PANTIP.COM : Y10903680 ต้องทำงานอยู่ในสังคมวุ่นวาย ฝึกสมาธิให้เป็นวสีได้ใหมครับ []

ความคิดเห็นที่ 16

ทำได้สิครับ

ทุกๆท่านรวมถึงตัวผมเอง วันๆก็ไม่ได้ว่าง ทุกคนล้วนอยู่ในสังคมเมืองที่วุ่นวาย เป็นคนเมืองที่ดำรงชีวิตอย่างเร่งรีบ และรายล้อมไปด้วย รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส

ผมเองช่วงเวลาเช้าๆ ก็ทำสมาธิขณะนั่งรถประจำทาง เข้าฌานได้บ้าง ไม่ได้บ้าง ตามแต่สภาพของอารมณ์ ถ้าเข้าไม่ได้ ก็เป็นขณิิกสมาธิ หรืออุปจารสมาธิ

พอช่วงกลางวันพักเที่ยงก็นั่งบนเก้าอี้ ทำสมาธิ เข้าฌานตามเดิม ถ้าช่วงไหนหมั่นทำก็จะเข้าฌานได้ง่าย ช่วงไหนทิ้งร้าง ร้างลามานาน ก็เข้ายากหน่อย นั่งรถประจำทางกลับบ้านก็นั่งทำบนรถต่อ ได้บ้างหรือไม่ได้ ตามแต่โอกาส ถ้าเป็นเมื่อก่อนก็จะทำตอนก่อนเข้านอนด้วย แต่เดี๋ยวนี้เพลีย พอหัวถึงหมอนก็นอน ไม่ได้ทำสมาธิ

เคยเล่าให้คนที่ปฏิบัติธรรมด้วยกันฟัง เขาก็จะรู้สึกว่าโม้ หรือรับฟังแบบผ่านๆ เพราะในความรู้สึกของคนทั่วไป การเข้าฌานไม่น่าจะทำได้ภายในเวลาที่รวดเร็วหรือไม่น่าจะทำได้ในสถานที่ๆมีคนพลุกพล่าน ไม่น่าจะทำได้ในยานพาหนะที่กำลังเคลื่อนที่ และที่สำคัญฆราวาสเดินดินกินข้าวแกง มีเพียงศีล 5 ไม่น่าจะำทำได้

ถ้าคุณกันดั้มสีชมพูอ่านข้อความของผมก็คิดเสียว่าฟังนิยายละกันนะครับ

สมัยก่อนผมก็เป็นคนธรรมดาที่เจริญสติ-สมาธิไปเรื่อยๆ ได้บ้าง ไม่ได้บ้าง ท้อก็มี

แต่อาศัยว่าทำวันละนิด วันละหน่อย ตามแต่โอกาส ทำตั้งแต่เด็กๆ กว่าจะมาได้ฌานก็ตอนโต ตอนที่รู้จักวิธีเข้าฌาน ก็จะทำบ่อย เพราะว่าดีกว่าขณิกสมาธิ หรืออุปจารสมาธิ และยังทำให้เกิดภาวนามยปัญญา พิจารณาไตรลักษณ์ตามหลักวิปัสสนาได้เร็ว ชัดแจ้ง และชัดเจน

ผมเองก็ประสบปัญหาเหมือนคุณกันดั้มสีชมพู คือเวลาที่เราไม่ได้หมั่นเข้าฌานบ่อยๆ พอกลับมาทำอีกทีจะทำได้ยากขึ้น ซึ่งไม่น่าเป็นไปได้ ของที่เราเคยรู้ ของที่เราเคยทำได้ ทำไมใช้วิธีเดิมๆ ทำแบบเดิมทุกอย่าง กลับทำได้ยากหรือทำซ้ำไม่ได้ บางครั้งก็หดหู่เหมือนคุณกันดั้มสีชมพู

