไว้ในติกนิบาต อังคุตรนิกาย พระไตรปิฏกเล่ม 10 ข้อ 505 พระสูตรนี้นอกจากจะให้หลักกว้างๆ ว่าชาวพุทธที่ดีต้องใช้วิจารณญาณอย่างรอบคอบเสียก่อนจึงเชื่อในเรื่องใดเรื่องหนึ่งแล้วยังบอกมาตรฐานการตัดสินความดี (กุศล) ความชั่ว (อกุศล) อีกด้วย สาระของกาลามสูตรมิใช่อยู่ที่จะต้องเชื่อหรือไม่เชื่ออะไร แต่อยู่ที่ควรจะเชื่อหรือไม่เชื่ออย่างไรมากกว่า เป็นการให้บทบาทแก่ปัญญาทำหน้าที่ของมันอย่างเต็มที่ 3.4. อีกสูตรหนึ่งที่น่าสนใจ คือ โรณสูตร มีข้อความสั้นๆ แต่กินใจคือ "ภิกษุทั้งหลายการขับร้องคือการร้องไห้ในวินัยของอริยเจ้า การฟ้อนรำคือการเป็นบ้า ในวินัยของพระอริยเจ้า การหัวเราะจนเห็นฟันเต็มปากคือความเป็นเด็กในวินัยของพระอริยเจ้า" เพราะฉะนั้นจึงควรเลิกเด็ดขาดซึ่งการขับร้อง ฟ้อนรำ เมื่อมีความเบิกบานในธรรม ก็เพียงแต่ยิ้มแย้มก็พอ พระสูตรนี้เตือนสติคนสองระดับคือ ระดับชาวบ้าน ก็เตือนสติว่าอย่าได้หลงระเริงสนุกสนานในการฟ้อนรำขับร้องจนเกินไป "รำที่ไหน ขับร้องที่ไหนไปที่นั่น ดีดสีตีเป่าที่ไหนไปที่นั่น เสภาที่ไหนไปที่นั่น เพลงที่ไหนไปที่นั่น เถิดเทิงที่ไหนไปที่นั่น" ท่านว่าเป็นอบายมุข เพราะสิ่งที่ชาวโลกเขาเรียกว่าความสุขความสนุกสนานนั้น ในสายตาของพระอริยเจ้าแล้วก็คืออาการเยี่ยงทารกผู้ไร้เดียงสาเดี๋ยวก็หัวเราะ เดี๋ยวก็ร้องไห้ หรือกิริยาอาการของคนบ้านั่นเอง สำหรับพระสงฆ์ ผู้ปฏิญาณตนงดเว้นอากัปกิริยาของชาวบ้านหมดแล้ว ถ้ายังประพฤติเช่นชาวบ้านอยู่ ก็ไม่สมควรเป็นอย่างยิ่ง พระสูตรนี้จึงเตือนบรรพชิตทั้งหลายให้รู้จักสำรวมปฏิบัติตนให้เป็นที่เจริญศรัทธาปสาทะของประชาชน อย่าได้ทำให้พระศาสนาเต็มไปด้วย "การร้องไห้ หรือหัวเราะบ้าคลั่ง" เป็นที่สลดสังเวชแก่วิญญูชน จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:03:47 ]

ความคิดเห็นที่ 38 3.5 ข้อที่ควรสังเกตในอังคุตตรนิกายอย่างหนึ่ง คือ การประมวลหลักธรรมเรื่องเดียวกัน บางครั้งจำนวนองค์ประกอบเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จึงไม่เท่ากัน ในการนำออกไปใช้หรือปฏิบัติจะเอาหมวดไหนก็คงจะได้ เพราะองค์ประกอบที่เพิ่มเข้ามา ก็ลงรอยกันหรือเสริมให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น ยกตัวอย่างเช่น คุณสมบัติของอุบาสกมี 7 ก็มี 8 ก็มี ตถาคตพลญาณมี 6 ก็มี 10 ก็มี อานิสงส์เมตตา 8 ก็มี 11 ก็มี เป็นต้น 3.6 มารดาบิดา เป็นบุคคลผู้มีบุญคุณสูงสุดของมนุษย์ เป็นที่เคารพสูงสุด ในบาลีบางแห่งกล่าวว่ามารดาบิดา มีฐานะเป็นพรหมของบุตร เป็นบูรพาจารย์เท่านั้น ในอังคุตตรนิกายได้ระบุฐานะสำคัญอีกอย่างหนึ่งคือเป็น "อาหุไนย" ของบุตรด้วย คำว่าอาหุไนย เป็นชื่อของพระอริยบุคคลโดยสูงสุดหมายเอาพระอรหันต์ เพราะฉะนั้น ถ้าจะกล่าวว่ามารดาบิดาก็คือ "พระอรหันต์ของบุตร" ก็ไม่เป็นการกล่าวผิดแต่ประการใด ในยุคสมัย "อรหันตนิยม" อย่างปัจจุบัน คนที่ชอบเดินทางไปไหว้ (ผู้ที่ตนคิดว่าเป็น) อรหันต์ตามที่ต่างๆ ก็เป็นการเจริญศรัทธาปสาทะดีอยู่ แต่ถ้าจะสนใจไหว้ "พระอรหันต์ในบ้าน" ก่อน ก็จะเป็นการดียิ่งขึ้น 3.7 อังคุตตรนิกาย ให้แง่คิดธรรมมากมาย รวมถึงความรู้รอบตัวที่น่าสนใจอีกด้วยเช่น ทูตที่ดีต้องมีคุณสมบัติอย่างไร นักการค้าที่ดีต้องมีคุณสมบัติอะไรบ้าง ทำอย่างไรจึงอายุยืนแม้กระทั่งโจรที่หากินไม่ยืดเพราะอะไร 3.8 วิธีอธิบายธรรม ใช้อุปมาอุปไมย ทำให้เข้าใจชัดเจนขึ้น เช่น - เปรียบพระบำเพ็ญศีล สมาธิ ปัญญา เหมือนชาวนาปรับพื้นที่นา หว่านกล้า และไขน้ำ - เปรียบสามีภรรยา คนหนึ่งดีอีกคนหนึ่งไม่ดี เหมือนศพอยู่กับเทพ (หรือผีกับเทวดา) ถ้าดีสองคนก็เหมือนเทพอยู่กับเทพ ถ้าเลวทั้งคู่เหมือนผีอยู่กับผี - เปรียบคนดีกับคนชั่วอยู่ห่างไกลกันเหมือนฟ้ากับดิน ฝั่งนี้กับฝั่งโน้น พระอาทิตย์ขึ้นกับพระอาทิตย์ตก -เปรียบคนล้มเหลวทั้งทางโลกและทางธรรมเหมือนคนตาบอด คนประสบความสำเร็จทางการดำรงชีวิตแต่ไร้ศีลเหมือนคนตาเดียว คนที่สมบูรณ์ทั้งสองด้านเหมือนคนสองตา - เปรียบคนดีแต่พูด แต่ไม่ทำเหมือนฟ้าร้องฝนไม่ตก คนทำด้วยพูดด้วยเหมือนฟ้าร้องฝนตกด้วย - เปรียบการฝึกคนเหมือนการฝึกม้า ใช้ทั้งวิธีละมุนละม่อม และวิธีรุนแรง - เปรียบคนโกรธง่ายหายเร็วเหมือนรอยขีดบนดิน คนโกรธง่ายหายช้าเหมือนรอยขีดบนแผ่นหิน คนไม่มักโกรธเหมือนรอยขีดในน้ำ - เปรียบผู้นำมีคุณธรรมและปราศจากคุณธรรมเหมือนโคจ่าฝูงพาลูกฝูงข้ามน้ำไปตรงหรือคด - เปรียบคนไม่มีคุณธรรมเหมือนคนจน คนทำชั่วเหมือนการกู้หนี้ คนทำชั่วแล้วปกปิดไว้ เหมือนการเสียดอกเบี้ย คนทำชั่วถูกนินทาตำหนิเหมือนถูกทวงหนี้ คนทำชั่วได้รับความร้อนใจเหมือนถูกตามตัว คนทำชั่วได้ผลกรรมเหมือนคนเป็นหนี้ถูกฟ้องร้อง และตัดสินจำคุก 3.9 คำว่า "โลก" ในอังคุตตรนิกายนี้ให้ความหมายไว้ 2 นัย คือ นัยหนึ่งบอกว่า โลกคือร่างกายยาววาหนาคืบ "ทรงบัญญัติโลก การเกิดแห่งโลก การดับโลกและทางให้ถึงความดับโลก ที่ร่างกายยาววาหนาคืบ" อีกแห่งหนึ่งบอกว่า โลก หมายถึงกามคุณทั้ง 5 แต่เมื่อเพ่งโดยความหมายแล้ว ไม่แตกต่างกัน 3.10 ในติกนิบาตอังคุตตรนิกาย ข้อ 517 พูดถึงปัจจัยที่ทำให้เกิดใหม่ 3 ประการ คือ กรรม วิญญาณ ตัณหา กรรมเปรียบเหมือนที่นา วิญาณเปรียบเหมือนพืช ตัณหาเปรียบเหมือนยางเหนียวในพืช ทั้ง 3 อย่างนี้รวมเป็นองค์ประกอบอันเดียวกัน เรียกว่า "คันธัพพะ" ซึ่งจะต้องมีองค์ประกอบทางรูปธรรมอีก 2 รวมเป็น 3 องค์ประกอบคือ - มารดาบิดาร่วมกัน - มารดามีไข่สุกพร้อมที่จะผสม - คันธัพพะ (ปฏิสนธิวิญญาณ, กรรม, ตัณหา) ปรากฏพร้อม (โปรดดู อินทกสูตร สัง.ส.15/801-803 ประกอบ) 3.11 เคล็ดลับของการเป็นปราชญ์ หรือสูตรแห่งการเรียนรู้ที่ทำให้คนเป็นพหูสูต มี 5 อย่าง (ต้องผ่านขั้นตอนทั้ง 5 ตามลำดับจึงจะเรียก พหูสูต) คือ - ฟังมาก (รวมถึงการอ่านมาก รวบรวมข้อมูลได้มาก) - จำมาก (จำหลักการใหญ่ๆ ได้) - คล่องปาก (ท่องจนคล่องไม่ลืมไม่หลง) - เจนใจ (คิดจนเกิดภาพขึ้นในใจ) - ขบได้ด้วยทฤษฎี (นำข้อมูลต่างๆ ที่ได้ศึกษามาคิดพิจารณาได้ข้อสรุปเป็นของตน หรือสร้างแนวคิดใหม่ๆ ขึ้นมา สามารถประยุกต์ใช้อย่างได้ผลดี) การเรียนที่ไม่ค่อยได้ผล ก็เพราะทำไม่ครบกระบวนการ ไม่ครบขั้นตอนทั้ง 5 ข้างต้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:04:46 ]

ความคิดเห็นที่ 40 (15) คนโง่มัวคิดวุ่นวายว่า เรามีบุตร เรามีทรัพย์ ก็เมื่อตัวเขาเองก็มิใช่ของเขา บุตรและทรัพย์จะเป็นของเขาได้อย่างไร (16) คนโง่รู้ตัวว่าโง่ ยังพอมีทางฉลาดได้บ้าง แต่โง่แล้วอวดฉลาด นั้นแหละเรียกว่าคนโง่แท้ (17) คนพาลได้ความรู้มาเพื่อทำลายตนถ่ายเดียว ความรู้นั้นทำลายคุณความดีของเขาสิ้น ทำให้มันสมองเขาตกต่ำไป (18) ทางหนึ่งแสวงหาลาภ ทางหนึ่งไปนิพพาน รู้อย่างนี้แล้ว ภิกษุพุทธสาวกไม่ควรไยดีลาภสักการะ ควรอยู่อย่างสงบ (19) ชาวนาไขน้ำเข้านา ช่างศรดัดลูกศร ช่างไม้ถากไม้ บัณฑิตฝึกตน (20) ขุนเขาย่อมไม่สะเทือนเพราะแรงลมฉันใด บัณฑิตก็ไม่หวั่นไหวเพราะนินทา หรือสรรเสริญฉันนั้น (21) ห้วงน้ำลึก ใส สะอาด สงบ ฉันใด บัณฑิตฟังธรรมแล้วย่อมมีจิตใจสงบ ฉันนั้น (22) ผู้เดินถึงจุดหมายปลายทางแล้ว วิมุติหลุดพ้นโดยประการทั้งปวง หมดโศก หมดเครื่องผูกพันแล้ว ความร้อนใจก็หมดไป (23) พระอรหันต์เป็นอิสระเพราะรู้แจ้ง สงบระงับ และมีจิตใจมั่นคง ใจของท่านย่อมสงบ วาจาก็สงบการกระทำทางกายก็สงบ (24) ไม่ว่าจะเป็นบ้าน หรือป่า ไม่ว่าที่ลุ่มหรือดอน พระอรหันต์ทั้งหลายอยู่ ณ ที่ใด ที่นั่นเป็นที่รื่นรมย์ (25) บทกวีที่บรรยายธรรมบทเดียว ที่ทำให้ผู้ฟังได้รับความสงบ ประเสริฐกว่าบทกวีที่ท่องจำได้ตั้งพันโศลก แต่ไม่มีประโยชน์แม้แต่บทเดียว (26) ชนะตนเองดีกว่าชนะข้าศึกเป็นพันๆ ในสงคราม คนเช่นนี้นับว่าเป็น "ยอดขุนพล" แท้ (27) ผู้มีศีล สมาธิ มีชีวิตอยู่วันเดียว ประเสริฐกว่าชีวิตตั้งร้อยปีของผู้ทุศีล ไร้สมาธิ (28) พึงเร่งทำความดีและป้องกันจิตจากความชั่ว เพราะถ้ากระทำความดีช้าไป จิตใจจะกลับยินดีในความชั่ว (29) อย่าดูถูกความชั่วเล็กน้อยว่าจะไม่เผล็ดผล น้ำตกจากเวหาทีละหยาดๆ ยังเต็มตุ่มได้ คนพาลทำความชั่วทีละเล็กละน้อย ก็ย่อมเต็มด้วยความชั่วเช่นกัน (30) เมื่อไม่มีแผล คนย่อมจับต้องยาพิษได้ ยาพิษไม่สามารถทำอันตรายได้ บาปก็ไม่มีแก่ผู้ไม่ทำบาปเช่นกัน (31) ไม่ว่าบนท้องฟ้า ไม่ว่าท่ามกลางมหาสมุทร ไม่ว่าในหุบเขา ไม่มีแม้แต่ที่เดียวที่ผู้ทำกรรมชั่วอาศัยอยู่ จะหนีพ้นกรรมไปได้ (32) สัตว์ทั้งหลายกลัวโทษทัณฑ์ สัตว์ทั้งหลายรักชีวิตตนเอง เปรียบตนเองกับคนอื่นอย่างนี้แล้วก็ไม่ควรฆ่าหรือสั่งให้ฆ่าผู้อื่น (33) ความแก่และความตาย ไล่ต้อนอายุสัตว์ทั้งหลายไป เหมือนเด็กเลี้ยงโคต้อนฝูงโคไปสู่ที่หากิน (34) จะมัวร่าเริงสนุกสนานกันไปทำไม ในเมื่อโลกกำลังลุกเป็นไฟอยู่เนืองนิตย์ พวกเธอถูกความมืดมิดปิดบังอยู่ฉะนี้ ไยไม่แสวงหาแสงสว่างกันเล่า (35) คนโง่ย่อมแก่เปล่าเหมือนโคถึก มากแต่เนื้อหนังมังสา แต่ปัญญาหาเพิ่มขึ้นไม่ (36) เมื่ออยู่ในวัยหนุ่มสาว ไม่ทำตัวให้ดี และไม่หาทรัพย์ไว้ พอถึงวัยแก่เฒ่าพวกเขาย่อมนอนเป็นทุกข์ ทอดถอนใจรำพึงถึงความหลัง เหมือนธนูหัก (ใช้ยิงอะไรก็ไม่ได้) (37) สอนคนอื่นอย่างใดควรทำตนอย่างนั้น ฝึกตนเองได้แล้วค่อยฝึกคนอื่น เพราะตัวเองฝึกได้แสนยาก (38) คนทุศีลก็เหมือนต้นไม้ที่เถาวัลย์ขึ้นจนรก เขาทำตัวเองให้วอดวาย มิจำต้องรอให้ศัตรูมาคอยกระทำให้ (39) สูเจ้าทั้งหลายจงมาดูโลกนี้ อันวิจิตรตระการตาดังราชรถทรง ณ ที่นี้แหละเหล่าคนโง่พากันหมกอยู่ แต่ผู้รู้หาข้องอยู่ไม่ (40) โลกนี้มืดมน น้อยคนจักเห็นแจ้ง น้อยคนจักไปสวรรค์ เหมือนนกติดข่าย น้อยตัวจะหลุดรอดไปได้ (41) พระยาหงส์เหินฟ้าไปหาพระอาทิตย์ ผู้มีฤทธิ์เหาะเหินเดินอากาศ นักปราชญ์ออกไปจากโลกเพราะเอาชนะมารพร้อมทั้งกองทัพ (42) ถึงแม้เงินจะไหลมาดั่งห่าฝน ความอยากของคนก็หาอิ่มไม่ กามวิสัยมีความสุขน้อย มากไปด้วยทุกข์ รู้ดังนี้แล้ว สาวกพระพุทธเจ้าย่อมไม่ยินดีกามารมณ์แม้ที่เป็นทิพย์ หากแต่ยินดีในทางสิ้นกิเลสตัณหา (43) บุรุษอาชาไนยหาได้ยาก เขาไม่เกิดในที่ทั่วไป คนฉลาดเช่นนั้นเกิดในตระกูลใด ตระกูลนั้นย่อมรุ่งเรืองด้วยความสุข (44) ผู้ชนะย่อมก่อเวร ผู้แพ้ย่อมเป็นทุกข์ ผู้ละได้ทั้งความชนะและความแพ้ มีจิตใจสงบนั้นแหละเป็นสุข (45) ความไม่มีโรคเป็นลาภอย่างยิ่ง ความรู้จักพอเป็นทรัพย์อย่างยิ่ง ความไว้วางใจกันเป็นญาติอย่างยิ่ง พระนิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง (46) พยายามในสิ่งที่ไม่ควรพยายาม ไม่พยายามในสิ่งที่ควรพยายาม ละเลยสิ่งที่เป็นประโยชน์ คนเช่นนี้ก็ได้แต่ริษยาคนที่พยายามช่วยตนเอง (47) อย่าติดในสิ่งที่รัก หรือไม่รัก การพลัดพรากจากสิ่งที่รักเป็นทุกข์ การพบเห็นแต่สิ่งที่ไม่เป็นที่รักก็เป็นทุกข์ (48) ที่ใดมีรักที่นั่นมีโศก ที่ใดมีรักที่นั่นมีภัย เมื่อไม่มีความรักเสียแล้วโศกภัยก็ไม่มี (49) ผู้ใดยับยั้งความโกรธที่เกิดขึ้นไว้ได้เหมือนสารถีหยุดรถที่กำลังแล่น ผู้นั้นเราเรียกว่าสารถี ส่วนคนนอกนั้นได้ชื่อเพียงคนถือเชือก (50) พึงเอาชนะความโกรธด้วยความไม่โกรธ เอาชนะความร้ายด้วยความดี เอาชนะคนตระหนี่ด้วยการให้ เอาชนะคนพูดพล่อยด้วยคำสัตย์ (51) อตุละเอย เรื่องนี้มีมานานแล้ว มิใช่เพิ่งจะมีในยุคปัจจุบัน อยู่เฉยๆ เขาก็นินทา พูดมาก เขาก็นินทา พูดน้อยเขาก็นินทา ไม่มีใครในโลกที่ไม่ถูกนินทา ไม่ว่าอดีต ปัจจุบัน คนที่ถูกสรรเสริญหรือนินทาโดยส่วนเดียว ไม่มี (52) คนมีปัญญาควรขจัดมลทินของตนทีละน้อยๆ ทุกๆ ขณะโดยลำดับ เหมือนนายช่างทองปัดเป่าสนิมแร่ทอง (53) จงรู้เถิดบุรุษผู้เจริญเอย ความชั่วร้ายมิใช่สิ่งที่พึงจะควบคุมได้ง่ายๆ ขอความโลกและความชั่วช้า อย่าได้ฉุดกระชากเธอไปหาความทุกข์ตลอดกาลนานเลย (54) ไม่มีไฟใดเสมอไฟราคะ ไม่มีเคราะห์ใดเสมอโทสะ ไม่มีข่ายดักสัตว์ใดเสมอโมหะ ไม่มีแม่น้ำใดเสมอตัณหา จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:06:42 ]

