ความคิดเห็นที่ 1 ทำให้จิตมี งาน เพิ่ม ขึ้นเหมาะกับ คนที่ จิตหดหู่ง่าย ซึมง่าย  หรือ ดิ้น หนี ไปง่ายครับ จากคุณ : aunemaek2 เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 12:03:25

ความคิดเห็นที่ 2 คิดแบบ คคห.1 ครับ เพราะจิตคนเราไวมากๆ ถ้าไม่มีอะไรให้จิตยึดอยู่มันจะแวปคิดไปได้ถึงไหนต่อไหนแล้ว เลยต้อง+หนอ มาเพิ่มด้วยน่ะครับ จากคุณ : ยังค้นหาตัวเองไม่เจอ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 12:26:38

ความคิดเห็นที่ 3 เท่าที่ผมศึกษาคำของพระตถาคตครับ อานนท์ ! ฐานะที่ตั้งแห่งอนุสสติ มีเท่าไร ? “มี ๕ อย่าง พระเจ้าข้า !” ดีละ ดีละ อานนท์ ! ถ้าอย่างนั้น เธอจงทรงจำ ฐานะที่ตั้ง แห่งอนุสสติที่ ๖ นี้ไว้ คือ ภิกษุในกรณีนี้ มีสติก้าวไป มีสติถอยกลับ มีสติยืนอยู่ มีสตินั่งอยู่ มีสติสำเร็จการนอนอยู่ มีสติอธิษฐานการงาน อานนท์ ! นี้เป็นฐานะที่ตั้งแห่งอนุสสติ ซึ่งเมื่อบุคคลเจริญกระทำให้มากแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อสติสัมปชัญญะ ฉกฺก. อํ. ๒๒/๓๖๓/๓๐๐ ******* อานนท์ ! ถ้าเมื่อภิกษุนั้น ..... จิตน้อมไปเพื่อการนอน , เธอก็ นอนด้วยการตั้งใจว่า บาปอกุศลธรรมทั้งหลาย กล่าวคือ อภิชฌาและโทมนัส จักไม่ไหลไปตามเราผู้นอนอยู่ ด้วยอาการอย่างนี้” ดังนี้ : ในกรณีอย่างนี้ ภิกษุนั้น ชื่อว่า เป็นผู้มีความรู้สึกตัวทั่วพร้อมในกรณีแห่งการนอนนั้น อุปริ. ม. ๑๔/๒๓๘/๓๔๘ ******* ดูกรภิกษุทั้งหลาย  ประการอื่นยังมีอีก   ภิกษุเดินอยู่  ก็รู้ชัดว่ากำลังเดิน  หรือยืนอยู่  ก็รู้ชัดว่ากำลังยืน   หรือนั่งอยู่  ก็รู้ชัดว่ากำลังนั่ง  หรือนอนอยู่  ก็รู้ชัดว่ากำลังนอน หรือเธอทรงกายโดยอาการใดๆ  อยู่  ก็รู้ชัดว่า  กำลังทรงกายโดยอาการนั้นๆ   เมื่อภิกษุนั้นไม่ประมาท  มีความเพียร  ส่งตนไปใน  ธรรมอยู่อย่างนี้   ย่อมละความดำริพล่านที่อาศัยเรือนเสียได้  เพราะละความดำริพล่านนั้นได้   จิตอันเป็นไปภายในเท่านั้น  ย่อมคงที่  แน่นิ่ง  เป็นธรรมเอกผุดขึ้น  ตั้งมั่น   ดูกรภิกษุทั้งหลาย  แม้อย่างนี้  ภิกษุก็ชื่อว่า เจริญกายคตาสติ  ฯ อุปริ.ม. ๑๔/๑๖๒/๒๙๕ ******* ดูกรภิกษุทั้งหลาย  ประการอื่นยังมีอีก   ภิกษุย่อมเป็นผู้ทำความ  รู้สึกตัวในเวลาก้าวไปและถอยกลับ   ในเวลาแลดู  และเหลียวดู  ในเวลางอแขนและเหยียดแขน   ในเวลาทรงผ้าสังฆาฏิ  บาตร  และจีวร  ในเวลา  ฉัน  ดื่ม  เคี้ยว  และลิ้ม   ในเวลาถ่ายอุจจาระและปัสสาวะ  ในเวลา  เดิน  ยืน  นั่งนอนหลับ  ตื่น  พูด  และนิ่ง   เมื่อภิกษุนั้นไม่ประมาทมีความเพียร  ส่งตนไปในธรรมอยู่อย่างนี้   ย่อมละความดำริพล่านที่อาศัยเรือนเสียได้  เพราะละความดำริพล่านนั้นได้   จิตอันเป็นไปภายในเท่านั้น  ย่อมคงที่  แน่นิ่ง  เป็นธรรมเอกผุดขึ้น  ตั้งมั่น   ดูกรภิกษุทั้งหลาย  แม้อย่างนี้  ภิกษุก็ชื่อว่า เจริญกายคตาสติ  ฯ อุปริ.ม. ๑๔/๑๖๒/๒๙๖ ยังไม่เคยเจอบัญญัติที่พระพุทธเจ้าให้กำหนดคำบริกรรมครับ ถ้าใครพบก็บอกด้วยนะครับ แม้แต่ชื่อพระองค์เอง พุท-ธะ พุท-โธ ผมก็ยังไม่เคยเจอพระสูตรที่ท่านตรัสให้ภาวนา สมาธิที่พระองค์สรรเสริญ อานาปานสติ อีกทั้งยังทรงตั้งเครดิตถึง ตถาคตวิหารธรรม จากคุณ : ไม้มณฑารพ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 12:37:45