เท่าที่ผมสังเกตดูจากประสบการณ์ของผม ถ้าหากทิ้งไว้นานเกิน 3 วัน จะเริ่มลำบากแล้ว ยิ่งถ้าทิ้งสัก 1 สัปดาห์ นี่ ความสามารถจะถดถอยอย่างมาก ซึ่งผมก็รู้สึกประหลาดใจที่ความรู้สึกของพวกเราตรงกัน ผมอ่านประสบการณ์ของคุณกันดั้มสีชมพูแล้วก็เหมือนนั่งอ่านประสบการณ์ของตนเอง

วิธีแก้ปัญหาของผม คือ ถ้าหากเราทิ้งร้างไว้นาน ก็ต้องเริ่มกลับมาทำใหม่หมดตั้งแต่ต้นเลย ถ้าเจริญกสิณ ก็ต้องเริ่มตั้งแต่บริกรรมกสิณ ถ้าเจริญอานาปานสติ ก็ต้องเริ่มตั้งแต่หายใจเข้าก็รู้ หายใจออกก็รู้ ทำไปเรื่อยๆจนกว่าปฐมฌานจะเกิดหรือที่หลายๆท่านใช้คำว่าจิตรวมใหญ่

แต่ถ้าเป็นวิธีปกติที่ใช้ในช่วง 1-3 วัน ยังพอจะจดจำอารมณ์ของจิตขณะอยู่ในฌานได้ ผมก็จะใช้วิธีระลึกนึกถึงอารมณ์ของฌานที่เราเคยได้ ที่เราจำได้

ก็เข้าฌานเลย เข้าไปตรงๆเลย

ถ้ายังจำอารมณ์ของฌาน 4 ได้ ก็จะระลึกนึกถึง มันก็จะดิ่งลงไปเลย

แต่ถ้าจำไม่ได้ ก็อาศัยอารมณ์ของปฐมฌานแทน คือ ระลึกนึกถึงผรณาปีติแทน แล้วค่อยไปไต่ระดับขึ้นไปหาฌานชั้นสูงๆแทน บางทีเข้าฌานได้ หลังจากที่ทำไม่ได้เสียนาน ก็ทำให้ละความยินดีละความสุขไม่ได้ จนไปติดอยู่ที่ตติยฌานก็มี

ผมก็อาศัยวิมังสา คอยหมั่นสำรวจตรวจตราเหมือนกันว่า เพราะอะไร ทำไมบางครั้งถึงเข้าได้ง่าย ทำไมบางครั้งถึงเข้าได้ยาก เท่าที่สังเกตก็คือ ถ้าเราทิ้งร้างไว้นานๆ จิตจะวนเวียนอยู่แต่กับรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส เหมือนคนทั่วๆไป ทำให้จำอารมณ์ของรูปาวจรจิตไม่ได้ แต่ก็สังเกตเช่นกันว่า ถ้าช่วงไหนเบื่อหน่ายกามคุณทั้ง 5 คือ รูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส มากๆ ช่วงนั้นก็จะเข้าฌานได้ง่าย

แล้วก็บางครั้งหากมุ่งมั่นมากเกินไป หรืออยากเข้าฌานมากเกินไป มันก็เหมือนกับจะไปติดอยู่ที่อุปจารสมาธิ แต่หากเราผ่อนคลายลงหน่อย เจริญภาวนาไปเรื่อยๆ ระลึกรู้ด้วยสติ-สมาธิไปเรื่อยๆ โดยไม่คำนึงถึงว่า ได้ฌานหรือยัง ฌานเกิดหรือยัง อารมณ์ตอนนี้เป็นยังไงบ้าง ถึงไหนแล้ว มีอะไรเกิดขึ้นแล้วบ้าง ผ่านไปนานแค่ไหนแล้ว ทำนานแล้วนะ ถ้าเราไม่เอาใจไปสนใจต่อสิ่งเหล่านี้ พอถึงเวลาจิตมันก็รวมเอง หรือตั้งมั่นเป็นอัปปนาสมาธิเอง