ความคิดเห็นที่ 41 (55) โทษคนอื่นเห็นง่าย โทษของตนเห็นยาก คนเรามักเปิดเผยโทษคนอื่นเหมือนโปรยแกลบปิดบังโทษของตนเหมือนนักเลงเต๋าโกงซ่อนลูกเต๋า (56) เพียงมีผมหงอกยังไม่นับว่าเถระ เขาแก่แต่วัยเท่านั้น คนเช่นนี้เรียกว่าแก่เปล่า (57) พวกเธอจงพยายามทำความเพียรเสียแต่บัดนี้ ตคาคตเป็นเพียงผู้ชี้บอกทางเท่านั้น ผู้ที่เดินทางสายนี้ (อริยมรรคมีองค์แปด) โดยปฏิบัติภาวนา ก็จะพ้นจากบ่วงมาร (58) ปัญญาเกิดเพราะการตั้งใจพินิจ เสื่อมไปเพราะไม่ตั้งใจพินิจ เมื่อรู้ทางเจริญและทางเสื่อมของปัญญาแล้ว ควรทำตนโดยวิถีทางที่ปัญญาจะเจริญ (59) บุตรก็ป้องกันไม่ได้ บิดาหรือพวกพ้องก็ป้องกันมิได้ คนเราเมื่อถึงคราวจะตายหมู่ญาติก็ป้องกันไม่ได้ (60) ผู้ใดปรารถนาสุขเพื่อตนโดยการก่อทุกข์ให้คนอื่น ผู้นั้นมักเกี่ยวพันด้วยเวรไม่รู้จบสิ้น ไม่มีทางพ้นทางเวรไปได้ (61) การสละโลกียวิสัยออกบวชก็ยาก การยินดีในบรรพชาก็ยาก การครองเรือนเป็นทุกข์ การอยู่ร่วมกับคนไม่เสมอกันก็เป็นทุกข์ การท่องเที่ยวอยู่ในสังสารวัฏก็เป็นทุกข์ เพราะฉะนั้น ไม่ควรท่องเที่ยวในสังสารวัฏและไม่ควรแส่หาทุกข์ใส่ตน (62) คนดีย่อมปรากฏเด่นดุจขุนเขาหิมพานต์ คนไม่ดีถึงอยู่ใกล้ก็ไม่ปรากฏ เหมือนลูกศรที่เขายิงไปในราตรี (63) สถานหนึ่งได้บาป สถานสองได้ภพชาติชั่วร้ายในอนาคต สถานสามทั้งคู่มีสุขชั่วแล่นแต่สะดุ้งใจเป็นนิตย์ สถานสี่พระราชาย่อมลงโทษอย่างหนัก เพราะฉะนั้นไม่ควรผิดภรรยาผู้อื่น (64) ทำอะไรหละหลวมมีข้อปฏิบัติเศร้าหมอง ประพฤติพรหมจรรย์โดยไม่เต็มใจ ปฏิปทาเช่นนั้นไม่เป็นไปเพื่อผลอันไพศาล (65) เราจักอดทนต่อคำส่อเสียดของคนอื่น เหมือนพระยาคชสารในสนามรบ ทนต่อลูกศรที่ปล่อยออกไปจากคันธนู เพราะว่าคนโดยมากมีสันดานชั่ว (66) ม้าอัสดร ม้าอาชาไนย จากลุ่มสินธุหรือพระยากุญชรที่ได้รับการฝึกปรือ นับเป็นสัตว์ประเสริฐ แต่บุคคลผู้ฝึกตนแล้วย่อมประเสริฐกว่านั้น (67) คนกินจุ สะลึมสะลือ กลิ้งเกลือกไปมาบนที่นอน เหมือนสุกรที่เขาขุนให้อ้วนด้วยเศษอาหาร เป็นคนโง่ทึ่ม ย่อมเกิดไม่รู้จบสิ้น (68) มีเพื่อนตายก็เป็นสุข ยินดีเท่าที่ตนหามาได้ก็เป็นสุข ทำบุญไว้ถึงคราวจะตายก็เป็นสุข ละทุกข์หมดได้ก็เป็นสุข (69) เราขอบอกแก่ท่านทั้งหลาย ขอท่านทั้งหลายผู้มาชุมนุมกัน ณ ที่นี้ จงมีความเจริญ ขอให้ท่านทั้งหลายขุดรากเหง้าตัณหา เหมือนถอนรากหญ้ารก อย่าปล่อยให้มารรังควาญบ่อยๆ เหมือนกระแสน้ำพัดโค่นต้นอ้อ ฉะนั้น (70) เหล่าสัตว์มีแต่โสมนัส ชุ่มชื้นด้วยรักเสน่หา ซาบซ่านในกามารมณ์ทั้งปวง พวกเขาใฝ่แสวงหาแต่ความสุขสันต์หรรษา ก็ต้องเกิดต้องแก่ร่ำไป (71) ธรรมทานชนะการให้ทุกอย่าง รสพระธรรมชนะรสทั้งปวง ความยินดีในธรรมชนะความยินดีทุกอย่าง ความสิ้นตัณหาชนะทุกข์ทุกอย่าง (72) จงปล่อยวางทั้งอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ไปให้ถึงที่สุดภพ เมื่อใจหลุดพ้นจากทุกอย่างแล้ว พวกเธอจะไม่มาเกิด จะไม่มาแก่อีกต่อไป (73) ผู้ไม่ยึดมั่นโดยประการทั้งปวงว่า "กู" "ของกู" ไม่ว่าในรูปหรือนาม เมื่อไม่มีก็ไม่เศร้าโศก เขาผู้นั้นแหละเรียกได้ว่าเป็นภิกษุ (74) ภิกษุผู้อยู่ด้วยเมตตา เลื่อมใสในพระศาสนา พึงบรรลุสภาวะอันสงบเป็นสุข และระงับสังขารทั้งหลาย (75) ภิกษุ เธอจงวิดน้ำออกจากเรือนี้ เมื่อวิดน้ำออกหมดแล้ว เรือจักแล่นเร็ว ทำลายราคะ โทสะ โมหะ เสียแล้ว เธอจักไปถึงพระนิพพาน (76) ถึงจะเป็นภิกษุหนุ่ม แต่อุทิศเพื่อพระพุทธศาสนา ท่านย่อมส่องโลกนี้ให้สว่าง เหมือนพระจันทร์พ้นจากเมฆ (77) พระอาทิตย์สว่างกลางวัน พระจันทร์สว่างกลางคืน นักรบสง่างามเมื่อยามสวมเสื้อเกราะเตรียมรบ พราหมณ์สง่างามเมื่อเข้าฌาน พระพุทธเจ้าสง่างามทั้งกลางวันและกลางคืน 2.3 อุทาน ได้แก่คาถาที่พระพุทธองค์ ทรงเปล่งด้วยโสมนัส มีทั้งหมด 82 สูตร พุทธอุทานนี้มีปรากฏในที่อื่นด้วย เช่น ธรรมบท, สังยุตตนิกาย เป็นต้น ขอนำมาแสดงเพียงบางสูตร (1) โพธิสูตร หลังจากตรัสรู้แล้ว พระพุทธเจ้าประทับเสวยวิมุติสุขอยู่ใต้ต้นโพธิ์ 7 วัน ทรงพิจารณาปฏิจจสมุปบาททั้งฝ่ายเกิดและฝ่ายดับ ทรงเปล่งพุทธอุทาน 3 คราว ในยามทั้ง 3 แห่งราตรี คือ ในปฐมยามทรงเปล่งอุทานว่า "ในกาลใด ธรรมทั้งหลายปรากฏแก่พราหมณ์ผู้เพียรเพ่งพินิจอยู่ ในกาลนั้น ความสงสัยทั้งปวงของพราหมณ์นั้นย่อมสิ้นไป เพราะรู้ธรรมพร้อมทั้งเหตุ" ในมัชณิมยามทรงเปล่งอุทานว่า "ในกาลใด ธรรมทั้งหลายปรากฏแก่พราหมณ์ผู้เพียรเพ่งพินิจอยู่ ในกาลนั้น ความสงสัยทั้งปวงของพราหมณ์นั้นย่อมสิ้นไป เพราะได้รู้ความสิ้นไปแห่งปัจจัยทั้งหลาย" ในปัจฉิมยามทรงเปล่งอุทานว่า "ในกาลใด ธรรมทั้งหลายปรากฏแห่งพราหมณ์ผู้เพียรเพ่งพินิจอยู่ พราหมณ์นั้นย่อมกำจัดมารพร้อมทั้งเสนามารเสียได้ เหมือนดวงอาทิตย์อุทัยขึ้น กำจัดความมืด ส่องสว่างอยู่ในอากาศ ฉะนั้น" (2) พาหิยสูตร พาหิยะเดินเรือไปค้าขาย เรือแตก เกาะแผ่นกระดานลอยไปขึ้นที่ท่าสุปปาระ ชาวบ้านนึกว่าเป็นพระอรหันต์ (เพราะเธอนุ่งเปลือกไม้) จึงให้ข้าวและน้ำ ภายหลังมีผู้เตือนสติ พาหิยะ รู้สึกตัวจึงเดินทางไปเฝ้าพระพุทธเจ้า พบพระองค์กำลังเสด็จบิณฑบาตอยู่ ทูลขอให้แสดงธรรมให้ฟัง พระองค์ตรัสว่าไม่ใช่เวลา พาหิยะรบเร้าให้แสดงจึงทรงแสดงธรรมสั้นๆ พาหิยะได้บรรลุอรหัตทันทีและขอบวช พระองค์ตรัสให้เขาไปหาบาตรและจีวร ขณะที่เดินเที่ยวหาอยู่ถูกแม่โคขวิดตาย พระพุทธองค์ตรัสว่า พาหิยะนิพพานแล้ว ได้ตรัสเปล่งพุทธอุทานว่า "ดิน น้ำ ลม ไฟ ไม่หยั่งลงในนิพพานธาตุใด นิพพานธาตุนั้น ดาวทั้งหลายย่อมไม่สว่าง พระอาทิตย์ก็ไม่ปรากฏ พระจันทร์ก็ไม่ส่องสว่าง ความมืดก็ไม่มี เมื่อใดพราหมณ์ชื่อว่านุนีเพราะรู้อริยสัจด้วยตน เมื่อนั้นพราหมณ์นั้นหลุดพ้นจากรูป อรูป จากสุขและทุกข์" จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:08:20 ]

ความคิดเห็นที่ 42 (4) ธาตุสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า นิพพานธาตุมี 2 อย่างคือ สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ และอนุอาทิเสสนิพพานธาตุ โดยอธิบายว่า "ภิกษุในธรรมวินัยนี้ เป็นพระอรหันตขีณาสพ อยู่จบพรหมจรรย์ทำกิจที่ควรทำเสร็จแล้ว ปลงภาระลงแล้ว มีประโยชน์ตนอันบรรลุแล้ว มีสังโยชน์ในภพสิ้นแล้ว หลุดพ้นเพราะรู้ชอบ ภิกษุย่อมเสวยอารมณ์ที่พึงใจและไม่พึงใจ ยังเสวยสุขและทุกข์อยู่ เพราะอินทรีย์ทั้งห้าเหล่าใดยังไม่บุบสลาย อินทรีย์ทั้งห้าเหล่านั้นยังตั้งอยู่นั้นเทียว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ความสิ้นไปแห่งราคะ ความสิ้นไปแห่งโทสะ ความสิ้นไปแห่งโมหะของภิกษุนั้น นี้เราเรียกว่า สอุปาทิเสสนิพพานธาตุ ภิกษุในธรรมวินัยนี้เป็นพระอรหันตขีณาสพ...หลุดพ้นเพราะรู้ชอบ เวทนาทั้งปวงในอัตภาพนี้แหละของภิกษุนั้น อันกิเลสตัณหา เป็นต้น ให้เพลิดเพลินมิได้แล้ว จักดับเย็น ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี่เราเรียกว่า อนุปาทิเสสนิพพานธาตุ" (5) สังฆาฏิสูตร พระพุทธเจ้าตรัสว่า ถึงภิกษุจะจับชายสังฆาฏิของพระองค์ เดินตามไปข้างหลัง ถ้าเธอมากด้วยความโลภจัด กำหนัดแรงกล้าในกาม มีจิตพยาบาท มีความคิดชั่วร้าย หลงลืมสติ จิตไม่ตั้งมั่น จิตหมุนไปผิด ไม่สำรวมอินทรีย์ ก็นับว่าอยู่ห่างพระองค์ แต่ถ้าภิกษุมีคุณสมบัติตรงข้ามจากที่กล่าวมา ถึงแม้เธอจะอยู่ห่างไกลพระองค์ตั้งร้อยโยชน์ ก็ชื่อว่าอยู่ใกล้พระองค์โดยแท้ เพราะเธอย่อมเห็นธรรม เมื่อเห็นธรรมก็ชื่อว่าเห็นพระพุทธองค์" (6) พรหมสูตร พระองค์ตรัสว่า ตระกูลใดบูชาบิดามารดาในเรือนของตน ตระกูลนั้นชื่อว่ามีพระพรหม บุรพเทวดา บุรพาจารย์ อาหุไนยบุคคล (พระอรหันต์) คำว่าพรหม บุรพเทวดา บุรพาจารย์ อาหุไนยบุคคล เป็นชื่อเรียกบิดามารดา เพราะท่านทั้งสองเป็นผู้มีอุปการะมาก เป็นผู้ถนอมเลี้ยง เป็นผู้แสดงโลกนี้แก่บุตร 2.5 สุตตนิบาต ประชุมสูตรสั้นๆ เป็นคาถาล้วน (มีร้อยแก้วปนบ้างเล็กน้อย) มีทั้งหมด 70 สูตรแบ่งเป็น 5 วรรค ดังต่อไปนี้ ก. อุรควรรคที่ 1 (1) อุรคสูตร พระสูตรเปรียบด้วยงู (ลอกคราบ) กล่าวถึงภิกษุผู้ละกิเลสชั่วร้ายต่างๆ ได้ เช่น ราคะ ตัณหา มานะ วิตก เป็นต้น ย่อมละฝั่งนี้ไปถึงฝั่งโน้น (พระนิพพาน) ได้ เหมือนงูลอกคราบเก่าทิ้งไปฉะนั้น (2) ธนิยสูตร เป็นคำโต้ตอบระหว่างคนเลี้ยงโคชื่อธนิยะกับพระพุทธเจ้า ถ้อยคำโต้ตอบน่าสนใจ นายธนิยะมองโลกในแง่โลกียะ หรือคิดอย่างชาวโลก แต่พระพุทธองค์ทรงมองในแง่โลกุตตระ เช่น นายธนิยะเชิญให้ฝนตกลงมาเพราะตนได้ทำหน้าที่เสร็จแล้ว เช่น มุงหลังคาบ้านดีแล้ว นำเชื้อไฟมาเตรียมไว้แล้ว ฝนตกก็ไม่กลัว พระพุทธเจ้าตรัสว่า พระองค์ทรงเปิดหลังคาบ้านไว้แล้ว (ละกิเลส) ได้ดับไฟแล้ว ฝนจะตกก็เชิญตกลงมาเถิด เป็นต้น (3) ขัคควิสาณสูตร กล่าวถึงประโยชน์ของการเที่ยวไปคนเดียวของภิกษุเหมือนนอแรด (ซึ่งมีอันเดียว) ด้วยคาถาที่มีคำและความไพเราะกินใจ เช่น "คนที่วางอาชญาในสัตว์ทั้งปวงได้แล้ว เว้นการเบียดเบียนจะพึงปรารถนาบุตรและสหายแต่ที่ไหน พึงเที่ยวไปคนเดียวเหมือนนอแรด เมื่อมีความเกี่ยวข้องกัน ความเยื่อใยก็ย่อมมี ทุกข์ย่อมเกิดตามมา ผู้เล็งเห็นโทษ ควรเที่ยวไปคนเดียวเหมือนนอแรด" (4) กสิภารทวาชสูตร ว่าด้วยพราหมณ์ชาวนา พราหมณ์กล่าวว่า คนทั้งหลายเขาไถนาหว่านกัน พระพุทธองค์ทรงไถหว่านกับเขาหรือไม่ พระองค์ตรัสว่า พระองค์ก็ทรงไถและหว่านพืชเช่นกัน "ศรัทธาเป็นพืช ความเพียรเป็นฝน ปัญญาเป็นแอกและไถ หิริเป็นงอนไถ ใจเป็นเชือก สติเป็นผาลสำหรับไถนา" เท่ากับบอกว่าวิธีการทำนาแบบนี้เป็นการทำนาแบบพุทธนั่นเอง (5) จุนทสูตร พระพุทธเจ้าตอบคำถามของนายจุนทะกัมมารบุตร เรื่องสมณะ 4 ประเภท คือ มัคคชินะ (ผู้ชนะกิเลสได้ด้วยมรรค) มัคคเทสกะ (ผู้ชี้ทาง) มัคคชีวี (ผู้ดำรงอยู่ในมรรค คือผู้ปฏิบัติตามมรรค) มัคคทูสี (ผู้ทำลายมรรค คือไม่ปฏิบัติตามหลักอริยมรรค) (6) ปราภวสูตร ทรงแสดงทางแห่งความเสื่อมไว้เป็นชุดๆ น่าศึกษาอย่างยิ่ง ทำนองเดียวกับทรงแสดงมงคลสูตร ทางแห่งความเสื่อมในสูตรนี้มี 12 ประการ เช่น รู้ชั่ว ชังธรรม รักอสัตบุรุษ ไม่รักสัตบุรุษ มักหลับ ชอบคุย ขี้เกียจ มักโกรธ ไม่เลี้ยงดูบิดามารดา เย่อหยิ่งเพราะชาติ เป็นต้น (7) วสลสูตร ว่าด้วยคนถ่อย 20 จำพวก เช่น คนมักโกรธ ลบหลู่คุณท่าน มีความเห็นวิบัติ มีมารยา เบียดเบียนสัตว์ ยกตนข่มท่าน กู้เงินเขาแล้วพูดว่าไม่ได้เป็นหนี้ จี้ปล้นชิงทรัพย์ เป็นพยานเท็จ เป็นต้น แต่ละข้อล้วนเป็นลักษณะของคนถ่อยโดยสมบูรณ์ (8) เมตตสูตร ว่าด้วยเมตตาจิตไปยังสรรพสัตว์ทั้งหลายโดยทั่วหน้ากัน สูตรนี้ซ้ำกับที่กล่าวไว้ในขุททกปาฐะข้างต้น (9) เหมวตสูตร สูตรนี้เป็นการโต้ตอบกันระหว่างสาตาคิรยักษ์ กับเหมวตยักษ์และมีพุทธภาษิตตอนท้าย คำถามและคำตอบเรื่อง "โลก" น่าสนใจ คือสาตาคิรยักษ์ทูลถามว่า โลกเกิดขึ้นในอะไร ทำความพอใจในอะไร โลกอาศัยอะไร และเดือดร้อนเพราะอะไร พระพุทธองค์ตรัสตอบว่า โลกเกิดขึ้น ใน 6 สิ่ง อาศัย 6 สิ่ง เดือดร้อน เพราะ 6 สิ่ง (6 สิ่งนี้คือกามคุณ 5 กับ ใจ) (10) อาฬวกสูตร พระพุทธเจ้าทรงปราบอาฬวกยักษ์ดุร้ายลงแล้ว ได้ตอบคำถามยักษ์ในเรื่องต่างๆ เช่น อะไรเป็นเครื่องปลื้มใจของคน (ตรัสตอบว่า ศรัทธา) อะไรที่คนประพฤติแล้วนำความสุขมาให้ (ธรรมะ) อะไรมีรสอร่อยกว่ารสทุกอย่าง (สัจจะ) ปราชญ์กล่าวชีวิตเช่นไรว่าประเสริฐสุด (ชีวิตอยู่ด้วยปัญญา) คนจะได้รับเกียรติโดยวิธีใด (สัจจะ) จะผูกมิตรอย่างไร (การให้) เป็นต้น (11) วิชยสูตร บรรยายความน่าเกลียดน่าขยะแขยงของส่วนต่างๆ ของร่างกายอย่างละเอียด แล้วสอนไม่ให้ลุ่มหลง ยึดติดในร่างกายอันน่าเกลียดนี้ และทิ้งท้ายให้แง่คิดว่า "ผู้ใดพึงสำคัญเพื่อยกย่องตนหรือพึงดูหมิ่นผู้อื่น จักมีอะไรนอกจากการมองไม่เห็นอริยสัจ" (12) มุนิสูตร พรรณนาลักษณะของบุคคลที่เรียกว่า "มุนี" เช่น ผู้ที่ตัดกิเลสที่เกิดขึ้นได้ เพราะไม่ปลูกกิเลสขึ้นในใจอีก ไม่ยอมให้มันไหลเข้าไปในใจอีก ปราศจากกำหนัดยินดี ไม่ก่อกรรม ถึงฝั่งโน้น (ถึงจุดหมายปลายทาง) ครอบงำสิ่งทั้งปวง รู้แจ้งสิ่งทั้งปวง มีปัญญา ไม่ยึดมั่นในสิ่งทั้งปวง หลุดพ้นเพราะสิ้นตัณหา เรียกว่าเป็นมุนี ข. จุฬวรรค ที่ 2 (13) รตนสูตร พรรณนาคุณของพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ ทำนองเดียวกับมารกล่าวมาแล้วในขุททกปาฐะ (14) อามคันธสูตร สูตรว่าด้วยกลิ่นคาว กล่าวถึงความชั่วร้ายทางกาย วาจา ใจ เป็นกลิ่นดิบ กลิ่นคาว มิใช่ของดิบของคาวในความหมายธรรมดา และกล่าวว่าการประกอบคุณงามความดี ทำให้ปราศจากกลิ่นดิบกลิ่นคาว น่าสังเกตสูตรนี้เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้านามว่ากัสสปะ ในอดีตพระสังคีติกาจารย์นำมาประมวลไว้ (15) หิริสูตร เป็นสูตรสั้นๆ ว่าด้วยคนที่ปราศจากหิริ ถึงจะกล่าวว่าเป็นเพื่อนก็ไม่ควรนับว่าเป็นเพื่อน หรือเพื่อนที่พูดจาไพเราะ แต่ไม่เกื้อกูลแก่เพื่อนไม่ทำตามพูด คอยหาความผิดเพื่อน หวังความแตกแยก ไม่ควรคบเพื่อนเช่นนั้น (16) มงคลสูตร ว่าด้วยมงคลชีวิต 38 ประการ ข้อความซ้ำกับที่กล่าวไว้ในขุททกปาฐะ (17) สูจิโลมสูตร สูจิโลมยักษ์ทูลถามปัญหาว่า ราคะ โทสะ โมหะ ความยินดี ความไม่ยินดี ความกลัว ความตรึก เกิดจากอะไร พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า ทั้งหมดเกิดจากอัตภาพร่างกายนี้ทั้งนั้น ผู้ใดรู้และบรรเทาได้ผู้นั้นข้ามโอฆสงสารได้ (18) ธัมมจริยสูตร ว่าด้วยการประพฤติธรรมและการประพฤติพรหมจรรย์ ว่าเป็นแก้วอันประเสริฐที่สุด คนที่มาบวชแล้วประพฤติตนไม่ดี เป็นมนุษย์แกลบ มนุษย์หยักเยื่อ มิใช่สมณะ ควรขจัดบุคคลเช่นนั้นออกไปเสีย ผู้ที่อยู่อย่างบริสุทธิ์ มีปัญญารักษาตน พึงทำที่สุดทุกข์ได้ (19) พราหมณธัมมิกสูตร ทรงแสดงธรรมแก่พราหมณ์มหาศาลหลายคน ชาวเมืองโกศลที่ไปสนทนากับพระองค์ ชี้แจงประเพณี ค่านิยม และธรรมะของพวกพราหมณ์ที่มีมาแต่โบราณนั้นดี ทำให้สังคมพราหมณ์มีความสงบร่มเย็น แต่ต่อมาความโลภได้ครอบงำจิตใจ พวกพราหมณ์จึงบัญญัติมหายัญ 5 อย่าง มีการฆ่าสัตว์บูชายัญ เป็นต้น ทำให้สังคมมีการเบียดเบียนกันทั่วไป ความเสื่อมก็มีมา (20) นาวาสูตร ตรัสสอนว่า คนที่เป็นอาจารย์สอนคนอื่นต้องมีคุณสมบัติและคุณธรรม เช่น เป็นพหูสูต เป็นที่เคารพบูชาของอันเตวาสิก (ลูกศิษย์) มีวิจารณญาณ ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม ฉลาด รู้แจ้ง เป็นต้น เปรียบเหมือนคนที่ช่วยให้คนอื่นข้ามน้ำที่ไหลเชี่ยวได้ ตนเองต้องมีความฉลาดพร้อมมูล ในการพาย การถ่อ และรู้วิธีการนำเรือฝ่ากระแสน้ำ นำคนข้ามฝั่งได้ฉะนั้น (21) กิงสีลสูตร ว่าด้วยการตอบปัญหา ที่พระสารีบุตรทูลถามว่า คนพึงประพฤติเช่นไร มีปกติอย่างไร พอกพูนกรรมชนิดใด จึงจะดำรงอยู่โดยชอบและบรรลุประโยชน์อันสูงสุด พระองค์ทรงแนะนำให้นอบน้อมต่อวุฒบุคคล เข้าหาครูฟังธรรมตามกาล ยินดีในธรรม ตั้งอยู่ในธรรม รู้การวินิจฉัยธรรม ละกิเลสต่างๆ เช่น ความกระซิบรำพัน (พูดเรื่องไม่เป็นประโยชน์) มารยา มานะ แข่งดี เป็นต้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:09:47 ]