ความคิดเห็นที่ 4 #1,2 ถ้าจะหาที่ให้จิตยึด พระพุทธเจ้าทรงตรัสถึง กายคตาสติ เสาหลักของจิต ภิกษุ ท. ! เปรียบเหมือนบุรุษจับสัตว์หกชนิด อันมีที่อยู่อาศัยต่างกัน มีที่เที่ยวหากินต่างกัน มาผูกรวมกันด้วยเชือกอันมั่นคง คือ เขาจับงูมาผูกด้วยเชือกเหนียวเส้นหนึ่ง, จับจระเข้, จับนก, จับสุนัขบ้าน, จับสุนัขจิ้งจอกและจับลิง  มาผูกด้วยเชือกเหนียวเส้นหนึ่ง ๆ ครั้นแล้ว นำไปผูกไว้กับเสาเขื่อนหรือเสาหลักอีกต่อหนึ่ง. ภิกษุ ท. ! ครั้งนั้น สัตว์ทั้งหกชนิดเหล่านั้นมีที่อาศัยและที่เที่ยวต่าง ๆ กัน ก็ยื้อแย่งฉุดดึงกัน เพื่อจะไปสู่ที่อาศัยที่เที่ยวของตน ๆ : งูจะเข้าจอมปลวก, จระเข้จะลงน้ำ, นกจะบินขึ้นไปในอากาศ, สุนัขจะเข้าบ้าน, สุนัขจิ้งจอกจะไปป่าช้า, ลิงก็จะไปป่า. ภิกษุ ท. ! ในกาลใดแล ความเป็นไปภายในของสัตว์ทั้งหกชนิดเหล่านั้น มีแต่ความเมื่อยล้าแล้ว; ในกาลนั้น มันทั้งหลายก็จะพึงเข้าไปยืนเจ่า นั่งเจ่า นอนเจ่า อยู่ข้างเสาเขื่อนหรือเสาหลักนั้นเอง ข้อนี้ฉันใด; ภิกษุ ท. ! ภิกษุใด ได้อบรมทำให้มากใน กายคตาสติ แล้ว ตา ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหารูปที่น่าพอใจ, รูปที่ไม่น่าพอใจก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง หู ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหาเสียงที่น่าฟัง,เสียงที่ไม่น่าฟังก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง จมูก ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหากลิ่นที่น่าสูดดม,กลิ่นที่ไม่น่าสูดดมก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง ลิ้น ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหารสที่ชอบใจ,รสที่ไม่ชอบใจก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง กาย ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหาสัมผัสที่ยั่วยวนใจ,สัมผัสที่ไม่ยั่วยวนใจก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง ใจ ก็จะไม่ฉุดเอาภิกษุนั้นไปหาธรรมารมณ์ที่ถูกใจ, ธรรมารมณ์ที่ไม่ถูกใจก็ไม่เป็นสิ่งที่เธอรู้สึกอึดอัดขยะแขยง ข้อนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน ภิกษุ ท. ! คำว่า “เสาเขื่อน หรือ เสาหลัก” นี้เป็นคำเรียกแทนชื่อ แห่ง กายคตาสติ ภิกษุ ท. ! เพราะฉะนั้น ในเรื่องนี้ พวกเธอทั้งหลายพึงสำเหนียกใจไว้ว่า “กายคตาสติ ของเราทั้งหลาย จักเป็นสิ่งที่เราอบรม กระทำให้มาก กระทำให้เป็นยานเครื่องนำไป กระทำให้เป็นของที่อาศัยได้ เพียรตั้งไว้เนือง ๆ เพียรเสริมสร้างโดยรอบคอบ เพียรปรารภสม่ำเสมอด้วยดี” ดังนี้. ภิกษุ ท. ! พวกเธอทั้งหลาย พึงสำเหนียกใจไว้ ด้วยอาการอย่างนี้ แล. สฬา. สํ. ๑๘ / ๒๔๖,๒๔๘ / ๓๔๘,๓๕๐. จากคุณ : ไม้มณฑารพ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:02:00

