ปัญหาการปฏิบัติพระกรรมฐาน
หลวงพ่อพระราชพรหมยาน(หลวงพ่อฤาษี วัดท่าซุง) ผู้ถาม:- ทางที่ทำให้ดับทุกข์นั้น จะต้องเป็นทางสมถะทางเดียวใช่ไหมคะ
?
หลวงพ่อ:- ดับทุกข์ไปได้หลายทางหนู ถ้าดับทุกข์ถาวร คือทำกรรมฐานทางเดียว ถ้าดับทุกข์ชั่วคราว เชือดคอตายก็ดับทุกข์ แล้วไปทุกข์ใหม่ ใช่ไหม
?
ผู้ถาม:- กรรมฐาน คืออะไรคะ
?
หลวงพ่อ:- กรรมฐานมันรวม ๒ อย่าง คือ สมถกรรมฐาน กับ วิปัสสนากรรมฐาน ตัวที่ทำให้เกิดอารมณ์จิตไม่ฟุ้งซ่าน ทำให้สมาธิทรงตัว เขาเรียกว่า สมถกรรมฐาน ตัวที่ใช้ปัญญารู้เท่าทันสภาวะตามความเป็นจริง ไม่หลงสภาวะของโลก นี่เป็น วิปัสสนากรรมฐาน สองอย่างนี้เราเรียกว่า กรรมฐาน เข้าใจหรือยัง
?
ผู้ถาม:- เข้าใจแล้วค่ะ แต่ว่ามีอีกเรื่องหนึ่งนะคะ เมื่ออาทิตย์ก่อนหนูไปเจอหนังสือเล่มหนึ่ง เขาบอกว่า คนที่หัดภาวนาอย่าหลับตา ถ้าหลับตาแล้วจะหลับไปเลย ให้ลืมตาแล้วพยายามดึงสายตาเข้ามาเรื่อย ๆ จนใกล้ ๆ ปลายจมูกแล้วให้เพ่งอยู่อย่างนั้น วันหนึ่งหนูก็ลองทำดู ภาวนาว่า พุทโธ ๆ ๆ แล้วพยายามดึงสายตาเข้ามาเรื่อย ๆ จนรู้สึกว่าไม่ได้ภาวนา ทีแรกหนูก็เห็นภาพลาง ๆ เหมือนคนนั่งแบบหนู นั่งหันหน้ามาทางหนู หนูตกใจรีบลุกขึ้นทันที อย่างนี้เป็นการหลอนหรือคิดไปเองคะ
?
หลวงพ่อ:- แล้วคิดไปเองหรือเปล่าล่ะ
..?
ผู้ถาม:- ไม่ได้คิดค่ะ
หลวงพ่อ:- อ้าว
ไม่ได้คิด แต่ถามว่าคิดไปเองหรือเปล่า
ผู้ถาม:- คือหนูมองเพลินไป คิดว่ามันคิดไปเองค่ะ
หลวงพ่อ:- ไม่ใช่หรอก มันเป็นของจริง เราไม่ได้คิดไว้ก่อนนี่ ตอนนั้นก็ต้องถือว่า จิตเข้าถึงอุปจารสมาธิ จึงเป็นภาพขึ้นได้ ถ้าจิตต่ำกว่าอุปจารสมาธิก็ดี หรือสูงกว่าอุปจารสมาธิก็ดี มันไม่เห็น
ผู้ถาม:- แล้วทำไมเหมือนกับเราไม่มีจิต ไม่มีอะไรทั้งสิ้นเลยคะ
?
หลวงพ่อ:- ก็บอกแล้วว่าระหว่างนั้นจิตเข้าสู่อุปจารสมาธิอยู่ จิตเราบังเอิญเข้าจังหวะพอดี ตามธรรมดาเรามีสมาธิอยู่แล้วทุกคน ไม่ใช่ว่าไม่มี ถ้าเราเกิดมาไม่มีสมาธิ มันพูดกันไม่รู้เรื่องหรอก ใช่ไหม
. คิดว่าจะกินข้าว ดีไม่ดีไปเข้าส้วม นี่ไม่มีสมาธิ สมาธิคือการตั้งใจ ตั้งใจว่าจะทำอะไรนี่เป็นสมาธิ
ผู้ถาม:- แสดงว่าเรามีสมาธิ จึงจะเห็นใช่ไหมคะ
?
หลวงพ่อ:- "แต่ต้องพอดีนะ สมาธิมันมีหลายอย่างนะ มี ขณิกสมาธิ คือ สมาธิเล็กน้อย อุปจารสมาธิ ก็หมายถึง สมาธิใกล้เฉียดฌาน และ อัปนาสมาธิ ก็หมายถึง ฌาน ฌานแบ่งออกเป็น ๔ ขั้น ฌาน ๑,๒,๓,๔ แต่จุดที่เราจะเห็นจริง ๆ คือ อุปจารสมาธิ จุดนี้จุดเดียว"
ผู้ถาม:- หลวงพ่อคะ ถ้าขณะภาวนา หลับตาได้ไหมคะ
?