ความคิดเห็นที่ 43 (22) อุฏฐานสูตร สอนให้ขยัน ลุกขึ้นหมั่นศึกษาเพื่อสันติ มิให้มัวนอนหลับ ประมาท ปล่อยโอกาสให้ล่วงเลยไปเปล่า (23) ราหุลสูตร สูตรนี้แสดงแก่ราหุลหลังจากเธอได้อุปสมบทแล้วทรงสอบถามว่าราหุลเธอไม่ดูหมิ่นบัณฑิต ยังนอบน้อมต่อผู้ชูแสงสว่าง เพื่อมวลมนุษย์อยู่หรือไม่ พระราหุลกราบทูลว่า ได้ปฏิบัติเช่นนั้นอยู่เสมอ แล้วทรงประทานโอวาทให้เธอละกามคุณ คบกัลยาณมิตร รู้ประมาณในโภชนะ ละตัณหาในปัจจัย 4 สำรวมในพระปาติโมกข์ และอินทรีย์ 5 อย่าง มีสติในกาย เจริญอสุภสัญญา ละมานะ (24) วังคีสสูตร พระนิโครธกัปปะพระอุปัชฌาย์ของพระวังคีสะนิพพาน พระวังคีสะทูลถามพระพุทธองค์ว่า พระองค์อุปัชฌาย์ของท่านนิพพานหรือไม่ พระพุทธองค์ยืนยันว่านิพพานแล้ว (พระวังคีสะ คงหมายความว่า อุปัชฌาย์ของตนมรณภาพอย่างคนหมดกิเลสสิ้นเชิงหรือไม่ คงไม่หมายถึงตาย หรือไม่ เพราะท่านก็รู้อยู่แล้วว่าอุปัชฌาย์ของท่านตายไปแล้ว) (25) สัมมาปริพพานียสูตร สูตรว่าด้วยการเป็นปริพาชกที่ดี (ปริพาชกโดยพยัญชนะ หมายถึงผู้เที่ยวไป, ท่องไป) ต่อคำถามว่า ภิกษุทำอย่างไรจึงจะเรียกว่าเป็นผู้ท่องเที่ยวไปโดยชอบ พระพุทธองค์ตรัสว่า ได้แก่ คนที่ละกาม ก้าวล่วงภพ (ความมี ความเป็น) กำจัดการส่อเสียด ความโกรธ และความตระหนี่ เป็นต้น (26) ธัมมิกสูตร ตรัสแก่ธัมมิกอุบาสก อุบาสกทูลถามว่า บรรพชิตและคฤหัสถ์ทำอย่างไรจึงจะเป็นผู้ยังประโยชน์ให้สำเร็จ พระองค์ตรัสว่า บรรพชิตต้องเสพอิริยาบถอันสมควรแก่บรรพชิต (คือ ยืน เดิน นั่ง นอน ให้เหมาะสมแก่เพศบรรพชิต) เที่ยวบิณฑบาตในกาล กล่าวธรรมอันประณีต ไม่พึงกล่าววาจาส่อเสียด อันเป็นเหตุให้ชวนทะเลาะ เป็นต้น ส่วนคฤหัสถ์ต้องมีศีล 8 ครบถ้วน ค. มหาวรรค ที่ 3 (27) ปัพพัชชาสูตร สูตรนี้พระอานนท์เป็นผู้กล่าวเป็นคาถา พรรณนาการเสด็จออกผนวชของพระพุทธเจ้า จนถึงตอนเสด็จผ่านไปยังเมืองราชคฤห์ พระเจ้าพิมพิสารทอดพระเนตรเห็นทรงสนพระทัย เสด็จเข้าไปสนทนาด้วย แล้วทูลอาราธนาให้เสวยราชย์ด้วยกัน (28) ปธานสูตร พระพุทธเจ้าเมื่อยังไม่ได้ตรัสรู้ ทรงบำเพ็ญเพียรใกล้แม่น้ำเนรัญชรา พญามารมาพูดเกลี้ยกล่อมให้เลิกความเพียร พระองค์ตรัสตอบว่า พระองค์ยอมตายดีกว่าจะยอมแพ้แก่กิเลส พญามารเสียใจที่ไม่สามารถเอาชนะพระองค์ได้ (29) สุภาสิตสูตร ว่าด้วยสุภาษิตต้องประกอบด้วยองค์ 4 คือ พูดดี, พูดเป็นธรรม, พูดเป็นที่รัก, พูดจริง (30) สุนทริกสูตร พราหมณ์สุนทริกะภารทวาชะ ทูลถามว่า พระองค์เป็นชาติอะไร พระองค์ตรัสว่าอย่าถามถึงชาติเลย จงถามถึงความประพฤติเถิด ไฟไม่ว่าเกิดจากไม้ชนิดไหนก็มีเปลวเหมือนกัน คนเกิดในตระกูลต่ำ แต่มีปัญญา มีหิริ กีดกันจิตจากความชั่ว มีวิจารญาณก็เป็นคนดีได้ (31) มาฆสูตร มาฆมานพทูลถามว่า ผู้ต้องการบุญควรบูชายัญอย่างไร พระองค์ตรัสแนะให้ทำบุญแก่ผู้ที่มีคุณสมบัติที่ดีงาม เช่น ละสังโยชน์ได้ (32) สภิยสูตร สภิยมาณพ ไปถามปัญหากับครูทั้ง 6 ไม่พอใจในคำตอบจึงไปทูลถามพระพุทธเจ้าถึงคุณสมบัติของภิกษุว่ามีอะไรบ้าง พระองค์ทรงอธิบายให้ฟัง เช่น ผู้ที่ดับกิเลสได้ด้วยมรรค ข้ามพ้นความสงสัย ละความมีความเป็นได้ อยู่กับพรหมจรรย์ เรียกว่าภิกษุ (33) เสลสูตร เนื้อความซ้ำกับเสลสูตร ในมัชฌิมนิกาย พระไตรปิฎกเล่มที่ 13 (34) สัลลสูตร สูตรว่าด้วยลูกศรคือความโศก พรรณนาว่าคนเราเกิดมาแล้วต้องตายทุกคน ความเศร้าโศกพิไร รำพัน ไม่มีประโยชน์อะไร ผู้รู้ธรรมดาของชีวิตอย่างนี้แล้ว ถึงถอนลูกศร คือกิเลสเสีย แล้วจะเป็นผู้ไม่เศร้าโศก จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:10:30 ]

ความคิดเห็นที่ 44 (35) วาเสฏฐสูตร สูตรนี้ซ้ำกับวาเสฏฐสูตร มัชฌิมนิกาย พระไตรปิฎก เล่มที่ 13 (36) โกกาลิกสูตร กล่าวถึงพระโกกาลิกศิษย์พระเทวทัต กล่าวร้ายพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ ถูกตักเตือนแล้วไม่ยอมเลิกรา ในที่สุดก็ป่วยหนักเป็นโรคพุพอง แผลใหญ่ขึ้นทุกที จนต้องนอนใบตอง ถึงแก่มรณภาพ (ข้อความนี้ซ้ำกับทสกนิบาต อังคุตตรนิกาย พระไตรปิฎกเล่มที่ 24) (37) นาลกสูตร พระนาลกะหลานชายอสิตดาบส ถามเรื่องโมไนยปฏิบัติ (ข้อปฏิบัติเพื่อความเป็นมุนี) พระพุทธเจ้าอธิบายให้ฟัง เป็นต้นว่าต้องเป็นผู้มั่นคงเห็นการด่าและการไหว้เหมือนกัน (คือไม่ยินดียินร้าย) รักษาใจให้สงบ ละกาม ไม่ฆ่าไม่เบียดเบียนสัตว์ เป็นต้น (38) ทวยตานุปัสสนาสูตร สูตรนี้สอนให้พิจารณาธรรมเป็นคู่ๆ เช่น พิจารณาถึงทุกข์กับเหตุเกิดทุกข์คู่หนึ่ง หรือพิจารณาความดับทุกข์กับทางดับทุกข์คู่หนึ่ง เป็นต้น เท่ากับให้รู้จักพิจารณาโดยแยบคาย มองอะไรก็ให้หัดมองสองด้าน คือ ด้านเหตุ-ด้านผล หรือแง่บวก-แง่ลบ ฆ. อัฏฐกวรรค ที่ 4 (39) กามสูตร ตรัสถึงโทษของกามและสอนให้งดเว้นกามทั้งหลาย อย่าตกอยู่ในอำนาจของมัน ดังเช่นเรือรั่วปล่อยให้น้ำเข้า ควรตั้งสติให้ดีวิดน้ำ (คือกาม) ออก พยุงเรือ (คือจิตใจของตัวเอง) ให้ลุถึงฝั่ง (40) คุหัฏฐกสูตร สูตรเปรียบเทียบคนติดอยู่ในถ้ำ โดยใจความสอนให้รู้จักโทษของกาม แล้วเลิกความยึดมั่นถือมั่น มีข้อความไพเราะกินใจหลายตอน เช่น "ท่านทั้งหลายจงดูเหล่าชนที่ยึดมั่นว่า "ของฉันๆ" กำลังดิ้นรนอยู่เหมือนปลาในแอ่งน้ำน้อยที่แห้งขอด" (41) สุทธัฏฐกสูตร ว่าด้วยมิให้ถือว่าความเห็นของตนเท่านั้นยอดเยี่ยม เช่น ถ้าเห็นว่าครูของตนเป็นต้นประเสริฐที่สุด ผู้อื่นนอกจากครูของตนเลวหมด เพราะถ้าถืออย่างนี้ไม่พ้นทะเลาะวิวาทกัน (42) ชราสูตร สูตรนี้ว่าด้วยความแก่ แสดงให้เห็นว่าชีวิตนี้มีน้อยนัก อย่างมากคนเราก็อายุ 100 ปีก็ตาย ถ้าอยู่เกิน 100 ปี ย่อมตายเพราะความแก่โดยแน่แท้ สูตรนี้สอนให้พิจารณาถึงธรรมดาของชีวิต (45) ติสสเมตเตยยสูตร พระพุทธเจ้าตรัสสอนติสสเมตเตยยมาณพ เรื่องโทษของกาม ควรศึกษาวิเวก (46) ปสูรสูตร สูตรนี้ตรัสสอนปริพาชกชื่อ ปสูระ ว่าการยึดติดในสัจจะเฉพาะอย่าง (คือ ในความจริงบางแง่บางส่วน) ย่อมโต้เถียงกันไม่สิ้นสุด (47) มาคัณฑิยสูตร ตรัสสอนมาคัณฑิยพราหมณ์ว่าพระองค์ไม่ไยดีพวกธิดามารที่มายั่วยวนไม่จำต้องพูดถึงธิดาที่สวยงามของเขา (พราหมณ์บอกยกลูกสาวให้พระพุทธเจ้า) ตรัสแสดงความน่าเกลียด ของกาย และสอนให้ละมานะ ทิฐิ (48) ปุราเภทสูตร ตอบคำถาม คนมีความเห็นอย่างไร มีปกติอย่างไร จึงจะเรียกว่าเป็นผู้สงบ โดยชี้ไปที่การละตัณหา มานะ ทิฐิ เป็นต้น ได้ก่อนสรีระจะแตกดับ (ก่อนตาย) (หมายความว่าผู้สงบที่แท้จริงคือพระอรหันต์) (49) กลหวิวาสูตร ตรัสสาเหตุแห่งการทะเลาะวิวาท ว่ามาจากความรัก ความรักมาจากความพอใจ เป็นต้น คนที่มีวาทะว่าขาดสูญ ก็ทะเลาะกับคนที่มีวาทะว่าเที่ยง แต่พระอรหันต์ผู้หลุดพ้นแล้วไม่ทะเลาะกับใคร (50) จุฬวิยูหสูตร ตรัสสอนว่าการยึดมั่นถือมั่นในหลักทฤษฎีของตนทำให้เกิดการดูถูกความเห็นคนอื่นว่าใช้ไม่ได้ ความจริงแท้ มีอย่างเดียวเท่านั้นที่เห็นกันไปต่างๆ นั้น เพราะคนไม่รู้จริง ผู้ที่รู้จริง ไม่ได้โต้เถียง และไม่ทะเลาะกับใคร (51) มหาวิยูหสูตร ข้อความคล้ายกับสูตรข้างต้น สอนให้เห็นโทษของการทะเลาะวิวาท และไม่ให้ยึดมั่นในความเห็น (52) ตุวฏกสูตร ตรัสสอนผู้ที่ละ "ปปัญจสังขา" (ตัณหา มานะ ทิฐิ) ได้ก็นับว่าเป็นผู้สงบแท้จริง (นิพฺพาติ) (53) อัตตทัณฑสูตร แสดงความสลดสังเวชพระทัยที่ทรงเห็นหมู่สัตว์ดิ้นรนด้วยตัณหา และทิฐิ ดุจปลาในหนองน้ำแห้งขอด ภัยมาถึงตัวแล้วยังไม่รู้สึก มัวแต่ทะเลาะวิวาทกันอย่างไร้แก่นสาร (54) สารีปุตตสูตร พระสารีบุตรกล่าวโต้ตอบกับพระพุทธเจ้า ว่าด้วยคุณสมบัติของภิกษุที่ดี เช่น อดทนต่อสัมผัสของเหลือบยุง เป็นต้น พากเพียรพยายาม แผ่เมตตาไปยังหมู่สัตว์ทั้งหลาย ไม่ลุอำนาจแห่งความโกรธและการดูหมิ่นคนอื่น เป็นต้น ง. ปารายนวรรค วรรคที่ 5 ว่าด้วยการตอบปัญหาของมาณพ 16 คน ที่ไปทูลถามพระพุทธเจ้ารวมเป็น 16 สูตร คำถามและคำตอบเกี่ยวกับวิธีการทำให้หลุดพ้นจากทุกข์ทั้งสิ้น 2.6 วิมานวัตถุ ว่าด้วยวิมานของเทวดาในหมวดนี้ไม่เรียกว่า "สูตร" เหมือนหมวดอื่นแต่เรียกว่า "วิมาน" ชื่อของวิมานนั้นเรียกตามรูปร่างวิมานบ้าง ตามชื่อของเจ้าของวิมานบ้าง เรื่องราวส่วนใหญ่จะเป็นเรื่องที่พระมหาโมคคัลลานะ ถามเทพบุตรเทพธิดา ถึงอดีตกรรมที่ส่งผลให้มาเกิดในวิมานนั้นๆ ได้รับคำตอบเป็นรายๆ ไป รวมทั้งหมด 85 รายด้วยกัน สาระของวิมานวัตถุมิได้อยู่ที่ความสวยงามของของวิมานหรือความรุ่งเรืองของเทพบุตรเทพธิดา ที่ปรากฏ แต่อยู่ที่การแสดงผลของกุศลกรรมหรือความดีที่แต่ละคนได้ทำมา เช่น ผลของการรักษาศีล การให้ทาน จุดไต้ตามไฟให้แสงสว่างแก่คนเดินทาง การฟังธรรม การรักษาศีลอุโบสถ เป็นต้น ที่น่าสังเกตก็คือ แม้เป็นกิจกรรมเล็กน้อย แต่ตั้งใจทำด้วยจิตใจเลื่อมใสบริสุทธิ์ ก็ให้ผลอย่างมหาศาล เช่น เพียงการยกมือไหว้ผู้ทรงศีล หรือการให้ของเล็กน้อยเป็นทานด้วยใจบริสุทธิ์ ก็นำให้ไปเกิดในวิมาน สมดังพุทธวจนะในพระสูตรหนึ่งว่า "แม้คิดเรื่องที่เป็นกุศลเพียงครู่เดียว ก็มีผลมาก ไม่จำเป็นต้องกล่าวถึงการลงมือกระทำ" 2.7 เปรตวัตถุ เล่าเรื่องเปรตโดยเน้นประเด็นใหญ่ 2 ประเด็นคือความทุกข์ทรมานต่างๆ และรูปร่างอันน่าเกลียดน่ากลัวของเปรตเหล่านั้น และผลกรรมชั่วที่กระทำไว้แต่ชาติเป็นมนุษย์ มีทั้งหมด 51 เรื่อง จัดเป็นวรรคได้ 5 วรรค ข้อที่น่าสังเกตคือ คำว่า "เปรต" ในเปตวัตถุนี้มีใช้ 2 ความหมาย คือหมายถึงผู้ล่วงลับไปแล้ว ธรรมดาๆ นำมาเล่าไว้เพื่อเตือนสติว่า คนที่อยู่ข้างหลังควรทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้คนที่ล่วงลับไปแล้ว อีกอย่างหนึ่ง หมายถึง ผู้ที่กระทำกรรมชั่วแล้วตายไปเกิดเป็นเปรตได้รับทุกข์ทรมานต่างๆ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:11:11 ]