ความคิดเห็นที่ 5 วิธีแก้จิตหดหู่ หรือ ฟุ้งซ่าน พระตถาคตก็ทรงตรัสไว้ ดังนี้ ภิกษุ ท. ! ก็สมัยใด จิตหดหู่ สมัยนั้น  มิใช่กาล เพื่อเจริญปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ มิใช่กาล เพื่อเจริญสมาธิสัมโพชฌงค์ มิใช่กาล เพื่อเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์. ข้อนั้นเพราะเหตุไร ? เพราะจิตหดหู่ จิตที่หดหู่นั้นยากที่จะให้ตั้งขึ้นได้ ด้วยธรรมเหล่านั้น. เปรียบเหมือนบุรุษต้องการจะก่อไฟดวงน้อย ให้ลุกโพลง  เขาจึงใส่หญ้าสด โคมัยสด ไม้สด พ่นน้ำ และโรยฝุ่นลงในไฟนั้น  บุรุษนั้นจะสามารถก่อไฟดวงน้อยให้ลุกโพลงขึ้นได้หรือหนอ ? “ไม่ได้เลย พระเจ้าข้า !” ฉันนั้นเหมือนกัน... ภิกษุ ท. ! สมัยใด จิตหดหู่ สมัยนั้น  เป็นกาล เพื่อเจริญธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ เป็นกาล เพื่อเจริญวิริยสัมโพชฌงค์ เป็นกาล เพื่อเจริญปีติสัมโพชฌงค์. ข้อนั้นเพราะเหตุไร ? เพราะจิตหดหู่ จิตที่หดหู่นั้นให้ตั้งขึ้นได้ง่าย ด้วยธรรมเหล่านั้น. เปรียบเหมือนบุรุษต้องการจะก่อไฟ ดวงน้อยให้ลุกโพลง  เขาจึงใส่หญ้าแห้ง โคมัยแห้ง ไม้แห้ง เอาปากเป่า และไม่โรยฝุ่นในไฟนั้น  บุรุษนั้นสามารถจะก่อไฟดวงน้อยให้ลุกโพลงขึ้นได้หรือหนอ ? “ได้ พระเจ้าข้า !” ฉันนั้นเหมือนกัน... มหาวาร. สํ. ๑๙/๑๕๕/๕๖๘ ******* ภิกษุ ท. ! สมัยใด จิตฟุ้งซ่าน สมัยนั้น  มิใช่กาล เพื่อเจริญธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ มิใช่กาล เพื่อเจริญวิริยสัมโพชฌงค์ มิใช่กาล เพื่อเจริญปีติสัมโพชฌงค์. ... ภิกษุ ท. ! สมัยใด จิตฟุ้งซ่าน สมัยนั้น  เป็นกาล เพื่อเจริญปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ เป็นกาล เพื่อเจริญสมาธิสัมโพชฌงค์ เป็นกาล เพื่อเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์. ... ภิกษุ ท. ! เรากล่าว “สติ” แลว่า มีประโยชน์ในที่ทั้งปวง. สังเกตหรือไม่หนอ พระองค์ตบท้ายด้วย สติสัมโชฌงค์ ว่ามีประโยชน์ทุกกรณี  เจริญในธรรมครับ จากคุณ : ไม้มณฑารพ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:15:53

ความคิดเห็นที่ 6 คุณไม้ฯ ค่ะ ฟลุ๊ค ลองหา จาก พระไตรปิฎก ฉบับบาลีสยามรัฐ (ภาษาไทย) เล่มที่ ๒๖ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๘ ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา ๔. จูฬปันถกเถรคาถา:คาถาสุภาษิตของพระจูฬปันถกเถระ เจอ ลักษณะคล้ายๆคำภาวนา นะค่ะ มนสิการ ว่า รโชหรณํ (ซ้ำๆ) แบบนี้พอเป็นคำภาวนาไหม? ปล.ฟลุ๊คเป็นศิษย์พุทธวจนะได้ไม่นาน ผิดถูกรบกวนช่วยดูด้วยค่ะ จากคุณ : น้องฟลุ๊คน่ารัก ถักแต่โครเชต์ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:24:45

ความคิดเห็นที่ 7 ก่อนอื่นขอบอกว่าไม่ได้เป็นผู้รู้ หรือปฏิบัติทางธรรมต่อเนื่องเท่าไรนักหรอก  แต่ก็จะพยายามปฏิบัติ   ขอแสดงความเห็นเป็นการแลกเปลี่ยนนิดหน่อยนะครับ ถึงแม้ว่า  ตามคห. 3  ที่บอกว่า ยังไม่เคยเจอบัญญัติที่พระพุทธเจ้าให้กำหนดคำบริกรรมครับ ถ้าใครพบก็บอกด้วยนะครับ แม้แต่ชื่อพระองค์เอง พุท-ธะ พุท-โธ ผมก็ยังไม่เคยเจอพระสูตรที่ท่านตรัสให้ภาวนา สมาธิที่พระองค์สรรเสริญ อานาปานสติ อีกทั้งยังทรงตั้งเครดิตถึง ตถาคตวิหารธรรม แต่ในความเห็น และความคิดส่วนตัว   เราถือว่า การใส่หนอ ลงไป  ช่วยในการปฏิบัติได้บ้าง  เพราะ สามารถให้ สติ รู้ของการ  เกิดขึ้น  ตั้งอยู่ และดับไป  ของการกระทำทุกการกระทำ  มีที่มาและที่ไป  จิตไวมากๆ  หาก  เราไม่กำหนดการกระทำบางอย่างที่จดจ่อ  หรือช้าลงเพื่อการสังเกต และให้สมาธิจดจ่อ หรือให้จิตรู้การกระทำ  เราจะไม่สามารถรู้ได้เลยว่า เสี้ยววินาทีหนึ่งๆ ได้กระทำอะไรลงไปบ้าง อย่างเช่นตัวเราเอง  เวลาเดิน  ก็พยายามทำให้สติรู้  ว่า เราเดินโดยขาไหนก้าวอยู่  แค่ให้รู้ว่าก้าวขาซ้าย หรือขวา  บางครั้งจิตไม่จดจ่อ  ก็ยังผิดได้บ้าง  พอรู้ตัวก็กำหนดใหม่  แล้วก็กำหนดในใจ  ไม่ได้บริกรรมอะไรทั้งสิ้น  แค่กำหนดให้รู้  ว่า การกระทำ ตามทัน จิต หรือเปล่า แต่เรา เชื่อว่า  อย่างน้อย  ทำให้ จิต  จดจ่อมากขึ้น  ไม่วอกแวก  ไปกับสิ่งแวดล้อมภายนอก หรือภายในที่มากระทบจิตเราให้  เขว   ออกนอกลู่นอกทาง น่ะครับ จากคุณ : ลูกเหมียวตัวกลม เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:35:52