หลวงพ่อ:- หลับตาหรือลืมตาก็ใช้ได้หมด ถ้าเราไม่นึกถึงตาไม่นึกถึงยาย ก็ลืมทั้งตาทั้งยาย ใช่ไหม
ลืมตาหรือหลับตาไม่มีความหมายหรอกหนู
การเจริญพระกรรมฐานมิใช่หลับตาเสมอไป ถ้าเราลืมตามองเห็นอย่างอื่นมันฟุ้งซ่านก็หลับตาเสีย ถ้าหลับตาแล้วจิตมันซ่านเกินไปก็ลืมตา เวลานั่ง นั่งหน้าพระพุทธรูป เวลาหลับตาภาวนาแล้วฟุ้งซ่าน ให้ลืมตามองดูพระพุทธรูป ถ้าจิตเรานึกว่าพระพุทธรูป นี่เป็น พุทธานุสสติกรรมฐาน ถ้าคิดว่าพระพุทธรูปนี่มีสีเหลือง ก็เป็น ปิตกสิณ เลยได้ ๒ อย่างควบใช่ไหม
คือว่า การเจริญพระกรรมฐาน เราฝึกที่ใจ ไม่ใช่ฝึกที่ตา สมาธิมันอยู่ที่ใจใช่ไหมล่ะ
ผู้ถาม:- หนูอ่านเจอในหนังสืออีกเล่มหนึ่ง เขียนว่าการนั่งสมาธิจะต้องมีความพร้อม คือพร้อมทั้งตัวเองและสภาวะแวดล้อมด้วย อย่างเช่นต้องการความสงบสภาพแวดล้อมก็ต้องสงบด้วย และตัวเราเองต้องสงบด้วย สงบทั้งข้างในและข้างนอก
หลวงพ่อ:- ไม่ต้องอธิบายหรอกหนู เป็นอรหันต์แล้ว หลวงพ่อยอมแล้ว แหม
ตำรามันแน่จริง ๆ อ่านจบทำได้ตามนั้น ก็ไม่ต้องไปฝึกแล้ว
ผู้ถาม:- ทำไม่ได้หรือคะ
?
หลวงพ่อ:- ทำได้ยังไง เขายกช้างมาให้แบก สงบนอกสงบใน หมายความว่าเป็นอรหันต์แล้ว
ผู้ถาม:- แล้วเวลานั่งสมาธิ จิตจะสบายขึ้นใช่ไหมคะ
?
หลวงพ่อ:- ก็สุดแล้วแต่เรา เวลานั้นเราทรงอารมณ์ดีหรือไม่ดี ถ้าดีก็สบายขึ้น ถ้าไม่ดีก็กลุ้มขึ้น
ผู้ถาม:- หนูเคยนั่งที่บ้าน พอนั่งภาวนาไปครู่หนึ่ง รู้สึกมันเครียดค่ะ
หลวงพ่อ:- นั่นทำไม่ถูก หนู
ผู้ถาม:- ไม่ถูกยังไงคะ
?
หลวงพ่อ:- ก็ทำเหนื่อย
ผู้ถาม:- แล้วจะทำยังไงคะ
?
หลวงพ่อ:- ถ้าเครียดเกินไป เราตั้งอารมณ์เสียใหม่ หายใจยาว ๆ ๒-๓ ครั้ง ก็หายเครียด แล้วเริ่มภาวนาใหม่
ผู้ถาม:- หลวงพ่อคะ บางครั้งขณะภาวนาจิตใจมันฟุ้งซ่านมากค่ะ จะแก้ไขอย่างไรดีคะ
?
หลวงพ่อ:- ถ้ามันฟุ้งซ่านจนกระทั่งคุมใจไม่ติด อันนี้ต้องเลิกเหมือนกัน ถ้ามันเป็นอย่างนี้ก็อย่าฝืนไปภาวนาเข้า ปล่อยมันไปตามสบาย มันอยากจะคิดอะไรก็เชิญมัน เราต้องรู้จักยืดหยุ่น พระพุทธเจ้าท่านแนะไว้ ๒ นัย คือ ถ้ามันฟุ้งจริง ๆ ก็ปล่อยใจให้คิดไปตามต้องการ อีกอันหนึ่งก็เลิกเสีย
เวลาที่เราปล่อยใจไปตามอารมณ์ อีกสักครู่เดียวไม่นานมันก็เลิกคิด พระพุทธเจ้าท่านบอกว่าเหมือนม้าพยศ กอดคอให้มันวิ่งไปจนเหนื่อย เหนื่อยแล้วก็บังคับให้มันทำตามต้องการ จิตใจก็เหมือนกัน สติ ตั้งใจ ถ้ามันเลิกคิดเมื่อไร เราจะภาวนาและพิจารณาต่อไป เริ่มจับอารมณ์ใหม่ คราวนี้มันทรงอารมณ์ดิ่งจริง ๆ ละเอียดและสุขุมมาก อยู่นาน บางทีครึ่งชั่วโมงหรือชั่วโมงกว่า นี่เป็นวิธีเอาชนะความฟุ้งซ่านและรำคาญ
ปัญหาการปฏิบัติพระกรรมฐาน หลวงพ่อฤาษี วัดท่าซุง (๑)