ความคิดเห็นที่ 45 2.8 เถรคาถา เถรีคาถา ว่าด้วยบทกวีบรรยายธรรมบ้าง บรรยายประสบการณ์ต่างๆ ที่ทำให้เกิดความรู้แจ้งเห็นจริง กล่าวบทกวีออกมาด้วยแรงบันดาลใจ มีลักษณะคล้ายพุทธอุทาน เนื้อหาของคาถาบางตอนก็มีซ้ำกับคาถาธรรมบท ความสอดคล้องของโครงสร้างภาษาและสำนวนภาษาคิดว่าไม่น่าจะเป็นภาษิตของพระเถระแต่ละรูปจริงๆ อาจเป็น "กวีนิรนาม" คนใดคนหนึ่งแต่งขึ้น โดยยืมชื่อพระเถระเหล่านั้นมาใช้ก็ได้ (โปรดดูบทความเรื่อง "คาถา-บทเพลงแห่งพระอรหันต์" ของผู้บรรยาย ในหนังสือ "ยุทธจักรดงขมิ้น" ต่อไปนี้ขอยกบทกวีเฉพาะบางส่วนใน "เถรคาถา" ที่มีความไพเราะกินใจให้ดูพอเป็นตัวอย่าง 1. กายฉันอยู่บ้าน ใจฉันอยู่ป่า นอนอยู่ ฉันก็ไปได้ ผู้รู้แจ้งชัด ไม่มีอะไรขัดข้อง 2. ฝูงมยุราขนเขียว คองาม หงอนงาม ร่ำร้องอยู่ในป่า เริงร่ากลางลมหนาว ปลุกนักบำเพ็ญฌานผู้หลับไหล 3. ณ พุ่มกอไผ่ ฉันนั่งกินข้าว เห็นขันธ์ เกิด-ดับ ฉันจะกลับไพรคีรี เจริญวิเวก 4. ป่าหญ้าแพรก ป่าหญ้าคา ป่าหญ้ามุงกระต่าย ป่าอ้อ ป่าเลา ฉันจะเอาอุระแหวกฝ่าไป แสวงวิเวก 5. เจ็บไข้เกิดขึ้น สติเกิดขึ้น เจ็บไข้เกิดขึ้น มิใช่เวลาประมาท 6. มารดารักบุตรสุดที่รัก คนเดียว พระรักสรรพสัตว์ ทั้งโลก 7. พระไม่สำรวม ละทิ้งสมาธิ เดินธุดงค์ตามหัวเมือง จะช่วยอะไรได้ หยุดคิดใคร่สัญจรเถิด หันมาบำเพ็ญฌาน ตัดกิเลสตัณหา 8. โคดีรู้งานลากคันไถไป สบาย เมื่อฉันได้รับความสุขที่แท้ คืนวันผ่านไป สบาย 9. โคอาชาไนยตัวประเสริฐ ล้มแล้วลุกได้ สาวกของพระพุทธเจ้าเช่นเรา มีความเห็นถูกชัด จักปฏิบัติเช่นเดียวกัน 10. ธรณีหลังฝนชุ่มฉ่ำ พระพายกระหน่ำพัด สายฟ้าจรัสแลบกลางเวหา วิตกข้าสงบสนิท จิตข้ามั่นคง 11. ฝนตก ฟังเพราะดังเพลงสวรรค์ กระท่อมฉัน มุงดีแล้ว มิดชิด สบายดี ฝนเอย เชิญเจ้าตกลงมาเถิด 12. คนตาดี ย่อมมองเห็นคนตาดีและคนตาบอด คนตาบอด ย่อมมองไม่เห็นทั้งคนตาบอดและคนตาดี 13. หลับตลอดราตรี คลุกคลีหมู่คนทั้งวัน คนโง่เขลาเช่นนั้น เมื่อไรจักพ้นทุกข์เล่า 14. ครองเพศบรรพชิตนั้น แสนลำบาก ฆราวาสวิสัยก็ยาก เช่นเดียวกัน พระธรรมอันคัมภีรภาพ ยากเข้าใจ โภคทรัพย์กว่าจะหามาได้ ก็เหน็ดเหนื่อย มีชีวิตเรื่อยๆ อย่างสันโดษ ก็ยากเย็น ฉะนี้ น่าจะเห็น น่าจะคิด อนิจจัง 15. กระท่อมน้อยมีห้าประตู วานรเข้าไปอยู่ เวียนเข้า เวียนออก เสมอ เสมอ 16. หยุดนะเจ้าลิง เจ้าวิ่งไม่ได้ดังเก่า ข้าจับเจ้าด้วยปัญญา เจ้าไปไหนไม่ได้ไกล 17. ผู้ทรงความรู้ หมดกิเลส ชนะศัตรู คนไม่รู้ เบาปัญญา ดูหมิ่นว่า "ไร้ชื่อเสียง" ส่วนคนมีทรัพย์ ข้าวน้ำนับเอนกอนันต์ ถึงจะชั่วช้ามหันต์ เขาก็สรรเสริญ 18. เกาะขอนน้อย ลอยคอกลางมหาสมุทร ในที่สุดก็จมน้ำตาย คนที่มีชีวิตอยู่สบาย อาศัยความเกียจคร้าน ไม่นานก็ล่มจม 19. คนเกี่ยวข้องกับคน คนยินดีกับคน คนถูกคนเบียดเบียน คนเบียดเบียนคน จะต้องการอะไรกับคน หรือผลผลิตของคน จงละทิ้งคนที่เบียดเบียนคนไปเสีย 20. ถ้าตนไม่มั่นคง คนอื่นสรรเสริญ คำสรรเสริญนั้นเปล่าประโยชน์ ถ้าตนมั่นคงดี คนอื่นนินทา คำนินทานั้นเปล่าประโยชน์ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:12:18 ]

ความคิดเห็นที่ 46 21. ฉันเห็นมานักต่อนักแล้ว เหล่าอุบาสกผู้อ้างว่าทรง ธรรมปากก็พร่ำว่า "กามทั้งหลายเป็นอนิจจัง" แต่ก็ยังกำหนัดยินดีในแก้วมณี บุตร ภรรยา แน่นอน พวกเขามิรู้ธรรมจริงแท้ ถึงแม้จะกล่าวว่า กามเป็นอนิจจัง พลังญาณไม่กล้าแข็งพอจะตัดความใคร่ จึงยึดมั่นอยู่ในบุตร ภรรยา และทรัพย์สิน 22. ตาย ฉันก็ไม่คิด ชีวิต ฉันก็ไม่คำนึง รอกาลเวลามาถึง รู้เท่า รู้ทัน 23. หวังเป็นสมณะที่ดี ดำรงชีวีสันติสุข ควรเสพเสนาสนะตามมีตามได้ ดุจอสรพิษพอใจในโพลงพฤกษ์ และมุสิกขุดรูลึกอาศัย 24. ติณชาติไม่รู้ร้อนรู้หนาว ใครคิดเอาเป็นเยี่ยงอย่าง กิจที่ควรทำไม่คั่งค้าง เขาไม่เว้นว่างจากความสุข 25. อยู่อย่างพรหมต้องอยู่เอกา อยู่อย่างเทวดาต้องมี สหาย อยู่อย่างชาวบ้านแสนวุ่นวาย ต้องอยู่มากมาย ตั้งสาม คน 26. ใครไร้ซึ่งคารวะ ในผู้มีอาจาระบริสุทธิ์ เขาห่างไกลจากความดี ดุจปฐพีห่างคัคนานต์ 27. กาลควรช้ากลับหุนหัน กาลควรด่วนพลันกลับชัก ช้า ไม่วางแผนด้วยปัญญา คนโง่ประสบปัญหาชีวิต 28. สัตว์โลกถูกมฤตยูดักฆ่า ถูกชรารุมไล่ต้อน ยิงด้วยลูกศรคือความทะเยอทะยาน เผาให้เป็นถ่านด้วยความปรารถนา 29. มฤตยู พยาธิ ชรา ทั้งสาม คือกองไฟลามลุกไหม้ แรงจะต้านก็ไม่มี จะหนีก็ไม่ทัน 30. คนมิได้เป็นโจรเพราะคำคน มิได้เป็นมุนีเพราะคำ คน รู้ตัวว่าเป็นคนเช่นใด เหล่าเทพไทก็รู้เช่นเดียวกัน 31. มฤคชาติอยู่ในไพรสณฑ์ หลงกลติดบ่วงพราน มัตสยาในชลธาร หลงกลืนเบ็ด วานรบนต้นไม้ หลงติดตัง ปุถุชนผู้มากด้วยตัณหาในดวงจิต หลงติดในเบญจกามคุณ 32. มัวติดในรส ใจก็งดภิรมย์ฌาน มุนีควรมักน้อยสันโดษ โปรดสถานสงัด ไม่คลุกคลีกับพุทธบริษัท ไม่ว่าคฤหัสถ์หรือบรรพชิต 33. ไม่ว่าใครให้เจ็บซ้ำ ไม่ทำให้ใครเคือง สำรวมเรื่องปาติโมกข์ บริโภคแต่พอดี 34. หนึ่ง มีมิตรผู้ดีงาม หนึ่ง ศึกษาสัมฤทธิ์ผลไพศาล หนึ่ง เชื่อฟังครูอาจารย์ สามประการนี้เหมาะแก่สมณะ 35. หนทางตรงทางลัด พระพุทธเจ้าตรัสชี้ไว้ จงเดินไปข้างหน้า อย่าหวนกลับ จงเตือนตนด้วยตน มุ่งสู่ความหลุดพ้น คือพระนิพพาน 36. ถึงคราวสุขก็เฟื่องฟูลอย ถึงคราวทุกข์ก็ถอยจม คนโง่ย่อมทุกข์ตรมทั้งสองสถาน เพราะไร้ญาณเห็น แจ้งจริง 37. ภิกษุผู้ฟุ้งซ่านมักกลับกลาย คบสหายชั่วช้า จะถูกกระแสกิเลสตัณหาพัดพา จมดิ่งห้วงสังสารวัฎ 38. เดิน สง่า ยืน สง่า นั่ง เสงี่ยม นอน สงบ ทุกอิริยาบถระมัด นี่คือคุณสมบัติของนาเคนทร์ 39. บุณฑริก เกิดในชลาลัย กลิ่นหอมรื่นรมย์ใจ ไม่ เปียกน้ำ พระพุทธเจ้าเกิดในโลก ไม่ติดในโลกีย์ ดุจปทุมรมณีย์ ไม่เปียกน้ำ 40. อายุยืนยาว ความหนุ่มสาวยืนนาน ทรัพย์ศฤงคารก็ซื้อไม่ได้ ปราชญ์ว่าชีวิตนั้นสั้นนิด วิปริตผันแปรไม่แน่นอน 41. ไม่ว่ามั่นคงหรือไร้ทรัพย์ศฤงคาร ไม่ว่าพาลหรือปราชญ์ รับรู้ผ่านประสาทสัมผัสเหมือนกัน คนโง่รับรู้อย่างโง่ๆ ย่อมทุกข์ถนัด ผู้ฉลาดรู้เท่าทันสัมผัส ไม่หวั่นไหว 42 กลางป่าใหญ่ ดอกไม้บานสะพรั่ง สมณะหนึ่ง นั่งนิ่ง สงบ พินิจ เกิดความคิดหลากหลาย 43. ณ โคนต้นไม้ เงื้อมเงา และคูหา กลางพนาอันกว้างใหญ่ สมณะท่านใฝ่วิเวก อยู่อย่างผู้มีเอกอุดมการณ์ 44. กิเลสทั้งหลายเมื่อเติบกล้า สนตะพายเหล่าประชาหมู่มาก เหมือนปิศาจชั่วร้าย สิงคน ทำให้โง่ บ้า สนุกสนาน 45. กิน จนพุงกางใหญ่ นอน หงายทอดหุ่ย ตื่น คุยแต่เรื่องไร้แก่นสาร พระศาสดาจารย์ทรงตำหนิ 46. ภูผาไศลไม่เขยื้อน มั่นคง ภิกษุหมดความหลง ย่อมมั่นคงดุจภูผา 47 ผู้ไร้กิเลสกวนใจ ใฝ่แสวงความบริสุทธิ์เป็นนิจ ความผิดเล็กน้อยเท่าปลายขนทราย มองเห็นดุจเมฆก้อนใหญ่บนท้องฟ้า 48. ผู้เป็นพหูสูตทรงความรู้ ดูหมิ่นผู้ด้อยปัญญา เป็นดุจคนตาบอดสนิท ถือตะเกียงส่องทิศทางเดิน 49. การกราบไหว้บูชา คือหล่มพาพระหลงติด คือ ลูกศรอาบยาพิษถอนได้ยากยิ่ง 50. จิตเอย ชายหรือหญิงตกอยู่ใต้อำนาจของเจ้า โง่เขลา เสพสุขอันจอมปลอม ยินยอมอยู่ใน อำนาจมาร วิ่งพล่านจากภพสู่ภพ เขาสยบ เป็นข้าช่วงใช้ของเจ้า จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:13:06 ]

ความคิดเห็นที่ 47 2.10 ชาดก รวมเรื่องชาดกที่พระพุทธเจ้าตรัสเฉพาะที่เป็นคาถาเท่านั้น ที่มีนิทานประกอบ พระอรรถกถาจารย์แต่งไว้ เรียกว่า ชาตกัฏฐกถาชาดก แปลตามตัวอักษรว่า "ผู้เกิด" หมายถึง เล่าเรื่องที่พระพุทธเจ้าทรงเวียนว่ายตายเกิดในชาติต่างๆ ในอดีตมากมาย โดยแสดงถึงความพยายามในการทำคุณความดีมากบ้างน้อยบ้าง ตั้งแต่ต้นจนกระทั่งบำเพ็ญได้สมบูรณ์ในชาติสุดท้าย ชาดกกล่าวกันว่ามี 550 เรื่อง (นับจริงๆ แล้วมีเพียง 543 เรื่อง) จัดเป็นนิบาต ตั้งแต่เอกนิบาตจนถึงมหานิบาต ที่รู้จักกันดีในหมู่ชาวพุทธก็คือ มหานิบาตชาดก (ชาดกที่ชุมนุมเรื่องใหญ่ หรือที่โบราณเรียกว่าทศชาติ) มีทั้งหมด 10 เรื่องด้วยกันคือ 1. เตมิยชาดก เรื่องพระเตมียกุมาร บำเพ็ญเนกขัมมบารมี (การออกจากกาม) 2. มหาชนกชาดก เรื่องมหาชนก บำเพ็ญวิริยบารมี 3. สุวรรณสามชาดก เรื่องสุวรรณสาม บำเพ็ญเมตตาบารมี 4. เนมิราชชาดก เรื่องเนมิราชกุมาร บำเพ็ญอธิษฐานบารมี 5. มโหสธชาดก เรื่องมโหสธ บำเพ็ญปัญญาบารมี อรรถกถาเขียน "มโหสถ" 6. ภูริทัตตชาดก เรื่องภูริทัตนาคราช บำเพ็ญศีลบารมี 7. จันทกุมารชาดก เรื่องจันทกุมาร บำเพ็ญขันติบารมี 8. นารทชาดก เรื่องพระพรหมนารทะ บำเพ็ญอุเบกขาบารมี 9. วิธุรชาดก เรื่องวิธุรบัณฑิต บำเพ็ญสัจจบารมี 10. เวสสันดรชาดก เรื่องพระเวสสันดร บำเพ็ญทานบารมี วิธีจำง่าย ให้จำคำย่อดังนี้ เต. (เตมีย์) เน. (เนกขัมมะ) ช. (มหาชนก) วิ. (วิริยะ สุ. (สุวรรณสาม) เม. (เมตตา) เน. (เนมิราช) อ. (อธิษฐาน) ม. (มโหสธ) ปัญ. (ปัญญา) ภู. (ภูริทัต) สี. (สีล) จ. (จันทกุมาร) ขัน. (ขันติ) นา. (นารทะ) อุ. (อุเบกขา) วิ. (วิธุร) สัจ. (สัจจะ) เว. (เวสสันดร) ทา. (ทาน) 2.11 นิเทศ เป็นนิพนธ์ของพระสารีบุตรเถระแบ่งเป็น 2 คือ 1. มหานิเทศ อธิบายความของพระสูตร 16 สูตร ในอัฏฐกวรรค สุตตนิบาต เริ่มตั้งแต่กามสูตรถึงสารีปุตตสูตร 2. จูฬนิเทศ อธิบายความของพระสูตรอีก 16 สูตร ในปารายนวรรค และขัคควิสาณสูตรในอุรควรรค แห่งสุตตนิบาต 2.12 ปฏิสัมภิทาวรรค เป็นภาษิตของพระสารีบุตรเถระ อธิบายข้อธรรมที่ลึกซึ้งต่างๆ อย่างพิสดาร วิธีอธิบาย ถ้ามีพุทธภาษิตว่าด้วยเรื่องนั้น ก็นำมาตั้งแล้วอธิบายความอีกต่อหนึ่ง ถ้าไม่มีพุทธภาษิตอธิบายไว้โดยตรง ท่านก็จะตั้งบทขึ้นเอง แล้วขยายอย่างละเอียด 3.13 อปทาน เป็นคาถาประพันธ์แสดงประวัติในอดีตของพระพุทธเจ้า พระปัจเจกพุทธเจ้าและพระสาวก ที่สำคัญ เริ่มตั้งแต่พระสารีบุตรเถระ รวมประวัติพระเถระทั้งหมด 550 รูป ต่อจากนั้นก็เล่าประวัติพระเถรีอรหันต์อีก 40 รูป บางรูป (ประมาณ 16 รูป) ไม่ปรากฏในที่อื่น ประวัติไม่เป็นที่รู้จักกัน ยกเว้นในที่นี้ 2.14 พุทธวังสะ เป็นคาถาประพันธ์ แสดงเรื่องของพระพุทธเจ้าในอดีต 24 พระองค์ ที่พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันเคยได้เฝ้า และได้รับพยากรณ์ รวมทั้งประวัติของพระองค์เอง รวมเป็นพระพุทธเจ้า 25 พระองค์ 2.15 จริยาปิฏก แสดงพุทธจริยาในอดีต รวม 35 เรื่อง ซ้ำกับชาดกข้างต้น (ในข้อ 2.10) โดยแยกแสดงว่าเป็นการบำเพ็ญทานบารมี 10 เรื่อง ศีลบารมี 10 เรื่อง เนกขัมมบารมี 6 เรื่อง เมตตาบารมี 2 เรื่อง อุเบกขาบารมี 1 เรื่อง รวม 15 เรื่อง ตอนท้ายได้ประมวลไว้ว่า เรื่องไหนเป็นบารมี (บารมีหรือการบำเพ็ญความดีขั้นต้น) เรื่องไหนเป็นอุปบารมี (บารมีขั้นรองหรือจวนจะสูงสุด) และเรื่องไหนเป็นเรื่องปรมัตถบารมี (บารมีขั้นสูงสุด) 3.ข้อสังเกตบางประการและจุดที่ควรเน้น 3.1 ขุททกนิกายนี้ นักปราชญ์บางท่านตั้งข้อสังเกตว่าถูกเพิ่มเติมเข้ามาภายหลัง พระสุตตันตปิฎกเดิมแบ่งเป็น 4 นิกายเท่านั้น เหตุผลข้อหนึ่งก็คือ พระไตรปิฎกของฝ่ายสาวกยานอื่นๆ มีเพียง 4 นิกาย ซึ่งเขาเรียกกันว่า "อาคม 4" (ทีรฆาคม มัธยมาคม สังยุกตาคม และเอโกตตราคม) ไม่มีขุททกนิกาย จะมีก็เฉพาะนิกายสรวาสติวาทินเท่านั้นที่มี "กษุทราคม" แต่เนื้อหาก็ไม่เหมือนกับขุททกนิกายของเถรวาท มีบางเรื่องบางข้อเท่านั้นที่ตรงกัน นี่เป็นเพียงข้อสังเกตเท่านั้น เป็นเรื่องที่ผู้รู้จะพึงศึกษาวิเคราะห์ต่อไป 3.2 พึงกำหนดว่า ธรรมบท กับอรรถกถาธรรมบท หรือที่เรียกชื่อเต็มว่า ธัมมปทัฏฐกถานั้นคนละอย่างกัน ชาวไทยมักเรียกว่า "ธรรมบท" เหมือนกัน ทำให้สับสนในแง่วิชาการและการอ้างอิง มีข้อพึงสังเกต ดังนี้ (1) คาถาธรรมบท เป็นพุทธวจนะ แสดงหลักธรรมอันบริสุทธิ์ ส่วนอรรถกถาธรรมบท แต่งเสริมความ พร้อมทั้งยกนิทานมาประกอบ ทำให้เข้าใจตัวคาถาง่ายขึ้น แต่บางครั้งก็ทำให้ความตัวคาถาเดิมหดหายไป หรือเบี่ยงเบนไปจากจุดมุ่งหมายเดิม ยกตัวอย่างเช่น ในคาถาบทที่ 1 พุทธวจนะตรัสว่า "ใจเป็นผู้นำทุกสิ่งทุกอย่าง ใจเป็นใหญ่ ทุกอย่างสำเร็จด้วยใจ ถ้าคนเรามีใจชั่ว จะทำ จะพูดก็พลอยชั่วไปด้วย เพราะพูดชั่ว ทำชั่วนั้น ทุกข์ย่อมตามสนองเขา เหมือนล้อเกวียนหมุนตามรอยโค" เป็นการแสดงหลักธรรมล้วนๆ แต่อรรถกถาได้แต่งนิทานเรื่องพระจักขุบาลป่วยเป็นโรคตา ตาทั้งสองบอดสนิทในที่สุด พระพุทธเจ้าได้เล่าบุพกรรมของเธอว่า ชาติก่อนจักขุบาลเป็นหมอรักษาตาของสตรีนางหนึ่งหาย แต่สตรีนั้นแกล้งทำเป็นไม่หาย จึงเอายาอีกขนานหยอดจนตาเธอบอด สิ่งที่อรรถกถาเน้นมากคือ แนวความคิดเรื่องสังสารวัฏ กฎแห่งกรรม แง่ข้ามภพข้ามชาติ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:14:02 ]