ความคิดเห็นที่ 8 จะใช้.... เด้อ....เน้อ...เนอะ...หนา...เนาะ..! ก็ได้เด้อ...!! จากคุณ : ~นายเฉิ่มศักดิ์~ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:40:22

ความคิดเห็นที่ 9 ขออนุญาตออกความเห็นนะคะ เรื่องพองหนอ ยุบหนอก่อนนะคะ ใหม่ๆเลยการกำหนดเป็นสิ่งสำคัญ ถ้ากำหนดแต่พอง ยุบ พอง ยุบ จะเห็นได้ว่าพอง และยุบจะยาว เราอาจจะกำหนดไม่ทัน เช่นกำหนดพอง เสร็จสิ้นแล้ว แต่ลมที่ไปดันผิวท้องให้พองยังไม่หมด ช่วงระหว่างนี้ อาจจะทำให้สมาธิ หยุด ไม่ต่อเนื่อง เกิดความอึดอัด งุนงง ไม่ทราบจะแก้ไขสถานการณ์เช่นไร เพราะใหม่ๆ ปัญญายังไม่เกิด คำว่าหนอก็ถูกสมมติขึ้น เพื่อให้กำหนดได้ทัน ไม่ขาดตอน เช่นเดียว กับยุบ นอกจากนี้เป็นการรั้งอิริยาบถไว้เพื่อให้สติตามทันและเมื่อปฏิบัติต่อไปเรื่อยๆ จะเห็นว่า พองยุบนั้นจะเร็วขึ้น แต่ก็จะยังคงกำหนด เหมือนเดิม เพราะถ้าพองยุบเร็วขึ้น สมาธิ, สติ และปัญญา ก็จะมีในระดับหนึ่งแล้ว พอ เรากำหนดไม่ทัน ปัญญาสามารถพิจารณาถึงความไม่เที่ยง ความไม่แน่นอน ส่วนเรื่องนั่งหนอ เดินหนอ ซ้ายหนอ ขวาหนอ หรืออื่นๆ เพื่อให้เราทำอะไรช้าลง เป็นการ รั้งอิริยาบถเพื่อให้สติตามทันค่ะ แก้ไขเมื่อ 26 มิ.ย. 54 13:51:33 จากคุณ : คุณป้าจำเป็น เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 13:42:58

ความคิดเห็นที่ 10 ใช้คำว่าหนอ  จุดประสงค์เพื่อให้สติเท่าทัน ณ วินาทีปัจจุบันจริงๆ เป็นคำบริกรรมช่วยดึงกำลังสติให้เท่าทันครับ จะใช้คำอื่นก็ได้หาก ทำให้สติทันสิ่งเร้าที่มากระทบได้ จากคุณ : -tak- เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 14:06:45

ความคิดเห็นที่ 11 เพิ่มงาน หมายถึงเพิ่ม วิริยะ ให้จิตนั้นเอง จิตจึงตั้งเป็นสมาธิได้ง่าย สำหรับคนที่จิต หดหู่  หรือยังไม่เป็นสมาธิ ถ้าจิตเป็นสมาธิแล้วไม่หดหู่แล้ว ก็ควรลดงาน ของจิตลง ลดวิริยะลงนั้นเอง เพื่อให้จิต ไม่ฟุ้งซ่านไป เพราะเหตุแห่งวิริยะมากไป จากคุณ : aunemaek2 เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 14:27:42

ความคิดเห็นที่ 12 คำว่าหนอเป็นภาษาไทย น่าจะเป็นคำต่อท้ายเช่นครับ หรือจ้า มาจากภาษาบาลีว่า วัฏฏะ เช่นอนิจจัง วัฏะสังขารา ใช้เสริมจังหวะการทำสมาธิ เช่นยุบ..คำเดียวซึ่งสั้นเกินไป หรือย่าง...ให้ควบคุมจังหวะได้ดียิ่งขึ้น ทั้งนี้และทั้งนั้นฟัง พระอาจารญ์ผู้ให้ความรูเรื่องนี้แก่ผม ถ้ายังฟังไม่ได้ชุด4 ข้อ002นะครับ http://www.kanlayanatam.com/audio/chodok/bio_.htm อนุโมทนาสาธุ ขออณุญาติท่าอาจารย์ในการเผยแพร่ด้วยครับ จากคุณ : มันตรัย2009 เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 14:33:44

ความคิดเห็นที่ 13 ^ ^ ไม่ใช่ วัฏฏะ ครับ   มาจาก "วต" (วะตะ) แปลว่า "หนอ" ครับ  (ดังคำว่า อนิจจา วะตะ สังขารา ) จากคุณ : chohokun เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 15:21:02