ผมคิดว่าคงเหมือนตอนพระอานนท์เร่งความเพียร ทำเท่าไรๆ จิตท่านก็ไม่ตั้งมั่นเสียที แต่พอท่านผ่อนคลายเอนกายลงจะล้มตัวนอน จิตท่านก็ตั้งมั่น คงจะเป็นทำนองนั้น

ตัวอย่างเช่น ในตอนกลางวัน พอนั่งทำสมาธิบนเก้าอี้ ทำเท่าไร ฌานก็ไม่เกิดเสียที จนพวกผู้หญิงหัวเราะแซวว่า ดูสิๆ นั่งเข้าฌาน พอเบนความสนใจไปฟังคำพูดนั้นนิดนึงแล้วเหมือนจิตจะผ่อนลงหน่อยๆ แล้วพอจิตผ่อนลงหน่อยๆ สมาธิกับสติก็ได้ส่วนกันพอดี จิตก็เป็นฌานทันที

อีกประการหนึ่ง ผมสังเกตว่า ถ้าเราทำสมาธิในสถานที่ๆเย็นๆ จิตมันจะสงบได้ง่าย จะทำให้เข้าฌานได้ง่าย หรือช่วงไหนที่เบื่อหน่ายกามคุณ 5 เบื่อหน่ายรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส ช่วงนั้นก็จะเข้าฌานได้ง่าย บางคนมักทำสมาธิตอนก่อนเข้านอน หรือมักทำสมาธิตอนตื่นนอนใหม่ๆ ช่วงนั้นร่างกายจะยังง่วงอยู่ ยังไม่ตื่นตัว จึงทำให้ตกอยู่ภายใต้ความง่วง ความซึม ความนิ่งตื้อได้ง่าย (ถีนะ มิทธะ)

บางคนยังหลงคิดไปว่า ความนิ่งตื้อ ซึม รู้สึกเฉยๆ ไม่ค่อยตอบสนองต่อสิ่งตอบตัว (ถีนะ มิทธะ) คือจิตเป็นสมาธิหรือการทำสมถะ คนที่คิดและเชื่อแบบนี้ก็มี

ตามประสบการณ์ของผม คิดว่าการเข้าฌานในชีวิตประจำวันที่เร่งรีบนี้ไม่เป็นปัญหาหรืออุปสรรคแต่อย่างใด ตรงกันข้าม ขณะที่จิตตั้งมั่นเป็นฌาน แม้ยามหลับตาก็เหมือนจิตจะรู้ความเป็นไปภายนอก

เช่น มีอยู่ครั้งหนึ่ง เพิ่งเข้าฌานได้แป๊บเดียว จู่ๆ จิตก็รู้ว่า พอได้แล้ว เปลี่ยนจากรูปาวจรจิตมาเป็นกามาวจรจิตได้แ้ล้ว ซึ่งจริงๆก็ไม่ได้อยากออก เพราะจิตกำลังผ่องใส สดใส สดชื่น มีปีติ สุข สติเต็มเปี่ยม พอลืมตาแล้วหันหลังไปก็พบว่าพี่ๆมาตามไปทานข้าวเที่ยงพอดี ก็ถามพี่ๆว่ามารอนานหรือยัง พี่ๆก็บอกว่าพอมาถึงผมก็หันหลังมามองทันที โดยที่ยังไม่ทันได้เรียก

ช่วงที่หมั่นทำบ่อยๆ จะเข้าฌานได้ง่าย เหมือนเิปิดปุ๊บติดปั๊บ จะเรียกว่าวสี ก็กระดากใจ แต่ว่าจิตจะเข้าฌานได้ไว ใช้เวลาไม่ถึง 2 นาที บางทีก็ไม่ถึงนาที