ความคิดเห็นที่ 49 พระอภิธรรมปิฎก 1. โครงสร้างพระอภิธรรมปิฎก พระอภิธรรมปิฎก สังคณี วิภังค์ ธาตุกถา ปุคคลบัญญัติ กถาวัต:-)มก ปัฏฐาน 2. เนื้อหาสาระ อภิธรรม แปลว่า ธรรมยิ่ง ธรรมวิเศษ ธรรมเลอล้ำ หรือหัวธรรม (เหมือนพูดกันว่าหัวน้ำหอม หัวน้ำนม หัวกะทิ เป็นต้น) หมายถึง คำสอนที่เป็นข้อสำคัญเป็นหลักใหญ่ เป็นเนื้อหาแท้ๆ ของพระพุทธศาสนา ปิฎก แปลว่า ภาชนะที่บรรจุหรือเก็บรวบรวม (เช่น ตะกร้า กระบุง ปุ้งกี๋) คัมภีร์ ตำรา อภิธรรมปิฎกจึงแปลรวมกันว่า คัมภีร์ที่รวบรวมหลักคำสอนสำคัญที่เป็นเนื้อหาแท้ๆ ของพระพุทธศาสนา ท่านมักอธิบายโดยเทียบกับพระสูตร (สุตตันตปิฎก) ว่า พระสูตรเป็นคำสอนที่เกี่ยวข้องกับบุคคล เหตุการณ์ สถานที่ พระพุทธเจ้าแสดงโดยปรารภบุคคลและเรื่องราวที่เกิดขึ้น ทรงชี้แจง แนะนำ ให้พอเหมาะพอดีกับพื้นเพ อุปนิสัย สติปัญญา ความพร้อมของผู้ฟังและให้โอกาสนั้น เนื้อหาของพระธรรมที่ทรงอธิบายก็มักเป็นเพียงความหมายแง่ใดแง่หนึ่ง หรือบางส่วน บางด้านของข้อธรรมนั้นเท่าที่จะให้คนฟังเข้าใจและได้รับผลสำหรับคราวนั้นๆ หลักธรรมก็ปะปนอยู่กับเรื่องราว ความเป็นไปเกี่ยวข้องในการเทศน์ เช่น มีตัวอย่างแทรกอยู่บ้าง มีคำเปรียบเทียบเป็นอุปมาอุปไมยบ้าง เป็นต้น ส่วนพระอภิธรรมนั้น แสดงแต่เนื้อธรรมล้วนๆ แท้ๆ ไม่เกี่ยวข้องกับบุคคล เหตุการณ์ สถานที่ใดๆ ทั้งสิ้น เมื่อยกหลักธรรมใดขึ้นมาอธิบายก็อธิบายโดยสิ้นเชิง คือแจกแจงให้ละเอียดทุกแง่ทุมมุม ครบถ้วนเต็มที่ตามหลักวิชาการ ให้จบไปเป็นเรื่องๆ ไม่คำนึงว่าใครจะอ่านใครจะฟัง รวมความว่า อธิธรรมปิฎก เป็นคัมภีร์รวบรวมและอธิบายหลักธรรมตามแนวหลักวิชาการหรือโดยวิธีนักวิชาการ พูดอย่างง่ายๆ ว่า พระสูตรว่าด้วยหลักธรรมที่นำมาให้คนใช้ อภิธรรมว่าด้วยธรรมในตำราของนักวิชาการ อภิธรรมแบ่งออกเป็น 7 คัมภีร์ คือ สังคณี หรือธรรมสังคณี วิภังค์ ธาตุกถา ปุคคลบัญญัติ กถาวัต:-)มก และปัฏฐาน คนโบราณกำหนดเป็นอักษรย่อ ให้จำง่าย เรียกว่า "หัวใจอภิธรรม" ได้แก่ สัง. วิ. ธา. ปุ. ก. ย. ป. และมักจะเรียกว่าพระอภิธรรม 7 คัมภีร์ เพื่อแยกไว้ต่างหากมิให้สับสนกับคัมภีร์อภิธรรมรุ่นหลัง เช่น อภิธัมมัตถสังคหะ เป็นต้น ในพระไตรปิฎก ฉบับสยามรัฐของไทย 45 เล่ม อภิธรรมปิฎกพิมพ์เป็นหนังสือ 12 เล่มมีสาระสำคัญโดยย่อ ดังนี้ สังคณี หรือธรรมสังคณี แปลว่า ประมวลนับ หรือตรวจนับข้อธรรม คือ ยกหลักธรรมแม่บทขึ้นตั้งเป็นหัวข้อ ถามว่า หลักธรรมนี้ได้แก่อะไรบ้าง หรือประกอบด้วยข้อธรรมย่อยอะไรบ้าง แล้วนับคือแสดงให้ดูว่าหลักธรรมนี้ในกรณีนี้ๆ ได้แก่ธรรมข้อนี้ๆ เช่น ตั้งหัวข้อว่า ธรรมพวกไหนบ้างเป็นกุศลแล้วตอบชี้แจงว่าในกรณีนี้ ในเวลาที่จิตเป็นอย่างนี้ มีธรรมชื่อนี้ ชื่อนี้...เป็นกุศล คัมภีร์สังคณี แบ่งออกเป็นตอนๆ ตอนต้นเสมือนบทนำ ของอภิธรรมทั้งหมด เรียกว่า "มาติกา" ต่อจากนั้นมีตอนที่เป็นตัวแท้ของธรรมสังคณีอีก 4 ตอน มาติกา แปลว่า แม่บท หมายถึงหลักธรรมที่เป็นหัวข้อใหญ่ๆ ชุดหนึ่งๆ ซึ่งสามารถนำเอาข้อธรรมต่างๆ ทั้งหลายมาสรุปลงได้ทั้งหมด เช่น กุศลธรรม อกุศลธรรม อัพยากตธรรม เป็นมาติกาหนึ่ง โลกียธรรม และโล กุตตรธรรม เป็นมาติกาหนึ่ง เป็นต้น จะเห็นได้ว่า ธรรมทั้งหลายมีอยู่เท่าใดก็ตาม ย่อมสรุปลงในมาติกาแต่ละมาติกาได้ทั้งหมด มาติกาที่มีข้อใหญ่ 3 หัวข้อเรียกว่า ติกมาติกา แปลว่า มาติกาชุดสาม (เช่น อกุศลธรรม กุศลธรรม และ อัพยากตธรรม เป็นติกมาติกาหนึ่ง) มาติกาอย่างนี้ มีจำนวนทั้งสิ้น 164 มาติกา มาติกาเหล่านี้ ยังจัดแยกได้เป็น 2 ประเภท คือแม่บทแบบอภิธรรม เรียกว่า อภิธรรมมาติกา และแม่บทแบบพระสูตรเรียกว่า สุตตันตมาติกา ขอยกตัวอย่างมาติกาที่น่าสนใจให้ดู ดังนี้ ก. อภิธรรมมาติกา (112 มาติกา) 1. ติกมาติกา (22) กุศลธรรม อกุศลธรรม อัพยากตธรรม อดีตธรรม อนาคตธรรม ปัจจุบันธรรม ฯลฯ 2. ทุกมาติกา (100) สังขตธรรม อสังขตธรรม รูปิธรรม อรูปิธรรม โลกียธรรม โลกุตตรธรรม สาสวธรรม อนาสวธรรม อุปาทินนธรรม อนุปาทินนธรรม ฯลฯ ข. สุตตันตมาติกา (42 ทุกมาติกา) พาลธรรม บัณฑิตธรรม นาม รูป สัสสตทิฏฐิ อุจเฉททิฏฐิ ขันติ โสรัจจะ สติ สัมปชัญญะ สมถะ วิปัสสนา ฯลฯ อีก 4 ตอนที่เหลือของธรรมสังคณี ก็คือคำอธิบายของมาติกาที่กล่าวมาแล้วนั่นเอง โดยเฉพาะ 2 ตอนแรกเป็นคำอธิบายของมาติกาแรก (คือกุศล-อกุศล-อัพยากตะ) เพียงมาติกาเดียวเท่านั้น ตอนทั้ง 4 นั้นเรียกเป็นกัณฑ์ๆ ดังนี้ 1. จิตตุปปาทกัณฑ์ ตอนว่าด้วยจิตและเจตสิก อธิบายโดยยกมาติกาแรก (กุศล อกุศล อัพยากตะ) จับขึ้นตั้งเป็นแม่บทและตรวจนับเจตสิกต่างๆ ที่เป็นกุศล อกุศล อัพยากตะ ซึ่งเกิดขึ้นกับจิตประเภทต่างๆ ในแต่ละกรณีๆ ไปตามลำดับ 2. รูปกัณฑ์ ตอนว่าด้วยรูป ตรวจนับรูปประเภทต่างๆ ซึ่งล้วนเป็นอัพยากตธรรม อยู่ในมาติกแรกทั้งสิ้น ตรวจนับทีละประเภทๆ ไปตามลำดับ ว่าประเภทนั้นมีรูปอะไรบ้าง ประเภทนี้มีรูปอะไรบ้าง ตามลำดับจนหมด ท้ายสุดกล่าวถึงนิพพานหน่อยหนึ่ง ในฐานะที่เป็นอัพยากตธรรมอย่างหนึ่งด้วย 3. นิกเขปกัณฑ์ อธิบายมาติกาทั้งหมดทั้ง 164 มาติกา แต่อธิบายสั้นๆ อย่างที่เรียกว่าให้คำจำกัดความ ไปตามลำดับจนครบทุกมาติกา 4. อัตถุทธารกัณฑ์ (เรียกอีกอย่างหนึ่งว่าอรรถกถากัณฑ์) อธิบายหรือให้คำจำกัดความแก่อภิธรรมมาติกา 122 ข้อใหญ่ อีกครั้งหนึ่งแต่ไม่อธิบายสุตตันตมาติกา วิธีการอธิบายหรือให้คำจำกัดความในอัตถุทธารกัณฑ์ เป็นอีกแนวหนึ่งต่างจากนิกเขปกัณฑ์ ตัวอย่างเช่น อธิบายมาติกาว่าด้วยสังขตธรรม และอสังขตธรรม นิกขปกัณฑ์ว่า : "ธรรมเหล่าไหนเป็นสังขตะ ธรรมเหล่าใดมีปัจจัย ธรรมเหล่านั้นแลเป็นสังขตะ" ธรรมเหล่าไหนเป็นอสังขตะ ธรรมเหล่าใดไม่มีปัจจัย ธรรมเหล่านั้นแลเป็นอสังขตะ" อัตถุทธารกัณฑ์ว่า : "ธรรมเหล่าไหนเป็นสังขตะ กุศลในภูมิ 4 อกุศลวิบากในภูมิ 4 กิริยา อัพยากฤตในภูมิ 3 และรูปนั้นทั้งหมด, ธรรมเหล่านั้นเป็นสังขตะ ธรรมเหล่าไหนเป็นอสังขตะ นิพพาน ธรรมเหล่านั้นเป็นอสังขตะ" คัมภีร์สังคณีทั้งหมดนี้ รวมอยู่ในพระไตรปิฎกเล่มเดียวกันคือเล่มที่ 34 วิภังค์ วิภังค์ แปลว่า แจกแจง หรือจำแนกความ คืออธิบายหลักธรรมสำคัญๆ เช่น ขันธ์ อายตนะ อริยสัจ ปฏิจจสมุปบาท เป็นต้น โดยแยกแยะรายละเอียด กระจายออกให้เห็นทุกแง่ จนชัดเจนจบเป็นเรื่องๆ อธิบายเรื่องใดก็เรียกว่า วิภังค์ของเรื่องนั้น เช่น อธิบายเรื่องขันธ์ 5 ก็เรียกว่า ขันธวิภังค์ อธิบายเรื่องอริยสัจ 4 ก็เรียกว่า สัจจวิภังค์ เป็นต้น 1. ขันธวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ขันธ์ 5 2. อายตนวิภังค์ แจกแจงเรื่อง อายตนะ 12 3. ธาตุวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ธาตุ 18 4. สัจจวิภังค์ แจกแจงเรื่อง อริยสัจ 4 5. อินทรียวิภังค์ แจกแจงเรื่อง อินทรีย์ 22 6. ปัจจยาการวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ปฏิจจสมุปบาท 12 7. สติปัฏฐานวิภังค์ แจกแจงเรื่อง สติปัฏฐาน 4 8. สัมมัปปธานวิภังค์ แจกแจงเรื่อง สัมมัปปธาน 4 9. อิทธิปาทวิภังค์ แจกแจงเรื่อง อิทธิบาท 4 10. โพชฌังควิภังค์ แจกแจงเรื่อง โพชฌงค์ 7 11. มัคควิภังค์ แจกแจงเรื่อง มรรคมีองค์ 8 12. ฌานวิภังค์ แจกแจงเรื่อง รูปฌาน อรูปฌาน 13. อัปปมัญญาวิภังค์ แจกแจงเรื่อง อัปปมัญญา 4 14. สิกขาปทวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ศีล 5 15. ปฏิสัมภิทาวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ปฏิสัมภิทา 4 16. ญาณวิภังค์ แจกแจงเรื่อง ญาณประเภทต่างๆ 17. ขุททกวัตถุวิภังค์ แจกแจงเรื่อง เบ็ดเตล็ด คือ อกุศลธรรมต่างๆ มากมาย 18. ธรรมหทัยวิภังค์ แจกแจงเรื่อง หัวใจธรรม คือหลักธรรมสำคัญต่างๆ ที่ควรรู้ วิธีอธิบายวิภังค์นี้ ดำเนินไปอย่างมีระเบียบ พูดไปทีละแง่ๆ เพื่อให้ได้ความหมาย และทราบรายละเอียดต่างๆ ปรากฏออกมาชัดเจน แทบทุกเรื่องหรือแทบทุกวิภังค์จะมีการอธิบายตามลำดับขั้นตอนคล้ายคลึงกัน คือแบ่งเป็น ก. สุตตันตภาชนีย์ จำแนกความแบบพระสูตรหรืออธิบายตามแนวพระสูตร ข. อภิธรรมภาชนีย์ จำแนกความอภิธรรมหรืออธิบายตามแนวอภิธรรม ค. ปัญหาปุจฉกะ ภาคถามปัญหา คือตั้งคำถามให้วินิจฉัยเรื่องนั้น ตามหลักมาติกา ที่กล่าวแล้วในสังคณี เช่น ในขันธวิภังค์ จะถามว่าในขันธ์ 5 กี่ขันธ์เป็นอกุศล กี่ขันธ์เป็นอพยากฤต กี่ขันธ์เป็นโลกียะ กี่ขันธ์เป็นโล กุตตระ อย่างไรก็ตาม วิภังค์ท้ายๆ มักไม่มีภาคปัญหาปุจฉกะ วิภังค์ทั้ง 18 อยู่ในพระไตรปิฎกเล่มเดียวกันคือ เล่มที่ 35 จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:16:27 ]