ความคิดเห็นที่ 14 เมื่อรวมความหมายจากหลายท่าน ได้แก่ - เพื่อรั้งอิริยาบถให้ช้าลงเพื่อให้สติตามทัน  ข้อนี้ทำให้รู้ชัดว่าทำอะไรอยู่ - เพื่อเพิ่มงานให้จิต ทำให้ไม่ดิ้นเก่งนัก  ข้อนี้ก็ทำให้รู้ชัดว่าทำอะไรอยู่ - เพื่อเสริมจังหวะ ข้อนี้ทำให้ต่อเนื่อง ก็ทำให้รู้ชัดว่าทำอะไรอยู่ - หนอ มาจากภาษาบาลีว่า วัฏฏะ ซึ่งแปลว่า วงกลม  เทียบได้กับ การกำลังทำอริยาบถนั้นๆอยู่ ดังนั้น หนอ น่าจะใส่ไปเพื่อ ทำให้รู้ชัดว่ากำลังอยู่ในอิริยาบถนั้นๆ นั่นเอง เช่น เดินหนอ นั่งหนอ  ยืนหนอ ทำให้รู้ชัดว่ากำลังเดิน  กำลังนั่ง กำลังยืนอยู่ ดังนี้ เป็นต้น ไม่ทราบว่าเพื่อนๆเห็นด้วยหรือเปล่า อันที่จริง จขกท ในตอนแรกนั้น ก็นกแก้วนกขุนทองอยู่ บริกรรมไป ว่าไปอย่างนั้นเอง แต่พอทำไป จึงเข้าใจ เรียกว่า รู้ด้วยการปฏิบัติ เป็นอย่างนี้ ขอบคุณทุกท่านมาก ที่ช่วยตอบและช่วยเสริม จากคุณ : saengdaed เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 15:23:28

ความคิดเห็นที่ 15 เมื่อเริ่มปฎิบัติแรก ๆ ก็มีเพื่อให้สะดวกในการรวมจิต พอปฎิบัติไปเรื่อย ๆ จิตเริ่มมั่นคง  ไม่ต้องมีอะไรหนอ ก็ได้ครับ จากคุณ : กันดั้มตัวนี้สีชมพู เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 15:36:46