แต่เหมือนยังไม่สามารถเลือกได้ว่าจะให้ได้ฌานชั้นไหน เพราะบางครั้งก็ได้แค่ปฐมฌาน บางครั้งก็ทุติยฌาน บางครั้งก็ตติยฌาน หรือบางครั้งก็จตุตถฌานขึ้นอยู่กับว่าจะระลึกถึงอารมณ์เก่าๆอันไหนได้ ถ้าระลึกถึงความสงบ นิ่ง ดิ่งลึก ก็มักจะได้ถึงจตุตถฌาน ถ้าระลึกถึงผรณาปีติ ก็มักจะเป็นปฐมฌาน ทุติยฌาน ตติยฌาน

แต่ที่รู้สึกแตกต่างกันอย่างสุดขั้วก็คือ จากกามาวจรจิตธรรมดา ไปเป็น ฌาน 4 ความรู้สึกจะคล้ายกับเปิดประตูหน้าบ้านแล้วไปโผล่บนดาดฟ้าในทันที ท่านที่ได้ฌานเหมือนกันคงพอจะเข้าใจได้ว่าเป็นอย่างไร

สรุป ก็คือ หมั่นทำบ่อยๆครับ จนกว่าจะได้ ถ้าได้แล้วก็หมั่นทำ อย่าร้างลาหรือปล่อยนานไป ไม่งั้นจะเข้าฌานลำบาก เรื่องฌานเสื่อมนั้นพระพุทธเจ้าท่านหมายความว่า เสื่อมจากมหัคคตวิบาก น่ะครับ ซึ่งผู้ที่จะเสื่อมจากมหัคคตวิบากได้ คือผู้ที่ทำอนันตริยกรรม 5 ประการ ในภายหลัง จึงทำให้เสื่อมจากสวรรค์ พรหมโลก มรรคผลนิพพาน ตัวอย่างเช่น พระเทวทัต

ส่วนการที่เคยเข้าฌานได้แล้วเข้าอีกไม่ได้ ไม่ใช่เรื่องแปลก เพราะพวกเราไม่ใช่พระอนาคามีที่ละความยินดีในกามคุณทั้ง 5 และโทสะ ได้อย่างราบคาบ

ไม่มีผู้ใดทำจิตให้เป็นมหัคคตจิตหรือฌานจิต ได้ตลอดเวลาหรอกครับ ผู้ที่มีจิตเป็นมหัคคตจิตตลอดเวลาก็คือบรรดาพระพรหมทั้งหลายนั่นเอง

“ฌานย่อมไม่มีแก่ผู้ที่ไม่มีปัญญา ปัญญาีย่อมไม่มีแก่ผู้ที่ไม่มีฌาน ฌานและปัญญามีอยู่ในผู้ใด ผู้นั้นแลอยู่ใกล้พระนิพพาน” (ขุ. จ. 25/65)

จากคุณ : คืนวันอันแสนดี

เขียนเมื่อ : 7 ส.ค. 54 16:37:15

ความคิดเห็นที่ 20

ด้วยความเคารพต่อทุกท่าน ขออนุญาตสนทนาต่อนะครับ

เรื่องการอธิษฐานที่คุณกันดั้มสีชมพูกล่าวถึง ก่อนและหลังเข้าสมาบัตินั้น เป็นเรื่องใดหรือครับ ผมเห็นด้วยตามที่คุณนพนครสวรรค์กล่าวนั่นแหละครับ

ของผมก่อนเข้าสมาบัติจะอธิษฐานขอขมาต่อพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และอธิษฐานขอให้สมาบัติเกิดโดยง่าย

เคยมีคนถามว่าทำไมไม่อธิษฐานให้อภิญญาเกิดหลังจากออกจากสมาบัติ ผมก็ตอบไปว่า เวลาออกจากสมาบัติใหม่ๆ ความอยากมันดับไปหมด ไม่มีความปรารถนาอยากมีฤทธิ์ใดๆ