ความคิดเห็นที่ 50 ธาตุกถา ธาตุกถา แปลว่า แถลงเรื่องธาตุ (เป็นชื่อที่ตัดให้สั้น ชื่อเต็มควรจะเป็นขันธายตนธาตุกถา แปลว่า แถลงเรื่องขันธ์ อายตนะ และธาตุ) เป็นคัมภีร์ว่าด้วยการสงเคราะห์คือ นำเอาข้อธรรมต่างๆ มาจัดเข้าในขันธ์ 5 อายตนะ 12 และธาตุ 18 ว่าข้อไหนจัดเข้าได้ ข้อไหนจัดเข้าไม่ได้ จัดเข้าได้ในขันธ์ใด อายตนะใด หรือธาตุใด กี่อย่างจัดเข้าได้ กี่อย่างจัดเข้าไม่ได้ ข้อไหนประกอบกันได้ ข้อไหนประกอบกันไม่ได้ เช่น อิทธิบาท สงเคราะห์ได้ (คือจัดเข้าได้) ในขันธ์ 2 อายตนะ 1 ธาตุ 1 สงเคราะห์ไม่ได้ (คือจัดเข้าไม่ได้) ในขันธ์ 3 อายตนะ 10 ธาตุ 16 ดังนี้ เป็นต้น ข้อธรรมที่นำมาพิจารณาจัดเข้า ได้แก่ ธรรมต่างๆ ในมาติกาทั้งหลาย และข้อธรรมอื่นๆ อีก 125 อย่าง คือ ขันธ์ 5 อายตนะ 12 ธาตุ 18 สัจจะ 4 อินทรีย์ 22 ปฏิจจสมุปบาท 12 สติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 อิทธิบาท 4 ฌาน 4 อัปปมัญญา 4 อินทรีย์ 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 มรรคมีองค์ 8 ผัสสะ เวทนา สัญญา เจตนา จิต อธิโมกข์ มนสิการ ปุคคลบัญญัติ ปุคคลบัญญัติ แปลว่า การบัญญัติบุคคล หมายความว่าบัญญัติความหมายของชื่อที่ใช้เรียกบุคคลประเภทต่างๆ ตามคุณธรรมที่มีอยู่ในบุคคลนั้นๆ เช่น บัญญัติความหมายของคำว่า พระโสดาบันว่า "บุคคลอย่างไหนเป็นโสดาบัน บุคคลใดละสังโยชน์ 3 แล้ว บุคคลนั้นเรียกว่าโสดาบัน" คำว่า เสขะ ก็ว่า "บุคคลอย่างไหนเป็นเสขะ บุคคล 4 ที่ประกอบด้วยมรรค บุคคล 3 ผู้ประกอบด้วยผล ชื่อว่าเป็นเสขะ" คำว่า ปัจเจกพุทธะ ก็ว่า "บุคคลอย่างไรเป็นพระปัจเจกพุทธะ บุคคลบางท่านในโลกนี้ย่อมตรัสรู้เองซึ่งสัจจะทั้งหลายในบรรดาธรรมที่ไม่เคยได้ยินได้ฟังมาก่อน แต่ไม่บรรลุความเป็นสัพพัญญูในธรรมเหล่านั้น ทั้งไม่ถึงความชำนาญในธรรมอันเป็นกำลังทั้งหลาย บุคคลนี้เรียกว่า พระปัจเจกพุทธะ" ดังนี้เป็นต้น วิธีการอธิบายในปุคคลบัญญัติ ท่านเอาบุคคลประเภทต่างๆ มาจัดเรียงเป็นมาติกา คือแม่บทก่อน ตามลำดับเลขจำนวน คือหมวดบุคคล 1 หมวดบุคคล 2 หมวดบุคคล 3 หมวดบุคคล 4 หมวดบุคคล 5 หมวดบุคคล 6 เรื่อยไปจนถึงหมวดบุคคล 10 จากนั้นจึงทำนิทเทส คือขยายความหรืออธิบายแสดงความหมายไปตามลำดับ ทีละประเภทจนครบถึง 10 หมวด ธาตุกถาและปุคคลบัญญัติ เป็นคัมภีร์สั้นๆ รวม 2 คัมภีร์ อยู่ในพระไตรปิฎกเล่มเดียวกัน คือ เล่มที่ 36 กถาวัตถุ กถาวัตถุ แปลว่า เรื่องสำหรับสนทนา เรื่องที่เป็นข้อพูดจาหรือเรื่องที่เอามาถกกัน เป็นคัมภีร์ที่พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ ผู้เป็นประธานแห่งการสังคายนาครั้งที่ 3 เรียบเรียงขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.234 เพื่อแก้ทัศนะผิดพลาดทั้งหลายของนิกายต่างๆ ที่เกิดขึ้นในยุคนั้น (มีนิกายที่ถือผิดรวม 17 นิกาย รวมกับเถรวาทด้วยเป็น 18 นิกาย) และชี้มติที่ถูกต้อง อันเป็นการเชิดชูหลักคำสอนที่แท้จริงของพระพุทธศาสนา ที่สืบมาในเถรวาท เรื่องหรือหัวข้อที่นำมาถกหรือแถลงแก้ (เรียกว่า กถา) มีทั้งหมด 219 กถา เรียบเรียงเป็นบทสนทนา ถามตอบ หรือปุจฉาวิสัชนากัน จัดเป็นวรรคหรือหมวด ได้ 23 วรรค ยกตัวอย่างเรื่องที่น่าสนใจในบรรดา 219 เรื่องนั้น เช่น - พระอรหันต์เสื่อมจากอรหัตผลได้หรือไม่ - กุศลมูลสืบต่ออกุศลมูลได้หรือไม่ - พระเสขะรู้จิตของพระอเสขะได้หรือไม่ - พระพุทธเจ้าเคยทรงดำรงพระชนม์อยู่ในโลกจริงหรือไม่ - พระพุทธเจ้ากับพระพุทธเจ้าด้วยกัน ยังมียิ่งหย่อนกว่ากันหรือไม่ - เทวดามีการประพฤติพรหมจรรย์หรือไม่ - บุคคลส่งความสุขให้แก่กันได้หรือไม่ กถาวัตถุอยู่ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 37 ยมก ยมก แปลว่า คู่ คือตั้งคำถามย้อนกันเป็นคู่ๆ เป็นคัมภีร์ที่อธิบายธรรม ด้วยวิธีถามตอบ หรือปุจฉา วิสัชนา เพื่อให้มองเห็นความหมายและขอบเขตของธรรมนั้นๆ ได้ชัดเจนและเป็นวิธีทดสอบความรู้ความเข้าใจหลักธรรมที่ลึกซึ้งมาก คำถามที่ตั้งขึ้นมาทีละคู่ และมีเนื้อความย้อนกันเองตัวอย่างเช่น - ธรรมที่เป็นกุศลทั้งหมด เป็นกุศลมูลหรือ หรือว่าธรรมที่เป็นกุศลมูล (ทั้งหมด) เป็นกุศล - รูป (ทั้งหมด) เป็นรูปขันธ์หรือ หรือว่ารูปขันธ์ (ทั้งหมด) เป็นรูป - ทุกข์ (ทั้งหมด) เป็นทุกขสัจหรือ หรือว่าทุกขสัจ (ทั้งหมด) เป็นทุกข์ - จิตของผู้ใดเกิดไม่ดับ จิตของผู้นั้นจักดับ จักไม่เกิดหรือ หรือว่าจิตของผู้ใดจักดับ จักไม่เกิด จิตของผู้นั้นจักไม่ดับ - กุศลธรรมเกิดได้แก่ผู้ใด อกุศลธรรมก็เกิดได้แก่ผู้นั้นหรือ หรือว่า อกุศลธรรมเกิดได้แก่ผู้ใด กุศลธรรมก็เกิดได้แก่ผู้นั้น ในการถาม-ตอบ ถือหลักธรรมสำคัญๆ เป็นหลัก เมื่อจะอธิบายหลักธรรมใดก็ตั้งคำถามเป็นคู่อย่างข้างต้นนั้น แล้วตอบไปตามแนวคำถามนั้น ถามตอบจนเห็นว่าครบทุกแง่ทุกด้านแล้วจึงจบ เรียกว่ายมกหนึ่งๆ ตั้งชื่อตามหลักธรรมที่อธิบายในบทหรือตอนนั้น เช่น ถามตอบเพื่ออธิบายเรื่องขันธ์ 5 ก็เรียกว่า ขันธมยก จบยมกนี้แล้วก็ถามตอบหลักธรรมอื่นขึ้นยมกต่อไป มียมกอย่างนี้ทั้งหมด 10 ยมก คือ 1. มูลยมก ว่าด้วย มูล เช่น อกุศลมูล 2. ขันธยมก ว่าด้วย ขันธ์ 5 3. อายตนยมก ว่าด้วย อายตนะ 12 4. ธาตุยมก ว่าด้วย ธาตุ 18 5. สัจจยมก ว่าด้วย อริสัจ 4 6. สังขารยมก ว่าด้วย สังขาร 3 7. อนุสยมก ว่าด้วย อนุสัย 7 8. จิตตยมก ว่าด้วย การเกิดดับของจิตต่างๆ 9. ธรรมยมก ว่าด้วย กุศล-อกุศล-อพยากตธรรม 10. อินทรียยมก ว่าด้วย อินทรีย์ 22 ยมก เป็นคัมภีร์ใหญ่คัมภีร์หนึ่ง มีความยาวกินเนื้อที่ในพระไตรปิฎก 2 เล่ม คือ เล่มที่ 38 และ 39 ปัฏฐาน ปัฏฐาน แปลว่า ฐานทั่วไป หรือที่ตั้งอาศัยคือปัจจัยต่างๆ เป็นคัมภีร์แสดงเรื่องปัจจัย 24 คือแสดงให้เห็นว่าธรรม หรือสิ่งทั้งหลายทั้งปวงสัมพันธ์กัน โดยเป็นปัจจัยแก่กันด้วยปัจจัยอย่างหนึ่งหรือหลายๆ อย่าง ในบรรดาปัจจัย 24 ประการ ข้อธรรมที่นำมาพิจารณา เพื่อแสดงให้เห็นความสัมพันธ์อย่างนี้ ก็คือข้อธรรมในมาติกาทั้งหลายที่กล่าวกันมาแล้วข้างต้น ในตอนว่าด้วยคัมภีร์สังคณี ขอให้ดูปัจจัยบางข้อพร้อมด้วยตัวอย่างแสดงความสัมพันธ์อย่างกว้าง ดังนี้ 1. เหตุปัจจัย ปัจจัยโดยเหตุ เช่น เหตุ (คือโลภะ โทสะ โมหะ หรือ อโลภะ อโมหะ อโทสะ) เป็นปัจจัยโดยเป็นเหตุปัจจัยแก่ธรรมทั้งหลายที่ประกอบด้วย และแก่รูปทั้งหลายที่เกิดจากธรรมที่ประกอบด้วยเหตุนั้น 2. อารัมมณปัจจัย ปัจจัยโดยความเป็นอารมณ์ เช่น รูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ เป็นปัจจัยแก่วิญญาณธาตุ คือความรู้แจ้งทาง ตา หู เป็นต้น โดยอารัมมณปัจจัย 3. อนันตรปัจจัย ปัจจัยโดยความต่อลำดับ เช่น กุศลธรรมที่เกิดเป็นปัจจัย โดยอนันตรปัจจัยแก่กุศลธรรมที่เกิดภายหลัง 4. สหชาตปัจจัย ปัจจัยโดยเกิดร่วมกัน เช่น มหาภูตรูปเป็นปัจจัยแก่อุปาทายรูป โดยสหชาตปัจจัย 5. อัญญมัญญปัจจัย ปัจจัยโดยอาศัยซึ่งกันและกัน เช่น นามขันธ์ทั้ง 4 (เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ) เป็นปัจจัยแก่กันโดยอัญญมัญญปัจจัย 6. นิสสยปัจจัย ปัจจัยโดยเป็นที่อาศัย เช่น ขณะที่ปฏิสนธิ นามและรูปเป็นปัจจัยกันโดยนิสสยปัจจัย 7. อุปนิสสยปัจจัย ปัจจัยโดยเป็นอุปนิสัย เช่น ปฐมฌาน เป็นปัจจัยแก่ทุติยฌานโดยอุปนิสสยปัจจัย 8. กัมมปัจจัย ปัจจัยโดยกรรม เช่น กุศลกรรมและอกุศลกรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นวิบากโดยกัมมปัจจัย 9. อัตถิปัจจัย ปัจจัยโดยการไม่มีอยู่ เช่น ตาเป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณและธรรมที่ประกอบกับจักขุวิญญาณนั้น โดยอัตถิปัจจัย 10. นัตถิปัจจัย ปัจจัยโดยภาวะที่ไม่มีอยู่ เช่น จิตและเจตสิกที่ดับไปใหม่ๆ เป็นปัจจัยแก่จิตและเจตสิกที่เกิดขึ้นต่อจากนั้นโดยเป็นนัตถิปัจจัย อย่างนี้เป็นการแสดงแบบหลักทั่วๆ ไป ต่อจากนี้ ท่านจะแสดงความสัมพันธ์แบบเฉพาะกรณีที่ลึกซึ้ง และซับซ้อนอีกมากมาย ขอยกตัวอย่างมาให้ดูอีกทั้งแบบหลักทั่วไปและแบบเฉพาะกรณีจากที่ต่างๆ หลายแห่งดังนี้ - กุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่กุศลธรรม โดยอนุสยปัจจัย (เช่น อาศัยศรัทธาจึงให้ทาน จึงสมาทานศีล จึงบำเพ็ญฌาน จึงเจริญวิปัสสนา...) - กุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่อกุศลธรรม โดยอุปนิสสยปัจจัย (เช่น ปรารภทานที่ได้ทำ ศีลที่ได้สมาทาน เกิดความยินดีเพลิดเพลิน ยึดเป็นอารมณ์หนักแน่นจนเกิดราคะ ทิฐิ : มีศรัทธาหรือศีล หรือปัญญา เป็นต้น แล้วเกิดมาคือถือตัวว่า ฉันดีกว่า เก่งกว่า หรือเกิดทิฐิเห็นว่าต้องประพฤติอย่างนี้เท่านั้นจึงถูกต้อง) - กุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่อัพยากตธรรม โดยอุปนิสสยปัจจัย (เช่น มีศรัทธา จึงทำให้ตนลำบากเดือดร้อน ได้รับทุกข์ด้วยการแสวงหา; กุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่วิบากของมัน เป็นต้น) - อกุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่อกุศลธรรม โดยอุปนิสสยปัจจัย (เช่น อาศัยโทสะจึงฆ่าสัตว์ พูดเท็จ พูดคำหยาบ...) - อกุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่กุศลธรรม โดยอุปนิสสยปัจจัย (เช่น อาศัยความอยาก ความปรารถนา อาศัยมานะ อาศัยทิฐิ จึงให้ทาน จึงรักษาอุโบสถ จึงทำฌานให้เกิดขึ้น กล่าวคำหยาบไปแล้ว เพื่อจะลบล้างผลของผรุสวาทนั้น จึงให้ทานรักษาศีล...) - อกุศลธรรมเป็นปัจจัยแก่อัพยากตธรรม โดยอุปนิสสยปัจจัย (เช่น เพราะราคะ จึงทำให้ตนลำบาก เดือดร้อน ได้รับทุกข์ ด้วยการแสวงหา, ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฐิ เป็นปัจจัยแก่สุขทางกาย หรือทุกข์ทางกาย เป็นต้น) - ธรรมที่ไม่ใช่จิต เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่จิต โดยอารัมมณปัจจัย (เช่น ปรารภความดีที่ได้ทำไว้ เกิดความเพลิดเพลินอย่างยิ่ง) - โลกียธรรม เป็นปัจจัยแก่โลกียธรรม โดยอาศัย อารัมมณปัจจัย (เช่น พิจารณากุศลธรรมที่เคยสั่งสมไว้, อากาสานัญจายตนะ เป็นปัจจัยแก่วิญญาณัญจายตนะ...) รวมความว่า เนื้อหาของคัมภีร์ปัฏฐาน ก็คือการนำเอาข้อธรรมทั้งหลายในมาติกาของอภิธรรมทั้งหมด 122 มาติกา มาแสดงให้เห็นความสัมพันธ์ เป็นเหตุให้เป็นปัจจัยแก่กัน โดย ปัจจัย 24 ประการ การอธิบายแม้จะยากและซับซ้อน แต่ก็มีขั้นตอนและระบบที่วางไว้อย่างเป็นระเบียบ ระบบ การจัดลำดับ และโครงการอธิบายเป็นอย่างไรจะไม่กล่าวในที่นี้ เพราะจะทำให้ฟั่นเฝือ ขอสรุปเพียงว่า ปัฏฐาน เป็นคัมภีร์ที่ใหญ่ มีเนื้อหามากและสำคัญมาก จึงได้ชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า "มหาปกรณ์" แปลว่าตำราใหญ่ หรือตำราสำคัญมาก กินเนื้อที่ในพระไตรปิฎกทั้งหมด 6 เล่ม คือ เล่มที่ 40 ถึง 45 ซึ่งเป็นเล่มสุดท้ายของพระไตรปิฎก ท่านกล่าวว่า ถ้าผู้ใดเข้าใจปัฏฐานหรือมหาปกรณ์นี้ดีแล้ว ก็เท่ากับเข้าใจอภิธรรมปิฎกทั้งหมด จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:18:17 ]

ความคิดเห็นที่ 51 ยังมีตัวอย่างอื่นๆ อีกมากมาย คำว่า "อภิธมฺม" ในที่นี้หมายถึงพระอภิธรรมนั้นเอง (3) คำว่า ธมฺโม จ วินโย จ ซึ่งแปลว่า พระธรรมและพระวินัยนั้น คำว่า ธรรม มิได้หมายเพียงพระสุตตันติปิฎกเท่านั้น แต่หมายรวมถึงพระอภิธรรมปิฎกด้วย (4) ถ้าปฏิเสธพระอภิธรรมปิฎก เพราะเหตุเพียงคำว่า วุตฺตญฺเหตํ ภควาตา เป็นต้น พระสูตรกับพระวินัยก็ควรปฏิเสธด้วย เพราะทั้งพระสูตรและพระวินัย ล้วนฟังมาจากพระพุทธเจ้าทั้งนั้น พระพุทธองค์มิได้ทรงขีดเขียนไว้ที่ไหน และในพระสูตรเองก็มีคำว่า "เอวมฺเม สุตํ ข้าพเจ้าสดับมาดังนี้" ในพระวินัยปิฎกก็มี คำว่า เตน โข ปน สมเยน ภาวตา โดยสมัยนั้นแล พระผู้มีพระภาค ...เหล่านี้ล้วนเป็นคำพูดของพระสังคีติกาจารย์ทั้งสิ้น (5) ยอมรับว่าในอภิธรรมปิฏก มีภาษิตของพระเถระอยู่คัมภีร์หนึ่ง คือ กถาวัตถุ ซึ่งแต่งโดยพระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ แต่พระโมคคัลลีบุตร ก็แตงตามพุทธาธิบาย การโต้แย้งหักล้างกันในเรื่องนี้มีมานานแล้ว และคงจะมีต่อไป กากรหักล้างกันด้วยวาทะ บางครั้งก็รุนแรง ดังใน อัฎฐสาลินี อรรถกถาที่แต่งโดยพระพุทธโฆสาจารย์ พระแห่งสำนักอภิธรรมเมื่อพุทธศตวรรษที่ 10 ได้ว่าผู้ปฏิเสธอภิธรรมเสียเจ็บแสบ "ผู้ปฏิเสธอภิธรรม ก็ย่อมเชื่อว่าปฏิเสธสัพพัญญุญาณในชินจักร์นี้ ชื่อว่า ทำเวสารรัชชาญาณของพระศาสดาให้หมุนกลับ ทำให้บริษัทผู้ใคร่จะฟังเข้าใจผิด กั้นทำนบในอริยมรรค (กีดขวางอริยมรรค) เขาผู้ปฏิเสธพระอภิธรรม จัดอยู่ในพวกที่ก่อเหตุแตกร้าว 18 จำพวก จำพวกใดจำพวกหนึ่ง เป็นผู้ควรลง อุกเขปนียกรรม นิยสกรรมและตัชนียกรรมโดยแท้ คนเช่นนี้พวกเราควรลงปัพพาชนียกรรม เป็นต้น แล้วขับไล่ไสส่งว่า พวกเจ้าจงไปเป็นคกินเดนเสียเถิด" ถ้อยคำรุนแรงเช่นนี้เข้าใจว่า พระพุทธโฆสาจารย์ ท่านมุ่งเป้าไปยังพระสงค์นิกายอื่นที่ไม่นับถือพระอภิธรรม เช่น นิกายเสาตรานติก ซึ่งไม่ยอมรับว่าพระอภิธรรมเป็นพุทธวจนะ ยอมรับเฉพาะ "มาติกา" เท่านั้น น่าประหลาดที่นิกายสรวาสติวาทิน ซึ่งมีชื่ออีกอย่างหนึ่งว่า นิกายอภิธรรม เพราะนับถืออภิธรรมมาก กลับมีความเชื่อว่าพระอภิธรรมปิฎกเป็นบทนิพนธ์ของพระสาวกสำคัญ 3 รูป มิใช่พระวจนะของพระพุทธเจ้า พระสาวกสำคัญ 3 รูปนั้น คือ พระมหากัจจายนะ พระสารีบุตร และพระโมคคัลลานะ 4. เสถียร โพธินันทะ แสดงมติในเรื่องนี้ว่า "อภิธรรมปิฎกนี้ไม่ใช่พระพุทธภาษิตทั้งหมด จะเป็นพระพุทธภาษิตก็เฉพาะแต่บทมาติกาและข้ออธิบายบางแห่ง นอกนั้นเป็นอาจริยภาษิต ซึ่งอรรถาธิบายมาติกาอย่างพิสดารตามพุทธมติ จึงไม่ควรถือว่าเมื่อไม่ใช่เป็นพระพุทธภาษิตทั้งหมด แล้วก็เฉยไม่นิยมนับถือ ความจริงพระอภิธรรมนั้นมิใช่อื่นไกลที่ไหน เนื้อแท้ก็เป็นธรรมะในพระสูตรนั่นเอง" 5. พุทธทาสภิกขุ ได้ให้ความหมายของ "อภิธรรม" ว่า หมายถึงส่วนที่ยิ่งใหญ่ก็ได้ ส่วนที่เกินก็ได้ ที่ว่าส่วนที่ยิ่งใหญ่นั้น อภิธรรมยิ่งใหญ่ไปในทางสำหรับโต้เถียงกันไม่ใช่ยิ่งใหญ่ในทางปฏิบัติ ที่ว่าเกินนั้น หมายความว่าเกินความจำเป็นที่มนุษย์จะต้องรู้หรือจะต้องปฏิบัติ มนุษย์เราจำเป็นต้องรู้แต่เรื่องที่ปฏิบัติเพื่อดับทุกข์ พุทธทาสภิกขุได้อ้างคำพูดของพระนักปราชญ์ตะวันตกท่านหนึ่ง คือ ญาณดิลก ว่า "ความแตกต่างระหว่างสุตตันตปิฎกกับอภิธรรมนั้น มิได้เกี่ยวกับเนื้อหาของเรื่อง มันต่างกันแต่เพียงวิธีจัดคำวิธีให้คำ ส่วนใจความนั้นเพ่งเล็งถึงสิ่งเดียวกัน สุตตันตปิฎกพูดภาษาธรรมดาที่ชาวบ้านพูด ซึ่งเป็นคำพูดที่ไม่ถูกต้องตามปรัชญาบ้างไม่มากก็น้อย ส่วนคัมภีร์อภิธรรมปิฎกนั้นใช้ภาษาทางปรัชญาอย่างบริสุทธิ์ ในความหมายชั้นปรมัตถ์" แล้วสรุปด้วยคำพูดที่ครอบคลุมที่สุดว่า "อภิธรรมปิฎกไม่อยู่ในรูปเป็นพระพุทธพจน์" วิวาทะเกี่ยวกับเรื่องนี้มีมาก ยกมาเป็นตัวอย่างเพียงสองสามทัศนะ สรุปแล้วไม่ว่าจะเป็นใครพูดก็ตาม ไม่ว่าจะเป็นปราชญ์ตะวันตกหรือตะวันออก ไม่ว่าอดีตหรือปัจจุบัน ต่างก็ลงรอยกันในประเด็นสรุปข้างท้ายนี้คือ 1. ที่พูดว่าอภิธรรมปิฎกมิใช่พุทธพจน์ทั้งหมด หรือใช่พุทธพจน์เฉพาะบทมาติกาก็ดี พระอภิธรรมไม่อยู่ในรูปพุทธพจน์ก็ดี ผู้พูดมิได้ปฏิเสธว่าพระอภิธรรมปิฎกมิใช่หลักคำสอนของพระพุทธเจ้า เพียงแค่ต้องการบอกว่าอภิธรรมปิฎกเป็นเรื่องที่ "แต่งเพิ่มเข้ามาภายหลัง" 2. ทุกคนยอมรับว่าเนื้อหาในพระอภิธรรมปิฎก เป็นหลักคำสอนของพระพุทธเจ้า เพราะสอดคล้องตามหลักตัดสินพระธรรมวินัย 8 ประการแล้ว โดยประการทั้งปวง พระไตรปิฎกสองนาที พระไตรปิฎก คือคัมภีร์บันทึกคำสอนพระพุทธศาสนา แบ่งเป็น 3 หมวดคือ 1. พระวินัยปิฎก (พระวินัย) รวมศีลของภิกษุสงฆ์และภิกษุณีสงฆ์ ตลอดถึงพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนาต่างๆ 2. พระสุตตันตปิฎก (พระสูตร) รวมคำสอนของพระพุทธเจ้าและพระสาวกสำคัญบางรูป มีเรื่องราวประกอบ 3. พระอภิธรรมปิฎก (พระอภิธรรม) รวมธรรมะที่รจนาเป็นหลักวิชาการล้วนๆ ไม่มีเรื่องราวประกอบ พระไตรปิฎกเกิดขึ้นหลังพุทธปรินิพพาน เดิมรวมเป็น "ธรรมวินัย" ต่อมาได้แบ่งเป็น 3 ปิฎก โดย "ธรรม" แบ่งเป็น พระสุตตันตปิฎก และพระอภิธรรมปิฎก "วินัย" เป็นพระวินัยปิฎก ได้รับการถ่ายทอดต่อมาโดยการท่องจำ และได้บันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร เมื่อ พ.ศ. 450 ที่ประเทศศรีลังกา ภาษาพระไตรปิฎกเดิมเรียก มาคธี (ภาษามคธ) ต่อมาเรียกภาษาบาลี หรือตันติภาษา พระไตรปิฎกภาษาบาลีมีทั้งหมด 45 เล่ม จำนวนหน้า 22,390 หน้า ไม่นับดรรชนีค้นคำ ปัจจุบันมีพระไตรปิฎกคอมพิวเตอร์ CD-ROM ผลิตโดยมหาวิทยาลัยมหิดล อีกด้วย พระไตรปิฎกห้านาที พระไตรปิฎก คือคัมภีร์บันทึกคำสอนของพระพุทธเจ้า 3 หมวดใหญ่ๆ คือ 1. พระวินัยปิฎก ว่าด้วยสิกขาบท หรือบทบัญญัติต่างๆ เกี่ยวกับภิกษุสงฆ์ และภิกษุณีสงฆ์ แบ่งย่อยออกเป็น 3 หมวดคือ (1) วิภังค์ ส่วนที่ว่าด้วยสิกขาบทในพระปาติโมกข์ (ศีลสำคัญ) ของภิกษุสงฆ์ และภิกษุณีสงฆ์ (2) ขันธกะ ส่วนที่ว่าด้วยสังฆกรรม พิธีกรรม ความเป็นอยู่ของพระสงฆ์ วัตรปฏิบัติและมารยาท เพื่อความงามของพระสงฆ์ (3) บริวาร สรุปความหรือคู่มือพระวินัยปิฎกทั้งหมด อธิบายในรูปคำถามคำตอบเพื่อให้เข้าใจแจ่มแจ้งในประเด็นต่างๆ 2. พระสุตตันตปิฎก ว่าด้วยพระธรรมเทศนาของพระพุทธเจ้า (มีของพระสาวกบางส่วน) ที่ตรัสแก่บุคคลต่างชั้นวรรณะ และพื้นฐานความรู้ ต่างวาระโอกาส เป็นรูปคำสนทนาบ้าง คำบรรยายบ้าง เป็นรูปคาถา หรือบทกวีล้วนๆ บ้าง ร้อยแก้วล้วนๆ บ้าง ร้อยแก้วผสมร้อยกรองบ้าง แบ่งเป็น 5 นิกายหรือหมวด คือ (1) ทีฆนิกาย ประมวลพระสูตรขนาดยาว (2) มัชฌิมนิกาย ประมวลพระสูตรขนาดปานกลาง (3) สังยุตตนิกาย ประมวลพระสูตรที่เกี่ยวข้องกับบุคคล สถานที่ หรือ ธรรมะเรื่องเดียวกันไว้ในหมวดเดียวกัน เรียกว่า "สังยุตต์" หนึ่งๆ เช่น เรื่องเกี่ยวกับสัจจะรวมไว้ที่เดียวกัน เรียก "สัจจสังยุตต์" (4) อังคุตตรนิกาย ว่าด้วยหลักธรรมที่จัดลำดับหมวด จากจำนวนน้อยไปหาจำนวนมากเรียกว่า นิบาต เช่น เอกนิบาต (หมวดว่าด้วยธรรมหนึ่งข้อ) ทุกนิบาต (หมวดว่าด้วยธรรมสองข้อ) (5) ขุททกนิบาต ประมวลเรื่องเบ็ดเตล็ดต่างๆ ที่มิได้รวบรวมไว้ในสี่นิกายข้างต้นแบ่งเป็น 15 ประเภท เป็นพระสูตรสั้นๆ ก็มี เป็นบทร้อยกรองก็มี โดยเฉพาะคาถาธรรมบท มีเนื้อหาไพเราะกินใจมาก เป็น คัมภีร์เดียวที่ได้รับการแปลถ่ายทอดเป็นภาษาต่างๆ มากที่สุด 3. พระอภิธรรมปิฎก ว่าด้วยการอธิบายหลักธรรมต่างๆ ในรูปหลักวิชาล้วนๆ ไม่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์และบุคคล ธรรมที่นำมาอธิบายก็นำมาจากพระสูตรต่างๆ นั้นเอง แบ่งเป็น 7 คัมภีร์ คือ (1) ธัมมสังคณี รวมข้อธรรมเข้าเป็นหมวดๆ แล้วแยกออกอธิบายเป็นประเภทๆ (2) วิภังค์ แยกแยะธรรมในข้อ (1) นั้นออกแสดงให้เห็นรายละเอียดทุกแง่ทุกมุมเพื่อความเข้าใจแจ่มแจ้ง (3) ธาตุกถา จัดข้อธรรมต่างๆ มารวมในขันธ์ 5 อายตนะ 12 และธาตุ 18 ว่า ข้อใดเข้ากันได้หรือไม่อย่างไร (4) ปุคคลบัญญัติ บัญญัติเรียกบุคคลต่างๆ ตามคุณธรรมที่มี เช่น เรียก "โสดาบัน" เพราะเข้าถึงกระแสนิพพาน ละสังโยชน์ 3 ได้ (5) กถาวัตถุ อธิบายทัศนะที่ขัดแย้งกันของนิกายต่างๆ ของพระพุทธศาสนา ในยุคแรกเน้นวาทะของเถรวาทว่าถูกต้อง คัมภีร์นี้พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระแต่งขึ้น (6) ยมก ยกธรรมขึ้นเป็นคู่ๆ เช่น กุศลกับอกุศล แล้วอธิบายโดยวิธีถามตอบ (7) ปัฏฐาน อธิบายปัจจัยหรือเงื่อนไขทางธรรม 24 อย่าง ว่าธรรมใดเป็นเงื่อนไขของธรรมใด จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:19:12 ]