ความคิดเห็นที่ 16 -------------------------------------------------------------------------------------- จาก วิปัสสนาทีปนีฏีกา (รจนาโดย ท่าน พระอาจารย์ ภัททันตะอาสภะ  ปธานกัมมัฏฐานาจริยะ) -------------------------------------------------------------------------------------- (หน้าที่ 54) ท่านมหาธัมมปาลเถระอาจารย์ชาวลังกา  กล่าวไว้ในวิสุทธิมัคคมหาฏีกาว่า นนุ  จ  ตชฺชา  ปญฺญตฺติวเสน  สภาวธมฺโม  คณฺหายตีติ  สจฺจํ  ปุพฺพภาเค  ภาวนาย  ปน  วฒฺฑมานาย  ปญฺญตฺตี  สมติกฺกมิตุวา  สภาเวเยว  จิตฺตํ  ติฏฺฐตีติ ถามว่า  ท่านถือเอาปรมัตถธรรมโดยอำนาจบัญญัติที่เกิดขึ้นจากการกระทำนั้น  ๆ  มิใช่หรือ ตอบว่า  ใช่  ถือเอาแต่ตอนต้น  ๆ  เท่านั้น  แต่เมื่อเจริญวิปัสสนาภาวนานานเข้า  ๆ  จิตจะก้าวล่วงบัญญัติเสีย  ตั้งอยู่ในปรมัตถสภาวะล้วน  ๆ  ดังนี้ อธิบายว่า  ในการเจริญวิปัสสนานั้น  ขั้นต้น  ๆ  เมื่อตั้งสติกำหนดพองหนอ,ยุบหนอ  เดินจงกรมก็ให้กำหนดซ้ายอย่างหนอ,ขวาอย่างหนอ,ยกหนอ,เหยียบหนอเป็นต้น  คนทั้งหลายก็อาจสงสัยในวิธีการว่า  การกำหนดอย่างนี้เป็นการกำหนดบัญญัติ  เมื่อกำหนดบัญญัติอยู่จะจัดเป็นการเจริญวิปัสสนาได้อย่างไร ความจริง  ความสงสัยอันนี้ก็ถูกต้องอยู่  แต่ว่าถูกไม่หมดทีเดียว  คือว่าในชั้นแรกนั้นจะต้องให้โยคีผู้ปฏิบัติทำการกำหนดอารมณ์บัญญัติไปก่อน  มิฉะนั้นจิตจะไม่มีที่กำหนด  เพราะปรมัตถสภาวะเป็นสิ่งที่จะเห็นได้โดยยาก  ต่อเมื่อปัญญาภาวนาแก่กล้าขึ้น  อารมณ์บัญญัติเหล่านี้หายไป  เหลือแต่ปรมัตถสภาวะล้วน  ๆ ..................... .................ในเรื่องนี้เปรียบเหมือนกับบุคคลที่กำลังต้องการข้าวสาวบริสุทธิ์เพื่อเอามาหุงต้ม  เมื่อตักข้าวสารสกปรกออกมาจากที่เก็บ  ก็จะต้องเอามาใส่กระด้ง,ตะแกรง  ค่อย  ๆ  ร่อน  ค่อย  ๆ  ฝัดอยู่หลาย  ๆ  ครั้ง  เพื่อเลือกเก็บเอาสิ่งสกปรกที่ปะปนอยู่ในข้าวสาร  เช่นขี้หนูหรือยากเยื่อออกให้หมดแล้ว  จึงจะได้ข้าวสารบริสุทธิ์ที่ตนต้องการ  โยคีผู้ปฏิบัติก็เหมือนกันในครั้งแรก  ๆ  ก็ต้องอาศัยอารมณ์บัญญัติไปก่อน  เมื่อค่อยร่อนค่อยฝัดโดยการพยายามปฏิบัติไปเรื่อย  ๆ  ปัญญาภาวนาแก่กล้าเข้า  ก็จะได้ปรมัตถสภาวะล้วน  ๆ (หน้า 89) .......เมื่อวิปัสสนากัมมัฏฐานจำเป็นต้องใช้ขณิกสมาธิเช่นนี้  แต่เวลาที่ปฏิบัติเข้าจริงการณ์กลับปรากฏว่าในขณะที่โยคาวจรบุคคลกำหนดรู้ตามอาการโดยคำภาวนานั้น  ขณิกสมาธิมีกำลังอ่อนปรากฏไม่ชัดเจน  เช่นตั้งสติกำหนดภาวนาในใจว่า  พองนั้น  อาการพองนั้นจะปรากฏตั้งอยู่นานกว่าคำภาวนา  คือเพียงแต่อาการพองปรากฏได้ครั้งหนึ่งคำภาวนาว่า  พอง  ก็หมดเสียแล้ว  แต่อาการพองยังมีอยู่ต่อไป  เมื่อเป็นเช่นนี้สมาธิที่เกิดจากคำภาวนาว่า  พอง  ก็สดุดหยุดลงไม่ติด (หน้าที่ 90) ต่อไปตามสภาวะของอาการพอง  ซึ่งยังปรากฏต่อไปอย่างชัดเจน  ใจของโยคีบุคคลก็จะกระวนกระวาย  เพราะสมาธิมีกำลังน้อยเกินไป  แต่ถ้าเติมคำภาวนาลงไปอีกคำหนึ่งก็จะเป็นการเพิ่มกำลังให้สมาธิตั้งอยู่นาน  พอดีกับอาการที่ปรากฏตามสภาวะที่เป็นจริง  ฉะนั้น  ท่านจึงบัญญัติให้เพิ่มคำว่า  หนอ  ซึ่งตรงกับคำบาลีว่า  วต  เข้าด้วย  เมื่อเติมเข้าเช่นนี้  สมาธิย่อมจะดำเนินไปได้โดยสะดวกดี  ถ้าจะเปรียบก็เหมือนกับแสงสว่างของไฟนีออน  ขณะกำลังไฟตกย่อมปรากฏแสงสว่างวันหนึ่งแล้วดับไปเป็นอยู่อย่างนี้เสมอ  เพราะกำลังไฟไม่พอ  หากได้หม้อเพิ่มไฟมาช่วย  แสงสว่างก็จะแจ่มจ้าไม่มืดสลัวหรือดับอีกต่อไป  เป็นกัมมัญญตาควรแก่งาน  ฉันใด  คำว่า  หนอ  ก็เปรียบได้กับหม้อเพิ่มไฟ  คือท่านเพิ่มเข้ามาเพื่อให้สมาธิมีกำลังพอสมควร  เมื่อสมาธิได้กำลังพอดี  ก็เป็นสมาธิที่เรียกได้ว่า  กัมมัญญตา  ควรแก่การเจริญวิปัสสนา --------------------------------------- ในพระบาลีพุทธฏีกาก็มีคำนี้ปรากฏอยู่ดั้งเดิมเช่น  อนิจฺจา  วต  ไม่เที่ยง  หนอ  อญฺญาสิ  วต  ได้รู้แล้ว  หนอ  อโห  วต  โอ้  หนอ  ดังนี้เป็นต้น เท่าที่กล่าวมาแล้วทั้งหมดนี้  พอที่จะสรุปได้ว่า  คำว่า  วต  หนอ  นี้มีประโยชน์มากต่อการบำเพ็ญวิปัสสนา  ซึ่งต้องใช้ปัญญาและความเพียรอย่างละเอียดลึกซึ้ง  ซึ่งเป็นที่น่าอัศจรรย์ในการที่ท่านบัญญัติคำนี้ไว้  สำหรับเป็นประโยคเข้ากับคำภาวนาตามสภาวะของรูป,นามปรากฏ  นับว่าเป็นวิธีการที่แยบยลควรแก่การสรรเสริญเป็นที่สุด  ซึ่งผู้มีปัญญาจักษุเท่านั้นที่จะคิดและเห็นตามได้  วต  แปลว่า  หนอ  ก็ได้  แปลว่าธรรมก็ยังสรรพสัตว์ให้ข้ามซึ่งวัฏฏสงสารก็ได้  ดังวิเคราะห์ว่า  วฏฺฏสํสารํ  ตาเรตีติ  -  วโต  (ธมฺโม)  ธรรม  ใดย่อมยังสรรพสัตว์ให้ข้ามซึ่งวัฏฏสงสาร  ฉะนั้น  ธรรมนั้นได้ชื่อว่า  หนอ แก้ไขเมื่อ 26 มิ.ย. 54 16:28:34 แก้ไขเมื่อ 26 มิ.ย. 54 16:27:06 จากคุณ : ชาวมหาวิหาร เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 16:23:48

ความคิดเห็นที่ 17 เพื่อประคองจิต....ไม่ให้หลุดค่ะ เพราะจิตเราไวมาก จากคุณ : เลดี้ชัวร์ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 19:32:53

ความคิดเห็นที่ 18 หนอ เทียบเท่า ing ยุบหนอ = กำลังยุบ เดินหนอ = กำลังเดิน ฯลฯ จากคุณ : ต้นโพธิ์ต้นไทร เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 21:23:12