ขนาดมองเห็นเงาตนเองในกระจกเห็นว่าผมเผ้ายุ่งเหยิง ก็มีความดำริว่าหวีผมให้เรียบร้อยสิ แต่ความอยากที่จะหวีผมเพื่อประดับตกแต่งให้สวยงามมันไม่มี สุดท้ายก็ไม่ได้หวีผม แต่หันไปทำหน้าที่ของตนเองโดยไม่มีความอยากและความปรารถนาเข้ามาข้องเกี่ยว ช่วงเวลานั้นรู้สึกตนเองประพฤติตนมีเหตุัมีผลดี ไม่มีความอยากเข้ามาปะปนแม้แต่น้อย ทำหน้าที่ทุกอย่างตามความเหมาะสมและตามสมควรแก่เหตุการณ์

ส่วนเรื่องการมีสตินั้น ตามหลักแล้วสติเจตสิก จะเกิดขึ้นกับโสภณจิต(จิตที่ดีงาม) เท่านั้น ดังนั้นการรู้สึกตัวจึงไม่จำเป็นว่าสติจะต้องเกิดเสมอไป แต่ขึ้นอยู่กับว่าจิต ณ ขณะนั้นเป็นกุศลหรือไม่ ถ้าเป็นกุศลแล้ว สติเจตสิกเกิดแน่นอน แต่ถ้าจิตเป็นอกุศล เป็นจิตที่ไม่ดีงาม แม้จะรู้สึกตัวตลอดเวลาไม่พลั้งเผลอ สติเจตสิกก็ไม่เิกิด จึงไม่ควรวัดว่ามีสติหรือไม่มีสติจากการรู้สึกตัวอยู่ตลอดเวลา

ตัวอย่างเช่น โจรปล้นบ้าน โจรก็มีความรู้สึกตัวอยู่ตลอดเวลา รู้ตัวทั่วพร้อมเหมือนกัน รู้ว่ากำลังทำอะไร จะเคลื่อนไหวอย่างไร แถมค่อนข้างระแวดระวังและรอบคอบอยู่ทุกขณะ มีการใช้ความคิดพิจารณาขณะลงมือ มีความตื่นตัว มีการระวังภัย คอยระมัดระวังเจ้าทรัพย์อยู่ตลอดเวลา แบบนี้จะเรียกว่าโจรมีสติไม่ได้ เพราะสติเจตสิกจะเกิดขึ้นกับกุัศลจิตเท่านั้น การรู้สึกตัวตลอดเวลาขณะที่อกุศลจิตเกิดนั้น ไม่เรียกว่าเจริญสติ

ที่กล่าวมานี้จะบอกว่าถ้าเราทำงานด้วยความเครียด ทำด้วยความกลัวว่าจะผิดพลาด กลัวว่าจะทำไม่ทัน ทำด้วยความหวาดระแวง ทำด้วยความขุ่นเคือง จิตจะเป็นอกุศล แล้วแต่ว่าจะเป็นโลภะมูลจิต โมหะมูลจิต หรือโทสะมูลจิต เมื่อจิตเป็นอกุัศล สติก็เกิดไม่ได้

เคล็ดลับในการสร้างสติขณะที่ทำงานที่ต้องแก้ไขปัญหาหรือเกี่ยวข้องกับปัญหาคือการยังจิต หรือทำจิตให้เป็นกุศล เมื่อจิตเป็นกุศล ย่้อมเื้อื้อให้สติเกิด เช่นทำด้วยความเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา หรือ ทำด้วยฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา

ถ้าหากว่าลองแล้วจิตไม่เป็นกุศล ยังเครียดอยู่ ก็ให้ระลึกนึกถึงเหตุการณ์ช่วงที่เคยเจริญภาวนา ช่วงเวลาที่เคยรักษาศีล ช่วงเวลาที่เคยทำบุญให้ทาน แล้วจิตจะเป็นกุศลครับ ส่วนจะเจริญสมถะหรือวิปัสสนานั้น ก็ดีด้วยกันทั้งสองฝ่าย เพราะในสมถะก็มีสติ ในวิปัสสนาก็มีสติ