ความคิดเห็นที่ 52 ภาษาพระไตรปิฎก คนส่วนมากเข้าใจว่า ภาษาพระไตรปิฎกของฝ่ายเถรวาทก็คือ ภาษาบาลี หรือตันติภาษา เป็นภาษาเดียวกัน (หรือพัฒนามาจาก) ภาษามาคธี ที่พระพุทธเจ้าใช้ในการประกาศพระศาสนา หลังจากพระพุทธองค์เสด็จดับขันธปรินิพพานแล้ว พุทธวจนะได้ถูกถ่ายทอดปากต่อปากด้วยภาษาบาลีนี้จนกระทั่งจารลงในใบลานเป็นลายลักษณ์อักษรและเก็บรักษามาจนบัดนี้ อย่างไรก็ตาม นั่นเป็นเพียงความเชื่อของพุทธศาสนิกชนฝ่ายเถรวาท ซึ่งได้รับอิทธิพลมาจากคัมภีร์อรรถกถาที่พระอรรถกถาจารย์แต่งขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษที่ 10 อะไรทำให้พระอรรถกถาจารย์เชื่อมั่นและยืนยันเช่นนั้นยังไม่กระจ่างชัด แต่เมื่อพิจารณาถึงประวัติการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ทำให้ไม่แน่ใจว่าภาษาในพระไตรปิฎกจะเป็นภาษาเดียวกับภาษามาคธี หรือภาษาใดๆ ในประวัติศาสตร์ชื่อของภาษาคือ ปาลิ (บาลี) ก็เป็นปริศนาสำคัญ ยังคงรอ "คำไข" ที่กระจ่างจากนักประวัติศาสตร์อยู่จนบัดนี้ว่า เป็นชื่อของภาษาใดภาษาหนึ่งหรือไม่ ถ้าไขปริศนานี้ได้ก็เท่ากับตอบปัญหาเกี่ยวกับภาษาพระไตรปิฎกของฝ่ายเถรวาทได้ด้วย ในที่นี้จะขอประมวลทัศนะเกี่ยวกับเรื่องนี้มาเสนอดังต่อไปนี้ บาลีมิใช่ชื่อของภาษาใดภาษาหนึ่ง ผู้มีทัศนะดังนี้ เช่น สุภูติเถระ ริส เดวิดส์ (Rhys Davids) วิลเลียม สเตเด (William Stede) เซอร์มอร์เนียร์ มอร์เนียร์-วิลเลียมส์ (Sir Monier Monier-Williams) เป็นต้น สุภูติเถระ ผู้รวบรวมอภิธานัปปทีปิกาสูจิ ให้ความหมายของคำว่า ปาลิ (หรือปาฬิ) ไว้ 3 นัยคือ 1. ปาฬิธรรม หรือ ปริยัติธรรม ดังตัวอย่างว่า ปาฬิยา อตฺถํ อุปปริกฺขนฺติ = (ภิกษุทั้งหลาย) ย่อมพิจารณาอรรถแห่งปาฬิธรรม หรือปริยัติธรรม 2. ขอบ (เช่น ขอบสระ) ดังตัวอย่างว่า ตฬากสฺส ปาฬิ = ขอบแห่งสระ 3. แถว, แนว, ระเบียบ ดังตัวอย่างว่า ปาฬิยา นิสีทึสุ = (ภิกษุทั้งหลาย) นั่งเรียงแถว ริส เดวิดส์ และ วิลเลียม สเตเด ผู้รวบรวม Pali-English Dictionary ฉบับสมาคมปาลีปกรณ์ให้ความหมายของคำว่า ปาลิ ไว้ 2 นัยคือ 1. แถว, แนว 2. ธรรม, ปริยัติธรรม ตำราธรรมของพระพุทธศาสนาที่เป็นหลักดั้งเดิม ต่อมาภายหลังได้กลายมาเป็นภาษาหนังสือของพุทธศาสนิกชนในปัจจุบัน มีส่วนสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาษามาคธี เซอร์มอร์เนียร์ มอร์เนียร์-วิลเลียมส์ ผู้รวบรวม Sanskrit-English Dictionary ให้ความหมายของคำปาลิไว้ 6 นัย คือ 1. ขอบหู, ใบหู (ศัพท์แพทย์ของอาจารย์สุศรุตะ) 2. ริม, ขอบ (ตรงกับนัยที่ ๒ ของสุภูติเถระ) 3. แถว, แนว, สาย เช่น รัตนปาลิ (ตรงกับนัยที่ 3 ของสุภูติเถระ และนัยที่ 1 ของเดวิดส์ และ สเตเด 4. คู, สะพาน 5. หม้อหุงต้ม 6. มาตราตวงเท่ากับ 1 ปรัสถะ จากหลักฐานทั้งสามนี้จะเห็นว่า ไม่มีแห่งไหนที่ระบุชัดลงไปว่า ปาลิ เป็นภาษาที่ใช้พูดกันภาษาใดภาษาหนึ่งโดยเฉพาะ และที่น่าสังเกตก็คือ พจนานุกรมสันสกฤต-อังกฤษ ดังกล่าว ได้ให้คำจำกัดความของคำว่า ภาษา ว่า "คำพูด, ถ้อยคำ (speech, language) โดยเฉพาะหมายเอาภาษาพื้นเมืองทั่วไป (ปรากฤต) ตรงกันข้ามกับภาษาพระเวทซึ่งภายหลังเรียกว่า สันสกฤต" ปรากฤต หรือภาษาพื้นเมืองของชาวอารยันในอินเดียสมัยกลางแบ่งออกเป็น 5 สาขา (ปญฺจวิธา ภาสา) คือ 1. มหาราษฏรี ภาษาของชาวมหาราษฎร์ 2. เศารเสนี ภาษาของชาวสุรเสน 3. มาคธี ภาษาของชาวมคธ 4. ปราจยา ภาษาของชาวตะวันออก 5. อวันตี ภาษาของชาวอวันตี ในจำนวนภาษาพื้นเมืองของอารยันสมัยกลางทั้ง 5 สาขานี้ ไม่มี "ปาลิ" รวมอยู่ด้วย จากหลักฐานดังกล่าวพอสรุปได้ว่า ทั้งสุภูติเถระ มอร์เนียร์-วิลเลียมส์ สเตเดและเดวิดส์ ต่างเห็นลงรอยกันว่า คำว่า "ปาลิ" มิใช่ชื่อของภาษา ถ้าใช้ในความหมายทั่วไปแปลว่า ขอบ, แถว, แนว, คู, สะพาน, ใบหู, หม้อหุงต้ม, มาตราตวงชนิดหนึ่ง ถ้าใช้ในความหมายเฉพาะ หมายถึง ตำราหลัก หรือตำราชั้นต้นที่บันทึกคำสอนของพระพุทธเจ้า จะบันทึกด้วยภาษาอะไรหรืออักษรชนิดใดก็เรียกว่า ปาลิ หรือบาลีทั้งนั้น ควรกล่าวแทรกไว้ตรงนี้ว่า ตำราทางพระพุทธศาสนานั้นมี 4 ชั้น หรือระดับคือ 1. ตำราชั้นต้น หรือชั้นปฐมภูมิ เรียกว่า ปาลิ 2. ตำราชั้นสอง หรือชั้นทุติยภูมิ เรียกว่า อฏฺฐกถา หรือวณฺณนา 3. ตำราชั้นสาม หรือชั้นตติยภูมิ เรียกว่า ฎีกา 4. ตำราชั้นสี่ หรือชั้นจตุตถภูมิ เรียกว่า อนุฎีกา ส่วนระดับถัดจากนั้นไปอาจเรียกว่า อาจริยมติ เกจิอาจริยา ซึ่งเป็นความคิดเห็นส่วนตัวในบางเรื่องของอาจารย์รุ่นหลังๆ ไม่นับเข้าลำดับด้วย เหตุที่เรียกตำราชั้นต้นว่า ปาลิ หรือบาลี เพราะมีความหมาย 3 นัย คือ 1. รักษาข้อความเดิมไว้ไม่ขาดตกบกพร่อง 2. มีแบบแผนขอบเขตอันแน่นอนและแข็งแรงพอ ดุจขอบสระกั้นน้ำไว้ฉะนั้น 3. มีการนำสืบต่อกันมาเป็นลำดับ ดุจของที่ส่งรับช่วงกันต่อไปฉะนั้น จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:20:46 ]