ความคิดเห็นที่ 19 ยกเจ้า ... ย่างนิ ... เหยียดเด้อ ... ถูกหลาว   จากความเข้าใจของผมนะครับ น่าจะเป็นวิธีของ ปฏิปทามรรค ที่พระอานนท์แสดงไว้เป็นพระบาลี เป็นวิธีที่ 3 ชื่อว่า ยุคนัทธสมถวิปัสสนา คือสมถะและวิปัสสนาเข้าคู่กัน ซึ่งในปัจจุบัน ครูบาอาจารย์เห็นว่าอินทรีย์ของผู้คนอ่อนลง จึงใช้อุบาย คำบริกรรม หนอ ๆๆ(บัญญัติเป็นสมถะ) ประกอบกับ ดูอารมณ์ปรมัตถ์ คือดูกาย หรือใจ ทีเป็นตามจริง สลับกันไปมา ... สามารถบรรลุธรรมได้  แต่ต้องมีขันติธรรมสูง เหมาะสำหรับคนที่ปฏิบัติใหม่ ยังไม่มีพื้นฐาน เพราะจะได้ไม่หลงง่าย เพราะต้องบริกรรม หนอๆๆ ไว้เนืองๆ จึงสงเคราะห์ลงใน วิธีที่ 3 ยุคนัทธสมถวิปัสสนา ******************** ปฏิปทามรรค  คือมรรควิธีเพื่อบรรลุมรรค ผล นิพพาน มี ๔ แบบคือ ๑) สมถปุพพังคมวิปัสสนา  วิปัสสนามีสมถะนำหน้า  (เรียกเต็มว่า  สมถปุพพังคม วิปัสสนา  ภาวนาการเจริญวิปัสสนาโดยมีสมถะนำหน้า)                                                     ๒) วิปัสสนาปุพพังคมสถะ  สมถะมีวิปัสสนานำหน้า  (เรียกเต็มว่า  วิปัสสนาปุพพังคมสมถภาวนาการเจริญสมถะโดยมีวิปัสสนาหน้า)                                                                                ๓) ยุคนัทธสมถวิปัสสนา  สมถะและวิปัสสนาเข้าคู่กัน  (เรียกเต็มว่า  สมถวิปัสสนายุคนัทธภาวนาการเจริญสมถะและวิปัสสนาควบคู่ไปด้วยกัน)                                                 ๔) ธัมมุทธัจจวิคคหิตมานัส  วิธีปฏิบัติเมื่อจิตถูกชักให้เขวด้วยธรรมุธัจจ์  คือความฟุ้งซ่านธรรมหรือตื่นธรรม  (ความเข้าใจผิดยึดเอาผลที่ประสบในระหว่างว่าเป็นมรรคผลนิพพาน *********************** จะเ้ข้าใจไหม ... หนอออ   จากคุณ : หน้ากาก ธรรมะ เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 22:00:39

ความคิดเห็นที่ 20 ใช้คำว่า "นะ" ก็ได้ค่ะ เดินนะ, นั่งนะ ,หลับตานะ กายเดินนะ จิตสั่งให้กายเดิน กายก็เดินตามจิตเท่านั้นเองนะ ไม่ใช่ตัวตนเดิน เดินแล้วก็ไม่เที่ยงนะ เดี๋ยวอิิริยาบถอื่นก็เข้ามาแทรกอีก เมื่อไม่เที่ยง ย่อมเป็นทุกข์นะ เพราะบีบคั้น เมื่อไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ย่อมไม่ใช่ของตัวนะ จิตที่รู้ว่าเดิน ก็เป็นจิตนะ ไม่ใช่ตัวตนนะ ไม่มีใครปฏิบัติธรรมนะ มีแต่กายกับจิตที่เกิดดับ ไม่ใช่ของตนนะ จากคุณ : Nina_AnGeLic เขียนเมื่อ : 26 มิ.ย. 54 23:22:31

ความคิดเห็นที่ 21 ขอถามเพิ่มเติม.... ผู้คนกล่าวว่า การกำหนดจิตวิปัสสนาแบบนี้ จะก่อให้เกิด สติและปัญญา สตินั้นพอเข้าใจอยู่ แต่ปัญญาที่ว่านี้ เหมือนหรือต่างจากปัญญาที่เกิดสำหรับแก้ปัญหาต่างๆ เช่น ในการทำงาน เมื่อมีปัญหาเกิดขึ้น ทำให้เราต้องใช้เวลาคิดใคร่ครวญ ในที่สุดสามารถแก้ไขปัญหานั้นให้ลุล่วงไปได้ อย่างนี้เรียกว่าเกิดปัญญาแบบเดียวกับการทำวิปัสสนาไหม (สมมุติว่าใช่....) หากมีกิจกรรมอื่นใดที่ทำแล้วก่อให้เกิดปัญญาในการแก้ไขปัญหาต่างๆได้ (เช่น การวาดภาพ การระบายสี) ก็สามารถทำกิจกรรมนั้นๆแทนการวิปัสสนาได้ ใช่หรือไม่? จากคุณ : Yoshitsune เขียนเมื่อ : 27 มิ.ย. 54 09:07:23