ถ้าจะเจริญวิปัสสนา ก็พิจารณาสิ่งต่างๆในแง่ที่ตกอยู่ภายใต้ความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา ของผมที่เคยทำมา เคยออกจากปฐมฌานแล้วลองภาวนาแบบพองหนอ ยุบหนอ ทำได้สัก 2 นาที วิปัสสนาญาณก็เกิด และเกิดดี ชัด เร็ว รุนแรง เห็นทุกข์ได้ดีกว่า ก้าวหน้ากว่าการเจริญวิปัสสนาล้วนๆด้วยขณิกสมาธิ

เคยลองพิจารณาไตรลักษณ์ในขณะที่เข้าฌานอยู่ ก็พบว่า ตติยฌานหรือฌาน 3 นั้น เหมาะสมที่สุด เพราะปราศจากวิตก และวิจารแล้ว ถ้าเป็นปฐมฌาน ทุติยฌาน ยังมีวิตก ต้องคอยยกจิตขึ้นรับอารมณฺ์ของผรณาปีติ ต้องคอยมีวิจาร ยังต้องคลุกเคล้าเข้าเป็นหนึ่งเดียวกับปีติอยู่ และยังมีผรณาปีติที่ทำให้ใจแช่มชื่น พองฟูอยู่

ผู้ที่ได้ปฐมฌาน ทุติยฌาน จึงควรออกจากฌานแล้วมาเจริญวิปัสสนาข้างนอกแทน ส่วนจตุตถฌานนั้น ควรออกจากจตุตถฌานแล้วมาเจริญวิปัสสนาเช่นกัน เพราะว่า จิตนิ่ง ดิ่ง ลึก ลึก ลึกมาก และไม่ยินดียินร้ายต่อสิ่งใด

แต่ถ้าเป็นตติยฌาน เหลือเพียงความโสมนัส วิตกก็ดับไปแล้ว วิจารก็ดับไปแล้ว ปีติก็ดับไปแล้ว เหลือเพียงความยินดีในความสงบ จึงเหมาะแก่การพิจารณาพระไตรลักษณ์มาก สมแล้วที่พระอริยเจ้าสรรเสริญฌานชั้นนี้ว่า เป็นผู้มีอุเบกขา มีสติ อยู่เป็นสุขด้วยนามกาย

สุดท้ายนี้ ถ้าออกจากฌานแล้วรู้สึกปราศจากความดำริ หรือปราศจากความอยาก ก็ให้ระลึกถึงพระไตรลักษณ์ครับ แม้ขณะนั้นจะรู้สึกเฉยๆ ไม่รู้สึกทุกข์ใดๆ ก็ตาม

อาศัยว่าจิตตอนนั้นควรแก่การงาน รู้อะไรก็รู้ได้เร็ว รุ้ได้ดี รู้ได้ชัดเพราะนิวรณ์ทั้ง 5 ดับสนิท แค่คิดพิจารณาว่ากายหรือใจหรือองค์ฌานทั้งหลายนั้นตกอยู่ภายใต้ความเป็นอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แค่คิดเพียงเท่านี้ วิปัสสนาญาณก็เกิดหรือปรากฏขึ้นให้ได้รู้ ได้เห็นทันทีครับ รับประกัน ลองดูนะครับ

ถ้าวิปัสสนาญาณเกิดแล้ว ที่เหลือก็ต้องอดทนเข้าไว้ เพราะทุกข์ถ้าปรากฏโดยที่ไม่มีสันตติ อิริยาบท ฆนสัญญามาบดบังแล้ว มันทุกข์เหลือหลาย

นิยายจบแล้วครับ ขอขอบคุณที่นั่งอ่านจนจบนะครับ

จากคุณ : คืนวันอันแสนดี

เขียนเมื่อ : 8 ส.ค. 54 12:11:13