ความคิดเห็นที่ 53 เค.อาร์. นอร์แมน (K.R. Norman) นายกสมาคมปาลีปกรณ์คนปัจจุบัน เห็นด้วยที่ว่า คำว่าปาลิมิใช่ชื่อของภาษา หากแต่เป็นตัว "พระไตรปิฎก" ของพุทธศาสนิกชนฝ่ายเถรวาท (ของฝ่ายอื่นไม่เรียกว่าปาลิ) ดังนี้ "การที่คนทั่วไปในปัจจุบันใช้คำว่า "ปาลิ" ในความหมายที่เป็นชื่อภาษาของพระไตรปิฎกฝ่ายเถรวาท แทนที่จะแปลว่า "พระไตรปิฎก" ตามความหมายเดิมนั้น ดูจะเนื่องจากความเข้าใจผิด ซึ่งอาจเกิดขึ้นมานานหลายศตวรรษแล้วก็ได้ ในพจนานุกรมภาษาบาลีพิมพ์เมื่อ ค.ศ.1875 ชิลเดอร์สกล่าวว่า คำแปลในภาษาอังกฤษซึ่งใช้ในความหมายใหม่นั้น อาศัยแบบอย่างจากภาษาสิงหล ซึ่งใช้คำนี้ในความหมายเดียวกัน การใช้คำนี้ในลักษณะดังกล่าวอาจจะสืบสาวไปถึงชาวยุโรปก่อนชิลเดอร์สซึ่งอาศัยงานเขียนของสิงหลเป็นพื้นฐาน อย่างไรก็ตาม บูร์นูฟ นักวิชาการชาวฝรั่งเศสซึ่งได้ทำการสำรวจงานค้นคว้ายุคแรกๆ ทางด้านบาลีศึกษา ได้เขียนไว้ในหนังสือของเขา พิมพ์เมื่อ ค.ศ.1826 ว่า บุคคลแรกที่เขาพบว่าใช้คำว่า ปาลิ ในความหมายเป็นชื่อของภาษานั้นได้แก่ เดอ ซิมอง ลาลูแบร์ ซึ่งมาเยือนเมืองไทยใน ค.ศ.1687-1688 และพิมพ์หนังสือพรรณนากรุงสยามใน ค.ศ.1693 ในพงศาวดารพม่าปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ยังกล่าวถึงปาลิในเนื้อความแวดล้อมซึ่งน่าจะหมายถึงชื่อภาษา และดูเหมือนว่าหนังสือเล่มนี้เพียงแต่กล่าวย้ำข้อความที่พบในงานก่อนหน้านั้น ดังนั้น บางทีพม่าอาจใช้คำนี้ในความหมายดังกล่าวก่อนหน้านั้นเสียอีก ไม่น่าเป็นไปได้ที่ความเข้าใจผิดพลาดเกี่ยวกับคำ "ปาลิภาสา" ว่าหมายถึง "ภาษาบาลี" แทนที่จะเป็น "ภาษาของพระไตรปิฎก" เกิดขึ้นใน 3 ประเทศนี้โดยไม่เกี่ยวข้องกันเลย แต่สถานะความรู้ที่เรามีอยู่ตอนนี้ก็ไม่เอื้ออำนวยให้เราบอกได้ว่า ความเข้าใจผิดดังกล่าวเกิดขึ้นที่ประเทศใดก่อน บาลีเป็นภาษาหนึ่งอย่างแน่นอน ชาวพุทธสายเถรวาทมีความเชื่ออย่างนี้ทั้งนั้น มีหลักฐาน คือ คัมภีร์ทางศาสนามากมายอ้างประเพณีการสืบทอดพระพุทธศาสนาว่า พระพุทธเจ้าทรงประกาศศาสนาอยู่ที่แคว้นมคธ ทรงใช้ภาษามาคธี หรือมาคธิกโวหาร สั่งสอนประชาชน "มาคธิกโวหาร" นี้เอง พระพุทธโฆสาจารย์พระอรรถกถาจารย์นามอุโฆษมีชีวิตอยู่ในพุทธศตวรรษที่ 10 อธิบายว่าเป็น "สกานิรุตติ" คือภาษาที่พระพุทธเจ้าตรัส เมื่อพระพุทธเจ้าปรินิพพานแล้ว คำสอนของพระองค์ได้รับการถ่ายทอดสืบต่อกันมา ล่วงถึงพุทธศตวรรษที่ 3 พระเจ้าอโศกมหาราชได้อุปถัมภ์การสังคายนาครั้งที่ 3 และส่งสมณทูตไปประกาศพระศาสนายังต่างประเทศ พระมหินทเถระนำพระพุทธศาสนาไปประดิษฐานที่ลังกา ครั้นล่วงมาถึงพุทธศตวรรษที่ 5 ในรัชสมัยพระเจ้าวัฏฏคามณีอภัย พระพุทธวจนะได้รับการจารลงเป็นลายลักษณ์อักษร ฝ่ายที่เชื่ออย่างนี้ เมื่อมีผู้แย้งว่า ภาษาบาลีมิได้ปรากฏในครั้งพุทธกาล เพิ่งมาปรากฏเรียกกันที่ประเทศลังกาหลังพุทธกาลเป็นเวลานาน พระพุทธเจ้าเองพระอรรถกถาจารย์ก็ว่าตรัสภาษามาคธี หรือมาคธิกโวหาร ดังอ้างมาแต่ต้น ไม่เห็นเกี่ยวกับภาษาบาลีแต่อย่างใด ก็จะอ้างตำนานสืบศาสนาอีกเช่นกันว่า ภาษามาคธีนั้น มีไวพจน์เรียกกันอยู่ 2 คำ คือ (1) มูลภาสา ภาษาดั้งเดิม (2) ตันติภาสา ภาษาแบบแผน และภาษาบาลีก็มีไวพจน์เรียก 2 คำนั้นเช่นกัน จึงสรุปได้ว่า ภาษามาคธีก็คือภาษาบาลี ซึ่งเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า มูลภาสา หรือ ตันติภาสา นั่นเอง นักปราชญ์ตะวันตกก็มีหลายท่านที่ยอมรับมตินี้ อาทิ เจมส์ อัลวิส, จอร์จ เกียร์สัน, วินเตอร์ นิทช์ อัลวิสถึงกับยืนยันว่า "มาคธีเป็นชื่อดั้งเดิมและถูกต้องของภาษาบาลีโดยไม่ต้องสงสัย" เกียร์สันกล่าวว่า "บาลีเป็นภาษาหนังสือของภาษามคธ" วินเตอร์ นิทช์ กล่าวว่า "บาลีกับมคธเป็นภาษาเดียวกัน" เสถียร-โพธินันทะ นักการศาสนาของไทยยืนยันด้วยความเชื่อมั่นว่า "ข้าพเจ้าเชื่อมั่นว่า ภาษามคธหรือบาลีที่พุทธบริษัทฝ่ายเถรวาทใช้จารึกพระไตรปิฎกนั้น เป็นภาษาที่พระพุทธองค์ตรัสอย่างแน่นอนไม่มีข้อกังขาใดๆ" เหตุใดภาษามาคธีจึงกลายชื่อมาเป็นภาษาบาลี ฉลาด บุญลอย ผู้แต่งประวัติวรรณคดีบาลีตอนที่ 1 ให้ทัศนะหลังจากประมวลหลักฐานมาสันนิษฐานแล้ว ดังนี้ (1) เนื่องด้วยหลักภาษาและถ้อยคำสำนวนของวัฒนธรรมบาลี ซึ่งกล่าวกันในทางตำนานว่า เป็นภาษามาคธีหรือภาษาของชาวมคธสมัยเมื่อพระพุทธเจ้าทรงพระชนม์อยู่นั้น มีส่วนแตกต่างจากภาษามาคธีที่ใช้พูดกันในปัจจุบัน เพราะระยะที่ผ่านมานานถึง 2,500 ปีเศษ ทำให้ภาษามาคธีที่ใช้ในวัฒนธรรมบาลีกลายเป็นภาษาโบราณไป ด้วยเหตุนี้แหละการจะถือว่าบาลีใช้ภาษามาคธีก็ไม่ถนัดนักจึงเรียกเสียใหม่ว่า ภาษาบาลี เพื่อตัดปัญหายุ่งยากในการที่จะนำไปเปรียบเทียบกับภาษามาคธีสมัยใหม่ (2) เนื่องด้วยพระพุทธเจ้า เมื่อทรงเลือกใช้ภาษา "สุทธมาคธี" เป็นภาษาหลักในการประกาศศาสนาของพระองค์ให้เข้าถึงชนทุกชั้นวรรณะ ก็ได้ทรงปรับปรุงแก้ไขภาษาสุทธมาคธี ซึ่งชั้นเดิมเป็นภาษาปรากฤตให้ดีขึ้น...เมื่อภาษามาคธีเป็นภาษาที่ดีและไพเราะขึ้นโดยอานุภาพพระพุทธเจ้าแล้วภาษามาคธีก็มีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "บาลี" ซึ่งแปลว่า "เป็นแบบแผน" มีข้อน่าคิดอยู่อย่างหนึ่งคือ นักไวยากรณ์ฝ่ายบาลี แบ่งภาษามาคธีเป็น 2 คือ สุทธิกมาคธี (มาคธีบริสุทธิ์) กับเทสิยา (มาคธีท้องถิ่น) นักไวยากรณ์ฝ่ายสันสกฤตเพิ่มอรรธมาคธี (กึ่งมาคธี) อีกชื่อหนึ่ง แต่ปราชญ์ตะวันตกกล่าวถึง มาคธีเก่า (old Magadhi) ด้วย มาคธีเก่า หรือมาคธีดั้งเดิมนี้แหละที่พระอรรถกถาจารย์เรียกว่า มูลภาสา (ภาษาดั้งเดิม) หรือภาษาบาลีที่พระพุทธเจ้าทรงใช้ประกาศศาสนา จากร่องรอยของคำว่า "มูลภาสา" นี้เอง ทำให้น่าคิดว่า บาลีจะต้องเป็นภาษาดั้งเดิมของเผ่าอารยันที่สืบต่อกันมาตั้งแต่สมัยยังอยู่ภูมิภาคส่วนกลางของทวีปเอเชีย จนกระทั่งอพยพโยกย้ายเข้าไปยังแถบลุ่มแม่น้ำสินธุและขยายอาณาเขตเข้าไปยังลุ่มแม่น้ำคงคาและพรหมบุตร หรือถิ่นที่เรียกว่ามัธยมประเทศ จนถึงสมัยพระพุทธเจ้าอุบัติขึ้น ถ้าหากเชื่อว่าบาลีเป็นมูลภาสา (ภาษาดั้งเดิม) ของเผ่าอารยัน บาลีก็ต้องเป็นแม่ของภาษาอินโด-อารยันอื่นๆ ถิ่นโน้นบ้าง ถิ่นนี้บ้าง และถิ่นที่อ้างนั้นบางแห่งก็ห่างไกลกันลิบลับ เมื่อเป็นเช่นนี้ แทนที่จะคิดว่าภาษาบาลี มาจากภาษาอารยันถิ่นต่างๆ น่าจะเป็นว่าภาษาถิ่นต่างๆ มาจากภาษาบาลี ซึ่งเป็นภาษาแม่หรือมูลภาสามากกว่า อีกประการหนึ่ง ถ้ายอมรับว่า บาลีเป็นภาษาดั้งเดิมของชนเผ่าอารยัน และเป็นภาษาแม่ของภาษาอินโด-อารยันอื่นๆ ก็แสดงว่า ภาษาบาลีเก่ากว่าภาษาสันสกฤต และมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาษาไวทิกะ (ภาษาพระเวท) เพราะในวรรณคดีบาลีชั้นต้นกล่าวถึงเพียงภาษาพระเวท หรือภาษาฉันทสะเท่านั้น ไม่กล่าวถึงภาษาสันสกฤต ทั้งคำบาลีที่เรียกภาษาสันสกฤตว่า "สกฺกฏภาสา" ก็เพิ่งจะมาปรากฏหลังพุทธปรินิพพาน เมื่ออาจารย์ปาณินิได้แต่งไวยากรณ์แล้ว ชื่อว่า "สันสกฤต" (แปลว่า ทำใหม่ ปรับปรุงใหม่) ก็ฟ้องอยู่แล้วว่า ภาษานี้เกิดภายหลังปรากฤต หรือภาษาเดิมอื่นๆ เมื่อเทียบกันดู ภาษาบาลีใกล้ชิดกับภาษาพระเวทมากกว่าภาษาสันสกฤต เช่น เยหิ เตหิ เยภิ เตหิ เหมือน เยหิสฺ เตหิสฺ เยภิสฺ เตภิสฺส ในภาษาาพระเวท ไม่เป็น ไย : ไต : อย่างภาษาสันสกฤต และภาษาบาลีมี ตฺวาน ปัจจัย เช่นเดียวกับภาษาพระเวท ซึ่งภาษาสันสกฤตไม่มีดังนี้เป็นต้น จากร่องรอยของคำว่า "มูลภาสา" นี้เอง ทำให้น่าคิดว่า บาลีจะต้องเป็นภาษาดั้งเดิมของเผ่าอารยันที่สืบต่อกันมาตั้งแต่สมัยยังอยู่ภูมิภาคส่วนกลางของทวีปเอเชีย จนกระทั่งอพยพโยกย้ายเข้าไปยังแถบลุ่มแม่น้ำสินธุและขยายอาณาเขตเข้าไปยังลุ่มแม่น้ำคงคาและพรหมบุตร หรือถิ่นที่เรียกว่ามัธยมประเทศ จนถึงสมัยพระพุทธเจ้าอุบัติขึ้น ถ้าหากเชื่อว่าบาลีเป็นมูลภาสา (ภาษาดั้งเดิม) ของเผ่าอารยัน บาลีก็ต้องเป็นแม่ของภาษาอินโด-อารยันอื่นๆ ถิ่นโน้นบ้าง ถิ่นนี้บ้าง และถิ่นที่อ้างนั้นบางแห่งก็ห่างไกลกันลิบลับ เมื่อเป็นเช่นนี้ แทนที่จะคิดว่าภาษาบาลี มาจากภาษาอารยันถิ่นต่างๆ น่าจะเป็นว่าภาษาถิ่นต่างๆ มาจากภาษาบาลี ซึ่งเป็นภาษาแม่หรือมูลภาสามากกว่า อีกประการหนึ่ง ถ้ายอมรับว่า บาลีเป็นภาษาดั้งเดิมของชนเผ่าอารยัน และเป็นภาษาแม่ของภาษาอินโด-อารยันอื่นๆ ก็แสดงว่า ภาษาบาลีเก่ากว่าภาษาสันสกฤต และมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับภาษาไวทิกะ (ภาษาพระเวท) เพราะในวรรณคดีบาลีชั้นต้นกล่าวถึงเพียงภาษาพระเวท หรือภาษาฉันทสะเท่านั้น ไม่กล่าวถึงภาษาสันสกฤต ทั้งคำบาลีที่เรียกภาษาสันสกฤตว่า "สกฺกฏภาสา" ก็เพิ่งจะมาปรากฏหลังพุทธปรินิพพาน เมื่ออาจารย์ปาณินิได้แต่งไวยากรณ์แล้ว ชื่อว่า "สันสกฤต" (แปลว่า ทำใหม่ ปรับปรุงใหม่) ก็ฟ้องอยู่แล้วว่า ภาษานี้เกิดภายหลังปรากฤต หรือภาษาเดิมอื่นๆ จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:23:47 ]

ความคิดเห็นที่ 54 เมื่อเทียบกันดู ภาษาบาลีใกล้ชิดกับภาษาพระเวทมากกว่าภาษาสันสกฤต เช่น เยหิ เตหิ เยภิ เตหิ เหมือน เยหิสฺ เตหิสฺ เยภิสฺ เตภิสฺส ในภาษาาพระเวท ไม่เป็น ไย : ไต : อย่างภาษาสันสกฤต และภาษาบาลีมี ตฺวาน ปัจจัย เช่นเดียวกับภาษาพระเวท ซึ่งภาษาสันสกฤตไม่มีดังนี้เป็นต้น ถิ่นกำเนิดภาษาบาลี เมื่อยอมรับว่า ภาษาบาลีก็คือภาษามาคธี ก็ไม่น่าจะมีปัญหาว่า ภาษาบาลีมีถิ่นกำเนิดที่ไหนเพราะชื่อ "มาคธี" (ภาษาที่พูดกันอยู่ที่แคว้นมคธ) ก็บ่งบอกถิ่นกำเนิดอยู่แล้วในตัว แต่เรื่องมันไม่ง่ายอย่างนั้น ยังมีนักปราชญ์อีกหลายท่านมีความคิดเห็นขัดแย้งกันอยู่ในเชิงวิชาการในที่นี้จึงขอประมวลเพื่อศึกษาดังต่อไปนี้ 1. บูร์นูฟ (Burnouf) และลาสเซน (Lassen) ไม่ยอมรับว่าภาษาบาลีเป็นภาษาเดียวกับ (หรือมีรากฐานมาจาก) ภาษามาคธี โดยให้เหตุผลว่า ภาษาทั้งสองมีความแตกต่างกันในลักษณะสำคัญหลายอย่างอาทิ - ในภาษามาคธีมี ล อย่างเดียว เสียง ร เดิมในภาษาสันสกฤตจะกลายเป็น ล หมด แต่ในภาษาบาลีมีทั้ง ร และ ล ในบางกรณี ร อาจกลายเป็น ล ได้บ้าง แต่ก็มิใช่กฎตายตัว เช่น ลุชฺชติ เอลณฺฏ ลุทฺท อนฺตริกฺข มาลุต กุมฺภีล - ในภาษามาคธีไม่มีเสียง ส เสียง ส ในภาษาสันสกฤตเมื่อเขียนเป็นมาคธีจะกลายเป็น ศ หมด แต่จะคงรูปเป็น ส ตามเดิมในภาษาบาลี - นัยกลับกัน ศ ในภาษาสันสกฤตจะกลายเป็น ส ในภาษาบาลี แต่จะคงรูปเดิมในภาษามาคธี - ย ระหว่างสระทั้งสอง (intervocalic ya) จะคงรูปไว้ในภาษาบาลี แต่จะเปลี่ยนเป็นอย่างอื่นในภาษามาคธี เช่น แปลงเป็น ช หรือลบทิ้งเสีย เช่น อริย แปลงเป็น อริช หรือลบ ย ทิ้งเป็น อริอ (เขียนเป็นอักษรโรมัน จะเห็นชัดขึ้นดังนี้ ari-y-a=ari-j-a or ari -a) -อ การันต์ ปฐมาวิภัติ เอกพจน์ ทั้งปุงลิงค์ และนปุงสกลิงค์ ในภาษามาคธี จะลงท้ายด้วยเสียง เอ แต่ในภาษาบาลี ปุงลิงค์ เป็น โอ นปุงสกลิงค์ เป็น อํ นานๆ ครั้งจะปรากฏเสียง เอ บ้างแต่มิใช่กฎตายตัว เมื่อภาษาทั้งสองนี้เข้ากันไม่ได้ในสาระสำคัญดังกล่าว นักปราชญ์ที่กล่าวนามมานี้จึงไม่เห็นด้วยกับความเชื่อที่ว่า ภาษาบาลีเป็นภาษาเดียวกับภาษามาคธี หรือมีวิวัฒนาการมาจากภาษามาคธี 2. อีกพวกหนึ่งอาทิ เวสเตอร์การ์ด (Westergard) และคูห์น (Kuhn) สันนิษฐานว่าถิ่นกำเนิดภาษาบาลีคือ เมืองอุชเชนี โดยอ้างศิลาจารึกพระเจ้าอโศกมหาราชที่ค้นพบที่คีรนา (Girma Inscription) ว่า ภาษาที่ใช้ในศิลาจารึกละม้ายคล้ายคลึงกับภาษาบาลีในส่วนสำคัญๆ และตามประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาก็บ่งว่า พระมหินทเถระ ประสูติและเจริญเติบโตที่เมืองอุชเชนี ย่อมเป็นที่แน่นอนว่าเมื่อท่านไปสืบศาสนาที่ลังกา ก็จักต้องประกาศเผยแผ่ด้วยภาษา "น้ำนม" (mother ) ของตน 3. อาร์.โอ.ฟรังเก (R.O.Franke) มีความเห็นว่า ถิ่นกำเนิดของภาษาบาลีไม่ควรอยู่แคบๆ แค่เมืองอุชเชนี ควรจะเป็นบริเวณตั้งแต่ตอนกลางของเทือกเขาวินธัย ไปจนถึงด้านตะวันตกแห่งเทือกเขาเดียวกัน สเตน โกโนว์ (Sten Konow) เห็นว่ากำเนิดภาษาบาลีอยู่แถบเทือกเขาวินธัยเช่นเดียวกันฟรังเกมีความคิดเห็นเพิ่มเติมว่า ภาษาบาลีมีความใกล้เคียงกับภาษาไปศาจี 4. โอลเดนเบอร์ก (Oldenberg) นักปราชญ์เยอรมันมีความเห็นว่า ภาษาบาลีถือกำเนิดที่แคว้นกลิงครัฐ นักปราชญ์ท่านนี้ปฏิเสธพงศาวดารเรื่องพระมหินท์ไปสืบศาสนาที่ประเทศลังกาว่าไม่มีความจริงทางประวัติศาสตร์ ตามความคิดเห็นของเขา พระพุทธศาสนาและพระไตรปิฎกไปสู่ลังกาโดยการติดต่อกันอย่างธรรมดาระหว่างเกาะลังกา กับแคว้นกลิงครัฐของอินเดีย ดังนั้น ภาษาพระไตรปิฎกจึงน่าจะเป็นภาษาของแคว้นกลิงครัฐมากกว่า ทั้งยังเห็นว่าภาษาบาลี มีลักษณะร่วมหลายอย่างที่คล้ายกันกับภาษาในศิลาจารึก ที่ค้นพบที่ Khandagiri ในแคว้นกลิงครัฐ ยังมีอีกหลายทัศนะที่แตกต่างออกไป ยกมาเท่านี้พอเป็นตัวอย่างเพื่อแสดงว่ามติเกี่ยวกับกำเนิดของภาษาบาลียังคงเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ไม่ยุติลงได้ นักการศาสนาและนักประวัติศาสตร์ต่างก็ยกหลักฐานมาขัดแย้งกันคนละทางสองทาง ซึ่งล้วนมีเหตุผลน่ารับฟังทั้งนั้น ความยุ่งยากอีกประการหนึ่งก็เห็นจะอยู่ที่ชื่อของภาษานี้ไม่ปรากฏว่าเป็นชื่อเรียกภาษาถิ่นใดๆ มาก่อนในสมัยพุทธกาล เพิ่งปรากฏใช้เมื่อพระพุทธศาสนาแพร่ไปสู่ลังกาแล้ว ขณะเดียวกันพระอรรถกถาจารย์ ท่านใช้คำนี้ในความหมาย 2 ประการคือ บางครั้งท่านใช้หมายถึงคัมภีร์ชั้นต้นของพระพุทธศาสนา คือพระไตรปิฎก (ดังตัวอย่างเช่น ปาลิมตฺตํ อิธานีตํ นตฺถิ อฏฺฐกถา อิธ - ที่นำมานี้มีแต่พระไตรปิฎกเท่านั้น ไม่มีอรรถกถา เป็นต้น) แต่บางครั้งใช้เป็นชื่อของภาษา และในความหมายหลังนี้ท่านว่า บาลีเป็นภาษาเดียวกับมาคธี หรือมาคธิกโวหาร ที่เข้าใจว่าเป็นภาษาที่พระพุทธเจ้าตรัส ที่น่าพิจารณาก็คือ พระอรรถกถาจารย์ท่านใช้คำแปลกดังนี้ สมฺมาสมฺพุทฺเธน วุตฺตปฺปกาโร มาคธิโก โวหาโร - ภาษามาคธี แบบ ที่พระพุทธเจ้าตรัส (ปการ-แบบ, ชนิด, อย่าง, สไตล์) คงหมายความว่า พระพุทธองค์ ทรงใช้ภาษามาคธีแน่นอน แต่เนื่องจากพระองค์มิใช่ชาวมคธโดยกำเนิดสำเนียงของพระองค์อาจผิดเพี้ยนจากชาวพื้นเมืองมคธ และทรงใช้ศัพท์ ใช้คำอันเป็นอารามิกโวหาร บรรยายคำสอนของพระองค์เป็น แบบ หรือสไตล์ของพระองค์โดยเฉพาะ ตัวอย่างที่เห็นได้ง่ายในปัจจุบันนี้ เวลาพระเทศน์โดยใช้ภาษาเดียวกันกับเรา เรายังเห็นว่าเป็นภาษาหนึ่งต่างหากที่มีวิธีการพูดและใช้คำศัพท์เฉพาะ ยากที่จะเข้าใจ เพราะฉะนั้น มาคธีแบบที่พระพุทธเจ้าตรัส จึงเป็นอีกแบบหนึ่งของภาษาของชาวมคธ มิใช่มาคธีบริสุทธิ์ และได้กลายมาเป็นภาษากลางในการประกาศพระพุทธศาสนาอย่างกว้างขวางต่อมา ที่มา :: หนังสือพิมพ์ข่าวสด หน้า 29 ความเป็นมาของพระไตรปิฎก คอลัมน์ ธรรมะใต้ธรรมาสน์ โดย ไต้ ตามทาง   http://www.dhammajak.net/board/viewtopic.php?t=5399&postdays=0&postorder=asc&start=60 จากคุณ : Mr.Terran - [ 9 ม.ค. 52 15:24:53 ]

ความคิดเห็นที่ 55 โมทนาบุญค่ะ .. จากคุณ : apple_meppo - [ 9 ม.ค. 52 16:51:04 ]

ความคิดเห็นที่ 56 ขอบคุณครับ สาธุ.. จากคุณ : taws - [ 9 ม.ค. 52 23:47:30 ]

ความคิดเห็นที่ 57 ขอบคุณมากครับ... จากคุณ : songyot001 - [ 10 ม.ค. 52 01:02:23 ]

ความคิดเห็นที่ 58 อิอิ give หมดพอดีที่กระทู้นี้ ขออนุโมทนาคุณเจ้าของกระทู้ค่ะ พระธรรมวินัยนี้เองจะเป็นพระศาสดาของพวกเรา ในกาลล่วงไปแห่งพระตถาคต ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น จากคุณ : ชุติกาญจน์ - [ 12 ม.ค. 52 03:39:55 ]