ความคิดเห็นที่ 22 ขอบคุณทุกท่านมาก ที่ช่วยตอบช่วยเสริม ทำให้ได้ความรู้มากมาย ขอบคุณมาก สำหรับความรู้ที่ คุณ มันตรัย2009 คุณ ชาวมหาวิหาร และคุณ หน้ากาก ธรรมะ ช่วยสืบค้นมาให้ด้วย ......... ตอบคุณ Yoshitsune ว่าปัญญาที่ใช้กันในทางโลก กับปัญญาที่เกิดจากวิปัสสนานั้นไม่เหมือนกัน ปัญญาทางโลกนั้น เป็นปัญญาเชิงโลก วนอยู่ในโลก ส่วนปัญญาจากวิปัสสนา หรือสมาธิ ทำให้พ้นโลก เช่น เห็นแจ้งขาดว่าสังขารไม่เที่ยง เป็นดังลมเพลมพัด เป็นดังมายา   ปัญญารู้ปล่อย ปัญญาเลือกเฟ้นธรรม ปัญญาออกจากสัญญาและเวทนา เป็นต้น เป็น ปัญญา ที่มีขึ้นมาจาก ศีล สมาธิ หรือบารมีธรรม ที่สั่งสมมา   กรณี การวาดภาพระบายสี จขกท มีความเห็นว่า มันไม่ได้ออกจากกามคุณ ไม่ได้สงัดจากกาม เพราะเวลาวาดก็ต้องให้สวย ให้ชอบใจอยู่ มีอารมณ์ติดอยู่ดังนี้ จึงไม่สงัดจากกาม ไม่ถึงซึ่งสมาธิ ในการเกิดปัญญาในมรรค จากคุณ : saengdaed เขียนเมื่อ : 27 มิ.ย. 54 09:57:32

ความคิดเห็นที่ 23 อนึ่งได้รับคำเชื้อเชิญ ด้วยความเคารพ..คุณหน้ากาก ธรรมะ ผมลองค้นหาแล้วไม่พบครับ รบกวนยกที่มาขึ้นด้วยครับ ขอบคุณมากครับ ซึ่งในปัจจุบัน ครูบาอาจารย์เห็นว่าอินทรีย์ของผู้คนอ่อนลง { อานนท์ เธอทั้งหลายอย่าเป็นผู้ชอบประมาณในบุคคล  และอย่าได้ถือประมาณในบุคคล  เพราะผู้ถือประมาณในบุคคล ย่อมทำลายคุณวิเศษของตน  เราหรือผู้ที่เหมือนเราพึงถือประมาณในบุคคลได้ //ฉกฺ.อํ. ๒๒/๓๑๖/๓๑๕ } จากพระสูตร วิเคราะห์ได้ว่า ผู้ที่จะรู้ว่า อินทรีย์ใครเป็นอย่างไร จิตใครเป็นอย่างไร  มีเพียงพระพุทธเจ้าผู้เดียวเท่านั้น ข้อนั้นเพราะเหตุใด เพราะพระองค์เป็นสัพพัญญู จึงใช้อุบาย คำบริกรรม หนอ ๆๆ(บัญญัติเป็นสมถะ) ประกอบกับ ดูอารมณ์ปรมัตถ์ คือดูกาย หรือใจ ทีเป็นตามจริง ทุกครั้งที่พระพุทธศาสดาแสดงธรรม ทรงกำหนดสมาธิทุกครั้งที่พูด //มู.ม. ๑๒/๔๖๐/๔๓๐ คำพูดพระองค์ไม่จำกัดกาล //ม. ม. ๑๒/๔๘๕/๔๕๐ คำพูดพระองค์สอดรับกันหมดตั้งแต่ราตรีที่ตรัสรู้ จนปรินิพพาน //อิติวุ. ขุ. ๒๕/๓๒๑/๒๙๓ ดังนั้น ไม่ว่าใครจะเป็นผู้ถาม ทุกครั้งที่พระองค์แสดงธรรม  ไม่ได้เป็นไปเพื่อประโยชน์แก่ผู้ถามเพียงส่วนเดียว แต่รวมถึงมหาชนทั้งหมด เช่น อานาปานสติ พระองค์ทรงสรรเสริญ ไว้มาก ข้อนั้นเพราะเหตุใด  เพราะเหตุมีอานิสงส์มาก มีผลมาก อีกทั้ง มหาชนทั้งหลาย มีลมหายใจ  พระองค์ยังทรงให้เครดิตสูงถึงขนาด เป็น "ตถาคตวิหารธรรม" ทุกคำกล่าวที่พระองค์ตรัส ล้วนแล้วเป็นประโยชน์แก่มหาชน มิใช่เพื่อส่วนใดส่วนหนึ่ง สรุป  ภิกษุ ท. ! ตถาคตผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะ  ได้ทำมรรคที่ยังไม่เกิด ให้เกิดขึ้น ได้ทำมรรคที่ยังไม่มีใครรู้ ให้มีคนรู้ ได้ทำมรรคที่ยังไม่มีใครกล่าว ให้เป็นมรรคที่กล่าวกันแล้ว ตถาคตเป็นมัคคัญญู (รู้มรรค) เป็นมัคควิทู (รู้แจ้งมรรค) เป็นมัคคโกวิโท (ฉลาดในมรรค) ภิกษุ ท. ! ส่วนสาวกทั้งหลายในกาลนี้  เป็นมัคคานุคา (ผู้เดินตามมรรค) เป็นผู้ตามมาในภายหลัง เจริญในธรรม จากคุณ : ไม้มณฑารพ เขียนเมื่อ : 27 มิ.ย. 54 22:49:30