พระตถาคตจะบังเกิดขึ้นหรือไม่ ธรรมธาตุย่อมตั้งอยู่แล้วนั่นเทียว
ภิกษุทั้งหลาย !
เพราะเหตุที่ พระตถาคตทั้งหลาย จะบังเกิดขึ้นก็ตาม,จะไม่บังเกิดขึ้นก็ตาม,
ธรรมธาตุนั้น ย่อมตั้งอยู่แล้วนั่นเทียว ;
คือ ความตั้งอยู่แห่งธรรมดา ( ธัมมัฏฐิตตา )
คือ ความเป็นกฎตายตัวแห่งธรรมดา ( ธัมมนิยามตา )
คือ ความที่ เมื่อมีสิ่งนี้สิ่งนี้ เป็นปัจจัย สิ่งนี้ สิ่งนี้ จึงเกิดขึ้น ( อิทัปปัจจยตา )
ตถาคต ย่อมรู้พร้อมเฉพาะ ย่อมถึงพร้อมเฉพาะ ซึ่งธรรมธาตุนั้น ;
ครั้นรู้พร้อมเฉพาะแล้ว ถึงพร้อมเฉพาะแล้ว,
ย่อมบอก ย่อมแสดง ย่อมบัญญัติ ย่อมตั้งขึ้นไว้ ย่อมเปิดเผย
ย่อมจำแนกแจกแจง ย่อมทำให้เป็นเหมือนการหงายของที่คว่ำ ;
ภิกษุทั้งหลาย ! ท่านทั้งหลายจงมาดู : เพราะชาติเป็นปัจจัย ชรามรณะย่อมมี ดังนี้.
ภิกษุทั้งหลาย ! เพราะเหตุดังนี้แล : ธรรมธาตุใด ในกรณีนั้น อันเป็น
ตถตา คือ ความเป็นอย่างนั้น
อวิตถตา คือ ความไม่ผิดไปจากความเป็นอย่างนั้น
อนัญญถตา คือ ความไม่เป็นไปโดยประการอื่น
อิทัปปัจจยตา คือ ความที่เมื่อมีสิ่งนี้สิ่งนี้เป็นปัจจัย สิ่งนี้สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น
ภิกษุทั้งหลาย ! ธรรมนี้เราเรียกว่า ปฏิจจสมุปบาท
นิทาน. สํ. ๑๖/๒๒/๖๑
ศาสนาไหน ก็ได้รับผลของกรรมเช่นเดียวกัน
ดูกรภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวเจตนาว่าเป็นกรรม
บุคคลคิดแล้วจึงกระทำกรรมด้วยกาย ด้วยวาจา ด้วยใจ
ก็เหตุเกิดแห่งกรรมเป็นไฉน คือ ผัสสะเป็นเหตุเกิดแห่งกรรม
ความต่างแห่งกรรมเป็นไฉน คือ
กรรมที่ให้วิบากในนรกก็มี
ที่ให้วิบากในกำเนิดสัตว์ดิรัจฉานก็มี
ที่ให้วิบากในเปรตวิสัยก็มี
ที่ให้วิบากในมนุษย์โลกก็มี
ที่ให้วิบากในเทวโลกก็มี
วิบากแห่งกรรมเป็นไฉน คือ เราย่อมกล่าววิบากแห่งกรรมว่ามี ๓ ประการ คือ
กรรมที่ให้ผลในปัจจุบัน ๑
กรรมที่ให้ผลในภพที่เกิด ๑
กรรมที่ให้ผลในภพต่อๆ ไป ๑
ความดับแห่งกรรมเป็นไฉน คือ ความดับแห่งกรรมย่อมเกิดขึ้นเพราะความดับแห่งผัสสะ
อริยมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ ประการนี้แล คือ สัมมาทิฐิ ฯลฯสัมมาสมาธิ
เป็นปฏิปทาให้ถึงความดับแห่งกรรม
ปญจ.อํ. ๒๒/๓๖๘/๓๓๔
พระพุทธเจ้าเกิดมาทำไม ?
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๓ ประการนี้ ไม่พึงมีในโลก
พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่พึงบังเกิดในโลก
ธรรมวินัยที่พระตถาคตทรงประกาศไว้แล้ว ไม่พึงรุ่งเรืองในโลก
๓ ประการเป็นไฉน คือ ชาติ ๑ ชรา ๑มรณะ ๑
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้ง ๓ ประการนี้แล ไม่พึงมีในโลก
พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่พึงบังเกิดในโลก
ธรรมวินัยอันพระตถาคตทรงประกาศไว้แล้วไม่พึงรุ่งเรืองในโลก
ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เพราะธรรม๓ ประการนี้มีอยู่ในโลก ฉะนั้น
พระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงบังเกิดในโลก
ธรรมวินัยที่พระตถาคตทรงประกาศไว้จึงรุ่งเรืองในโลก
เอกาทส.อํ. ๒๔/๑๒๖/๗๖
ทรงสอนแต่เรื่อง ทุกข์และความดับสนิทของทุกข์
ภิกษุ ท. ! ในกาลก่อนก็ตาม ในกาลบัดนี้ ก็ตาม
เราบัญญัติสอนแต่เรื่องความทุกข์ และความดับสนิทไม่มีเหลือของความทุกข์ เท่านั้น
มู. ม. ๑๒/๑๙๓/๒๘๖
บาป บุญ มีจริงเหรอ มีใครเคยเห็นกับตาบ้าง
